Bewustsein tot duurzaamhorigheid

Transcriptie

1 NR TWENTE & SALLAND B E L A N G Bewustsein tot duurzaamhorigheid Infrabedrijf Lareco gedraagt zich graag als gast in een werkgebied Een stap verder dan doorsnee duurzaam Hardenberg werkt aan duurzaam mild ondernemersklimaat Dirk Scheringa: Niet langer bankier, nog steeds ondernemer het

2 Vragen en luisteren.

3 Drienerburght, al 25 jaar hèt conferentiehotel voor ondernemend Twente. In het hart van Kennispark Enschede biedt Drienerburght bedrijven en (onderwijs-) instellingen alle ruimte, service en faciliteiten voor ontmoeten, vergaderen, congressen, inspiratie en overnachten. We zien u graag. (053)

4 COLOFON Het Ondernemersbelang van Twente & Salland verschijnt viif keer per jaar. Tiende jaargang, nummer 4, 2012 Oplage exemplaren COVERFOTO voorste rij v.l.n.r.: Albert van Winden (Twente Milieu), Harrie Rosink (Syntens), René Bussink (Geofox-lexmond), Jan Smit (Rokramix). 2e rij v.l.n.r.: Paul Brouwer (Aan de Stegge bouw & werktuigbouw), Theo de Bruijn (Saxion), Ton Beune (Raedthuys Groep), Marco de Pijper (Matrix installatie adviseurs). Achteraan (groene bak): Frank van Hunsel (GEAS energiewacht) FOTOGRAFIE: Wim van t Hoff, EyeMagic UITGEVER Jelte Hut Novema Uitgevers BV Postbus AA Grootegast Weegbree ES Grootegast Telefoon Fax info@novema.nl EINDREDACTIE Myra taal&tekst Telefoon myra@myrataalentekst.nl BLADMANAGER Arthur Sakko Telefoon VORMGEVING Sprog strategie + communicatie, Sneek Inhoud INFRABEDRIJF LARECO GEDRAAGT ZICH GRAAG ALS GAST IN EEN WERKGEBIED Bij grond-, water- en wegenbouwprojecten vinden altijd ingrepen in de omgeving plaats. Of het nu gaat om de renovatie van een riolering of de aanleg van een weg, Lareco zorgt niet alleen voor een perfect plan, zet niet alleen passende materialen en machines in, maar werkt ook met kundige, ervaren en innovatieve mensen die plezier hebben in afstemming met bewoners en gebruikers in hun werkgebied. BEWUSTSEIN TOT DUURZAAMHORIGHEID Ja hoor, lees de kop hierboven gerust nog een keer het staat er echt. Doelbewust. Het onderwerp van de rondetafelconferentie voor deze uitgave is namelijk Duurzaam en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen; wij schrijven dat met hoofdletters, en dat doen we niet voor niets al is het maar om aan te geven hoezeer de materie ons allemaal aangaat. Of moet ik zeggen: Aan zou móeten gaan? Want tijdens dit rondetafelgesprek klinkt het luid en duidelijk: het is onderhand tijd voor gezamenlijke bewustwording van de noodzaak van duurzaamheid. EEN STAP VERDER DAN DOORSNEE DUURZAAM Van oudsher is Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw in Goor een familiebedrijf, opgericht in 1947 door H.J. aan de Stegge. In 1975 hebben zijn zoons het bedrijf overgenomen en in de loop der jaren uitgebouwd tot de huidige organisatie vertelt projectleider Paul Brouwer. Hoewel zij geen deel meer uitmaken van de directie, zijn ze nog altijd aandeelhouder. Het gevoel van het familiebedrijf is nog altijd aanwezig wij zien onze mensen als eigen ondernemers binnen de organisatie. DRUK Veldhuis Media, Raalte AAN DEZE UITGAVE WERKTEN MEE: Hans van Asch Theo Bennes Blinkfotografie Gerrit Boer Myra Eeken-Hermans (eindredactie) Jur Engelchor René Fokkink Hein Gijsbers Jan Hammink (De Planthof Communicatie) Wim van t Hoff (EyeMagic) Sandra Kagie Baart Koster Jeroen Kuypers Henk Roede (strip) Erik van Raalte (landelijk) Wendy van Schie André Vermeulen (column) ISSN: X ADRESWIJZIGINGEN Adreswijzigingen, veranderingen van contactpersoon of afmeldingen kunt u per mail doorgeven aan Tiny Klunder, t.klunder@novema.nl. Vermeldt svp ook de editie er bij, die vindt u bovenaan in het colofon. 26 HARDENBERG WERKT AAN DUURZAAM MILD ONDERNEMERSKLIMAAT Toen het nieuwe gemeentehuis onlangs werd opgeleverd, was het meteen het meest duurzame van ons land. Het imponerende gebouw staat voor de duurzaamheidsambities van de Overijsselse gemeente. Heemserpoort moet s lands meest duurzame bedrijventerrein worden. Ondernemers worden aangespoord om ook te verduurzamen. Dirk Zeur - de directeur En dan zijn we nu aangekomen op de afdeling orderbegeleiding!? Hier worden altijd uw orders met de nodige nauwkeurigheid en hoge spoed ingevoerd! Voor al uw strips en illustraties: Komt u mee, dan gaan we nu naar de productiehal. Waar natuurlijk net zo hard aan uw orders wordt gewerkt! Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van de advertenties. 02

5 Column En verder 4 Nieuws 6 BTC Twente: broedmachine voor kennis, creativiteit en ondernemerschap 7 Infrabedrijf Lareco gedraagt zich graag als gast in een werkgebied 12 Geas Energiewacht: specialist in duurzame energiegerelateerde toepassingen 14 Kredietverzekeraar Atradius borgt zowel financiële als ecologische duurzaamheid 15 Geofox-Lexmond: milieuadviseurs met liefde voor het vak 16 Ondernemerspanel: Verdient het MKB meer steun? 18 Een nieuw pand verdient een Mooij kwastje verf 19 Duurzaam werken aan een schoon, gezond en fris Twents milieu 20 Exclusieve bundeling van automerken en activiteiten 21 Praktijkgericht onderzoek in de leefomgeving 22 Aandacht voor gezondheid op werkvloer stimuleert medewerkers 23 Kennispartner voor iedereen die met installatietechniek te maken heeft 24 Met creativiteit meer economie! 25 Strijd tussen koopman en dominee 27 Nieuwbouw huidige Expo Center eerste project geheel CO 2 vrij beton Rokramix 28 JPR advocaten Aan de Flex BV ontkomt niemand In het hartkatern Dirk Scheringa: Niet langer bankier, nog steeds ondernemer Hoge bomen vangen veel wind en in de Westfriese polders zijn de bomen hoger en waait de wind harder dan elders. Dirk Scheringa bouwde jarenlang aan een voor Nederland unieke en succesvolle bank, maar de val van de relatief kleine DSB in 2009 werd een groter (media)drama dan de ondergang van het grote Fortis een jaar eerder. Hoe is het de ex-bankier intussen vergaan? - Global Deals: smartphones, tablets en laptops voor de scherpste prijs van Nederland - Fahari Foundation gelooft in zelfredzaamheid We moeten ons uit de crisis innoveren Geen sector lijkt de Grote Recessie zo goed te doorstaan als de industrie, dankzij de groeiende export naar opkomende markten maar ook dankzij het hoge innovatietempo. Maar dat succes wordt van twee kanten bedreigd: door het toenemende tekort aan technici en door dat aan kapitaal om in innovatie te investeren. Ineke Dezentjé Hamming-Bluemink, sinds een klein jaar voorzitter en algemeen directeur van de ondernemingsorganisatie voor de technologische industrie FME-CWM, pleit voor doortastende actie op allebei de fronten. Haar concrete voorstellen gaan van gratis technisch onderwijs tot een fulltime minister van buitenlandse handel. Verslaafd aan geldinfuus Bijna twee jaar geleden trad het kabinet-rutte aan met de boodschap dat de Staat 18 miljard euro moest bezuinigen. Daarover was vier maanden onderhandeld. Oorzaak: de mega-geldinjecties van de voorgaande regering in ABN Amro en ING. In de afgelopen lente zaten VVD en CDA 47 dagen met Geert Wilders in het Catshuis te bakkeleien over een nieuwe ronde van bezuinigen van 14 miljard euro. Reden: het tekort van het Rijk moet volgend jaar terug naar 3 procent van de begroting. Het mislukte, het kabinet viel en er kwamen vervroegde verkiezingen. Op een achternamiddag in juni gingen minister De Jager en premier Rutte in Brussel akkoord met een reddingsplan voor de Spaanse banken. Die stonden op het punt om failliet te gaan. In totaal gaat er 130 miljard euro naar Madrid. Officieel gaat het om leningen, maar niemand gelooft dat het geld ooit terugkomt. De Aegeïsche Zee is inmiddels bijna gedempt met de tientallen miljarden euro s die sinds vorig jaar al richting Athene zijn gesluisd. Vier jaar na het ontstaan van de kredietcrisis in de VS zit Europa in een duistere tunnel zonder zicht op enig licht aan het einde ervan. Intussen gaan bankiers gewoon door op de oude voet. Vanuit Londen zijn de interbancaire rentetarieven voor bedrijfskredieten, hypotheken en consumptieve leningen vele jaren lang opzettelijk te hoog vastgesteld opdat bankiers in de City hun privé-schatkisten zó uitpuilend konden vullen dat Dagobert Duck erbij verbleekt tot een schlemielige straatzwerver. De hoogst verantwoordelijke, die dan ook nog Bob Diamond heet, kreeg bij zijn ontslag als straf 2 miljoen pond mee, in plaats van de 20 miljoen waarop hij recht meende te hebben. Tientallen jaren lang hebben de banken bedrijven en consumenten een rad voor ogen gedraaid en hen niet als klanten maar als melkkoeien behandeld. Wat het extra verbijsterend maakt, is dat de regeringen in Europa niet durven of willen ingrijpen. Hele industrieën laten zij moeiteloos failliet gaan, maar voor de megalomane aanvoerders van de banken zijn ze kennelijk doodsbenauwd. Een topsalaris alleen is in de bankwereld niet genoeg. Zelfs wie aantoonbaar slecht of zelfs crimineel presteert, komt nog weg met een bonus. Deze zieke mentaliteit zal niet veranderen zolang regeringen de banken de hand boven het hoofd houden. Eurocommissaris Michel Barnier kwam onlangs met het understatement van het jaar: Banken zijn instellingen met slechte gewoonten die ze niet zomaar kwijtraken. Slechte gewoonten kunnen tot verslaving leiden. In de bankwereld liggen heel wat mannen nog steeds aan het geldinfuus. Ze horen langdurig thuis in een afkickkliniek. Met TBS. André Vermeulen info@avoor.nl 03

