BILJETTEN : ALGEMENE REGELS

Transcriptie

1 BILJETTEN : ALGEMENE REGELS INHOUDSTAFEL 1. TOEPASSINGSGEBIED RECHTHEBBENDEN BILJETTEN VERMINDERINGEN Gemeenschappelijke bepalingen Reducties voor kinderen Toepassingsgebied van de korting AFGIFTE - VERKOOPPUNTEN GELDIGHEID Enkel biljet Heen- en terugbiljet Via -biljet GEBRUIK Verplichtingen van de klant Gebruik van de biljetten Reisweg Getarifeerde reisweg Te volgen reisweg Voorbijrijden van bestemmingspunt om er terug te komen met via-biljet Tweemaal bereden baanvak Reisweg van een via-biljet Berekening van de afstanden en de prijs van een via-biljet Afzien van een gedeelte van de reisweg Heen- en terugbiljetten bij vertrek uit of naar een kuststation Alternatieve terugreis Biljetten vanuit en/of naar een andere zone Biljetten vanuit en/of naar éénzelfde zone KLASVERHOGING REISONDERBREKING REISVERLENGING Regulariseren van een reisverlenging Gebruik van een vervoerbewijs waarvoor geen reisverlenging is toegelaten De klant heeft niet verwittigd op voorhand De klant kan of wil niet betalen VERANDERING REISWEG Principe Verdwaalde reiziger...13 B-MO.051 sectie 13/5 01/02/2012 1

2 Biljetten - Passes - Kaarten : Algemene Regels 12. TOESLAGEN CONTROLE ONREGELMATIGHEDEN REGELING Zie Regeling onregelmatigheden door het trein- en stationspersoneel TERUGBETALING Terugbetalingsmodaliteiten en bewijsstukken Gevallen waarin de terugbetaling mogelijk is Biljet gekocht vóór de dag van de reis Enkel biljet volledig ongebruikt Heen-en terugbiljet dat volledig ongebruikt bleef of waarvan de heen- of terugreis niet gebruikt Enkel biljet waarvan de bestemming niet kon worden bereikt om redenen te wijten aan de spoorweg Biljet 1ste klas volledig of gedeeltelijk gebruikt in 2de klas wegens plaatsgebrek NMBS-biljetten gekocht in afwachting van een NMBS-treinkaart Biljetten NMBS+MIVB gekocht in afwachting van een treinkaart+mivb...16 Biljetten NMBS gekocht in afwachting van een treinkaart + De Lijn...16 NMBS-biljetten en vervoerbewijzen TEC gekocht in afwachting van een gemengde treinkaart NMBS-biljetten gekocht in afwachting van een duplicaat van een treinkaart Tijdelijk verloren biljet en teruggevonden gedurende de reis Standaardbiljet gekocht door een klant die niet in het bezit is van zijn reductiekaart Biljet uitsluitend gebruikt op een gedeelte van de reisweg Terugbetaling van het forfaitaire bedrag Terugbetaling van de Diabolotoeslag VOORBEELDEN...18 B-MO.051 sectie 13/5 01/02/2012 2

3 BILJETTEN : ALGEMENE REGELS 1. TOEPASSINGSGEBIED In binnenlands verkeer: geldig tussen twee Belgische stations of onbewaakte stopplaatsen, grenspunten uitgezonderd. In internationaal verkeer: indien de klant in het bezit is van een in België geldige korting en deze korting wordt tevens erkend in het buitenland, dan is zijn reductie/kaart die geldt als vervoerbewijs/biljet geldig tot aan het grenspunt. 2. RECHTHEBBENDEN Geen beperking. 3. BILJETTEN 1. Biljetten voor enkele reizen of voor heen- en terugreizen, in 1ste of 2de klas. 2. Biljetten met een via worden uitsluitend afgegeven voor enkele reizen (voor de reisweg en de berekening van de prijzen zie punt 7 Gebruik ). Er is slechts één via mogelijk per biljet. Voor de terugreis wordt een tweede biljet uitgegeven, eventueel met een via. 3. Kenmerken van de door Lisa uitgegeven vervoerbewijzen: De vervoerbewijzen worden op een doorlopende rol thermisch papier gedrukt. Voorzijde: De achtergrond van het biljet bestaat uit kleurschakeringen die variëren van geel over oranje/zalmroze naar lichtblauw. De bovenzijde (rechterzijde voor vervoerbewijzen die verticaal afgedrukt worden zoals valideringen) bestaat uit een band van 23. De onderzijde (linkerzijde voor vervoerbewijzen die verticaal afgedrukt worden) bestaat uit een witte band van 7 mm voorzien van kleine grijze NMBS-logo s in warmtegevoelige inkt. Bij aanraking vervagen deze logo s tijdelijk. Dit biedt de mogelijkheid om op een snelle manier de authenticiteit van het biljet te controleren. Achterzijde: Op de bovenkant worden opeenvolgende barcodes voorzien met onder de barcode een oplopende nummering (stocknummer). In het midden verschijnt het NMBS-logo in lichtgrijs. Van zodra het biljet gekopieerd (of gescand) wordt, verdwijnt dit logo eveneens. Ook op deze manier kan de authenticiteit van een vervoerbewijs worden nagegaan. Op de onderkant staat het logo van FSC (hiermee wordt het recycleerbare karakter van het papier aangeduid). Het formaat van het vervoerbewijs wordt aangepast aan het producttype. Zo verschilt het formaat van een klassiek biljet bijvoorbeeld van een Pass of een Treinkaartvalidering. Het biljet bevat volgende informatie: - productnaam; - enkel of heen-en-terug; - de reisklas; - verkoopdatum en-uur; - productcode; - biljetnummer; - uitgiftestation; - het traject: vertrek, bestemming en eventueel via station of alternatieve terugreis; - eventueel een referentie naar de Diabolotoeslag; - geldigheidsdatum; - reductie; - barcode; - biljetprijs; - een eventuele commerciële tekst en de verwijzing naar de Vervoersvoorwaarden. Bij de uitgifte van een B-Dagtrip of van een biljet tegen afgifte van een vordering worden 2 biljetten uitgeprint : B-MO.051 sectie 13/5 01/02/2012 3

