We zitten in een steeds harder rijdende trein en zijn ons begrip voor snelheid kwijtgeraakt. Nout Wellink: financiële spil.

Transcriptie

1 magazine van de universiteit leiden winter 08/09 Nout Wellink: financiële spil We zitten in een steeds harder rijdende trein en zijn ons begrip voor snelheid kwijtgeraakt en verder: Nieuwe leerstoel: Econophysics Leidse alumni in bankzaken

2 colofon Medewerkers aan dit nummer van leidraad werkten mee: Ruud Slierings interviewde voor Adformatie en Building-Business al vaker financiële toppers. Voor Leidraad voelde hij vier alumni aan de tand over hun loopbaan in het bankwezen. Het is boeiend om met mensen terug te blikken en te zien hoe hun studietijd doorwerkt in het heden. inhoud magazine van de universiteit leiden winter 2008/2009 Michiel van Nieuwkerk heeft al veel van de wereld gezien én in beeld gebracht voor onder meer Vrij Nederland en Het Parool. Het portret van Nout Wellink in Amsterdam was een thuiswedstrijd. Een bijzondere man met een werelduitstraling. Na zijn studie Rechten werkte Jan Maarten Slagter eerst als advocaat, maar hij verpandde zijn hart uiteindelijk toch aan de financiële wereld. Als directeur van de VEB volgt hij alles op de voet. De huidige crisis bewijst het: de toekomst is aan de jurist-bankier. Leidraad is een uitgave van het ICS development office van Universiteit Leiden en wordt viermaal per jaar uitgegeven. Het blad is kosteloos voor alle alumni. Een abonnement is op aanvraag beschikbaar voor andere belangstellenden. Uitgever Leidraad Universiteit Leiden, John Kroes, directeur ics Hoofdredacteur (a.i.) Yoeri Albrecht Bladmanager Karen Jochems Basisvormgeving/Art Direction Van Lennep Eindredactie Beatrijs Bonarius, Suus van Geffen Fotografie en illustraties Rhonald Blommestijn, Marc de Haan, Hollandse Hoogte, Jan Lagas (Regionaal Archief Leiden), Vincent Mentzel, Michiel van Nieuwkerk, Martijn de Vries, Frank de Ruiter Medewerkers aan dit nummer Marjolein van Enk, Karina Meerman, Jan Maarten Slagter, Ruud Slierings en het Leids Universiteits Fonds (LUF) Universiteit Leiden, development office Hanneke Wiessing, alumni officer (contactpersoon) Rapenburg 70, 2311 EZ Leiden tel. (071) , Oplage Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen, foto s en illustraties uit Leidraad is alleen toegestaan na overleg met de redactie en met bronvermelding. Universiteit Leiden noch Albrecht Media kan aansprakelijk gesteld worden voor eventuele zet- of drukfouten Leiden in het nieuws 05 Editorial 06 De magie van Lost Boys een jongensdroom wordt waarheid Samen studeerden ze in Leiden om vervolgens samen in zaken te gaan: Michiel Mol en Kees Kousemaker, oprichters van multimediabedrijf Lost Boys. 10 Opinie: george soros over het bestrijden van de kredietcrisis 13 Column 14 financiële markten als natuurverschijsel Leidse leerstoel in oprichting In het voorjaar van 2009 wordt in Leiden het eerste college Econophysics gegeven, een vakgebied dat mede dankzij het initiatief van alumni vorm heeft gekregen. 18 algemeen nieuws 20 faculteitsnieuws rechtsgeleerdheid 21 faculteitsnieuws wiskunde en natuurwetenschappen 22 Vernieuwing zorgt voor welvaart, maar wanneer gaat het te hard? Interview met Nout Wellink De financiële crisis zag hij aankomen maar de omgeving was niet ontvankelijk voor 'slecht nieuws': directeur van DNB Nout Wellink over de keerzijde van de snelle vooruitgang. 27 Alumni op de arbeidsmarkt 28 faculteitsnieuws geesteswetenschappen 30 faculteitsnieuws sociale wetenschappen 31 faculteitsnieuws LUMC/geneeskunde 32 Beroepsgroep: Specialisten in bankzaken Alumni in de financiële wereld Alle vier studeerden zij Rechten in Leiden om vervolgens carrière te maken in het bankwezen. Een openhartig gesprek over dé Leidse bankier en de impact van de crisis op de Nederlandse markt. 38 Liefst Leiden: de Dies Natalis voor alumni Alles over het programma en de sprekers Ook dit jaar organiseert het Leids Universitair Fonds in samenwerking met de Universiteit Leiden een Dies-viering voor alumni. Noteert u het vast in uw agenda: 14 februari 2009! 42 Verenigingsnieuws 43 Faculteitsnieuws Archeologie 44 Inspiratie 45 LUF-nieuws 46 LUF voor alumni 2 leidraad leidraad 3

3 nieuws leiden in het nieuws Editorial editorial Studenten krijgen les over terrorisme en veiligheid Universiteit Leiden en de Technische Universiteit (TU) Delft willen vanaf 2009 een opleiding over terrorisme, nationale rampen en veiligheid aanbieden. De Leidse coördinator van de opleiding Koos van der Bruggen bevestigde donderdag een bericht hierover in het Leidsch Dagblad. De masteropleiding krijgt de naam Security, Safety and Justice. We benaderen veiligheid in de brede zin. Er worden colleges aangeboden over onder meer ethiek en recht, ICT en veiligheid en infrastructuur en veiligheid, zei Van der Bruggen. De opleiding bestaat vanaf dit collegejaar al als keuzemodule voor Leidse en Delftse studenten. Zij kunnen naast hun hoofdstudie bijvakken volgen op het gebied van veiligheid en terrorisme. De colleges worden gegeven op de Haagse vestiging van de Universiteit Leiden, de Campus Den Haag. Als alles rond is met de accreditatie van de master, rekent de coördinator op minstens twintig inschrijvingen. BRON: NRC Next, 11 september 2008 Pijnstiller bij bevalling niet ongevaarlijk Steeds meer ziekenhuizen dienen vrouwen tijdens de bevalling de pijnstiller Remifentanil toe, en dat is een zorgelijke ontwikkeling. Dat schrijven artsen van het Leids Universitair Medisch Centrum in het vakblad Medisch Contact. Volgens de artsen kan het middel gevaarlijk zijn. De pijnstiller is populair in Nederland omdat de vrouw via een pompje zelf kan bepalen hoeveel ze van het middel wil. Tientallen ziekenhuizen gebruiken het middel al, terwijl het nog maar sinds kort in Nederland verkrijgbaar is. Bij de presentatie, vorig jaar, werd zelfs gesproken van een medische doorbraak. Volgens de Leidse artsen kan Remifentanil problemen veroorzaken aan het hart en bij de ademhaling. De pijnstiller mag volgens de bijsluiter alleen worden gebruikt als er in de verloskamer apparatuur aanwezig is die eventuele problemen onmiddellijk signaleert. Volgens de artsen is daar bij de meeste verloskamers geen sprake van. Ook mag het middel alleen worden toegediend door personeel dat gespecialiseerd is in het gebruik van pijnstillers. Ook dat is volgens hen niet het geval. BRON: NRC Next, 11 september 2008 Nederlander stamt af van steentijd-jager Vier van de vijf Nederlanders stammen genetisch af van jagerverzamelaars die al in de oude steentijd, vanaf 40 duizend jaar geleden, in Europa leefden. Bijna 20 procent heeft landbouwende voorouders die in de nieuwe steentijd, circa 8000 jaar geleden, Europa zijn binnengetrokken. Een paar procent stamt af van recentere immigranten. Dat zijn uitkomsten van een onderzoek aan DNA van 205 scholieren (80 jongens en 125 meisjes) uit zeven Nederlandse gemeenten dat afgelopen maanden is verricht. De resultaten werden zaterdag in Leiden bekendgemaakt door prof.dr. Peter de Knijf van de afdeling humane genetica van het Leids Universitair Medisch Centrum en het Forensisch Laboratorium voor DNA Onderzoek in Leiden. De DNA-monsters zijn geanalyseerd door The Genographic Project, een initiatief van National Geographic en IBM dat de genetische