Beleidskader jeugdhulp in de A2-gemeenten Op weg naar een andere jeugdzorg

Transcriptie

1 Beleidskader jeugdhulp in de A2-gemeenten Op weg naar een andere jeugdzorg September 2014

2 Colofon Uitgave De drie A2-gemeenten: Cranendonck, Heeze-Leende, Valkenswaard. Teksten en samenstelling Gemeente Cranendonck Gemeente Heeze-Leende Gemeente Valkenswaard Met medewerking van Olga van Keulen K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd, in opdracht van de hierboven genoemde gemeenten. September 2014 Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Brabant. 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting 4 1. Inleiding 5 2. Gemeentelijke rol, taken en verantwoordelijkheden vanaf De positie van jeugdigen en ouders Visie, uitgangspunten en beleidsdoelen De vormgeving van jeugdhulp in de A2-gemeenten Specialistische zorgvormen Kwaliteitsbeleid Aanpalende beleidsterreinen Financiën Implementatie en veranderagenda Begrippenlijst 44 Bijlage De startsituatie in de A2-gemeenten 47 3

4 Samenvatting Beleidskader jeugd in de A2-gemeenten Gemeenten worden per 1 januari 2015 bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor alle jeugdhulp: ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en ouders bij opgroei- en opvoedproblemen, psychische problemen en stoornissen. Ook worden gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen, jeugdreclassering en de advisering en verwerking van meldingen inzake huiselijk geweld en kindermishandeling. Naast deze bestuurlijke en financiële decentralisatie (transitie), die gepaard gaat met een forse bezuiniging, moet er ook een inhoudelijke omslag (transformatie) in het werken binnen de jeugdzorg worden gerealiseerd. De eigen kracht van jeugdigen, hun gezin en sociaal netwerk speelt daar een belangrijke rol in. De uitgangspunten van het nieuwe stelsel zijn: meer preventie, meer eigen verantwoordelijkheid, jeugdigen naar vermogen laten participeren, normaliseren, ontzorgen en niet onnodig medicaliseren. We willen eerder jeugdhulp op maat bieden, dicht bij huis, om zo het beroep op de gespecialiseerde zorg te beperken. Ook willen we betere samenwerking rondom gezinnen en meer ruimte voor professionals. Dat doen we door de regeldruk terug te dringen. De transitie en transformatie wordt fasegewijs ingevoerd. Stapsgewijs realiseren we op een gedegen manier wat nodig is. In A2-verband werken Valkenswaard, Cranendonck en Heeze-Leende samen om deze transitie en transformatie te realiseren. Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) heeft een centrale rol in de transformatie en het bieden van jeugdhulp. Het organisatiemodel van de jeugdhulp gaat uit van drie lokale ondersteuningsteams (LOT s) en één team in A2-verband bestaande uit professionals die hulp bieden als de vraag van jeugdigen en ouders complex is en expertise/ondersteuning vanuit het LOT onvoldoende is. Samen vormen zij één multidisciplinair geheel van samenwerkende professionals. Naast de A2-samenwerking vindt er ook regionale samenwerking met de 21 gemeenten in Zuidoost- Brabant plaats op het terrein van specialistische jeugdhulp. De 21 gemeenten hebben een eigen beslissingsbevoegdheid binnen deze samenwerking. Wij kiezen ervoor om in A2-verband de 3 decentralisaties (jeugdwet, Wmo en Participatiewet) in het sociale domein in onderlinge samenhang op te pakken. We delen in de beleidsplannen dezelfde visie, alleen liggen accenten van de uitwerking bij elke decentralisatie verschillend. De decentralisaties vragen ook om een omslag in de interne dienstverlening van de gemeente. Gemeenten moeten leren denken vanuit de eigen kracht van jeugdigen en ouders en hun directe omgeving; niet alleen (standaard) beoordelen of inwoners in aanmerking komen voor bepaalde rechten, maar vooral ook intern samen naar werkbare oplossingen zoeken. Voorliggend beleidsplan wordt vastgesteld voor een periode van vier jaar, Hierbij wordt nadrukkelijk aangegeven dat de transformatie van de huidige jeugdzorg tijd nodig heeft en niet op 1 januari 2015 is afgerond. 4

5 1. Inleiding Gemeenten worden per 1 januari 2015 bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor alle jeugdhulp: ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en ouders 1 bij opgroei- en opvoedproblemen, psychische problemen en stoornissen. Ook worden gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen, jeugdreclassering en de advisering en verwerking van meldingen inzake huiselijk geweld en kindermishandeling. Naast deze bestuurlijke en financiële decentralisatie (transitie), die gepaard gaat met een forse bezuiniging, moet er ook een inhoudelijke omslag (transformatie) in het werken binnen de jeugdzorg worden gerealiseerd. De eigen kracht van jeugdigen, hun gezin en sociaal netwerk speelt daar een belangrijke rol in. De uitgangspunten van het nieuwe stelsel zijn: meer preventie, meer eigen verantwoordelijkheid, jeugdigen naar vermogen laten participeren, normaliseren, ontzorgen en niet onnodig medicaliseren. We willen eerder jeugdhulp op maat bieden, dicht bij huis, om zo het beroep op de gespecialiseerde zorg te beperken. Ook willen we betere samenwerking rondom gezinnen en meer ruimte voor professionals. Dat doen we door de regeldruk terug te dringen. Het Centrum voor Jeugd en Gezin dient in de A2-gemeenten als fundament. De transitie en transformatie wordt fasegewijs ingevoerd. Stapsgewijs realiseren we op een gedegen manier wat nodig is. In A2-verband werken Valkenswaard, Cranendonck en Heeze-Leende samen om deze transitie en transformatie te realiseren. 1.1 Gemeenten werken in A2-verband samen De samenwerking is onder meer nodig om gezamenlijk voldoende beleidscapaciteit en uitvoeringskracht te realiseren voor de nieuwe taken die op de drie gemeenten afkomen. De huidige beleidscapaciteit is beperkt in omvang, veel taken liggen bij één persoon. Dit maakt de organisatie kwetsbaar. Samenwerking maakt onderlinge vervanging mogelijk. In de projectorganisatie is gebleken dat samenwerking tussen de gemeenten de kwaliteit versterkt. Medewerkers van de verschillende gemeenten brachten hun eigen kwaliteiten in. In de position paper A2-gemeenten 2 zijn onderstaande doelstellingen opgenomen als fundament en richtinggevend voor de samenwerking: - het verminderen van kwetsbaarheid; - het behoud en versterken van de kwaliteit; - het versterken van de dienstverlening; - het verbeteren van efficiency (processen); - het verbeteren van effectiviteit (mensen); - op termijn meer besparingsmogelijkheden. In het onlangs opgeleverde koersdocument Nóg krachtiger en dichtbij 3 worden deze punten bevestigd. De bestuurlijke regie over deze samenwerking wordt neergelegd bij een bestuurlijk overleg (stuurgroep) en de ambtelijke regie bij een ambtelijk overleg (regiegroep). De gemeentebesturen blijven daarbij autonoom in hun eigen beslissingen. Voor wat betreft de jeugdhulp is het essentieel dat door samenwerking lokaal een stevige basis aanwezig is, die beschikt over voldoende continuïteit en expertise. Hierdoor is de vereiste deskundigheid en expertise aanwezig op plekken waar ouders en jeugdigen dagelijks komen. Op deze 1 Daar waar wij in dit beleidsplan spreken van ouders, bedoelen wij tevens opvoeders en verzorgers. 2 Samenwerking A2: Welke weg slaat wij nu in? Position Paper, 2 juni Seinstra & van de Laar (2014) Nóg krachtiger en dichtbij: Koersdocument voor de doorontwikkeling van de A2-gemeenten 5

6 manier versterken we het vermogen om problemen zelf op te lossen zonder doorverwijzing naar (dure) specialistische zorgvormen. Dit maakt ook dat op lokaal niveau de juiste afwegingen gemaakt kunnen worden rondom het tijdig inzetten of beëindigen van extra hulp. Dat is tevens een bepalende factor voor de risicobeheersing, zowel financieel als zorginhoudelijk. De samenwerking zorgt voor voldoende span of control om op lokaal niveau efficiënte en effectieve jeugdhulp te realiseren tegen lagere kosten, dan wanneer elke gemeente afzonderlijk haar jeugdvoorzieningen in stand zou moeten houden. Geheel eigenstandige uitvoering per afzonderlijke gemeente zou leiden tot extra kosten rondom bereikbaarheid, continuïteit en minimaal vereiste expertise om de nieuwe taken te kunnen uitvoeren. 1.2 Totstandkoming beleidsplan In het eerste kwartaal van 2014 is door de gemeenteraden de kaderstellende notitie Naar een andere jeugdzorg vastgesteld. In deze kaderstellende notitie is een eerste aanzet tot beleid geformuleerd door het benoemen van landelijke, regionale en subregionale kaders (zie bijlage 1). Het voorliggende beleidsplan is een volgende stap in de uitwerking van de genoemde kaders. Naast de A2-samenwerking vindt er ook al geruime tijd regionale samenwerking met de 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant plaats. Deze samenwerking heeft geresulteerd in de notitie 21 voor de jeugd en in de vervolgnotitie 21 voor de jeugd, 2.0. Deze zijn vastgesteld door de 21 colleges van B&W, waarmee in regionaal verband een aantal richtinggevende besluiten zijn genomen. Daarnaast hebben de 21 gemeenten door middel van een regionaal transitiearrangement (RTA) afspraken gemaakt over de continuïteit van zorg in 2015 en is besloten rondom de inkoop van de jeugdzorg regionaal samen te werken. Onderdelen van deze samenwerking zijn verwerkt in dit beleidsplan. Voor het opstellen van het beleidsplan hebben we gebruik gemaakt van de inzichten en kennis van lokale en regionale partners, Wmo-raden in A2-verband, partners binnen de gespecialiseerde jeugdhulp en de bijeenkomsten met de gemeenteraden in A2-verband. Vooral de toegang en toeleiding naar de jeugdhulp is in diverse bijeenkomsten uitgebreid besproken met professionals en managers van lokale en regionale partners en met de Wmo-raden. Het organisatiemodel stond tijdens deze gesprekken centraal. Alle relevante reacties zijn onderzocht en verwerkt. 1.3 Afbakening Een brug bouwen terwijl je er over loopt Voorliggend beleidskader wordt vastgesteld voor een periode van vier jaar, Hierbij wordt nadrukkelijk aangegeven dat de transformatie van de huidige jeugdzorg tijd nodig heeft en niet op 1 januari 2015 is afgerond. Deze transformatie vraagt om de nodige zorgvuldigheid voor zowel de cliënten, de CJG-professionals als de zorgaanbieders. Innovatie in zorg kan niet in een keer doorgevoerd worden. Het gaat bij alle betrokkenen om een noodzakelijke cultuurverandering. Het plan kent een duur van 4 jaar om continuïteit in het beleid te kunnen waarborgen. Doordat verschillende factoren nog onzeker zijn (nieuwe taken en verantwoordelijkheden, budgettair kader, ontwikkelingen binnen andere domeinen) moet er tussentijds de mogelijkheid zijn om het beleid bij te stellen. Willen wij tijdig kunnen inspelen op veranderingen, dan zal er een mate van flexibiliteit in beleid moeten zitten. Na 2 jaar wordt daarom het plan geëvalueerd. De thema s die in dit beleidsplan aan bod komen, verschillen in mate van uitwerking. Gezien de omvang en complexiteit van de operatie richt implementatie van dit beleidsplan zich in deze fase vooral op de vraag: Wat is er minimaal nodig om als gemeente per 1 januari de verantwoordelijkheid voor de jeugdhulp verantwoord te kunnen overnemen (transitie). 6

7 1.3.2 Leeftijdsgrenzen Het beleidsplan heeft betrekking op preventie, alle vormen van jeugdhulp en de uitvoering van jeugdbescherming en jeugdreclassering voor jeugdigen tot 18 jaar woonachtig in de A2-gemeenten zoals benoemd in de Jeugdwet. Na het 18 de jaar wordt ondersteuning en zorg geboden vanuit een ander wettelijk kader, zoals de Wmo, Zorgverzekeringswet (Zvw) of Wet langdurige zorg (Wlz vervangt per 2015 AWBZ). Jeugdhulp kan echter onder bepaalde voorwaarden doorlopen tot maximaal het 23 ste levensjaar. Voor gesloten jeugdzorg is deze doorloop op basis van jurisprudentie beperkt tot hooguit 6 maanden na het 18 de jaar. Voor jeugdreclassering en andere vormen van jeugdhulp die voortvloeien uit een strafrechtelijke beslissing geldt de leeftijdsgrens van maximaal 23 jaar. Dit beleidsplan is ook van toepassing op deze vormen van verlengde jeugdhulp. 7

8 2. Gemeentelijke rol, taken en verantwoordelijkheden vanaf Rol van de gemeente De rol van de gemeente als lokale overheid op het vlak van het sociale domein zal de komende jaren fors veranderen. Gemeenten krijgen nieuwe verantwoordelijkheden, taken, en financiën binnen het sociale domein. Het gaat niet alleen om de uitvoering van de Jeugdwet, de Participatiewet en een uitbreiding van de Wmo met taken uit de AWBZ, maar raakt ook andere beleidsvelden. Dit dienen gemeenten in onderlinge samenhang en in afstemming met het onderwijs, organisaties uit de jeugdzorg, de basisvoorzieningen in de gemeente en het sociale domein te organiseren. Van de gemeente wordt gevraagd deze nieuwe taken vorm te geven met de nadruk op verantwoordelijkheid terugleggen bij de burger. De volgende rollen voor de gemeente worden hieronder onderscheiden: De rol van opdrachtgever: inrichting van het stelsel, afspraken maken met de uitvoerders, aansturing, inkoop, monitoring en evaluatie. De rol van regisseur: verbindingen leggen, aanjager van nieuwe initiatieven, stimuleren van kwaliteit. De rol van voorlichter: de gemeente zorgt voor een goede infrastructuur en communiceert hierover met het maatschappelijk veld, de jeugdigen en ouders. Op 1 januari 2015 weten alle partijen waar men terecht kan voor welke hulp. Communicatie is daarnaast ook gericht op de eigen verantwoordelijkheid van inwoners. In A2-verband is een communicatieplan opgesteld om hieraan uitvoering te geven. 2.2 Nieuwe taken en verantwoordelijkheden De gemeenten voeren nu al taken uit op het gebied van het algemeen jeugdbeleid, preventie en opvoed- en opgroeiondersteuning (Centrum Jeugd en Gezin) en de jeugdgezondheidszorg. In het kader van de decentralisatie jeugdzorg komen hier bij: Provinciale taken: advies- en meldpunt kindermishandeling ambulante jeugdzorg, open en (semi-) residentiële zorg crisishulp justitieel kader: jeugdbescherming (JB) en jeugdreclassering (JR) kindertelefoon pleegzorg toegangstaken voor de geïndiceerde jeugdzorg Taken uit AWBZ of Zorgverzekeringswet: AWBZ zorg voor verstandelijk beperkte (Vb) jeugdigen tot 18 jaar (met uitzondering van verblijfszorg voor vb-jeugd die dit levenslang nodig hebben) begeleiding, persoonlijke verzorging en het bijbehorende kortdurende verblijf geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen (jeugd-ggz) Rijkstaken van het ministerie VWS: gesloten jeugdzorg (Jeugdzorg Plus ) 8

9 2.3 Jeugdwet De verantwoordelijkheden zijn in de Jeugdwet (artikel 2.5) als volgt vormgegeven: Laagdrempelige en herkenbare toegang tot jeugdhulp; Het bieden van kwantitatief en kwalitatief voldoende jeugdhulp; Het waarborgen dat passende hulp tijdig wordt ingezet en dat de juiste expertise beschikbaar is; Het adviseren en bepalen over en inzetten van de aangewezen vorm van jeugdzorg; Het waarborgen dat professionals die zich zorgen maken over een jeugdige een aanspreekpunt hebben; De mogelijkheid van directe interventie in crisissituaties; Het bij complexe hulpvragen of wanneer de veiligheid van de jeugdige in het geding is, zo snel mogelijk inschakelen van specialistische hulp en een verzoek tot onderzoek overwegen bij de Raad voor de Kinderbescherming; Een samenhangende organisatie van de toegang tot de Raad voor de Kinderbescherming en het gedwongen kader; en Het kosteloos en anoniem advies beschikbaar stellen voor jeugdigen met vragen over opgroeien en opvoeden. Gemeenten krijgen veel beleidsvrijheid in de uitvoering van deze verantwoordelijkheden. Variaties in de houding van gemeenten zijn dus mogelijk: van gemeenten die terughoudend zijn en zich afzijdig houden van de uitvoering en dit bij instellingen houden, tot gemeenten die ervoor kiezen om alles in eigen hand te houden en zelf een gemeentelijke dienst opstarten om vanuit daar jeugdhulp te bieden. Kernpunten Wij kiezen voor een middenweg. Dit betekent dat we sturing en regie in eigen handen nemen en de uitvoering bij de instellingen en professionals leggen. 9

10 3. De positie van jeugdigen en ouders 3.1 Wettelijke positie Het is belangrijk dat ouders en jeugdigen zoveel mogelijk eigenaar blijven van hun eigen hulpverleningsproces en dat wordt uitgegaan van hun mogelijkheden om regie te voeren over hun eigen leven. De rechtspositie van jeugdigen en ouders wordt in de Jeugdwet vormgegeven door bepalingen over: a. De verplichte informatie aan jeugdigen en ouders over de te verlenen jeugdhulp. In de praktijk betekent dit dat jeugdigen en/of ouders samen met de professional bepalen welke hulp wordt ingezet. De afspraken worden vastgelegd in het gezinsplan (zie hoofdstuk 5). b. Toestemmingsvereiste. Jeugdigen en ouders moeten kunnen rekenen op een zorgvuldige omgang met privacy. Gegevens worden alleen met toestemming gedeeld met nader betrokkenen. Alleen als de veiligheid van de jeugdige in het geding is kan hier van worden afgeweken. Wanneer jeugdhulp noodzakelijk is en er geen toestemming wordt gegeven, kan de jeugdhulp alleen met tussenkomst van de rechter worden verleend. c. Een effectieve en laagdrempelige klachtenbehandeling. Het effectief en laagdrempelig bemiddelen bij en afhandelen van klachten van jeugdigen en ouders over de uitvoering van de zorg is een verantwoordelijkheid van de zorgverleners. Van deze instellingen eisen we dat zij een klachtenregeling hebben, die zij onder de aandacht van de jeugdigen en ouders brengen. Jaarlijks doen de instellingen aan de gemeente verslag over aantal klachten, de inhoud van de klachten en de wijze waarop de klachten zijn behandeld. Voor klachten van jeugdigen en ouders over gevolgde procedures binnen het CJG sluiten we aan bij de gemeentelijke klachtenprocedure. Daarnaast kunnen inwoners bij de gemeente in bezwaar gaan tegen beschikkingen die te maken hebben met het al dan niet toekennen van zorg. d. Het realiseren van inspraak en medezeggenschap van jeugdigen en hun ouders. Iedere jeugdhulpaanbieder (met > 10 medewerkers) of gecertificeerde instelling is verplicht een cliëntenraad in te stellen die de belangen van de jeugdigen en ouders behartigt. De A2- gemeenten hebben het beleidskader voor inspraak voorgelegd aan de Wmo-raden van de drie gemeenten. De Wmo-raden kunnen voorstellen doen en advies uitbrengen over het gemeentelijk beleid voor jeugdhulp. In de A2-gemeenten wordt in 2015 onderzocht of de Wmo-raden kunnen worden omgevormd naar Sociaal Domein Raden. e. Een onafhankelijke vertrouwenspersoon. Bij een onafhankelijke vertrouwenspersoon kunnen jeugdigen en ouders terecht als zij problemen ervaren op het terrein van jeugdhulp. Onafhankelijkheid, beschikbaarheid en toegankelijkheid zijn belangrijke voorwaarden voor een goede invulling van deze functie. De gemeenten hebben er met elkaar voor gekozen de functie van vertrouwenspersoon centraal via de VNG te regelen en in te richten. De VNG gaat namens alle gemeenten de landelijke inkoop voor het vertrouwenswerk voor de duur van twee jaar verrichten, waarna evaluatie plaatsvindt. Gemeenten moeten zorgen dat de vertrouwenspersoon voor alle cliënten bekend en gemakkelijk toegankelijk is. f. Keuzevrijheid voor cliënten (waar mogelijk) met betrekking tot voorzieningen, waarbij rekening wordt gehouden met gezindheid, levensovertuiging en culturele achtergrond. Indien mogelijk dragen we er zorg voor dat jeugdigen en ouders keuzevrijheid hebben als het gaat om het verkrijgen van jeugdhulp. Keuzevrijheid start al bij de toegang van hulp. Dat betekent een goede match tussen de jeugdige/ouders en de professional. Wanneer de jeugdige of zijn ouders twijfelt aan de mening, oplossing of behandeling van de professional, kan er een tweede beoordeling plaatsvinden. Deze tweede beoordeling 10

11 wordt kosteloos verricht door een medewerker van het LOT of A2-team die, indien noodzakelijk zijn basis heeft in een andere gemeente binnen de subregio (dit is in de verordening geregeld). Daarnaast kan bij meerdere zorgaanbieders verschillende vormen van hulp worden afgenomen, zodat ook hier keuzevrijheid is. De ultieme keuzevrijheid is het persoonsgebonden budget (pgb), zie voor meer informatie zie Zorgcontinuïteit in 2015 (overgangsjaar) Het overhevelen van alle vormen van jeugdhulp naar de gemeenten is een complex proces. Om de hulpverlening aan jeugdigen en ouders vanaf 2015 te waarborgen geldt dat jaar als overgangsperiode. Dat betekent dat voor jeugdigen die op 31 december 2014 in een zorgtraject zitten, of op een wachtlijst staan voor geïndiceerde zorg, een overgangsrecht op zorgcontinuïteit geldt. Dat geldt zowel voor Zorg in Natura als voor het persoonsgebonden budget (pgb). Voor 2015 is dit overgangsrecht vormgegeven door middel van het Regionaal Transitiearrangement Jeugd dat is vastgesteld door de 21 gemeenten in de regio Zuidoost-Brabant. In dit arrangement hebben de gemeenten met elkaar afspraken gemaakt over de continuïteit van zorg. Jeugdigen en hun ouders kunnen het reeds gestarte traject in 2015 dus gewoon afronden bij de hen bekende aanbieder. De continuïteit van zorg geldt voor maximaal het gehele kalenderjaar 2015 of totdat de indicatie in 2015 afloopt. Uitzonderingen hierop zijn pleegzorg en gedurende de periode dat er een maatregel is opgelegd door de kinderrechter. 3.3 Betekenis van het jeugdstelsel voor jeugdigen en ouders De transitie en transformatie van de jeugdhulp is gericht op het versterken van de eigen kracht van de jeugdige, ouders en hun sociale netwerk. We spreken jeugdigen en ouders aan op hun eigen verantwoordelijkheid en geven hen zeggenschap over het oplossen van hun eigen hulpvraag. Bij een complexe hulpvraag wordt het aantal hulpverleners in een gezin zoveel mogelijk beperkt. Eén medewerker van het CJG blijft contactpersoon voor het gezin en zorgt voor afstemming tussen de verschillende hulpverleners, ook als er specialistische zorg nodig is. Informatie en advies over opvoeden en opgroeien is beschikbaar via websites, voorlichtingsbijeenkomsten rondom opvoeden en opgroeien en via partners, scholen, jeugdmaatschappelijk werk, etc. Jeugdigen en ouders kunnen met hun ondersteuningsvragen direct terecht bij professionals van de lokale ondersteuningsteams van het CJG in de A2-gemeenten. Contact kan ook via de telefoon of via verlopen. Voor jeugdigen blijft voor vragen en problemen ook de landelijke kindertelefoon beschikbaar. Kernpunten Keuzevrijheid voor jeugdigen en ouders Indien er geen klik is tussen de professional en de jeugdige en zijn of haar ouders is een verzoek voor een andere professional mogelijk (binnen alle redelijkheid en de mogelijkheden van bedrijfsvoering). Een goede klik is bepalend voor succesvolle ondersteuning; Als jeugdigen en ouders met goede reden een second opinion willen, is deze mogelijkheid aanwezig; Als ouders aan bepaalde voorwaarden kunnen voldoen is het persoonsgebonden budget beschikbaar. Bij pgb kiezen ouders zelf welke zorg ze inkopen binnen de kaders van de regeling (zie voor meer informatie hoofdstuk 10, paragraaf 5); Als jeugdigen en ouders gespecialiseerde jeugdhulp ontvangen, mogen zij kiezen uit de aanbieders, waarmee de gemeente in regionaal verband een overeenkomst heeft. 11

12 4. Visie, uitgangspunten en beleidsdoelen 4.1 A2 Bestuursopdracht en de 3D uitgangspuntennotitie Eind 2013 is een gezamenlijke bestuursopdracht vastgesteld voor de gemeenten Cranendonck, Heeze-Leende en Valkenswaard rondom de drie decentralisaties (Jeugdzorg, Wmo en Participatiewet). Hierin is vermeld: Deze verschuiving van taken heeft een forse impact op de gemeente als geheel en voor inwoners die kwetsbaar zijn. Het is belangrijk om dit proces van decentralisaties zorgvuldig te laten verlopen. Daarom is gekozen voor een projectmatige aanpak.. Doel van de opdracht is: een geïntegreerde uitvoering van de ondersteuning van kwetsbare inwoners door de eigen omgeving van de betrokken inwoner, de betrokken instellingen en de gemeente. Het motto Eén gezin, één plan, één regisseur is hierbij leidend. Afronding A2 Bestuursopdracht Dit beleidsplan kan worden gezien als het document waarin de resultaten van de bestuursopdracht worden weergegeven. In de bestuursopdracht decentralisaties A2-gemeenten zijn de volgende resultaten geformuleerd: 1. Er is een uitvoeringsorganisatie die vanaf 1 januari 2015 de ondersteuningsvragen van (kwetsbare) inwoners en gezinnen in samenhang beantwoordt. 2. Voor 1 januari 2015 wordt een keuze gemaakt om al dan niet een gezamenlijke organisatie met andere gemeenten op te zetten voor de uitvoering van (delen van) de decentralisaties. Deze keuze wordt gemaakt op basis van een objectieve afweging van kosten en opbrengsten. 3. Er wordt een veranderagenda opgesteld die sturing geeft aan de transformatie binnen en tussen de verschillende decentralisaties voor de periode Binnen de uitwerking van de drie decentralisaties wordt onderscheid gemaakt tussen een transitiefase en een transformatiefase. De transitie behelst de directe invoering van de nieuwe wetten. De transformatiefase is gericht op inhoudelijke veranderingen. Voor de jeugdhulp is voor de transitiefase een implementatieagenda opgesteld en voor de transformatiefase een veranderagenda. Deze geven sturing aan de veranderingen in de komende jaren. (zie hoofdstuk 10). Hiermee is invulling gegeven aan de derde resultaatformulering uit de bestuursopdracht. In hoofdstuk 5 van dit beleidskader de vormgeving van de jeugdhulp is uitgewerkt op welke manier invulling wordt gegeven aan een (gezamenlijke) uitvoeringsorganisatie. Dit sluit aan bij de eerste en tweede resultaatformulering. Met de vaststelling van dit beleidsplan is invulling gegeven aan de bestuursopdracht decentralisaties A2-gemeenten voor het onderdeel decentralisaties / Jeugd. 12

13 4.1.1 Uitgangspuntennotitie 3D Een brug bouwen terwijl je er over loopt In de bestuursopdracht zijn enkele overkoepelende uitgangspunten geformuleerd die in een 3Duitgangspuntennotitie verder zijn uitgewerkt. Het gaat om de volgende uitgangspunten: De eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van burgers, instellingen en bedrijven staan voorop; Verschuiving van taken van de overheid naar burgers, instellingen en bedrijven, waarbij de gemeente de juiste voorwaarden creëert; De directe leefomgeving is belangrijk bij de ontwikkeling en ondersteuning: signaleren, elkaar aanspreken en helpen; Bij risico's wordt ingegrepen (bijv. verwaarlozing, overlast en geweld); De gemeente zorgt voor een vangnet: wel strenge selectie aan de poort; Ondersteuning moet gericht zijn op het versterken van de eigen kracht en die van de omgeving; Hulp en ondersteuning worden zoveel mogelijk ingezet in de eigen leefomgeving; Eén gezin, één plan, één regisseur. De geformuleerde kaders in de uitgangspuntennotitie geven globale richtlijnen voor de uitwerking per decentralisatie en voor een geïntegreerde aanpak. In deze notitie is als uitgangspunt toegevoegd dat de uitvoering van de decentralisaties plaats moeten vinden binnen de door het Rijk beschikbaar gestelde middelen. 4.2 Visie 3D Met de decentralisaties krijgen de A2-gemeenten de verantwoordelijkheid voor vrijwel de gehele maatschappelijke ondersteuning aan inwoners jeugdigen, volwassenen en ouderen. De gemeente krijgt hiermee de mogelijkheid om samenhangend beleid te voeren, gericht op preventie van problemen, participatie van inwoners en het bieden van perspectief. De visie van het college is dat de inwoners (de vraag) centraal staan. Daarbij nemen we steeds de totale leefsituatie van mensen in ogenschouw. We starten bij de mogelijkheden en talenten van mensen. We spreken het zelfoplossend vermogen aan en tegelijkertijd hebben we aandacht voor mensen in een kwetsbare positie. We bouwen voort op de kantelingsgedachte die op dit moment al wordt toegepast in de Wmo. In plaats van het behandelen van claimgerichte aanvragen, gaan professionals en inwoners de vraag, en behoefte - maar ook de eigen mogelijkheden goed verkennen om daarna met de inwoner en (wanneer mogelijk) diens netwerk te zoeken naar passende oplossingen. Het behoud van de eigen regie, zelfredzaamheid en zelfoplossend vermogen staan voorop. Daarmee verwachten we een betere aansluiting te vinden op de werkelijke vraag van inwoners en ook de beschikbare middelen efficiënter te kunnen inzetten. In de visie van A2-gemeenten is het van belang dat professionals de ruimte krijgen om te doen wat nodig is. Dat vergt een zekere mate van (gecontroleerd) vertrouwen en de juiste instrumenten om het werk te kunnen doen. De decentralisaties vragen ook om een omslag in de interne dienstverlening van de gemeente. Gemeenten moeten leren denken vanuit de eigen kracht van jeugdigen en ouders en hun directe omgeving; niet alleen (standaard) beoordelen of inwoners in aanmerking komen voor bepaalde rechten, maar vooral samen naar werkbare oplossingen zoeken. Het vraagt om het doorbreken van interne schotten en het (meer) sturen op resultaat in plaats van het juist toepassen van standaardregels. 13

14 4.3 Visie op de inrichting van de jeugdhulp: dichtbij, in samenhang en effectief Deze beleidsnotitie is gebaseerd en bouwt voort op de in het 1 e kwartaal van 2014 door de gemeenteraad vastgestelde kadernotitie Naar een andere jeugdzorg. Om te komen tot een transitie en transformatie van het jeugdstelsel werken we aan een aantal systeemdoorbraken. Daarmee verbeteren we de hulpverlening, de ondersteuning en zelfredzaamheid van jeugdigen en gezinnen. Hiermee willen we bereiken dat: jeugdigen opgroeien in een kansrijk en veilig thuis; jeugdigen opgroeien tot actieve burgers die deelnemen aan de samenleving; en jeugdigen zowel sociaal als economisch zelfredzaam zijn. De ouders zijn de belangrijkste opvoeders, maar de sociale omgeving bepaalt mede het verloop van de opvoeding en opgroeien van jeugdigen. Als steun vanuit de leefomgeving niet voldoende is, dan is professionele hulpverlening nabij. De rode draad voor het inrichten van de zorg bestaat uit de kenmerken dichtbij, in samenhang en effectief. Dichtbij: Hulp en ondersteuning aan jeugdigen en hun gezinnen moet voor iedereen gemakkelijk toegankelijk en zo dicht mogelijk bij de jeugdige georganiseerd zijn. In samenhang: bij een hulpverleningsvraag wordt in samenspraak met het gezin bekeken welke zorg wordt ingezet. Er is een goede verbinding tussen lichtere en zwaardere vormen van ondersteuning. Effectief: uit tal van onderzoeken naar de effecten van hulpverlening blijkt dat de kwaliteit van de hulpverlener meer invloed heeft op het succes van de hulpverlening dan specifieke hulpverleningsmethodes. 4.4 De 3D-uitgangspunten vertaald naar jeugdhulp 1. Ouders zijn en blijven primair verantwoordelijk voor het opgroeien en de opvoeding van hun kinderen en worden daar ook op aangesproken. Als de veiligheid van de jeugdige in het geding is wordt ingegrepen. 2. De leefomgeving van de jeugdige (gezin, wijk, school/werk en vrije tijd) is het fundament bij het opgroeien en de ontwikkeling van jeugdigen. De leefomgeving ondersteunt jeugdigen (en hun ouders) om veilig en gezond op te groeien. a. Professionals en vrijwilligers die met jeugdigen in aanraking komen letten op signalen die wijzen op moeilijkheden bij een jeugdige en/of hun ouders. Zo helpen we hen preventief, zodat eventueel met een kleine inzet van hulp jeugdigen en ouders weer verder kunnen. b. Jeugdigen en ouders kunnen gemakkelijk digitaal of fysiek een vraag stellen aan een professional als zij deze vraag in hun sociaal netwerk niet beantwoord krijgen. De professional ondersteunt hen bij het oplossen van de vraag. 3. Het CJG is de spil van de jeugdhulp in de A2-gemeenten. De professionals uit de lokale ondersteuningsteams zijn er voor de lichte vragen van jeugdigen. Zijn hulpvragen erg complex dan wordt het lokale ondersteuningsteam versterkt met de professionals uit het A2-team (zie hoofdstuk 5). 4. Jeugdigen en ouders ontvangen hulp zo dichtbij, zo snel en zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig. Hiervoor is versteviging van lokale preventieve inzet een noodzaak. 5. Eén gezin, één plan, één regisseur: Jeugdigen en ouders hebben één vast aanspreekpunt als er ondersteuning plaatsvindt. Samen met de professional wordt bekeken wat de cliënt en zijn 14

15 omgeving zelf kan en wat passende hulp is. Hulp wordt integraal geboden voor het hele gezin. Dit wordt vastgelegd in het gezinsplan. Hun aanspreekpunt coördineert het plan. 6. Er is afstemming en samenwerking tussen het CJG en de specialistische zorg zodat hulp snel open afgeschakeld kan worden. Lokale nazorg moet dan goed geregeld zijn. De professional binnen het CJG krijgt indien nodig de ruimte om de vinger aan de pols te houden. 7. Er is afstemming tussen de jeugdhulp, Wmo, werk en inkomen, passend onderwijs, veiligheid, welzijnsbeleid, maar ook met ruimtelijke ordening, etc.(zie hoofdstuk 8). 4.5 Beleidsdoelen De transformatie is zoals al eerder aangegeven, een proces dat niet van vandaag op morgen is afgerond. Dat betekent dat het volgen van en bijsturen op onderstaande doelen een kwestie van lange adem is. Gevolgen van een andere aanpak zijn meestal pas na een aantal jaren zichtbaar. Ook is de effectiviteit bij preventievoorzieningen moeilijk meetbaar. Zoals beschreven in de visie en uitgangspunten willen we dat de jeugdigen in de A2-gemeenten kansrijk en veilig kunnen opgroeien tot actieve burgers die deelnemen aan de samenleving. Hier komen de volgende beleidsdoelen uit voort: 1 De zelfredzaamheid en zelfstandigheid van jeugdigen en ouders met een hulpvraag bij het CJG worden zoveel mogelijk gestimuleerd. 2 De jeugdhulp is kwalitatief goed, dichtbij, effectief en in samenhang georganiseerd (naar professionele maatstaven). 3 Voor gezinnen met complexe en meervoudige problematiek is integrale hulp, ongeacht van welk domein, beschikbaar op basis van één gezin, één plan, één regisseur. 4 Het gebruik van specialistische hulp (behandeling, verblijf) neemt af ten gunste van lichte vormen van hulp. 4.6 Regionale innovatie van jeugdhulp Omdat de innovatie van de jeugdzorg in ontwikkeling is en veranderingen niet meteen doorgevoerd kunnen worden, wordt na 1 jaar een overzicht van de eerste stand van zaken gegeven. Voorbeelden van langdurige processen rondom veranderingen zijn: het omvormen van Bureau Jeugdzorg naar een Gecertificeerde Instelling, het samenvoegen van het Algemeen Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en het Steunpunt Huiselijk Geweld tot één AMHK, één integrale crisisdienst, innovatie binnen de regionale inkoop (zie hoofdstukken 5 en 6). 4.7 Evaluatie jeugdhulp We ontwikkelen samen met zorgaanbieders een evaluatie-instrument om de impact van het ingezette beleid na 2 jaar te kunnen evalueren, zoals een afname van specialistische zorg zowel in duur als vraag. Tevens geven wij jaarlijks inzage in het zorggebruik en werkwijze van het CJG. De onderstaande prestatie-indicatoren zijn voorbeelden. Het ontwerpen van de precieze prestatie-indicatoren maakt onderdeel uit van de veranderagenda. (zie hoofdstuk 10). De mate van zelfredzaamheid van jeugdige en ouders. De tevredenheid van de cliënten (jeugdigen en ouders) over de resultaten van de hulp van de zorgaanbieder. Het aantal behandelde cliënten door de Lokale Ondersteuningsteams. Het aantal behandelde cliënten door het A2 team (generalistische hulp). De mate waarin de inzet van specialistische hulp is verminderd ten opzichte van het jaar ervoor. 15

16 5. De vormgeving van jeugdhulp in de A2-gemeenten Om de transitie en transformatie van de jeugdhulp vorm te geven is in samenspraak met organisaties rondom jeugdhulpverlening een organisatiemodel voor de jeugdhulp in de A2-gemeenten ontwikkeld. Het organisatiemodel is gebaseerd op onze wettelijke nieuwe taken en verantwoordelijkheden en sluit aan bij onze visie en geformuleerde uitgangspunten. In dit beleidskader richten we ons op jeugd en ouders. In een later stadium kijken we of een integrale toegang voor hulpvragen voor alle inwoners (0 100 jaar) wenselijk dan wel mogelijk is. Binnen de jeugdhulp gaat het vaak om een complexe werkelijkheid. We zijn ons er bewust van dat figuur 1 een vereenvoudigde weergave is. Wij lichten elk onderdeel nader toe. Figuur 1 Organisatiemodel voor de jeugdhulp in de A2-gemeenten 5.1 Sociale samenleving jeugd en gezin Inwoners / gezinnen In een goed functionerende gemeenschap zijn inwoners bereid en betrokken om in hun eigen sociale netwerk binnen het publieke domein verantwoordelijkheid te nemen rond het opvoeden en opgroeien van jeugdigen. Deze gemeenschap wordt gevormd door ouders, buren, families, verenigingen, vrijwilligers, huisarts, leerkrachten e.d. In de meeste gevallen doen jeugdigen en hun ouders datgene wat nodig is om problemen het hoofd te bieden. Opvoeden moet niet te snel worden overgenomen, alleen als het echt niet anders kan. Wij willen deze overtuiging samen met de partners in het maatschappelijk veld nastreven. Als de jeugdige en zijn ouders er op eigen kracht niet uitkomen dan is hulp nabij. Het is een gezamenlijke zorg dat jeugdigen veilig en kansrijk opgroeien Preventie De A2-gemeenten zetten lokaal sterk in op preventie, actieve vroegsignalering en nazorg. Dit om problemen tijdens het opgroeien en opvoeden van jeugdigen te voorkomen en langdurige zorg te beperken. Dit doen we door nauw samen te werken met de basisvoorzieningen zoals het onderwijs en de kinderopvang. Daarnaast bieden we voorlichtingsactiviteiten, opvoedondersteuningsprogramma s, trainingen voor bijvoorbeeld vrijwilligers binnen verenigingen. 16

17 Kernwaarden zijn demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren door onder meer het opvoedkundig klimaat te versterken in de gezinnen, in scholen en in voorzieningen als peuterspeelzalen e.d Basisvoorzieningen Vragen en signalen van jeugdigen en ouders komen vooral binnen bij de basisvoorzieningen in de gemeente. Dit zijn voorzieningen waar jeugdigen en hun ouders in hun dagelijks leven mee in aanraking komen. Voorbeelden zijn medewerkers van kinderopvang, leerkrachten, jongerenwerkers, buurtbrigadiers, leerplichtambtenaar, verloskundigen, zuigelingenzorg, jeugdverpleegkundige, jeugdarts en huisarts. Professionals binnen de basisvoorzieningen kunnen voor advies terecht bij het CJG. Aan de hand van de vraag of het signaal wordt in principe altijd samen met de jeugdige en/of ouders bekeken of en welke ondersteuning nodig is. Bij een lichte vraag kan direct hulp worden ingezet door bijvoorbeeld de interne begeleider van de school zonder tussenkomst van het CJG. Blijkt het om complexere vragen of meervoudige problematiek te gaan dan moet de vraag zo snel mogelijk worden opgeschaald naar het CJG. Niet van elke basisvoorziening kan hetzelfde worden gevraagd als het gaat om signaleren of het bieden van ondersteuning. De expertise en competenties binnen de basisvoorzieningen moeten worden vergroot door inzet op informatie, voorlichting en het aanbieden van cursussen, zodat de basisvoorzieningen maximaal kunnen worden ingezet als toegang. 5.2 Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Het CJG heeft een centrale rol in de transformatie en het bieden van jeugdhulp. Het organisatiemodel gaat uit van drie lokale ondersteuningsteams (LOT s) en één team in A2-verband bestaande uit professionals die hulp bieden als de vraag van jeugdigen en ouders complex is en expertise/ondersteuning vanuit het LOT onvoldoende is. Samen vormen zij één multidisciplinair geheel van samenwerkende professionals. De kennisgebieden van het LOT en A2-team zijn opgenomen in de begrippenlijst. De LOT s hebben een directe aansluiting met de lokale basisvoorzieningen en bestaan uit een op de lokale behoefte afgestemde professionele invulling (couleur locale), gecombineerd met de professionals uit het A2- team. Het A2-team geeft lokaal werkende professionals waar nodig ondersteuning en advies. Hierdoor kan maatwerk geleverd worden voor de cliënt. Professionals uit het A2-team zijn lokaal inzetbare generalisten die zich met name richten op complexe problematiek op het grensvlak van lokale zorg en mogelijk toekomstige inzet van gespecialiseerde zorg. De teams zijn dicht bij elkaar en hun inwoners gesitueerd. De zorg komt naar de jeugdige en de ouders toe en niet andersom. Het zal in de eerste jaren nog zoeken zijn naar de beste en uiteindelijk gewenste samenstelling van expertises binnen het CJG. De daadwerkelijke transformatie van de jeugdzorg moet immers nog plaatsvinden. De komende jaren zal de jeugdzorg onderhevig zijn aan veranderingen doordat sterk wordt ingezet op innovatie en versterken van het lokale aanbod. 17

18 5.2.1 Subregionaal organiseren met behoud van gemeentelijke zeggenschap Met een LOT in elke afzonderlijke gemeente en een gezamenlijk A2-team kiezen we voor lokale eigen zeggenschap en een gemeenschappelijke back-up. Hierdoor kunnen we meer expertise en continuïteit bieden. Het samenbrengen van deze teams in één gemeenschappelijk aangestuurde organisatie (het CJG) zorgt ervoor dat soepel schakelen mogelijk is. Ook is het mogelijk om A2- teamleden te schuiven om specifieke, lokale vragen met de benodigde expertise te beantwoorden. Daarnaast versterkt het CJG de positie tegenover basisvoorzieningen en partners als het onderwijs, jeugdgezondheidszorg en de specialistische zorg. Doordat we het CJG op deze wijze te organiseren, blijft de invloed van het lokale gemeentebestuur op de lokale gemeentelijke zorg onverkort overeind. Dat is van belang omdat problematiek die verschillende sociale domeinen betreft, vraagt om een integrale en lokale aanpak. Het is de taak van de afzonderlijke gemeenten om lokaal per casus de grenzen van de eigen werksoort te doorbreken en samen te werken rondom een gezin. In A2-verband worden hier nog afstemmingsafspraken over gemaakt Generalistisch werken Een professional die generalistisch werkt kijkt samen met het gezin naar alle levensdomeinen, stelt een gezinsplan op, regisseert de in te zetten zorg en voert deze (gedeeltelijk) zelf uit. De algemene kenmerken van een generalist zijn 4 : brede deskundigheid en breed handelingsrepertoire; is bekend met sociale kaart; maakt altijd integrale afwegingen; kan afgewogen handelen tussen levensdomeinen; en blijft een vinger aan de pols houden Gezinsplan: één gezin, één plan, één regisseur Het CJG werkt met gezinsplannen. Het gezinsplan wordt door de jeugdige/het gezin samen met de professional gemaakt. Het is een schriftelijke vaststelling die tenminste het volgende omvat: de gemaakte afspraken over zorg, hulp en ondersteuning; de relevante gegevens van de betrokkenen en de gezinsdoelen; afspraken over de inzet van de jeugdige/het gezin en in dien mogelijk zijn of haar omgeving (eigen kracht); afspraken over, indien van toepassing, het raadplegen van derden zoals de school, hulpverleners e.d.; wie casusverantwoordelijke is voor afstemming en voortgang van de zorg die tevens de contactpersoon voor de jeugdige/het gezin is; een risico- en veiligheidstaxatie; de wijze van onderlinge afstemming tussen betrokkenen; en evaluatiemomenten met daarin afspraken over op- en afschalen van de zorg. De gezinsplannen worden zo veel mogelijk uitgevoerd in de directe leefomgeving van de jeugdigen. Het eigen netwerk neemt hierbij een belangrijke plaats in. Inzet van specialistische hulp kan onderdeel zijn bij de uitvoering van het gezinsplan. 5.3 Expertise op afroep De professionals binnen het LOT en het A2-team hebben ieder hun eigen expertises. Alleen de professionele disciplines die het vaakst nodig zijn, zijn vertegenwoordigd in de teams. Hierdoor kan 4 Bron: Scholte, Sprinkhuizen, en Zuithof,

19 het voorkomen dat bepaalde specialistische expertise niet in het LOT of binnen het A2-team aanwezig is. Wanneer die kennis wel nodig is, kunnen professionals expertise consulteren zoals een deskundige op het terrein van verslavingszorg, psychiatrie, medische kennis. Dit wordt uitgewerkt in de mandaatregeling. 5.4 (Huis)arts en praktijkondersteuner(s) De jeugdarts, huisarts en overige medisch specialisten zijn in het nieuwe jeugdstelsel wettelijk bevoegd om te verwijzen naar alle vormen van jeugdhulp. Omdat de gemeenten hiervoor financieel verantwoordelijk zijn, streven de A2-gemeenten naar samenwerking tussen de huisartsen c.q. diens praktijkondersteuner(s) met het CJG. Wij streven er naar dat huisartsen bij signalen of vragen van jeugdigen en/of ouders waar mogelijk verwijzen naar de ondersteuningsmogelijkheden van het CJG. 5.5 Specialistisch zorgaanbod Bij ernstige of langdurige problematiek bij de jeugdige of het gezin kan zo nodig specialistische zorg worden ingezet. Te denken valt aan ambulante GGZ- hulp, dagbehandeling of (tijdelijke) uithuisplaatsing. Het specialistisch zorgaanbod staat altijd in dienst van het herstel van het normale leven en sluit aan bij de lokale zorg (zie voor verdere uitwerking hoofdstuk 6). 5.6 Gecertificeerde instelling / bovenlokale voorzieningen Jeugdbescherming en jeugdreclassering In sommige gevallen staan jeugdigen en ouders niet open voor de geboden hulp en ondersteuning. Ook niet wanneer de veiligheid en opgroeimogelijkheden in het geding zijn en professionals vanuit het CJG daar nadrukkelijk op aan hebben gedrongen. Inzet van hulp en steun is dan pas mogelijk door middel van het opleggen (door de kinderrechter) van een jeugdbeschermingsmaatregel. Een andere vorm van gedwongen hulp is de jeugdreclasseringsmaatregel als reactie op een strafbaar feit. Het CJG (en eventueel andere aan te wijzen professionals) kunnen bij ernstige zorgen een melding doen bij de Raad voor de Kinderbescherming. De 21 gemeenten maken hiervoor samenwerkingsafspraken met de Raad voor de Kinderbescherming gemaakt. Indien de rechter een justitiële maatregel uitspreekt, wordt er een jeugdbeschermer of jeugdreclasseerder aan het gezin gekoppeld. Deze professional stemt de uitvoering van de justitiële maatregel af met het CJG. Het streven is een zogenaamde tandemfunctie van de professional van het CJG en de jeugdbeschermer. De jeugdbeschermer/jeugdreclasseerder bewaakt de kaders van de kinderrechter en is hier verantwoordelijk voor. De professional uit het CJG is casusverantwoordelijke voor de overige hulp in het gezin en blijft contactpersoon voor het gezin, ook als de maatregel stopt voor eventuele nazorg Spoed Eisende Zorg (SEZ/Crisisdienst) en het Algemeen Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) Het AMHK is bereikbaar voor advies en consultatie van inwoners, vrijwilligers en professionals. We profileren in eerste instantie het CJG voor advies-, consultatie- en ondersteuningsfuncties. Als de problematiek acuut of complexer is, of mensen liever op afstand advies vragen, kan dat via het AMHK. Het AMHK levert voor gezinnen zelf geen hulp. De SEZ is in beginsel 24x7 bereikbaar voor crisisinterventie. Zij heeft een telefonische bereikbaarheids-dienst voor alle inwoners en professionals. Echter, er zal eerst (snel) gekeken worden of een professional uit het lokale veld beschikbaar is gedurende kantoortijden. Anders pakt de crisisdienst het zelf op. Zij werken hiervoor samen met de crisisdiensten van Lunetzorg /MEE (verstandelijk beperkten (VB)), de Geestelijke Gezondheidzorg (GGZ) en specialistisch zorgaanbod. 19

20 Professionals van de SEZ en het AMHK stemmen af met het CJG om de hulp dichtbij uit te voeren. 5.7 Cliëntproces op- en afschaling De voorwaarden rondom opschaling van zorg door professionals in de vorm van het inschakelen van specialistische zorg worden vastgelegd in een mandaatregeling. De praktijk zal uitwijzen of hier gaandeweg in het cliëntenproces bijstellingen moeten plaatsvinden. Waar de situatie het toelaat vindt afschaling van zorg plaats en neemt het CJG of de lokale basisvoorziening het weer over of kunnen de jeugdige of het gezin het zelf weer aan. Rondom afschaling wordt gestreefd naar het maken van afspraken hierover met de zorgaanbieders. Hier ligt een directe relatie met de lokale beschikbaarheid van nazorg/begeleiding. Dit dient onderdeel te zijn van de inkoopafspraken met de zorgaanbieders. 5.8 Vrij toegankelijk en niet-vrije toegankelijke hulp De meeste hulp is vrij toegankelijk. Jeugdigen en ouders kunnen met vragen terecht bij professionals uit de basisvoorzieningen zoals de leerkracht, de pedagogisch medewerker/peuterleidster, de wijkverpleegkundige of bij het LOT. Ook de hulp van het A2-team is, via het LOT, vrij toegankelijk voor jeugdigen en ouders. Wordt echter de inzet van specialistische zorg overwogen dan volgt een besluit daartoe op basis van oordeelsvorming binnen het CJG. Professionals van het CJG onderzoeken, in overleg met de jeugdige en ouders, of en welke (zware) vorm van ondersteuning daadwerkelijk noodzakelijk is. Waar nodig worden specialisten geraadpleegd. De beslissing om specialistische zorg in te schakelen wordt onder voorwaarden gemandateerd aan de coördinator van het CJG. Krachtens de gemeentelijke verordening is voor de inzet van specialistische zorg een verleningbeslissing van het CJG nodig. 5.9 Regie en aansturing van het CJG Beleidsaansturing De A2-gemeenten leggen hun regietaak rondom de aansturing en afstemming van het CJG neer bij hun afdelingen beleid ondersteund door de afdelingen bedrijfsvoering. Door de drie gemeentelijke beleidsafdelingen (jeugd) wordt een afstemmingsteam gevormd, waarin ook de coördinatoren CJG deelnemen. Zowel de beleidsmedewerkers als de coördinatoren leggen verantwoording af binnen de eigen gemeente (leidinggevenden) en zijn verantwoordelijk voor overeenkomstig beleid binnen het CJG in A2-verband. Voor de samenhang in de aansturing van het CJG is het nodig dat de leidinggevenden in A2- verband een regiegroep vormen. Ten aanzien van de binnen het CJG werkzame professionals maken de afzonderlijke gemeenten (subsidie)afspraken met de deelnemende zorgpartijen. Het afstemmingsteam stemt hiervoor af in A2-verband. 20

21 Tevens vindt vanuit het afstemmingsteam beleidsontwikkeling/afstemming plaats met de regio Zuidoost-Brabant voor die beleidsvelden waar samenwerking wenselijk dan wel een noodzaak is. Dat geldt ook voor aanpalende (lokale) beleidsterreinen (zie hoofdstuk 8). De invulling van bedrijfsvoering van het CJG maakt onderdeel uit van de implementatieagenda (zie hoofdstuk 10) Inhoudelijke aansturing CJG De dagelijkse aansturing en coördinatie van het LOT leggen we neer bij de coördinator. De coördinatoren van de LOT s dragen gezamenlijk de aansturing van het totale CJG (inclusief het A2- team), met behoud van lokale accenten in de aansturing per LOT. De coördinator zorgt als spin in het web voor de coördinatie van de verschillende activiteiten en werkzaamheden. Hij/zij draagt zorg voor de onderlinge samenwerking en afstemming van de verschillende hulpverleningsinstellingen die met een jeugdige/gezin te maken hebben. Ook onderhoudt de coördinator contacten, ziet er op toe dat de coördinatie van de hulpverlening goed verloopt, bewaakt het hulpverleningsproces en stuurt zo nodig (daadkrachtig) bij. De coördinator van het CJG is verantwoordelijk voor de naleving van afgesproken procedures, die ten grondslag liggen aan een verantwoorde zorgbeslissing. Dat geldt ook voor de naleving van de voorwaarden waaronder specialistisch aanbod wordt ingezet. Voor het uitvoeren van deze taken kan de coördinator gebruik maken van expertise van bijvoorbeeld een gedragswetenschapper. De uitwerking van de wijze van aansturing en de wijze waarop besluitvorming rondom individuele cliënten tot stand komt maakt onderdeel uit van de implementatieagenda. Evenals bij de beleidsaansturing gaat het hierbij om een eenduidige werkwijze binnen de A2-gemeenten Professionele verantwoordelijkheid voor de inhoud van de zorg en voor zorgbeslissingen De professionals die binnen het CJG werken, blijven in principe in dienst van de moederorganisatie en worden lokaal ingezet. De reden hiervoor is dat de professionals op deze manier kennis en kunde op peil houden en tevens gebruik kunnen maken van kennis en ondersteuning binnen de moederorganisatie. Die behouden de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het werk van hun werknemers binnen het CJG. Binnen het CJG geldt dat er, binnen het kader van de subsidierelatie met de gemeente, afspraken liggen voor de wijze van samenwerken rondom cliënten. Zij accepteren in dat kader de aanwijzingsbevoegdheid van de coördinator als het gaat om: het in behandeling nemen of overdragen van de zorg; het betrekken van cliënten en netwerkpartners; de wijze van registratie en (in netwerkverband) afspraken nakomen; en verantwoording afleggen. De professionals binnen het A2-team zijn geregistreerde jeugdzorgprofessionals. Zij moeten zich continu laten bijscholen en zich houden aan de beroepscode van hun beroepsgroep. Hun handelen wordt binnen de eigen beroepsgroep getoetst. De beroepscode en tuchtrecht zijn gericht op de medewerker binnen een professionele omgeving. De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de geleverde zorg blijft dan ook berusten bij de organisatie(s) die deze medewerkers binnen het A2-team inzetten. Tussen de betrokken instelling(en) en de A2-gemeenten wordt een (subsidie)overeenkomst gesloten die de voorwaarden vastlegt, waaronder deze medewerkers binnen het A2-team actief zijn. De dagelijkse teamleiding is daarbij in handen van de CJG-coördinator, de inhoudelijke professionele begeleiding blijft bij de moederorganisatie. Samen met deze professionele organisatie wordt een besluitvormingsprotocol opgesteld, dat verantwoorde besluitvorming regelt ten aanzien van cliënten. Bijvoorbeeld de beslissing om al dan niet specialistische expertise te consulteren of de zorg (gedeeltelijk) over te dragen aan specialistische zorg. Het A2-team dient zelf te beschikken over voldoende professionele expertise om dit type beslissingen in principe zelf te kunnen nemen. Het vraagt ook om vaste beschikbaarheid van een gedragsdeskundige, die tijdig kan signaleren en 21