activering van het gebruik van natuurlijke koudemiddelen zoals NH 3

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "activering van het gebruik van natuurlijke koudemiddelen zoals NH 3"

Transcriptie

1 A - KOUDEMIDDELEN Koudemiddelen De internationale zorg over de aantasting van de ozon in de hoge luchtlagen door chloor heeft geleid tot het protocol van Montréal waarbij gasvormige stoffen met chloor atomen op korte termijn worden verboden. Dit heeft grote gevolgen voor de koudetechniek doordat moleculen van vele bekende koudemiddelen chloor bevatten. Bij het zoeken naar alternatieven of oplossingen worden twee hoofdrichtingen onderkend en wel: activering van het gebruik van natuurlijke koudemiddelen zoals NH 3, CO 2, water en propaan. verdere ontwikkeling van gehalogeneerde koolwaterstoffen zonder chlooratomen, wat heeft geleid tot een reeks alternatieve koudemiddelen. In de discussies over de koudemiddelen worden een aantal afkortingen van begrippen en diverse aanduidingen van de koudemiddelen gebruikt. Voor een beter begrip wordt hieronder een kort overzicht gegeven van deze afkortingen en verschillende indelingen van koudemiddelen. ODP = Ozon Depletion Potential, de bijdrage aan de afbraak van de ozon in de hogere luchtlagen. Het is niet mogelijk dit als een absolute maat aan te geven en daarom wordt het steeds als een relatieve waarde gepresenteerd. Als basis is gekozen de ODP van R11 die op één wordt gesteld. GWP = Globel Warming Potential, het broeikaseffect door de uitstoot van CO2, Ook hier is het niet mogelijk een absolute waarde aan te geven en wordt het als een relatieve waarde gepresenteerd. Als basis wordt in de koudetechniek doorgaans gekozen voor de GWP van R11 die op één is gesteld (soms wordt de verhouding met CO2 als basis genomen). TEWI waarde = Total Equivalent Warming Impact. Het geeft de bijdrage aan van een koelinstallatie aan het broeikaseffect veroorzaakt door de koudemiddel-emissie als gevolg van lekkage en onderhoud opgeteld bij het energieverbruik van de installatie. Door het gebruik van de TEWI waarde kan de invloed van iedere koelinstallatie op ons klimaat worden vastgesteld. In de beschouwingen over koudemiddelen in relatie met de ODP wordt meestal een aanduiding gebruikt die betrekking heeft op de samenstelling van het molecuul zoals: CFK xxx = HCFK xxx = het molecuul bevat Chloor, Fluor en Koolstofatomen (voorbeeld: R11, R12). het molecuul bevat waterstof (chemisch aangeduid door de letter H), Chloor, II - A / 1

2 PRAKTIJKBOEK VOOR DE KOUDETECHNIEK HFK xxx = Fluor en Koolstofatomen. Dergelijke moleculen bevatten minder chlooratomen (voorbeeld: R22). het molecuul bestaat uit waterstof, Fluor en Koolstofatomen en heeft daardoor een ODP waarde van nul (voorbeeld: R134a). Bij het zoeken van alternatieven voor R11, R12 en R502 etc heeft men getracht stoffen te vinden die wat fysische eigenschappen betreft zoals drukverloop, verdampingswarmte, kookpunt etc, dicht bij het te vervangen koudemiddel komen. Men heeft enkelvoudige stoffen gevonden die aan de eisen voldoen zoals R134a. Daarnaast onderzoekt men of er mengsels zijn te maken, die aan de eisen voldoen en dit heeft geleid tot een andere indeling van de koudemiddelen. Deze zijn in te delen in de volgende groepen: 1. enkelvoudige stoffen, die dus bestaan uit één type molecuul zoals R134a. Deze vertonen steeds een kookpunt. 2. Azeotropische mengsels (azeotropen genoemd). Dit is een mengsel van twee (of drie) stoffen met een zodanige samenstelling dat het mengsel een duidelijk kookpunt heeft en zich dus gedraagt als een enkelvoudige stof (voorbeeld R507). 3. zeotropische mengsels (zeotropen genoemd) dat zijn mengsels die zich bijna azeotropisch gedragen en een, meestal kleine, kook- en condensatietraject vertonen (Voorbeeld R407c; het kooktraject is afhankelijk van de druk) De oudste en algemeen gebruikte classificatie en voor de koudetechniek het meest geschikt is de door ASHRAE (USA) opgestelde aanduiding door R getal. Tabel I en II geeft een recent gepubliceerd overzicht van de alternatieve koudemiddelen met hun aanduiding. Tabel I heeft betrekking op de HFCKs koudemiddel, die dus alle een ODP waarde hebben en daarom als een middellange termijn koudemiddel worden gezien. Tabel II heeft betrekking op de HFKs koudemiddelen en deze hebben dus alle een ODP nul en worden daarom gezien als de lange termijn oplossing. In de tabellen zijn tevens de verschillende handelsnamen opgenomen en ook voor welk koudemiddel het als een alternatief is bedoeld. Uit de tabellen blijkt dat verschillende industriële producenten van koudemiddelen alternatieven hebben ontwikkeld en op de markt brengen. Op de Nederlandse markt zijn verschillende alternatieve koudemiddelen verkrijgbaar waarvan tabel III en IV een overzicht geven. Tabel III geeft een overzicht van alternatieve koudemiddelen voor R12, R502 en R22, die alle worden geclasseerd als korte termijn oplossing omdat deze HCFKs in Europa na 2015 niet meer mogen worden geproduceerd. Tabel IV geeft een overzicht van de alternatieven voor R12, R502 en R22 voor de lange termijn oplossing omdat deze behoren tot de HFKs, die dus een ODP van nul vertonen. Uit het grote aanbod alternatieve koudemiddelen komen er een aantal naar voren die kennelijk als de winnaars worden beschouwd. Ook de aandacht voor ammoniak als koude- II - A / 2

3 A - KOUDEMIDDELEN middel voor grote en kleine installaties neemt toe. Dit resulteert in een overzicht (tabel V) van de voor de praktijk belangrijke koudemiddelen en de Nederlandse leveranciers (uitgezonderd NH 3 ) In tabel VI zijn enige karakteristieke gegevens van deze selectie koudemiddelen weergegeven. Daar er nog vele installaties met R22 zijn gevuld worden de gegevens van dit koudemiddel mede opgenomen. Van de koudemiddelen zijn door de fabrikanten tabellen over fysische grootheden als functie van de verdampingstemperatuur opgesteld. Van de genoemde koudemiddelen bestaan druk- enthalpie diagrammen van het verzadigings en het oververhittings gebied. Gezien de beperkingen door de afmetingen van de pagina van dit boek is er van afgezien deze op te nemen. De diagrammen zijn, vaak in verhelderende kleurendruk, verkrijgbaar bij de fabrikanten van de koudemiddelen, bij het IIF/IIR (zie adressenlijst) of bij het secretariaat van de NVvK te Apeldoorn. De leveranciers van de koudemiddelen geven in hun documentatie van de koudemiddelen doorgaans een overzicht van de verdraagbaarheid van het koudemiddel met materialen i.h.b. met kunststoffen. Bij de vervanging van de nu of binnenkort niet meer geproduceerde koudemiddelen door nieuwe, heeft men gezocht naar z.g. drop ins, waarbij vervanging geen aanpassing van de installatie nodig is. Dit is in het algemeen niet mogelijk gebleken (zie ook opmerkingen in Tabel III en IV) en altijd is enige aanpassing noodzakelijk voor de droger/filter, expansie ventiel en in het bijzonder de smeerolie. Door de NVKL is een advies opgesteld over de vervanging van R12 en R502. Rekening houdende met het verbod in 2015 van de HFCK s is in tabel VII en tabel VIII een aangepast advies gepresenteerd waarin tevens advies over de toe te passen smeerolie is opgenomen. Vaak dient een synthetische smeerolie te worden toegepast en deze zijn bijzonder hygroscopisch, zodat bij het vullen van de installatie er op moet worden gelet dat de olie zo min mogelijk in contact komt met de buitenlucht. De compressorfabrikanten geven een gedetailleerd advies over het merk en type olie dat in de door hen gefabriceerde compressor moet worden toegepast. De door de NVKL opgestelde overzicht hiervan is in tabel IX weergegeven. Aanbevolen wordt alvorens smeerolie voor de uit de tabel geadviseerde olie te gebruiken, contact op te nemen met de fabrikant/ importeur van de compressor om het meest recente inzicht/advies te vernemen. II - A / 3

