Kenniscentrum Creating 010 Hogeschool Rotterdam Portfolio

Transcriptie

1 Projectnaam 1

2 Kenniscentrum Creating 010 Hogeschool Rotterdam Portfolio

3 Index Inleiding 7 1 Betekenisvol ontwerpen in de stad 9 2 Creative Research Tools 13 3 CrossLab events E-Book The Public Domain in the Context of the Culturally Diverse City of Rotterdam 19 5 Revisiting Cultural Diversity in Rotterdam 23 6 Getting the context Human-Centered ICT Toolkit Hogeschooldag 2012: Excursies op Zuid naar culturele initiatieven Interactieve workshops in het Stadslab 31 9 Honours Programme CMI I am not a lawyer, but Creative misunderstandings between art, politics and the law within copyleft practices I would rather design a poster than a website Innovation Lab Design for Human Technology I-Lab Co-creation in the Public Domain Keuzemodule Human Values Lectorendag 2012: Duurzaamheid Schaarste Culturele Broedplaatsen: Leegstaand Vastgoed & Creatieve Industrie Living Labbing the Rotterdam Way: Co-creation as an Enabler for Urban Innovation Media Future Week Vrijetijdsmanagement Minor kunst en cultuur Moving images post-cinema & tv Noodnummer OPEN Ondersteuning creatieve industrie in Rotterdam-Zuid en -Noord: broedplaatsen, huisvesting en coaching van creatieve ondernemers Netwerken van kunstenaars en vormgevers in Rotterdam Open Design Openbare les lector Hugo Bongers: Culturele Diversiteit. Kunst, creativiteit en ondernemerschap in Rotterdam Pressure Cooker: Smullen uit de Pressure Cooker E-publishing: PRINT/pixel & Boek uit de Band Purse Diary: Visuele Etnografie als Design Tool Rotterdam Open Data - Professionals Supported Rotterdam Open Data Atlas Security en privacy SHOCK HEAD SOUL SOApp Social Media in het Voortgezet Onderwijs Stadslab: Sensor lab, Open Data lab & Fablab TI-afstudeerbundel Toetsing Eindexamen CMD Ontwikkeling uitstroomprofiel Big Data & Data Science Vitale Link: De toepassing van visuele etnografie als ontwerpproces binnen Human-Centered Design 125 Colofon 131 5

4 De twee belangrijkste dingen die het I-Lab voor mij heeft opgeleverd zijn verdieping en contacten. Daarnaast heb ik via het I-lab ook veel de gelegenheid gekregen om mijn werk te presenteren aan een professioneel publiek. Roel Roscam Abbing, oud honourstudent autonoom WdKA Inleiding Kenniscentrum Creating 010, onderdeel van Hogeschool Rotterdam, doet praktijkgericht onderzoek naar nieuwe ontwikkelingen en samenwerkingsvormen in de creatieve industrie, die door de convergentie van artistieke, technologische, maatschappelijke en economische domeinen ontstaan. Kenniscentrum Creating 010 bestaat sinds september In Creating 010 zijn de lectoraten Human-Centered ict, Communication in a Digital Age en Cultural Diversity samengebracht. In september 2012 is Creating 010 versterkt met de nieuwe onderzoekslijnen De Revolutie in de Maakindustrie (gedeeld met kenniscentrum Sustainable Solutions) en Creative Business (gedeeld met kenniscentrum Entrepreneurship & Business Innovation). Dit Portfolio is gemaakt als bijlage bij het zelfevaluatierapport van Creating 010. De zelfevaluatie is uitgevoerd in het kader van de zesjaarlijkse kwaliteitszorgcyclus van het praktijkgericht onderzoek in het hoger beroepsonderwijs. Voor dit Portfolio hebben de medewerkers van Creating 010 projectbeschrijvingen geschreven over projecten waar ze trots op zijn. Samen geven deze projectbeschrijvingen een goed beeld van de activiteiten van Creating 010 over de periode 2008/ /2012 op het gebied van: Onderzoek en kenniskennisontwikkeling; Onderwijs en professionalisering & Samenwerking en valorisatie. 7

