Afrikaanse wilde hond 1 / 7

Transcriptie

1 Afrikaanse wilde hond 1 / 7 AFRIKAANSE WILDE HOND Lycaon pictus Frans Engels Duits : Cynhyène of Lycaon of Loup-peint : African hunting dog of wild dog : Hyänenhund Gewicht : 18 tot 34 kg Hoogte : 60 tot 75 cm Lengte : cm Snelheid : max. 60 km/uur Groepsgrootte : 1 tot 60 Levensduur : 10 tot 12 jaar Draagtijd : ca. 70 dagen Uiterlijke kenmerken: Lichaam Kop Oren Vachtkleur Staart Pups : slank gebouwd : breed sterke kaken : groot, rond : zwarte, gele, bruine en witte tinten donkerbruine snuit. : lange haren, witte punt cm lang. : zwart met onregelmatige witte vlekken. Na ongeveer 6 weken komen er geelbruine tinten bij. Opvallende kenmerken - grote, afgeronde oorschelpen; - unieke kleur en tekening van de vacht bij ieder individu; - witte staartpunt bij alle individuen. De Afrikaanse wilde hond wordt ook wel hyenahond genoemd. Deze naam heeft alleen betrekking op de uiterlijke overeenkomst met hyena's, want hyena's behoren tot de aparte familie van de hyena-achtigen. Wat betreft gedrag lijkt de wilde hond meer op de wolf. Vandaar ook zijn Latijnse naam Lycaon pictus, dat beschilderde wolf betekent Habitat / verspreiding De Afrikaanse wilde hond komt voor in Oost- en zuidelijk Afrika. Hij leeft in savannen, steppen en licht bebost gebied.

2 Afrikaanse wilde hond 2 / 7 Voeding Afrikaanse wilde honden zijn gespecialiseerd om in groepen op middelgrote antilopen, zoals impala's en Thomson gazellen, te jagen. Ze jagen ook op kleinere en grotere dieren, van hazen tot zebra's. Meestal kiezen ze een prooi uit van kg. Wilde honden zijn uitgesproken carnivoren en eten, uitgezonderd kleine hoeveelheden gras, geen plantaardig voedsel of insecten. Zelden eten ze aas, wel roven ze regelmatig de gevangen prooi van andere roofdieren. Wilde honden zijn zeer succesvolle jagers. Een prooidier wordt vooraf uitgekozen. Eerst proberen de honden sluipend zo dicht mogelijk bij de kudde te komen en selecteren het langzaamste dier. De leider rent achter de prooi aan en de roedelleden volgen. Een andere tactiek is het verrassen van de kudde, waarbij zo snel mogelijk op de kudde wordt afgerend. Wilde honden achtervolgen hun prooi over lange afstand, waarbij ze een snelheid van 55 km/uur kilometers kunnen volhouden. Eén hond gaat voorop. De prooi wordt met veel zig-zag bewegingen achtervolgd, waarbij andere honden de bocht kunnen afsnijden en de leiding overnemen. Dit is geen bewuste afwisseling, zoals vaak gedacht wordt. Een achtervolging duurt meestal niet langer dan drie km. Tijdens de achtervolging van een prooi, kunnen ze een snelheid van 60 km/uur bereiken. Dit houden ze echter niet lang vol. Als de achtervolging na enkele minuten nog niet succesvol is geweest, geven ze de moed op. Slaagt de voorste hond erin zich in de prooi vast te bijten, dan houdt hij vast. Alle honden storten zich op de prooi en beginnen met het openscheuren van de buik en het eten van de ingewanden. Een grote prooi wordt binnen een kwartier opgegeten. Vaak is de prooi nog niet dood wanneer de honden beginnen te eten. Wanneer er jongen zijn, blijft de moeder achter om op de jongen te passen. Bij terugkomst van het roedel, vertonen moeder en jongen bedelgedrag, waarop de roedelleden reageren met het uitbraken van stukken vlees. Raakt tijdens de jacht een van de leden verdwaald, dan stopt de jacht onmiddellijk en wordt het verdwaalde dier opgezocht. Het verdwaalde dier waarschuwt de andere leden door enkele malen achtereen een roep te laten horen die lijkt op het luiden van een klok. Wilde honden moeten uitkijken voor hyena's, die hun prooi proberen af te pakken of de pups willen doden. Vaak zijn de honden in staat de hyena's te verjagen, omdat ze in grote roedels leven. Wilde honden zwerven rond over zeer grote afstanden. Ze blijven alleen enkele maanden in een zelfde gebied jagen als er jongen in het roedel zijn. Als een roedel rondzwerft, zoeken de dieren ook individueel naar voedsel, zoals jonge antilopen en hazen. Grotere prooien zijn moeilijk te vangen voor een individuele hond en de kans is groot dat ze hun voedsel kwijtraken aan hyena's. Wilde honden bewaren een overschot aan voedsel niet. Er wordt regelmatig gedronken, maar de dieren kunnen wel een lange tijd zonder water. Tijdens de jacht wordt verdamping van vocht voorkomen, doordat de lichaamstemperatuur stijgt.

