Het afgeplatte babyhoofd: meten van de afplatting en volgen van het beloop
|
|
- Emiel van der Horst
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vanuit de klacht Het afgeplatte babyhoofd: meten van de afplatting en volgen van het beloop Leo van Vlimmeren en Paul Helders Dr. L.A. van Vlimmeren, kinderfysiotherapeut/senior onderzoeker, Universitair Medisch Centrum St Radboud, Nijmegen Prof. dr. P.J.M. Helders, Hoofd afdeling kinderfysiotherapie en pediatrische inspanningsfysiologie, Wilhelmina Kinderziekenhuis/ Universitair Medisch Centrum, Utrecht Leerdoelen Na lezing van dit artikel: kunt u deformatieve plagiocefalie klinisch onderscheiden van overige schedelvormafwijkingen; kunt u selectief vervolgdiagnostiek indiceren om de mate en ernst van schedeldeformatie en de aan- of afwezigheid van pathologische schedelgroei klinisch vast te stellen; weet u welke preventieve maatregelen en interventies bewezen effectief zijn in het verminderen van deformatieve plagiocefalie bij zuigelingen. Trefwoorden voorkeurshouding, torticollis, schedeldeformatie, plagiocefalie, brachycefalie, kinderfysiotherapie, preventie Samenvatting Voorkeurshouding en plagiocefalie op de zuigelingenleeftijd komen de laatste vijftien jaar zeer frequent voor en zijn geassocieerd met de preventieve adviezen ten aanzien van wiegendood. Met behulp van een recent ontwikkelde objectieve meetmethode voor deze schedeldeformatie, plagiocefalometrie, kunnen de mate en ernst van deformatieve plagio cefalie en/of brachycefalie al vanaf de geboorte worden vastgelegd. Er is een causaal verband tussen de hanterings- en positioneringsgewoonten (slapen, voeden, spelen, verzorgen), de motorische ontwikkeling, de voorkeurshouding en schedeldeformatie. Protocollaire kinderfysiotherapie heeft, ten opzichte van de reguliere zuigelingenzorg, een bewezen effect op ontstaan en correctie van schedelasymmetrie. Het is belangrijk nieuwe evidence-based kennis te implementeren in de dagelijkse praktijk van alle kindgerichte professionals in de gezondheidszorg. Een landelijke, multidisciplinaire jgz-richtlijn Voorkeurshouding en plagiocefalie is in ontwikkeling. Inleiding Sinds eind jaren tachtig van de vorige eeuw luidt het landelijke preventieve advies met betrekking tot wiegendood vanuit de kraamzorg en consultatiebureaus aan alle ouders om hun baby in rugligging te laten slapen. Ook internationaal werd dit preventieve advies in diverse campagnes breed verspreid. Het aantal aan wiegendood overleden kinderen is sinds die campagnes spectaculair gedaald. Vanaf begin jaren negentig is er echter eveneens wereldwijd een sterke toename vastgesteld van kinderen met een afgeplat achterhoofd. De afplatting is asymmetrisch, de deformatieve plagiocefalie (dp), of symmetrisch, de deformatieve brachycefalie (db), waarbij deformatief de uitwendige oorzaak en aard van de vervorming aanduidt. 1 De zuigelingen met db of dp ontwikkelen zich motorisch meestal ook asymmetrisch óf eenzijdig, dat wil zeggen sterk in rugligging, maar zwak in buikligging. Wanneer een baby nagenoeg uitsluitend op de rug wordt gelegd, kunnen een voorkeurshouding en een afplatting van de schedel ontstaan. De ouders worden mede verantwoordelijk geacht voor het ontstaan van de asymmetrie, omdat zij mogelijk de wiegendoodpreventie overinterpreteren door hun baby (overdag én onder toezicht) te weinig houdingsvariatie aan te bieden. Praktische Pediatrie nummer 2 juni
2 Vanuit de klacht a b Figuur 1 Deformatieve plagiocefalie ten gevolge van rotatie naar rechts als voorkeurshouding, met karakteristieke manifestaties. a Bovenaanzicht (transversale vlak): parallellogramachtige schedelvervorming, met rechts occipitale en links temporale afplatting, ipsilaterale frontale en contralaterale occipitale opbolling en anteroipsilaterale oordeviatie. b Vooraanzicht (frontale vlak): asymmetrisch neurocranium (ipsilaterale opbolling, contralaterale afvlakking), asymmetrisch gelaat (c-curve), scheefstand van het filtrum, laagstand van het linkeroog en -oor, opbolling van de rechterwang. a b Figuur 2 Deformatieve brachycefalie ten gevolge van onvoldoende hoofdrotaties als voorkeurshouding, met karakteristieke manifestaties. a Bovenaanzicht (transversale vlak): trapeziumvormige schedel met primair afplatting midden occipitaal, verbreding achterzijde en vervolgens verbreding voorzijde. Verkorte voor-achterwaartse diameter en vergrote dwarse diameter. b Zijaanzicht (sagittale vlak): afplatting achterzijde van het hoofd met dorsaal verhoogd neurocranium ( occipitale lift ). Epidemiologie Posturale torticollis is de meest voorkomende vorm van voorkeurshouding, die zich onderscheidt van musculaire torticollis door een normale cervicale passieve mobiliteit. De actieve mobiliteit is bij beide vormen altijd beperkt, resulterend in een voorkeursrotatie en lateroflexiestand van het hoofd. Het is hierbij voor de zuigeling moeilijk om het hoofd in de middenlijn te houden. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een musculaire disbalans, die eenvoudig kan ontstaan wanneer een kind hoofdzakelijk eenzijdig in rugligging wordt gepositioneerd. 