Voormalige agrarische bedrijfswoningen in het buitengebied. De invoering van de plattelandswoning als oplossing?

Transcriptie

1 Voormalige agrarische bedrijfswoningen in het buitengebied De invoering van de plattelandswoning als oplossing? Naam: De Noo Voorletters: H.J. Studentnummer: Begeleider: De heer dr. F.T. Groenewegen Studie: Master Staats- en Bestuursrecht Jaar 2011/2012

2 Titelpagina Titel: Probleemstelling: Naam: Voorletters: Voormalige agrarische bedrijfswoningen in het buitengebied In hoeverre draagt het wetsvoorstel inzake de invoering van de plattelandswoning bij aan de problemen van voormalige agrarische bedrijfswoningen in het buitengebied? De Noo H.J. Studentnummer: Begeleider: De heer dr. F.T. Groenewegen Studie: Master Staats- en Bestuursrecht Jaar 2011/2012 ~ 2 ~

3 Voorwoord ~ 3 ~

4 Inhoudsopgave Titelpagina... 2 Voorwoord... 3 Inhoudsopgave... 4 Inleiding... 5 Hoofdstuk Voormalige agrarische bedrijfswoningen Belangen De problematiek Juridisch kader Conclusie hoofdstuk Hoofdstuk Beginselplicht tot handhaving Jurisprudentie (voormalige) agrarische bedrijfswoningen Conclusie hoofdstuk Hoofdstuk Van initiatief naar wetsvoorstel Voorgestelde wetswijziging Opmerkingen ten aanzien van het wetsvoorstel Bijdrage aan probleem? Conclusie hoofdstuk Hoofdstuk Handhaven of legaliseren Conclusie hoofdstuk Conclusie Bronvermelding ~ 4 ~

5 Inleiding De rustende boer heeft zich ruim 40 jaar met hart en ziel voor het bedrijf ingezet en hoopt nu te kunnen genieten van zijn welverdiende pensioen. Hij verkoopt het bedrijf, behalve de woning waar hij al van jongs af aan in heeft gewond. Deze agrarische bedrijfswoning blijft dus in eigendom van de boer. De rustende boer krijgt echter na 15 jaar een voorwaarschuwing van de gemeente op de deurmat: of hij het pand binnen 6 maanden na verzenddatum van de brief wil verlaten omdat hij de woning gebruikt in strijd met het vigerende bestemmingsplan. De aanleiding hiervan is een verzoek om handhaving van een derdebelanghebbende. De omwonende. Hij verzoekt om op te treden tegen het gebruik van de voormalige agrarische bedrijfswoning als burgerwoning, wegens strijd met het bestemmingsplan. De reden? De verzoeker om handhaving is bevreesd dat de voormalige agrarische bedrijfswoning zich binnen de geurcirkel van zijn bedrijf bevindt. Dit zou gevolgen kunnen hebben voor zijn omgevingsvergunning (voor de activiteit milieu). Hoe gaat het bestuursorgaan nu om met dit soort verzoeken? Moeten deze worden ingewilligd? Zijn er ook andere oplossingen denkbaar? Wat zegt de rechter hierover? Wat zegt de Wet geurhinder en veehouderij? Wat zegt het bestemmingsplan? Over dit probleem gaat mijn scriptie. Ik hoop met u van gedachten te kunnen wisselen over iets wat naar verwachting relatief vaak voorkomt en zal gaan voorkomen: het omgaan met voormalige agrarische bedrijfswoningen. Kan een bestuursorgaan handhavend optreden, kan een bestuursorgaan gedogen? De heer R. van Heugten van het CDA heeft een initiatiefwetsvoorstel geschreven voor problemen die zich voordoen bij voormalige agrarische bedrijfswoningen. Dit voorstel wil door het opnemen van de definitie van plattelandswoning: in de Wet milieubeheer een oplossing voor het probleem aandragen. Mijn probleemstelling is In hoeverre draagt het wetsvoorstel inzake voormalige agrarische bedrijfswoningen bij aan de problematiek van strijdig gebruik van voormalige agrarische bedrijfswoningen in het buitengebied? In hoofdstuk 1 wordt ingegaan op de problematiek van voormalige agrarische bedrijfswoningen en wordt het wettelijk kader beschreven. In hoofdstuk 2 wordt de beginselplicht tot handhaving in verhouding tot voormalige agrarische bedrijfswoningen behandeld. In hoofdstuk 3 wordt het wetsvoorstel inzake de plattelandswoning beschreven en worden op- en aanmerkingen gemaakt. Tot slot wordt beschreven of het wetsvoorstel een deugdelijke oplossing biedt voor het probleem wat voormalige agrarische bedrijfswoningen heet. In hoofdstuk 4 wordt kort stilgestaan bij de vraag of er nog alternatieven voor het wetsvoorstel denkbaar zijn. In de conclusie wordt een antwoord geformuleerd op de hoofdvraag. ~ 5 ~

6 Hoofdstuk 1 In dit hoofdstuk worden de volgende vragen beantwoord: Wat zijn voormalige agrarische bedrijfswoningen en welke problemen spelen hierbij? Gevolgd door de vraag: Wat is het juridisch kader voor voormalige agrarische bedrijfswoningen? 1.1. Voormalige agrarische bedrijfswoningen Voormalige agrarische bedrijfswoningen zijn bedrijfswoningen waarvan de woning is afgesplitst van het agrarische bedrijf en in het kader van verkoop van het agrarische bedrijf afzonderlijk is verkocht. Dit komt bijvoorbeeld voor wanneer agrariërs stoppen met de bedrijfsvoering, maar nog wel in de woning wensen te verblijven. Maar ook als gevolg van onder meer schaalvergroting in de agrarische bedrijfsvoering, treedt functiewijziging en functiemenging op. 1 In de initiatiefnota 2 die voormalig Tweede Kamerlid R. van Heugten heeft ingediend bij de Tweede Kamer wordt aangegeven dat van dergelijke woningen bestaan en dat 200 gemeenten met deze problematiek kampen. In de memorie van toelichting bij het aangepaste wetsvoorstel 3 wordt dit gerelativeerd, aangezien niet alle agrarische bedrijfswoningen die van het bedrijf zijn afgesplitst tussen wal en schip vallen. Dit neemt echter niet weg dat de problematiek rondom voormalige agrarische bedrijfswoningen wél blijft bestaan. Dit blijkt mijns inziens al uit het wetsvoorstel dat door de minister wordt voorgesteld aan gemeenten. Bestuursorganen kampen steeds vaker met deze problematiek omdat het aantal boeren en tuinders de laatste jaren in Nederland afneemt. De bestemmingsplannen zijn echter niet aangepast. In het vigerende bestemmingsplan zijn de woningen vaak nog wel bestemd als agrarische bedrijfswoningen. De feitelijke situatie wordt hiermee een andere dan de planologische situatie. Dit betekent dat er sprake is van een overtreding van het bestemmingsplan en dat bestuursorganen verplicht zijn om handhavend op te treden. 4 Gemeenten zullen in gevallen waarin door de omgeving niet geklaagd wordt, de situatie waarschijnlijk stilzwijgend gedogen. Volgens de bestuursrechter en het overheidsbeleid is dit echter uit den boze. 5 Ook al woont een voormalige agrariër in een voormalige agrarische bedrijfswoning: het bestemmingsplan is leidend voor de vraag wat op het perceelsniveau is toegestaan en wat niet. Bovendien wordt een overtreding van het bestemmingsplan niet gezien als een van geringe ernst. 6 De bepalingen uit het bestemmingsplan bepalen of handhavend 1 Kamerstukken II 2009/2010, , nr.3. p Kamerstukken II 2009/2010, nrs p.4. 3 Kamerstukken II 2010/2011, nr. 3. P ABRvS 30 juni 2004, JB 2004, Kamerstukken II 1996/1997, n nrs (nota Grenzen aan gedogen). 6 ABRvS 4 mei 2010, /1/H1. ~ 6 ~

