programma EEN SERIE TUINKAMEREXCURSIES

Transcriptie

1 programma EEN SERIE TUINKAMEREXCURSIES 28

2 2 27

3 Woord vooraf Voor u ligt de folder voor het komende winter-, lente- en zomerwerk in de kerk van Rozendaal. Het aanbod van kringen, avonden en cursussen is divers: het zijn ontmoetingen met de talloze wijzen waarop mensen hun ideeën en emoties uiten. In Bijbelverhalen, in muziek, in kunst, in liederen. Wij zullen het komende seizoen op excursie gaan langs al deze uitingen van cultuur of geloof. Het kunnen ontmoetingen zijn die kostbaar zijn, die inspireren of uitdagen of die ons troosten. Plaats waar deze ontmoetingen zal zijn, is de Tuinkamer. Vandaar de naam van deze serie avonden: de Tuinkamerexcursies. Vorig jaar begonnen we met een serie Bijbelstudies, we eindigden met een serie ontmoetingen in poëzie, dit jaar zetten we die ontmoetingen voort. Verder is er een breed scala aan mogelijkheden. Twee avonden zijn in samenwerking met de Protestantse gemeente van Dieren. Voor die avonden is het mogelijk vervoer te regelen. Voor wie zijn de morgens of avonden? Eenvoudigweg: voor iedereen die geïnteresseerd is in de inhoud. Wij mikken nadrukkelijk op de inwoners van ons dorp, niet alleen op de leden van onze kerkelijke gemeente maar vooral op ieder van u die mee wil worden genomen op een ontdekkingstocht langs aspecten van kunst en cultuur. Waar komen we samen? Dat ligt voor de hand: vrijwel altijd in de kerk van Rozendaal. Wij maken gebruik van de Tuinkamer, die naast de kerk ligt, of we gebruiken de grote ruimte waar we ook onze erediensten vieren. Wij wensen u veel plezier met het doornemen van onze activiteiten en wie weet, tot ziens in de Tuinkamer! ds. Frans Ort 26 3

4 Tweestemmig lied: thema s bij M. Vasalis en Ida Gerhardt In de serie zomeravonden rondom poëzie sluiten we dit jaar af met een avond rondom Ida Gerhardt en M. Vasalis. Lazen we vorig seizoen op twee afzonderlijke avonden werk van deze twee grote dichters, dit seizoen brengen we hun werk samen. We lezen gedichten rondom thema s die zij beiden gemeenschappelijk hadden: een fanfarekorps, een carillon, de moederfiguur, natuurthema s, bijbelse motieven en zelfportretten. Telkens zullen de verschillende verzen paarsgewijs worden gelezen en worden belicht op hun inhoud. Het is heel verrassend om te zien, hoe verschillend de dichters omgaan met de verschillende thema s. Als vanzelf zullen zo ook facetten van hun beider leven de revue passeren. Ds. Frans Ort is een enthousiast lezer en kenner van het werk van beide dichters. Tijdens de avond zullen de gedichten mee-leesbaar aanwezig zijn. Liefhebbers van poëzie zijn van harte uitgenodigd om deel te nemen aan deze avond. datum: 8 juli 2015 inleider: ds. Frans Ort 4 25

5 Nicodemuskring Al jaren komt de Nicodemuskring samen inde Tuinkamer van onze kerk bijeen om samen na te denken en vooral van gedachten te wisselen over actuele thema s, over filosofische en existentiële vragen, over theologen en hun visies. De ochtenden duren van 10 tot ongeveer 12 uur. De opzet van de ochtenden is globaal als volgt: we drinken samen koffie, we luisteren naar een inleiding en vervolgens gaan we na een korte pauze met elkaar in gesprek omtrent de aangereikte thema s. De eerstvolgende keer staat het thema eeuwigheid centraal, het zal door één van de groepsleden worden ingeleid. Dan maken we ook afspraken over de volgende keren dat we samen komen. De Nicodemuskring is inmiddels gegroeid tot een plek waar we intensief met elkaar nadenken over veel facetten van de religie en de filosofie. Ieder die geïnteresseerd is in verdergaande ontplooiing is van harte uitgenodigd om aan te schuiven De eerste ochtend is op vrijdag 26 september aanstaande. In principe komen we daarop aansluitend samen op elke laatste vrijdagmorgen van de maand. data: 26 september 2014, in principe elke laatste vrijdagmorgen van de maand aanvangstijd: uur (koffie klaar om 9.45 uur) inleider: leden van de groep, ds. Frans Ort 24 5

6 Rutger Kopland, een ontmoeting in poëzie Vorig jaar hadden we gedurende de zomerperiode drie avonden georganiseerd rondom poëzie. Die avonden bleken een dusdanig succes, dat we ze dit jaar opnieuw organiseren. De eerste avond staat Willem Barnard centraal, de tweede avond is gewijd aan het leven en werk van Rutger Kopland. Zijn naam was een pseudoniem: Rudi van den Hoofdakker was psychiater en later hoogleraar psychiatrie in Groningen. In de rij van twintigste-eeuwse dichter ontbreekt hij zeker niet. Zijn werk is geliefd en indrukwekkend, zowel in omvang als in vormgeving. Kopland heeft een bepaalde stijl weten te ontwikkelen die hij zijn leven lang heeft volgehouden: kort, alledaags en tegelijk indringend taalgebruik dat haarscherp kan omschrijven en waarmee hij zijn observaties van het moment vastlegt. Wij zijn erg gelukkig dat we één van zijn grote fans bereid hebben gevonden om zijn werk voor te dragen en van commentaar te voorzien: Walter Jansen van de gelijknamige boekhandel Jansen & De Feijter te Velp en van Het Colofon in Arnhem. Hij neemt ons deze avond mee op ontdekkingstocht door het werk van een van de grootste dichters van de vorige eeuw. datum: 24 juni 2015 inleider: dhr. Walter Jansen 6 23

7 Dromen achter prikkeldraad Op drie morgens buigen we ons in een leerhuis over drie dromen van de grote profeet Ezechiël. Ezechiël was van oorsprong priester. Hij werd echter op (ongeveer) zijn achttiende weggevoerd uit Jeruzalem als balling naar Babylon. In die stad woonden de Joodse ballingen bij de heuvel Tel Aviv. Het is een uitermate bewogen periode in de geschiedenis van Israël en Juda: men was zijn vertrouwen kwijt in alles wat zekerheid bood, inclusief het vertrouwen op God. Ezechiël heeft met zijn visioenen en bijna hallucinerende dromen gepoogd de ballingen nieuwe moed en nieuw vertrouwen te geven. Zijn profetieën gelden als een aantal van de meest aangrijpende delen uit de Bijbel. Op drie morgens lezen we intensief telkens één visioen. Naast zelf lezen en vragen aan de tekst stellen, zal er ook ruimte zijn voor achtergrondinformatie en de ontdekking van sommige betekenissen. En dan blijken de visioenen vaak veel actueler te zijn dan je ooit vermoedde. Specifieke voorkennis is niet vereist: iedereen die zich wil verdiepen in de Bijbel is van harte welkom. data: 24 oktober, 7 november, 21 november 2014 aanvangstijd: uur plaats van samenkomst: Tuinkamer, kerk van Rozendaal inleider: ds. Frans Ort 22 7

8 Willem Barnard, leven en werk van een Rozendaalse dichter Je kunt niet om hem heen: Willem Barnard, voormalig voorganger van onze gemeente, maar vooral schrijver van een indrukwekkend poëtisch oeuvre. Veel van de kerkliederen die hij in de loop der jaren schreef, zijn opgenomen in de bundels van vele kerken daaronder is tevens onze oude en onze nieuwe bundel. Barnard leeft nog immer in de herinnering van velen van ons in Rozendaal; evenals een aantal verhalen over hem. In de serie avonden rondom poëzie in de zomer zullen wij ons bezighouden met de vraag, wie Barnard was, wat zijn thema s waren, waar hij zich mee bezig hield. In dat licht hebben wij dr. André Troost uitgenodigd om dat verhaal te komen houden. Hij is gepromoveerd op het leven en werk van Willem Barnard (met als titel: dichter bij het geheim)en schreef in die context een zeer goed leesbare analyse van zijn leven en werk. Daarnaast is André Troost in de wereld van de kerkliederen ook geen onbekende: hij publiceerde vele liederen ten behoeve van de eredienst: een aantal daarvan is ook opgenomen in onze nieuwe liedbundel. datum: 10 juni 2015 inleider: dr. André Troost 8 21

9 Veni veni Emmanuel: Gregoriaans in geschiedenis en ontwikkeling Op zondag 30 november begint de adventstijd. Al sinds de Middeleeuwen klinkt dan de hymne Veni, veni Emmanuel. Ook in ons liedboek, zowel de oude als de nieuwe versie, in dit lied in een Nederlandse vertaling terecht gekomen. En er zijn nog meer Gregoriaanse gezangen in het nieuwe liedboek terecht gekomen, bijvoorbeeld de Pinksterhymne Veni creator Spiritus. Tijdens een informele lezing op dinsdag 25 november neemt Hans Schimmel ons mee in de traditie van het gregoriaans en laat hij ons de belangrijkste ontwikkelingen zien uit de geschiedenis. Dit illustreert hij met prachtige muzikale voorbeelden en beelden uit oude handschriften. Ook gaat hij in op de muzikale structuur van een Gregoriaanse vesper zoals die in onze tijd nog altijd wordt gehanteerd in kloosters en kerken. Als extra optie is er in aansluiting op deze lezing de mogelijkheid om zondagmiddag 30 november de gregoriaanse getijdenviering bij te wonen in de Sint Jan te Zutphen. Deze vesper wordt geheel in het Latijn gezongen. Het begint om uur en duurt ongeveer een uur. De toegang is gratis. (verdere informatie: datum: 25 november 2014 inleider: Hans Schimmel u kunt zich bij hem aanmelden, graag vóór 17 november: of via muziek@hansschimmel.nl 20 9

10 Etty Hillesum: een muzikale raamvertelling door Choral Dit jaar is het honderd jaar geleden van Etty Hillesum in Deventer werd geboren. Zij studeerde rechten in Amsterdam. Na deze studie begon ze een studie Slavische talen in Leiden. In die jaren leerde zij de oudere Joseph Spier kennen met wie zij een relatie kreeg. De oorlog overschaduwde echter álles. Aanvankelijk had zij nog een functie bij de Joodsche Raad, een functie waarbij zij toegang had tot het doorgangskamp Westerbork. Later is zij echter ook op transport gesteld. Etty Hillesum overleed in Auschwitz in november Zij heeft grote bekendheid gekregen door de uitgave van haar dagboeken (het verstoorde leven), waarin Hillesum bericht geeft van de gebeurtenissen, maar waarin zij ook zich tracht te bezinnen op de humaniteit en op dat wat leven de moeite waard maakt. Zij geeft daarin blijk van een diep inzicht in menselijke waarden in een tijd waarin die waarden met voeten werden getreden. Choral (bekend van onder meer het Chagallprogramma waarmee ze jaren rond hebben gereisd) heeft een aangrijpende muzikale raamvertelling gemaakt waarin haar leven en denken centraal staat. Samen met de Protestantse gemeente te Dieren hebben wij hen uitgenodigd om deze raamvertelling uit te voeren op in de Ontmoetingskerk te Dieren. Wij doen dit samen: omdat de kerk echter wat verder van Rozendaal af ligt, zullen we in de weken voor de uitvoering een lijst in de kerk leggen, zodat degenen die het wel willen bezoeken, maar die geen eigen vervoer hebben, ook meegenomen kunnen worden. De uitvoering duurt ongeveer een uur, staat op een hoog niveau (zoals van Choral te verwachten viel) en laat een diepe indruk achter. Naderhand is er gelegenheid om koffie te drinken. U bent zéér welkom! datum: aanvangstijd: uur plaats van samenkomst: Ontmoetingskerk te Dieren (Admiraal Helfrichlaan 54) 10 19

11 Johann Sebastian Bach: het Weihnachtsoratorium In de kerstperiode is het regelmatig te horen in concertzalen, in kerken, op de radio: het Weihnachtsoratorium van de grote Thomascantor J.S. Bach. In wezen is het een verzameling van cantates die Bach schreef voor verschillende zondagen rondom Kerst. In de loop van de geschiedenis zijn ze samengevoegd tot een (schijnbaar) eenduidig werk, maar de opzet van dit oratorium ; laat duidelijk zien dat het om diverse cantates gaat. Wij gaan deze avond intensief luisteren naar gedeelten uit het Weihnachtsoratorium: de verschillende uitvoeringen komen aan de orde, evenals verschillende achtergronden bij het werk. Zo staan we stil bij het fenomeen parodiemesse, bij de verschillende kerkelijk stromingen ten tijde van Bach, bij de thematiek van het fictieve heden in de cantates en de achtergronden van Hooglied, die in de aria s verborgen zitten. Naast de vertelde achtergronden is er ruim de gelegenheid om te luisteren naar de prachtige passages uit dit bekende werk. Het geldt voor in wezen alle kringen: voorkennis is niet vereist, iedereen die wil luisteren naar de muziek en het verhaal is van harte welkom. datum: 10 december inleider: ds. Frans Ort 18 11