3 Afrikaanse wilde hond 3 / 7 Met uitzondering van bezette nestplaatsen, verdedigen wilde honden hun gebied niet. Er is zelfs overlap van gebieden, maar als twee roedels elkaar ontmoeten, jaagt de grotere de kleinere meestal weg. Om ontmoetingen te voorkomen, worden bepaalde grenzen afgezet met urine. Activiteit Wilde honden jagen overdag. Honden jagen openlijk achter hun prooi aan, daarom hebben ze geen begroeiing of schutkleur nodig. Overdag kunnen ze hun prooi beter in het zicht houden. Tijdens donkere nachten zijn ze inactief, maar bij maanlicht trekken ze vaak rond of jagen. 's Ochtends rond 7 uur en 's avonds rond 19 uur zijn piekuren wat betreft activiteit. Sociale organisatie Afrikaanse wilde honden zijn zeer sociaal. Ze leven net als wolven in een uitgebreid familieverband. Een roedel bestaat uit een dominant paar (alfapaar) dat als enige jongen krijgt, en uit andere volwassen dieren, die meehelpen met het grootbrengen van de pups. Een grote roedel is noodzakelijk, omdat de pups, zeker als er veel per nest worden geboren, lang afhankelijk zijn (twaalf tot veertien maanden). De roedels kunnen bestaan uit drie tot 30 dieren. In een groep zijn meer mannetjes dan vrouwtjes, de verhouding is ongeveer 3:1. Dit komt doordat vrouwtjes vaker het roedel verlaten dan mannetjes. Vrouwtjes trekken, meestal met één of meer zussen, weg naar een groep mannetjes. Het dominante vrouwtje blijft achter met mannetjes die wel verwant zijn aan elkaar, maar niet aan haar. Op deze manier wordt inteelt voorkomen. Tussen mannetjes en vrouwtjes in een roedel de staat een aparte rangorde. Het mannetje of vrouwtje van het alfapaar neemt de leiding meestal op zich. Als een ander dier de leider is, kan het paar toch de richting van het roedel bepalen door te weigeren de leider te volgen. Een dominant vrouwtje blijft meestal het grootste gedeelte van haar leven in deze positie, het mannetje raakt zijn dominante positie vaker kwijt. Als een ander mannetje het van hem overneemt, blijft hij in het roedel, maar dan als ondergeschikt mannetje. Vrouwtjes wisselen net zo lang van roedel tot ze de kans krijgen zich voor te planten. Emigratie vindt voornamelijk plaats, als er voldoende voedsel aanwezig is. Mannetjes doen er beter aan bij elkaar te blijven, omdat andere roedels geen nieuwe mannetjes opnemen en de kans op het vinden van een vrouwtje waarmee ze zich zouden kunnen voortplanten is klein. Sociaal gedrag Bedelgedrag likken aan de bek van de andere hond oren plat voorpoten laag staart over de rug gekruld