7 moet worden opgetreden of niet. Veel bestuursorganen gaan echter pas tot handhaving over bij verzoeken hiertoe door derden. In het volgende hoofdstuk wordt nader stilgestaan bij de beginselplicht tot handhaving en hoe bestuursorganen hiermee omgaan bij problemen rondom voormalige agrarische bedrijfswoningen Belangen De rustende boer heeft belangen in dit verhaal, maar ook de positie van een derdebelanghebbende is interessant te noemen. Voor hen is bepalend wat de bestemming van de naastgelegen woning is, vanwege de geldende milieuregelgeving. Wanneer er een burgerwoning naast het bedrijf is toegestaan, wordt het bedrijf beperkt in zijn bedrijfsvoering vanwege de zogenaamde hindercirkel. Hindercirkels worden opgenomen in de voorschriften in een omgevingsvergunning voor de activiteit milieu (voorheen milieuvergunningen). In de omgevingsvergunning wordt bepaald tot welk niveau en tot welke afstand een bedrijf geluid/ geur en lichthinder mag veroorzaken. 7 In veel gevallen gelden de uniforme regels vanuit het Besluit glastuinbouw 8 of het Besluit landbouw milieubeheer 9 Exploitanten van nabijgelegen veehouderijen verzoeken daarom soms om handhavend op te treden tegen het burgergebruik van een agrarische bedrijfswoning die volgens de bestemmingsplanvoorschriften van het vigerende bestemmingsplan de bestemming agrarische bedrijfswoning heeft. De als agrarisch bestemde woning wordt namelijk gebruikt door burgers die geen functionele binding meer hebben met het bij de woning behorende bedrijf. Zodra een verzoek om handhaving bij een bestuursorgaan wordt ingediend, zal het bestuursorgaan hierop een besluit moeten nemen. Zoals gezegd zijn bestuursorganen bij overtredingen in beginsel verplicht om handhavend op te treden. In hoofdstuk 2 komt de beginselplicht tot handhaving bij voormalige agrarische bedrijfswoningen aan de orde. In dat hoofdstuk wordt ook jurisprudentie aangehaald De problematiek De problemen kennen een tweetal invalshoeken. De handhaving van het bestemmingsplan Wanneer het bestuursorgaan de beginselplicht tot handhaving in acht neemt en ambtshalve of op verzoek van een derde tot handhaving van strijdig gebruik met het bestemmingsplan overgaat, leidt dit er in veel gevallen toe dat burgers die een voormalige agrarische 7 Artikel 2.22 Wet algemene bepalingen omgevingsrecht: aan een omgevingsvergunning worden voorschriften verbonden die nodig zijn met het oog op het belang dat voor de betrokken activiteit is aangegeven in het bepaalde bij of krachtens de artikelen 2.10 tot en met Indien toepassing is gegeven aan artikel 2.27, vierde lid worden aan een omgevingsvergunning tevens de bij de verklaring aangegeven voorschriften verbonden. De aan de omgevingsvergunning verbonden voorschriften zijn op elkaar afgestemd. 8 Artikel 2 van het Besluit glastuinbouw 9 Artikel 4 van het Besluit landbouw milieubeheer ~ 7 ~

8 bedrijfswoning als burgerwoning gebruiken, de woning moeten verlaten. Dit veroorzaakt daardoor een probleem voor de bewoner van de voormalige agrarische bedrijfswoning. De bewoner heeft echter zelf het risico genomen, om in strijd met het vigerende bestemmingsplan, de voormalige agrarische bedrijfswoning te betrekken (of te blijven bewonen) als burgerwoning. Feit is wel, dat wanneer een agrariër tientallen jaren zijn agrarisch bedrijf of de locatie heeft mogen voeren en ook bij het bedrijf woonde, het verlaten van dit huis op zijn zachtst gezegd pijnlijk moet zijn. Burgerwoning leidt voor omliggende bedrijven tot beperkingen in de bedrijfsvoering Het tweede probleem dat speelt is dat burgerbewoning van de voormalige agrarische bedrijfswoningen kan leiden tot de beperking in de bedrijfsvoering van de nabijgelegen bedrijven. De beperkingen zullen zich vooral voordoen als het bedrijf en de woning uiteen zijn gesplitst. Het gaat dan dus om het bedrijf waartoe de bedrijfswoning voorheen behoorde. Bij de beperkingen in de bedrijfsvoering kan het dan gaan om geur- geluid- licht- of fijnstofhinder. Deze beperkingen zal ik beschrijven aan de hand van het juridisch kader Juridisch kader In relatie tot voormalige agrarische bedrijfswoningen zijn vooral de regels van belang die zich richten op de bescherming van de mens in de landelijke omgeving waar hij woont of verblijft. Het gaat om de wet- en regelgeving over gebruik van het bestemmingsplan, geluid, geurhinder, luchtkwaliteit en externe veiligheid. Het betreft de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), de Wet milieubeheer, de Wet ruimtelijke ordening, de Wet geluidhinder en de Wet geurhinder en veehouderij. Een bedrijfswoning behorende bij het eigen bedrijf geniet in ieder geval geen bescherming tegen de nadelige milieugevolgen van het bijbehorende eigen bedrijf omdat deze onderdeel uitmaakt van de milieu-inrichting zelf Planologische regelgeving In de Wabo 10 wordt geregeld wanneer het verboden is om een activiteit uit te voeren zonder vergunning van het bevoegd gezag. Zo is bijvoorbeeld het gebruik van een gebouw in strijd met het vigerende bestemmingsplan niet toegestaan zonder omgevingsvergunning van het bevoegd gezag. Om te bezien of er daadwerkelijk sprake is van strijdig gebruik, moet de feitelijke situatie worden beoordeeld aan de hand van de gebruiksbepalingen uit het bestemmingsplan. De planologische situatie is leidend om te bepalen of er sprake is van een overtreding. Wanneer blijkt dat de situatie niet in overeenstemming is met het bestemmingsplan, heeft het bevoegd gezag een titel om handhavend op te treden. 10 In het bijzonder artikel 2.1. eerste lid aanhef en onder c van de Wabo ~ 8 ~