5 onderzoek + onderwijs + samenwerking Betekenisvol ontwerpen in de stad Project 1/39 Betekenisvol ontwerpen in de stad Collegejaar: 2008 heden Instituut: Creating 010 & CMI Medewerkers: Ingrid Mulder, lector Human-Centered ICT & leden van de onderzoeksgroep Human-Centered ICT Studenten: cmi opleidingen & I-Labs, ±1000 studenten Samenwerkingspartners: Gemeente Rotterdam (o.a. Korrie Louwes, wethouder participatie en innovatie), EUR, TU Delft, ontwerpbureaus e.a. Resultaat: Versterken programmalijn, verbinden onderzoek & onderwijs, verbinden individuele onderzoekers binnen Creating 010, kennisdelen, acquisitie nieuwe projecten & nieuwe Het programma Betekenisvol Ontwerpen in de Stad verbindt onderzoek van het lectoraat Human-Centered ict met het onderwijs en maakt het mogelijk de kennis uit de onderzoekslijn human-centered methods, mindset, tools & techniques te delen en toe te passen in de stedelijke context: de stad Rotterdam als proeftuin, als living lab. Rotterdam heeft de mogelijkheid om interactieve technologie van betekenis te laten zijn voor Rotterdammers. Van grote beeldschermen in publieke ruimten tot kleinere narrowcast-installaties in bijvoorbeeld metrostations, stadswinkels, samenwerkingspartners. bibliotheken en scholen. Deze kunnen worden ingezet voor commerciële doelen en promotie, maar ook voor sociale doelen als participatie van bewoners in stadsontwikkeling en verbetering van het welbevinden van burgers (zie Mulder, 2011, 2012). Het promotieonderzoek van Peter van Waart richt zich bijvoorbeeld op de vraag hoe pervasive advertising op publieke schermen in de stad ook van betekenis kan zijn (van Waart, Mulder & de Bont, 2011). Science guide en de uitgave Bijzondere Beta s: inspirerende gesprekken met innovatieve mensen hebben aandacht besteed aan de programmalijn (Mulder, 2009). 9

6 Workshopserie Betekenisvol Ontwerpen in de Stad De doelen van de eerste workshop op 13 november 2009 waren: kennisdeling over sociale en commerciële toepassingen van interactieve technologie in de stad, het maken van een actieplan voor gezamenlijk initiatief om betekenisvol te ontwerpen (uiteraard in samenwerking met studenten en docenten) en het maken van een publicatie naar aanleiding van de dag (zie workshop leaflet). De tweede workshop op 21 april 2010 stond in het teken van het Rotterdam Open Data initiatief en bijbehorende manifest. Rotterdam Open Data is een initiatief waarmee de Hogeschool Rotterdam, Rotterdamse bedrijven en de gemeente Rotterdam gezamenlijk gestalte geven aan het toegankelijk en inzichtelijk maken van informatie van, over en voor de stad Rotterdam. Omdat dit bijdraagt aan de vrijheid van Rotterdammers om informatie te verkrijgen zodat ze keuzes kunnen maken, omdat het de verbondenheid kan versterken die Rotterdammers met de stad en met elkaar voelen, en omdat het hen in staat stelt beter te kunnen meebouwen aan de stad. Het succes is onder andere zichtbaar in de resultaten van Emerging Media , de odec 2011 conferentie, en de gehonoreerde projecten rod2.0 (Rotterdam Media Commission) en Professionals Supported (raak publiek). Nieuwe samenwerkingspartners voor projecten in het kader van dit onderzoek: Samenwerking met Stichting Toekomstbeeld der Techniek rondom het afstudeerproject van Nathalie Stembert (tu Delft, september 2011, sinds oktober 2012 onderzoeker bij Creating 010); bijdrage aan M. Kreijvelds toekomstverkenning Wisdom of the Crowd door cmi onderwijs Media & Creativiteit en gastbijdrage Ingrid Mulder. Samenwerking Faculteit Industrieel Ontwerpen, tu Delft. In het vak Exploring Interactions werken 20 MSc studenten gedurende een halfjaar aan een ontwerpproject binnen het thema social city of tomorrow. Emilia Pucci, die vorig jaar aan deze ontwerpstudio meedeed, werkt nu met Creating 010-onderzoekers aan haar afstudeerproject. Een recent ingediende projectaanvraag nwo click Creatieve Industrie met o.a. eur faculteiten Geesteswetenschappen en Sociologie, de Haagse Hogeschool, Vodafone, en Microsoft op het gebied van nieuwe vormen van burgerschap en werken. Keynotes en gastbijdragen: Mulder, I. Panellid in debat making and playing as research in urban transformations processes, bij boekpresentatie Real Projects for Real People, Patchingzone, t Gemaal, Rotterdam, 30 oktober Mulder, I. (8 februari 2011). Nieuwe media in de openbare ruimte: meer technologie of meer betekenis. Lezing voor arcci seminar, han, Arnhem. arcci (Arnhems Centrum voor Creatieve economie en Innovatie), han/artez (prof. Dany Jacobs). Peter Corbett, Maurits Kreijveld, Ingrid Mulder, Ben Schouten, Marleen Stikker. Redesigning the Government Let s Do It Ourselves!, 14 september 2011, picnic 2011, Amsterdam. Mulder, I. (23 november 2011). Meaningful design in public space. Keynote voor Explore Lab, graduation studio Urban Life, Faculty of Architecture, tu Delft. Artikelen over de onderzoeksprojecten en de link met het onderwijs: Mulder, I. (2009). ict als nieuw dorpsplein. In: Bijzondere Beta s: inspirerende gesprekken met innovatieve mensen. Platform Beta Techniek, pp Mulder, I. (2010). Participeren doe je niet alleen! Co-creatie als drijvende kracht voor leefbaarheid. Informatie, Maandblad voor IT, jaargang 2010, oktober. Thema Collaboration, pp Mulder, I. (2011). Co-creatie. Drijvende kracht voor leefbaarheid. Present. Visies op de toekomst. Stichting Toekomstbeeld der Techniek, Den Haag, mei 2011, pp Mulder, I. (2012). Co-creatie in het publieke domein: een vanzelfsprekendheid. In: M. Kreijveld (ed.). Samen Slimmer. Hoe de wisdom of crowds onze samenleving zal veranderen. Stichting Toekomstbeeld der Techniek, Den Haag, pp Mulder, I. (2012). Living Labbing the Rotterdam Way: Co-Creation as an Enabler for Urban Innovation. Technology Innovation Management Review, September pp Betekenisvol ontwerpen in de stad 10 11