4 Biljetten - Passes - Kaarten : Algemene Regels - het biljet voor de treinreis; - het biljet voor de prestatie of het biljet dat dient als bewijs voor de verkoper. 4. Kenmerken van de door VERA afgegeven vervoerbewijzen: Alle VERA-vervoerbewijzen worden gedrukt op biljetten met blanco-ondergrond (formaat 203 x 82 mm) en bevatten: - een voorgedrukt stocknummer en een veiligheidsgrond naar internationaal model op de voorzijde; - een magnetisch spoor op de keerzijde. Het vervoerbewijs bestaat uit twee luiken die door een stippellijn gescheiden zijn met links luik A, rechts luik B. Naargelang van het vervoerbewijs worden hetzij luik A, hetzij luik B, hetzij beide gebruikt. Luik A bevat verplicht de volgende gegevens : de naam van de stations of onbewaakte stopplaatsen van vertrek en bestemming; de eventuele via-reisweg; de rijtuigklas; de vervoerprijs; de geldigheidsperiode; verwijzing naar de Vervoersvoorwaarden. Luik B bevat een commerciële boodschap of aanwijzigingen voor de klant of de verkoper. Opmerking: voor de biljetten uitgegeven via de verkoopsautomaten is het onmogelijk het uitgiftestation te bepalen. 4. Kenmerken van de door IBIS afgegeven vervoerbewijzen : De IBIS-biljetten, uitgeprint op thermisch papier, hebben ongeveer het formaat van een Lisa-biljet (in landscape) met: - op de voorzijde: een voorgedrukte veiligheidsgrond; - op de keerzijde: het logo van NMBS. 5. Kenmerken van de vervoerbewijzen uitgegeven via de (mobiele) NMBSinternetsite : Zie de productfiches : Consigne Home printing, Consigne e-id en Consigne SMS-biljet. 4. VERMINDERINGEN 4.1. Gemeenschappelijke bepalingen 1. De kortingen zijn enkel van toepassing op het gedeelte van het Standaardtarief van de enkele biljetten, dat de bij de tarieven vastgestelde vaste vergoeding overschrijdt. De prijs mag nooit lager zijn dan de in Deel 3 - Tarieven van de Vervoersvoorwaarden vastgestelde minimumprijs. 2. De korting wordt toegestaan op vertoon van een reductiekaart of van een ander bewijsstuk, erkend door de NMBS en uitgereikt door de bevoegde overheid. 3. Deze kaart of elk ander bewijsstuk moet bij de aankoop van een biljet en bij de controle onderweg spontaan worden getoond. De klant is zelfs verplicht, deze kaart of dit bewijsstuk aan het dienstdoend personeel te overhandigen indien hij daartoe wordt verzocht. Voor een klant die zijn reductiekaart of ander vereist bewijsstuk onderweg niet kan tonen, dient de regeling te gebeuren zoals vermeld in Regeling onregelmatigheden door het trein- en stationspersoneel. 4. Dit geldt ook voor de klant die een biljet tegen verminderde prijs heeft bekomen met een reductiekaart of een ander bewijsstuk waarop ongeoorloofde wijzigingen werden aangebracht, waarvan de geldigheidsduur is verstreken, die aan een derde toebehoort of waarop hij geen recht meer heeft. In dit geval wordt bovendien de bedoelde kaart of het bedoeld bewijsstuk van de klant afgenomen. 5. De kortingen mogen niet gecumuleerd worden. Een klant in het bezit van meerdere reductiekaarten of bewijsstukken kan hoogstens aanspraak maken op de hoogste reductievoet. 6. De kortingen zijn niet van toepassing op de toeslagen en de forfaitaire bedragen. B-MO.051 sectie 13/5 01/02/2012 4

5 4.2. Verminderingen voor kinderen Zie de betrokken productfiche (Hoofdstuk A1.4) 4.3. Toepassingsgebied van de korting De kortingen zijn geldig tussen 2 Belgische stations of stopplaatsen. 5. AFGIFTE - VERKOOPPUNTEN 1. Biljetten worden het hele jaar door verkocht. 2. In het station: het biljet kan worden afgegeven via het verkoopsysteem vanaf de 31ste dag vóór de reisdatum. Sommige biljetten kunnen ook worden afgegeven via de VERA-automaten. 3. In de trein: afgifte mogelijk door het systeem IBIS. Dit systeem maakt het mogelijk biljetten voor binnenlands verkeer af te geven, met uitzondering van de Go Pass 1, de B-Dagtrips, de B-Evenementen, de Pass-formules, de Key Card en valideringsbiljetten voor treinkaarten. 4. Sommige biljetten kunnen eveneens via de (mobiele) NMBS-internetsite gekocht worden : Zie hoofdstuk A1.9 Consigne Home Printing, Consigne E-ID en Consigne SMS. 5. Door derden: bepaalde biljetten kunnen eveneens worden bekomen bij derden: zie de betrokken productfiches. 6. Door reisbureaus: voor bepaalde verbindingen kunnen Standaardbiljetten en biljetten tegen 50% korting in 1 ste en 2 de klas worden afgegeven. 7. Er mogen uitsluitend biljetten worden afgegeven voor bestemmingen die kunnen bereikt worden vóór de nachtelijke onderbreking van de treindienst. 6. GELDIGHEID 1. Enkel biljet: het biljet is geldig tot voor de nachtelijke onderbreking van de treindienst van de datum die vermeld is op het biljet (vertrek na middernacht toegelaten). 2. Heen- en terugbiljet: de heenreis dient plaats te vinden voor de terugreis. De heenreis én de terugreis moeten aangevangen en beëindigd worden voor de nachtelijke onderbreking van de treindienst van de geldigheidsdatum vermeld op het biljet. 3. Via -biljet: het traject vanaf het via-station dient beëindigd te zijn voor de nachtelijke onderbreking van de treindienst van de datum die vermeld is op het biljet. 7. GEBRUIK 7.1. Verplichtingen van de klant 1. Bij vertrek uit punten waar de afgifte van biljetten verzekerd is, moet de klant zich in een station een geldig vervoerbewijs aanschaffen alvorens zijn reis aan te vangen. Indien de klant geen geldig vervoerbewijs heeft, moet hij het controlepersoneel hiervan, spontaan en zo vlug mogelijk, inlichten. Het controlepersoneel zal hem dan als volgt in regel stellen : prijs van het traject tegen het tarief waarop de klant recht heeft, verhoogd met het maakloon. Opmerking : als de klant geen vervoerbewijs heeft om redenen die te wijten zijn aan NMBS wordt geen maakloon geïnd (vb. technische onmogelijkheid om vervoerbewijzen af te geven - zie procedure verkoop onmogelijk ). 2. Bij vertrek uit punten waar de afgifte van biljetten niet verzekerd is, moet de klant zonder vervoerbewijs het controlepersoneel van de trein spontaan en zo vlug mogelijk verwittigen. De klant wordt dan als volgt in regel gesteld : de prijs van het traject tegen het tarief waarop de klant recht heeft, zonder maakloon te betalen. 3. Bij ontvangst van het biljet dient de klant na te gaan of het overeenstemt met hetgeen hij gevraagd heeft. 4. De biljetten moeten op elke vraag van het controlepersoneel vertoond en zelfs overhandigd worden. B-MO.051 sectie 13/5 01/02/2012 5