4 PRAKTIJKBOEK VOOR DE KOUDETECHNIEK Tabel I. Overzicht van de HFCK.s volgens de ASHRAE indeling. 1. kookpunt of (kooktraject) bij p= 101,3 kpa (1 atm.) 2. gebaseerd op een periode van 100 jaar De bij de koudemiddelen genoemde klasse heeft betrekking op de USA indeling over de veiligheid. II - A / 4

5 A - KOUDEMIDDELEN Tabel II Overzicht van de HFK s volgens de ASHRAE indeling. 1. kookpunt of (kooktraject) bij p=101,3 kpa (1 atm.) 2. gebaseerd op een periode van 100 jaar De bij de koudemiddelen genoemde klasse heeft betrekking op de USA indeling over de veiligheid. 3. nog niet toegewezen * mogelijk alternatief II - A / 5

6 PRAKTIJKBOEK VOOR DE KOUDETECHNIEK Tabel III Overzicht van de op de Nederlandse markt verkrijgbare alternatieve koudemiddelen (korte termijn) (ontleend aan: CFK Aktie programma; Alternatieven voor de koudemiddelen R 12, R 502 en R 22; mei 1994) II - A / 6

7 A - KOUDEMIDDELEN Tabel IV Overzicht van de op de Nederlandse markt verkrijgbare alternatieve koudemiddelen (lange termijn) (ontleend aan: CFK Aktie programma; Alternatieven voor de koudemiddelen R 12, R 502 en R 22; mei 1994) II - A / 7

8 PRAKTIJKBOEK VOOR DE KOUDETECHNIEK Tabel V. Overzicht producenten en Nederlandse leveranciers van de belangrijkste alternatieve koudemiddelen. II - A / 8

9 II - A / 9 M molaire massa Tf stoltemperatuur (voor NH 3 tripelpunt) Tb kooktemperatuur bij atmosferische druk Tkr kritische temperatuur Pkr kritische druk Vkr kritische soortelijk volume R gasconstante 1) De opgegeven waarde voor Cp/Cv geldt bij 30 C, tenzij tussen haakjes een andere waarde wordt vermeld. Tabel VI. Fysische constante waarden voor een aantal koudemiddelen. A - KOUDEMIDDELEN

10 PRAKTIJKBOEK VOOR DE KOUDETECHNIEK Tabel VII. Advies over het retrofitten van R 12 installaties. II - A / 10

11 A - KOUDEMIDDELEN Tabel VIII. Advies over het retrofitten van R22 en R 502 installaties. II - A / 11

12 PRAKTIJKBOEK VOOR DE KOUDETECHNIEK Tabel IX. Overzicht van de door fabrikanten van compressoren aanbevolen smeerolie. Aspera Bitzer Bock Bristol Carrier Copeland Cubigel Danfoss Dorin Dunham Bush DWM Copeland Frascold Frigopol Grasso l Unité Hermétique Maneurop Mycom** Necchi R-134a Necchi R-404A Prescold Sabroe Stal Tecumseh York Trane Mc Quay Castrol Icematic SW 22 SW 32 SW 46 SW 68 SW 100 SW 150 SW 220 SW 350 CPI Solest DEA Triton SEZ 32 SE 55 SEZ80 SE 120 SE 170 II - A / 12

13 ICI Emkarate RL 15 S RL 22 S/H RL 32 S/H RL 32 CF RL 46 S/H RL 68 S/H RL 100 S RL 150 S Mobil EAL Arctic CC Bitzer * BSE 32 BSE 55 Frascold* 32 RC l Unité Hermétique POE 86850/15 Maneurop* 160 PE II - A / 13 Stal Refr. Oil* Type G Type F Trane* Oil 020 E * eigen merk Toepassing: HFK s ** project afhankelijk Bron: Leveranciersgegevens voor zover bekend. Inventarisatie datum: 14-12/1995. A - KOUDEMIDDELEN

14 PRAKTIJKBOEK VOOR DE KOUDETECHNIEK Tabel X. Thermodynamische tabellen van NH 3 NH 3 Temp. Druk Soortelijk Volume Enthalpie Entropie (kpa) (kg/m 3 ) (kj/kg) (kj/kg-k) -77,90 5,9 734,75 0, ,5 1565,6 0,4186 8, ,00 10,9 725,69 0, ,0 1580,3 0,5917 7, ,00 21,9 713,77 0, ,3 1598,1 0,7999 7, ,00 40,8 702,24 0, ,0 1615,2 1,0000 7, ,00 54,5 696,37 0, ,0 1623,4 1,0973 7, ,00 71,7 690,13 0, ,0 1631,4 1,1928 7, ,00 93,1 683,99 0, ,2 1639,2 1,2867 7, , ,96 1, ,2 1646,6 1,3789 6, , ,59 1, ,8 1653,8 1,4697 6, , ,89 1, ,2 1660,7 1,5589 6, , ,76 1, ,7 1667,2 1,6467 6, , ,89 2, ,3 1673,5 1,7331 6,6549-5, ,57 2, ,0 1679,3 1,8181 6,5854 0, ,56 3, ,8 1684,8 1,9019 6,5187 5, ,71 4, ,6 1690,0 1,9844 6, , ,60 4, ,6 1694,7 2,0657 6, , ,66 5, ,7 1699,0 2,1459 6, , ,12 6, ,9 1702,9 2,2250 6, , ,77 7, ,3 1706,4 2,3032 6, , ,23 9, ,8 1709,3 2,3804 6, , ,54 10, ,4 1711,8 2,4568 6, , ,37 11, ,3 1713,8 2,5324 6, , ,10 13, ,3 1715,2 2,6074 6, , ,74 15, ,7 1716,0 2,6819 5, , ,25 20, ,3 1715,7 2,8299 5, , ,32 26, ,6 1712,3 2,9777 5, , ,56 33, ,2 1705,3 3,1271 5, , ,86 42, ,1 1693,6 3,2806 5, , ,83 54, ,1 1675,3 3,4422 5,4339 index verzadigde vloeistof index verzadigde damp II - A / 14

15 A - KOUDEMIDDELEN Tabel XI. Thermodynamische tabellen van R 22 R22 Temp. Druk Soortelijk Volume Enthalpie Entropie (kpa) (kg/m 3 ) (kj/kg) (kj/kg-k) -80,00 10,8 1518,41 0, ,53 210,63-0,1900 1, ,00 15,2 1504,78 0, ,56 213,07-0,1646 1, ,00 21,0 1491,12 1, ,56 215,50-0,1398 1, ,00 28,5 1477,40 1, ,55 217,93-0,1155 1, ,00 38,1 1463,6 1, ,51 220,34-0,0916 1, ,00 50,2 1449,69 2, ,44 222,73-0,0682 1, ,00 65,1 1435,66 3, ,34 225,10-0,0451 1, ,00 83,4 1421,49 3,9386-5,19 227,43-0,0224 0, ,00 105,6 1407,15 4,9092 0,00 229,74 0,0000 0, ,00 132,2 1392,61 6,0606 5,24 232,01 0,0221 0, ,00 163,9 1377,86 7, ,53 234,23 0,0440 0,964-25,00 201,1 1362,86 8, ,88 236,40 0,0656 0, ,00 244,7 1347,59 10, ,29 238,52 0,0870 0, ,00 295,1 1332,01 12, ,77 240,59 0,1083 0, ,00 353,2 1316,11 15, ,32 242,58 0,1294 0,9284-5,00 419,7 1299,83 18, ,94 244,51 0,1503 0,9207 0,00 495,4 1283,14 21, ,65 246,36 0,1712 0,9133 5,00 580,9 1265,99 24, ,43 248,12 0,1919 0, ,00 677,1 1248,35 28, ,30 249,79 0,2125 0, ,00 784,9 1230,14 33, ,27 251,35 0,2330 0, ,00 905,0 1211,31 38, ,33 252,79 0,2535 0, , ,4 1191,79 44, ,51 254,11 0,2740 0, , ,9 1171,47 51, ,80 255,28 0,2945 0, , ,5 1150,27 58, ,22 256,29 0,3150 0, , ,3 1128,06 67, ,78 257,11 0,3356 0, , ,1 1104,67 76, ,51 257,71 0,3563 0, , ,1 1079,92 87, ,41 258,06 0,3772 0, , ,4 1053,55 100, ,53 258,11 0,3984 0, , ,4 1025,22 113, ,89 257,79 0,4199 0, , ,3 994,44 131, ,56 257,02 0,4419 0, , ,7 960,51 151, ,62 255,66 0,4646 0,8116 index verzadigde vloeistof index verzadigde damp II - A / 15