7 onderzoek + onderwijs Creative Research Tools Collegejaar: 2010, 2011 & 2012 Instituut: CMI Medewerkers: Peter van Waart, Manon Mostert-van der Sar & Roland Pastoor Studenten: 20 studenten per jaar Samenwerkingspartners: MetrixLab, Zilver Brand Driven Innovation & Centrale Bibliotheek Rotterdam Resultaat: Onderwijs keuzemodule, scripties & workshop tijdens DESIRE conference 2011 Project 2/39 Creative Research Tools In het programma Creative Research Tools onderzoeken we hoe we met behulp van bestaande technologie innovatieve onderzoeksinstrumenten kunnen maken om gegevens te verzamelen die unieke inzichten bieden in een doelgroep. Deze instrumenten worden vooral ingezet in andere projecten om user-generated content te analyseren en te benutten in designinterventies. De keuzemodule Creative Research Tools is onderdeel van het Honours Programme. In de keuzemodule Creative Research Tools bedenken studenten, op basis van de technologie van vandaag, innovatieve onderzoeksinstrumenten om gegevens te verzamelen die unieke inzichten bieden in een doelgroep. Ze doen dit over één van de onderwerpen waarmee het lectoraat Human-Centered ict zich bezighoudt. Een Creative Research Tool moet een grote kwantiteit data kunnen verzamelen uit sociale media, die niet omwille van het onderzoek door gebruikers zijn gegenereerd. Deze zogenaamde authentieke rijke data geven over een bepaald onderwerp diepgaand inzicht (customer insight) in een doelgroep. Bij de ontwikkeling van Creative Research Tools hanteren we de volgende richtlijnen: a) Kwaliteit in kwantiteit: Kwalitatieve data = contextuele en diepgaande gegevens over hoe iemand denkt en zich gedraagt (veel data over weinig respondenten). Kwantitatieve data = gegevens over een groot aantal mensen (weinig data over veel respondenten). Met kwaliteit in kwantiteit wordt bedoeld: veel diepgaande gegevens over veel mensen. Hoe nader je dit bereikt, hoe beter het is. Met een Creative 13