6 7.2. Gebruik van de biljetten Biljetten - Passes - Kaarten : Algemene Regels 1. Enkel het Standaardbiljet of het biljet dat niet gelinkt is aan een persoonlijke korting is overdraagbaar, op voorwaarde dat het niet op naam werd opgemaakt of dat het niet aan een GSM-nr. gelinkt is én dat de reis nog niet is aangevangen. 2. Biljetten uitgereikt in ruil voor vorderingen zijn niet overdraagbaar. 3. Biljetten aangekocht via internet zijn op naam (uitzondering : SMS-biljet) en zijn dus nooit overdraagbaar Reisweg 1. Getarifeerde reisweg: de prijs van de biljetten wordt berekend op basis van de kortste reisweg tussen de stations of stopplaatsen van het vertrek en de bestemming. De maximaal te betalen afstand is vastgelegd op 150 km (behalve voor via -biljetten, zie hieronder punt 5 Reisweg van een via -biljet). 2. Te volgen reisweg: De klant mag reizen langs eender welke reisweg die de uiterste punten en/of knooppunten van het treintraject, vermeld op het biljet, met elkaar verbindt, doch uitsluitend in doorgaand verkeer, dit wil zeggen zonder reisonderbreking in de tussenstations (behalve voor het via-biljet) of zonder af te zien van een gedeelte van de reisweg en indien hij met de genomen treinen zijn bestemming vlugger kan bereiken (volgens de uurregeling vastgelegd in het Spoorboekje van de Belgische Spoorwegen ) Voorbeeld1: biljet «zone Leuven zone Namur» Brussel-Noord DIRECTE REISWEG Ottignies Leuven GETAXEERDE REISWEG Namen indien hij met de genomen treinen niet moet overstappen op een andere trein. De reiziger mag daarvoor de duur van zijn reis met maximum 30 minuten verlengen (voorbeeld 2) Voorbeeld 2: rechtstreekse reis tussen Vertrijk en Brussel-Noord via Brussel- Nationaal-Luchthaven zonder te moeten overstappen B-MO.051 sectie 13/5 01/02/2012 6

7 Brussel-Nationaal-Luchthaven Brussel Noord Zaventem Nossegem Vertrijk indien de klant een zekerder aansluiting wenst te nemen, mag de duur van de reis met maximum 10 minuten worden verlengd (voorbeeld 3) Voorbeeld 3: Roeselare Gent-Dampoort: op hetzelfde uur vertrekken er 2 treinen: bij de ene trein moet men 2 keer overstappen, bij de andere slechts 1 keer. De klant kiest voor de 2 de mogelijkheid om aldus 1 overstap te vermijden en voor de andere overstap een grotere overstaptijd te hebben. In het algemeen mogen deze voorschriften soepel toegepast worden voor de reiziger die werkelijk naar de bestemming reist die op zijn biljet voorkomt. Indien een ander vervoerbewijs (uitgezonderd Key Card) wordt gebruikt als aanvulling bij een biljet worden de beide beschouwd als één vervoerbewijs (enkel zo de klant beide vervoerbewijzen voorlegt bij vertrek). Alle stations die zich op de getarifeerde reisweg bevinden kunnen worden aangevraagd als vertrek- of bestemmingsstation van het nieuwe biljet. Voorbeeld: biljet als aanvulling op een traject met een treinkaart Zone Gent DIRECTE REISWEG Zone Mechelen Biljet «zone Brussel zone Mechelen» Treinkaart «zone Gent zone Brussel» GETARIFEERDE REISWEG Zone Brussel 3. De klant mag, op dezelfde lijn, zich niet van zijn vertrekpunt verwijderen om er later terug langs te reizen, of zijn bestemmingspunt voorbijrijden om er daarna terug te keren. Indien de klant dit traject effectief wil afleggen, dient hij 2 apparte biljetten te kopen. Voorbeeld 1: Zone Brussel Chastre Gembloux Een klant met een biljet Chastre naar Zone Brussel mag geen trein nemen naar Gembloux om van daaruit een rechtstreekse trein naar Brussel te nemen, zelfs indien hij zo vlugger op zijn bestemming aankomt. Indien hij dit toch wenst, dient hij zich daarvoor een biljet Chastre Gembloux en een biljet Gembloux Zone Brussel aan te schaffen. B-MO.051 sectie 13/5 01/02/2012 7