6 Nieuws Rietkerk graaft eerste stukje boortoren HENGELO Gedeputeerde Theo Rietkerk heeft onlangs de openingshandeling verricht met graafwerkzaamheden voor de komst van een boorinstallatie aan de Boortorenweg op het bedrijventerrein Twente kanaal. Dit bedrijventerrein is één van de grootste in Oost-Nederland met zo n 400 bedrijven, die werk bieden aan een kleine mensen. Het is een gemend bedrijventerrein met een hoge diversiteit aan be d rijven en bedrijfsomvangomvang. De provincie Overijssel heeft een kleine tien miljoen euro geïnvesteerd in de herstructurering, die in volle gang is. Er waren veel vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven en de politiek aanwezig, waaronder de per oktober Trimm ontvangt Zilveren Haring ENSCHEDE De Zilveren Haring kwam dit jaar in handen van TriMM. Voorzitter Henk Kesler van het Comité Twentse Haring Primeur overhandigde deze trofee aan directielid Marc Woesthuis. Als jonge hightech onderneming zorgt TriMM er volgens het comité mede voor: Dat Twente wordt ervaren als een vooruitstrevende regio, waar nieuwe diensten en producten worden ontwikkeld, waarmee organisaties en consumenten zich kunnen onderscheiden. Het Comité Twentse Haring Primeur koos dit jaar als genomineerden Demcon, Sigmax en TriMM. Gasten van de Twentse Haring Primeur afscheid nemende burgemeester Frank Kerckhaert en Gerco Linthorst, directeur van CTT, die het gezelschap voor de officiële handeling per bus rondleidde. De boorinstallatie maakt deel uit van een van de belangrijkste projecten in het kader van de herstructurering: de vervanging van het riool. De waterhuishouding moet grondig worden herzien door een enorme toename van het verharde oppervlak op het bedrijventerrein. Dat komt onder meer door recente ontwikkelingen op de terreinen van AKZO, CTT, Bolk, De Pauw en het Strootbeekpark. Na de realisatie is 22,5 hectare afgekoppeld en het meeste regenwater wordt geloosd in het Twentekanaal. gaven via deze website hun voorkeur voor TriMM. Eerdere winnaars waren vanaf 2005 respectievelijk het Twentse Tweede Kamerlid Annie Schreijer, cabaretier Herman Finkers, professor Dave Blank, Coulisse BV, FC Twente, de gemeente Enschede en prof. dr. Anne van der Meiden. Vernieuwde Twenthe centrum opgeleverd ALMELO De laatste hand wordt gelegd aan het opleveren van het geheel vernieuwde Twenthe Centrum zeer nabij het centraal station in Almelo. Het rijksmonument is in opdracht van eigenaar Snippe omgebouwd tot een luxe multifunctioneel bedrijfsverzamelgebouw met een totale oppervlakte van bijna twaalfduizend vierkante meter. Enkele honderden vierkante meters is nog beschikbaar. Het pand is oorspronkelijk de stoomspinnerij van Ten Cate en werd in meerdere fasen gebouwd tussen 1918 en In het nieuwe pand vestigden zich onlangs diverse medische functies in een gezondheidscentrum dat deel uitmaakt van het pand, waaronder de Huidkliniek Twenthe, de apotheker Lamberts Backer, de echografiepraktijkvan Avenarius en de huisartensenpraktijk van Kriek. Eerder dit jaar vestigden zich er onder meer het werkplein van de UWV en de Gemeentelijke Sociale Dienst, de Arbo Unie, Bureau Triquid, het advocatenkantoor Ten Cate het kinderdagverblijf Calalpa en MICaffe Club die is bedoeld is voor de organisaties en bedrijven in het Twenthe Centrum, maar ook voor bezoekers van de Almelose binnenstad. Demcom ruilt Oldenzaal in voor Enschede ENSCHEDE/OLDENZAAL De highend- en technologieleverancier Demcon verhuist mede vanwege de groeispurt van de vestiging in het complex De Valkenaer in Oldenzaal naar het voormalige pand van Ericsson op het Business & Sciencepark in Enschede. Het bedrijf is vooral actief op de medische markt. Demcon wil de huidige omzet van vijftien miljoen euro uitbouwen tot honderd miljoen over acht jaar. Het aantal medewerkers nam vorig jaar toe tot ruim 150. Dat kwam mede door overnames en deelnemingen in grote projecten. Over acht jaar zullen er naar verwachting zo n vijfhonderd mensen in dienst zijn. Er is bewust voor gekozen om in Twente te blijven en niet te verkassen naar Eindhoven, ofschoon Demcon daar wel een vestiging heeft. Het industriële klimaat is in Twente volgend de directie net zo goed als in Eindhoven en gekwalificeerd personeel is hier makkelijker te vinden dan in het zuiden van het land. Netwerkstad Twente wil sterkere economische visie TWENTE Op initiatief van Netwerkstad Twente (Almelo, Borne, Hengelo, Enschede en Oldenzaal) is een traject gestart om de kansen en mogelijkheden voor een economisch sterker en duurzamer Twente in beeld te brengen. De vijf wethouders Economie van de netwerksteden hebben de overtuiging dat door samen te werken de economische motor van Twente wordt aangejaagd. Daarom bundelen ondernemers, onderwijsinstellingen en de overheid de krachten voor de ontwikkeling van een economische visie. De visie wordt ontwikkeld in samenwerking met ruim honderd ondernemers, bestuurders, ambtenaren en vertegenwoordigers van kennis- en onderwijsinstellingen. Stijlgenoten neemt Meesterbouwers over DEN HAM Reclamebureau Stijlgenoten uit Den Ham heeft het bedrijf Meesterbouwers overgenomen. Het bedrijf uit Almelo is specialist in webcommunicatie. Door de bundeling van krachten kan het bureau uit Den Ham een totaalpakket aanbieden van strategie, creativiteit en praktische uitvoering van zowel traditionele als nieuwe media. Op het gebied van interactieve media werkt Stijlgenoten al enkele jaren samen met Meesterbouwers uit Almelo. De overname van Meesterbouwers is een strategische zet. Eigenaar Erwin Lette: Wij herkennen het toenemende belang van interactieve media. Webcommunicatie en social media krijgen een steeds prominentere plek binnen onze communicatiestrategie en middelenmix. De effectiviteit van traditionele media neemt af terwijl het gebruik van internet nog steeds explosief groeit. Bovendien is er sprake van een enorme groei in het gebruik van social media en netwerken, waarbij de aanbevelingen van communityleden belangrijker worden dan reclame uitingen. In lijn daarmee is duidelijk dat beeldvorming en reputatie van bedrijven steeds meer op internet worden gevormd. André Tuller van Meesterbouwers vult aan: Voor ons betekent het een schaalvergroting en de mogelijkheid verder te innoveren en specialiseren op het gebied van interactieve media. 04