8 Research Tool proberen we dus het goede van kwalitatieve en kwantitatieve methoden te verenigen. b) De gegevens moeten op een geautomatiseerde wijze verzameld kunnen worden. Dat wil zeggen dat er een Creative Research Tool gemaakt kan worden die deze kwaliteit in kwantiteit kan verzamelen. c) Gebruik maken van hedendaagse technologie: De voorgestelde Creative Research Tool gebruikt hedendaagse technologie (hardware/software/ infrastructuur) die voorhanden is of waar gemakkelijk aan te komen is. Je mag hierbij aan alles denken, zoals mobieltjes, (web)cams, digitale (video) camera s, rfid-toepassingen, sociale media, blogs, Bluetooth, gps, etc. d) Data leidt tot customer insight: Data die geautomatiseerd is verzameld leidt tot inzicht in de waarden en normen van gebruikers die eerder niet/minder duidelijk waren. Conference Workshop Over het programma Creative Research Tools is een workshop gehouden op de conferentie desire 2011 in Eindhoven: Creative Research Tools: Automated Collection of Rich Information for Designers. Creative Research Tools Het onderzoeksonderwerp in twee scripties van bachelorstudenten van de opleiding cmd van cmi: Inzichtgedreven Onderzoeksinstrument (2010) van Manon van der Sar verkent de mogelijkheden van het combineren van kwalitatieve en kwantitatieve methodes van onderzoek in een interactief onderzoeksinstrument dat betekenisvol is voor zijn gebruikers. Creative Research (2011) van Roland Pastoor gaat over de vraag hoe geautomatiseerde datavergaringsmethoden toegankelijker gemaakt kunnen worden voor human-centered designers in de onderzoeksfase van het ontwerpproces. Meer informatie: creativeresearchtools.cmi.hro.nl 14 CrossLab events CrossLab is het platform voor digitale media van de Willem de Kooning Academie Hogeschool Rotterdam. De CrossLab events presenteren state of the art ontwikkelingen op het gebied van technologie, kunst en design. Prominente professionals uit binnenen buitenland tonen hun projecten en spreken zich erover uit. Collegejaar: , 4x per jaar Instituut: WdKA Medewerkers: Aldje van Meer & Deanna Herst Studenten: Alle studiejaren, opkomst per event: 100 personen Samenwerkingspartners: De Unie & Piet Zwart Institute Resultaat: Documentatie online: extra. wdka.nl/crosslab/crosslab-events/ De CrossLab events vinden sinds 2010 plaats op maandagavond in De Unie. Ze zijn een vervolg op de lunch events ( ) van CrossLab. Vier keer per jaar organiseert CrossLab publieke events over actuele ontwikkelingen in design en kunst die de rol van technologie onderzoeken en ter discussie stellen. De sprekers zijn (internationale) kunstenaars, ontwerpers, curatoren, journalisten en andere experts op dit gebied. De vormgeving rond de events is in handen van studenten grafisch ontwerpen. onderwijs + samenwerking De doelgroep van deze events zijn studenten, docenten, ontwerpers, kunstenaars en verder iedereen die betrokken is bij deze thematiek. Het grootste deel van het publiek bestaat uit studenten en docenten van de wdka, maar het afgelopen jaar bezochten steeds meer 'externe' professionals de events. Het programma is bijna altijd uitverkocht: circa 100 bezoekers (volle capaciteit van De Unie). Hieruit blijkt de behoefte aan programma's met deze thematiek in Rotterdam. De registratie van de avonden (video) is telkens te zien op extra.wdka.nl/crosslab/crosslabevents/. In juli 2012 verscheen als pilot een e-publication over de CrossLab events: extra.wdka.nl/crosslab/epub/. Het streven is om de productie van deze e-publications voort te zetten en als opdracht te implementeren in het onderwijs. Voor staat een nieuwe reeks op het programma. 15