16 PRAKTIJKBOEK VOOR DE KOUDETECHNIEK Tabel XII. Thermodynamische tabel van R 134a R134a Temp. Druk Soortelijk Volume Enthalpie Entropie (kpa) (kg/m 3 ) (kj/kg) (kj/kg-k) -80,00 3, ,71 0, , ,209 0,5710 1, ,00 5, ,01 0, , ,292 0,6009 1, ,00 7, ,29 0, , ,399 0,6302 1, ,00 11, ,54 0, , ,525 0,6590 1, ,00 15, ,73 0, , ,667 0,6873 1, ,00 21, ,86 1, , ,818 0,7152 1, ,00 29, ,89 1, , ,975 0,7428 1, ,00 39, ,82 2, , ,134 0,7699 1, ,00 51, ,61 2, , ,288 0,7967 1, ,00 66, ,25 3, , ,434 0,8231 1, ,00 84, ,71 4, , ,566 0,8492 1, ,00 106, ,97 5, , ,681 0,8750 1, ,00 132, ,00 6, , ,773 0,9005 1, ,00 163, ,77 8, , ,836 0,9257 1, ,00 200, ,27 10, , ,866 0,9507 1,7341-5,00 243, ,45 12, , ,857 0,9755 1,7308 0,00 292, ,28 14, , ,803 1,0000 1,7278 5,00 349, ,74 17, , ,697 1,0244 1, ,00 414, ,77 20, , ,532 1,0485 1, ,00 488, ,33 23, , ,300 1,0726 1, ,00 572, ,38 27, , ,993 1,0964 1, ,00 666, ,86 32, , ,600 1,1202 1, ,00 771, ,69 37, , ,109 1,1439 1, ,00 887, ,81 43, , ,506 1,1676 1, , , ,11 50, , ,775 1,1912 1, , , ,49 57, , ,897 1,2148 1, , , ,80 66, , ,845 1,2384 1, , , ,87 76, , ,590 1,2622 1, , , ,47 87, , ,091 1,2861 1, , , ,28 100, , ,296 1,3102 1, , , ,91 115, , ,132 1,3347 1, , , ,73 133, , ,496 1,3597 1, , , ,84 155, , ,230 1,3854 1, , , ,70 181, , ,076 1,4121 1,6782 index verzadigde vloeistof index verzadigde damp II - A / 16

17 Tabel XIII. Thermodynamische tabel van R 404A. A - KOUDEMIDDELEN R404A Temp. Druk Soortelijk Volume Enthalpie Entropie (kpa) (kg/m 3 ) (kj/kg) (kj/kg-k) -75,00 20,482 19, ,59 1, , ,001 0,5911 1, ,00 28,150 26, ,40 1, , ,240 0,6199 1, ,00 38,008 36, ,13 2, , ,497 0,6483 1, ,00 50,485 48, ,78 2, , ,765 0,6764 1, ,00 66,055 63, ,32 3, , ,037 0,7042 1, ,00 85,233 82, ,73 4, , ,308 0,7318 1, ,00 108, , ,98 5, , ,571 0,7591 1, ,00 136, , ,05 6, , ,818 0,7862 1, ,00 170, , ,90 8, , ,047 0,8150 1, ,00 209, , ,48 10, , ,257 0,8460 1, ,00 255, , ,77 12, , ,419 0,8718 1, ,00 308, , ,71 15, , ,533 0,8975 1, ,00 370, , ,24 18, , ,589 0,9231 1, ,00 440, , ,31 21, , ,578 0,9487 1,6202-5,00 520, , ,82 25, , ,487 0,9743 1,6184 0,00 611, , ,71 29, , ,303 1,0000 1,6168 5,00 713, , ,85 35, , ,012 1,0257 1, ,00 827, , ,13 40, , ,595 1,0515 1, ,00 955, , ,38 47, , ,035 1,0776 1, , , , ,43 55, , ,306 1,1038 1, , , , ,02 64, , ,381 1,1304 1, , , , ,86 74, , ,225 1,1574 1, , , , ,55 85, , ,792 1,1848 1, , , , ,55 99, , ,022 1,2130 1, , , , ,09 115, , ,835 1,2421 1, , , , ,03 135, , ,111 1,2723 1, , , , ,57 159, , ,664 1,3043 1, , , , ,44 189, , ,164 1,3389 1, , , , ,52 231, , ,905 1,3781 1, , , , ,82 220, , ,238 1,5755 1,5799 index verzadigde vloeistof index verzadigde damp II - A / 17

18 PRAKTIJKBOEK VOOR DE KOUDETECHNIEK Tabel XIV. Thermodynamische tabel van R 407C R407C Temp. Druk Soortelijk Volume Enthalpie Entropie (kpa) (kg/m 3 ) (kj/kg) (kj/kg-k) -75,00 17,271 10, ,69 0, , ,919 0,5942 1, ,00 23,861 14, ,69 0, , ,124 0,6233 1, ,00 32,390 20, ,62 1, , ,346 0,6520 1, ,00 43,257 27, ,47 1, , ,578 0,6803 1, ,00 56,907 37, ,23 1, , ,817 0,7083 1, ,00 73,830 50, ,90 2, , ,056 0,7359 1, ,00 94,560 65, ,47 3, , ,289 0,7632 1, ,00 119,672 84, ,93 3, , ,510 0,7903 1, ,00 149, , ,27 4, , ,714 0,8184 1, ,00 185, , ,49 6, , ,891 0,8448 1, ,00 227, , ,56 7, , ,029 0,8696 1, ,00 276, , ,47 9, , ,129 0,8959 1, ,00 333, , ,22 11, , ,177 0,9221 1, ,00 399, , ,78 13, , ,162 0,9478 1,8037-5,00 474, , ,12 15, , ,077 0,9739 1,7981 0,00 560, , ,23 18, , ,910 1,0000 1,7928 5,00 656, , ,08 22, , ,648 1,0261 1, ,00 765, , ,63 26, , ,278 1,0522 1, ,00 887, , ,84 30, , ,783 1,0784 1, , , , ,66 36, , ,148 1,1047 1, , , , ,04 41, , ,351 1,1312 1, , , , ,88 48, , ,369 1,1580 1, , , , ,11 56, , ,174 1,1850 1, , , , ,60 65, , ,730 1,2125 1, , , , ,19 75, , ,996 1,2404 1, , , , ,65 87, , ,916 1,2690 1, , , , ,68 101, , ,416 1,2984 1, , , , ,82 118, , ,395 1,3289 1, , , , ,33 138, , ,702 1,3609 1, , , , ,98 162, , ,100 1,3950 1, , , , ,30 184, , ,156 1,4324 1,6941 index verzadigde vloeistof index verzadigde damp II - A / 18