7 v.l.n.r. Kees Meijer (Algemeen directeur Countus Groep), Jan Lammertink (directeur MKB Twente e.o.) en Dijan Bruins (directeur Agrarisch Twente e.o.) Countus accountants + adviseurs Rendement en duurzaamheid als basis voor ondernemerschap. De tijden zijn veranderd. Was het tot een paar jaar geleden nog the sky is the limit, nu is één van de crisissen elke dag hét nieuwsitem. Niets gaat meer vanzelf, dat heeft iedere ondernemer wel ervaren. Een crisis dwingt om op andere manieren te kijken. Naar de markt, producten, diensten en zeker ook de organisatie. En na elke crisis is er weer een tijd van groei en bloei gekomen, dit heeft de Russische econoom Kondratieff wel aangetoond. Het gaat om het zien van kansen en inspelen op ontwikkelingen. Eén van die ontwikkelingen is duurzaamheid (people, planet en profit). Duurzaam staat voor ons ook voor rendement. Dit geven we onze Heracles heeft partner voor bouwen nieuw stadion ALMELO Heracles Almelo en de Stichting Stadion Heracles Almelo hebben, op advies van een onafhankelijke commissie van deskundigen, Build to Win (B2W), een samenwerkingsverband tussen BAM Utiliteitsbouw Regio Oost en Wyckerveste), geselecteerd als exclusieve partner voor het ontwikkelen en bouwen van het nieuwe stadion voor de Almelose betaald voetbal organisatie. De partijen zijn het op hoofdlijnen eens over de financiering van het programma. Het stadion gaat gestalte krijgen op het Weezebeekcomplex, pal naast het huidige stadion van Heracles Almelo. Nog voor het eind van 2012 verwachten B2W en Heracles Almelo een overeenkomst te sluiten voor de realisatie van het stadioncomplex. Zij gaan de komende maanden aan de slag om bestaande en kandidaat-huurders van het stadioncomplex aan te vullen met voldoende andere passende bedrijven, om zo een aantrekkelijk gebied te creëren voor de stad. klanten mee, duurzaam ondernemen is continuïteit. We zien dat in veel aanbestedingstrajecten eisen worden gesteld aan duurzaam ondernemen. Ook duurzaamheid in relaties met de stakeholders zijn van strategisch belang. Countus gaat voor duurzame relaties met haar klanten. De accountant niet als de cijferaar die de jaarrekening controleert, maar die vooral naar het verhaal achter de cijfers kijkt en daarop zijn adviezen baseert. In elke fase van het ondernemerschap het juiste advies, waar nodig door onze specialisten. Een partner, maar dan wel met een zekere kritische distantie.onze bijna 90 jaar aan duurzame ervaring staat borg voor kennis en continuïteit. Kijk voor meer informatie op Samen drie miljoen in zonnepanelen HARDENBERG De komende periode worden in de gemeente Hardenberg zonnepanelen geplaatst met een totaal vermogen van ruim 1,8 megawattpiek. De zonnepanelen leveren voldoende elektriciteit voor ruim 450 huishoudens. Dit is het resultaat van een gezamenlijke subsidieaanvraag van ruim 200 inwoners en bedrijven uit de gemeente Hardenberg. De deelnemers kopen de zonnepanelen collectief in en profiteren daarom ook van een inkoopvoordeel. De totale investering bedraagt circa drie miljoen euro. In totaal 133 particulieren en 73 bedrijven hebben meegedaan aan een gezamenlijke subsidieaanvraag voor de plaatsing van zonnepanelen, met een gezamenlijk vermogen van ruim 1,8 megawattpiek. De provinciale subsidie bedraagt 23 cent per wattpiek. De subsidie is onlangs toegekend zodat de aanvragers over kunnen gaan tot plaatsing. De zonnepanelen leveren voldoende elektriciteit op voor ruim 450 huishoudens. KORT KORT KORT KORT KORT KORT KORT KORT Het Budget Adviesbureau Deventer (BAD) heeft een keurmerk voor schuldhulpverleningsorganisaties gekregen. Het BAD is onderdeel van de gemeente Deventer en verzorgt de schuldhulpverlening voor inwoners van de gemeenten Deventer en Olst-Wijhe. Elektroburo H. Vos in Enschede is overgenomen door ITW Installatiebedrijven met vestigingen in Denekamp en Eibergen. Elektroburo H. Vos werd op 25 juli failliet verklaard nadat de onderneming eerder dit jaar voor ruim euro was opgelicht. Het Enschedese bedrijf slaagde er niet in deze klap nog te boven te komen. Vrijwel al het personeel van Vos gaat mee naar ITW Installatiebedrijven. De brandweerkorpsen van de gemeente Hardenberg en van de Duitse Samtgemeinde Emichheim gaan samenwerken bij het bestrijden van branden en andere calamiteiten in de grensstreek. Burgemeester Peter Snijders van de gemeente Hardenberg en Bürgermeisterin Daniëla Kösters van de Samtgemeinde Emichheim hebben hiervoor afgelopen donderdag een grensoverschrijdende overeenkomst onder tekend. Hengelo krijgt net als Almelo en Enschede een tweede treinstation: het station Hengelo Gezondheidspark. Vanaf zondag 9 december kunnen reizigers op de lijn Hengelo-Zutphen twee keer per uur in- en uitstappen in de buurt van het ziekenhuis ZGT. Niet alleen het ziekenhuis maar ook Carintreggeland, de Huisartsenpost, Trivium, Ambiq, Jarabee en andere gezondheidsinstellingen zijn dan per trein bereikbaar. In de centrumvisie Vroomshoop is de nieuwbouw van een gezondheidscentrum opgenomen. Voor de nieuwbouw van dit centrum is het noodzakelijk dat het gebouw waar vroeger de MAVO gevestigd was aan de Stobbelaan 2 in Vroomshoop wordt gesloopt. De rechtbank Almelo bouwt een nieuwe zittingszaal. Het wordt een zaal met een bovenverdieping, waar een publieke tribune achter glas wordt gehuisvest. Deze constructie biedt belangrijke veiligheidsvoordelen voor zowel rechters, officieren van justitie en advocaten als voor verdachten, getuigen en bezoekers. Sinds de start van het project Boeren in het Vechtdal in mei 2012 zijn diverse projectideeën voorgedragen aan het platform. De diversiteit aan onderwerpen is groot en loopt uiteen van agrarisch natuurbeheer tot recreatie bij de boer, zorgboeren, streekproducten en kavelruil. Tot mei 2014 kunnen landbouwgerichte projectvoorstellen ingediend worden. Vanwege oponthoud met onveiligheid als gevolg kunnen fietsers later dan gepland gebruik maken van de tunnel die in Rijssen de Veeneslagen met de Roelf Bosmastraat verbindt. Aanvankelijk zouden fietsers in september door de tunnel kunnen rijden, maar dat is uitgesteld tot het eind van het jaar. De doorstart van de burgerluchtvaart vanaf Vliegveld Twente krijgt medio 2014 zijn beslag krijgt. Volgend jaar februari worden de ontwikkeling en de exploitatie van de Luchthaven Twente aan één van de drie exploitanten voorlopig gegund. Marleen Huizingh (D66) heeft haar functie als wethouder van Deventer om privéredenen neergelegd. Ze wordt opgevolgd door Patrick Sonneveldt. De gemeente Hardenberg is verheugd over het besluit van Provinciale Staten om in stemmen met het Combinatiealternatief voor de N340, in combinatie met het duurzaam veiliger inrichten van de N377 tussen Lichtmis en Slagharen. Bovendien is een motie om in het centrum van Balkbrug een ongelijkvloerse kruising aan te leggen unaniem aanvaard. De vijfvoudige landskampioen damesvolleybalteam Pollux, dat uitkomt in de Dela Leage, speelt met ingang van seizoen onder de naam van de nieuwe hoofdsponsor Eurosped. Het team gaat de wedstrijden spelen op de nieuwe locatie, Topsportcentrum 1IISPA in Almelo. Daarmee wordt afscheid genomen van Sporthal Vondersweijde in Oldenzaal. Velt en Vecht en Regge en Dinkel samen verder SALLAND/TWENTE De algemene besturen van de waterschappen Velt en Vecht en Regge en Dinkel hebben besloten om te fuseren. Per 1 januari 2014 verzorgt een nieuw fusiewaterschap het waterbeheer in Zuidoost-Drenthe, Noordoost- Overijssel en Twente. Er ontstaat een robuuste en toekomstbestendige organisatie die garant staat voor een innovatief en betaalbaar waterbeheer: veilig water, de juiste hoeveelheid water (niet te droog en niet te nat) en schoon water. Nu en in de toekomst. Bovendien maakt de fusie het mogelijk dat de waterschappen hun maatschappelijke taken fors goedkoper kunnen uitvoeren. 05