8 Opmerkingen: Biljetten - Passes - Kaarten : Algemene Regels 1) HARI geeft soms een dergelijke reisweg op, zonder de vermelding deze reisweg is niet toegestaan voor gelijk welk vervoerbewijs. Daarom mag het treinbegeleidingspersoneel de occasionele klant, die in het bezit is van een gewoon biljet of een pass (geen treinkaart) en die deze verboden reisweg volgt, niet verontrusten, indien hij bewijst dat die reisweg zo werd opgegeven door HARI. In dat geval dient de klant wel op de hoogte te worden gebracht van de gebruiksvoorwaarden van zijn vervoerbewijs en een C6 te ontvangen. Het biljet wordt gecontroleerd zoals gewoonlijk en bij een volgende controle dient de klant zijn biljet en het C6 te tonen. 2) Het is mogelijk dat een reiziger zich niet op de reisweg bevindt die is toegestaan door zijn vervoerbewijs. Het kan hier om een «verdwaalde reiziger» gaan. Zie hiervoor punt 11 2 «Verandering reisweg». Voorbeeld 2: Gent-Sint-Pieters Melle Wetteren Lijn 50 Lijn 50A Een klant met een biljet zone Brussel Wetteren mag via Gent-Sint-Pieters reizen langs lijn 50A en vervolgens een aansluiting nemen van Gent-St-Pieters naar Wetteren via lijn 50 want hij bereikt zo vlugger zijn bestemming. Hij reed zijn bestemmingspunt niet voorbij aangezien hij twee verschillende lijnen gebruikte (lijn 50 en lijn 50A). 4. De klant mag dezelfde lijn of hetzelfde baanvak slechts tweemaal berijden om een snellere aansluiting te bekomen, wanneer op de plaats waar twee lijnen samenkomen de treinen geen aansluiting geven. Voorbeeld: Zone Brussel Liège- Verviers- Guillemins Pepinster Central Spa Aangerekende:reisweg: Spa Pepinster + Pepinster Liège-Guillemins Doorgaande reisweg: Spa Verviers- Central + Verviers-Central Liège- Guillemins Een reiziger in het bezit van een biljet van Spa naar Liège-Guillemins mag slechts tweemaal het baanvak Pépinster Verviers-Central berijden op voorrwaarde dat hij zo sneller Liège-Guillemins bereikt en dat de treinen in Pepinster geen aansluiting geven. Deze regel geldt niet voor reizigers met een vervoerbewijs Pepinster Liège-Guillemins. Bijzondere opmerking : een reiziger met een biljet Spa-Géronstère, Spa, Franchimont, Theux, Juslenville ou Pépinster-Cité naar een bestemming die verder dan Liège-Guillemins is gelegen mogen, om een tweede aansluiting in Liège-Guillemins te vermijden, in doorgaand verkeer steeds via Verviers- Central naar hun bestemming reizen. B-MO.051 sectie 13/5 01/02/2012 8

9 5. Reisweg van een Via -biljet 5.1 Het Via -station mag zich niet na het bestemmingsstation of vóór het vertrekstation bevinden. 5.2 Indien de klant een welbepaald traject wenst en dit traject niet noodzakelijk de kortste reisweg is, zal hem een biljet worden afgegeven dat geldig is tussen het station of de onbewaakte stopplaats van vertrek en de bestemming via de gevraagde reisweg. 5.3 De Via moet gevraagd worden bij aankoop van het biljet in het station of aan boord van de trein. Een Via -biljet kan niet aangekocht worden via internet. 5.4 Indien de via een zone is, stemt de in rekening te nemen afstand overeen met de afstand van de zone. 5.5 Per enkel biljet wordt slechts één Via afgegeven. 5.6 De gebruiksvoorwaarden voor biljetten zijn van toepassing op de trajecten vertrekstation via-station en via-station - bestemmingsstation. 6. Berekening van de afstanden en de prijs van een Via -biljet De prijs van een via-biljet wordt bekomen door het optellen van de prijzen van 2 afzonderlijke trajecten: de getarifeerde afstand tussen het vertrekstation en het VIAstation (max 150 km) enerzijds en de getarifeerde afstand tussen het VIA-station en het bestemmingsstation anderzijds (max. 150 km). Elk traject geeft een prijs. Deze twee prijzen worden opgeteld en geven de totale te betalen prijs voor het via-biljet. Voorbeeld: 48 km A V(ia) 119 km B Gevraagd traject: van A naar B via V Berekening van de prijs: 1ste traject AV : 48 km = prijs 2de treject VB = 119 km = prijs TOTAAL TE BETALEN = prijs AV + + prijs VB 7.4. Afzien van een gedeelte van de reisweg De klant mag afzien van een gedeelte van de reisweg waarvoor zijn biljet geldig is, hetzij bij de aanvang, hetzij op het einde van die reisweg, op voorwaarde dat het station waar de reis werkelijk wordt aangevangen of beëindigd, zich op de reisweg bevindt waarvan de afstand overeenstemt met de prijs van het biljet (op het aangerekende traject) Heen- en terugbiljetten bij vertrek uit of naar één van de kuststations 1. De heen- en terugbiljetten naar één van de negen hieronder vermelde kuststations zijn bij de terugreis geldig bij vertrek uit om het even welk van deze stations. De kuststations zijn: De Panne Koksijde Oostende Blankenberge Veurne Zeebrugge (Dorp/Strand) zone Knokke (Heist, Duinbergen en Knokke) 2. De heen- en terugbiljetten afgegeven bij vertrek uit een kuststation zijn bij de terugreis enkel geldig naar dit kuststation. B-MO.051 sectie 13/5 01/02/2012 9

10 7.6. Alternatieve terugreis Biljetten - Passes - Kaarten : Algemene Regels a) Indien de klant hierom verzoekt bij de aankoop van het biljet, mag de terugreis afgelegd worden vanuit een ander station dan het bestemmingsstation van de heenreis. b) Als het bestemmingsstation een kuststation is (De Panne, Koksijde, Oostende, Blankenberge, Veurne, Zeebrugge Dorp/Strand, zone Knokke (Knokke, Heist, Duinbergen) mag de terugreis afgelegd worden vanuit om het even welk station van de kust zonder dat de klant dit moet melden bij de aankoop van het biljet. Voor de heenreis is de bestemming het kuststation dat vermeld is op het biljet. De alternatieve terugreis is niet mogelijk voor biljetten gekocht via de (mobiele) NMBSinternetsite of aan de verkoopsautomaten. Berekening van de prijzen - afstanden : a) Indien de heenreis identiek is aan de terugreis dan wordt de prijs berekend op basis van de werkelijke afstand tot aan het gevraagde bestemmingsstation met een maximumprijs per enkel traject vastgelegd in Deel 3 Tarieven van de Vervoersvoorwaarden (150 km). Gezien het om een heen-en-terugbiljet handelt, dient de prijs van het enkel traject vermenigvuldigd te worden met 2. b) Indien het vertrekstation van de terugreis verschilt van het bestemmingsstation van de heenreis wordt de prijs als volgt berekend : De heenreis komt overeen met een afstand, die op haar beurt overeenstemt met een prijs. De prijs wordt beperkt tot een maiximumprijs (150 km) zoals bepaald in Deel 3 Tarieven van de Vervoersvoorwaarden. De terugreis komt overeen met een afstand, die op haar beurt overeenstemt met een prijs. De prijs wordt beperkt tot een maiximumprijs (150 km) zoals bepaald in Deel 3 Tarieven van de Vervoersvoorwaarden. De te betalen prijs is de som van de prijs van de heen- en terugreis Biljetten vanuit en/of naar een andere zone Het enkel biljet of het heen-en terugbiljet vanuit en/of naar één van de 21 zones kan beschouwd worden als een vrijkaart binnen die zone Biljetten vanuit en naar éénzelfde zone Hiervoor wordt een enkel biljet uitgegeven, getarifeerd aan de afstand van 3 km. Het is geldig vanuit een station/onbewaakte stopplaats dat deel uitmaakt van een zone naar een station/onbewaakte stopplaats dat deel uitmaakt van dezelfde zone. Het biljet wordt beschouwd als een vrijkaart die de ganse dag geldig is tot voor de nachtelijke onderbreking van de treindienst van de datum vermeld op het biljet. 8. KLASVERHOGING 1. Klasverhoging wordt toegestaan op voorwaarde dat het vervoerbewijs in 2 de klas eveneens in 1 ste klas bestaat. 2. Gebruik van een vervoerbewijs waarvoor klasverhoging wordt toegestaan: a) Een klant met een vervoerbewijs dat geldig is in 2 de klas mag enkel in 1 ste klas plaatsnemen na betaling van een toeslag, met een minimum te innen bedrag, vastgelegd in Deel 3 Tarieven van de Vervoersvoorwaarden. b) De klant is verplicht zich die toeslag aan te schaffen in een station of het treinbegeleidingspersoneel er vooraf van te verwittigen dat hij van klas wenst te veranderen. Het personeel regelt de klant als volgt en steeds zonder maakloon (want de klant is reeds in het bezit van een geldig vervoerbewijs) : Voor de biljetten aan kilometerprijs, Rail Pass, Key Card, meerrittenkaarten, treinkaarten : de klant betaalt het prijsverschil tussen 1 ste en 2 de klas van een biljet aan het tarief waarop hij recht heeft (Standaardtarief, persoonlijke korting, weekendtarief, ) voor het afgelegde traject. B-MO.051 sectie 13/5 01/02/