19 A - KOUDEMIDDELEN Tabel XV. Thermodynamische tabel van R 507 R507 Temp. Druk Soortelijk Volume Enthalpie Entropie (kpa) (kg/m 3 ) (kj/kg) (kj/kg-k) -80,00 14,6 14,6 1421,52 0, ,80 166,03-0,1546 0, ,00 20,5 20,5 1407,26 1, ,16 169,17-0,1263 0, ,00 28,2 28,2 1392,87 1, ,46 172,34-0,0985 0, ,00 38,1 38,1 1378,31 2, ,70 175,51-0,0710 0, ,00 50,7 50,7 1363,55 2, ,87 178,69-0,0439 0, ,00 66,4 66,4 1348,57 3, ,97 181,87-0,0171 0, ,00 85,7 85,7 1333,34 4, ,01 185,04 0,0095 0, ,00 109,3 109,3 1317,82 5,9382-5,98 188,19 0,0357 0, ,00 137,8 137,8 1301,99 7,3801 0,12 191,32 0,0616 0, ,00 171,8 171,8 1285,81 9,0909 6,29 194,41 0,0873 0, ,00 212,0 211,9 1269,24 11, ,54 197,46 0,1128 0, ,00 259,1 259,0 1252,24 13, ,86 200,46 0,1380 0, ,00 313,9 313,8 1234,77 16, ,27 203,41 0,1631 0, ,00 377,2 377,0 1216,77 19, ,76 206,28 0,1880 0, ,00 449,8 449,5 1198,20 22, ,35 209,08 0,2127 0,8614-5,00 532,6 532,2 1179,00 27, ,02 211,79 0,2372 0,8591 0,00 626,4 625,9 1159,10 31, ,79 214,40 0,2617 0,8570 5,00 732,1 731,5 1138,43 37, ,67 216,89 0,2860 0, ,00 850,7 849,9 1116,89 43, ,66 219,27 0,3103 0, ,00 983,1 982,2 1094,40 50, ,77 221,50 0,3345 0, , ,3 1129,2 1070,83 58, ,02 223,57 0,3588 0, , ,3 1291,9 1046,04 67, ,41 225,47 0,3830 0, , ,0 1471,4 1019,86 77, ,96 227,16 0,4074 0, , ,4 1668,6 992,09 89, ,70 228,63 0,4318 0, , ,7 1884,7 962,46 103, ,66 229,84 0,4566 0, , ,8 2120,6 930,63 119, ,87 230,74 0,4816 0, , ,7 2377,4 896,12 136, ,38 231,27 0,5071 0, , ,6 2656,2 858,26 158, ,28 231,35 0,5333 0, , ,4 2958,0 816,04 185, ,68 230,86 0,5605 0, , ,3 3284,0 767,76 217, ,80 229,57 0,5893 0,8075 index verzadigde vloeistof index verzadigde damp II - A / 19

20 PRAKTIJKBOEK VOOR DE KOUDETECHNIEK II - A / 20

De Climalife aanbevelingen

De Climalife aanbevelingen koudemiddelen De Climalife aanbevelingen Toepassing Koudemiddelen Klimaatregeling Airconditioning R-134a R-404A R-507 R-407C R-410A R-417A (ISCEON MO59) R-422D (ISCEON MO29) R-422A (ISCEON MO79) R-427A

Nadere informatie

De Climalife aanbevelingen

De Climalife aanbevelingen oiiën De Climalife aanbevelingen Familie van oliën Oorsprong Subfamilie ISO 20 ISO 32 Mineraal Natuurlijk product, uit de distillatie van ruwe olie Naftenisch - Paraffinisch. Al naargelang de aard en afkomst

Nadere informatie

Oliën. Toepassing Recuperatie van gebruikte oliën Levering op pallet OLIËN

Oliën. Toepassing Recuperatie van gebruikte oliën Levering op pallet OLIËN Minerale oliën Half-synthetische oliën Synthetische oliën - Alkylbenzeen oliën (AB) - Polyalphaolefin oliën (PAO) - Polyolesters oliën (POE) - Polyvinylether (PVE) Toepassing Recuperatie van gebruikte

Nadere informatie

De toekomst van niet-natuurlijke koelmiddelen

De toekomst van niet-natuurlijke koelmiddelen De toekomst van niet-e koelmiddelen Sinds 1 januari 2015 zijn koelmiddelen die chloor bevatten (HCFK s en CFK s) verboden. Koelmiddelen met chlooratomen kunnen zorgen voor een aantasting van de ozonlaag.

Nadere informatie

Oliën. Minerale oliën Halfsynthetische oliën Synthetische oliën. Toepassing Levering op pallet

Oliën. Minerale oliën Halfsynthetische oliën Synthetische oliën. Toepassing Levering op pallet Oliën Minerale oliën Halfsynthetische oliën Synthetische oliën - Alkylbenzeen oliën (AB) - Polyalphaolefin oliën (PAO) - Polyalkylglycol oliën (PAG) - Polyolester oliën (POE) Oliën Toepassing Levering

Nadere informatie

Koudeproductie. Verbod op het gebruik van koelmiddelen die de ozonlaag afbreken = Euthanasie of anesthesie?

Koudeproductie. Verbod op het gebruik van koelmiddelen die de ozonlaag afbreken = Euthanasie of anesthesie? Koudeproductie Verbod op het gebruik van koelmiddelen die de ozonlaag afbreken = Euthanasie of anesthesie? Inhoud I. De uitdagingen : Milieu, Energie en Beschikbaarheid II. Plan van aanpak III. Dalkia

Nadere informatie

Axima Refrigeration. 100% cooling technology. www.aximaref-gdfsuez.be

Axima Refrigeration. 100% cooling technology. www.aximaref-gdfsuez.be Axima Refrigeration 100% cooling technology www.aximaref-gdfsuez.be Het doel heiligt de middelen Quiz algemene koeltechnische kennis? Zijn er natuurlijke koudemiddelen beschikbaar onder het kritische punt

Nadere informatie

KOUDEMIDDELEN. Koudemiddelen

KOUDEMIDDELEN. Koudemiddelen Geregenereerde HCFK s HFK s HFO s Ammoniak Koolwaterstoffen Thermodynamische gereedschappen Eigenschappen van de verpakkingen Recuperatie van koudemiddelen Regeneratie van koudemiddelen Fysisch-chemische

Nadere informatie

ONDERKOELING-OVERVERHITTING. Rudy Beulens

ONDERKOELING-OVERVERHITTING. Rudy Beulens ONDERKOELING-OVERVERHITTING Rudy Beulens UNIE DER BELGISCHE FRIGORISTEN AIR CONDITIONING ASSOCIATION Water bij 1 bar absoluut of 0 bar relatief IJsblok van -20 C smelten tot 0 C : latente warmte Opwarmen

Nadere informatie

Koudemiddelen. Koudemiddelen

Koudemiddelen. Koudemiddelen Koudemiddeen Koudemiddeen Geregenereerde HCFK s HFK s Ammoniak Koowaterstoffen Tabe voor de vervanging van koudemiddeen Software en toebehoren Eigenschappen van de verpakkingen Recuperatie van koudemiddeen

Nadere informatie

Inhoud DE CONSEQUENTIES...3

Inhoud DE CONSEQUENTIES...3 ALLES OVER HET UITFASEREN VAN SYNTHETISCHE KOUDEMIDDELEN Inhoud DE CONSEQUENTIES...3 MEER OVER SYNTHETISCHE KOUDEMIDDELEN...3 WAT ZIJN DE HOOFDPUNTEN UIT DE NIEUWE F- GAS WETGEVING...3 Een beperking van

Nadere informatie

Koudemiddelen en wetgeving

Koudemiddelen en wetgeving 112 1 Koudemiddelen en wetgeving door P. G. H. Uges Nederlandse Vereniging voor Koude Het Koudetechnisch Centrum Deventer 1. Inleiding 112 3 2. De plaats van de koudetechniek in de huidige maatschappij

Nadere informatie

Koudemiddel: welke alternatieven zijn toekomstbestendig?: Actuele ontwikkelingen en alternatieven voor de toekomst.