8 Bedrijfsreportage Tekst: André Staas (Comm Art) / Fotografie: Wim van t Hoff (EyeMagic) BTC Twente: Broedmachine voor kennis, creativiteit en ondernemerschap BTC Twente, voluit Bedrijfstechnologisch Centrum Twente, is een smaakmakende broedmachine voor ondernemers in technologie. Met de opening van een nieuw gebouw, The Gallery, is BTC Twente straks in één klap de grootste incubator van Nederland. Kennispark Net als in Eindhoven en Delft is Twente een nationale innovatiecampus rijk: Kennispark Twente. In Enschede bestaat het kennispark uit de UT-campus, het Business & Science Park Enschede en het leisurepark Twente Village. Het gebouw van BTC Twente staat midden in het Kennispark. Het begon allemaal dertig jaar geleden toen BTC Twente vanuit de toen malige Technische Hogeschool werd opgericht. Al snel participeerden naast de universiteit: Saxion Hogeschool, ABN AMRO, Ten Hag Makelaardij, tot 2007 PPM Oost (was OOM) en sinds 2007Deltaborgh Investments. Directeur Rob de Koning schetst het maatschappelijke doel: Als broedmachine zijn wij erop gericht om hoogwaardige arbeidsplaatsen te creëren. Niet alleen spin offs van het academisch en hoger onderwijs, maar ook voor doorstarters en bedrijven van buiten Twente die zich hier willen vestigen. Met Twente hebben we een ideale vestigingslocatie in de aanbieding: er is hier volop kennis aanwezig, de bereikbaarheid is uitstekend, er is voldoende aantrekkelijke woonruimte en alle denkbare voorzieningen op het gebied van sport, gezondheidszorg, onderwijs, cultuur en natuur zijn hier aanwezig. Innoverende technologische bedrijven Bij BTC Twente draait alles om kennis. We richten ons nadrukkelijk op innoverende technologische bedrijven die we faciliteren aan de hand van een uniek concept. In dertig jaar tijd hebben we hier zevenhonderd bedrijven op gang geholpen, waarvan 95% nog steeds bestaat. Daaronder geen autohandelaren en klusbedrijven, maar wel ondernemers die kennis en creativiteit omzetten in innovatieve producten en diensten. We bieden ze ruimte, maar zijn veel meer dan een bedrijfsverzamelgebouw. Want behalve dat we ruimte verhuren voor kantoor, laboratoria en productie, bieden we tal van faciliteiten, naast advies en ondersteuning en toegang tot een kennisnetwerk over de hele wereld op het gebied van onder meer HRM, financiën, techniek, marketing en coaching. Ondernemers kunnen bij ons terecht voor ruimten al vanaf 12 m². En bij ons is een m² ook echt een m²: je krijgt niet 20 m² terwijl je betaalt voor 25. In de prijs zijn alle standaarddiensten in begrepen, van gas, water en elektriciteit tot receptie en van schoonmaak tot parkeerplek. Onze huurders maken gebruik van het snelste datanetwerk ter wereld. We werken met contracten met een korte opzegtermijn van twee maanden, met de mogelijkheid om door te groeien of te krimpen. Uiteraard bieden we tegen meerprijs extra faciliteiten als secretariële en administratieve ondersteuning en catering. Van startende student tot multinational BTC Twente werkt nauw samen met de Stichting Kennispark, een initiatief van de Technische Universiteit, Saxion Hogeschool, de gemeente en de provincie dat zich ten doel heeft gesteld om in extra hoogwaardige arbeidsplaatsen te creëren in Twente. Onze inbreng in het Kennispark is onze broedmachinefunctie. We verhuren op dit moment ruimten in vier gebouwen, die in totaal 65 bedrijven huisvesten. Volgend jaar gaat fase 1 van The Gallery open, een bedrijvengebouw in de voormalige faculteit voor Chemische Technologie dat in totaal straks een kleine m² telt. Een belangrijke huurder in de eerste fase is Center for Medical Imaging, een soort onderzoekziekenhuis waar vooraanstaande medische instellingen en bedrijven samenwerken. Uiteraard participeren wij in The Gallery: een gebouw op een prominente plek op de rand van Science (campus UT) en business (B&S-park Enschede). Een full-businessgebouw, voorzien van alle faciliteiten en voorzieningen voor kennisintensieve ondernemers. Het concept van BTC Twente slaat aan, getuige de tevredenheid en het succes van de huurders. De vraag naar m² is groter dan wat De Koning aan kan. De aantrekkelijke prijs-kwaliteitverhouding is niet het enige; wat ondernemers écht aanspreekt is onze cultuur van kennis en creativiteit en de ruime faciliteiten op het gebied van kennis en kennisnetwerken. Of het nu een startende student is of een multinational die een proeftuin zoekt, BTC helpt en houdt ze op weg. Rob de Koning: Bij BTC Twente draait alles om kennis BTC Twente Postbus AM Enschede T E info@btc-twente.nl I 06

9 Tekst: André Staas (Comm Art) Bedrijfsreportage Infrabedrijf Lareco gedraagt zich graag als gast in een werkgebied Bij grond-, water- en wegenbouwprojecten vinden altijd ingrepen in de omgeving plaats. Of het nu gaat om de renovatie van een riolering of de aanleg van een weg, Lareco zorgt niet alleen voor een perfect plan, zet niet alleen passende materialen en machines in, maar werkt ook met kundige, ervaren en innovatieve mensen die plezier hebben in afstemming met bewoners en gebruikers in hun werkgebied. Samenwerking, innovatie en kwaliteit Naast samenwerking met klanten en omgeving vormen kwaliteit en innovatie de pijlers onder het bedrijf. Lareco stamt uit de jaren zeventig, toen het zich losmaakte van Heidemij, nu Arcadis. Het honderd medewerkers tellende bedrijf legt zich toe op grond-, water- en wegenbouw projecten. Het hoofdkantoor staat in Hardenberg; elders in het land heeft Lareco drie steunpunten. Algemeen directeur Rick van Dijk schetst de werkzaamheden. We zijn een allround infrabedrijf voor ontwerp, aanleg en beheer van wegen en rioolstelsels, en het bouw- en woonrijp maken van woon-, werk- en winkelgebieden. Dat doen we voornamelijk in Noord- en Oost-Nederland. Daarnaast hebben we specialismen ontwikkeld op het gebied van wegenstabilisatie en grondwaterbeheersing, die we inbrengen in projecten in heel Europa, zowel als opdrachtnemer als in de rol van onderaannemer. Niet een zes maar een acht Lareco levert het hele traject van ontwerp tot en met beheer of delen daarvan, net wat de opdrachtgever wil. We werken in opdracht van gemeenten, provincies, woningcorporaties, waterschappen en particuliere bedrijven. Daarbij onderscheiden we ons op de wijze waarop we de projecten bedenken en uitvoeren. Stenen zijn stenen, grond is grond en machines zijn machines. Daarmee winnen we de slag niet. Met onze medewerkers doen we dat wél. We investeren veel in opleidingen en in het binden van mensen. Die bieden we de kans om hun talenten te ontwikkelen. Met als gevolg een hoge inzet en betrokkenheid. Die leidt tot de bijzondere kwaliteit van ons werk. Een mooi voorbeeld van de wijze van werken van Lareco is de communicatie met bewoners en gebruikers van een werkgebied. We beperken ons niet tot een informatieavond of een nieuwsbrief, maar gaan écht het gesprek aan, uiteraard in overleg met onze opdrachtgever. Zo creëren we draagvlak, wat de kwaliteit van onze projecten ten goede komt. Al is Lareco geen familiebedrijf, er heerst wel degelijk een familiegevoel. Dat is te zien aan de grote betrokkenheid en de wil om het werk niet af te doen met een zesje, maar te gaan voor een acht. Samenwerken met onze opdrachtgever en de omgeving staat hoog in ons vaandel. Innovatiekracht en creativiteit Lareco is een innoverend bedrijf bij uitstek. Stond het ooit aan de wieg van machinaal bestraten, Lareco speelt zich keer op keer in de kijker met nieuwe oplossingen en toepassingen. Bijvoorbeeld het grotendeels zelf ontwikkelde machinepark voor wegenstabilisatie. Of het aanbrengen van een verticaal foliescherm tot vijf meter diep. Heel nieuw is het grondstabilisatieproduct Road Seal. Hiermee leggen we onderhoudsarme zandpaden aan. Door de toplaag te verstevigen met polymeren ontstaat een sterke, onderhoudsarme verharding. In samenwerking met de Provincie Overijssel, eenheid Wegen en Kanalen, hebben we een succesvol pilotproject uitgevoerd, waarmee het product RoadSeal nu ook in Nederland een bodem heeft gevonden. Aansluitend hebben we voor de gemeente Borne ook een werk mogen uitvoeren, waarbij een moeilijk begaanbaar puinpad werd verbeterd tot fietspad. De reacties zijn overweldigend. Innovatie zit Lareco in de genen. Het bedrijf combineert innovatiekracht, creativiteit en doorzettingsvermogen, wat leidt tot kosteneffectieve en duurzame oplossingen. We willen niet de grootste zijn, maar wél de beste, zo besluit Van Dijk. Lareco Nederland BV Postbus AD Hardenberg T E info@lareco.nl I 07

10 Rondetafelgesprek Tekst: Theo Bennes / Fotografie: Wim van t Hoff (EyeMagic) Bewustsein tot duurzaamhorigheid Ja hoor, lees de kop hierboven gerust nog een keer het staat er echt. Doelbewust. Het onderwerp van de rondetafelconferentie voor deze uitgave is namelijk Duurzaam en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen; wij schrijven dat met hoofdletters, en dat doen we niet voor niets al is het maar om aan te geven hoezeer de materie ons allemaal aangaat. Of moet ik zeggen: Aan zou móeten gaan? Want tijdens dit rondetafelgesprek klinkt het luid en duidelijk: het is onderhand tijd voor gezamenlijke bewustwording van de noodzaak van duurzaamheid. Deze actuele ontmoeting van een aantal specialisten op het gebied van Duurzaam en Maatschappelijk Bewust Ondernemen vindt plaats in de vestiging van Twente Milieu in Enschede. Gastheer van de bijeenkomst is Albert van Winden, directeur van Twente Milieu. Namens Saxion Kenniscentrum Leefomgeving in Enschede/Deventer neemt Theo de Bruijn (Lector Duurzame Leefomgeving) deel. Marco de Pijper is directeur van ingenieursbureau voor technische installaties Matrix Installatie Adviseurs uit Enschede. Geofox-Lexmond (milieuadviseurs) is aanwezig in de persoon van vestigingsmanager Oldenzaal René Bussink. Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw uit Goor wordt vertegenwoordigd door projectleider Paul Brouwer en innovatiecentrum Syntens door Harrie Rosink, innovatieadviseur. Algemeen directeur Frank van Hunsel neemt deel aan het gesprek voor Geas Energiewacht in Enschede. Namens Rokramix Betoncentrales is Jan Smit aanwezig. Ton Beune (algemeen directeur) spreekt uit naam van Raedthuys Groep, leveranciers van energie uit duurzame projecten, uit Enschede. (Over verschillende deelnemers kunt u meer lezen in afzonderlijke artikelen in dit magazine). Als aftrap stel ik, informatief gevoed door Theo de Bruijn van Saxion Kenniscentrum Leefomgeving, dat duurzaamheid vertaald zou moeten worden in kansrijke concepten met meerwaarde voor de direct betrokkenen; daarbij vallen termen als comfort, gezondheid en prettig leven. Kortom: een duurzame woning (of zelfs wijk) is niet een woning die enkel CO 2 -neutraal is, maar een woning waar mensen nu en in de toekomst graag willen wonen. Dat zij daarbij de natuurlijke leefomgeving niet belasten is een randvoorwaarde, niet het doel. Oftewel: we moeten doel en middel niet door elkaar halen. Verlangen naar de eindeloze zee Met name in de bouwwereld vindt men het moeilijk om duurzame woningen te vermarkten haakt Theo de Bruijn zelf gelijk in. Een duurzame wijk zou moeten betekenen: Comfortabel wonen. De consument wil niet zozeer over duurzaamheid praten. We moeten ophouden met denken: Dit is een huis en dat kost zoveel euro we moeten gaan denken in levensduur, stelt Harrie Rosink van Syntens. Wat kan ik de komende jaren besparen, aan materialen, energie, enzovoort, als ik nu 10 of 15% meer investeer; lange-termijndenken. Dat 08