9 Algemene milieuregels De Wet milieubeheer (Wm) beoogt de omgeving van inrichtingen te beschermen tegen onder andere, geluid- geur- en fijnstof. Wanneer er sprake is van een inrichting in de zin van de Wm dan dient het bedrijf zich te houden aan milieuregelgeving. Artikel 1.1. van de Wm definieert een inrichting als volgt: elke door de mens bedrijfsmatig of in omvang alsof zij bedrijfsmatig was, ondernomen bedrijvigheid die binnen een zekere begrenzing pleegt te worden verricht. Als het bedrijf onder deze definitie valt, moet vervolgens in bijlage II van het Besluit omgevingsrecht (Bor) worden bekeken of sprake is van een bij name genoemde inrichting. Deze bij name genoemde inrichtingen worden genoemd in het Bor. In dit besluit wordt ook bepaald of sprake is van een vergunningsplichtig of een meldingsplichtig bedrijf. Milieuinrichtingen vallen steeds vaker onder de algemene maatregelen van bestuur en zijn vaak niet meer vergunningsplichtig. Tot 1987 waren alle milieu-inrichtingen vergunningplichtig, maar weinig inrichtingen beschikten over een milieuvergunning. Tussen 1987 en 1998 zijn 24 algemene maatregelen van bestuur, gebaseerd op artikel 8.40 Wm, tot stand gekomen voor milieu-inrichtingen. Op 1 januari 2008 is het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer van kracht geworden. In 25 jaar tijd zijn 95% van de milieu-inrichtingen onder algemene regels komen te vallen. Volgens Van der Meijden een prestatie die nooit was gelukt onder het vergunningensysteem. 11 De algemene regels zijn op veel bedrijven in Nederland van toepassing. Voor veel bedrijven in ons land geldt namelijk dat zij dezelfde installaties hebben en soortgelijke activiteiten verrichten waardoor algemene regels van toepassing kunnen zijn. Voor een aantal inrichtingen dat een grotere milieubelasting veroorzaakt dan de meldingsplichtige inrichtingen en voor inrichtingen waartoe een gpbv-installatie hoort, geldt dat voor deze bedrijven niet kan worden volstaan met algemene regels, maar dat het hebben van een vergunning noodzakelijk is. 12 Niet alleen omdat maatwerk geboden is, maar ook om voor omwonenden en omliggende bedrijven de mogelijkheid tot rechtsbescherming te bieden. Grootschalige veehouderijen zijn bijvoorbeeld nog vergunningsplichtig. 13 In de nota van toelichting bij het Activiteitenbesluit wordt ook ingegaan op illegale bewoning van een gebouw. De volgende alinea is onder meer van belang: Het uitgangspunt is dat het milieurecht is geschreven ter bescherming van het belang van het milieu en het ruimtelijk ordeningsrecht bevoegdheden geeft in verband met een goede ruimtelijke onderbouwing. Bij illegale bewoning van een gebouw dient het bevoegd gezag te handhaven op grond van het ruimtelijk ordeningsrecht. Het kan echter voorkomen dat illegaal bewoonde gebouwen onbedoeld akoestisch worden beschermd, omdat het bevoegd gezag het bestemmingsplan niet kan of wil handhaven. Vanwege de onwenselijkheid hiervan, zal evaluatie plaatsvinden van de betekenis van het begrip woning in verschillende wetten en besluiten. Dit onderzoek zal betrekking hebben op meer wetten en regels dan alleen dit 11 Van der Meijden, 2010/ Artikel 2.1 eerste lid aanhef en onder c van de Wabo jo. artikel 2.1. tweede lid van het Besluit omgevingsrecht. 13 Artikel 2.1 eerste lid aanhef en onder c van de Wabo jo. artikel 2.1. tweede lid van het Besluit omgevingsrecht, jo. onderdeel B eerste lid van bijlage 1 van het Besluit omgevingsrecht behorende bij de artikelen 2.1, 3.3, 6.3, 6.7 en 6.13 ~ 9 ~

10 besluit. Daarbij zal ook meegenomen worden de problemen van dienstwoningen en woningen op bedrijventerreinen Geluid Op grond van onder andere artikel 7 van het Besluit landbouw milieubeheer jo. artikel van de Bijlage van het Besluit landbouw milieubeheer en de bepalingen Activiteitenbesluit geniet een woning bescherming tegen geluidhinder van nabijgelegen bedrijven. Het Besluit landbouw milieubeheer ziet vooral op agrarische bedrijven en het Activiteitenbesluit op andere bedrijven. Er is inmiddels een ontwerpbesluit gepubliceerd waarin deze twee besluiten tezamen met het Besluit glastuinbouw worden geïntegreerd in een Activiteitenbesluit. 15 Voor bedrijven die een omgevingsvergunning (voor de activiteit oprichten, veranderen of in werking hebben van een inrichting) nodig hebben, worden geluidsnormen opgenomen waarbij de Handreiking industrielawaai en vergunningverlening richtinggevend is. 16 Er wordt geen onderscheid gemaakt in de geluidsregels tussen een burgerwoning en een bedrijfswoning van derden. Een bedrijfswoning geniet dan ook dezelfde mate van geluidsbescherming van nabijgelegen agrarische bedrijven waar het bedrijf geen functionele relatie mee heeft. Om bescherming tegen geluidshinder te kunnen genieten is volgens de Wet geluidhinder het feitelijk gebruik van de woning doorslaggevend en niet het planologisch gebruik. De Wet geluidshinder definieert een woning als volgt: gebouw dat voor bewoning gebruikt wordt of daartoe bestemd is. 17 Dit betekent dat wanneer een voormalige agrarische bedrijfswoning feitelijk wordt gebruikt als burgerwoning, maar nog wél de planologische bestemming bedrijfswoning heeft, ook tegen geluidshinder beschermd wordt als ware het een burgerwoning. Dit geldt ook voor eventuele geluidhinder die afkomstig is van het bedrijf waar de woning eerst deel van uitmaakte (in het bestemmingsplan maakt deze er ook nog deel van uit). Dit kan dan ook voor de nodige problemen zorgen voor de agrariër die het bedrijf exclusief de bedrijfswoning overneemt, aangezien de bewoner van de voormalige agrarische bedrijfswoning kan opkomen voor de geluidsbescherming die hem in rechte toekomt. Deze bescherming kwam hem echter eerder niet toe, aangezien de milieunormen niet gelden voor het eigen bedrijf! Geurhinder De Wet geurhinder en veehouderij (Wgv) is in het leven geroepen om bescherming tegen stank te kunnen bieden aan geurgevoelige objecten. Deze wet bevat specifieke regels voor de bescherming van in gebruik zijnde, respectievelijk voormalige agrarische bedrijfswoningen 14 Stb. 2007, 415, p Stb. 2010, nr Kamerstukken II 2010/2011, nr. 3. P Artikel 1 Wet geluidhinder ~ 10 ~