4 Afrikaanse wilde hond 4 / 7 opgewonden piepen zich zo laag mogelijk houden Bij agressief bedelgedrag worden de lippen teruggetrokken, zodat de tanden te zien zijn. Met dit gedrag slagen jongen erin vlees van hun ouders te pakken tot ze één jaar oud zijn. Tegen die tijd worden ze opgenomen als volwassenen in de rangorde van het roedel. Oude of invalide dieren gebruiken deze methode om aan voedsel te komen. Als roedelleden elkaar begroeten, doen ze dat volgens een kort begroetingsritueel. Elk individu stelt zich ondergeschikt op aan de ander: er wordt veel gekwispeld en de snuit wordt afgewend. Alle dieren gedragen zich hierbij gelijk. Soms wordt ook nog voedsel uitgebraakt, een gedraging die normaal wordt beïnvloed door bedelgedrag van een jong of volwassen groepslid. Er is echter wel degelijk sprake van dominantieverschillen. Dominantie wordt bevestigd door sluipend naderbij te komen, dezelfde houding die bij de jacht wordt aangenomen. Andere honden reageren hierop met onderdanig gedrag. Dominant gedrag staan met geheven kop en gespitste oren hangende staart Dit doet een hond alleen als een ondergeschikt dier zijn positie niet toont door onderdanig gedrag. Onderdanig gedrag laag houden van de snuit oren tegen de kop gedrukt kwispelen met de staart op de rug liggen likken aan lippen van de ander Agonistisch gedrag Wilde honden kennen veel gedragingen die tot doel hebben agressieve neigingen van roedelleden te onderdrukken. De nadruk ligt bij deze diersoort ook op onderdanig gedrag. Hierdoor is er zeer weinig zichtbare agressie binnen een roedel. Als er gevochten wordt om de dominantieverhoudingen vast te stellen, kan het er zeer heftig aan toe gaan. De dieren staan rechtop, met de voorpoten om elkaars schouders geslagen en proberen elkaar in de nek te bijten. Deze houding wordt ook aangenomen tijdens speelgevechten. Communicatie Geursignalen

5 Afrikaanse wilde hond 5 / 7 Het markeren met urine komt niet vaak voor. Het dominante mannetje en vrouwtje zijn de enige dieren die dit gedrag vertonen. Een dominant vrouwtje urineert wanneer ze in oestrus is en rond haar nest wanneer ze jongen heeft. Vocale signalen Het geluid waarmee contact wordt gehouden is een bel-achtig gekir, dat enkele kilometers ver te horen is. Alarmsignalen zijn een laag, nors geblaf en gebrom. Huilen wordt gebruikt in 4 situaties: - een zacht, klaaglijk gejank door pups en soms bij volwassenen; - een krachtige jank door een ondergeschikte die wordt aangevallen door een dominante; - een abrupte, harde jank om pups bijeen te roepen; - een aanhoudend gejank door de neus door bedelende pups. Een geluid dat lijkt op het getjilp van vogels wordt gemaakt tijdens de jacht, tijdens het wegjagen van hyena's en tijdens ruziën over voedsel. Tastsignalen Elkaar poetsen komt zelden voor, wel liggen de honden graag tegen elkaar aan. Voortplanting Vaak krijgt alleen het dominante vrouwtje jongen, omdat ze verhindert dat andere vrouwtjes gedekt worden. Als in een roedel twee vrouwtjes een nest zouden krijgen, zouden de andere groepsleden niet genoeg voedsel kunnen vangen om alle pups en de moeders van eten te voorzien. Als een ander vrouwtje toch jongen krijgt, voorkomt het dominante vrouwtje dat deze pups voedsel krijgen, of ze doodt ze. Het dominante mannetje is meestal de vader van de jongen. Als een teef loops wordt, blijft hij in haar directe nabijheid. Hij jaagt de andere mannetjes bij haar vandaan. Hij volgt de teef en legt regelmatig zijn kop op haar rug of schouder. Als ze gaat liggen, gaat hij bij haar liggen. Als het een dominant mannetje is, urineert hij elke keer over de plek waar de teef dit doet. Als een ondergeschikt mannetje wil paren, duwt hij het vrouwtje bij het dominante mannetjes vandaan met zijn bek. Na de paring blijven de dieren één tot zes minuten aan elkaar verbonden. Wilde honden krijgen het meeste aantal jongen per nest van alle roofdieren: maximaal achttien. De verhouding man:vrouw in een nest is meestal 1:1, maar vaker meer mannetjes dan vrouwtjes. Er zijn roedels die elk jaar naar hetzelfde gebied terugkeren. De toekomstige moeder maakt het nest klaar. Zij houdt andere honden van het nest vandaan tot de pups oud genoeg zijn om vast voedsel te eten. Ook kan ze van nest wisselen, waarbij ze de pups onhandig aan hun kop, rug of een poot overdraagt. Na drie weken lopen de jongen rond voor het nest. De moeder zoogt vaak staande. Na vijf weken worden de jongen gespeend. Op deze leeftijd eten ze uitgebraakt voedsel dat door de volwassen groepsleden wordt aangeboden. Volwassen honden begroeten de pups met een tjilpend geluid en rollen de pups op de rug met hun neus. De pups zijn echter alleen geïnteresseerd in voedsel en gaan over tot bijten als ze niet direct iets krijgen. Volwassenen reageren soms met bijten naar de pups of met beetpakken van de snuit.