Koudemiddel: welke alternatieven zijn toekomstbestendig?: Actuele ontwikkelingen en alternatieven voor de toekomst. Koudemiddel: welke alternatieven zijn toekomstbestendig?: Actuele ontwikkelingen en alternatieven voor de toekomst. Bart van der Wekken, KNVvK, Koningkoudetechniek Rene van Gerwen, KNVvK, Entropycs Koninklijke

Nadere informatie

Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT. Figuur 4.1: Smelten zuivere stof

Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT. Figuur 4.1: Smelten zuivere stof Hoofdstuk 4: Dampen 4.1 AGGREGATIETOESTANDEN 4.1.1 SMELTEN EN STOLLEN SMELTPUNT Wanneer we een zuivere vaste stof (figuur 4.1) verwarmen zal de temperatuur ervan stijgen. Na enige tijd wordt de vaste stof

Nadere informatie

Bescherming van de ozonlaag; CFK- vrij Suriname vanaf 2010

Bescherming van de ozonlaag; CFK- vrij Suriname vanaf 2010 Bescherming van de ozonlaag; CFK- vrij Suriname vanaf 2010 Nog maar ongeveer 7 tot 8 maanden te gaan en de import en het gebruik van de ozonlaagafbrekende stoffen, met name de categorie CFK s (Chloorfluorkoolstoffen),

Nadere informatie

Koudemiddelen voor Industriële Koeling

Koudemiddelen voor Industriële Koeling Koudemiddelen voor Industriële Koeling 1 Inleiding Vanuit een ver verleden tot op het einde van de negentiende eeuw werden om te koelen ijsblokken toegepast die men tijdens de winter verzamelde en in ondergrondse

Nadere informatie

Rekenen aan reacties 2. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week 18-4-2016

Rekenen aan reacties 2. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week 18-4-2016 Rekenen aan reacties 2 Scheikunde Niveau 4 Jaar 1 Periode 3 Week 4 Deze les Rekenen aan reactievergelijkingen Samenvatting Vragen Huiswerk voor volgende week Bestuderen Lezen voor deze week Bestuderen

Nadere informatie

Veiligheidsaspecten met betrekking tot natuurlijke koudemiddelen.

Veiligheidsaspecten met betrekking tot natuurlijke koudemiddelen. Toepassing van natuurlijke koudemiddelen in koelinstallaties, airconditioners en warmtepompen Veiligheidsaspecten met betrekking tot natuurlijke koudemiddelen. Nederlandse praktijkrichtlijn (NPR-7600)

Nadere informatie

Alternatieve koudemiddelen. Western Airconditioning B.V. Anton Dijksma Product & Quality Manager

Alternatieve koudemiddelen. Western Airconditioning B.V. Anton Dijksma Product & Quality Manager Alternatieve koudemiddelen Western Airconditioning B.V. Anton Dijksma Product & Quality Manager Western Airconditioning B.V. Is al 30 jaar leverancier van klimaatairconditioners, koelmachines, warmtepompen,

Nadere informatie

Best Practice Koudemiddelen voor Industriële Koeling

Best Practice Koudemiddelen voor Industriële Koeling Best Practice Koudemiddelen voor Industriële Koeling 1. Inleiding Het medium dat de thermodynamische kringloop in een koelinstallatie doorloopt, wordt het koudemiddel genoemd. Deze kringloop omvat in grote

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 13. Noordhoff Uitgevers bv

Inhoud. Inleiding 13. Noordhoff Uitgevers bv Inhoud Inleiding 13 1 Algemene begrippen 15 1.1 Eenhedenstelsel 16 1.1.1 Druk en vermogen 18 1.1.2 Volume en dichtheid 19 1.2 Soortelijke warmte 19 1.2.1 Gemiddelde soortelijke warmte 20 1.3 Verbrandingswaarde

Nadere informatie

Koelen met CO2 Technische uitleg.

Koelen met CO2 Technische uitleg. Koelen met CO2 Technische uitleg. De laatste jaren is veel gepubliceerd over het gebruik van natuurlijke koudemiddelen. Naast de vele voordelen van de CFK s, HCFK s en HFK s, heeft voortschrijdend inzicht

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (2)

Klimaatbeheersing (2) Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) Uitgave 2016 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur

Nadere informatie

14/12/2015. Wegwijs in de koeltechniek voor de niet koeltechnieker. Auteur: Rudy Beulens

14/12/2015. Wegwijs in de koeltechniek voor de niet koeltechnieker. Auteur: Rudy Beulens Wegwijs in de koeltechniek voor de niet koeltechnieker Auteur: Rudy Beulens E-mail: rudy.beulens@sbmopleidingen.be 1 Wat is koeltechniek Is een verzameling van technische oplossingen Bedoeld om ruimten,

Nadere informatie

Catalogus 2011. Koeling Airconditioning Verwarming Hernieuwbare energie

Catalogus 2011. Koeling Airconditioning Verwarming Hernieuwbare energie Catalogus 2011 Koeling Airconditioning Verwarming Hernieuwbare energie De doelstellingen van de Dehon Groep Luisteren & Tevreden stellen Onze klanten tevreden stellen door rekening te houden met de behoeften

Nadere informatie

Klimaatbeheersing (2)

Klimaatbeheersing (2) Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur kan worden

Nadere informatie

Verzeker uw toekomst:

Verzeker uw toekomst: Verzeker uw toekomst: R-507A R-404A Stop met het installeren van installaties op R-404A & R-507A! WAAROM IS HET ZO DRIN- GEND OM TE HANDELEN? De globale terugfasering van HFK s in 2018 en de Global Warning

Nadere informatie

Afscheid van F-gassen: de toekomst met natuurlijke koudemiddelen. Is de warmtepomp wel klaar voor de energietransitie?

Afscheid van F-gassen: de toekomst met natuurlijke koudemiddelen. Is de warmtepomp wel klaar voor de energietransitie? Afscheid van F-gassen: de toekomst met natuurlijke koudemiddelen Is de warmtepomp wel klaar voor de energietransitie? Wie is Coolmark Beijer Ref is met vestigingen in 27 landen de grootste leverancier

Nadere informatie

Koudemiddeltransitie: alle alternatieven op een rij

Koudemiddeltransitie: alle alternatieven op een rij Whitepaper HFK-afbouw brengt markt in beweging Koudemiddeltransitie: alle alternatieven op een rij 1 februari 2019 De HFK-afbouw en bijbehorende transitie naar alternatieve koudemiddelen is in volle gang.

Nadere informatie

Opgave 2. Voor vloeibaar water bij 298.15K en 1 atm zijn de volgende gegevens beschikbaar:

Opgave 2. Voor vloeibaar water bij 298.15K en 1 atm zijn de volgende gegevens beschikbaar: Oefenopgaven Thermodynamica 2 (29-9-2010) Opgave 1. Een stuk ijs van -20 C en 1 atm wordt langzaam opgewarmd tot 110 C. De druk blijft hierbij constant. Schets hiervoor in een grafiek het verloop van de

Nadere informatie

Nieuwe duurzame koelconcepten. Rittal B.V. Elbert Raben

Nieuwe duurzame koelconcepten. Rittal B.V. Elbert Raben Nieuwe duurzame koelconcepten Rittal B.V. Elbert Raben Deze lezing wordt u aangeboden door: IT Enclosures IT Cooling IT Power IT Security IT Monitoring IT Services RiMatrix projects Agenda Verbod koudemiddel

Nadere informatie

Koeling. Airconditioning. Verwarming.

Koeling. Airconditioning. Verwarming. Koeling. Airconditioning. Verwarming. solutions to give you the lead Het Climalife aanbod Solutions to give you the lead 8 productgamma s Koudemiddelen p.06 Reiniging p.50 Warmtedragers/ Koudedragers p.18

Nadere informatie

HFO : de 4de generatie van koudemiddelen. de oplossingen van vandaag voor morgen

HFO : de 4de generatie van koudemiddelen. de oplossingen van vandaag voor morgen HFO : de 4de generatie van koudemiddelen de oplossingen van vandaag voor morgen 2. HFO : 4de generatie koudemiddelen met een verminderde impact op het milieu HFO s vandaag reeds beschikbaar HFO-1234yf

Nadere informatie

Fig. 1 De schroefcompressor (bron Mayekawa)

Fig. 1 De schroefcompressor (bron Mayekawa) Wijbenga info sheet 8: Economisers Een eco of economiser is een term die vaak voorbij komt bij de toepassing van schroefcompressoren in een koelinstallatie, zeker wanneer het een vriesinstallatie betreft.