1 Voorkeurshouding wordt gedefinieerd als de toestand van de zuigeling waarbij deze in rugligging spontaan het hoofd óf naar de rechterzijde óf naar de linkerzijde geroteerd houdt, gedurende drie kwart van de observatietijd (minimaal 15 minuten), zonder actieve rotatiemogelijkheid van het hoofd over de volledige 180 graden. Voorkeurshouding (deze term wordt tegenwoordig het meest gebruikt om posturale torticollis aan te duiden) en deformatieve schedelasymmetrie ontstaan in de eerste drie à vier levensmaanden. Er is sprake van deformatieve plagiocefalie wanneer het hoofd van de baby, en mogelijk ook het gelaat, asymmetrisch is vervormd als gevolg van prenatale en/of postnatale krachten op de groeiende schedel. 2 De vervorming kan zich uitbreiden naar een anterieure deviatie van het oor en asymmetrie van het gelaat (figuur 1). Wanneer de voorkeurshouding zich manifesteert in het onvoldoende spontaan draaien van het hoofd en daarmee het achterhoofd relatief het meest wordt belast, kan vanwege de nog zachte en dunne schedel gemakkelijk een afplatting van het achterhoofd ontstaan: de deformatieve brachycefalie (figuur 2). Schedeldeformatie komt vooral voor wanneer de zuigeling veelvuldig en langdurig in rugligging verkeert, zowel tijdens het slapen als overdag. Het nog dunne en zachte neurocranium laat de enorm expansieve groei van de hersenen in het eerste jaar toe, maar vormt tevens een risico op deformatie bij eenzijdige belasting op een relatief harde onderlaag (bed, box, babystoeltje). Hoewel deformatieve plagiocefalie als een niet-bedreigende aandoening wordt beschouwd, wordt regelmatig gesuggereerd dat de kinderen met plagiocefalie later vaker neurologische en/ of motorische ontwikkelingsproblemen zouden kunnen krijgen. Hiervoor bestaat geen bewijs. Daarentegen hebben kinderen met de synostotische vorm van plagiocefalie (craniosynostose) wel een causaal gerelateerd, significant hoger risico op ontwikkelings- en leerstoornissen. Differentiaaldiagnostisch is craniosynostose (malformatie of synostose) klinisch redelijk goed te onderscheiden van schedeldeformaties (non-synostose). Bij craniosynostose bestaat er immers al een congenitaal gesloten schedelnaad (een of meer), die de schedelgroei dwars op de betreffende schedelnaad belemmert en overmatige schedelgroei in de overige richtingen bevordert. Hiermee ontstaat geen klassieke parallellogramvorm zoals bij dp en/of is er geen symmetrie zoals bij db (figuur 3). Tevens is er karakteristieke schedelgroei die door patroonherkenning kan worden bevestigd als mogelijke craniosynostose. De definitieve diagnose kan worden gesteld met behulp van beeldvorming (specifiek op de schedelnaden gerichte röntgenopnamen en driedimensionale ct-scan). De meest voor de hand liggende verklaring voor de relatie tussen dp en motorische ontwikkelingsproblemen zou de aanwezigheid kunnen zijn van eenzijdige hanterings- en positioneringsgewoonten van de ouders. Veel ouders maken zich erg bezorgd over de mogelijke negatieve lichamelijke en psychische effecten van het hebben van een schedelvormafwijking. Ouders vrezen dat hun kinderen later gepest zullen worden en fysiek minder aantrekkelijk zullen worden gevonden. Ruim 17% van alle zuigelingen onder de leeftijd van 4 maanden heeft een voorkeurshouding. Op de leeftijd van 6 maanden 130 nummer 2 juni 2009 Praktische Pediatrie
3 Ipsilateral frontal Contralateral frontal Contralateral occipital Ipsilateral ear displaced anteriorly Ipsilateral occipitoparietal flattening Contralateral parietal Ipsilateral occipitoparietal flattening Ipsilateral ear displaced posteriorly Figuur 3 Twee vormen van plagiocefalie: deformatief (links) en synostotisch (craniosynostose lambdanaad rechts). is deze verdwenen, al dan niet met therapie. 3 De prevalentie van deformatieve plagiocefalie (dp) varieert van 6-13% bij de geboorte tot 22% bij 6 à 7 weken. Daarna neemt de prevalentie dp zeer langzaam en vooral na het eerste levensjaar af tot 14% bij 24 maanden. De verhouding dp tussen jongens en meisjes is 10:7 met een rechts-linksverdeling van 2:1. De prevalentie deformatieve brachycefalie (pcm-cpi 90%) is bij de geboorte, bij 7 weken en bij 6, 12 en 24 maanden respectievelijk 0%, 2%, 8%, 3% en 2% (cohort Van Vlimmeren, n=312). Risicofactoren Met een prospectieve, gerandomiseerde, gecontroleerde studie (RCT, n=62) ingebed in een follow-upstudie van 380 pasgeborenen gedurende twaalf maanden, zijn risicofactoren voor de prevalentie van deformatieve plagiocefalie (dp) geïdentificeerd. 1 Jongens, eerstgeborenen en zuigelingen met een congenitaal breder hoofd hebben meer risico op een schedelasymmetrie bij de geboorte. 2 De schedelasymmetrie bij de geboorte is geen voorspeller voor de schedelasymmetrie op de leeftijd van 7 weken. Aan de zwangerschap en de bevalling gerelateerde factoren hebben noch invloed op deformatieve plagiocefalie bij de geboorte, noch op de ontwikkeling van deformatieve plagiocefalie bij 7 weken. De schedelasymmetrie die later voorkomt, wordt veroorzaakt door externe factoren zoals eenzijdige verzorgings- en voedingsgewoonten en eenzijdige positionering. 2 Een vlotte motorische ontwikkeling in de eerste levensmaanden vermindert de kans op het ontwikkelen van schedelasymmetrie. Er is geen verband gevonden tussen voorkeurshouding en/of deformatieve plagiocefalie enerzijds en een beperkte passieve angulaire cervicale mobiliteit anderzijds. 