11 moet je de particulier meegeven. Vanaf het begin minder geld uitgeven door vooraf iets meer te investeren. Rokramix Jan Smit: Daarvoor is het nu natuurlijk wel een moeilijke tijd, om iemand ervan te overtuigen dat hij nu bijvoorbeeld 25% meer moet investeren zodat de levensduur wordt verlengd. Er wordt nog steeds teveel op korte termijn gedacht: goedkoop bouwen, reageert Paul Brouwer (Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw). Hoe kun je ervoor zorgen dat men wil investeren in duurzaamheid? Bovendien wordt het nog te vaak gebruikt om te kunnen zeggen: Ik ben groen bezig. Meer als commercieel verhaal dan als goed gevoel. Harrie Rosink: Voor de professionele opdrachtgever zijn de stichtingskosten nog steeds belangrijk maar beheer wint aan bewustwording. Levensduur: verder vooruit denken verdient zichzelf terug. Wij willen auto s op biogas laten rijden, vertelt Albert van Winden van Twente Milieu. Dat is duurder, dan gaat het weer over kosten. Het is lastig om voor duurzame energie de handen op elkaar te krijgen. Om zijn woorden te onderstrepen citeert hij een gedicht uit De Kleine Prins van Antoine de Saint-Exupéry: Wanneer je een schip wilt gaan bouwen, breng dan geen mensen bijeen, om timmerhout te sjouwen of te tekenen alleen. Voorkom dat ze taken ontvangen, deel evenmin plannen mee. Maar laat eerst de mensen verlangen naar de eindeloze zee. Hij vervolgt: Daar draait het uiteindelijk om: het duidelijk maken van die eindeloze zee. Vergroten van bewustwording Ik heb altijd moeite met de opmerking Duurzaam is duur op termijn is het goedkoper, zegt Ton Beune van Raedthuys Groep. Maar dat mag je niet alleen bij de consument neerleggen, die verantwoordelijkheid moet ook bij bedrijven leven, bij woningcorporaties. Die moeten de visie hebben dat het noodzakelijk is, niet alleen omdat men geacht wordt het te doen. Voor bedrijven die de móed hebben is het een kans en geen kostenpost. Theo de Bruijn: Duurzaamheid moet ook goedkoper én beter: je moet kiezen voor biologische groenten omdat het lekkerder is, dat moet de reden zijn. Wij merken echter dat het soms moeilijk meetbaar is in je product, zegt Jan Smit. Ton Beune: Maar als het gaat om woningbouw moet een woningcorporatie dan zeggen: Ik neem mijn verantwoordelijkheid in dezen. Wij zijn nu anderhalf jaar actief in een project met bedrijven en gemeenten, >> vervolg op pagina 10 09

12 Albert van Winden Rondetafelgesprek Theo de Bruijn (links) en Paul Brouwer Ton Beune Jan Smit v.l.n.r. Theo de Bruijn, Paul Brouwer en Harrie Rosink Marco de Pijper (links) en Frank van Hunsel waarbij we wijk voor wijk mensen bewegen hun huis energiezuiniger te maken, licht Frank van Hunsel van Geas Energiewacht toe. Middels voorlichtingsavonden, gericht per wijk, laten we investeringen zien, terugverdientijd én comfortverbeteringen. Dan constateer je dat er heel veel onwetendheid is. Na de eerste stappen is men ín voor de stappen erna. Bewustwording vergroten kan dus wel, maar het kost veel tijd. Mensen zijn zich inderdaad te weinig bewust van hun energieverbruik; het verbruik van hun auto, dat herkent men eerder, zegt Ton Beune. Marco de Pijper (Matrix Installatie Adviseurs): Dit voorjaar hebben wij een campagne gevoerd voor zonnepanelen. De overheid besteedde daar te weinig aandacht aan. Laat het zien, maak het tastbaar, vinden wij; laat de consument online de opbrengst zien. Het is bewezen dat consumenten die zelf energie opwekken, veel bewuster bezig zijn om hun verbruik te minimaliseren. Dan wordt men veel zelfbewuster van hoeveel energie men verbruikt en snijdt het mes aan twee kanten. Initiatieven van onderaf Albert van Winden: In Hengelo krijgt men nu aan het eind van het jaar geld terug als men minder vaak de container aan de straat zet. Dat schept bewustzijn mensen stimuleren elkaar. Wij zijn opgegroeid in een tijd dat alles kon. Nu moet er een educatieprogramma komen voor basisscholen; dat zetten wij samen op met Twence om de komende tien jaar de basisscholen mee te benaderen. Harrie Rosink legt uit dat provincie Overijssel met project Slim energie thuis de ambitie heeft om de komende drie jaar minstens woningen minimaal twee energielabel-stappen zuiniger te maken: Niet op de traditionele manier met veel subsidie maar door een transitie van bedrijven in de markt teweeg te brengen: een overtuiging, een innerlijke drive. Dat wordt nog een heftige strijd. Ton Beune stelt dat de energiesector wel degelijk dat belang al inziet. Die nadruk op dat morele besef, daar ben ik het deels mee eens, reageert Theo de Bruijn. Bedrijven vragen ons soms om hulp tegen dat lastigvallen met al dat gepraat over duurzaamheid. Als het gesprek op de landelijke politiek komt en de rol van duurzaamheid in de verschillende partijprogramma s, zegt Frank van Hunsel: Ik zoek het meer in lokale acties dan een landelijke aanpak. Paul Brouwer: Het moet meer van onderaf komen dan per definitie van bovenaf. Als bouw loop je vaak ook tegen heel verschillende milieuconcepten aan, daar botst het af en toe en moet er meer synergie komen om grotere stappen te kunnen zetten. Je moet zelf wel eens het heft in handen nemen, niet wachten op de overheid, beaamt Ton Beune. Bedrijven zien soms zelf dat er kansen liggen, niet omdat het van overheidswege wordt afgedwongen. Ontdekken wat de ambitie is Theo de Bruijn brengt ter tafel dat duurzaamheid niet alleen vraagt om technologische innovatie maar zeker ook om implementatie van bestaande technologieën. Daarvoor zijn zowel nieuwe samenwerkingsverbanden als investerings- en financieringsmodellen nodig. Duurzaamheid is dus vooral ook een organisatievraag. Probleem is namelijk: als de investeerder niet profiteert, investeert hij niet meer. Hij moet er dus wel van kunnen profiteren. Albert van Winden: Mensen moeten vóelen dat hun inzet en investering rendabel is. Als men al eens bewust nadenkt hoeveel voedsel men koopt en dus minder hoeft weg te gooien dat is herkenbaar. Het maakt me niet uit of men het doet uit bewustzijn of vanuit de portemonnee, áls men het maar doet, stelt Frank van Hunsel. Uiteindelijk gaat het om gedragsverandering bij de mensen, vult René Bussink van Geofox-Lexmond aan. Het aanzwengelen van enthousiasme en aanwakkeren van verlangen vraagt om leiderschap en voorbeeldgedrag. En lef, want we varen als het ware, net als Columbus destijds, een onbekende zee op. En durf als leidinggevende confronterende vragen te stellen, zegt Albert van Winden. Je hoeft immers niet ziek te zijn om beter te worden. Marco de Pijper: Wij komen vaak pas aan tafel als het stedenbouwkundige ontwerp al vastligt. En je wilt niet altijd méér techniek of materiaal inzetten het is juist de kunst van het weglaten. Wat wij vaak zien als we bij als installatieadviseur een bouwproject worden betrokken, is dat men een bepaald iets wil. Wij willen juist weten wat het ambitieniveau is, dan kunnen we daar het goede systeem bij ontwerpen. Ik wil geen verwarming ontwerpen maar warmte. Geen beveiliging maar veiligheid. Dán kun je gigantische veranderingen in businessmodellen bewerkstellingen, bevestigt Theo de Bruijn. 10