11 Voorbeeld : Een treinkaarthouder met een treinkaart Waregem Zone Brussel geldig in 2 de klas wenst voor zijn volledig traject in 1 ste klas te reizen. Hij is in het bezit van zijn kortingkaart Grote Gezinnen. Hij biedt zich aan bij het loket waarbij de verkoper hem een klasverhoging afgeeft voor het traject Waregem Zone Brussel aan 50% korting met een code 040. Voor de biljetten aan forfaitaire prijs (Seniorenbiljet, B-Dagtrips, ) : de klant betaalt het verschil van de forfaitaire prijzen van beide klassen. 3. Gebruik van een vervoerbewijs waarvoor geen klasverhoging wordt toegestaan : de klant moet een vervoerbewijs kopen voor het in 1 ste klas af te leggen traject, aan het tarief waarop hij recht heeft. a) Indien de klant vooraf het begeleidingspersoneel heeft verwittigd, moet hij het maakloon niet betalen, zelfs indien hij opstapt in een station waar de verkoop van biljetten verzekerd is. b) Indien de klant niet vooraf heeft verwittigd of als hij van het begeleidingspersoneel geen toestemming heeft gekregen, moet hij eveneens het forfaitair bedrag betalen, vastgelegd in Deel 3 Tarieven van de Vervoersvoorwaarden. 4. Indien de klant niet kan of weigert te betalen, wordt een C170 opgesteld en wordt naast de prijs van de toeslag of het traject, volgens het geval: de administratiekosten (zo hij verwittigd heeft) of het forfaitair bedrag (zo hij niet verwittigd heeft) aangerekend. 5. De klasverhoging van een Via -biljet is toegestaan, zowel voor de totale reisweg als voor het gedeelte «vertrekstation - Via-station» of het gedeelte «Via-station - bestemmingsstation». 9. REISONDERBREKING 1. Een reisonderbreking is één maal toegelaten in het Via -station dat vermeld is op het biljet. Deze reisonderbreking dient vermeld te worden bij de aankoop van het biljet (station of aan boord van de trein). Deze mogelijkheid wordt aangeboden voor alle enkele biljetten aan kilometerprijs (Standaardbiljet, biljet tegen korting). Een Via -biljet kan niet aangekocht worden via de (mobiele) NMBS-internetsite. Voorbeeld: A B Een klant vraagt een biljet van A naar B via C. C 2. Het biljet afgegeven via een zone mag worden beschouwd als een vrijkaart binnen die zone. Voorbeeld: A VIA ZONE B Een klant in het bezit van een biljet van A naar B via een zone, mag vrij reizen binnen die zone. 3. Het Via -station mag zich niet na het bestemmingsstation of vóór het vertrekstation bevinden. Indien dit het geval is dient de reizger 2 aparte biljetten te kopen. De klant mag, op dezelfde lijn, zich niet van zijn vertrekpunt verwijderen om er later terug langs te reizen, of zijn bestemmingspunt voorbijrijden om er daarna terug te keren. Indien de klant dit traject effectief wil afleggen, dient hij 2 aparte biljetten te kopen. B-MO.051 sectie 13/5 01/02/