9 Project 3/39 CrossLab events Thematische events : Dutch Digital Design, Steeds meer hedendaagse ontwerpers verkennen de mogelijkheden van digitale technologie bij het proces en de productie van hun werk. Kenmerkend hierbij is de multidisciplinaire aanpak: grafisch design naast webdesign en installaties. Het predicaat Dutch Digital Design wordt nu zelfs al toegekend aan het werk van verschillende digitaal opererende ontwerpers. Maar bestaat er wel zoiets als Dutch Digital Design? En hoe geven ontwerpers invulling hieraan? Moderator: Annemartine van Kesteren, conservator Design, Museum Boijmans Van Beuningen. Sprekers: Daan Roosegaarde; EDHV; Tim Geurtjens & Gijs van der Velden w(joris Laarman lab). Digital Crafts, De digitale revolutie heeft nieuwe visies op het ambacht gestimuleerd. Enerzijds is er een toenemende aandacht voor de terugkeer naar het oude ambacht en ambachtelijke technieken als naaien, houtbewerking etc. Maar tegelijkertijd hebben digitale technologieën ook een innovatieve impuls gegeven aan het begrip ambacht. Hierdoor is het nieuwe genre Digital Craft ontstaan. 3d printing en laser cutting, tot nu toe het exclusieve domein van de industrie, vormen het uitgangspunt voor een nieuwe ontwerppraktijk. Verschillende innovatieve ontwerpers onderzoeken de mogelijkheden van digitale technologieën en productiemethoden en vinden op die manier nieuwe ontwerpprocessen en -praktijken uit. Moderator: Aart Helder (Premsela Stichting) Sprekers: Dirk van der Kooij, Dries Verbruggen & Claire Warnier (Unfold); Hebe Verstappen (creative director van Audax Textielmuseum). Dynamic Design, Een avond over digitaal ontwerpen als een dynamisch en procesmatig fenomeen. Welke nieuwe ontwerpprincipes zijn er bij deze vorm van Dynamic Design? Denk hierbij bijvoorbeeld aan het ontwerpen van experiences voor de gebruikservaring; een trappenhuis als belevenis, een prullenmand als game; het zijn de paaseieren in Dynamic Design. Daarnaast manifesteert de dynamiek van digitaal ontwerpen zich ook in het gedistribueerde beeld dat bijvoorbeeld verschijnt als datavisualisatie, de dynamische variant op infographics. Moderator: Jasper Schelling Sprekers: Jeroen van Erp (creative director Fabrique); Tom de Bruyne & Astrid Groenewegen (Sue Amsterdam); Irene van Peer ( Alper Çuğun (monsterswell.com) 16 CrossLab events

10 Transmedia Stories, Transmedia Storytelling is een nieuwe vorm van verhalen vertellen. Met het huidige diverse aanbod van media als de ipad en smartphone zijn verschillende nieuwe narratieve mogelijkheden ontstaan. De ipad bijvoorbeeld wordt momenteel geëxploreerd als tweede scherm in de context van televisie. In dit kader is voor de vpro voor het eerst de Touchdoc voor de ipad ontwikkeld. Voor storytellers en ontwerpers roept dit nieuwe vragen op: hoe ontwikkel je een verhaal dat zich verspreidt over verschillende mediale platformen? Of hoe ontwerp je een nieuwe, interactieve kijkbeleving voor televisie? Een andere ontwikkeling in dit kader is data journalism : het gebruik van datavisualisatie voor storytelling voor journalistieke doeleinden. Moderator: Klaas Kuitenbrouwer van Virtueel Platform Sprekers: Joris Hoebe (Spektor Storytelling & SuitCase Cinema); Floris Kaayk; Peter De Maegd ( & whereisgary.net). Meer informatie: extra.wdka.nl/crosslab/crosslab-events/ extra.wdka.nl/crosslab/epub/ CrossLab events E-Book The Public Domain in the Context of the Culturally Diverse City of Rotterdam Collegejaar: Instituut: IOI & WdKA Medewerkers: Hugo Bongers & Eva Visser Studenten: 15 1 e jaars masterstudenten Interior Architecture Samenwerkingspartners: Megan Hoogenboom Resultaat: Lezing, verzameling beeldmateriaal, & e-book Op verzoek van course director Alex Suaréz hield lector Hugo Bongers in oktober 2011 een lezing over het publieke domein in Rotterdam voor de, merendeels buitenlandse, studenten van de masteropleiding Interior Architecture. Het doel van de lezing was de studenten zich de stad Rotterdam eigen te doen maken. Door het succes van de lezing besloten we de tekst door een oud-student van de wdka te laten omwerken tot een e-book. In zijn lezing over het publieke domein in Rotterdam besteedde lector Hugo onderwijs Bongers uitgebreid aandacht aan de vooroorlogse situatie in het stadscentrum en aan de keuzes die er, onder invloed van het modernisme, voor de naoorlogse wederopbouw zijn gemaakt. Hij stelde dat de stad hierdoor zijn karakteristieke uiterlijk heeft gekregen, waardoor Rotterdam zich onderscheidt van andere Nederlandse steden. De strikte functiescheiding van het modernisme heeft er echter ook voor gezorgd dat het centrum kil en ongezellig werd, en dat er op straatniveau niets meer te beleven was. Bovendien werd de binnenstad nauwelijks meer bewoond, waardoor 19