2 Interventie Per jaar wordt in Nederland 10% van alle pasgeborenen vanwege zuigelingenasymmetrie (voorkeurshouding en plagiocefa- lie) naar de kinderfysiotherapeut verwezen. 3 Ongeveer 1,7% van alle zuigelingen krijgt redressiehelmtherapie in verband met een persisterende hoofdafplatting. 4 Een onbekend, maar substantieel aantal zuigelingen wordt alternatief behandeld, onder meer met manuele therapie, osteopathie en chiropraxie. Protocollaire kinderfysiotherapie geeft bij zuigelingen met voorkeurshouding op de leeftijd van 7 weken een significante vermindering van de ernst van schedelasymmetrie bij 6 en 12 maanden, wanneer dit vergeleken wordt met uitsluitend het geven van reguliere zuigelingenzorg. 5 Cruciaal in deze interventie is het intensief en herhaald geven van ouderinstructie ten aanzien van hantering, positionering en oefeningen om met de baby uit te voeren. Daarbij ligt een groot accent op het vragen aan de ouders om deze geleerde vaardigheden te laten zien, nadat zij ze thuis hebben uitgeprobeerd. Ouders blijken daarmee heel goed zelf in staat de voorkeurshouding bij hun kinderen in korte tijd op te lossen. Vroegtijdig, frequent en langdurig introduceren van buikligging, wanneer wakker én onder toezicht, is daarbij van groot belang. 6 Van andere interventies zijn tot op heden noch positieve effecten bekend, noch konden de veelal geopperde passieve cervicale beperkingen worden geobjectiveerd en in verband gebracht worden met het natuurlijke beloop van zuigelingenasymmetrie. Het recent verworven wetenschappelijke bewijs ten aanzien van risicofactoren en het positieve effect van kinderfysiotherapie vormt mede de basis voor een in ontwikkeling zijnde landelijke, multidisciplinaire richtlijn voorkeurshouding en plagiocefalie. Dit heeft consequenties voor de preventie en behandeling van zuigelingen met voorkeurshouding en schedeldeformatie. Chirurgische interventie is bij deformatieve schedelasymmetrie nooit geïndiceerd. Wel wordt redressiehelmtherapie in toenemende mate toegepast. Er is geen bewijs dat deze therapie een sneller of beter herstel van de plagiocefalie of brachycefalie geeft dan houdingsadviezen of kinderfysiotherapie. 7 Praktische Pediatrie nummer 2 juni
4 AS AP AD Vanuit de klacht Figuur 4a Plagiocefalometrie; aanbrengen van de thermoplastband. Figuur 4b Plagiocefalometrie; thermoplastband (pcm-ring) is aangebracht in het sagittale vlak van het hoofd. Figuur 4c Plagiocefalometrie; markering van de oorpositie. Loodrecht vanuit de achterzijde van de tragus (midden gehoorgang) met een speciaal pcmmeetinstrument. Figuur 4d Plagiocefalometrie; markering van de neuspositie. Loodrecht vanuit het midden van de neus en neusbrug met een speciaal pcmmeetinstrument. ED SD ODL PS PD ODR Figuur 5 Plagiocefalometrie; indicatoren voor deformatieve plagiocefalie en/of brachycefalie: oddi, pdps, asad, ed, cpi. Indicatoren Deformatieve Plagiocefalie oddi = odr / odl x 100% pdps = pd minus ps (mm) asad = as minus ad (mm) ed = Ear Deviation (mm) Deformatieve Brachycefalie cpi = sd / ap x 100% oddi (%) cpi (%) Figuur 4e Plagiocefalometrie; afnemen van de pcm-ring nadat deze is uitgehard. Klaar voor het maken van de kopie, de metingen en de berekeningen. geen < 104 < 90 mild < < 95 ernstig < < 100 zeer ernstig Tabel 1 Klinische relevantie deformatieve plagiocefalie en brachycefalie. 132 nummer 2 juni 2009 Praktische Pediatrie
5 Type I Type II Type III Type I (Superior view) (Frontal view) Type V (Superior view) (Frontal view) Figuur 6 Argentatyperingen van plagiocefalie. Meting schedeldeformatie De vervorming van het hoofd betreft verschillende aspecten. Er kan een (a)symmetrische afplatting zijn, de oren kunnen op verschillende niveaus staan en het aangezicht kan zich asymmetrisch ontwikkelen. Ook kan de schedel (asymmetrisch) hoger worden. Het exact vastleggen van deze aspecten blijkt eenvoudig met behulp van plagiocefalometrie (pcm), 8 waarbij met behulp van een thermoplastband een nauwkeurige afdruk gemaakt wordt van de grootste, transversale omtrek van het hoofd. Thermoplast is een kunststof die bij verwarming zacht en kneedbaar wordt en bij afkoeling uithardt tot een stabiele vorm. Op deze band worden de loodrechte posities van de neus en de oren gemarkeerd. De aldus verkregen pcm-ring wordt gekopieerd op papier, waarna precieze metingen kunnen worden gedaan. pcm is een gemakkelijk toepasbare, niet-belastende, goedkope, betrouwbare en valide manier om hoofdmetingen te verrichten. pcm is discriminatief en evaluatief bruikbaar in de dagelijkse praktijk en in wetenschappelijk onderzoek (figuur 4). 8 Bij plagiocefalometrie wordt de mate van asymmetrie uitgedrukt aan de hand van vier indicatoren: oddi (%), pdps (mm), asad (mm) en ed (mm), respectievelijk betrekking hebbend op de asymmetrie totaal, achterzijde, voorzijde en oorpositie (figuur 5). De brachycefalie wordt uitgedrukt met behulp van de cpi (%), de breedte-lengteverhouding van de schedel (figuur 5). 