13 Overleg en samenwerking Maar inderdaad, je komt vaak te laat aan tafel, zegt Jan Smit. Paul Brouwer: De verschillende disciplines vooral in de bouw moeten eerder overleggen en samenwerken om optimaal gebruik te maken van de aanwezige kennis en duurzame technieken om zo in te spelen op de toekomstige wensen van de maatschappij. Klopt: je moet integraal werken, aldus Albert van Winden. Zo leggen wij bijvoorbeeld onze concepten eerst voor aan een klantenpanel; neem elke klacht en wens serieus. In zo n panel zit kennis vanuit diverse disciplines, zo krijg je andere, heldere inzichten. En wij werken hier met maak me beter -sessies: je moet elkaar niet afkraken maar het samen juist beter maken. Bovendien denken wij niet in termen van afval maar aan het redden van grondstoffen uit die grijze bak hergebruik dus. Keukenmanagement is zo n concept dat we hebben bedacht, samen met wooncorporaties. Binnen dat proces worden dan keukens gerestaureerd en voorzien van een inbouwafvalbak met vier gaten in vier kleuren. Die kleuren corresponderen met de bakken buiten. Dat wordt heel goed opgepakt. Wij bedenken en faciliteren dat dan. Theo de Bruijn: Maar je moet daarnaast ook het lef hebben om eventuele mislukkingen te accepteren. Duurzaamheid vraagt ook gewoon om experimenteren, nieuwe dingen uitproberen. Men is het erover eens dat de huidige infrastructuur verouderd is. Marco de Pijper: Je moet de aanpak van duurzaamheid dan ook global zien: Nederland moet ook duurzame energie ophalen waar het eenvoudig en goedkoop te maken is. Energie zal veel meer local business moeten zijn, zegt Ton Beune daarentegen. We zullen steeds meer gebruik moeten gaan maken van handzamer opslagsystemen. Sociale duurzaamheid We kennen allemaal de 3 P s: people, planet, profit, zegt Harrie Rosink. Die laatste vervang ik echter graag door prosperity daar wordt momenteel schoorvoetend over nagedacht. Dat is wel weer herkenbaar. Ik hecht dan ook heel veel waarde aan bewust sociaal duurzaam opereren, zegt Albert van Winden. Een voorbeeld: er werken bij ons 300 mensen, waarvan 42 met een handicap. Dat kost wel iets meer maar het betekent voor de gemeente een lagere kostenpost. Daarvan moet je een gemeente dus overtuigen. Wij houden jaarlijks onder onze medewerkers een tevredenheidonderzoek, haakt Frank van Hunsel in. Drie punten scoren daarbij hoog: in de eerste plaats ambacht, vervolgens dat de werknemers medeaandeelhouder zijn en ten derde de bonus regeling voor monteurs, gebaseerd op een aantal meetbare vakonderdelen. Paul Brouwer: Je personeel is immers je kapitaal. En de bouwtak is een zwaar beroep; veiligheid is dus een belangrijk punt. Door het lichter maken van arbeidsomstandigheden kun je realiseren dat je mensen langer kunnen blijven doorwerken. Het is altijd lastig om te praten over gezondheid en ziekteverzuim, legt Albert van Winden uit. Wij hadden 6,2% ziekteverzuim, en 1% ziekteverzuim kost euro. En wij móeten voor vervanging zorgen, eind van de dag moeten die containers leeg zijn. Omslag in bedrijfsculturen Hij vertelt over het wagenpark en dat op een gegeven moment de achterladers vervangen werden door zijladers. Maar wat was het gevolg: de mensen liepen minder dus werden ze dikker. Toen hebben we een fitprogramma opgezet. Je mag als werkgever toch vragen aan je mensen: kom je bij ons werken, neem dan een gezond lichaam mee. Eetgewoonten is ook zo n belangrijk onderdeel: wij geven onze mensen elke woensdag één stuk fruit. Harrie Rosink: Het is dus net als met alle andere duurzaamheid: er is niet maar één oplossing of maatregel. Zet duurzaamheid als organisatie op de agenda, zodat het ook onderdeel wordt van de cultuur, vat René Bussink samen. Als hogeschool brengen wij partijen bij elkaar. Naast kennisinstituut, dat partijen kan helpen met antwoorden op vragen, zijn wij natuurlijk opleidingsinstituut voor de komende generatie; onze studenten leiden we op tot vakmensen maar ze moeten ook eigenwijs zijn, benadrukt Theo de Bruijn. De huidige manier van werken en bedrijfsculturen zullen soms om moeten gaan en het is deels onze verantwoordelijkheid om de nieuwe generatie mee te nemen in een nieuw perspectief op duurzaamheid. Kortom: als we duurzaamheid breed willen stimuleren, zullen wij als ondernemers en instanties evengoed continu gericht moeten werken aan zowel personele als persoonlijke bewustwording, zegt Albert van Winden. En denken op lange termijn. 11

14 Bedrijfsreportage Tekst: Theo Bennes / Fotografie: René Fokkink Geas Energiewacht: Specialist in duurzame energiegerelateerde toepassingen Al ruim 45 jaar is Geas Energiewacht een begrip in Oost-Nederland. Ons werkgebied is globaal de regio Twente, Salland en Achterhoek, vertelt Tonny Hovestad, Accountmanager Zakelijke Markt. Voor huishoudens verzorgt Geas daar zowel service en onderhoud als verkoop, verhuur en lease van verwarmings- en warmwatertoestellen. Specialist in duurzaamheidprojecten Naast de particuliere markt is Geas Energiewacht ook actief op de zakelijke markt. Onze opdrachtgevers zijn woningbouwcorporaties, zorginstellingen, scholen, grote industrieën en vastgoedbeheerders, die wij bedienen op het gebied van cv, koeltechniek, ventilatiebeheer en duurzame producten en adviezen. Bovendien verzorgt Geas het hele traject van subsidieaanvragen en energielabels; inmiddels hebben we circa woningen gelabeld. Wij bieden onze klanten totaaloplossingen. Het belang van de opdrachtgever staat bij ons centraal. Tonny Hovestad houdt zich specifiek bezig met duurzaamheidprojecten: Een goed voorbeeld daarvan is een project dat wij eind 2008 hebben gerealiseerd in het hoofdkantoor van Waterschap Regge & Dinkel in Almelo. Het pand is gebouwd in 1990; de cv-installatie een HR-ketel van 525 kw en een VR-ketel van 500 kw was sterk verouderd en aan vervanging toe. De opzet was te streven naar een duurzame manier van warmteopwekking. Waterschap Regge & Dinkel zocht een oplossing in de bestaande bouw die voldeed aan de huidige eisen met betrekking tot energiebesparing en duurzaamheid, zonder hiervoor in te leveren op comfort; waarbij men een behoorlijke energiebesparing wilde realiseren. Vereiste was dat er zo min mogelijk hak- en breekwerk zou plaatsvinden, legt hij uit. Dat hield dus in dat we zo veel mogelijk de bestaande situatie moesten benutten, en de nieuwe voorzieningen daarop moesten aansluiten. Een breed toepasbaar concept Tonny Hovestad: Na uitvoerig overleg om de eisen van het Waterschap duidelijk te krijgen, zijn diverse mogelijkheden bekeken en is de optie voor het plaatsen van gasabsorptie-pompen als de beste uit de bus gekomen. De redenen hiervoor zijn dat deze toestellen redelijk eenvoudig te plaatsen zijn en er een zeer hoog rendement te behalen is. Bovendien bestaat de mogelijkheid om met deze pompen het gebouw door middel van een technische aanpassing te gaan koelen. De uiteindelijke installatie bestaat uit 5 gasabsorptiewarmtepompen, op het dak van het gebouw geplaatst, in combinatie met een zevental HR-ketels. Hij vertelt dat het energieverbruik van de verwarmingsinstallatie in het hoofdkantoor van Waterschap Regge & Dinkel sinds de afronding van het project is afgenomen met maar liefst 30%. Er is tevens gebruikgemaakt van een innovatieve subsidiemogelijkheid, toegekend door de provincie Overijssel, die als eis stelt dat de 30% energie besparing aantoonbaar moest worden behaald een eis waarin we duidelijk zijn geslaagd. Geas verzorgde al het onderhoud van de installaties in de verschillende locaties van het Waterschap, en sindsdien doen we ook die in het hoofdkantoor. Deze geplaatste gasabsorptie-warmtepompen vormden destijds de allereerste locatie in Overijssel waar dit is toegepast. Inmiddels hebben wij zo n 20 van deze warmtepompen geplaatst bij verschillende opdrachtgevers. Nu worden ze nog enkel aangesloten om te verwarmen, maar na technische aanpassingen aan de installatie is het dus ook mogelijk om ermee te gaan koelen. We hebben het hier dan ook over een breed en betrouwbaar toepasbaar concept, dat ook uitermate geschikt is voor energiebesparing en het verzorgen van koeling in zorginstellingen, wooncomplexen en kantoorpanden zonder bouwkundige aanpassingen. Wij denken dan ook oplossingsgericht en effectief mee met onze opdrachtgevers. Kortom: gericht investeren met maximaal rendement. Tonny Hovestad: Wij denken oplossingsgericht en effectief mee met onze opdrachtgevers. Geas Energiewacht Marssteden TD Enschede T E zakelijk@geas.nl I 12