6 Afrikaanse wilde hond 6 / 7 Na ca. zeven weken, worden de pups snel volwassen. Hun poten, bek en oren worden langer en hun vacht neemt de volwassen kleuren aan. Ze spelen veel, hun spel bestaat vooral uit vechten en elkaar achterna zitten. Als de pups acht tot tien weken oud zijn, verlaat het roedel de nestplaats. De pups eten dan direct van de prooi mee, maar doen nog niet mee aan het jagen. Volwassen honden eten zo snel mogelijk totdat de pups bij de prooi arriveren, en staan dan hun plaats af. Dit voorrecht van de pups houdt op zodra ze de volwassen leeftijd hebben bereikt. De tijd tussen twee nesten is twaalf tot veertien maanden. Bedreiging Hoewel de Afrikaanse wilde hond een zeer efficiënt voortplantingssysteem heeft, is het een bedreigde diersoort. Dit is o.a. te wijten aan het feit dat deze dieren door de mens ervan beschuldigd werden zeer wreed met hun prooien om te gaan. Ze beginnen aan hun prooi te eten als het nog leeft. Vaak zijn de prooien echter binnen enkele minuten na de vangst gestorven en zeer snel opgegeten. Er wordt aangenomen dat prooien vanaf het moment dat ze gevangen worden in shocktoestand zijn en vanaf dat moment niets meer bewust meemaken. Verder is de af en toe voorkomende vangst van huisvee door de honden een oorzaak van de jacht op deze dieren. Door de jacht op deze diersoort is het aantal zo geslonken, dat er in veel gebieden problemen ontstaan om de populatie genetisch gezond te houden. In deze gebieden ontstaan inteeltproblemen. Een bijkomend probleem is dat de wilde honden steeds meer concurrentie en last ondervinden van andere predatoren als leeuwen, omdat de groepen steeds kleiner worden, De laatste jaren is de grootste bedreiging door ziekten die overgebracht worden door gedomesticeerde honden. Wilde honden zijn zeer gevoelig voor hondenziekten. Dit zijn ziekten zoals hondsdolheid, parvovirus en hondenziekte. Ook worden er veel dieren op autowegen doodgereden. Al deze factoren hebben ervoor gezorgd dat de wilde hond nu als bedreigd bekend staat bij het IUCN. Er zijn nog maar minder dan Afrikaanse wilde honden over in Afrika. Het is belangrijk dat er reservaten zijn die groot genoeg zijn voor middelgrote roedels honden. De IUCN Species Survival Commission (SSC), de Canid Specialist Group, en de American Zoo and Aquarium Association (AZA) Canid and Hyaenid Taxon Advisory Group (TAG) zien de Afrikaanse wilde hond als een diersoort waarvan de bescherming een hoge prioriteit heeft. Er is een plan opgesteld om de wilde hond te redden. Het voorkomen van vervolging door educatie van lokale bevolking is 1 van de belangrijkste punten van het plan om de wilde hond te behouden. Ook fokprogramma s in dierentuinen helpen de Afrikaanse wilde hond voor uitsterven te behoeden. Meer informatie op

7 Afrikaanse wilde hond 7 / 7 Wetenswaardigheden Afrikaanse wilde honden zijn zeer sociaal. Dieren delen hun prooi met alle leden van de roedel, ook degenen die niet hebben meegedaan aan de jacht. Als een wilde hond gewond raakt, wordt hij door de andere dieren verzorgd.