12 Voorbeeld: Zone Brussel Chastre Gembloux Biljetten - Passes - Kaarten : Algemene Regels Een klant met een biljet Chastre naar Zone Brussel mag geen trein nemen naar Gembloux om van daaruit een rechtstreekse trein naar Brussel te nemen, zelfs indien hij zo vlugger op zijn bestemming aankomt. Indien hij dit toch wenst, dient hij zich daarvoor een biljet Chastre Gembloux en een biljet Gembloux Zone Brussel aan te schaffen. 4. Een klant die niet in het bezit is van een Via -biljet dient het verschil te betalen tussen de prijs van de twee opeenvolgende biljetten die hij normaal had moeten kopen, en de werkelijk betaalde prijs. 5. In geval van reisonderbreking dient de reis de reis beëindigd te worden voor de nachtelijke onderbreking van de treindienst van de datum vermeld op het biljet. 6. Een klasverhoging is niet toegelaten voor het Groepstarief, de Passes, de meerrittenkaarten en voor de heen-en-terugbiljetten. 10. REISVERLENGING Wordt als een reisverlenging beschouwd: Een reiziger die tijdens zijn reis een aanvullend traject wenst in de trein. Deze reiziger is verplicht het begeleidingspersoneel hiervan op de hoogte te brengen, vooraleer hij de op zijn vervoerbewijs vermelde bestemming bereikt. Dit personeel stelt de reiziger voor deze reisverlenging dan in regel door aanrekening van een vervoerbewijs aan het tarief waarop de reiziger recht heeft. Een reiziger die een aanvullend traject wenst bij zijn oorspronkelijk vervoerbewijs en dit vraagt in het vertrekstation/onbewaakte stopplaats van zijn eerste traject, vooraleer zijn initiële reis aan te vatten. In het geval het vervoerbewijs als een reisverlenging beschouwd wordt, wordt geen maakloon geïnd (de klant is immers reeds in het bezit van een eerste geldig vervoerbewijs). Wordt niet als een reisverlenging beschouwd: De reiziger die een aanvulling op zijn vervoerbewijs wenst na het bereiken van zijn bestemmingsstation van zijn oorspronkelijke reis. Zijn initiële reis zoals vermeld op zijn eerste biljet is namelijk volledig beëindigd. Deze reiziger dient zich dan een vervoerbewijs voor het aanvullende traject aan te schaffen: - Hetzij in het aansluitingsststation (vertrekstation van zijn tweede traject); - Hetzij bij het begeleidingspersoneel in de trein van het tweede traject. Hij meldt zich hiervoor spontaan bij het personeel zodra dit mogelijk is (dit wil zeggen vóór of zo snel mogelijk na het vertrek van de trein). In dit geval dient het maakloon geïnd te worden. Een reisverlenging mag uitgegeven worden voor elk vervoerbewijs. De klant moet steeds beide vervoerbewijzen tonen bij controle. Indien een tweede vervoerbewijs wordt gebruikt als aanvulling bij een eerste (alle stations die zich op de aangerekende reisweg van het eerste vervoerbewijs bevinden, kunnen worden aangevraagd als vertrek- of bestemmingsstation van het tweede vervoerbewijs), dan worden beide beschouwd als één vervoerbewijs en zijn de principes van doorgaand verkeer van toepassing. Indien echter een Key Card-traject gebruikt wordt als tweede aanvullend vervoerbewijs, dan zijn de voorwaarden van de Key Card van toepassing : Met de Key Card mag enkel gereisd worden in het geldigheidsgebied van het bestemmingspunt van het eerste vervoerbewijs. De trein dient te stoppen in het vertrek- en bestemmingspunt van de regel ingevuld op de Key Card. B-MO.051 sectie 13/5 01/02/

13 1.Afgifte van een reisverlenging: 1.1 Binnenlands verkeer Een klant die zijn reis wenst te verlengen, is verplicht zich in het station of in de trein een nieuw biljet aan te schaffen. a) In het station : de klant koopt een nieuw biljet. b) In de trein : de treinbegeleider geeft het gewenste vervoerbewijs uit aan het tarief waarop de klant recht heeft. 1.2 Internationaal verkeer De klant ontvangt een nieuw biljet tot aan het laatste Belgische station. Wenst hij verder te reizen dan het laatste Belgische station, dan valt de klant onder de regelgeving van het grensoverschrijvend verkeer. 2. Gebruik van een vervoerbewijs waarvoor geen reisverlenging wordt toegestaan: - het vervoerbewijs is enkel geldig voor gebruik in een zone of agglomeratie (bv. Algemeen Stadsabonnement AUL, AUC, enz.) : de klant moet de prijs betalen aan het tarief waarop hij recht heeft, vanaf zijn vertrekpunt tot zijn bestemmingspunt. - het verminderd tarief van het vervoerbewijs is niet toegestaan voor een reisverlenging : de klant moet de prijs van het aanvullend traject betalen aan het tarief waarop hij recht heeft. 3. Heeft de klant niet op voorhand verwittigd, dan is hij in overtreding. Hij moet dan naast de prijs van het traject (reisverlenging of volledig traject, volgens het geval) het bij Deel 3 - Tarieven van de Vervoersvoorwaarden vastgelegd forfaitair bedrag betalen. 4. Indien de klant niet kan of weigert te betalen, wordt een C170 opgemaakt en worden naast de normale prijs van het traject, volgens het geval, de administratiekosten (zo hij verwittigd heeft) of het forfaitair bedrag (zo hij niet verwittigd heeft) aangerekend. 11. VERANDERING REISWEG 1. Een verandering van reisweg moet worden aangevraagd vóór het verlaten van de getarifeerde reisweg. Voorbeeld: B X C Een klant met een biljet van A naar B, die onderweg beslist naar C te reizen, dient zijn reiswegverandering aan te vragen vóór hij punt X bereikt. Instructies voor het treinbegeleidingspersoneel : een nieuw biljet van A naar C afgeven; een C6 opmaken voor de aanvraag tot terugbetaling van het biljet AB. A 2. Reiziger die zich niet op de reisweg bevindt die door zijn vervoerbewijs is toegestaan. Onder «verdwaalde reiziger» dient onder meer te worden verstaan : - een klant die per vergissing plaats heeft genomen in een trein die niet stopt in het bestemmingsstation vermeld op zijn vervoerbewijs ; - een klant die per vergissing plaats heeft genomen in een trein die het bestemmings- of overstapstation niet bedient ; - een klant die in geval een trein onderweg wordt gesplitst per vergissing plaats heeft genomen in het treingedeelte dat zijn bestemming niet bedient ; - een klant die, door een fout te wijten aan de NMBS, zich niet op de reisweg bevindt waarvoor zijn vervoerbewijs geldig is. In dit geval zijn de algemene regelingsvoorschriften niet van toepassing. De reiziger ontvangt een formulier «C6 rechtvaardiging van de gebruikte biljetten». Hij wordt vervolgens uitgenodigd af te stappen in het eerstvolgende station waar hij verplicht is de snelste aansluiting te nemen naar de oorspronkelijk bedoelde bestemming. B-MO.051 sectie 13/5 01/02/