11 Project 4/39 E-Book The Public Domain in the Context of the Culturally Diverse City of Rotterdam de sfeer s avonds onaangenaam was. De laatste decennia worden de scherpste kantjes van de modernistische stedenbouw verzacht en wordt de binnenstad bovendien verdicht en in toenemende mate bewoond. Hugo Bongers illustreerde het belang van een flexibel in te vullen (semi)publieke ruimte aan de hand van het voorbeeld van het Schouwburgplein, dat gedurende de dag en nacht verschillend en door zeer uiteenlopende groepen wordt gebruikt. Hugo Bongers vertelde ook over het verzet tegen de sloop van verwaarloosde vooroorlogse wijken in de jaren 1970 en de renovatiegolf die het gevolg van dit volksverzet was. Ook ging hij in op het verkleuren van de bewoning en het straatbeeld in veel Rotterdamse wijken, als gevolg van onder meer arbeidsimmigratie en dekolonisatie. Ook de toegenomen aandacht voor de wijkeconomie werd door hem geduid. Naderhand hebben Hugo Bongers en Eva Visser met de studenten een uitgebreide wandeltocht door de (binnen)stad gemaakt om de besproken locaties in hun context te tonen. Vervolgens besloten we de tekst verder uit te breiden en te publiceren, zodat veel meer buitenlandse studenten deze zouden kunnen lezen en gebruiken om wegwijs te geraken in de stad. We besloten niet te kiezen voor een papieren uitgave, omdat het kenniscentrum veel aandacht aan elektronisch publiceren besteedt, en ook omdat het bereik sterk vergroot wordt met een e-book. Bovendien is het gemakkelijk tekst en beeld aan te passen en uit te breiden, iets wat we zeker van plan zijn. Voor het vormgeven van het e-book hebben we Megan Hoogenboom benaderd, een oudstudente van de wdka en het Piet Zwart Institute. Zij heeft met het kenniscentrum samengewerkt tijdens het e-publishing project Boek uit de Band. Megan heeft voor een uitgesproken, stoere vormgeving gekozen die goed aansluit bij de thematiek van de publicatie. Het e-book is rijkelijk geïllustreerd met beeldmateriaal, zoals archiefmateriaal en veel nieuwe foto s. Omdat (nog) niet iedereen een e-bookreader of een ipad heeft, heeft de vormgeefster ook een pdf versie van het e-book gemaakt. Het e-book was in december 2012 gereed en werd aan de instituutsleiding en de opleidingshoofden van de wdka uitgereikt. Ook werden de international offices van de verschillende instituten van de hr van het bestaan van het e-book op de hoogte gesteld. Onze hoop is dat vele exchange students het e-book met plezier en interesse zullen lezen en bekijken. Het e-book is te downloaden op: E-Book The Public Domain in the Context of the Culturally Diverse City of Rotterdam 21