Nadere informatie

Innovatieve koeltechniek aan boord van visserijtrawlers

Innovatieve koeltechniek aan boord van visserijtrawlers Innovatieve koeltechniek aan boord van visserijtrawlers Week van de koude 8 december 2009 Gea Grenco Jan Gerritsen Innovatie koeltechniek aan boord van visserijtrawlers Makreel Makreel Voorkoelen in RSW-tanks

Nadere informatie

Western - Ontwikkeling van natuurlijke en laag GWP koudemiddelen in koelmachines en warmtepompen 29 maart 2017

Western - Ontwikkeling van natuurlijke en laag GWP koudemiddelen in koelmachines en warmtepompen 29 maart 2017 Western - Ontwikkeling van natuurlijke en laag GWP koudemiddelen in koelmachines en warmtepompen 29 maart 2017 Inhoud presentatie Ontwikkeling koelmachines en warmtepompen met rotary, scroll en schroefcompressoren

Nadere informatie

HVAC (verwarming, ventilatie en airconditioning) en Koeling zijn essentiële elementen voor gezondheid, welzijn en comfort in ons dagelijks leven

HVAC (verwarming, ventilatie en airconditioning) en Koeling zijn essentiële elementen voor gezondheid, welzijn en comfort in ons dagelijks leven HVAC en Koeling HVAC (verwarming, ventilatie en airconditioning) en Koeling zijn essentiële elementen voor gezondheid, welzijn en comfort in ons dagelijks leven Huizen, commerciële en industriële gebouwen

Nadere informatie

Roerige tijden in de wereld van koelen en verwarmen. Ir. Erik J. Hoogendoorn, ENGIE Refrigeration

Roerige tijden in de wereld van koelen en verwarmen. Ir. Erik J. Hoogendoorn, ENGIE Refrigeration Roerige tijden in de wereld van koelen en verwarmen Ir. Erik J. Hoogendoorn, ENGIE Refrigeration Even voorstellen Inhoud Koudemiddelen Energie transitie Even voorstellen Introductie Erik Hoogendoorn Manager

Nadere informatie

Agenda. Algemene ontwikkelingen Warmtepomp theorie en mogelijke verbeteringen Marktvraag HFO als mogelijke oplossing Toekomstige ontwikkelingen

Agenda. Algemene ontwikkelingen Warmtepomp theorie en mogelijke verbeteringen Marktvraag HFO als mogelijke oplossing Toekomstige ontwikkelingen Agenda Algemene ontwikkelingen Warmtepomp theorie en mogelijke verbeteringen Marktvraag HFO als mogelijke oplossing Toekomstige ontwikkelingen Koeloplossingen voor de toekomst De installatietechniek op

Nadere informatie

Een fragiele wereld drijft ons naar andere koelmiddelen. De warmtepomp is het broertje van de koelmachine

Een fragiele wereld drijft ons naar andere koelmiddelen. De warmtepomp is het broertje van de koelmachine Een fragiele wereld drijft ons naar andere koelmiddelen De warmtepomp is het broertje van de koelmachine Bij een warmtepomp wordt warmte onttrokken aan de koude buiten omgeving, waardoor het buiten nog

Nadere informatie

Performax LT (R-407F) De oplossing ter vervanging van R-404A

Performax LT (R-407F) De oplossing ter vervanging van R-404A Performax LT (R-407F) De oplossing ter vervanging van R-404A De koudemiddelenmarkt en zijn toekomst 1e generatie koudemiddelen Montreal Protocol 2 e generatie koudemiddelen: CFK / HCFK Kyoto Protocol F-gas

Nadere informatie

natuurlijke koudemiddelen Ir. Steven Lobregt Studie in opdracht van NEKOVRI en NVKL mede mogelijk gemaakt door SenterNovem

natuurlijke koudemiddelen Ir. Steven Lobregt Studie in opdracht van NEKOVRI en NVKL mede mogelijk gemaakt door SenterNovem Vervangen R22: Kans voor natuurlijke koudemiddelen Ir. Steven Lobregt Studie in opdracht van NEKOVRI en NVKL mede mogelijk gemaakt door SenterNovem Welke HFK s komen in aanmerking Koelen; R134a,R417A,R404A,R507,,

Nadere informatie

Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming

Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming H01N2a: Energieconversiemachines- en systemen Academiejaar 2010-2011 Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming Professor: Martine Baelmans Assistent: Clara

Nadere informatie

Info voor koudemiddelengebruikers 5. Leidraad voor de selectie van koudemiddelen. Een blik op de koudemiddelen van de toekomst.

Info voor koudemiddelengebruikers 5. Leidraad voor de selectie van koudemiddelen. Een blik op de koudemiddelen van de toekomst. Info voor koudemiddelengebruikers 5 Leidraad voor de selectie van koudemiddelen. Een blik op de koudemiddelen van de toekomst. Wij helpen u bij de selectie van het juiste koudemiddel. U kunt op onze knowhow

Nadere informatie

Totaal Equivalent Broeikaseffect van koelinstallaties (TEWI): zin en onzin

Totaal Equivalent Broeikaseffect van koelinstallaties (TEWI): zin en onzin D - TEWI Totaal Equivalent Broeikaseffect van koelinstallaties (TEWI): zin en onzin Inleiding De koudetechniek is een van de sectoren die bijdragen aan het broeikasprobleem: direct vanwege het gebruik

Nadere informatie

Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen ( )

Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen ( ) Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen (201300156) Werktuigbouwkunde, B1 Faculteit der Construerende Technische Wetenschappen Universiteit Twente Datum: Oefentoets (TTD

Nadere informatie

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F2/MNW2. Vrijdag 23 december 2005

TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F2/MNW2. Vrijdag 23 december 2005 TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F/MNW Vrijdag 3 december 005 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een GR. Mogelijk nodige constantes: Gasconstante R = 8.31447 Jmol 1 K 1 = 8.0574 10 L

Nadere informatie

HFO Ee E n r ealils i ti t s i che o pvo v lg l er v a v n d e h uid i ig i e H FK F K s.

HFO Ee E n r ealils i ti t s i che o pvo v lg l er v a v n d e h uid i ig i e H FK F K s. HFO Een realistische opvolger van de huidige HFK s. Gefluoreerde verbindingen : een evolutie in de tijd Energie efficiëntie Respect voor het milieu Veiligheid Betaalbare kost Protocol van Kyoto Protocol

Nadere informatie

KOELING VAN DATACENTERS DOOR DE JAREN HEEN DATA CENTER

KOELING VAN DATACENTERS DOOR DE JAREN HEEN DATA CENTER KOELING VAN DATACENTERS DOOR DE JAREN HEEN DATA CENTER AGENDA STULZ Groep B.V. Huidige EU doelstelling Energiestromen in een datacenter EER waarde Evolutie koelsystemen Toekomst STULZ GROEP B.V. Airconditioning

Nadere informatie

Jaarplan. Quark 4.2. 4 Quark 4.2 Handleiding. TSO-BTW/VT TSO-TeWe. ASO-Wet

Jaarplan. Quark 4.2. 4 Quark 4.2 Handleiding. TSO-BTW/VT TSO-TeWe. ASO-Wet Jaarplan TSO-BTW/VT TSO-TeWe ASO-Wet Fysica TWEEDE GRAAD ASO VVKSO BRUSSEL D/2012/7841/009 4de jaar, 2u/week JAARPLAN Vul de donkergrijze kolommen in en je hebt een jaarplan; vul de andere ook in en je

Nadere informatie

Natuurlijke koudemiddelen, ontwikkelingen en trends

Natuurlijke koudemiddelen, ontwikkelingen en trends door Monika Witt, presidente van eurammon, het Europese initiatief voor natuurlijke koudemiddelen Natuurlijke koudemiddelen, ontwikkelingen en trends Belangrijke criteria als veiligheid, kosten en milieu

Nadere informatie

Duurzaamheid van de toekomstige koudemiddelen

Duurzaamheid van de toekomstige koudemiddelen Door A. en C. Zilio Dipartimento di Fisica Tecnica, Università di Padova, Italy en J. S. Brown Department of Mechanical Engineering, The Catholic University of America, Washington DC, USA Vertaling door

Nadere informatie

Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen

Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,

Nadere informatie

Tekst: ing. Dick Havenaar OPMERKELIJKE INNOVATIE: THERMOSIFON-KOELING EN FREE COOLING

Tekst: ing. Dick Havenaar OPMERKELIJKE INNOVATIE: THERMOSIFON-KOELING EN FREE COOLING Tekst: ing. Dick Havenaar OPMERKELIJKE INNOVATIE: THERMOSIFON-KOELING EN FREE COOLING 22 State-of-the-art frequentie toerengeregelde robuuste industriële VC-zuigercompressoren van GEA Grasso opgesteld

Nadere informatie

Opgave 1 Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden.