15 Tekst: Theo Bennes / Fotografie: Wim van t Hoff (EyeMagic Bedrijfsreportage Paul Brouwer: Wij zien onze mensen als eigen ondernemers binnen de organisatie. Een stap verder dan doorsnee duurzaam Van oudsher is Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw in Goor een familiebedrijf, opgericht in 1947 door H.J. aan de Stegge. In 1975 hebben zijn zoons het bedrijf overgenomen en in de loop der jaren uitgebouwd tot de huidige organisatie vertelt projectleider Paul Brouwer. Hoewel zij geen deel meer uitmaken van de directie, zijn ze nog altijd aandeelhouder. Het gevoel van het familiebedrijf is nog altijd aanwezig wij zien onze mensen als eigen ondernemers binnen de organisatie. Uitstraling in de regio Het hoofdkantoor van Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw huist in Goor in een bedrijfspand met een extreem markante vormgeving, een opvallende bezienswaardigheid in de regio. We geven hier zelfs rondleidingen, zegt Paul Brouwer. De creatieve uitstraling geeft aan wat wij kunnen en durven; uitdaging en lef in de markt, dat hebben wij te bieden. Aan de Stegge is een allround aannemer en behartigt meerdere disciplines: Zowel utiliteitsbouw: kantoorgebouwen, scholen, verzorgingshuizen en appartementencomplexen, als de werktuigbouwkundige tak: technische installaties ten behoeve van drink-, industrie- en rioolwaterzuiveringen en gemalen. Daarnaast beheert de afdeling Water & Milieu de projecten waarin werktuigbouw en civiel als gecombineerde projecten zijn verenigd. Met bovendien een hoogwaardige engineeringafdeling, een eigen materieeldienst, timmerfabriek, bekistingafdeling en een afdeling staal, rvs en aluminium, is Aan de Stegge een fullservice aannemer te noemen. Daarnaast zijn wij sterk in design & construct, waarbij we de ontwikkeling en constructie van een project gezamenlijk met de betrokken architect uitwerken binnen een bouwteam. Een even ambitieus als omvangrijk project waarbij Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw momenteel betrokken is, wordt gevormd door het Expo Business Parc Hengelo. Dit voormalige expositiehallencomplex wordt omgevormd tot een centralisatie van diverse ICT-bedrijven. Projectleider Paul Brouwer: Onze opdrachtgever is GPR Vastgoed. We zijn momenteel bezig met de realisatie van het hoofdkantoor van de Odin Groep. Vervolgens wordt de expohal omgebouwd tot een werkelijk enorm datacenter. Gemotiveerd duurzaam project Het gebouw in kwestie is een kantoortoren van 53 meter hoog: Twaalf verdiepingen kantoorruimte, opgebouwd uit een betonnen constructie, aan de buitenkant voorzien van een sandwichconstructie bestaande uit antracietkleurige elementen. Die leveren wij compleet aan. Deze bouw is een categorie 5 constructie: hoe hoger in categorie dat loopt van 1 tot 7 hoe hoger de verantwoordelijkheid in stabiliteitsconstructie is. In januari dit jaar zijn we gestart en eind mei 2013 moet het worden opgeleverd. Duurzaamheid staat voorop in de realisatie van dit project. Het pand valt onder BREEAM: Building Research Establishment Environmental Assessment Method, een internationale certificering van gebouwen. Het milieukeurmerk is overgewaaid uit Engeland en wordt gehanteerd door de Dutch Green Building Council. Het gaat hier om duurzame gebouwen met een minimale impact op het milieu, en die zich onderscheiden naar hun duurzaamheid, legt Paul Brouwer uit. Het keurmerk wil de vraag naar duurzame gebouwen stimuleren. De rating wordt gegeven in sterren; dit gebouw heeft er 4 van de maximale 5 en valt derhalve in de categorie Excellent. BREEAM komt bovenop de minimale eisen, het is een vrijwillige wens van de gebruiker; maar daarmee leg je jezelf wel iets zwaars op, het heeft een flinke impact op de bouwplaats. De speerpunten waarop BREEAM zich richt zijn management, gezondheid en comfort, energie, transport, water, materialen, afval, landgebruik en ecologie, en vervuiling. Nu beschikken wij al over certificeringen als ISO-1401, ISO-9001, VCA en FSC-COC, maar deze aanpak gaat nog wel een stapje verder dan een doorsnee project. Hiermee laten we écht zien dat we gemotiveerd duurzaam bezig zijn. Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw Nieuwenkampsmaten DE Goor Tel Op wordt dieper ingegaan op de rol die Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen speelt binnen de onderneming 13

16 Bedrijfsreportage Tekst: Baart Koster (Koster teksten) / Fotografie: Blink Fotografie Kredietverzekeraar Atradius borgt zowel financiële als ecologische duurzaamheid De core business van Atradius is afdekking van het risico op wanbetaling. Want wanbetaling kan een ondernemer flink raken. Het is dan ook een risico dat geen ondernemer zich kan permitteren. Zodoende sluit Atradius wereldwijd maatwerkverzekeringen af en voorziet het zowel MKB als corporates van bedrijfsinformatie en adviezen. Maar Atradius staat niet alleen garant voor financiële duurzaamheid, het werkt ook aan Algemeen Directeur Bert Bruning (links) en Facilities Manager Jack Rijs van Atradius Nederland ecologische duurzaamheid. Dat een nieuwe ronde nieuwe kansen biedt begrijpt Atradius heel goed. Het greep die kansen dan ook volop aan toen het fraaie pand in de Amsterdamse Riekerpolder werd gebouwd. Algemeen Directeur Bert Bruning en Facilities Manager Jack Rijs van Atradius Nederland praten erover met Het Ondernemersbelang. Het licht zien Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen zit in ons DNA. Toen Atradius dit kantoor, dat we in 2008 betrokken, liet bouwen, legden we dan ook een stevig programma van eisen neer. Stevig in de betekenis van werknemervriendelijk, maar óók in de betekenis van milieuvriendelijk. Het hoofdkantoor zat oorspronkelijk op de Amsterdamse Keizersgracht, waar Atradius begon als de Nederlandsche Credietverzekering Maatschappij. Qua ruimte konden we daar niet verder. Bovendien voldeed dat historische pand niet langer aan de moderne huisvestingseisen die wij als bedrijf stellen. Het opvallendste kenmerk van het nieuwe pand is het massale gebruik van glas. Voor onze medewerkers een flinke stap vooruit, want in het 25 meter diepe grachtenpand drong weinig daglicht door. Terwijl iedereen hier dichtbij het raam zit. Een welbewuste keuze, want veel daglicht is goed voor een mens. Naast het werkplezier was ook het milieu uitgangspunt bij het ontwikkelen en inrichten van het hoofdkantoor. Wij vinden MVO essentieel en daarbij focussen wij vooral op het omlaag brengen van de ecologische footprint. Dat begint bij het gebruik van energiezuinige TL 5 verlichtingsarmaturen, Bovendien zorgen de bewegingssensoren ervoor dat er geen lampen branden in ruimtes waar niemand is. Daarnaast kochten we meubilair bij Steel Case, een bedrijf dat de cradle to cradle filosofie aanhangt. Bovendien loop je hier op recyclebare vloerbedekking. Zorgvuldig met mensen en middelen Atradius, dat op internationaal niveau het Global Compact Initiative van de Verenigde Naties heeft onderschreven en lid is van MVO Nederland, hanteert bovendien een milieuvriendelijk mobiliteitsbeleid. We faciliteren het voor onze medewerkers om met de fiets naar kantoor te komen. Naast stallingsmogelijkheden hebben we ook aparte douchevoorzieningen voor dames en heren gecreëerd. Verder werken we aan reductie van de CO 2 -uitstoot van ons leasewagenpark. We zijn er, door onder andere incourante automerken uit ons wagenpark te weren, in geslaagd om die uitstoot vanaf 2010 nu al met liefst 14 procent terug te dringen. Het is ook zaak om werknemers bewuster te krijgen, aldus Bruning en Rijs. Zo hangen er lijsten met groene tips aan de kantoormuren. We sturen op minder papier, door het aantal printers te verminderen en door zoveel mogelijk dubbelzijdig te printen. Ook hebben we het aantal prullenbakken drastisch teruggedraaid. Dat viel onze medewerkers in het begin even rauw op het dak, maar we zagen dat ze hun afvalproductie meteen een stuk verminderden. Het zijn maar enkele voorbeelden van de duurzaamheidsslag die Atradius maakt vanuit een focus op People, Planet en Profit. Een minder valide zoon van een collega voetbalt bij Only Friends, een sportcentrum voor minder validen in Amsterdam Noord. Daardoor ontstond het contact en wij kozen er vervolgens voor om zoveel mogelijk zaken met Only Friends te verbinden. Zo steunen we de sportvereniging als sponsor en organiseren we eigen bedrijfssportevenementen waarvan de opbrengsten naar Only Friends gaan. Want naast de P van Planet speelt ook de P van People een hoofdrol in ons duurzaamheidsbeleid. Atradius Credit Insurance N.V. David Ricardostraat JS Amsterdam

17 BOEKHOUDEN & FACTUREREN Slim Simpel Solide Automatiseren om te besparen! bel gratis proberen

18 Interview Tekst: Jeroen Kuypers Fotografie: Hans van Asch Geen sector lijkt de Grote Recessie zo goed te doorstaan als de industrie, dankzij de groeiende export naar opkomende markten maar ook dankzij het hoge innovatietempo. Maar dat succes wordt van twee kanten bedreigd: door het toenemende tekort aan technici en door dat aan kapitaal om in innovatie te investeren. Ineke Dezentjé Hamming-Bluemink, sinds een klein jaar voorzitter en algemeen directeur van de ondernemingsorganisatie voor de technologische industrie FME-CWM, pleit voor doortastende actie op allebei de fronten. Haar concrete voorstellen gaan van gratis technisch onderwijs tot een fulltime minister van buitenlandse handel. Krapte aan technici en krediet werkt bedreigend: We moeten ons de crisis innoveren Ook tijdens deze verkiezingscampagne ging het weer te vaak over het onderwijs en de zorg en te weinig over de maakindustrie, vindt Ineke Dezentjé. En dat terwijl we het van die maakindustrie moeten hebben. We groeien niet vanuit de zorg en het onderwijs. Door op die sectoren te focussen discussieert Den Haag vooral over de vraag hoe we het geld verdelen en niet over hoe we het verdienen. Avontuur in het werk En ook als het over onderwijs gaat zou de maakindustrie meer aandacht moeten krijgen. Ineke Dezentjé heeft bijvoorbeeld voorgesteld het technisch onderwijs gratis te maken, een idee dat direct door de PvdA werd omarmd. Maar gratis moet je wel verdienen. Een student zou verplicht moeten worden zijn studie af te ronden en zich daarna voor minstens drie jaar aan een Nederlands bedrijf in de industrie te verbinden, pas daarna krijgt hij zijn collegegeld terugbetaald. Daarnaast vind ik dat we technisch onderwijs aantrekkelijker moeten maken door meer op de beeldvorming en de emoties eromheen te focussen. Waarom gaat iemand eigenlijk chemie studeren? Misschien omdat hij graag op een olieboorplatform in Brazilië wil werken en dus avontuur in zijn leven en werk wenst. Dáár moeten we op inspelen, maar dat kunnen we enkel op een succesvolle wijze als we de leerlingen op verschillende tijdstippen in hun leven met de maakindustrie in aanraking brengen, op de basisschool evengoed als op de middelbare school. Dat vergt initiatieven van de bedrijven, want van een schoolmeisje dat naar de PABO gaat om vervolgens weer les te geven op een basisschool mag je zoiets nu niet verwachten. Opleiden voor de bijstand Meer jongens zouden voor een technische richting moeten kiezen maar ook veel meer meisjes. En die aanwas aan leerlingen techniek zou deels moeten worden bekostigd door drastisch te wieden in de overvloed aan opleidingen zonder economische meerwaarde. Sinds The Voice of Holland hebben zich nog nooit zoveel kandidaten aangemeld voor het conservatorium, en dan zijn er nog velen die bij een ROC kiezen voor een opleiding als paardenmanagement. Al die richtingen zijn aan het opleiden voor de bijstand, want voor het overgrote deel van die gediplomeerden is straks geen werk. Daar moet de overheid paal en perk en stellen, net zoals ze de technische opleidingen vol moet zien te krijgen, want als de maakindustrie hier geen vakkrachten meer kan krijgen, trekt ze weg naar landen waar die wel aanwezig zijn.

19 uit mate last van: Banken zijn huiverig, onder druk van Basel III. Maar ze zijn helaas vooral huiverig voor het financieren van innovatie, want daarvan zijn de opbrengsten nog onzekerder. De grootste kansen liggen echter juist daar, zoals in de klimaattechnologie. Die kapitaalkrapte zet dus een onnodige rem op onze groei. Gelukkig ontstaan er nieuwe financieringsbronnen, zoals het groenfonds, waarin private partijen geld storten, maar de krappe kredietverstrekking is een serieuze bedreiging voor de innovatie en we moeten ons uit de crisis innoveren. Overwinning op de bureaucratie De behoefte aan kennis van de maakindustrie is in de eenentwintigste eeuw nog een stuk groter dan in de vorige. Het werk aan machines die miljoenen euro s per stuk hebben gekost moet vaak tijdelijk worden begeleid door medewerkers van buitenlandse klanten uit verre landen als China en India. Voor al die opdrachten, van een paar dagen tot een paar maanden, moesten bedrijven tot voor kort een tewerkstellingsvergunning aanvragen, aldus Ineke Dezentjé. Dat leidde tot een hoop bureaucratie maar ook tot veel ergernis. Als er nog maar een pen werd opgepakt, was het bedrijf al in overtreding en een buitenlandse ondernemer die hier voor honderd miljoen een schip liet bouwen moest een vergunning aanvragen om zijn eigen product te kunnen bekijken. Die verplichting hebben we onlangs afgeschaft gekregen en vervangen door een simpele meldingsplicht. Natuurlijk wordt er nog steeds gewaakt voor verdringing, maar de enorme bergen papierwerk zijn verleden tijd. Onnodige rem op de economische groei Zo maakt Nederland stapjes vooruit. Ineke Dezentjé is bijvoorbeeld ook blij met het topsectorenbeleid van het (demissionaire) kabinet. Dat ging toch al aardig in de richting van een slim industriebeleid. Maar ik zie ook overbodige aarzelingen. Zo kan de overheid zich gerust garant stellen voor meer exportkredietverzekeringen. Sommige politici zijn bang dat die garanties geld gaan kosten, maar ik heb ook zitting in een rijkscommissie die onderzoek daarnaar heeft laten verrichten, waaruit blijkt dat het per saldo juist geld oplevert. De verkrapping van de kredietverstrekking schrijdt voort en de maakindustrie ondervindt hier volgens Ineke Dezentjé in toenemende Te weinig in beeld en aan bod komen Als de industrie die nieuwe producten gereed heeft moeten die echter nog aan de man gebracht worden. De opkomende markten vormen de belangrijkste afzetmarkten, maar daar komen onze bedrijven op overheidsniveau te weinig in beeld, meent Ineke Dezentjé. In Brazilië bijvoorbeeld heeft de overheid tientallen miljarden aan te besteden voor grootschalige projecten, maar de hogere Braziliaanse politici en ambtenaren komen nauwelijks in contact met hun Nederlandse evenknieën. En dus komen ook onze bedrijven te weinig aan bod. Wat wij missen is een minister van buitenlandse handel die fulltime de wereld afreist. Nu moet staatssecretaris Bleeker dat erbij doen, als de EHEC-bacterie of een andere calamiteit zijn aandacht niet volledig opeist. Dat moet veranderen, want onze buurlanden hebben wel zo n minister en die reist met hele delegaties de wereld rond. De onze moet aan de spits staan van een keten die kansen niet meer laat lopen maar met beide handen aanpakt.

20 Informatie Stichting Fahari Foundation is er van overtuigd dat we als samenleving met z n allen verandering kunnen brengen. Met in verhouding weinig geld kunnen we kansloze kinderen een goede toekomst geven. De Fahari Foundation heeft een ANBI-status, wat inhoudt dat minimaal 90% van de verworven gelden op de plaats van bestemming besteed moet worden en dat giften aan deze stichting belasting aftrekbaar zijn. Op dit moment wordt de stichting volledig gerund door vrijwilligers en wordt, daar waar nodig, samengewerkt met andere organisaties. Fahari Foundation gelooft in zelfredzaamheid De belangrijkste pijlers daarin zijn voor ons: Goede educatie en samenwerking met de plaatselijke bevolking. Zonder educatie geen toekomst, zonder samenwerking geen betrokkenheid en verantwoordelijkheid. Ook gezondheidszorg en gezonde voeding zijn de basis voor een zelfredzaam bestaan. Ons huidige project Kinderen van Mtwapa. Deze groep van 44 weeskinderen hebben we inmiddels voorzien van sponsoren zodat ze er in elk geval van verzekerd zijn iedere dag een voedzame maaltijd, schoon drinkwater en in geval van nood, gezondheidszorg tot hun beschikking hebben. In het kader van de preventie zijn er muskietennetten uitgedeeld en worden gezinnen voorgelicht over hygiëne, familieplanning enzovoorts. Deze kinderen wonen bij familie-leden of kennissen. Helaas worden er een aantal kinderen misbruikt in de ruimste zin van het woord. Dit KAN niet en dit MAG niet. Ook hebben deze kinderen een enorme achterstand op school. De oplossing Het Fahari Foundation Center Dit houdt in: Een gebouw met een crisisopvang voor misbruikte kinderen, veiligheid door bewaking, begeleiding etc. Dit gebouw wordt voorzien van zonnepanelen (kunnen de kinderen ook s avonds studeren). Er zal een plaats zijn om te eten, te spelen, kind te zijn. Buiten de bijlessen willen we de kinderen ook op de toekomst voorbereiden door praktijkgericht onderwijs te geven. We hebben de plannen, de tekeningen, een geschikt stuk grond en veel vrijwilligers. Het enige wat we nog nodig hebben is geld!! Dit gebouw gaat ,00 kosten. Helpt U mee? Stort uw bijdrage op rekeningnummer ten name van Stichting Fahari Foundation o.v.v. Het Ondernemersbelang. Speciale actie Elk bedrijf dat een donatie schenkt aan de Fahari Foundation, krijgt een vermelding in Het Ondernemersbelang van zijn eigen regio en een vermelding op de website. Wilt u meer informatie over onze stichting? Kijk dan op :