11 bij veehouderijen. 18 Deze bedrijfswoningen genieten wel bescherming, maar het beschermingsniveau is minder dan het beschermingsniveau van burgerwoningen. Artikel 1 van de Wgv bevat de definitie van een geurgevoelig object: een gebouw, bestemd voor en blijkens aard, indeling en inrichting geschikt om te worden gebruikt voor menselijk wonen of menselijk verblijf en die daarvoor permanent of een daarmee vergelijkbare wijze van gebruik, wordt gebruikt. Recreatiewoningen bijvoorbeeld, vallen daarom niet onder deze definitie omdat niet wordt voldaan aan permanent gebruik Als wel aan deze definitie wordt voldaan, moet worden bepaald welk beschermingsniveau hieraan verbonden is. Er wordt in de Wgv onderscheid gemaakt tussen: - Geurgevoelige objecten die zijn gelegen binnen en buiten een concentratiegebied en - Geurgevoelige objecten die zijn gelegen binnen en buiten de bebouwde kom. Om te bezien welke normen van toepassing zijn, moet worden beoordeeld op grond van de Regeling geurhinder en veehouderij of voor de dieren die worden gehouden in het agrarische bedrijf een zogenaamde geuremissiefactor is vastgesteld. Wanneer deze emissiefactor niet is vastgesteld, dan gelden de vastgestelde wettelijke afstanden tussen een veehouderij en een geurgevoelig object zoals genoemd in artikel 4 Wgv. Die afstand moet minimaal 50 meter zijn als het object buiten de bebouwde kom ligt en 100 meter als het object binnen de bebouwde kom ligt. Wanneer er echter wel een geuremissiefactor in de Regeling geurhinder en veehouderij is vastgesteld, dan moet de omgevingsvergunning voor de (uitbreiding) van een veehouderij worden geweigerd, als de geurbelasting ter plaatse van het geurgevoelig object de in artikel 4 Wgv aangegeven en in aantallen odour units per kubieke meter lucht uitgedrukte grenswaarden overschrijdt. 19 Ten aanzien van deze grenswaarden gelden minder strenge regels voor 20 : - geurgevoelige objecten die deel uitmaken van een andere veehouderij (artikel 3 lid 2 Wgv). Bijvoorbeeld een agrarische bedrijfswoning bij een andere veehouderij. - geurgevoelige objecten die op of na 19 maart 2000 hebben opgehouden deel uit te maken van een andere veehouderij. Dit zijn voormalige agrarische bedrijfswoningen die later burgerwoning zijn geworden bij een andere veehouderij. Bovenstaande lijkt er echter op dat er voor de agrarische bedrijfswoningen op het eigen perceel behorend bij de veehouderij, wel de strengere milieunormen gelden. Teunissen stelt echter dat dit nooit de bedoeling van de wetgever kan zijn geweest. 21 Op 28 januari 2009 heeft de Afdeling geoordeeld, dat een redelijke uitleg van de wet meebrengt dat bij de vaststelling van de mate van bescherming van een van een veehouderij afgesplitste woningen 18 Kamerstukken II 2010/2011, nr. 3. p Zie noot bij ABRvS 8 juli 2009, /1/H1/ Gst 2009, 88, m.nt. J.M.H.F. Teunissen. 20 Voor deze objecten geldt alleen de eis dat de afstand tot het emissiepunt van een veehouderij minimaal 50 meter bij ligging van dat object buiten de bebouwde kom respectievelijk 100 meter bij ligging binnen de bebouwde kom mag bedragen. 21 noot bij ABRvS 8 juli 2009, /1/H1/ Gst 2009, 88, m.nt. J.M.H.F. Teunissen. ~ 11 ~

12 tegen geurhinder behoort te worden uitgegaan van de juridisch planologische status van de woning. 22 Als de woning in planologisch opzicht nog steeds kan worden beschouwd als een onderdeel van het agrarische bedrijf, dan betekent dat die woning geen bescherming toekomt tegen de geuremissie van de eigen dieren. 23 De Afdeling heeft ook op 15 december 2010 bepaald dat zolang een voormalige agrarische bedrijfswoning nog op grond van het bestemmingsplan wordt aangemerkt als bedrijfswoning; deze woning geen bescherming toekomt tegen de geurhinder van het eigen bedrijf Luchtkwaliteit Titel 5.2. van de Wet milieubeheer regelt de normen inzake luchtkwaliteit. De regeling kent geen specifieke normen ten aanzien van bedrijfs- of andere woningen. De Europese richtlijn inzake luchtkwaliteit bepaalt, dat de normen voor luchtkwaliteit in beginsel overal in de buitenlucht gelden. 25 De Handreiking fijn stof en veehouderijen is een uitwerking van een verplichte eis binnen de Richtlijn. 26 Er is geen wet- of regelgeving voor opgesteld. De genoemde Handreiking geeft handvatten om te bepalen of woningen die deel uitmaken van nabijgelegen derde veehouderijen en voormalige agrarische bedrijfswoningen die inmiddels door burgers worden bewoond wel of niet beschermd moeten worden tegen de uitstoot van fijn stof van een veehouderij. Leidend bij luchtkwaliteit is echter ook de juridisch- planologische situatie om te bepalen of de woning beschermd wordt. Wanneer de woning op grond van de juridisch-planologische situatie nog deel uitmaakt van het bijbehorende bedrijf, dan wordt de woning niet beschermd tegen emissie van fijn stof van het eigen bedrijf, maar wel tegen de emissie van fijn stof afkomstig van derde/ omliggende bedrijven Externe veiligheid In het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer, beter bekend als het Activiteitenbesluit, zijn de veiligheidsafstanden opgenomen die moeten worden gehanteerd bij activiteiten met gevaarlijke stoffen. Daarnaast worden veiligheidsafstanden met betrekking tot gevaarlijke stoffen geregeld in de Publicatiereeks gevaarlijke stoffen. Verder is het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) van toepassing op inrichtingen waar grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen aanwezig zijn. In dit Besluit wordt onderscheid gemaakt tussen beperkt kwetsbare en kwetsbare objecten. 27 De afstandsnormen die gehanteerd moeten 22 ABRvS 28 januari 2009, nr /1, LJN: BH In de uitspraak van 28 januari 2009 ging het specifiek om de geuremissie afkomstig van varkens. 24 ABRvS 15 december 2010, /1/MZ. 25 Richtlijn nr. 2008/50/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2008 betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa (PbEU L152). 26 De Handreiking fijn stof en veehouderijen, mei Deze handreiking is opgesteld door Infomil in samenwerking met het Ministerie van VROM. 27 Artikel 1 eerste lid aanhef en onder b en l van het Besluit externe veiligheid inrichtingen. ~ 12 ~

13 worden van een inrichting tot een (beperkt) kwetsbaar object worden bepaald in de Regeling externe veiligheid inrichtingen of in de omgevingsvergunning milieu. 28 De te hanteren afstanden van een inrichting ten opzichte van een kwetsbaar object zijn strenger dan ten opzichte van een beperkt kwetsbaar object. Bedrijfswoningen van derden en verspreid liggende burgerwoningen zijn beperkt kwetsbare objecten. Zij worden dus in mindere mate beschermd dan burgerwoningen, die wel als kwetsbare objecten worden aangemerkt. Bij een omzetting van een bedrijfswoning naar een burgerwoning, ontstaat een kwetsbaar object en komt aan deze woningen meer bescherming toe Conclusie hoofdstuk 1 In dit hoofdstuk is vastgesteld dat bij voormalige agrarische bedrijfswoningen de woning is afgesplitst van het agrarische bedrijf en in het kader van verkoop van het agrarische bedrijf afzonderlijk is verkocht. Het probleem hiervan is enerzijds de handhaving van de bewoners van deze voormalige agrarische bedrijfswoningen. Bestuursorganen treden veelal pas op na een verzoek om handhaving van derden, om over de schrijnende gevolgen voor de rustende boeren nog maar niet te spreken. Anderzijds kan het gedogen van bewoners van voormalige agrarische bedrijfswoningen ervoor zorgen, dat omliggende (of het afgesplitste bedrijf) wordt beperkt in zijn hindercirkel. Daarnaast kan worden geconcludeerd dat het grote verschil tussen milieuregelgeving, met uitzondering van de bepalingen inzake geurhinder en de regelgeving op het gebied van ruimtelijke ordening is, dat milieuregels van toepassing zijn op de feitelijke situatie in een inrichting. De ruimtelijke ordening gaat echter uit van de planologische bestemming van een inrichting. Wanneer een voormalige agrarische bedrijfswoning de planologische agrarische bestemming heeft, maar in strijd wordt gebruikt met het bestemmingsplan, is een aantal milieunormen wel van belang voor derden ten opzichte van de illegale gebruikers van de voormalige bedrijfswoningen. Zij worden dus feitelijk beloond voor een overtreding die zij hebben begaan. 28 Artikel 4 van het Besluit externe veiligheid inrichtingen jo. artikel 2 van de Regeling externe veiligheid inrichtingen. ~ 13 ~

14 Hoofdstuk 2 In dit hoofdstuk wordt stilgestaan bij de volgende vragen: Wat houdt de beginselplicht tot handhavend optreden in? en Welke gevolgen heeft dit voor bestuursorganen om om te gaan met voormalige agrarische bedrijfswoningen die worden gebruikt in strijd met het bestemmingsplan? 2.1. Beginselplicht tot handhaving Sinds juni wordt door de Afdeling de volgende beginselplicht-formule gebruikt: Gelet op het algemeen belang dat gediend is met handhaving, zal in dit geval van overtreding van een wettelijk voorschrift het bestuursorgaan dat bevoegd is om met bestuursdwang of een last onder dwangsom op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik moeten maken. Slechts onder bijzondere omstandigheden mag van het bestuursorgaan worden gevergd, dit niet te doen. Dit kan zich voordoen indien concreet uitzicht op legalisatie bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden in die concrete situatie behoort te worden afgezien. In deze formule wordt zowel de beginselplicht tot handhaving als de belangenafweging tot uitdrukking gebracht. 30 Belangrijk is echter wel dat de nadruk is komen te liggen op de beginselplicht tot handhaving en dat slechts in zeer uitzonderlijke gevallen hiervan moet worden afgezien. Samengevat mag een bestuursorgaan slechts afzien van handhavend optreden wanneer er concreet zicht is op legalisatie of wanneer handhavend optreden onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen belangen. Dat onevenredigheid een grondslag kan vormen voor het afzien van handhaving volgt ook al uit art. 3:4 lid 2 Awb, maar omdat het in deze uitspraak op deze manier geformuleerd wordt, benadrukt de Afdeling dat slechts in bijzondere gevallen moet worden geoordeeld dat handhaving onevenredig is in verhouding tot de daartoe te dienen belangen. Uit de standaardoverweging blijkt dat er ondanks de beginselplicht tot handhaving een afweging van de belangen moet plaatsvinden. Kan na deze overweging nog gesproken worden van beleidsvrijheid voor bestuursorganen? Ja, de beleidsvrijheid is niet verdwenen. Een bestuursorgaan hoeft niet zonder meer op te treden tegen overtredingen van wettelijke voorschriften, maar moet bij zijn beslissing over handhaving de belangen die met handhaving zijn gediend, afwegen tegen de belangen die daardoor worden geschaad. 31 De belangen die bij een handhavingsbesluit moeten worden betrokken, worden afgeleid uit artikel 3:4 Awb. Deze standaardoverweging geeft in elk geval aan dat bestuursorganen slechts een beperkte ruimte 29 ABRvS 30 juni 2004, zaaknr /1, JB 2004/293, m.nt. C.L.G.F.H.A. 30 Bakker & Bastein 2004,p Damen e.a p ~ 14 ~

15 hebben om van handhaving af te zien. Verzoeken om bestuurlijke handhaving van derden zullen dan ook in de meeste gevallen moeten worden ingewilligd. 32 In dit hoofdstuk wordt bezien of dit ook geldt voor de handhaving van bewoning van agrarische bedrijfswoningen als burgerwoning en in hoeverre de Afdeling bestuursrechtspraak andere belangen boven het algemeen belang dat gediend is met handhaving laat prevaleren Jurisprudentie (voormalige) agrarische bedrijfswoningen Welke rechterlijke uitspraken zijn van belang met betrekking tot voormalige agrarische bedrijfswoningen? Een aantal uitspraken van de Afdeling wordt in deze paragraaf besproken Bijzondere omstandigheden Tijdens het onderzoek is vast komen te staan dat bijzondere belangen zelden prevaleren boven het algemeen belang dat is gediend met handhaving. In een uitspraak van de Afdeling op 13 november oordeelt de Afdeling dat de rechtbank terecht heeft overwogen dat het in geding zijnde gebruik objectief gezien een niet geringe inbreuk op het geldende planologische regime inhoudt. Van handhavend optreden mocht dan ook niet worden afgezien. Wat was er aan de hand? Het college van burgemeester en wethouders van Tubbergen heeft een verzoek om handhavend op te treden tegen het strijdig gebruik van een agrarische woning afgewezen. De rechtbank heeft het beroep gegrond verklaard en het college is tegen die uitspraak in hoger beroep gegaan. De vergunninghouder heeft, met uitzondering van de bij het bedrijf behorende dienstwoning, zijn varkensfokkerij verkocht in De vergunninghouder is in deze voormalige agrarische bedrijfswoning blijven wonen. Destijds heeft de koper van de varkensfokkerij er middels de koopovereenkomst mee ingestemd dat de verkoper op het perceel in de dienstwoning zou blijven wonen. Het perceel heeft de bestemming agrarisch bouwblok. Hierover staat in de bestemmingsplanvoorschriften opgenomen dat deze gronden bestemd zijn voor de uitoefening van het agrarisch bedrijf, met daarbij behorende bebouwing en erven. Er mag slechts een dienstwoning op het bouwvlak aanwezig zijn. De woning wordt derhalve in strijd gebruikt met het bestemmingsplan. Het college heeft aangevoerd dat er een bijzondere omstandigheid in is gelegen dat de koper van de varkensfokkerij zelf heeft ingestemd met het gegeven dat de verkoper zou blijven wonen in de dienstwoning. Daarnaast wordt nog aangevoerd dat de gezondheidstoestand van een van de bewoners slecht is en dat het college ook daarin een bijzondere omstandigheid aantreft. Ten onrechte volgens de Afdeling want zo wordt overwogen: de omstandigheid dat appellant sub 2 zelf middels de 32 Bakker & Bastein 2004, p ABRvS 13 november 2002, LJN: AF0265. ~ 15 ~