Opgave 1 Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden. Uitwerkingen Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden. Opmerking: in een ideaal gas hebben de moleculen wel een massa. Alleen

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) dinsdag 21 januari 2003 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is een formulier

Nadere informatie

Rekenen aan reacties 4. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Hulp: kennisclips. Zelfstudieopdrachten voor volgende week

Rekenen aan reacties 4. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Hulp: kennisclips. Zelfstudieopdrachten voor volgende week 4 Scheikunde Niveau 4 Jaar 1 Periode 3 Week 6 Deze les Rekenen aan reactievergelijkingen (Volume) Afronding voor volgende week (Rekenen met volumes) Hulp: kennisclips www.patricklogister.nl of www.youtube.com/pgjlogister

Nadere informatie

Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau bedraagt 1 bar.

Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau bedraagt 1 bar. 7. Gaswetten Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4 Opgave 5 Opgave 6 Opgave 7 Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau

Nadere informatie

Wat gaan we doen? Koken van water: wat gebeurt er ( temperatuur, energie, druk) Leren opzoeken in stoomtabellen. Diagrammen van water en stoom

Wat gaan we doen? Koken van water: wat gebeurt er ( temperatuur, energie, druk) Leren opzoeken in stoomtabellen. Diagrammen van water en stoom Si klas 1 Pagina 1 Wat gaan we doen? dinsdag 30 januari 2018 12:43 Koken van water: wat gebeurt er ( temperatuur, energie, druk) Leren opzoeken in stoomtabellen Diagrammen van water en stoom Een stoominstallatie

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting door een scholier 918 woorden 13 januari 2005 6,3 193 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Hoofdstuk 1 1.2: De bouw van een atoom.

Nadere informatie

Vierde Tranche Activiteitenbesluit Veiligheid Koelinstallaties. Gerard Pouw (RWS/InfoMil) Coen van de Sande (NVKL) Stephan Nieuwenburg (OZHZ)

Vierde Tranche Activiteitenbesluit Veiligheid Koelinstallaties. Gerard Pouw (RWS/InfoMil) Coen van de Sande (NVKL) Stephan Nieuwenburg (OZHZ) Vierde Tranche Activiteitenbesluit Veiligheid Koelinstallaties Gerard Pouw (RWS/InfoMil) Coen van de Sande (NVKL) Stephan Nieuwenburg (OZHZ) Overzicht presentatie Achtergrond Belangrijkste wijzigingen

Nadere informatie

Info voor koudemiddelengebruikers 5. Leidraad voor de selectie van koudemiddelen. Een blik op de koudemiddelen van de toekomst.

Info voor koudemiddelengebruikers 5. Leidraad voor de selectie van koudemiddelen. Een blik op de koudemiddelen van de toekomst. Info voor koudemiddelengebruikers 5 Leidraad voor de selectie van koudemiddelen. Een blik op de koudemiddelen van de toekomst. Wij helpen u bij de selectie van het juiste koudemiddel. U kunt op onze knowhow

Nadere informatie

Geachte mevrouw, heer,

Geachte mevrouw, heer, Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. Groningen Rostockweg 3 9723 HG Groningen Postbus 390 9700 AJ Groningen Telefoon 050-547 14 71 Fax 050-541 34 88 groningen@wolterendros.nl www.wolterendros.nl Rabobank

Nadere informatie

,PFMNJEEFMFO ) 7FSXFSLJOH WBO LPFMNJEEFMFO ) 0MJÌO ) %JWFSTFO

,PFMNJEEFMFO ) 7FSXFSLJOH WBO LPFMNJEEFMFO ) 0MJÌO ) %JWFSTFO -1 KOELMIDDELEN coolcomponents Pg. -12 Dit zijn koopcilinders, zij worden bij eerste aankoop volledig aangerekend, d.w.z. zowel inhoud (gas) als verpakking. Pg. -12 Bij retour van de cilinder(s) tijdens

Nadere informatie

Natuurlijke koudemiddelen - actuele ontwikkelingen en trends

Natuurlijke koudemiddelen - actuele ontwikkelingen en trends Achtergrond Natuurlijke koudemiddelen - actuele ontwikkelingen en trends door Monika Witt, CEO van eurammon; het Europees initiatief voor natuurlijke koudemiddelen Bij de beslissing welk koudemiddel in

Nadere informatie

KOELINSTALLATIES VOCHTIGE LUCHT EN LUCHTBEHANDELING

KOELINSTALLATIES VOCHTIGE LUCHT EN LUCHTBEHANDELING KOELINSTALLATIES VOCHTIGE LUCHT EN LUCHTBEHANDELING Adviesbureau de Koster v.o.f. Pagina 1 Voorwoord Het boek koel en vriestechniek behandelt de koel en vries techniek en theorie, tevens is een aantal

Nadere informatie

C.V.I. 8.3 Koelen / verhitten; Werking van koelinstallaties

C.V.I. 8.3 Koelen / verhitten; Werking van koelinstallaties 8 KOELEN / VERHITTEN 8.3 WERKING VAN KOELINSTALLATIES Auteur : P.G.H. Uges 10 juni 1996 blad 1 van 17 INHOUDSOPGAVE 2 1 INLEIDING 3 2 COMPRESSIE KOEL- EN VRIESINSTALLATIE 3 2.1 Werkingsprincipe van een

Nadere informatie

Tabel 1 Aanbevolen procedure voor vacumeren

Tabel 1 Aanbevolen procedure voor vacumeren Wijbenga info sheet 12: Vacumeren Inleiding Deze keer geen luchtig onderwerp. Na de bouw van een koelinstallatie zal deze in bedrijf genomen moeten worden. Deze inbedrijfstelling bestaat uit een aantal

Nadere informatie

R-404A. Bouw NU uw bestaande installaties met R-404A / R-507A om! Gebruik NU alternatieven met een laag GWP

R-404A. Bouw NU uw bestaande installaties met R-404A / R-507A om! Gebruik NU alternatieven met een laag GWP En nu? 1 Bouw NU uw bestaande installaties met R-404A / R-507A om! R-404A Gebruik NU alternatieven met een laag GWP Bekijk NU de totale kost bij de keuze van uw volgende koudemiddel 2 Total EU HFC sales

Nadere informatie

Koudemiddel registratie. Toelichting

Koudemiddel registratie. Toelichting Koudemiddel registratie Toelichting AGP Capelle a/d IJssel Versie: 1.00 Datum: 17-12-2014 Inhoud Inleiding... 3 Type koudemiddelen... 4 Overzichten koudemiddelen... 4 Overzicht koudemiddel registratie...

Nadere informatie

Koelmiddelen Verwerking Olie Wetgeving

Koelmiddelen Verwerking Olie Wetgeving Koelmiddelen Verwerking Olie Wetgeving Koelmiddelen -3 Verwerking van koelmiddelen -6 Oliën -10 Diversen -12-1 KOELMIDDELEN coolcomponents Small cilinders < 20 vulgewicht - Koopcilinders Dit zijn koopcilinders,

Nadere informatie

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald Hieronder wordt uitgelegd wat massadichtheid betekent. De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald volume. De massadichtheid is dus bijvoorbeeld

Nadere informatie

Hoofdstuk 5: Enthalpie

Hoofdstuk 5: Enthalpie Hoofdstuk 5: Enthalie 5.1 DEFINITIE De secifieke enthalie h, eenheid J/kg, wordt gedefinieerd als: h = u + v (5.1) Aangezien u, en v toestandsfuncties zijn is h dat ook. Het is dus mogelijk van de enthalie

Nadere informatie

Mechanische damprecompressie Egbert Klop

Mechanische damprecompressie Egbert Klop Mechanische damprecompressie 1-11-2018 Egbert Klop Aanleiding om stoomrecompressie toe te passen Stoomrecompressie = Mechanische Damp Recompressie (MDR) Vaak overschot LD-stoom door onbalans in net of

Nadere informatie

Nat N u at u u r u l r i l j i ke k ko k u o d u e d mi m d i de d le l n, n een n atu at u u r u l r i l j i ke k ke k uze u!