8 De interpretatie van de afkapwaarden wordt weergegeven in tabel 1. Soms wordt er een klinische classificatie gebruikt, gebaseerd op cosmetische acceptatiegraad, maar hierbij speelt subjectiviteit een grote rol en worden subtiele veranderingen niet opgemerkt. De classificatieschaal van Argenta wordt klinisch gebruikt om de plagiocefalie en brachycefalie te typeren, maar discrimineert niet naar ernst van de schedeldeformatie (figuur 6). Wij bevelen dan ook de plagiocefalometrie aan als objectieve en reproduceerbare maat voor schedelasymmetrie. Actuele ontwikkelingen Er is een Landelijke Multidisciplinaire Richtlijn Voorkeurshouding en Plagiocefalie in ontwikkeling (tno Kwaliteit van Leven, Leiden). Recent is een rct naar redressiehelmtherapie gestart in het oosten van het land (Universiteit Twente). Conclusie Deformatieve plagiocefalie komt zeer veel voor. De ernst en het beloop zijn objectief vast te stellen met plagiocefalometrie. De behandeling bestaat uit geruststellen en wisselligging overdag (buik- en zijligging wanneer wakker én onder toezicht), bij voorkeur onder leiding van een kinderfysiotherapeut die gerichte ouderinstructie geeft. Er bestaat vooralsnog geen bewijs voor het effect van redressiehelmtherapie of alternatieve therapieën. Referenties 1 Vlimmeren LA van. Asymmetry in infancy. The effect of paediatric physical therapy on the course of deformational plagiocephaly and subsequent developmental delay. Thesis University Utrecht, april 24, Vlimmeren LA van, Graaf Y van der, Boere-Boonekamp MM, L Hoir MP, Helders PJM, Engelbert RHH. Risk factors for deformational plagiocephaly at birth and at seven weeks of age. A prospective cohort study. Pediatrics 2007;119:e Persoonlijke communicatie Buiting, Thuiszorg Pantein Brabant. 4 Eigen inventarisatie helm orthopedisch instrumentmakers Nederland. 5 Vlimmeren LA van, Graaf Y van der, Boere-Boonekamp MM, L Hoir MP, Helders PJM, Engelbert RHH. Effect of pediatric physical therapy on deformational plagiocephaly in children with positional preference: a randomized controlled trial. Arch Pediatr Adolesc Med 2008;162: Vlimmeren LA van, Helders PJM, Graaf Y van der, Boere-Boonekamp MM, L Hoir MP, Engelbert RHH. State of the art. Zuigelingenasymmetrie; voorkeurshouding en deformatieve plagiocefalie. Ned Tijdschr Fysiotherapie 2008;118: Gill D, Walsh J. Plagiocephaly, brachycephaly and cranial orthotic devices: misshapen heads and helmets. Arch Dis Child 2008;93: Vlimmeren LA van, Takken T, Adrichem LN van, Graaf Y van der, Helders PJ, Engelbert RH. Plagiocephalometry: a non-invasive method to quantify asymmetry of the skull; a reliability study. Eur J Pediatr 2006;165: Plagiocefalometrie is een methode die nauwkeurige instructie en training behoeft, waartoe door e k w i p regelmatig workshops worden georganiseerd ( nl). ek wip verstrekt tevens het pcm-meetinstrumentarium en het pcm-meetband (info@ ekwip.nl). Geen financiële banden. Praktische Pediatrie nummer 2 juni
Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Afgeplat hoofdje
Afgeplat hoofdje Wat is een afgeplat hoofdje? Een afgeplat hoofdje is een vorm van een kinderhoofd waarbij deze niet rond is maar aan een kant duidelijk afgeplat is ten opzichte van de rest van het kinderhoofdje.
Nadere informatieZuigelingenasymmetrie; voorkeurshouding en deformatieve plagiocefalie
L.A. van Vlimmeren, P.J.M. Helders, Y. van der Graaf, M.M. Boere-Boonekamp, M.P. L Hoir en R.H.H. Engelbert Zuigelingenasymmetrie; voorkeurshouding en deformatieve plagiocefalie Dit artikel geeft een evidence-based
Nadere informatieZuigelingen met een scheef hoofd
Klinische les Zuigelingen met een scheef hoofd Michelle M.W. Feijen, Edith A.W.M. Habets Claessens, Anke J. Leenders Dovens, Johannes S. Vles en Rene R.W.J. van der Hulst Dames en Heren, Sinds ouders het
Nadere informatieRichtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming (2012)
Richtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming (01) Onderbouwing Uitgangsvraag Wat zijn de (positieve en negatieve) effecten en de kosten van behandelingsmethodes voor voorkeurshouding en schedelvervorming
Nadere informatieAuteursrechten voorbehouden aan Leentje Lotje 1
Ouderinformatiebrief: Voorkeurshouding & kinderfysiotherapie Wat is een voorkeurshouding? Als uw kindje tijdens het spontaan bewegen een groot deel van de tijd naar één zijde kijkt of gedraaid ligt, kan
Nadere informatieRichtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming (2012)
Richtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming (2012) 1. Voorkeurshouding en Schedelvervorming Definities In deze richtlijn worden de volgende definities gebruikt: 1. Voorkeurshouding is: De toestand
Nadere informatieHanteringsadviezen ter preventie van een voorkeurshouding en schedelvervorming
Hanteringsadviezen ter preventie van een voorkeurshouding en schedelvervorming 1. Introductie Het is van belang dat de pasgeborene geen voorkeurshouding ontwikkelt. Een voorkeurshouding staat een voorspoedige
Nadere informatieRelatie tussen verzorgingsfactoren en het ontstaan van schedelvervorming
Relatie tussen verzorgingsfactoren en het ontstaan van schedelvervorming Universiteit Twente - Gezondheidswetenschappen Bachelor opdracht Begeleiders: Dr. M.M. Boere-Boonekamp R.M.van Wijk, MSc J.M.R.
Nadere informatieAdviezen bij de dagelijkse verzorging van uw baby
Adviezen bij de dagelijkse verzorging van uw baby Kinderfysiotherapie Beter voor elkaar 2 Inhoudsopgave Adviezen bij de dagelijkse verzorging van uw baby 4 Wat is een voorkeurshouding 5 Slapen 5 Spelen
Nadere informatieZorgprotocol preventie van een voorkeurshouding en schedelvervorming
Zorgprotocol preventie van een voorkeurshouding en schedelvervorming 1. Inleiding Het is van belang dat de pasgeborene geen voorkeurshouding ontwikkelt. Een voorkeurshouding staat een voorspoedige symmetrische
Nadere informatieFactsheet Manuele therapie en therapeutische mogelijkheden bij zuigelingen (0-1 jaar)
1/4 Manuele therapie en therapeutische mogelijkheden bij zuigelingen (0-1 jaar) Auteurs F. Driehuis, MSc, FT Prof. dr. M.W.G. Nijhuis - van der Sanden, KFT E. R. I. C. Saedt, MT B. H. van der Woude, MT
Nadere informatieEN HET BELANG VAN BUIKLIG BIJ DE ZUIGELING
Faculteit geneeskunde en gezondheidswetenschappen Revalidatiewetenschappen en kinesitherapie Academiejaar 2009-2010 DEFORMATIEVE SCHEDELVERVORMING EN HET BELANG VAN BUIKLIG BIJ DE ZUIGELING Masterproef
Nadere informatieAlgemene vragenlijsten bij geboorte, 7 weken, 6 maanden en 12 maanden. Appendix A
Algemene vragenlijsten bij geboorte, 7 weken, 6 maanden en 12 maanden Appendix A Vragenlijst Asymmetrie op de zuigelingenleeftijd T0 Wij zijn zeer verheugd dat u ons toestemming heeft gegeven om met uw
Nadere informatieRichtlijn JGZ-richtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming
Richtlijn JGZ-richtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming Inleiding Aanleiding Voorkeurshouding - en de vaak daarmee gepaard gaande vervorming van de schedel - is een frequent voorkomend probleem bij
Nadere informatiekindergeneeskunde informatiebrochure Preventie voor afvlakking van het achterhoofd
kindergeneeskunde informatiebrochure Preventie voor afvlakking van het achterhoofd Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Preventieve adviezen ter voorkoming van de afvlakking van het hoofd 4 3. Contactgegevens
Nadere informatieCongenitale musculaire torticollis
Congenitale musculaire torticollis Wat is een congenitale musculaire torticollis? Een congenitale musculaire torticollis is een aangeboren aandoening waarbij het hoofd en de nek van een baby scheef op
Nadere informatieVoorkomen van een voorkeurshouding In deze folder worden adviezen bij de dagelijkse verzorging gegeven
Voorkomen van een voorkeurshouding In deze folder worden adviezen bij de dagelijkse verzorging gegeven In deze folder worden adviezen gegeven bij de dagelijkse verzorging om een voorkeurshouding en afplatting
Nadere informatieJGZ-richtlijn. Preventie, signalering en aanpak van voorkeurshouding en schedelvervorming. Samenvatting
JGZ-richtlijn Preventie, signalering en aanpak van voorkeurshouding en schedelvervorming Samenvatting JGZ-richtlijn Preventie, signalering en aanpak van voorkeurshouding en schedelvervorming Samenvatting
Nadere informatieAuteur Dr. Leo van Vlimmeren, kinderfysiotherapeut, onderzoeker, docent kinderfysiotherapie
IOF-programma Richtlijn Congenitale Musculaire Torticollis (1 à 2 avonden) Auteur Dr. Leo van Vlimmeren, kinderfysiotherapeut, onderzoeker, docent kinderfysiotherapie Doelstelling Dit IOF-thema geeft de
Nadere informatieDE MOTORISCHE ONTWIKKELING BIJ KINDEREN MET EEN SCHEDELVERVORMING
DE MOTORISCHE ONTWIKKELING BIJ KINDEREN MET EEN SCHEDELVERVORMING DE RELATIE TUSSEN DE VERZORGING, BEHANDELING EN MOTORISCHE ONTWIKKELING Esther Nauta 8-9-2015 DE MOTORISCHE ONTWIKKELING BIJ KINDEREN MET
Nadere informatiePreventie van positionele plagiocefalie door het regioteam Kasterlee Situering Oorzaken Ten eerste Ten tweede
Preventie van positionele plagiocefalie door het regioteam Kasterlee dr. Marleen Van der Steen, medische-kwaliteitscoördinator Antwerpen, Linda Stijnen, regioteamverantwoordelijke Kasterlee, Arlette Cornière,
Nadere informatiePreventie, signalering en aanpak van voorkeurshouding en schedelvervorming
JGZ-richtlijn Preventie, signalering en aanpak van voorkeurshouding en schedelvervorming JGZ-richtlijn Preventie, signalering en aanpak van voorkeurshouding en schedelvervorming Ontwikkeld door: Redactie
Nadere informatieVoorkeurshouding bij baby s
FYSIOTHERAPIE Voorkeurshouding bij baby s ADVIES Voorkeurshouding bij baby s Soms houden baby s hun hoofdje te vaak naar dezelfde kant gedraaid. Dan spreken we van een voorkeurshouding. Een voorkeurshouding
Nadere informatiePlagioCare Redressiehelmtherapie. Als uw baby een onregelmatig gevormd hoofdje heeft...
PlagioCare Redressiehelmtherapie Als uw baby een onregelmatig gevormd hoofdje heeft... wat is plagiocefalie en brachycefalie? Het woord plagiocefalie wordt vaak gebruikt om een asymmetrisch gedeelte van
Nadere informatieMijn baby heeft een. voorkeurshouding... Wat nu? Adviezen voor de hantering van uw baby
Mijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu? Adviezen voor de hantering van uw baby Als uw baby in de eerste levensmaanden een voorkeurshouding heeft, kan hij een afgeplat hoofd krijgen. Deze folder
Nadere informatieKetenzorgafspraken Preventie en vroegsignalering Voorkeurshouding Brabant Noord Oost
Voorkeurshouding Brabant Noord Thuiszorg Pantein Maasziekenhuis Pantein Ziekenhuis Uden, 1 oktober 2008 Werkgroep Voorkeurshouding bij zuigelingen Bladen : Pagina 2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding...
Nadere informatieHelmtherapie of afwachten?
Een onderzoek naar de voorkeur van kinderfysiotherapeuten voor een behandelmethode van schedeldeformatie Bachelorscriptie Evelien van der Maas April 2010 Algemene Gezondheidswetenschappen Faculteit Management
Nadere informatieMijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu?
Mijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu? Adviezen voor de hantering van uw baby Als uw baby in de eerste levensmaanden altijd met z n hoofd op dezelfde kant ligt, kan hij een afgeplat hoofd krijgen.
Nadere informatievoorkomen van een voorkeurshouding bij uw baby
patiënteninformatie voorkomen van een voorkeurshouding bij uw baby Als uw baby lang op de rug of vaak met het hoofd naar dezelfde kant ligt, heet dit een voorkeurshouding. Hierdoor kan het hoofd platter
Nadere informatieMijn baby heeft een. voorkeurshouding... Wat nu? Adviezen voor de hantering van uw baby
Mijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu? Adviezen voor de hantering van uw baby Als uw baby in de eerste levensmaanden een voorkeurshouding heeft, kan hij een afgeplat hoofd krijgen. Deze folder
Nadere informatieConcept JGZ richtlijn Preventie, signalering en aanpak van voorkeurshouding en schedelvervorming
Concept JGZ richtlijn Preventie, signalering en aanpak van voorkeurshouding en schedelvervorming 1 2 Redactie Dr. M.M. Boere Boonekamp 1, arts Maatschappij en Gezondheid, epidemioloog Dr. E.J. Anten Kools
Nadere informatieStandpunt en advies redressiehelm
Rapport Standpunt en advies redressiehelm Op 20 december 2011 uitgebracht aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Uitgave College voor zorgverzekeringen Postbus 320 1110 AH Diemen Fax (020)
Nadere informatiePlagiocephalometrie (PCM)
Plagiocephalometrie (PCM) Inhoud Inleiding... 1 PCM-meting in FysioRoadmap... 2 Voorbereiding... 2 De meting activeren... 2 Vanuit een zorgplan... 2 Vanuit de anamnesekaart... 3 Vanuit een bezoek... 4
Nadere informatieAnamnese- en onderzoek formulier Congenitale Musculaire Torticollis
Anamnese- en onderzoek formulier Congenitale Musculaire Torticollis Administratieve gegevens Voornaam/voorletters : Onderzoeksdatum :. Achternaam : Geslacht : jongen / meisje Naam ouder/verzorger :.. Geboortedatum
Nadere informatieMijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu?
Mijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu? Adviezen voor de hantering van uw baby Als uw baby in de eerste levensmaanden altijd met z n hoofd op dezelfde kant ligt, kan hij een afgeplat hoofd krijgen.
Nadere informatieRichtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming (2012)
Richtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming (2012) Verantwoording Wetenschappelijke bewijsvoering De kernredactie heeft, met hulp van de informatiespecialist van TNO, literatuur gezocht bij de uitgangsvragen
Nadere informatieMijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu?
Mijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu? Adviezen voor de hantering van uw baby Als uw baby in de eerste levensmaanden altijd met z n hoofd op dezelfde kant ligt, kan hij een afgeplat hoofd krijgen.
Nadere informatieRichtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming (2012)
Richtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming (2012) Onderbouwing Uitgangsvragen Welke adviezen zijn tijdens de zwangerschap, rond de bevalling en in de eerste weken van de zuigeling toepasbaar en effectief
Nadere informatieDe grof motorische ontwikkeling van het jonge kind Wanneer is het afwijkend?
De grof motorische ontwikkeling van het jonge kind Wanneer is het afwijkend? Kathalijne Schellekens Kinderfysiotherapeut k.schellekens@grootklimmendaal.nl De grofmotorische ontwikkeling van het jonge kind.
Nadere informatieOp schoot en in een stoeltje. Algemeen
Als uw baby in de eerste levensmaanden een voorkeurshouding heeft, kan hij een afgeplat hoofd krijgen. Deze folder geeft u tips om dit te verhelpen. Wat is er aan de hand? Voorkeurshouding is een probleem
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur
Nadere informatieMijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu?
Jeugdgezondheidszorg Mijn baby heeft een voorkeurshouding... Wat nu? Adviezen voor de hantering van je baby Als je baby in de eerste levensmaanden altijd met z n hoofd op dezelfde kant ligt, kan hij een
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatieVoorkeurshouding bij Zuigelingen
Voorkeurshouding bij Zuigelingen Analyse van de knelpunten voor professionals bij preventie, vroegsignalering & aanpak van voorkeurshouding bij zuigelingen. Nienke de Jong Eerste begeleider: Dr. M.M. Boere-Boonekamp
Nadere informatieChapter 15. Samenvatting
Chapter 15 Samenvatting Chapter 15 316 Samenvatting Deel I In Nederland worden ieder jaar ongeveer 14.000 kinderen te vroeg (prematuur) geboren, dat wil zeggen bij een zwangerschapsduur van minder dan
Nadere informatieFysiotherapie voor kinderen. Afdeling Fysiotherapie
00 Fysiotherapie voor kinderen Afdeling Fysiotherapie 1 Spelenderwijs ontwikkelen kinderen hun zintuigen en motoriek. Meestal gaat dat goed en bijna ongemerkt. Maar bij sommige kinderen duurt het langer
Nadere informatieSummary Samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae
Summary Samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae 9 SAMENVATTING Hoofdstuk 1 bevat een korte inleiding over het diagnostische proces en er worden twee van de meest gebruikte diagnostische beeldvormende
Nadere informatieAdviezen voor de hantering van uw baby
Adviezen voor de hantering van uw baby bij een voorkeurshouding Heeft uw baby een voorkeurshouding ontwikkeld? Dan geeft deze folder u tips om dit te verhelpen. Wat is een voorkeurshouding? Tegenwoordig
Nadere informatieSt. Antonius Ziekenhuis
FYSIOTHERAPIE Kinderfysiotherapie op de couveuseafdeling Praktische tips bij de verzorging ADVIES Kinderfysiotherapie op de couveuseafdeling In de folder Kinderfysiotherapie op de couveuseafdeling, ontwikkelingsgerichte
Nadere informatieBacheloropdracht kostenstudie behandeling schedelvervorming
Bacheloropdracht kostenstudie behandeling schedelvervorming Chris op den Kelder Dr. M.M Boere-Boonekamp Dr. L.M.G. Vrijhoef-Steuten Dr. C.P.B. van der Ploeg (1 e begeleider) (2 e begeleider) (Extern begeleider
Nadere informatieEric & Bé -2015. Status anamnese, conclusie en beleid HCFS bij zuigelingen
Status anamnese, conclusie en beleid HCFS bij zuigelingen Eric & Bé -2015 «Voornaam» «Tussenvoegsel» «Achternaam» Leeftijd: «KalenderLeeftijd» Heteroanamnese afgenomen bij: Verwijzer: «VerwijzerNaam»
Nadere informatieDe Redressiehelm. Informatie over de helm, het aanmeten en de behandeling
De Redressiehelm Informatie over de helm, het aanmeten en de behandeling De Redressiehelm Per jaar worden in Nederland ongeveer 200.000 baby`s geboren, waarvan 10% een schedelafwijking vertoont of ontwikkelt.
Nadere informatieJGZ-richtlijn Preventie Wiegendood Samenvatting
H.W.M. van Velzen-Mol RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Centrum Jeugdgezondheid Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl JGZ-richtlijn Preventie Wiegendood Samenvatting JGZ-richtlijn Preventie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Sinds enkele decennia is de acute zorg voor brandwondenpatiënten verbeterd, hetgeen heeft geresulteerd in een reductie van de mortaliteit na verbranding, met name van patiënten
Nadere informatieEen asymmetrisch gelaat door torticollis bij 2 jonge kinderen
casuïstische mededelingen Een asymmetrisch gelaat door torticollis bij 2 jonge kinderen M.Holla, E.de Visser en J.W.M.Gardeniers Bij 2 meisjes in de leeftijd van 4 jaar respectievelijk 8 maanden was enkele
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Binnen het domein van hart- en vaatziekten is een bypassoperatie de meest uitgevoerde chirurgische ingreep. Omdat bij een hartoperatie het borstbeen wordt doorgesneden en er meestal
Nadere informatieAnamnese en onderzoek formulier Congenitale Musculaire Torticollis
Handleiding Anamnese en onderzoek formulier Congenitale Musculaire Torticollis Masterthesis Pediatric Physical Therapy Avans Hogeschool Breda H.M.J. Monnikhof A.T.M. School Mei 2015 Thesisbegeleiding en
Nadere informatieChapter 10. Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Samenvatting 149 Dit proefschrift richt zich op symptomen van neonatale adaptatie (NA) na blootstelling aan selectieve antidepressiva (SA) in utero. Deze symptomen zijn meestal
Nadere informatieHoofdstuk 1 hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
Hoofdstuk 1 geeft een algemene inleiding op dit proefschrift. Artrose is een chronische progressieve gewrichtsaandoening. Men schat dat de hoge prevalentie wereldwijd verder zal toenemen vanwege de stijgende
Nadere informatieNederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose
Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische
Nadere informatieRichtlijnen houdingsadviezen bij zuigelingen
Richtlijnen houdingsadviezen bij zuigelingen voorkeurshouding en overstrekken Na de geboorte houden zuigelingen/baby s hun hoofd vaak naar dezelfde kant. Meestal gaat dit binnen enkele weken over. Echter
Nadere informatiebehandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.
Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33063 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tan, Melanie Title: Clinical aspects of recurrent venous thromboembolism Issue
Nadere informatieChapter 9. Samenvatting
Chapter 9 Samenvatting 130 Samenvatting 131 Samenvatting Complicaties van de onderste extremiteit, in het bijzonder voetulcera (voetwonden), veroorzaken een zeer grote ziektelast en een grote mate van
Nadere informatieHet valideren van een meetinstrument voor het meten van de draagduur van een redressiehelm bij zuigelingen met een schedeldeformatie
Het valideren van een meetinstrument voor het meten van de draagduur van een redressiehelm bij zuigelingen met een schedeldeformatie Naam student: Freek Hertman Studentnummer: 0111945 Studie: Algemene
Nadere informatieFysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma
Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Fysiotherapie na acceleratie
Nadere informatieVo o r k e u r s h o u d i n g b i j b a b y ' s
Vo o r k e u r s h o u d i n g b i j b a b y ' s Wat kunt u doen om een voorkeurshouding bij uw baby te voorkomen of te verminderen? Onderdeel van Vo o r k e u r s h o u d i n g b i j b a b y ' s Wat is
Nadere informatieSamenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie
Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Zoals beschreven in hoofdstuk 1, is artrose een chronische ziekte die vaak voorkomt bij ouderen en in het bijzonder
Nadere informatieVoorkeurshouding bij baby s
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor ouders Voorkeurshouding bij baby s z 1 Als een baby ongeveer drie kwart van de tijd met het hoofdje naar één kant kijkt of naar één kant
Nadere informatieRichtlijnen houdingsadviezen bij zuigelingen
Richtlijnen houdingsadviezen bij zuigelingen voorkeurshouding en overstrekken Na de geboorte houden zuigelingen/baby s hun hoofd vaak naar dezelfde kant. Meestal gaat dit binnen enkele weken over. Echter
Nadere informatiehoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
Samenvatting Foetale houding en gedrag zijn het resultaat van een interactie tussen foetale (neuromotorische) ontwikkeling en intra-uteriene omgevingsinvloeden. Het is bekend dat veranderingen in intra-uteriene
Nadere informatieDe huilbaby. Spreekuur4U! Peter Lucassen
Spreekuur4U! De huilbaby Peter Lucassen Lucassen PLBJ, huisarts en onderzoeker. Afdeling huisartsgeneeskunde, UMC St Radboud, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen. Correspondentie: p.lucassen@chello.nl Ouders
Nadere informatieCHAPTER 12. Samenvatting
CHAPTER 12 Samenvatting Samenvatting 177 In hoofdstuk 1 wordt een toegenomen overleving gerapporteerd van zeer vroeggeboren kinderen, gerelateerd aan enkele nieuwe interventies in de perinatologie. Uitkomsten
Nadere informatieEen kleine baby in mijn handen
FYSIOTHERAPIE Een kleine baby in mijn handen ADVIES Een kleine baby in mijn handen Een kindje dat te vroeg geboren is, reageert anders op aanraking en prikkels dan een voldragen baby. Het is belangrijk
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28766 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Steggerda, Sylke Jeanne Title: The neonatal cerebellum Issue Date: 2014-09-24 Chapter
Nadere informatieSummery. Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers
ummery amenvatting Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers 207 Algemene introductie Werkgerelateerde arm-, schouder- en nekklachten zijn al eeuwen
Nadere informatieNederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.
Nadere informatieDia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1
Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Effecten en verklarende mechanismen Juliane Menting Nivel, Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg NKCV, Nederlands
Nadere informatieMRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Nadere informatieWat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr Ellen Gerrits, logopedist Congres TaalStaal 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep
Wat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr, logopedist Congres 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep Over welke kinderen praten we vandaag? Engels: Specific Language Impairment: Is SLI wel zo
Nadere informatieSamenvatting. (Dutch Summary)
Samenvatting (Dutch Summary) In hoofdstuk 1 wordt een korte inleiding gegeven eindigend in het doel van dit proefschrift. Het doel van dit proefschrift was om met behulp van nauwkeurige en objectieve meetmethoden
Nadere informatieSamenvatting*en*conclusies* *
Samenvatting*en*conclusies* * Kwaliteitscontrole-in-vaatchirurgie.-Samenvattinginhetnederlands. Inditproefschriftstaankwaliteitvanzorgenkwaliteitscontrolebinnende vaatchirurgie zowel vanuit het perspectief
Nadere informatieVeilig slapen. Verloskunde. alle aandacht
Veilig slapen Verloskunde alle aandacht Veilig slapen Een baby slaapt veel. s Nachts, maar ook overdag. Thuis, maar ook als hij ergens anders is. Of onderweg. Uw baby kan veilig slapen. Als u maar weet
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Cardiovasculaire Beoordeling na Hypertensieve Afwijkingen van de Zwangerschap Hypertensieve zwangerschapscomplicaties rondom de uitgerekende datum zijn veelvoorkomende complicaties.
Nadere informatieHet begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch
Het begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch perspectief Inleiding De ziekte van Alzheimer wordt gezien als een typische ziekte van de oudere leeftijd, echter
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 99 Nederlandse Samenvatting Depressie is een veel voorkomend en ernstige psychiatrisch ziektebeeld. Depressie komt zowel bij ouderen als bij jong volwassenen voor. Ouderen en jongere
Nadere informatieChapter 10 Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke
Nadere informatieIncludeer hem maar in de studie. De familie is onderweg!
Includeer hem maar in de studie. De familie is onderweg! Ethiek van toestemming voor onderzoek in spoedeisende situaties dr Erwin J.O. Kompanje Department of Intensive Care Spoedeisend onderzoek op intensive
Nadere informatieLETSEL AAN SCHOUDER EN/OF ARM BIJ KINDEREN, ONTSTAAN TIJDENS DE BEVALLING
LETSEL AAN SCHOUDER EN/OF ARM BIJ KINDEREN, ONTSTAAN TIJDENS DE BEVALLING 313 Inleiding Wanneer na de bevalling het vermoeden bestaat dat uw kind een letsel aan arm of schouder heeft opgelopen, wordt uw
Nadere informatieOpvolgen van groei. Vroegtijdige detectie van mogelijke groeistoornissen METEN van lengte, gewicht en hoofdomtrek
Opvolgen van groei. Vroegtijdige detectie van mogelijke groeistoornissen. Dr L.Vergauwen Voorjaar 2016. METEN van lengte, gewicht en hoofdomtrek 1. Wat is normale groei? 2. Groeistoornissen: lengte en
Nadere informatiePreventie van wiegendood bij zuigelingen
Preventie van wiegendood bij zuigelingen Edith Hesse Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat, 14 B - 1050 Brussel 02 / 642 57 71
Nadere informatieErbse parese bij baby
patiënteninformatie Erbse parese bij baby adviezen Tijdens de geboorte is de schouder van de baby achter het schaambeen van de moeder blijven haken. Dit heet een Erbse parese. Om dit te laten herstellen
Nadere informatie218 SAMENVATTING De prevalentie van overgewicht en obesitas bij kinderen is de laatste jaren sterk toegenomen. In Nederland hebben 12.8% van de jongen
Samenvatting 217 218 SAMENVATTING De prevalentie van overgewicht en obesitas bij kinderen is de laatste jaren sterk toegenomen. In Nederland hebben 12.8% van de jongens en 14.8% van de meisjes overgewicht,
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Poortvliet, Rosalinde Title: New perspectives on cardiovascular risk prediction
Nadere informatieChapter 9. Samenvatting
Samenvatting In dit proefschrift wordt beschreven hoe kinderen met Astma of met Developmental Coordination Disorder (DCD), hun kwaliteit van leven (KVL) ervaren vergeleken met gezonde kinderen. Bij schoolgaande
Nadere informatieSamenvatting. Hoofdstuk 1. Hoofdstuk 2
Samenvatting 125 Samenvatting Hoofdstuk 1 Gedurende de laatste 20 jaar is binnen de IVF de aandacht voornamelijk uitgegaan naar de verbetering van zwangerschapsresultaten. Hierdoor is er te weinig aandacht
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen
Nadere informatieSpreekuur voor baby's met een scheef hoofd
Kindergeneeskunde Spreekuur voor baby's met een scheef hoofd www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KIN040 / Spreekuur voor baby s met een scheef
Nadere informatieIntroductiecursus 0-19 Zelfstudieopdrachten 2014-2015
Behavioural and Societal Sciences Schipholweg 77-89 2316 ZL Leiden Postbus 3005 2301 DA Leiden www.tno.nl/onderwijs T +31 88 866 6270 onderwijs@tno.nl Introductiecursus 0-19 Zelfstudieopdrachten 2014-2015
Nadere informatieEindrapportage Indicatoren JGZ richtlijn Preventie, signalering en aanpak van Voorkeurshouding en Schedelvervorming
TNO-rapport TNO/CH 2011.038 Eindrapportage Indicatoren JGZ richtlijn Preventie, signalering en aanpak van Voorkeurshouding en Schedelvervorming Behavioural and Societal Sciences Wassenaarseweg 56 2333
Nadere informatie