16 overeenkomst van koop van het varkensfokbedrijf heeft ingestemd met de bewoning van de woning door vergunninghouder kan, anders dan burgemeester en wethouders kennelijk beogen te betogen, niet zonder meer afdoen aan de belangen van appellant sub 2 bij handhaving van de planvoorschriften. Met betrekking tot de gezondheidstoestand overweegt de Afdeling: de omstandigheid dat burgemeester en wethouders vergunninghouder en zijn echtgenote de gelegenheid willen bieden te blijven wonen op het bedrijf waar zij van 1979 tot en met 1997 hun agrarisch bedrijf hebben gevoerd, is net aan de beslissing op bezwaar ten grondslag gelegd. Dit geldt ook voor de door burgemeester en wethouders eerst in hoger beroep aangevoerde omstandigheden die in de gezondheid van de echtgenote van vergunninghouder gelegen zijn. Reeds daarom kan het terzake betoogde niet leiden tot vernietiging van de aangevallen uitspraak. Bovendien betreffen het hier geen planologisch relevante omstandigheden. Van concrete stappen om de illegale situatie te legaliseren is niet gebleken. De aangevallen uitspraak blijft dan ook in stand en het college van Tubbergen zal een nieuwe beslissing op bezwaar moeten nemen met inachtneming van de uitspraak van de rechtbank. Op 11 oktober 2006 moest de Afdeling de rechtsvraag beantwoorden of leeftijd, gezondheidstoestand, de omstandigheid dat iemand eigenaar is van de boerderij en de moeilijk te verkrijgen vervangende woonruimte belangen zijn die het college moeten doen afzien van handhavend optreden. 34 Het college van Breukelen had een vrijstelling verleend aan een rustende boer om in de agrarische woning te kunnen verblijven door daar een afzonderlijke woonruimte te creëren. Het door een derde belanghebbende ingestelde bezwaar tegen deze vrijstelling is gegrond verklaard. Daarna heeft het college aan dezelfde bewoner een last onder dwangsom opgelegd om het strijdig gebruik met het bestemmingsplan ongedaan te doen maken. In beroep worden de bovengenoemde belangen van de rustende boer besproken. De Afdeling gaat niet in op deze omstandigheden, daar deze al zijn behandeld door de voorzieningenrechter en hiertegen geen hoger beroep is ingesteld. Wel behandelt zij het argument dat er in de jaren vijftig al een bouwvergunning was afgegeven die voorzag in de splitsing van de woning waarvan een deel niet-agrarische was. De Afdeling staat kort stil bij de fuikenleer, maar vervolgt daarna dat niet is gebleken dat de bouwvergunning verleend was met het oog op een gebruik van een pand als een volledig van het agrarisch bedrijf afgesplitste woning. Wanneer de genoemde omstandigheden wel zouden zijn meegewogen, zouden deze, gelet op de jurisprudentielijn, waarschijnlijk ook niet zijn aangemerkt als belangen op grond waarvan het bestuursorgaan af had moeten zien van handhavend optreden. De Afdeling merkt namelijk weinig omstandigheden als bijzonder aan op grond waarvan een bestuursorgaan af moet zien van handhavend optreden. 34 ABRvS 11 oktober 2006, /1 LJN: AY9891 ~ 16 ~

17 Het betreft dus wederom een tevergeefs beroep. 35 Een andere uitspraak betreft de behandeling van het beroep van een bewoner van een voormalige agrarische bedrijfswoning. 36 Het college van burgemeester en wethouders van Venlo heeft een verzoek om handhavend op te treden tegen het gebruik van een agrarische bedrijfswoning als burgerwoning afgewezen. Tegen dit besluit is bezwaar gemaakt. Het college heeft dit bezwaar gegrond verklaard, het primaire besluit herroepen en vervolgens een last onder dwangsom opgelegd aan de bewoner van de voormalige agrarische bedrijfswoning. Het ingestelde beroep tegen de beslissing op bezwaar is door de rechtbank Roermond gegrond verklaard omdat het college onvoldoende zou hebben gemotiveerd waarom in dit geval niet van handhaving afgezien mocht worden. Tegen deze uitspraak is hoger beroep ingesteld door het college van B&W van Venlo. De Afdeling heeft uitspraak gedaan op 28 februari In het vigerende bestemmingsplan is bepaald dat het perceel de bestemming agrarisch gebied heeft. Op grond van de planvoorschriften is het gebruik van de woning op het perceel als burgerwoning in strijd met de bestemming. Appellant 1 (bewoner van de woning) voert aan dat het college niet handhavend had mogen optreden tegen het gebruik van de woning, omdat de bouwvergunning die verleend is, geacht moet worden te zijn verleend voor een burgerwoning. De Afdeling oordeelt dat dit betoog faalt. Het college van B&W voert vervolgens aan dat het niet consequent optreden tegen voormalige agrarische bedrijfswoningen en het ontbreken van handhavingsbeleid geen bijzondere omstandigheid oplevert die het college zou moeten doen afzien van handhavend optreden. De Afdeling stelt dat het betoog van het college slaagt en overweegt het volgende 38 : Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen in uitspraak van 2 april 2003 (...) betekent de vaste bestuurspraktijk van een bestuursorgaan dat niet wordt opgetreden tegen de bewoning door anderen dan agrariërs van agrarische bedrijfswoningen niet dat het een bijzonder geval betreft op grond waarvan van handhavend optreden kan worden afgezien, reeds omdat die praktijk indruist tegen het ter plaatse geldende bestemmingsplan. Hierin kan, wat er zij van de uitbreidingsmogelijkheden van bestaande bedrijven, derhalve geen bijzondere omstandigheid worden gevonden om van handhavend optreden af te zien. De omstandigheid dat het college geen beleid heeft vastgesteld aan de hand waarvan het handhavend zal optreden tegen illegaal gebruik van agrarische bedrijfswoningen als burgerwoning, is evenmin zo n bijzondere omstandigheid. ( ) Hier bevestigt de Afdeling nog maar eens dat er in weinig gevallen een bijzondere omstandigheid wordt gevonden die bestuursorganen moet doen afzien van handhavend 35 Vgl. ook ABRvS 30 juni 2004, zaaknr /1, JB 2004/293 (m.nt. C.L.G.F.H.A.), en ABRvS 15 april 2009, zaaknummer /1/H2 m.nt. A. van Hall waarin evenmin bijzondere omstandigheden werden aangenomen. 36 Rb. Roermnond, 24 april 2006, LJN: AW5697, 05 / 817 GEMWT K1. De rechtbank heeft zelf in de zaak voorzien en dezelfde last onder dwangsom opgelegd aan de bewoner, maar met een langere begunstigingstermijn. 37 ABRvS 28 februari 2007, nr /1 Gst. 2007, 81 m.nt J.M.H.F. Teunissen. 38 ABRvS 28 februari 2007, nr /1 Gst. 2007, 81 m.nt J.M.H.F. Teunissen. r.o ~ 17 ~

18 optreden. Teunissen overweegt met betrekking tot bovengenoemde uitspraak nog wel dat, ondanks het feit dat de Afdeling geen bijzondere omstandigheid vindt in het feit dat het college geen handhavingsbeleid had inzake illegaal gebruik van agrarische bedrijfswoningen, het voeren van consistent en consequent beleid een alfa en omega is van goed bestuur. Het is voor bestuursorganen dan ook onontbeerlijk om dit handhavingsbeleid op te stellen om hiermee de rechtszekerheid te bevorderen. In de uitspraak van 4 maart 2009 werd de vraag behandeld of het bestuursorgaan terecht heeft geoordeeld dat het gebruik gedurende 27 jaar van een bedrijfswoning als burgerwoning door een voormalige agrariër, gezien moet worden als een bijzondere omstandigheid op grond waarvan van handhavend optreden is afgezien. 39 Sinds de beginselplicht tot handhaving is geïntroduceerd wordt weinig ruimte aan bestuursorganen gelaten om van handhavend optreden af te zien. De Afdeling overweegt echter dat de enkele omstandigheid echter dat het college bekend was met deze overtreding, maar gedurende 27 jaar daartegen niet handhavend is opgetreden, is onvoldoende om tot het oordeel te komen dat het college daardoor bij (belanghebbende) het gerechtvaardigde vertrouwen heeft gewekt dat daartegen niet meer handhavend zou worden opgetreden. Voorts kan de omstandigheid dat een gedwongen verhuizing voor (belanghebbenden) ingrijpende gevolgen heeft, omdat (een van de belanghebbenden) een zwakke gezondheid heeft, niet als een bijzondere omstandigheid worden aangemerkt op grond waarvan het college in redelijkheid van handhavend optreden had behoren af te zien. De Afdeling zegt verder dat een overtreding van het bestemmingsplan niet kan worden aangemerkt als een overtreding van geringe ernst. Het college zou, om het leed van de rustende boer nog wat te verzachten, een milde begunstigingstermijn in de handhavingsbeschikking kunnen opnemen. De Afdeling heeft echter bepaald dat de begunstigingstermijn niet zo lang mag zijn dat er in feite sprake is van een gedoogbesluit. 40 In ieder geval dient de begunstigingstermijn steeds zo kort mogelijk te zijn. Daarnaast kan de raad besluiten om het perceel te bestemmen als burgerwoning in het bestemmingsplan. Hierbij dient rekening gehouden te worden met de afstandsnormeringen zoals deze zijn opgenomen in de Wet geurhinder en veehouderij. (zie voor meer informatie over deze geurnormen paragraaf ) 39 ABRvS 4 maart 2009, /1, LJN BJ4646, BR 2009/81, p.421, m.nt. J.W. van Zundert, ook gepubliceerd Gst m.nt. J.M.H.F. Teunissen 40 ABRvS 1 juni 2005, LJN: AT6950. ~ 18 ~

19 Geen reden tot handhavend optreden In de uitspraak van 8 november 2006 oordeelt de Afdeling bestuursrechtspraak dat het bestuursorgaan geen reden had tot handhavend optreden. 41 De Afdeling maakt een uitzondering voor voormalige agrariërs die willen blijven wonen in hun agrarische bedrijfswoning en waarvan de gronden en opstallen van het bedrijf niet zijn verkocht. De Afdeling overweegt (r.o. 2.2.) De Afdeling stelt voorop dat de bewoning van een agrarische bedrijfswoning door een burger in beginsel in strijd met een agrarische bestemming moet worden geacht. In dit geval is echter sprake van bewoning door de voormalige agrariër, die na beëindiging van zijn bedrijf de bijbehorende bedrijfswoning is blijven bewonen. Voorts zijn de bij het bedrijf behorende gronden niet verkocht en evenmin wordt door een andere gebruik gemaakt van de gronden en opstallen. Onder die omstandigheden kan aan de woning die hoedanigheid van een woning behorende bij een agrarisch bedrijf niet worden ontzegd en is de bewoning door de agrariër in ruste geen verboden gebruik van opstallen als bedoeld in artikel 29, juncto artikel 9 van de planvoorschriften. 42 Dit is een belangrijke uitspraak voor agrariërs die bij het beëindigen van het bedrijf, de wens hebben te blijven wonen in de voormalige bedrijfswoning en het bedrijf niet willen verkopen. In deze gevallen is er geen reden tot handhavend optreden voor bestuursorganen omdat er geen sprake is van een overtreding van de planvoorschriften van het bestemmingsplan. Ik denk echter, dat er maar weinigen zullen zijn, die bij aanvang van de voor agrariërs pensioengerechtigde leeftijd, het bedrijf niet wensen te verkopen. In het bedrijf zit namelijk vaak het pensioengeld Planologisch / feitelijke situatie In deze subparagraaf komen twee uitspraken aan bod waarin de Afdeling vaststelt dat niet het feitelijk gebruik, maar de planologische situatie bepaalt of bewoners van een voormalige agrarische bedrijfswoning worden beschermd tegen hinder van het nabijgelegen bedrijf. Aanleiding was in een situatie een verzoek om handhaving. De andere uitspraak van de Afdeling heb ik aangehaald omdat deze ingezette lijn wordt voortgezet. In casu behandelt de Afdeling de volgende zaak. 43 De exploitant van een nabijgelegen veehouderij heeft verzocht om handhavend op te treden tegen het burgergebruik van een woning in strijd met het bestemmingsplan. In het bestemmingsplan is de woning namelijk bestemd voor agrarische bedrijfswoning. De verzoeker om handhaving hoopt dat hij hierdoor 41 ABRvS 8 november 2006, Gst 2007, 11, m.nt. Nijmeijer 42 ABRvS 8 november 2006, Gst 2007, 11, m.nt. Nijmeijer, r.o ABRvS 8 juli 2009, /1/H1 en M en R 2009, m.nt. M. Bekooy. Ook gepubliceerd Gst m.nt. J.M.H.F. Teunissen. ~ 19 ~

20 niet wordt belemmerd in de exploitatie- en/ of uitbreidingsmogelijkheden van zijn bedrijf. De woning is reeds in 1991 afgesplitst van het agrarische bedrijf. Het college van B&W van Nederweert hebben het verzoek om handhaving afgewezen omdat, zo betogen zij, de afgesplitste woning die in strijd met het bestemmingsplan wordt gebruikt geen geurgevoelig object is als bedoeld in de Wet geurhinder en veehouderij (Wgv) en daarom niet wordt beschermd tegen geurhinder. Hiertoe hebben zij overwogen dat de normen uit de Wgv niet ter bescherming dienen van het eigen bedrijf. In casu is de woning echter afgesplitst van het bedrijf. De rechtbank Roermond overweegt dat wanneer een agrarische bedrijfswoning ophoudt onderdeel uit te maken van een veehouderij, gekeken moet worden naar de feitelijke situatie om te beoordelen of de Wgv van toepassing is. 44 De Wgv biedt bescherming aan geurgevoelige objecten. Uit de MvT bij de Wgv blijkt dat een geurgevoelig object in het bestemmingsplan een functie moet hebben voor permanent wonen of verblijf. Een locatie moet niet alleen (feitelijk) voor wonen of verblijven zijn bedoeld, maar moet ook juridischplanologisch zijn toegestaan. Locaties die in strijd met het bestemmingsplan worden gebruikt, worden dan ook niet beschermd tegen geurhinder. 45 De bedoeling van de wetgever is volgens de Rechtbank dan ook dat een geurgevoelig object ten opzichte van de eigen veehouderij geen bescherming toekomt. Het al dan niet onderdeel uitmaken van een veehouderij is afhankelijk van de feitelijke situatie en niet van de planologische situatie. In de Handreiking bij Wgv staat dat een inrichtinghouder zelf de keuze maakt om de bedrijfswoning af te splitsen. Door het splitsen is geen sprake meer van deel uitmaken van. Volgens de rechtbank is het met het bestemmingsplan strijdige gebruik niet van invloed op de vraag of sprake is van een geurgevoelig object en daarmee of de Wgv van toepassing is. Het beroep wordt daarom gegrond verklaard en de beslissing op bezwaar wordt vernietigd. Het college gaat in hoger beroep. Nadat de Afdeling heeft vastgesteld dat gehandeld werd in strijd met het bestemmingsplan, overweegt zij als volgt: Uit de bewoordingen van de Wgv volgt dat alleen geurgevoelige objecten die geen onderdeel uitmaken van en inrichting voor bescherming ten opzichte van die inrichting in aanmerking komen. De Wgv beoogt uitsluitend de gevolgen van een inrichting voor haar omgeving te reguleren, zodat de eigen geurgevoelige objecten niet worden beschermd tegen geurhinder van de eigen dierverblijven. Voor het bepalen van de geurgevoeligheid van een object in de Wgv is zoals uit overweging blijkt aansluiting gezocht bij de voor dat object van toepassing zijnde bestemming. Een redelijke wetsuitleg brengt mee dat anders dan in de uitspraak van 28 januari 2009, in zaak nr /1 is gedaan - bij de vaststelling van de mate van bescherming van een agrarische bedrijfswoning die is afgesplitst van een nog in werking zijnde veehouderij, eveneens aansluiting wordt gezocht bij de juridisch-planologische status van die woning. Een andere opvatting 44 ABRvS 8 juli 2009, /1/H1 en M en R 2009, m.nt. M. Bekooy. Ook gepubliceerd Gst m.nt. J.M.H.F. Teunissen. 45 Kamerstukken II, , , nr. 3. p. 17. ~ 20 ~

21 zou ertoe leiden dat door de enkele ingebruikneming van een agrarische bedrijfswoning als burgerwoning, bescherming aan die woning aangehaalde wetsgeschiedenis met inwerkingtreding van de Wgv ook de planologische status van belang wordt geacht voor de vraag of een object moet worden beschermd tegen stankhinder. 46 In de uitspraak van 28 januari 2009 heeft de Afdeling bepaald dat een van de veehouderij afgesplitste bedrijfswoning bij de verlening van een milieuvergunning als normaal geurgevoelig object moest worden aangemerkt. 47 Het feitelijk gebruik van de afgesplitste bedrijfswoning zou derhalve leidend zijn voor de mate van bescherming. Gelet echter op de uitspraak van de Afdeling op 8 juli 2009, zoals hierboven is opgenomen wordt een streep getrokken door de uitleg dat het feitelijk gebruik leidend is voor de vraag welk beschermingsniveau van toepassing is voor afgesplitste bedrijfswoningen. Niet langer is het feitelijke gebruik van de voormalige agrarische bedrijfswoning bepalend, maar is de juridisch-planologische status van de woning leidend om te bepalen welke bescherming aan die woning moet toekomen. Het gebruik van voormalige de agrarische bedrijfswoning als burgerwoning vormt daarom ook geen beperking van de uitbreidings- en exploitatiemogelijkheden van het naastgelegen bedrijf omdat in het bestemmingsplan de woning nog als behorend bij het agrarische bedrijf is bestemd. De uitspraak van de Rechtbank wordt vernietigd en het college moet een nieuwe beslissing op bezwaar nemen. De beroepen worden overigens ongegrond verklaard omdat het strijdig gebruik met het bestemmingsplan blijft bestaan (als burger wonen in een bedrijfswoning). Doordat dit een overtreding is, er geen concreet zicht is op legalisatie en van bijzondere omstandigheden niet is gebleken, geldt wederom de beginselplicht tot handhaving. Toch is het mogelijk dat, ondanks het feit dat er sprake is van een overtreding van de bepalingen uit het bestemmingsplan, de verzoeken om handhaving van agrariërs zijn afgenomen. Deze uitspraak moet een geruststelling zijn voor veehouders die een bedrijf hebben op korte afstand van een agrarische bedrijfswoning daar zij dus niet worden beperkt in hun rechten. Zij hoeven namelijk niet meer verontrust te zijn dat de instandhouding van hun boerenbedrijf afhangt van het burgergebruik van de naastgelegen voormalige agrarische bedrijfswoning, zolang de bestemming van de voormalige agrarische bedrijfswoning maar bedrijfswoning blijft. De toekomst van hun boerenbedrijf hangt niet af van wie er in de bedrijfswoning woont, maar van de bestemming van dit naastgelegen object. 46 ABRvS 8 juli 2009, /1/H1 en M en R 2009, m.nt. M. Bekooy. Ook gepubliceerd Gst m.nt. J.M.H.F. Teunissen. 47 ABRvS 28 januari 2009, /1, LJN: BH1116 ~ 21 ~