Nat N u at u u r u l r i l j i ke k ko k u o d u e d mi m d i de d le l n, n een n atu at u u r u l r i l j i ke k ke k uze u! , een natuurlijke keuze! De toekomst van koudemiddelen met hoge GWP: GWP Koudemiddelen 1 Meer dan 2500 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 N R717 Amoniac N R744 CO2 HFO R1270 Propylene HC R600a Isobutaan

Nadere informatie

ADN-VRAGENCATALOGUS 2011 Gas

ADN-VRAGENCATALOGUS 2011 Gas CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJNVAART CCNR-ZKR/ADN/WG/CQ/2011/12 definitief 27 januari 2012 Or. DUITS ADN-VRAGENCATALOGUS 2011 Gas De ADN-vragencatalogus 2011 is op 27-01-2012 in de onderhavige versie aangenomen

Nadere informatie

Rekenen aan reacties. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week

Rekenen aan reacties. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week Rekenen aan reacties Scheikunde iveau 4 Jaar 1 Periode 3 Week 3 Deze les Molair volume Reactievergelijkingen kloppend maken Samenvatting Vragen uiswerk voor volgende week Bestuderen oofdstuk 4: Chemische

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) donderdag 27 januari 2005 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee of drie open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is

Nadere informatie

Engineering. Let us show the way. Optimalisation. Personalization

Engineering. Let us show the way. Optimalisation. Personalization Engineering Let us show the way Optimalisation Personalization Projecten Opleiding Ondersteuning Ontwerp/Concept Engineering Ontwikkeling Opleiding Nieuwe technologie Opvolging Hulp bij Opstart Reglementering

Nadere informatie

Programma. 13:00 uur Ontvangst 13:15 uur Aanvang programma

Programma. 13:00 uur Ontvangst 13:15 uur Aanvang programma Programma 13:00 uur Ontvangst 13:15 uur Aanvang programma Welkom- opening Introductie Aeres Tech Visie, trends en markt Natuurlijk koudemiddel en koeling voor de utiliteit Koeling, verwarming en opslag

Nadere informatie

Vermeden CO 2 emissies door recycling van e-waste

Vermeden CO 2 emissies door recycling van e-waste Vermeden CO 2 emissies door recycling van e-waste Monitoring 2013 Datum: 6-5-2014 Versie: Eindrapport Project nummer: CL1039 In opdracht van: Hendrik Bijker, Wecycle. Uitgevoerd door: Jorrit Leijting,

Nadere informatie

Deel 1 : Mechanica. 2 de jaar 2 de graad (2uur) Inhoudstafel. - a -

Deel 1 : Mechanica. 2 de jaar 2 de graad (2uur) Inhoudstafel. - a - - a - Deel 1 : Mechanica Hoofdstuk 1: Hoofdstuk 2: Hoodstuk 3: Hoodstuk 4: Inleiding grootheden en eenheden Gebruik voorvoegsels... Wetenschappelijke notatie... Lengtematen, oppervlaktematen en inhoudsmaten...

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) donderdag 2 februari 2006 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee of drie open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is

Nadere informatie

Lekdichtheid van koelinstallaties en koelmiddelproblematiek Eddy Veraart

Lekdichtheid van koelinstallaties en koelmiddelproblematiek Eddy Veraart Lekdichtheid van koelinstallaties en koelmiddelproblematiek Eddy Veraart Lekdichte koelinstallaties: vragen & mogelijke oplossingen www.aximaref-gdfsuez.com 1 Wat vooraf ging Stijgende trend uitstoot F-gassen

Nadere informatie

Oefenvragen Hoofdstuk 8 Koolstofchemie

Oefenvragen Hoofdstuk 8 Koolstofchemie Oefenvragen Hoofdstuk 8 Koolstofchemie Vraag 1 Bekijk de afbeelding van de gefractioneerde destillatie, waarin acht nummers zijn toegevoegd en de namen van de fracties zijn weggelaten. Kruis voor elke

Nadere informatie

SEPTEMBERCURSUS CHEMIE HOOFDSTUK 3: STOICHIOMETRIE

SEPTEMBERCURSUS CHEMIE HOOFDSTUK 3: STOICHIOMETRIE SEPTEMBERCURSUS CHEMIE HOOFDSTUK 3: STOICHIOMETRIE 1 OVERZICHT 1. Basisgrootheden en eenheden 2. Berekening van het aantal mol 3. Berekening in niet-normale omstandigheden 4. Oplossingen 5. Berekeningen

Nadere informatie

Nieuwe wetgeving koelinstallaties versnelt toepassing warmtepompen

Nieuwe wetgeving koelinstallaties versnelt toepassing warmtepompen Nieuwe wetgeving koelinstallaties versnelt toepassing warmtepompen Door: Robin Sommers en Erik Deliege, Van Beek DIT IS EEN PUBLICATIE VAN: VAN BEEK INGENIEURS B.V. UTRECHTSESTRAAT 59 6811 LW ARNHEM +31

Nadere informatie

Wetgeving en beleid rond koelmiddelproblematiek

Wetgeving en beleid rond koelmiddelproblematiek Wetgeving en beleid rond koelmiddelproblematiek Sven Claeys Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Afd. Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid Dienst Klimaat tel: 02/553.11.29 sven.claeys@lne.vlaanderen.be

Nadere informatie

Ontwerpcriteria moderne NH3 chiller

Ontwerpcriteria moderne NH3 chiller Ontwerpcriteria moderne NH3 chiller Ernst Berends The Refrigeration Experts GEA Refrigeration Netherlands N.V. Ernst Berends Werkzaam bij als Application Engineer / afdeling Technology & Innovation Begeid

Nadere informatie

mengsels onderscheiden van zuivere stoffen aan de hand van gegeven of van waargenomen fysische eigenschappen;

mengsels onderscheiden van zuivere stoffen aan de hand van gegeven of van waargenomen fysische eigenschappen; Leergebied: zuivere stoffen Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 1.4.5 - mengsels onderscheiden van zuivere stoffen aan de hand van gegeven of van waargenomen fysische eigenschappen; 2.3 - een verzameling

Nadere informatie

Gassen I Koudemiddelen I Propaan. Innovision. pagina 1.

Gassen I Koudemiddelen I Propaan. Innovision. pagina 1. Innovision pagina 1 Gevolgen uitfasering en quotaregeling Henk-Jan Steenman Koudemiddelspecialist l, Westfalen Gassen Nederland bv. pagina 2 Vraag: Hoe staat het met de kennis van uw klanten over de uitfasering

Nadere informatie

Actuele stand van zaken

Actuele stand van zaken Actuele stand van zaken HFK-afbouw Henk-Jan Steenman Koudemiddelspecialist Westfalen Gassen Nederland bv. TVVL KENNISPARTNERS Innovision pagina 2 Onderwerpen Phase-Down HFK s middels F-gas verordening

Nadere informatie

Ontwerpcriteria moderne NH3 chiller

Ontwerpcriteria moderne NH3 chiller Ontwerpcriteria moderne NH3 chiller Ernst Berends The Refrigeration Experts GEA Refrigeration Netherlands N.V. Ernst Berends Werkzaam bij als Application Engineer / afdeling Technology & Innovation Begeleiden

Nadere informatie

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur.

De twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur. In tegenstelling tot een verandering van druk of concentratie zal een verandering in temperatuur wel degelijk de evenwichtsconstante wijzigen, want C k / k L De twee snelheidsconstanten hangen op niet

Nadere informatie

Datum:13/12/2018 Locatie: Iov: Frigro NV Doorniksesteenweg / Kortrijk

Datum:13/12/2018 Locatie: Iov: Frigro NV Doorniksesteenweg / Kortrijk Datum:13/12/2018 Locatie: Steven Willaert Syntra West Iov: Frigro NV Doorniksesteenweg 220 0474/52.27.40 8500 Kortrijk 1 Waarom zou men kiezen voor CO2/R744? F-gas Wetgeving! Welke alternatieven hebben

Nadere informatie

INTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 5: ORGANISCHE CHEMIE

INTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 5: ORGANISCHE CHEMIE INTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 5: ORGANISCHE CHEMIE OVERZICHT 1. Structuur van het koolstofatoom 2. Isomerie 3. De verzadigde koolwaterstoffen of alkanen 4. De alkenen 5. De alkynen 6. De alcoholen

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 13 april 2011 9:00-12:00 Linksboven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie