Generaties verschillen? Ontmoeting verrijkt!

Transcriptie

1 Afgiftekantoor: Leuven 1 - P OOK Actueel - Speciaal Nummer Belgie - Belgique P.B. Leuven 1 BC 4192 Ouderenweek november Generaties verschillen? Ontmoeting verrijkt!

2 Inhoud Woord vooraf...1 Generaties verschillen?...3 Zin in nieuwe maatjes?...10 Jong en oud: sla de handen in elkaar!...13 Activiteit: Kraak de code...17 Cultuur van ouderen?...19 Dialoog tussen culturen en generaties...20 Activiteit: Toen ik. was...21 Publieke ruimte voor jou, voor mij, voor ons allen...23 Generaties in mijn straat...27 Diversiteit in de omgeving...31 Activiteit: Oeps geflitst!...32 Feestcultuur: zo anders en toch zo eender!...34 Feesten: van oud naar nieuw!...38 Rouwen en begrafenisrituelen vroeger en nu...40 Gelijke kansen voor iedereen...41 Op zoek naar iets anders?...44 Werkten mee aan de opzet van de Ouderenweek:...49

3 Woord vooraf Vorig jaar kozen we om twee jaar rond het thema verscheidenheid, ook vaak diversiteit genoemd, te werken. Er werd geopteerd om dat thema in te luiden met een waaier van alles wat mensen van elkaar onderscheidt. Daarnaast gaven we een stimulans om ook te zien waarin mensen in mindere of meerdere mate op elkaar gelijken, wat ze gemeen hebben. We kozen dus niet voor een bepaalde doelgroep, een bepaalde thematiek. Het was de bedoeling anderen te leren kennen waar we voordien misschien eerder vooroordelen tegenover hadden. De bijhorende slogan was Anders is ook mooi Omgaan met verscheidenheid. Graag wil ik u allen vragen om de vragenlijst (in het midden van deze brochure) in te vullen, zodat u de verdere werking van volgende ouderenweekthema s mee kan sturen. Dit jaar gaan we een stap verder met het thema verscheidenheid. We hebben gekozen voor generatieculturen. Hiermee komen we bij de verschillende generaties binnen onze maatschappij. En de verscheidenheid van de generaties wordt nog groter als we denken aan de verschillende generaties migranten die zich na verloop van jaren in onze gemeenten en steden gevestigd hebben of generaties die hier gevormd zijn. Hebben de verschillende generaties een eigen cultuur? En hoe zit dat dan met de jongere en oudere generaties van de families die een ander land van oorsprong hebben? En wat betekenen de verschillende generaties voor elkaar, zowel in familieverband als in het grotere maatschappelijk geheel? De slagzin die we daar dit jaar aan koppelen Generaties verschillen? Ontmoeting verrijkt zet aan om daar over na te denken. Het doel is te werken aan de sociale samenhorigheid, m.a.w. de sociale cohesie te bevorderen tussen de generaties en hun culturen. In deze brochure spitten we het thema uit, met daaraan gekoppeld suggesties voor activiteiten, stof voor discussie in de groepen waar u bij hoort, maar ook met andere intergenerationele en intragenerationele groepen. Zo sluiten we aan bij het Internationaal Jaar van de Ouderen dat in 1999 liep en aandacht wou krijgen voor een samenleving van alle leeftijden. Met het OOK kwamen de ouderenorganisaties tot 21 aandachtspunten voor de 21ste eeuw. De Vlaamse Ouderenraad gaat op deze basis verder om te werken aan een toekomst voor allen. Ook de Vlaamse Jeugdraad is met deze thematiek begaan. Als we samen in debat gaan, komen we misschien opnieuw uit bij standpunten die nauw bij elkaar aansluiten. Houdt u samen met ons het Ouderenparlement dat op 13 mei 2008 plaats vindt in het achterhoofd? Het wordt een soort apotheose van het thema verscheidenheid waarin we zoeken naar eenheid in beleidsaanbevelingen rondom het thema van de diversiteit. Vanuit het werk in de ouderenorganisaties en de geplande hoorzittingen werken we samen met u allen aan de voorbereiding. Zoals u kan vaststellen, is het thema van de Ouderenweek niet zo vrijblijvend en zeker ook niet bedoeld voor één weekje per jaar! Goddie De Smet Voorzitter 1

4 2

5 Generaties verschillen? Generaties Een van de effecten van een hogere levensverwachting is dat we met meer generaties samenleven. Deze meergeneratiesamenleving is een nieuwe vorm van samenleving waarbij we allemaal betrokken partner zijn. Maar wat is nu juist een generatie? Er bestaan verschillende manieren om een generatie te beschrijven. We kunnen kijken naar de tijd die verstreken is, en spreken van de volgende generatie, of van enkele generaties geleden. Demografen definiëren generaties als een groep mensen, of cohorte, die in een bepaalde periode geboren is. In een bepaald tijdperk opgroeien, dezelfde historische gebeurtenissen en veranderingen op dezelfde leeftijd ondergaan en op vergelijkbare wijze kennis maken met het culturele erfgoed, maakt dat deze mensen een generatie vormen. De relatie die gelegd wordt tussen het tijdstip van de geboorte en gemeenschappelijke leefomstandigheden geeft het begrip generatie haar inhoud.! In sociologische zin duidt het begrip generatie op een deel van de bevolking dat herkenbaar is aan eigenschappen die terug te voeren zijn tot de omstandigheden die heersten in de tijd dat men opgroeide. Bepaalde ijkpunten worden gekozen om generaties van elkaar af te bakenen, bijvoorbeeld de oorlog, de jaren zestig. Deze steunen op de opvatting dat jongeren extra gevoelig zijn voor invloeden vanuit de omgeving. In deze levensfase vindt ook de waardenoriëntatie plaats. Deze invloeden hebben hun weerslag op het verdere leven. Vandaar dat de meest gehanteerde indeling in generaties zich daarop baseert.! Vooroorlogse generatie (geboren tussen ) historisch: economische en politieke crisis, gevolgd door de 2de wereldoorlog gevolg: gericht op economische zekerheden gericht op handhaving van rust en orde kenmerken: gezagsgetrouwheid hoog arbeidsethos Stille generatie (geboren tussen ) historisch: de periode van de wederopbouw, groeiende welvaart nemen burgerlijk waardenpatroon aan kregen kansen Protestgeneratie (geboren tussen ) - babyboom grote welvaartsstijging waardering voor: democratisering individuele ontplooiing bereid tot politiek protest seksuele revolutie minder gezinsgericht 3

6 ! Verloren generatie (geboren tussen ) economische crisis werkloosheid Pragmatische generatie (geboren tussen ) no-nonsens-tijdsgeest H.A. Becker De volgende generatie wordt Millenniumgeneratie (geboren na 1987) genoemd en wordt gekenmerkt door feeling voor techniek, computer en een virtuele omgeving. De meeste mensen rekenen zich tot een bepaalde generatie, zonder er zich helemaal mee te vereenzelvigen. Sommigen voelen de benamingen aan als tegenstrijdig met de verwezenlijkingen van die tijd. Andere generatie-indelingen Vroeger ging de indeling in generaties over zo n jaren verschil. Tegenwoordig wordt zelfs om de 7 jaar al van een nieuwe generatie gesproken. Het lijkt wel of de mens de evolutie van de techniek volgt! Een TV of computer van 7 jaar oud wordt algauw de vorige generatie genoemd! Journalisten geven spoedig een naam om een generatie jongvolwassenen te karakteriseren. Zo horen we wel eens de achterbankgeneratie of de XTC-generatie en natuurlijk ook de digitale generatie van het computertijdperk. Een generatie kan ook bekeken worden vanuit familieverwantschap. Dan kunnen we stellen dat onze generatieboom hoger is geworden, maar minder breed. We hebben minder broers en zussen en minder leden van dezelfde generatie. Maar we hebben wel nog onze grootouders of zelfs overgrootouders bij ons, en ook kleinkinderen en achterkleinkinderen zijn voor langere tijd samen met de oudere generaties aanwezig. Dit maakt dat onze intragenerationele contacten minder veelvuldig zijn, maar onze intergenerationele contacten vermeerderen.! Intragenerationeel = binnen dezelfde generatie Intergenerationeel = tussen verschillende generaties De meeste families bestaan nog uit 3 generaties: kinderen ouders grootouders. Toch neemt het aantal viergeneratie- en vijfgeneratiefamilies sterk toe. Dit vergroot de afstand tussen de jongeren en de ouderen binnen één familie. Een kind van 5 jaar heeft 3 of 4 grootouders in leven (van de 4) en 1 tot 2 overgrootouders (van de 8). Het komt frequent voor dat een vijftiger tegelijkertijd grootouder is en de eigen ouders of schoonouders nog in leven zijn. Het gevolg is dat ze vaak zowel onderaan als bovenaan de leeftijdsladder worden gevraagd om bij te springen, en sommigen werken bovendien nog buitenshuis. 4

7 Ook de levensloop geldt als indeling, namelijk overzichtelijke perioden van 10 jaar. We spreken van tieners, twintigers, dertigers, veertigers, en associëren dat met eigenschappen en problemen die zich in die levensfase manifesteren. Voor de latere levensfasen worden weinig indelingen gehanteerd: 60-plussers of gepensioneerden vormen één grote groep. Toch zijn er veel verschillen binnen deze categorie in leeftijd, gezondheid, activiteit, enz. En waarom zouden we ze ook niet differentiëren als zestigers, tachtigers en honderdjarigen? Generatiesporen Elke generatie laat ook haar sporen na. Ze drukt haar stempel op gebouwen, publieke ruimte, het culturele erfgoed, maar ook op de opvoeding, op het beleid, enz. De volgende generatie kan misschien de tegenovergestelde weg inslaan, er andere ideeën op na houden. Maar ook een terugkeer naar vroeger is mogelijk. Het erfgoed van een vorige generatie kan plots terug naar waarde geschat worden. Een eenvoudig voorbeeld hiervan is het design van de jaren zestig welke plots helemaal terug in is. Oude gebouwen worden ook vaak beschermd omdat ze deel uitmaken van ons cultureel erfgoed. Ze weerspiegelen een bepaalde tijdsgeest, een bepaalde generatie denkers en/of ontwerpers. Na het vrijere denken vanaf de jaren zestig en de babyboomers als opvoeders, zou de huidige jeugd er weer een strakker denkpatroon op na houden. Meer generaties = meer variatie Meer generaties en de evolutie in de tijd geven meer verscheidenheid tussen de generaties. Dit vraagt wel een aanpassing, want hoe overbrugt men deze generatiesprong. Begrijpen we elkaar wel genoeg om de vruchten van onze generatieboom te plukken? Elke generatie ondervindt invloed van de heersende economische omstandigheden, van de culturele en politieke denkpatronen. Maar daarom wordt niet ieder individu op dezelfde manier beïnvloed door deze omstandigheden, deze tijdsgeest. Niet elke persoon van dezelfde generatie is hetzelfde! Men hoeft niet van een andere generatie te zijn om verschillend te zijn! Ook binnen dezelfde generatie zijn er veel verschillen. 5

8 Mensen van dezelfde generatie kunnen door verschillende redenen anders zijn, denken we maar aan gezondheid, individuele voorkeuren en levensgeschiedenis, gezinssamenstelling, seksuele aard, het grote leeftijdsverschil in de ouderengeneratie, mentale capaciteiten, opleiding en beroep, enz. Ook zij kennen elkaar niet altijd! Intragenerationele verschillen kunnen ook een bron van onbegrip vormen. Ook generaties van migranten brengen meer diversiteit. De kinderen en kleinkinderen die hier opgroeien, geven hun familiecultuur een nieuwe dimensie, bijvoorbeeld: jonge migrantenvrouwen werken buitenshuis, de familie blijft belangrijk voor de tweede generatie, maar hoeft niet dagelijks langs te komen. Dit meegroeien met het land waar men opgroeit, conflicteert vaak met de eerste generatie nieuwkomers die zich vastklampt aan de cultuur en de traditie van de streek waar zij opgroeiden. Generatieculturen Verschillende generaties kunnen ook gekoppeld worden aan verschillen in waarden en levensstijlen. Elke generatie groeit op in haar eigen tijd, met de leefregels die dan gelden. Verschillende generaties zullen dan ook andere kenmerken vertonen, andere gewoonten hebben, er andere visies op na houden. Zo ontstaat een grote verscheidenheid aan levensstijlen en waarden. Generatieverschillen geven aanleiding tot het ontstaan van generatieculturen. Ook nieuwe ontwikkelingen, mode en de media spelen een rol. Dit geeft een grote diversiteit aan culturen binnen dezelfde generatie en binnen de culturen van de onderscheiden generaties. Men spreekt in beide gevallen van het begrip generatieculturen.! Generatiecultuur is de cultuur die eigen is aan een bepaalde generatie of een deel ervan. De laatste jaren is de jongerencultuur opvallend aanwezig. Een eigen cultuur van de andere generaties komt minder uitgesproken naar voor. Deze generatieculturen moeten elkaar leren kennen en erkennen, om te komen tot een betere samenhorigheid tussen alle generaties, ongeacht de typerende cultuur. Deze diversiteit in generatieculturen is een verrijking voor onze samenleving en een middel om bruggen te slaan tussen generaties, ongeacht hun oorsprong. Het vraagt een nieuwe vorm van solidariteit tussen en binnen generaties en culturen, die we kunnen bereiken door dialoog en samenwerking. 6

9 Intergenerationele solidariteit, een evenwichtsoefening! Verschillende generaties hebben altijd bestaan; dit betekent dat de intergenerationele bezorgdheid niet echt vernieuwend is. Overlevingsmoeilijkheden noodzaakten vroegere generaties tot cohabitatie en solidariteit; vandaar dat meer generaties onder één dak woonden. In onze evolutie (minder kindersterfte, minder bedreiging) heeft de staat meer bescherming en collectieve veiligheid georganiseerd. Tegenwoordig worden deze engagementen in vraag gesteld omwille van de financiële houdbaarheid tengevolge van het groter aantal ouderen en het beperkter aantal nieuwkomers op de arbeidsmarkt. Het maatschappelijk debat wordt gedomineerd door de discussie over de financiering van de pensioenen en de ouderenzorg. Deze eenzijdige benadering werkt mogelijk ondermijnend voor de solidariteit tussen de generaties. Ouderen gaan in de verdediging en proberen hun rechten duidelijk te maken. Jongeren zien onder invloed van het debat en de berichtgeving ouderen als profiteurs van hun harde werk. Dit brengt twijfel over het voortbestaan van de solidariteit die in onze maatschappij door het sociaal zekerheidsstelsel is opgebouwd en duidelijk steunt op intergenerationele solidariteit. De veelheid aan generaties doet het evenwicht in onze samenleving wankelen tengevolge van de verschillende en zelfs tegengestelde behoeften versus de gelimiteerde beschikbaarheid van middelen. Enkele voorbeelden: de uitbouw van een welvaartsvast pensioen voor alle ouderen versus de uitbouw van een jong gezin, de zorg voor de verschillende leeftijdsgroepen. Aanpassingsmaatregelen zijn nodig om de gevolgen van de demografische en maatschappelijke veroudering aan te kunnen. De langere levensduur en de betere levenskwaliteit mogen geen destabilisatie van onze samenleving veroorzaken. Alle generaties zullen samen moeten debatteren om de intergenerationele solidariteit te verzekeren. De vraag stelt zich of we naar een nieuw soort intergenerationeel contract (Walker 1996) moeten zoeken waarin een evenwichtige verdeling van middelen en wederzijdse erkenning tussen de generaties geregeld wordt. Kunnen we een contract maken waarbij iedere leeftijd en ieder statuut zijn rechten gerespecteerd ziet? Kunnen we een contract maken waarin de lasten naar draagkracht verdeeld worden en de sociale rollen in overeenstemming zijn met de competenties en wensen van alle generaties? 7

10 Volgens Michel Loriaux is naast de financiële boekhouding ook een sociale boekhouding interessant waarin de transfers van rijkdom aangegeven worden, zowel materieel als immaterieel. Dit brengt ook de hulp van ouderen aan jongeren en volwassen generaties in beeld. Voorbeelden hiervan zijn schenkingen, hulp bij verbouwingswerken, opvang van kleinkinderen, enz. Ouderen worden dan niet uitsluitend als een kostenpost gezien, maar krijgen erkenning in hun betekenis voor de maatschappij. Enkele basisprincipes voor een verrijkende ontmoeting tussen de generaties Een meergeneratiesamenleving dient een aantal principes te volgen om tot een solidaire maatschappij te komen: Generaliteitsprincipe: Intergenerationaliteit moet in alle sectoren van de samenleving aanwezig zijn: op microniveau: in alle generaties van het familiaal niveau en het sociaal netwerk op macroniveau: op gemeenschaps- en nationaal niveau, op publiek domein op mesoniveau: in bedrijven, verenigingen, vakbonden Universaliteitsprincipe: De acties dienen gericht te zijn op alle generaties - het is als een partnerschap tussen meerdere generaties. Te vaak lijken de enige betrokkenen de kinderen en zorgafhankelijke ouderen te zijn. Intergenerationaliteit is meer dan de uiteinden van het leven alleen! Ook de middengeneraties zijn partners van intergenerationaliteit. Wederkerigheidsprincipe: Intergenerationele acties mogen geen eenrichtingsverkeer zijn. Te vaak zijn acties enkel naar ouderen gericht als de voornaamste begunstigden of van grootouders naar kleinkinderen. Samengevat kunnen we zeggen dat intergenerationeel samenleven idealiter op elk maatschappelijk niveau aanwezig is, in alle richtingen gaat en uitwisseling kent. Van stimulans tot intergenerationeel samenleven Jongeren op bezoek laten gaan bij rusthuisbewoners, ouderen levenservaringen laten vertellen in de school, enz. heeft een nuttige voorbeeldfunctie, maar is nog niet de voornaamste vorm van intergenerationele uitwisseling. De wil om intergenerationele verkenningen te maken en de moed om obstakels uit de weg te ruimen is nodig, vb.: kangoeroewonen, onthaalgezinnen voor eenzame en hulpbehoevende ouderen, luisteren naar jongeren met hun aparte taal. Al wat dialoog en relaties tussen de generaties bevordert, zal de meergeneratiesamenleving ten goede komen. Continuïteit, in tegenstelling tot wisselende projecten, is daarbij een noodzakelijke factor. 8

11 Een voorbeeld Zilveren kracht, bron van alledaagse solidariteit tussen de generaties - een project van het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn, o.l.v. Kees Penninx Een onderdeel van het project is het karweiteam: Jongeren worden uitgenodigd zich in te zetten voor ouderen. Aanvankelijk werd dit opgezet met een beloningssysteem. Door hun inzet krijgen de jongeren zelfvertrouwen, ook ervaring én inzicht in het omgaan met ouderen. Na enige tijd vinden ze het cool en willen zonder puntensysteem (zakgeld) doorgaan. Ze vinden die oma s en opa s aardig; ze krijgen van hen wat ze thuis niet krijgen, zoals cola. De jongeren getuigen dat deze ouderen luisteren en hen serieus nemen, wat een goede ervaring is! Besluit: Er gebeurt meer dan het karweitje dat de jongeren opknappen: ouderen krijgen hun trots terug. Jongeren krijgen een steuntje in de rug. Dit project wordt een langetermijninzet. Intergenerationeel werken is het ontplooien van activiteiten, waarin burgers van verschillende generaties met elkaar in contact komen om elkaar te helpen, voor elkaar te zorgen, gezamenlijke belangen te realiseren of de dialoog aan te gaan over onderlinge conflicten. (Kees Penninx) 9

12 Zin in nieuwe maatjes? Het woord is wat in onbruik geraakt, maar mijn maat of mijn maatje staat voor kameraad of vriend, hoewel de term op zich nog andere betekenissen heeft. En maatjes zijn altijd per twee, de Hollandse toch! Een maatje meer of minder? Mijn sportmaatje, wandelmaatje, kookmaatje, praatmaatje, breimaatje, winkelmaatje, stapmaatje, Maatjes zijn er in alle geuren en kleuren, er zijn dikke maatjes, kleine maatjes, maatjes voor altijd of maatjes voor heel even. Maatjes zijn er echter nooit genoeg! Vriendschap, kameraadschap geeft het leven invulling, het maakt dat je in het leven wil bijten, net als in een lekker maatje! Elk maatje, is een toe-maatje! Oude maatjes smaken ook nog! Iedereen kan in zijn leven wel een maatje gebruiken; ook als we ouder worden! Er zijn immers spijtig genoeg maatjes die ons ontvallen, of die soms gewoon niet meer mee kunnen 10

13 Tijd dan om dat maatje een nieuwe invulling te geven. Maatjes blijven maatjes, is het geen fietsmaatje meer? Dan maken we er toch gewoon een wandelmaatje van, of een babbelmaatje! Maatjes op z n provencaals Ooit al eens een ander maatje geprobeerd? Vriendschap kan natuurlijk ook met iemand die een beetje anders is dan het gewone Hollandse maatje! Ook ouderen uit verschillende culturen kunnen open staan voor elkaar. Tenslotte willen we eigenlijk allemaal hetzelfde van het leven! Een leuke tijd doorbrengen, genieten van kinderen en familie en af en toe eens plezier maken met een maatje! Spring er eens uit met een maatje Ben jij nog een echte spring in het veld, een brok energie. Fijn voor jou! Al eens gedacht iemand anders aan te steken? Al eens gedacht om iemand anders mee te laten genieten van jouw energie? Zoek eens een maatje op die wel een opsteker kan gebruiken. Neem dat maatje onder de arm en spring er samen eens uit! Wij zijn verse maatjes Ook verse maatjes kunnen best te genieten zijn. Het is belangrijk je niet af te sluiten voor nieuwe maatjes. Openstaan voor anderen, ontmoetingen niet uit de weg gaan, anderen leren kennen daar zit muziek in! Daar zijn de nieuwe maatjes te vangen! DOEN: Verse maatjes ze smaken Word adoptie-oma of adoptie-opa! De jongen uit je buurt heeft geen grootouders omdat ze overleden zijn. Malika s grootouders wonen in hun thuisland; ze kan bij hen haar verhalen niet kwijt want ze ziet hen hoogstens één keer per jaar. Tommy s ouders komen veel te laat thuis om hem een handje te helpen met zijn schoolwerk. Al deze kinderen en jongeren kunnen wat extra aandacht gebruiken. Is het niet de eigenschap van ouderen dat ze kunnen luisteren en tijd nemen voor kinderen. Via scholen, het Sociaal Huis of het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW) kom je wel te weten met welke jongere je kan scheep gaan. 11

14 Je kan ook buddy worden voor een ernstig zieke of gehandicapte. Vooral deze mensen hebben een steunpilaar, de schouder om op uit te huilen, nodig. De rust en levenservaring van de oudere persoon kan hier zeker zijn werk doen. Ik heb een maatje in het rusthuis of in het RVT. Er zijn heel wat ouderen die mensen bezoeken in het rusthuis, die er hun vaste klanten hebben. Toch blijft het een feit dat in de rusthuizen, waar nochtans veel mensen samen leven en werken, veel eenzaamheid is. Keuze genoeg! Er zijn intergenerationele maatjes en er zijn intragenerationele maatjes. Al die maten hebben hun waarde: vriendschap, steunpilaar, verdraagzaamheid, hulp en misschien bied jij nog wel andere waarden aan jouw maatje. Je kan de klaagmuur zijn of je kan het luisterend oor van het babbelkontje zijn. En je kan ook tegen de stroom in zwemmen door iemand tot je maat te maken waarvoor je vroeger helemaal niet gekozen zou hebben. Dit is iets wat ieder individu voor zichzelf kan uitmaken; er is keuze genoeg en er zijn noden. Maar als je dit vanuit een vereniging of lokaal dienstencentrum of de seniorenraad stimuleert, kan je best voor een apotheose zorgen, die geen eindpunt mag zijn, maar een aanmoediging: Naar de markt met de maatjes Feest met de maten Met mijn maatje kom ik ergens (een uitstap) Zulke apotheose zet de nieuwe vriendschappen extra in de verf en toont bovendien een waardenvolle wereld vol engagement tussen en binnen de generaties. 12

15 Jong en oud: sla de handen in elkaar! De jeugd van tegenwoordig een cliché dat iedereen bekend in de oren klinkt. De jeugd van tegenwoordig met hun piercings, hun harde muziek, hun gekrompen kledij, geen respect meer voor de ouderen. Herken je dit beeld? Denk je soms ook zo over de jeugd? Dan is er werk aan de winkel, want stereotypering heeft zich meester gemaakt van jou. Dit is geen verwijt, iedereen wordt hiermee geconfronteerd. Mensen baseren hun beeldvorming vaak op vooroordelen die niet stroken met de werkelijkheid. Ook ouderen krijgen hiermee te maken. Jongeren denken dat ouderen niet meer mee kunnen met hun tijd, versleten zijn, zagen. Beide groepen hebben dus te kampen met verkeerde beelden. Eén van de redenen hiervoor is dat ouderen en jongeren elkaars leefwereld niet zo goed kennen. Enerzijds is dit een logisch gevolg want mensen trekken vaak op met leeftijdsgenoten en velen krijgen weinig prikkels om zich te verdiepen in een leefwereld die niet de hunne is. Anderzijds doen er zich weinig kansen voor waar jongeren en ouderen elkaar ontmoeten en met elkaar kunnen in contact komen. Soms is die gelegenheid er wel, maar neem je die kans niet. Als deze negatieve beelden éénmaal doorbroken worden, kan er wederzijds begrip groeien. Daarom willen we het contact tussen jong en oud aanmoedigen, waardoor de verstandhouding tussen beiden bevorderd wordt. Dit kan het best gebeuren door ouderen en jongeren samen te brengen en zelf aan het woord te laten. Door deze contacten krijgen ze de kans elkaar te ontmoeten, elkaar beter te leren kennen en kunnen ze elkaar beïnvloeden door hulp, steun, gezamenlijke actie en debat. Een ontmoetingsdag of gespreksnamiddag is hier de ideale manier voor. Maar ook spontane ontmoetingen in familieverband tussen jongeren en ouderen kunnen deze beeldvorming langs beide kanten bijsturen. Samen sta je sterker Zowel ouderen als jongeren participeren mee aan het beleid. Elk met hun eigen behoeften en noden formuleren ze adviezen. Als je nagaat en eens samen rond de tafel zit, zul je zien dat deze belangen niet altijd tegenstrijdig zijn. Er zullen overeenkomsten zijn in de wensen van beide groepen. Waarom zou je dan niet samen op zoek gaan naar zaken die beide generaties binden. Er kunnen verrassende ideeën uit de bus komen als je met elkaar overlegt en zoekt naar compromissen. Op Vlaams niveau dachten de Vlaamse Jeugdraad en de Vlaamse Ouderenraad er ook zo over en gingen ze met elkaar in gesprek naar aanleiding van het thema Intergenerationele solidariteit bij de Jeugdraad. Voor de Vlaamse Jeugdraad ligt in solidariteit tussen de generaties een antwoord op de grootste uitdagingen van het moment. Elkaar ontmoeten, leren kennen en begrijpen, zodat de solidariteit tussen de generaties versterkt wordt, is de boodschap. 13

16 Vandaar dat er dit jaar een aantal activiteiten plaatsvonden in samenwerking met de Vlaamse Ouderenraad, waarbij de ontmoeting tussen ouderen en jongeren centraal stond. Ook op lokaal niveau kunnen de Jeugdraad en de Ouderenraad de handen in elkaar slaan om er samen werk van te maken. Hoe ga je te werk? Als lokale Ouderenadviesraad neem je contact op met de Jeugdraad. Samenwerken, bijvoorbeeld rond een advies, brengt niet alleen de generaties dichter bij elkaar, maar daardoor leer je elkaar ook kennen. De problemen kunnen besproken worden en samen sta je sterker. Zo heeft het advies meer slagkracht en de beleidsverantwoordelijken zullen verrast zijn! Welke initiatieven kun je als lokale Ouderenadviesraad nemen? 1. Organiseer een gesprek tussen de voorzitter van de lokale Ouderenadviesraad en voorzitter van de Jeugdraad. Dit kan een eerste aanzet zijn om de toenadering te bevorderen. Zo vond op Valentijnsdag een date plaats tussen de voorzitters van de Vlaamse Ouderenraad en van de Vlaamse Jeugdraad. Niet alleen de werking, maar ook de bekommernissen van beide groepen werden besproken. Tijdens een gezellig etentje kwamen ze heel wat te weten over elkaar, hun zorgen in de adviesraad en leerden ze elkaars generatie beter kennen. TIP Nodig een journalist uit die het intiem onderonsje mee volgt. Gespreksstof genoeg om er een mooi artikel van te maken. 2. Zet de buurt op stelten met een ludieke betoging Ouderen en jongeren die tegen elkaar betogen: daar komt toch volk naar kijken? Wordt jouw nieuwsgierigheid door deze krantenkop ook niet geprikkeld? Het is alleszins de opzet om met dit initiatief de media te halen. Natuurlijk gaan de generaties niet echt met elkaar in de clinch. Op deze ludieke manier wordt wel aandacht gevraagd voor de intergenerationele ontmoeting. JONG EN OUD OP DE VUIST! OF TOCH NIET? LEUVEN- 14 maart 2007 Jongeren en ouderen, elk met spandoeken, scandeerden slogans en kwamen op elkaar toegestapt. Op de markt hielden ze halt met tussen hen de generatiekloof. Is die nu echt zo diep? Beide groepen vonden van niet en stapten er gemakkelijk over. Na deze optocht was er tijd voor een hapje en een gemoedelijke babbel. Beide generaties vonden dit een geweldig initiatief dat zeker voor herhaling vatbaar is. 14

17 3. Ontmoetingsnamiddag Tijdens deze ontmoetingsdag met jongeren en ouderen staat praten met elkaar centraal. Debatteren over allerlei thema s, brengt niet alleen elkaars gevoeligheden naar boven, maar kan ook oplossingen teweeg brengen. Op die manier worden bepaalde topics besproken en leren de verschillende generaties elkaars leefwereld kennen. Voorbeelden van gespreksonderwerpen tussen jong en oud: Nog geen werk niet meer werken Sociale zekerheid vroeger, nu en in de toekomst: gezondheidszorg - pensioenen - kindergeld Mijn vrije tijd Hulp, ik heb iemand nodig Bijvoorbeeld: Sven (18) heeft problemen met zijn vriendin. Zijn ouders moet hij er niet mee lastig vallen, want die vonden Lize, met haar dreadlocks, toch niet echt iets voor hem. Gelukkig kan hij bij Maria (60) terecht, altijd bereid te luisteren en een schitterende raadgeefster. Een oudere kan een luisterend oor zijn voor een jongere. Doordat ouderen op meer afstand staan dan de eigen ouders, gaan jongeren soms liever met hun problemen bij hen te rade. Bovendien hebben ouderen heel wat levenservaring; ze hebben al veel meegemaakt en kunnen dus die ervaring uitwisselen of raad geven aan jongere generaties die zich in dezelfde situatie bevinden als zij vele jaren geleden. Georges, 74 jaar, heeft voor Kerstmis een nieuwe gsm gekregen van zijn kinderen. Hoewel er nog niets mis was met zijn oude gsm, heeft hij nu het allernieuwste snufje. Maar nu staan er in plaats van tien knopjes, wel twintig op. Het is een echt doolhof aan functies. Gelukkig kreeg hij hulp van Fien, zijn buurmeisje, zodat hij vlug terug mobiel was. Soms is een karwei te zwaar, waardoor je wel eens een handige Harry kan gebruiken. Jongeren kunnen hier de handen uit de mouwen steken. Maar ook ouderen kunnen hulp bieden door hun kennis en bepaalde technieken door te geven. 15

18 Ik wil een andere woning huren/kopen Bijvoorbeeld: Sofie en Tim, prille twintigers, zijn op zoek naar een geschikte woning. Helaas is de prijs te hoog, waardoor ze besloten hebben hun plannen een jaar uit te stellen. Georgette, een prille tachtiger, vindt haar woning met vier slaapkamers te groot en is op zoek naar een alternatief. Jongeren zijn vaak op zoek naar een woning om te kopen, maar zijn in het begin nog niet kapitaalkrachtig genoeg. Ook ouderen zijn vaak op zoek naar een andere woning. Ga na wat de noden zijn van beide generaties. Welke obstakels komen ze tegen? Wat loopt gelijk in de zoektocht? TIP Om het ijs te breken: speeddating Bij het onthaal krijg je als deelnemer de kans om per twee gedurende drie-vier minuten met elkaar een praatje te slaan. Vervolgens klinkt er een signaal, na die tijd verwissel je van partner. Zo leer je op een mum van tijd, op een vlugge manier, de verschillende deelnemers kennen. 16

19 ACTIVITEIT Activiteit: Kraak de code Lijkt het soms alsof uw kleinkinderen Chinees spreken? Kan je hun tekstboodschap met moeite ontcijferen? Jongeren gebruiken veel afkortingen, woorden uit andere talen en veel versterkende woorden zoals cool of gaaf. Het is niet altijd evident om dit taaltje te ontcijferen. Als je elkaar niet goed begrijpt, kan dat leiden tot misverstanden. Taal kan soms tussen twee generaties in staan. Laat het niet zo ver komen, ga samen (jong en oud) aan de slag en ontdek zo de geheimen van de taal. Sms-taal Er wordt vandaag de dag heel wat over en weer ge-sms t. Kun je onderstaand bericht ontcijferen? Oma, srry dak 2L8 b&. Mst 1st boo doe. KJMO 6UV? CUL8er VLEK, Sofie Ontcijferd: Oma, sorry dat ik te laat (to late) ben. Moest eerst boodschappen doen. Kom je me ophalen om zes uur vanavond? Ik zie je straks (See you later). Veel liefs en kusjes, Sofie Ken je de smileys? Deze zijn naast elkaar geplaatste leestekens die van opzij bekeken op een gezichtje lijken dat een bepaald gevoel uitdrukt, of die anderszins een bepaalde betekenis hebben. Smileys worden vaak gebruikt in een sms-bericht om aan te geven dat je blij bent, ergens om moet lachen, ergens verdrietig over bent, Hieronder vind je een lijst met de meest gebruikte smileys. :-) = lachend :-( = verdrietig, afkeurend ;-) = knipogend :-I = onverschillig :-D = hardop lachend :-o = verrast :-* = kus 17

20 Postkaartje ACTIVITEIT Hst met jullie? Tis ier de max op kamp! Pr8ig weer :-). 2Morrow is er een grote bbq. Ik ga nu effe chillen, want k b& moe. Eens vroeg crashen zal me goed doen. Vraag jij opa om mijn kamer te restylen? Thx! Ontcijferd: Hoe is het met jullie? Het is hier echt leuk op kamp! Prachtig weer (lachend). Morgen (tomorrow) is er een grote barbecue. Ik ga nu even rusten, want ik ben moe. Eens vroeg gaan slapen, zal me goed doen. Vraag jij opa om mijn kamer te behangen/schilderen? Bedankt! (Thanks). Nadat je in groep het sms-berichtje en de postkaart ontcijferd hebt, kunnen de volgende vragen gesteld worden: Zorgt de jongerentaal van nu voor probleemsituaties? Ken je nog woorden uit jouw jeugd die toen hip waren en die je nu nog gebruikt? Gebruiken jongeren die woorden nog? Wat is er anders? Welke overeenkomsten en verschillen zie je met de hedendaagse jongerentaal? Hoe ga je te werk? Ouderen geven een reeks woorden en de jongeren moeten raden wat daarmee bedoeld wordt. Misschien gaat het hierbij om zaken die de jeugd nu niet meer kent. Jongeren geven een aantal woorden uit de jongerentaal, de ouderen moeten deze ontcijferen. Bijvoorbeeld: Organiseer een taalquiz TIP Taal is iets dynamisch. Nieuwe woorden en uitdrukkingen ontstaan, maar er zijn ook woorden die verdwijnen, in onbruik raken en langzaam vergeten worden. Voor deze activiteit kunnen ouderen en jongeren samen op zoek gaan naar de betekenis van zowel nieuwe als oude woorden. Peignoir: kamerjas Combinaison: onderkleed voor vrouwen Pardessus: een dikke overjas Gaine: verstevigende slip, steunbroek voor de vrouw Horecagezwel => bierbuik Da s hier Côte d Azur => het is hier veel te duur Keyonaise => ketchup en mayonaise Alaise => cool Ieder jaar komen er ook nieuwe woorden bij. Weet je wat volgende woorden betekenen? hangoudere (cfr. hangjongere) chatten voic downloaden tomtommen (navigeren: gps) 18