12 Liedboekavond met de cantorij: de Psalmen Het nieuwe liedboek is een indrukwekkende verzameling geworden van liederen uit de volle breedte van de kerk. Diversen elementen zijn al bekend geworden: de nummering van de eerste serie Psalmen, die naadloos doorgaat in het vervolg, de samenbundeling van psalmen en bewerkingen ervan onder een a- of b-nummer. Het liedboek kent een uitgebreide serie liturgische zangen, responsoria, die zeer toegankelijk en bruikbaar zijn voor de eredienst, de taal van de liederen is duidelijk eigentijdser, er zijn kinder- en jongerenliederen, zelfs in Duits of Engels zijn er liederen opgenomen. Wie gaat bladeren in het liedboek, kan dat doen aan de hand van de verschillende compartimenten: advent, kersttijd, et cetera. Minstens zo fraai zijn de liederen rond het thema levensreis. Om het liedboek toegankelijk te maken voor gebruik in de huissituatie en in het pastoraat zijn er vele gedichten en gebedsteksten in opgenomen die verbonden zijn met de liederen. Kortom, er is een zeer kleurrijke bundel ontstaan, die de moeite van het ontdekken waard is. Gedurende een aantal avonden willen wij op ontdekkingstocht gaan, de teksten lezen, maar vooral kennismaken met vele nieuwe vormen en verzen. Dit jaar staan we stil bij de Psalmen: de verschillende toonzettingen, de diverse vormen waarin deze oeroude liederen zijn gevat, de berijmingen en de uitwerkingen van thema s in de a, b, c-versies die in het liedboek zijn opgenomen. Deze avond worden begeleid door de cantor en de musici van onze gemeente en door ds. Frans Ort. Iedereen die nieuwsgierig is, is van harte uitgenodigd. Het is aan te bevelen om het eigen exemplaar van het Liedboek mee te nemen. datum: 23 april 2015 inleider: cantor Joke Brandsma, ds. Frans Ort 12 17

13 De Groote Oorlog: poëzie in de loopgraven We kunnen er dezer dagen niet omheen: het is dit jaar een eeuw geleden dat de Grote Oorlog uitbrak. Een oorlog, die buitengewoon diepe sporen achterliet in het leven van mensen. Natuurlijk allereerst in de levens van de betrokkenen: mannen, vrouwen, kinderen. Maar ook een oorlog die sporen achterliet in het denken van mensen: ons mensbeeld veranderde drastisch, de theologie en met name het denken over de almacht Gods draaide volledig op zijn kop, de technologie kreeg een enorme ontwikkeling en ook de kunst veranderde zichtbaar. De Grote Oorlog staat ook wel bekend als the writer s war (de oorlog van de schrijvers): velen grepen in de loopgraven de pen en schreven hun ellende van zich af in dagboeken, poëzie, verhalen of roman. Zo werd onder meer het epos Lord of the Rings geboren in de loopgraven van de Somme Op 29 januari 2015 verzorgt ds. Frans Ort een avond met poëzie uit de loopgraven. Met enkele anderen leest hij gedichten die tijdens de oorlog zijn geschreven. Daarnaast zal hij commentaar leveren op de vele ontwikkelingen die deze oorlog zo schrikbarend en ontzaglijk wreed maakten. Ook hier geldt weer: voorkennis is niet nodig, interesse wel! Let op: deze avond vindt plaats in de Ontmoetingskerk te Dieren datum: 29 januari 2015 plaats van samenkomst: Ontmoetingskerk te Dieren, Admiraal Helfrichlaan 54 inleider: ds. Frans Ort 16 13

14 Johann Sebastian Bach: de Matthäuspassion Orgelkenner, cantor, virtuoos bespeler van vele instrumenten, dirigent, tekstuitlegger, wetenschapper, vernieuwer van de speeltechniek, ontwerper van instrumenten. Maar wie is deze man geweest? En wat is er zo bijzonder aan zijn muziek? Dit jaar zal Frans Ort een avond verzorgen rondom zijn bekendste werk, de Matthäus Passion. In vrijwel heel Bachs werk zie je in de muziek, dat hij bepaalde zaken wil accentueren: zo ook in de partituur van de Matthäus- Passion. Wij zien in notenbeeld de geseling van Christus, horen het tempelgordijn scheuren en voelen het trillen van de aarde. Naast de muzikale accenten is er aandacht voor de theologische achtergronden van het werk: waar komen die suikerzoete teksten toch vandaan? En waarom is er steeds sprake van de Bruidegom, of van zoetheid? Een bijzonder onderdeel van Bachs muziek is de uitvoering zelf. Het blijft altijd weer interessant om verschillende uitvoeringen van hetzelfde stuk te vergelijken. Iedereen heeft zijn eigen favoriete interpreet. Van de verschillende uitvoeringen zullen gedeelten worden gedraaid. Natuurlijk is het fijn, als deelnemers enige kennis hebben van de Matthäus-Passion, maar het is niet absoluut noodzakelijk. Frans Ort heeft een boekje gemaakt rondom de zaken die besproken worden; dat krijgt iedere deelnemer om na te lezen bij het verder luisteren. Iedereen die geïnteresseerd is in de muziek van Bach, is van harte welkom. datum: 16 maart 2015 inleider: ds. Frans Ort 14 15