12 onderzoek + samenwerking Revisiting Cultural Diversity in Rotterdam Project 5/39 E-Book Revisiting Cultural Diversity in Rotterdam Collegejaar: Instituut: WdKA Medewerkers: Florian Cramer, Hugo Bongers, Eva Visser & Mark Terkessidis Studenten: 20 masterstudenten Piet Zwart Institute Samenwerkingspartners: Kosmopolis Rotterdam, Witte de With, WORM, CBK Rotterdam & Piet Zwart Institute Resultaat: Expert meeting, boekje (in voorbereiding) & Wij nodigden Mark Terkessidis uit als gastlector voor de periode oktober 2011-maart Ons doel was een kritische evaluatie van zijn hand, over de omgang met culturele diversiteit in de culturele sector van Rotterdam, over de verbinding van onze onderzoekslijn met het internationale discours op dit terrein, en over het vergroten van ons netwerk op het gebied van culturele diversiteit. Daarnaast waren zijn onderzoeksactiviteiten van groot belang voor de conceptontwikkeling voor de vacature van een deellectoraat. Mark Terkessidis is cultuur- en popjournalist, gepromoveerd psycholoog, en de bekendste onderzoeker van culturele diversiteit in Duitsland. Hij nieuw deellectoraat. heeft een eigen radioprogramma bij de omroep wdr. Wij kozen hem omdat hij op hoog niveau werkt en zijn werk goed naar de praktijk en een algemeen publiek vertaalt. Ook is hij voorstander van een migratieonderzoek dat, anders als in de Engelstalige landen, niet eenzijdig op het postkolonialisme gericht is, maar vanuit de diversiteit van hedendaagse migratie in West-Europese landen redeneert. Terkessidis kwam gedurende de onderzoeksperiode gemiddeld één keer per maand een aantal dagen naar Rotterdam, waar hij de omgang met culturele en etnische diversiteit in de kunstsector nauw onderzocht. Hij concludeerde dat met name de grote kunstinstellingen de laatste jaren op dit 23

13 gebied minder innovatief opereren dan 20 jaar geleden. Voor zijn introductie in Rotterdam werkten wij nauw samen met de culturele instelling Kosmopolis, die Terkessidis uitnodigde voor een keynote op de conferentie Superdiversity. Daarnaast was zijn opdracht onderzoek te doen naar hedendaagse, jonge onderzoekers op het gebied van culturele diversiteit in Europa en ze bijeen te brengen voor een door Creating 010 georganiseerde expert meeting in Rotterdam. Doel van de expert meeting was: a) kennisdeling van de meest recente concepten van culturele diversiteit en b) kritische discussie van diversiteit in de Rotterdamse culturele sector. Uitgenodigde deelnemers aan onze expert meeting waren: onderzoekers, directeuren en curatoren van Rotterdamse cultuurinstellingen, en docenten/opleidingsmanagers van de Willem de Kooning Academie. De expert meeting startte met keynotes van Mark Terkessidis (over zijn visie op de omgang met culturele diversiteit in de Rotterdamse cultuursector) en van onze lector Hugo Bongers (over de achtergrond en geschiedenis van culturele diversiteitpolitiek op lokaal en landelijk niveau). Hierna werkten wij met de gasten in kleine groepen aan de volgende vraagstukken: Wat is de hedendaagse definitie van culturele diversiteit? Hoe kunnen curatoren hier goed mee omgaan? Wat is het belang hiervan voor de kunstpraktijk? Hoe gaat de markt hiermee om? Revisiting Cultural Diversity in Rotterdam Als resultaat van deze expert meeting: publiceren wij een boekje met de keynotes van Terkessidis en Bongers, samen met een kritische tekst over Rotterdamse cultuur van Hajo Doorn, artistiek directeur van het Rotterdamse podium worm. Hiervoor wordt cbk Rotterdam onze partner. hebben wij de uitkomsten van de expert meeting in de vacaturetekst en taakomschrijving voor de nieuwe lector culturele diversiteit direct vaak letterlijk meegenomen. zijn ons internationale netwerk en de bekendheid van de onderzoekslijn culturele diversiteit sterk gegroeid. 24 Getting the context 12 Collegejaar: Instituut: CMI Medewerkers: Justien Marseille, Ingrid Mulder, Roland Pastoor & Elske Revelman-de Vries Studenten: Samenwerkingspartners: 2 e jaars bachelorstudenten CMI Resultaat: Creative research tool: bruikbare bronnenverzameling en selectiemethodiek Binnen de module Trendonderzoek, onderdeel van de cyclus Media en Creativiteit van cmi, zoeken de studenten interessante bronnen om de context van een actueel thema in kaart te brengen. In 2012 is dit het thema 'nieuwe verdienmodellen'. Binnen deze opdracht verzamelen alle 150 tot 200 studenten ieder 15 bronnen over deze thematiek (samen zijn dit minimaal 15 en maximaal 3000 unieke bronnen). De student voorziet elke bron van een korte omschrijving en drie metatags. Hiermee worden de bronnen vindbaar, deelbaar en vergelijkbaar. De studenten selecteren vervolgens in groepen de beste 15 van de samengebrachte bronnen, zodat de bronnen die overblijven als relevant worden beschouwd door meerdere studenten. onderzoek + onderwijs Het kenniscentrum Creating 010 gebruikt de bundeling van kennis die met deze opdracht wordt blootgelegd voor het ontwikkelen van een creative research tool. Deze tool voorziet de veelheid aan gevonden bronnen van een extra dimensie. De tool toont hoe vaak de bron binnen de klas of school voorkomt en hoe deze bron zich verhoudt tot 'de wereld'. Ook zal, door het verbinden van de metatags, een nieuwe zoekstructuur ontstaan. Deze onderwijsmodule dient daarmee de volgende drie doelen: Onderwijsdoel: Ervaring opdoen met bronnenonderzoek en bronnengebruik. Onderzoeksdoel: Ontwikkelen en toepassen van creative research tools. Kennisdoel: Nieuwe inzichten door het bundelen en delen van waardevolle bronnen rond het thema nieuwe verdienmodellen. 25

14 Vanwege de beperkte tijd en middelen is gekozen voor gebruik van (de api van) Delicious. Deze sociale bookmarksite is wat ouderwets, maar door de mogelijkheid bronnen te taggen en de zoekpaden van anderen te volgen, rijk en betrouwbaar als een ouderwetse bibliotheek: ietwat saai maar zeer degelijk. Project 6/39 E-Book Getting the context 12 Elke door een student ingevoerde bron krijgt 4 tags mee. De eerste tag gtctxt12 beschrijft het project. De overige drie beschrijven de bron. In de tweede ronde voegt het team ook een teamnaam toe. Zo is de database beter en gemakkelijker doorzoekbaar: op het niveau van individuele studenten op het niveau van de opdracht (alle studenten) op metatag naar inhoud op bronnenoorsprong Hiermee ontstaat een visueel inzicht dat de relatieve bronwaarde (hoe vaak een bron is bewaard) toont, evenals hoe vaak een bron genoemd wordt door collega-studenten en de relaties tussen toegekende tags. Met deze visuele weergave helpen we de gebruiker, door de in co-creatie samen gecreëerde informatie te verrijken en te voorzien van een extra betekenislaag. Getting the context 12 27

15 onderzoek + onderwijs Human-Centered ICT Toolkit 2.0 Project 7/39 E-Book Human-Centered ICT Toolkit 2.0 Collegejaar: 1 september Instituut: IOI & CMI Medewerkers: Bas Leurs, Roland Pastoor, Jasper Schelling & Ingrid Mulder Studenten: 48 4 e jaars studenten van minor Interface & User Experience van CMI Samenwerkingspartners: IOI & CMI Resultaat: De Human-Centered ict Toolkit, ontwikkeld door Leurs en Mulder in 2009, biedt een overzicht van technieken en tools die gedurende een ontwerpproces gebruikt kunnen worden. Met deze tools kunnen ontwerpers en studenten inzichten verkrijgen in o.a. de doelen, wensen en beperkingen van de gebruikers van hun ontwerpen, door deze gebruikers actief te betrekken in het ontwerpproces. De hci Toolkit helpt studenten, maar ook docenten, in het beantwoorden van ontwerpvraagstukken en het verantwoorden van keuzes waarbij de mens centraal staat. In het jaar is er een aanvang gemaakt met het up-to-date maken van de Human-Centered ict Toolkit. Hiertoe is gestart met het inrichten van een nieuw cms (content management system) en een aangepast visueel Onderwijsmodule & Online Design Method Toolkit ontwerp. Daarnaast dienden de beschreven ontwerpmethodes en technieken geüpdate te worden, en hebben we gekeken naar mogelijkheden om het onderhoud en de actualisatie van de Toolkit te verbeteren door het onderzoek naar de beschreven ontwerpmethodes te koppelen aan het onderwijs. Hiertoe is de onderwijsmodule Designing the User Experience ontwikkeld. Deze module is onderdeel van de minor Interface & User Experience Design waarin vierdejaars cmi-studenten zich verdiepen in het ontwerpen van human-centered producten en diensten. Bij deze module staat onderzoek naar een ontwerpmethode centraal. Studenten ontwikkelen een workshop om de door hen opgedane expertise over te dragen aan hun klasgenoten, en schrijven een paper. Meer informatie: project.cmd.hro.nl/cmi/hci/toolkit/ 28 29