14 12. TOESLAGEN Diabolotoeslag : zie productfiche van het betrokken product. 13. CONTROLE 1. Lisa-biljetten Het controlemerk dient op de voorzijde te worden aangebracht : voor een biljet: voor de heenreis, onderaan links; voor de terugreis, onderaan rechts. Biljetten - Passes - Kaarten : Algemene Regels voor een biljet geldig voor 10 enkele reizen (= 10-rittenkaart voor een bepaald traject) en Passes: op de voorzijde links ter hoogte van de reisdag; voor een Via-biljet : links onderaan, voor het traject vertrekstation - via-station; rechts onderaan voor het traject via-station - bestemmingsstation. 2. IBIS-biljetten Het controlemerk dient op de voorzijde te worden aangebracht: - voor de heenreis: onderaan links: aan de rechterkant van de aanduiding van de klas; - voor de terugreis: onderaan rechts: aan de linkerkant van de aanduiding van de prijs. 3. Biljetten afgedrukt via Homeprinting (Ticket on line) Het controlemerk dient op de voorzijde te worden aangebracht : - bij de heenreis: links, parallel met de linkerrand van het biljet, ter hoogte van de foto van de dag - bij de terugreis: rechts, parallel met de rechterrand van het biljet, ter hoogte van de foto van de dag 4. Vervoerbewijzen die via de NMBS-internetsite gekocht worden en die de elektronische identiteitskaart (e-id) als drager hebben Zie Consigne e-id 5. SMS-biljetten die via de (mobiele) NMBS-internetsite gekocht worden Zie Consigne SMS-biljet 14. ONREGELMATIGHEDEN - REGELING Zie Regeling onregelmatigheden door het trein- en stationspersoneel. 15. TERUGBETALING 1. TERUGBETALINGSMODALITEITEN EN BEWIJSSTUKKEN 1.1. Algemene opmerkingen: Een biljet waarvan de prijs lager is dan de administratiekosten, geeft geen recht op terugbetaling. Zijn uitgesloten van terugbetaling : de toeslagen (Diabolotoeslag uitgezonderd), tenzij de klant zijn reis niet heeft kunnen aanvangen of verderzetten tengevolge van een vertraging of afschaffing van een trein of tengevolge van een dienstonderbreking. Biljetten gekocht via de (mobiele) NMBS-internetsite zijn nooit terugbetaalbaar: zie module A1.9 Consigne Home Printing, Consigne e-id en Consigne SMS-biljet. Bij een terugbetaling dient men steeds de terugbetalingsregels geldig op de aankoopdatum van het biljet te volgen. Biljetten betaald met Groene Cheques zijn nooit terugbetaalbaar De vraag tot terugbetaling wordt enkel aanvaard indien ze : schriftelijk wordt ingediend door middel van het voorgeschreven formulier C6 (rechtvaardiging voor de vraag om terugbetaling) dat door het stations- of B-MO.051 sectie 13/5 01/02/

15 treinbegeleidingspersoneel aan de klant wordt overhandigd. Dit formulier bevat alle noodzakelijke inlichtingen om gevolg te kunnen geven aan de aanvraag. Het stations- of treinbegeleidingspersoneel mag evenwel enkel een C6 afgeven als dit gerechtvaardigd is. binnen de 15 kalenderdagen volgend op de datum van de reis (eventueel te rekenen vanaf de reisdatum van het laatste biljet) in om het even welk station wordt voorgelegd De NMBS heeft het recht om van de klant elk bewijsstuk te eisen dat nodig is voor de rechtvaardiging van de terugbetalingsaanvraag. Het feit dat er op een biljet geen enkel controlemerk aangebracht is, is geen bewijs dat het biljet niet werd gebruikt Een terugbetalingsaanvraag die binnen de 15 dagen werd ingediend zonder de noodzakelijke bewijsstukken, moet worden aanvaard, maar onder voorbehoud van het te geven gevolg. In geval van twijfel moet het zo volledig mogelijke dossier worden overgemaakt aan de NMBS Mobility, bureau B-MO sectie 13/7. 2. GEVALLEN WAARIN DE TERUGBETALING MOGELIJK IS 2.1. Biljet gekocht vóór de dag van de reis Terugbetaling in elk station tot de dag vóór de reisdatum; Integrale terugbetaling Enkel biljet volledig ongebruikt Terugbetaling in het afgiftestation binnen het uur na de afgifte; Terugbetaling van het biljet verminderd met de administratiekosten, vastgelegd in Deel 3 - Tarieven van de Vervoersvoorwaarden Heen- en terugbiljet dat volledig ongebruikt bleef of waarvan de heen- of terugreis niet gebruikt is Biljet volledig ongebruikt Terugbetaling in het afgiftestation binnen het uur na afgifte; Terugbetaling van het biljet of van het niet-gebruikte deel van het biljet, mits afhouding van de administratiekosten, vastgelegd in Deel 3 - Tarieven van de Vervoersvoorwaarden Heen- en terugbiljet niet gebruikt voor de terugreis Terugbetaling in het bestemmingsstation van de heenreis, binnen het uur na aankomst in dat station; Betreft het een biljet waarvan het bestemmingsstation een onbewaakte stopplaats is, dan mag de terugbetalingsaanvraag aanvaard worden in om het even welk ander station. In dat geval wordt de aanvraag doorgestuurd naar het beheersstation van het vertrekpunt van de terugreis. Terugbetaling van het biljet, mits afhouding van de administratiekosten, vastgelegd in Deel 3 - Tarieven van de Vervoersvoorwaarden Enkel biljet waarvan de bestemming niet kon worden bereikt om redenen te wijten aan de spoorweg De bestemming kon niet bereikt worden ten gevolge van een vertraging, een afschaffing van een trein of een dienstonderbreking. Terugbetaling in elk station binnen de 15 kalenderdagen volgend op de datum van de reis; Integrale terugbetaling Biljet 1 ste klas volledig of gedeeltelijk gebruikt in 2 de klas wegens plaatsgebrek Terugbetaling in elk station binnen de 15 kalenderdagen volgend op de datum van de reis. B-MO.051 sectie 13/5 01/02/

16 Biljetten - Passes - Kaarten : Algemene Regels Bewijsstukken: C6 opgesteld door het controlepersoneel, met vermelding van de reisweg die met het biljet werd afgelegd in 2 de klas, en dat meldt dat er plaatsgebrek was in 1 ste klas, dat er geen eersteklasrijtuigen waren of dat er persoonlijke redenen waren. Als het biljet opgesteld werd naar een niet-bediende stopplaats, mag de terugbetalingsaanvraag in elk station worden ingediend. Dat station maakt die aanvraag dan over aan het beherend station van het bestemmmingspunt als het een enkel biljet betreft of aan het beherend station van het vertrekpunt als het een heen-en terugbiljet betreft. Wanneer een station een terugbetalingsaanvraag ontvangt waarvoor het niet bevoegd is, nodigt het de klant uit zich te melden in een daartoe bevoegd station. Als de termijn evenwel niet voldoende is of als het een aanvraag betreft die per post werd opgestuurd, aanvaardt het niet-bevoegde station de aanvraag en stuurt die naar het bevoegde station. Berekening van het terug te betalen bedrag: a) Biljet 1 ste klas gebruikt in 2 de klas over een gedeelte van de reisweg of de gehele reisweg Terugbetaling van het verschil tussen de prijs van het biljet 1ste klas en die van een biljet in 2de klas voor dezelfde reisweg, zonder aftrek van de administratieve kosten. b) Heen- en terugbiljet voor 1 ste klas gebruikt in 2 de klas tijdens de heen- of terugreis. Terugbetaling van het verschil tussen enerzijds de betaalde prijs en anderzijds de prijs van een enkel biljet 1ste klas vermeerderd met de prijs van een enkel biljet 2de klas voor hetzelfde traject, zonder aftrek van de administratieve kosten NMBS-biljetten gekocht in afwachting van NMBS-treinkaart Biljetten NMBS+MIVB gekocht in afwachting van treinkaart + MIVB NMBS-biljetten gekocht in afwachting van een treinkaart + DE LIJN. Terugbetaling in elk station binnen de 15 kalenderdagen volgend op de datum van de reis (één C6 per biljet). Integrale terugbetaling vanaf de dag van de aanvraag van de treinkaart inbegrepen, op voorwaarde dat de biljetten overeenstemmen met de klas en het traject van de treinkaart. NMBS-biljetten en vervoerbewijzen TEC gekocht in afwachting van een gemengde treinkaart Terugbetaling in elk station binnen de 15 kalenderdagen volgend op de datum van de reis van het laatste biljet gekocht in afwachting van de treinkaart (één C6 per biljet). Integrale terugbetaling vanaf de 5de dag, te rekenen vanaf de dag van de aanvraag (de dag van de aanvraag wordt beschouwd als 1ste dag), op voorwaarde dat de biljetten overeenstemmen met de klas en het traject van de treinkaart. Voorbeeld: gemengde treinkaart aangevraagd op , slechts beschikbaar in het station op De abonnee heeft biljetten gekocht in afwachting van zijn treinkaart. Hij haalt zijn treinkaart op aan het loket af. Volgens de voormelde bepalingen is enkel het biljet gekocht op vrijdag terugbetaalbaar op voorwaarde dat het valideringsbiljet als begindatum van de geldigheid vermeldt Biljetten gekocht in afwachting van een duplicaat van een treinkaart De MIVB-kaarten voor 1, 5 of 10 reizen zijn niet terugbetaalbaar. Terugbetaling in elk station binnen de 15 kalenderdagen volgend op de datum van de reis (één C6 per biljet). Terugbetaling mogelijk vanaf de dag waarop de B-MO.051 sectie 13/5 01/02/

17 duplicaataanvraag werd ingediend op voorwaarde dat de biljetten en de treinkaart overeenstemmen (klas en traject). Integrale terugbetaling van de biljetten Tijdelijk verloren biljet en teruggevonden gedurende de reis Bij de terugbetaling dient het biljet te worden voorgelegd samen met het vervangingsbiljet en het door het controlepersoneel afgeleverde C6 dat bewijst dat het om een dubbel gebruik gaat. In dat geval wordt het vervangingsbiljet integraal terugbetaald, met inbegrip van het eventueel geïnde maakloon. Wanneer, in een gelijkaardig geval, geen dubbel gebruik werd vastgesteld door het controlepersoneel tijdens de reis, legt het station een zo volledig mogelijk dossier aan en stuurt het naar de Centrale Klantendienst NMBS-Mobility, bureau B-MO, Standaardbiljet gekocht door een klant die niet in het bezit is van zijn reductiekaart In het algemeen wordt geen gedeeltelijke terugbetaling toegekend voor een Standaardbiljet gekocht door een klant die op het ogenblik van de aankoop zijn reductiekaart niet heeft kunnen voorleggen. Wanneer de klant zijn reductiekaart terugvindt tijdens de reis en daarvan het controlepersoneel op de hoogte brengt, wordt een C6 opgesteld (met vermelding van het nummer van de reductiekaart, aard en reductievoet). Terugbetaling in het afgifte- of bestemmingsstation van het biljet. Terugbetaling van het verschil tussen de Standaardprijs van het biljet en de verminderde prijs, verminderd met de administratiekosten, vastgelegd in Deel 3 Tarieven van de Vervoersvoorwaarden Biljet uitsluitend gebruikt op een gedeelte van de reisweg Een C6 dient te worden opgesteld hetzij door het station waar de klant afziet van een gedeelte van zijn reis, hetzij door het tussenstation waar de klant is opgestapt. Een klant die om persoonlijke redenen afziet van een gedeelte van zijn reisweg, krijgt het verschil tussen de prijs van het biljet en de verschuldigde prijs voor het werkelijk afgelegde traject terugbetaald, verminderd met de administratiekosten. Wanneer een klant afziet van een gedeelte van zijn reisweg wegens vertraging of afschaffing van een trein of wegens elke andere reden te wijten aan de spoorweg, worden geen administratiekosten aangerekend. De reden waarvoor de administratiekosten niet worden aangerekend, moet worden vermeld op de bewijsstukken. 3. TERUGBETALING VAN HET FORFAITAIRE BEDRAG Alleen NMBS Mobility is bevoegd om de betwistingen in verband met onregelmatigheden Reizigers te beoordelen. Elke NMBS-dienst die een bezwaarschrift, verklaring, verzoekschrift of dergelijke ontvangt, meldt onmiddellijk ontvangst aan een correspondent en stuurt dit, zo mogelijk samen met het origineel dossier naar het bureau B-MO Dit bureaubeslist op basis van de omstandigheden en van de verklaringen van de betrokken partijen over een eventuele terugbetaling. 4. TERUGBETALING VAN DE DIABOLOTOESLAG - De Diabolotoeslag is in de totaalprijs van het biljet inbegrepen De reglementering en de terugbetalingsregels van de hierboven vermelde punten 1 en 2 zijn van toepassing. - Biljet Stand Alone Diabolotoeslag Hoewel het biljet Stand Alone Diabolotoeslag geen vervoerbewijs op zich is, volgt het de terugbetalingregels zoals vermeld in de hierbovenvermelde punten 1 en 2. B-MO.051 sectie 13/5 01/02/

18 16. VOORBEELDEN Biljetten - Passes - Kaarten : Algemene Regels 1. Lisa-biljet 2. IBIS-biljet B-MO.051 sectie 13/5 01/02/

19 7. «C6 rechtvaardiging van de gebruikte biljetten» B-MO.051 sectie 13/5 01/02/