stamboom van de mens wereldwijd in kaart wil brengen. BRON: Volkskrant.nl, 17 oktober 2008 Hoe hoog zijn bergen, hoe rood de zon? Of iets hoog is, of heel geel, bepalen mensen niet alleen door vergelijking met een gemiddelde. Er zijn wel zes andere referentiepunten, ontdekte dr. Elena Tribushinina. Wanneer is iets hoog? Als je dat aan mensen vraagt, zeggen ze meestal: als het hoger is dan gemiddeld. Ook in woordenboeken worden woorden als hoog, laag, groot en klein vaak zo gedefinieerd. Deze woorden zouden hun betekenis krijgen door het voorwerp waarover gesproken wordt te vergelijken met een denkbeeldig gemiddeld (prototypisch) exemplaar. De Leidse taalwetenschapper Elena Tribushinina promoveert vandaag op de betekenis van dit soort woorden. Ze bestudeerde het gebruik ervan in een natuurlijke context en merkte dat er een stuk of zes, zeven verschillende soorten referentiepunten gebruikt worden waarvan het prototypische exemplaar er slechts een is. BRON: NRC Handelsblad, 28 oktober 2008 Paul van der Heijden: Rector magnificus en voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Leiden. Deze kersteditie van de Leidraad staat in het teken van de economie. Daar is natuurlijk genoeg reden voor. Zelfs iemand die de laatste maanden maar zeer sporadisch de krant of het nieuws gevolgd heeft zal begrijpen waarom. Maar, zou u kunnen tegenwerpen, de Leidse Universiteit heeft toch geen economische faculteit? Dat klopt, maar als u dit nummer goed leest dan ziet u vanzelf dat ook Leiden een goede vooropleiding biedt voor belangrijke functies in het bedrijfsleven. Of het nu gaat om topposities in de financiële wereld of om het opstarten van internetbedrijven, het blijkt dat Leiden een goede kweekvijver kan zijn. De Leidse Lost Boys Kees Kousemaker en Michiel Mol vertellen over het opstarten van hun eigen internetgigant. Ook onze eigen voorzitter van de Raad van Toezicht van de Universiteit, Nout Wellink spreekt op buitengewoon heldere wijze over het tijdsgewricht waarin we ons bevinden. Als president van de Nederlandsche Bank heeft hij een uitgelezen positie om daar iets zinnigs over te zeggen. Vergelijkt u zijn woorden vooral met de inzichten van vier andere Leidse bankiers uit de private sector die in de rubriek waar Leiden toe leidt aan het woord komen. Verderop in het nummer uitgebreid aandacht voor de aanstaande viering van de Alumni- Dies Natalis van de Universiteit op zaterdag 14 februari. Dit jaar staat de programmering in het teken van de leus: Liefst Leiden. Bekijkt u de buitengewoon afwisselende reeks van workshops en lezingen die u die dag kunt volgen en schrijft u zich, liefst met een aantal vrienden of jaargenoten in. Zo blijft u op de hoogte van de actuele ontwikkelingen op verschillende wetenschappelijke gebieden en zo blijft u in contact met uw oude Universiteit en studiegenoten. En.. u bent natuurlijk ook welkom in de Pieterskerk op maandag 9 februari, waar we officieel de Dies vieren met een mooie lezing van de wereldwijd bekende astronome professor Ewine van Dishoeck. Zij werd onlangs benoemd tot lid van de Amerikaanse Academie van Wetenschappen. Paul F. van der Heijden 4 leidraad leidraad 5

4 interview De magie van Lost Boys We staan in een bruin café aan de Utrechtsestraat in Amsterdam. Ze kennen elkaar door en door maar hebben elkaar nu alweer maanden niet gezien. Kees Kousemaker en Michiel Mol, twee van de drie oprichters van een van de meest beeldbepalende internetbedrijven: Lost Boys. tekst: Yoeri Albrecht beeld: Frank De Ruiter Het had in dit café ook gemakkelijk twintig jaar eerder kunnen zijn. Opeens is er weinig veranderd in veel tijd. Samen woonden ze in hun studententijd, eind jaren tachtig, op Papengracht 6 in Leiden. Nu woont Kees Kousemaker hoog boven Barcelona in een huis dat hij zelf liet bouwen. Een huis vol kunst. Het liefst pielt hij met design en kunst. Michiel Mol is nog steeds innovatief internetondernemer. Commissaris bij eigen geesteskind Lost Boys en oprichter van onder andere Media Republic. Zijn meest recente avontuur is een eigen Formule-1- team waar hij als aandeelhouder en commissaris nauw bij betrokken blijft. Kees belt even met zijn iphone naar oude makker Jan Pieter Melchior, de derde oprichter van Lost Boys en tegenwoordig bekend van het televisieprogramma Dragon s Den. Nee, hij komt toch niet. Hij groet jullie en laat weten dat hij op dit moment met vochtige ogen op een vriendinnetje zit te wachten. De drie kenden elkaar vaag uit Breda, waar ze opgroeiden. Maar pas in Leiden ontstond de vriendschap. We woonden eerst in een studentenhuis op de Oude Singel, maar daar hebben we ons kennelijk zo misdragen dat we eruit gegooid zijn, grinnikt Kousemaker. We deden dingen waar de anderen niet blij mee waren, herinnert Mol zich. Toen zijn we met een stel vrienden op de Papengracht gaan wonen. Maar waar kwam het idee vandaan om samen een bedrijf op te zetten? Een internetbedrijf nota bene. Kousemaker: Michiel en ik hadden eind 1992 samen Parijs-Dakar gereden. Althans, we hebben de eindstreep niet gehaald. We zijn helaas in Libië afgevallen. Maar daar hadden we veel sponsering voor geregeld. We dachten: als we dat samen kunnen overleven, kunnen we ook wel een bedrijf beginnen. Ik schaakte iedere week met Jan Pieter in Annies verjaardag tussen de Oude Rijn en de Nieuwe Rijn, op een keer had hij een cd-i meegenomen. Dat was helemaal nieuw toen. Ik zei dat hij dat aan Michiel moest laten zien, die studeerde Informatica. Je kon er spelletjes mee doen. Maar Jan Pieter bedacht» 6 leidraad leidraad 7

5 interview interview Michiel Mol (links) en Kees Kousemaker: We dachten: als we Parijs-Dakar samen kunnen overleven, kunnen we ook wel een bedrijf beginnen! meteen allerlei nieuwe toepassingen. Hij is echt heel creatief. Michiel bleek via zijn vader een proefmodel van een cd-i-speler te hebben. Dat was een marketingmodel van Philips, vult Mol aan, dat ze gratis uitdeelden om mensen vertrouwd te maken met het nieuwe medium. We werden steeds enthousiaster, want dat apparaat kon fullscreen films afspelen, digitaal bovendien en niet lineair, zoals de video. Je kon er ook interactieve tv mee maken. Dat bestond toen allemaal nog niet. Er kwamen films als Top Gun en The Hunt for Red October uit op cd-i. Het was allemaal heel gebruiksvriendelijk, de bediening ging niet via de computer, maar gewoon met de afstandbediening op de tv. Kees Kousemaker We hadden een Rus bij ons werken die kort daarvoor nog raketten had gelanceerd We hadden het licht gezien. Dat was in november 1992, vertelt Kousemaker. Ik weet het nog precies. We zaten in de auto in Knokke, op weg naar het huis van de moeder van Jan Pieter en we zeiden tegen elkaar: We gaan ervoor komend voorjaar. Op de radio speelde November Rain van Guns N Roses. Er werd contact gelegd met Philips en gelukkig zat er op de juiste afdeling een afgestudeerde Leidenaar die het leuk vond dat drie studenten zo enthousiast waren over de cd-i. Mol: We hebben toen een eerste interactieve toepassing bedacht. Die maakten we gewoon op onze studentenkamer. Een programma dat op een schijfje met kaartjes, foto s en filmpjes het interieur van luxe jachten kon laten zien, met muziek van Michael Jackson eronder. De verhuurder kon dat dan aan potentiële klanten laten zien. Handig voor de verhuur van die boten, dachten wij. Philips was zo enthousiast over de toepassing, dat de eigen salesafdeling het schijfje ging gebruiken voor de verkoop van de cd-i. Dus begonnen de drie heren op 1 april 1993 op achttien vierkante meter onder de nok van het Magna Plaza, achter de Dam in Amsterdam. Michiel Mol was 23 jaar, Kees Kousemaker 24 en Jan Pieter Melchior 25 jaar. De naam Lost Boys kwam van Melchior. Kousemaker: In die tijd ging die film over Peter Pan in première. JP kwam met het idee om ons Lost Boys te noemen. Die kereltjes die nooit ouder worden zolang ze hun fantasie maar blijven gebruiken. Om de nieuwe onderneming te financieren, maakten ze een rondje langs de vaders. Kousemaker: Dat waren mooie gesprekken. Het ging om gulden per pa. We hadden nog gewoon studiefinanciering en een OV-kaart, dus we hadden het geld alleen nodig voor de huur van dat kantoortje en voor de aanschaf van wat apparatuur. Mol: We zaten ver onder de prijs van de concurrenten. We hadden onderzoek gedaan naar de prijzen van de vijf grote bedrijven die ook cd s maakten. We barstten van de energie en zaten vol met ideeën. We hadden al concepten bedacht voor interactieve tv, iets wat nu pas een klein beetje van de grond komt. We waren onze tijd vaak veel te ver vooruit. Je moet bedenken dat dat begin jaren negentig was. Die cd-i s werkten eigenlijk al met mogelijkheden die pas daarna op internet echt zijn gaan werken. Daarom kreeg Lost Boys ook iets magisch en mythisch. Voor programmeurs waren wij leuk om voor te werken, omdat we altijd nieuwe dingen deden en ontdekten. We konden supertalent krijgen en al snel waren wij de minst opgeleiden in ons eigen kantoor. Kousemaker: We hadden een Rus bij ons werken die kort daarvoor nog raketten had gelanceerd. Mol: Ik dacht dat ik een goede programmeur was, maar dat bleek al snel tegen te vallen, want er waren zo veel briljante jongens. Kousemaker: Wel wat wereldvreemd soms. Een van de programmeurs kon, nadat we na een halfjaar het makelaarslogo van de ramen hadden weggehaald, opeens het kantoor niet meer vinden. Mol: Of die jongen die naar zijn vriendin belde om te zeggen dat het wat later werd en te horen kreeg dat ze al tijden uit elkaar waren. We hielden ons bezig met cd-i s, maar tegelijkertijd ontstond internet, vertelt Kousemaker. En alles wat wij voor die schijfjes maakten, kon op internet nog veel beter werken. We hadden dus een soort voorkennis van de mogelijkheden van dat medium. Mol: Toen het internet een beetje goed ging, maakten wij een cd-i voor internet op tv. Daarmee zijn we naar Philips gegaan en die waren stomverbaasd dat wij zo ver waren. Dat is voor het eerst geweest dat we niet alleen onze uren verkochten, maar ook werden betaald voor het idee. Vanaf dat moment zijn we langzaam helemaal overgestapt op internet. Maar dat was wel de tijd dat je voor het hele kantoor nog maar één computer online had. De secretaresse printte de e- mails één keer per dag uit. Een van onze eerste opdrachten was om via de cd-i uit te leggen waarom je beter dan de fax kon gebruiken. We zijn echt in een andere tijd begonnen. We hebben toen heel veel dingen gemaakt die pas jaren later een vlucht namen. User generated content, massive multi user systems online, daar was nog niet eens een woord voor. We hebben voor Dommelsch op internet een café gebouwd. Dat was meer dan twaalf jaar geleden, lang voordat Second Life er was. Het was een virtueel café, waar je naar binnen kon. Er stond in dat café een flipperkast, die plotseling wereldwijd acht miljoen keer werd gedownload. Moet je nagaan, het internetgebruik was toen wereldwijd nog geen honderdste van wat het nu is. Als ik er nu naar kijk, dan ben ik echt heel erg trots, zegt Mol. Ik ben nog steeds commissaris en aandeelhouder, dus ik volg het goed. Het is nu echt een bedrijf, met een omzet rond 200 miljoen euro en een goeie winstmarge. Lost Boys is een begrip geworden in Nederland. Ik denk dat zeker tien à twintig procent van de mensen die in Nederland in de nieuwe media werken, hun opleiding bij Lost Boys heeft gekregen. Michiel Mol We barstten van de energie en zaten vol met ideeën. Vaak waren we onze tijd veel te ver vooruit Kousemaker: Ik zie die eerste tien jaar van ons bedrijf eigenlijk als de Bauhausperiode (opleiding voor architecten en kunstenaars, red.) van de Nederlandse IT. Het was een mooie tijd. We hadden een bedrijf met een veel te grote afdeling Research & Development. Maar dat vonden we mooi. Steeds nieuwe dingen. Ik weet niet waarom ik dat mooi vond. Ik had Rechten gedaan en niet eens afgemaakt en ik was geen techneut. Die opbouwperiode was het leukst. We vulden elkaar met zijn drieën perfect aan. Het werd wel heel snel heel groot. Het ging toen opeens ook over veel geld. Toen kwamen er krachten op te staan en dimensies bij die voor ons wel te groot waren. We hebben onszelf toen eigenlijk overbodig gemaakt. Er zat zoveel kwaliteit dat we er niet meer altijd bij hoefden te zijn. En daar kijk ik heel erg positief op terug. 8 leidraad leidraad 9

6 opinie opinie Hoe we de geldstromen weer op gang kunnen brengen De kredietcrisis houdt de wereld in haar greep. Hoe kunnen we deze te boven komen? George Soros, zakenman, filantroop en publicist, geeft zijn mening over de koers die wordt gevaren in het hart van de crisis: Amerika. tekst: george soros, beeld: HH De noodwetgeving die eind september ter behandeling lag bij het Amerikaanse Congres is niet goed doordacht. Sterker nog, er is helemaal niet over nagedacht. Het Congres probeerde het plan te verbeteren dat door het ministerie van Financiën was ingediend. Het resultaat is een combinatie van het oorspronkelijke Troubled Asset Relief Programme (Tarp) van het ministerie van Financiën en een op veel punten afwijkend kapitaalinjectieplan. In dit kapitaalinjectieplan stabiliseert de regering zwakkere banken met investeringen. Wanneer de economie uiteindelijk aantrekt, profiteert de regering daarvan. Het kapitaalinjectieplan zal de belastingbetaler de komende jaren minder geld kosten en hem wellicht zelfs geld opleveren. In grote lijnen komt het erop neer dat het ministerie de banken wil bijstaan door ze af te helpen van hun giftige waardepapieren. Door deze in een staatsfonds te parkeren, worden ze niet op de markt voor dumpprijzen verkocht. De banken kunnen weer aandelenkapitaal aantrekken, doordat de waarde van hun beleggingen wordt gestabiliseerd. Er zitten veel haken en ogen aan dit plan. De giftige waardepapieren waar het hier om gaat, zijn zeer divers van aard. De verkopers kunnen de meest waardeloze ervan in het staatsfonds lozen, ongeacht het veilingsproces. Bovendien pakt het plan slechts de helft van het onderliggende probleem aan, namelijk alleen het gebrek aan beschikbaar krediet. Er wordt maar weinig gedaan om huiseigenaren in staat te stellen aan hun hypotheekverplichtingen te voldoen en het pakt ook het executieprobleem niet aan. Nu de huizenprijzen de bodem nog niet hebben be- reikt, geldt dat wanneer de overheid de prijs van door hypotheken gedekte waardepapieren opdrijft, de belastingbetaler het risico loopt hierbij te verliezen. Als de overheid dit waardepapier echter niet opkoopt, dan krijgt het bancaire systeem niet veel lucht en zal het geen aandelenkapitaal uit de private sector kunnen aantrekken. Een plan dat Wall Street zo zwaar bevoordeelt ten opzichte van de gewone burger, blijkt politiek niet haalbaar. De Democraten passen het plan daarom zo aan dat het de financiële instellingen bestraft die ervan gebruik willen maken. De Republikeinen, die niet achter willen blijven, eisen dat de te koop aangeboden waardepapieren tegen koersverlies moeten worden verzekerd door de aanbiedende instelling. Het reddingsplan is een samenraapsel van verschillende benaderingen. Het gevaar bestaat dat het opkoopplan voor waardepapieren niet volledig zal worden benut vanwege alle randvoorwaarden. Desalniettemin is er dringende behoefte aan een reddingsplan en, ondanks de tekortkomingen, verandert het wel een aantal zaken. Zo wil minister van Financiën Hank Paulson liever geen belastinggeld gebruiken; daarom laat hij Lehman Brothers failliet gaan. Tarp gaat ervanuit dat publieke gelden nodig zijn en dat als de huidige regeling niet werkt, andere regelingen zullen worden geïmplementeerd. En dan is er geen weg meer terug. Aangezien Tarp niet goed is doordacht, zal het waarschijnlijk op veel tegenstand stuiten bij de schuldeisers van Amerika. Zij zullen het beschouwen als een poging de schuld via inflatie weg te werken. De dollar kan opnieuw onder druk komen te staan en de overheid zal meer moeten betalen voor haar schulden, met name de langlopende. Door belastinggelden efficiënter te gebruiken, worden deze negatieve gevolgen verminderd. In plaats van alleen problematische waardepapieren te kopen, moet het grootste gedeelte van het geld worden gebruikt om het bancaire systeem te herkapitaliseren. Wanneer geld op het niveau van aandelenkapitaal wordt geïnjecteerd, heeft het meer kracht dan wanneer dit op balansniveau gebeurt. Het verschil is minimaal een factor twaalf hierdoor heeft de overheid effectief $ miljard ter beschikking om de kredietstroom nieuw leven in te blazen. In de praktijk is het effect zelfs nog groter, omdat een Zo belanden de giftigste waardepapieren in het staatsfonds injectie van overheidsgeld ook privaat vermogen aantrekt. Dit heeft een groter economisch herstel als resultaat en de belastingbetaler kan daarvan profiteren. Het werkt als volgt. De minister van Financiën wordt ondersteund door bank examiners, ambtenaren die toezicht houden op banken. Hij hoeft de implementatie van Tarp dus niet over te laten aan Wall Street zelf. Deze bank examiners» 10 leidraad leidraad 11

7 opinie column Na de kredietcrisis: kansen voor Leidenaren door Jan Maarten Slagter stellen vast hoeveel extra aandelenkapitaal elke bank met het oog op de kapitaalbehoeften nodig heeft. Als het het management van de bank niet lukt zelf aandelenkapitaal aan te trekken binnen de private sector, dan kan men een beroep doen op Tarp. Tarp investeert in preferente aandelen met daaraan gekoppelde warrants. De preferente aandelen hebben een lage coupon, bijvoorbeeld 5 procent, zodat banken winst blijven maken met Injecties in aandelenkapitaal hebben een twaalf keer groter effect dan injecties op balansniveau kredietverstrekking. Aandeelhouders betalen echter een hoge prijs, omdat hun belang door de warrants vermindert; wel krijgen zij het recht in te schrijven onder de voorwaarden van Tarp. Die rechten zijn verhandelbaar en de minister van Financiën krijgt de opdracht de voorwaarden daarvan positief op te stellen. Beleggers uit de private sector, waaronder ondergetekende, zullen die kans waarschijnlijk met beide handen aangrijpen. De geherkapitaliseerde banken mogen hun leverage vergroten zodat zij opnieuw krediet kunnen gaan verstrekken. Zodra de economie is hersteld, kan de leverage van banken weer aan banden worden gelegd. Als de gelden op deze manier worden gebruikt, is er nog geen $ 500 miljard dollar aan overheidsgeld nodig om de banken te herkapitaliseren. Een herziene noodwetgeving kan ook meer hulp bieden aan huiseigenaren. Het kan het ministerie van Financiën verplichten een goedkope financiering te verstrekken voor een hypotheek. De voorwaarden daarvan worden heronderhandeld op basis van de leenkosten van het ministerie zelf. Dienstverleners in de hypotheekmarkt mogen geen commissie vragen voor executieverkoop. Zij kunnen echter wel verwachten dat banken die de betreffende hypotheek bezitten incentives zullen geven voor heronderhandeling, zoals hypotheekverstrekkers Fannie Mae en Freddie Mac nu al doen. Daarmee wordt heronderhandeling over de voorwaarden aangemoedigd en dat maakt het financieel aantrekkelijk om de hypotheken over te nemen. Banken die hun betalingsverplichten niet kunnen nakomen, komen niet in aanmerking voor de kapitaalinjectieregeling. Zij worden overgenomen door de Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC). De FDIC wordt tijdelijk geherkapitaliseerd met $ 200 miljard. In ruil daarvoor heft de FDIC de limiet van $ op verzekerde deposito s op. Een herziening van de noodwetgeving is redelijker op deze manier, heeft meer kans van slagen en kost de belastingbetaler op langere termijn minder geld. George Soros is de oprichter en voorzitter van het Open Society Institute en het Soros Foundations Network. Daarnaast is Hij voorzitter van Soros Fund Management LLC. Bij de overdracht van het penningmeesterschap van mijn dispuut hoorde jarenlang en misschien nog steeds wel het rituele aanleren van de handtekening van Henk Uithof, de inmiddels al lang afgestudeerde dispuutsgenoot die in een eerder decennium de bankrekening van het LSD Da Vinci had geopend. Ik kan me niet herinneren dat de noodzaak hiervan ooit door iemand in twijfel werd getrokken. Ik wil maar zeggen: Universiteit Leiden is geen broedplaats voor financieel talent, ondanks een bij voorbaat gedoemde poging om een MBA van te grond te krijgen, een aantal jaren geleden. In de drie jaar dat ik voor Het Financieele Dagblad verslag mocht doen vanuit de Londense City, kwam ik vooral veel bonusjagende Rotterdammers tegen en zo af en toe een Amsterdammer. Economen natuurlijk met name. De verdwaalde Leidenaar werkte voornamelijk bij de lokale vestigingen van de Nederlandse advocaten- of fiscalistenkantoren. Adviseurs op uurbasis dus, geen Masters of the Universe. Het is een gevolg van het aristocratische dedain dat in Leiden traditioneel wordt gevoeld voor het aardse slijk. Rijk worden is een ambitie voor heao ers. De universiteit dankt haar bestaan niet voor niets aan de keuze van de lokale bevolking voor een hogeschool boven een belastingvrij jaar. De jarenlange artikel-12-status van de gemeente is een recentere manifestatie van deze anti-materialistische houding. Daarnaast is de zeldzaamheid van Leidse financiële whizzkids een illustratie van de sterk in belang afgenomen rol van juristen binnen de top van financiële instellingen. Was rechten (in Leiden of Utrecht, in combinatie met verplicht corpslidmaatschap) tot de jaren tachtig de logische eerste stap naar de raad van bestuur van een bank of verzekeraar, na het vertrek van meesters Groenink (ABN Amro) en Kist (ING) wordt de toon aan de top vooral gezet door economen. (Inderdaad: Rabo-topman Heemskerk is theoloog, maar daarnaast econoom.) Juristen komen tegenwoordig doorgaans niet veel verder dan de post van secretaris van de raad van bestuur. Maar het tij lijkt te keren. De huidige kredietcrisis is zeer kort door de bocht een gevolg van het aangaan van onverantwoord gebleken risico s door financiële instellingen. Die risico s werden genomen om, in een tijd van een mondiaal zeer lage rente, toch nog een aantrekkelijk rendement te kunnen maken. Dat is bij uitstek een economische benadering. In deze denkwijze hoort bij ieder risico een rendement dat het aanvaardbaar maakt. Dat is een mathematische manier van denken: 50% kans op een tientje is gelijk aan 10% kans op 50. Maar betekent dit ook dat het niet uitmaakt of je 99% kans op 100 hebt of 1% kans op 9900? Dat is alleen waar als je de gok tienduizenden keren kunt maken dan middelt het zich wel uit. Maar het ligt anders als je morgen 100 nodig hebt om boodschappen te doen. Juristen kunnen door de bank genomen minder goed rekenen en hebben daardoor een simpelere, meer rechtlijnige kijk op risico s. Ze zijn daarom geschikt voor het bewaken van absolute grenzen: deze handeling is in strijd met deze regel en is dus niet toegestaan. Een econoom neemt bij het besluit of de regel wordt overtreden, ook de te verwachten opbrengst mee, de pakkans en de strafmaat. Het kan economisch verantwoord, zelfs aan te bevelen zijn de regels te overtreden. De huidige tijd vraagt om simpele juristen, die simpele regels in acht nemen. De kredietcrisis heeft het inzicht gebracht dat bepaalde risico s niet aanvaardbaar zijn. Zelfs als de risicodrager adequaat wordt beloond, kunnen de maatschappelijke kosten te hoog zijn. Beslissingen over kredietverlening en investeringen moeten worden genomen door mensen die grenzen (er)kennen en respecteren. De toekomst is aan de jurist-bankier. CV Jan Maarten Slagter (1969) studeerde Nederlands recht in Leiden ( ) en was voorzitter van studentenvereniging Quintus. Hij is sinds 1 oktober 2007 Directeur Vereniging van Effectenbezitters. beeld: Hollandse Hoogte 12 leidraad leidraad 13

8 leerstoel achtergrond Econophysics in Leiden: vakgebied in oprichting In het voorjaar van 2009 wordt in Leiden het eerste college Econophysics gegeven. Een vakgebied dat met name in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk al langer wordt beoefend. tekst: Marjolein van Enk beeld: rhonald blommestijn Het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde (LION) zet zich samen met Duyfken Trading en alumnus Ferry Vos in om nu ook Leiden met deze tak van wetenschap op de kaart te zetten. Jan van Ruitenbeek, wetenschappelijk directeur van het LION: Econophysics bekijkt ontwikkelingen op de financiële markten als een natuurverschijnsel. Je gaat dus bij het handelen op de beurs niet af op achtergrondkennis zoals winstverwachting, overnamegeruchten of politieke en economische ontwikkelingen. Dat beschouw je als random factoren. Bij econophysics gaat het puur om statistische en fysische technieken om koersen te analyseren en handelsstrategieën te ontwikkelen. Econophysics mag in Nederland dan nog een tamelijk onbekend vakgebied zijn, in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk groeit de belangstelling en het aantal beoefenaars. Van Ruitenbeek: Een van de meest geslaagde, zo niet dé succesvolste internationale financiële handelsonderneming is Renaissance Technologies. Dit van oorsprong Amerikaanse bedrijf bestaat grotendeels uit natuurkundigen, wiskundigen en scheikundigen. In ons land ontwikkelt het Amsterdamse Duyfken Trading op modelmatige wijze handelsstrategieën en handelt voor eigen rekening en risico op de financiële markten. Bijzonder is dat Duyfken Trading niet alleen de aanjager is geweest voor de oprichting van dit vakgebied in Leiden, maar er ook een directe bijdrage aan levert. Ferry Vos, die hier in Leiden studeerde en promoveerde in de Theoretische Natuurkunde, heeft de contacten gelegd tussen onze faculteit en Duyfken Trading, licht Van Ruitenbeek toe. Het bedrijf zal vijf jaar een positie voor een wetenschappelijk docent annex onderzoeker ondersteunen, met een mogelijke verlenging van nog eens vijf jaar. Daarnaast zijn we zelf in gesprek met andere potentiële subsidiegevers om te kijken of we deze fantastische uitgangspositie verder kunnen uitbouwen. Leiden is de eerste universiteit in Nederland die Econophysics omarmt. Van Ruitenbeek: Er is in ons land nog geen wetenschappelijke positie die zich hier voor zowel onderwijs als onderzoek op toelegt. Leiden loopt hiermee voorop. Het past bij onze faculteit: magnetisme, faseovergangen, astrodeeltjesfysica, koersontwikkelingen op abstract niveau gaat het om dezelfde soort problemen en vraagstukken. Voor onderzoek zie ik dan ook prachtige mogelijkheden. En voor ons onderwijs is dit natuurlijk eveneens een interessante verbreding. De timing voor dit unieke initiatief lijkt perfect. Met de recente crisis houdt iedereen zich bezig met de financiële wereld, of je nu wilt of niet. Men erkent dat risicobeheersing een belangrijke zaak is. In onze eigen studentenpopulatie hebben we vanzelfsprekend ook de belangstelling voor dit vakge-»» 14 leidraad leidraad 21

9 leerstoel leerstoel bied gepolst en die is er overduidelijk. Het effect op de instroom zal vooralsnog bescheiden zijn. Econophysics is en blijft een natuurkundeopleiding, met alle exacte vakken van het hoogste niveau die daarbij horen. Het is geen opleiding voor wie gaat voor het snelle geld: je moet er vooral lol in hebben om de diepte in te gaan en alle gereedschappen van de natuurkunde in te zetten voor economische vraagstukken. Reindert Stoffer is partner bij Duyfken Trading. Dit twintigkoppige bedrijf is opgericht in 2003 en gespecialiseerd in het ontwikkelen van kwantitatieve, modelmatige handelsstrategieën. We onderzoeken de patronen in de vraag- en aanbodcycli van aandelen. Ten opzichte van de reguliere beurshandel zijn we veel meer een soort financieel laboratorium. Op basis van onze veelal jarenlange research maken we een model, dat we De beurzen zouden minder heftig fluctueren als meer bèta s zich hiermee zouden bezighouden vervolgens in de praktijk toetsen. Daarna handelen we het getoetste model volledig voor eigen rekening en risico. Het voordeel daarvan is dat we onafhankelijk kunnen opereren: er is niemand die onze performance die zelfs in deze barre tijden prima overeind blijft elke dag volgt. Naast deze activiteiten zijn we incubator voor gelijkgestemde startende ondernemers. Stoffer studeerde zelf Natuurkunde in Leiden. Toen ik vervolgens de financiële hoek in ging, werd daar nogal verbaasd op gereageerd. En er zijn nog steeds mensen die volkomen onterecht denken dat je met zo n exacte studie óf leraar wordt óf in een lab belandt. Terwijl de exacte benadering van financiële markten juist een heel geslaagde combinatie is. Want het is toch vreemd dat we niet met heel veel zekerheid de koers De start van Econophysics Op initiatief van Duyfken Trading heeft Ferry Vos het bedrijf met LION in contact gebracht. De gesprekken die volgden, verliepen plezierig en al snel groeide het enthousiasme bij alle betrokkenen. Om Econophysics in Leiden structureel invulling te geven, is in november 2008 de Stichting Econophysics opgericht. Ferry Vos is benoemd tot directeur van deze stichting. In het voorjaar van 2009 zal hij het allereerste college geven over dit onderwerp; het is de bedoeling dat het vanaf het collegejaar 2009/2010 als officieel vak wordt aangeboden. van een aandeel kunnen berekenen, terwijl we wel een groot aantal andere zaken kunnen bepalen die veel moeilijker lijken. We behalen met onze werkwijze dan ook goede resultaten. Daarbij is het gewoon ontzettend leuk om te doen. Aan de ene kant ben je de hele dag bezig om handelsvraagstukken op een numerieke manier te doorgronden. Aan de andere kant zit je bovenop het nieuws. Als ik thuiskom na een dag werken, weet ik precies wat er is gebeurd in de wereld. Er wordt wel eens getwijfeld aan de maatschappelijke relevantie van exacte wetenschappen. Maar de financiële wereld is juist enorm gebaat bij de input van mensen met een exacte achtergrond. We zijn ervan overtuigd dat de beurzen minder heftig zouden fluctueren als meer bèta s zich hiermee zouden bezighouden. Mede vanuit die overtuiging wil Duyfken Trading de Universiteit Leiden helpen het vakgebied Econophysics van de grond te krijgen. We hopen dat bètastudenten dit ook gaan zien als optie voor een latere carrière, door ze in een vroeg stadium te laten kennismaken met dit vakgebied. Daarnaast willen we met dit initiatief Econophysics in Nederland op de kaart zetten. Daar zit voor Duyfken natuurlijk ook een voordeel aan: als het meer gaat leven, zullen mensen graag bij ons een kijkje komen nemen, omdat we er als een van de weinige bedrijven in Nederland op deze schaal mee bezig zijn. Bovendien kan er een vruchtbare wisselwerking ontstaan tussen ons bedrijf en de universiteit. Als er bijvoorbeeld iemand promoveert, kan dat ons weer triggeren voor ons werk. De keuze voor de Universiteit Leiden lag voor de hand. Een aantal van ons heeft er zelf gestudeerd en Leiden heeft een vooraanstaande, degelijke wis- en natuurkundefaculteit. Hierdoor en doordat het tegenwoordig voor studenten veel eenvoudiger is om ook op andere universiteiten vakken te volgen kan Leiden Econophysics uitstekend de landelijke en internationale statuur meegeven die het vak verdient. Peter Jan Weterings is fiscalist en penningmeester van Studiefonds Ketel 1. De helpende hand van alumni Niet alleen bij de lancering van Econophysics zijn Leidse alumni betrokken. Een ander mooi initiatief is het Studiefonds Ketel 1. Dit fonds is opgericht door Minerva-jaarclub Ketel 1. Naast de jaarclub draagt ook Nolet Distilleerderij, een van de oudste familiebedrijven van ons land, eraan bij. Jaarlijks wordt voor circa aan subsidies verstrekt. Fiscalist Peter Jan Weterings is penningmeester van Studiefonds Ketel 1. Toen we in 1980 aankwamen in Leiden, kozen we Ketel 1 als naam voor onze jaarclub. Natuurlijk wisten we dat het een jenevermerk was, maar we vonden het vooral een grappige naam. Al vrij snel kwamen we in contact met de heer Nolet, eigenaar van dit familiebedrijf, dat is opgericht in Hij sponsorde ons wel eens met een doosje jenever. Ter gelegenheid van ons derde lustrum in 1995, wilden we dit contact omzetten in iets blijvends. Omdat de heer Nolet iemand is die kwaliteit en traditie hoog in het vaandel heeft staan, kwamen we al snel op het idee om samen een studiefonds op te richten. Daarmee wilden we excellerende studenten en promovendi van Geneeskunde, Rechten, Geschiedenis en Bedrijfskunde ondersteunen. Deskundige Wetenschappelijke Raad Sinds 1997 worden elk jaar zo n vijf gelukkigen geholpen met een financiële bijdrage van Studiefonds Ketel 1. De onderwerpen zijn heel divers, aldus Weterings. Van de verbetering van de behandeling van hartritmestoornissen tot onderzoek naar de introductie van het schrift in Ierland. Inmiddels hebben we een lijst waar we trots op kunnen zijn. Elke aanvraag wordt beoordeeld door onze deskundige Wetenschappelijke Raad, die bestaat uit Leidse alumni die hun sporen in de wetenschap en het bedrijfsleven hebben verdiend. Weterings vindt het erg leuk om studenten te helpen. Studiefonds Ketel 1 is in omvang een bescheiden fonds, maar elk jaar kunnen we toch zo n vijf wetenschappelijke onderzoeken of projecten ondersteunen. Eén keer per jaar komen we bij elkaar en dan drinken we er een borrel op dat het weer gelukt is. Het is niet echt Nederlands dat alumni na hun studie op deze manier betrokken blijven bij de universitaire wetenschap. We hopen dat we hiermee laten zien dat dit soort initiatieven ook in ons land van de grond kan komen. De overheid stimuleert dit bovendien: als je het goed inkleedt, zijn de giften fiscaal aftrekbaar en kunnen ze onbelast worden verstrekt. Tot 31 januari 2009 kunnen aanvragen worden ingediend bij Studiefonds Ketel 1. Voor meer informatie of een aanvraagformulier, google Studiefonds Ketel leidraad leidraad 23

10 nieuws nieuws nieuws nieuws Colleges van het HOVO Het Hoger Onderwijs Voor Ouderen (HOVO) van de Universiteit Leiden biedt Studium Generale Studium Generale organiseert activiteiten voor studenten, medewerkers, alum- specials vindt u opnames van eerdere avonden. Science Café Leiden is een stichting zonder winstoogmerk en wordt sinds 2006 gerund door een groep enthousiaste vrijwilligers. Universiteit Leiden is een van voor jeugd. Professor Goudswaard is hoogleraar Toegepaste Economie en bijzonder hoogleraar Sociale Collegereeks prof. dr.mr. Frits Bolkestein Maandag 3 no- colleges voor vijftigplussers, gegeven door ervaren docenten. U buigt zich over diverse wetenschappelijke onderwerpen. Een vooropleiding is niet nodig. In het voorjaar van 2009 kunt u kiezen uit circa 25 verschillende collegeseries in Leiden, waaronder: Nietzsche: voorbij goed en kwaad door dr. Eric Schliesser. Religie en Verlichting door prof. dr. E.G.E. ni en andere geïnteresseerden die graag over de grenzen van hun vakgebied heen kijken. Met zijn activiteiten wil Studium Generale een grotere belangstelling voor de wetenschap wekken, meer inzicht in de samenhang tussen verschillende wetenschappen laten zien en een beter begrip van de relatie tussen wetenschap en samenleving laten ontstaan. In het voorjaar van 2009 zal er onder meer een serie plaatsvinden naar aan- de sponsors. De Historische Canon van Leiden Leiden kent een rijke geschiedenis, waarvan talloze monumen- Zekerheid in Leiden. De Taskforce adviseert in december over maatregelen om de protocollen en indicatiestelling voor AWBZzorg voor jongeren te verbeteren, in het bijzonder bij de Bureaus Jeugdzorg. Boekpresentatie Maarten Bijleveld van Lexmond Jan Lagas, Regionaal Archief Leiden vember is bij Campus Den Haag de collegereeks Intellectuals and Politics gestart, verzorgd door oud-politicus en VVD-erelid prof. dr.mr. Frits Bolkestein. Deze reeks vindt plaats in het najaar van 2008 en het voorjaar van In de twaalf colleges wor- van der Wall en dr. J.W. Buisman. leiding van het tweehonderdste geboor- ten getui- Op 18 november jongstleden is in het Regionaal Archief Leiden het nieuwe boek den de belangrijkste intellectuelen van Het signalement van het heelal door dr. tejaar van Charles Darwin en zal Ineke gen. Om de van Maarten Bijleveld van Lexmond gepresenteerd. Tijdens deze feestelijke bijeen- de afgelopen eeuw besproken. Daarnaast Peter Katgert. Sluiter spreken over klassieke literatuur hoogte- en komst waren het voltallige bestuur van de familiestichting Bijleveld, familieleden en worden verbanden gelegd tussen hun in oorlogstijd. dieptepun- vrienden aanwezig. Voor de totstandkoming van het boek, getiteld Parallel Roads/ ideeën en de invloed hiervan op de poli- En drie collegeseries in Haarlem, Vanaf half januari is het complete voor- ten van de Parallele Wege, heeft dr. Bijleveld van Lexmond intensief onderzoek gedaan in de tiek. De grote, al dan niet, politieke den- namelijk: jaarsprogramma van Studium Generale te stad voor archieven van Lünen (ten noordoosten van Dortmund in Duitsland), de plaats van kers vanaf de Verlichting tot heden ko- Multiculturaliteit in de middeleeuwen vinden op een ieder toegankelijk te maken, is on- oorsprong van de familie Bielefelt/Bijleveld, en in Nederland. In het Regionaal men aan bod, zoals Tocqueville, Rousseau, door dr. Ludo Jongen. langs de Historische Canon van Leiden Archief Leiden wordt het familiearchief Bijleveld bewaard. Nietzsche en Marx. Rondom de vulkaan door drs. Wim de verschenen. De Canon kwam tot stand Meer informatie over het boek, dat door verschillende generaties van de familie te volgen een Meer informatie over de collegereeks vindt u Vries. Onvoltooide wetenschap. Belangrijke, lang bestaande wetenschappelijke vragen die nog nooit zijn beantwoord door leden en oud-leden van Teylers Tweede Genootschap. Wetenschap voor een breed publiek Geïnteresseerd in wetenschap in de breedste zin des woords en zin om meer te weten en te discussiëren over contro- op initiatief van de gemeente Leiden en onder auspiciën van acht Leidse historische verenigingen. In 35 zogenoemde vensters worden de belangrijkste sleutelmomenten en ontwikkelingen van de stad behandeld aan de hand van concre- levendig tijdsbeeld schetst, vindt u op pagina 44 van dit nummer van Leidraad. Nieuw: de Academische wandeling op versiële onderwerpen in de wetenschap? te gebeurtenissen, gebouwen, personen In de loop van 2009 presenteert de Hortus botanicus een nieuwe serie rondwandelin- Het volledige programma en een aanmel- Dan is het Science Café Leiden iets voor of beelden. gen, waarbij met een plattegrond, tekst en beeld telkens een aantal facetten van de dingsformulier vindt u op u. Iedere maand organiseert Science Café Op 8 november jongstleden werd tij- botanische tuin wordt belicht. Planten, tuinarchitectuur en historische gebouwen ver- Leiden een open informatie- en discussie- dens de geschiedenisdag een exemplaar tellen samen de geschiedenis van de Hortus, de oudste botanische tuin in Nederland. Meer informatie: HOVO Universiteit Leiden, avond met onderwerpen uiteenlopend uitgereikt aan minister Plasterk, die de Zo kunt u de tuin van Clusius bewonderen, die een indruk geeft van de Hortus om- hovo@ics.leidenuniv.nl, van kernenergie tot de nieuwe spelling. stad als student heeft leren kennen. streeks 1600, of een van de vele publieks- en onderzoekscollecties van planten uit de (071) (ma. t/m do uur). Wetenschappers geven een introductie Meer informatie over de Historische Canon hele wereld. Ook binnen is er veel te zien, zoals een Amaryllisshow in de Wintertuin. Donateurs die in 2009 het Leids Universiteits over het onderwerp en daarna staat het van Leiden en de geschiedenisdag vindt u op Fonds (LUF) met minimaal 35 steunen, iedereen vrij om vragen te stellen en mee U bent van harte welkom om als een van de eerste bezoekers de nieuwe Academische ontvangen 20 korting op een cursus van te discussiëren. wandeling te beleven. In de maand februari kunt u als alumnus, op vertoon van dit nummer het HOVO. Op het inschrijfformulier of via inschrijving op De avonden vinden in principe iedere laatste dinsdag van de maand plaats en zijn Benoeming van Leidraad, met twee personen de Hortus bezoeken tegen het gereduceerde tarief van 2,00 per persoon (in plaats van 5,00 per persoon). Leuk om bijvoorbeeld te combine- kunt u aangeven of u donateur bent. U vrij en gratis toegankelijk. Informatie over Prof.dr. K.P. (Kees) Goudswaard is door ren met uw deelname aan de Dies op 14 februari. Ook in de wintermaanden is de Hortus kunt overigens ook donateur worden onderwerpen en locaties vindt u op www. minister Rouvoet (Jeugd en Gezin) en immers een bezoek meer dan waard! van het LUF als u geen alumnus bent van de sciencecafeleiden.nl. Science Café ge- staatssecretaris Bussemaker (VWS) Hortus botanicus Leiden, Rapenburg 73, 2311 GJ Leiden, Geopend van dins- Universiteit Leiden. mist? Op benoemd in de Taskforce AWBZ-zorg dag t/m zondag (10.00 tot uur). Gratis toegang met de Museumkaart. 18 leidraad leidraad 19

11 opinie faculteitsnieuws rechtsgeleerdheid wiskunde en natuurwetenschappen faculteitsnieuws Wetgevingscursus voor de Europese Centrale Bank Overheid (Albeda Leerstoel) Leiden de beste voor BFW ResearchNed houdt ieder jaar in opdracht Naar aanleiding van eerdere goede aan de Universiteit Leiden. van weekblad Elsevier een enquête onder ervaringen die het Europees Parlement Op maandag 26 januari hoogleraren/hoofddocenten en studenten en de Europese Commissie hebben 2009 zal hij zijn oratie over de beste studie van Nederland. Uit opgedaan met Leids internationaal wetgevingsonderwijs zal de gehele juridische staf van de Europese Centrale Bank een praktijkgerichte training krijgen in de beginselen van goed wetgeven. In november verzorgde prof. Wim Voerman van de afdeling Staats- en bestuursrecht de eerste twee edities van de tweedaagse uitspreken. Roel Bekker is secretaris-generaal voor de vernieuwing van de rijksdienst en de tweede bijzonder hoogleraar op de Albeda Leerstoel. De andere, reeds bij de faculteit werkzaam sedert november 2002, is prof. mr. L.C.J. (Loe) Sprengers. Dertig jaar commercieel portretrecht Op 19 januari 2009 is het precies dertig jaar geleden dat de Hoge Raad arrest wees in de zaak 't Schaep met de vijf pooten. Ter gelegenheid daarvan organiseert het Ubbo Emmiuspenning voor Douwe Breimer Prof.dr. Douwe Breimer, farmacoloog, oud- het onderzoek De beste studies 2008 blijkt dat Bio-Farmaceutische Wetenschappen (BFW) zowel volgens studenten als hoogleraren/hoofddocenten in Leiden de beste is in het segment Farmaceutische wetenschappen. Ook voor Informatica kun je volgens studenten het beste in Leiden zijn en Wiskunde is volgens hoogleraren/ Nieuw: de Kijne onderzoeksprijs Het Pre-University College (PRE) heeft een onderzoeksprijs cursus (Legislative Drafting for the European Central Bank). Mooie score Elsevier-enquête Leidse JPAO een studiebijeenkomst over commercieel portretrecht. Tevens zal er een bundel verschijnen over dat onderwerp, rector magnificus en oud-collegevoorzitter van de Universiteit Leiden, heeft de Ubbo Emmiuspenning voor Wetenschappelijke hoofddocenten in Leiden het beste, terwijl Natuur- en Sterrenkunde op nummer 2 eindigt. Geen slechte score voor de Faculteit ingesteld en die vernoemd naar prof. dr. Jan Kijne. Kijne, die Oraties Ook dit jaar heeft de faculteit Rechtsgeleerdheid goed gescoord in het waaraan tal van prominente wetenschappers en praktijkjuristen inmiddels hun Verdiensten van de Rijksuniversiteit Groningen ontvangen. Breimer kreeg de der Wiskunde en Natuurwetenschappen! met emiritaat gaat, was tot voor kort Prof.dr. R.C. landelijke studentenonderzoek van weekblad medewerking hebben toegezegd. prijs vanwege het feit dat hij in en buiten zijn op vindt u meer wetenschappelijk directeur van het PRE, (Christa) Tobler is Elsevier. De waardering van 7,3 voor de 30 jaar Commercieel portretrecht, vakgebied zeer veel heeft bijgedragen aan resultaten, onder het tabje Weekblad, dat hij heeft uitgebouwd tot een volwaardige door het College bacheloropleiding is hoger dan het landelijke maandag 19 januari 2009, uur de wetenschap. Onderzoeken. Leidse opleiding voor jaarlijks circa 95 van Bestuur van gemiddelde. In 2008 werden voor het eerst uur. Voor meer informatie en scholieren. de Universiteit Leiden benoemd tot hoogleraar met ook de masteropleidingen beoordeeld. Daarvoor scoorde Leiden een 7,8, waarmee de faculteit een eervolle tweede plaats inneemt opgave: kopje Onderwijs, Juridisch PAO. Van Dishoeck erelid American Academy of Arts and Sciences De Kijne Prijs is een bokaal met oorring, een knipoog naar Kijne die zichzelf daarmee graag siert. De bokaal wordt jaarlijks als leeropdracht Europees Recht. Ter gelegenheid van haar na Nijmegen, dat 0,1 punt hoger scoorde. Het volledige rapport is te vinden op Agenda Prof.dr. Ewine van Dishoeck, hoogleraar Astrochemie bij de Leidse Sterrewacht, is Spinozaprijs heeft gewonnen en sinds afgelopen jaar wetenschappelijk directeur uitgereikt aan het duo PRE-studenten dat het beste onderzoeksverslag inlevert voor Blok IV ambtsaanvaarding sprak zij op 7 november jongstleden een oratie uit met de titel Being kopje Nieuws. 26 januari 2009 benoemd tot erelid American Academy of Arts and Sciences. De American Academy van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie is, kwam de benoeming als een (schrijven van een wetenschappelijk verslag/ profielwerkstuk). a third country national in the European Union. How simple things have been complex and complex things have become simple. Oproep oud-leden Res Publica Oratie prof. R. Bekker uur Academiegebouw, Rapenburg 73, Leiden of Arts and Sciences is een van de meest prestigieuze gezelschappen op het gebied van wetenschap en kunst in de Verenigde Staten. volledige verrassing. Het is een enorme eer om met zoveel beroemdheden en interessante persoonlijkheden bijeen te komen en de Agenda Prof.mr. Alex Geert Castermans is sinds In verband met haar tachtigjarig bestaan is studievereniging Res Publica op zoek naar 12 februari 2009 Voor Van Dishoeck, die in 2000 de Nederlandse Nederlandse reputatie in de wetenschap hoog te houden. Onder de leden van 16 december 2008 september 2007 oud-leden. Naar aanleiding van dit lustrum Thorbecke lezing Het wezen en de de Academy bevinden zich grote Science Café Leiden: Hervormingen in hoogleraar Burgerlijk zal er een activiteit plaatsvinden waar ook de ontwikkeling van het Europees fiscaal namen uit de wetenschap en andere het wiskundeonderwijs Recht. Op vrijdag 28 oud-leden van harte welkom zijn. Hiermee recht Meijers Instituut, Leiden gebieden, zoals bluesgigant BB King Aanvang: 20:00 uur november heeft hij het hoogleraarsambt kan bovendien het ledenbestand van Res Publica worden geactualiseerd. 26 februari 2009 en Michael Dell, oprichter van Dell computers. Locatie: Plexus, Kaiserstraat 25, Leiden aanvaard met het Bent u lid geweest van Res Publica of kent Afscheidscollege prof.mr. Slot uitspreken van zijn oratie. Met ingang van 16 december 2007 is u oud-leden? Mail dan de contactgegevens naar: respub@law.leidenuniv.nl of stuur 5 maart 2009 Van Dishoeck is een van de 22 nieuwe Foreign 8 januari 2009 R. (Roel) Bekker benoemd tot bijzonder deze per post naar: Dispuut Res Publica, Cleveringa Concours Honorary Members. De In the Spotlight, Seminar Biologie hoogleraar door de Stichting Bijzondere Afdeling Staats- en Bestuursrecht, Postbus Meer informatie: introductieceremonie vond Leerstoel Arbeidsverhoudingen bij de 9520, 2300 RA Leiden. plaats in oktober leidraad leidraad 21

12 interview interview Ik kwam in 1961 in Leiden aan. Ik deed natuurlijk Rechten. Nederlands Recht en Privaatrecht. Ik volgde het kleinste keuzevak dat ik kon vinden. Ik was inderdaad een beetje een luie student. Een beetje veel een luie student om eerlijk te zijn. Ongemotiveerd. Ik had een technische interesse. Ik wilde ruimtevaart gaan doen, een technische studie in Delft. Maar daar zou je dan geen baan in kunnen vinden. Toen ben ik op het laatste moment Rechten gaan doen. Daar kun je alle kanten mee op, zei iedereen. Wat achteraf inderdaad bleek te kloppen. Ik werd lid van Augustinus en van het corps. Dat was een van de naweeën van de oorlog en de daaruitvoortvloeiende civitas-gedachte. Alle studenten waren lid van een vereniging. Wij zaten op een breukvlak. De religieuze clubs als Augustinus en SSR werden namelijk ook gezelligheidsverenigingen, dus werd ik twee keer ontgroend. Ik heb in een lustrumcommissie gezeten en dat soort dingen. De nevenwerkzaamheden namen veel tijd in beslag. vernieuwing zorgt voor welvaart, maar wanneer gaat de vernieuwing te hard? Hij is sinds 1 mei van dit jaar de nieuwe voorzitter van de Raad van Toezicht van de Universiteit Leiden. En hij is de laatste maanden voortdurend in het nieuws. Twee goede redenen om in deze Leidraad met Nout Wellink te spreken over economie. tekst: Yoeri Albrecht beeld: Michiel van Nieuwkerk Ik ben geen terugkijker, maar ik heb wel sterk het idee dat de studenten van nu veel zwaarder worden belast. Ik haalde in een jaar en drie maanden flierefluitend mijn kandidaats en kon er tegelijkertijd allerlei andere dingen naast doen. Het waren lichtzinnige jaren. Als ik ooit ergens spijt van zou moeten hebben, dan is het van het feit dat ik toen niet zo hard heb gewerkt. Later is de natuurlijke vlijt weer bovengekomen. Je kunt namelijk hard studeren én veel plezier hebben. Dat heb ik later geleerd. Mijn studententijd was echt uitzonderlijk. In 1964, vlak voor mijn doctoraal, ben ik in het Rapenburg terechtgekomen. Dat weet ik uiteraard nog heel precies. Het was juli Ik was naar de film geweest en liep s nachts over het Rapenburg. Er was een afscheid van de studentenpastoor. Dat was ergens ter hoogte van Rapenburg 100. Toen ik eraan kwam, liep het feest net uit. Iedereen stond buiten en de drank was op. Een vriend van mij zei: Ach, ik woon hier tegenover. Laten we het feest bij mij voortzetten. Je kunt zo overzwemmen. Ik ben letterlijk voorover in het Rapenburg gedoken, ik had dat anderen wel vaker zien doen. Een puntig stuk ijzer ging recht door mijn knie heen. Je kunt zeggen dat dat domme pech was, maar je kunt het ook geluk noemen. De ijzeren pin had ook door mijn hoofd kunnen gaan. Ik ben door een groep van wel dertig man naar het ziekenhuis gebracht. En nadat ik verbonden was, weer in triomf naar huis. Die arts heeft vast gedacht dat ik ook dronken was, maar» 22 leidraad leidraad 23

13 interview interview Baart mij dit zorgen? Jazeker. Had ik dit voorzien? Nee. Had ik voorzien dat we een crisis zouden krijgen in de financiële sector? Ja ik had nog geen druppel op. s Nachts kwamen er allerlei bacteriën in de wond, een explosie werkelijk. In die tijd loosde het riool nog op het Rapenburg. Ik ben diezelfde nacht nog naar een ziekenhuis in Den Haag gegaan. Ik herinner me dat ik een paar maanden later in het ziekenhuis de dokter hoorde zeggen: Die kunnen we wegleggen, want die haalt het niet. Ik herinner me ook de opluchting die ik toen voelde. Daarna is er een maand uit mijn geheugen weg. Ik had een botinfectie door mijn hele been. Dat is zeer, zeer pijnlijk. Ik heb uiteindelijk van die bacteriën gewonnen. Ik werd wakker met mijn huisarts naast mijn bed. Ik heb van juli 1964 tot het najaar van 1965 in bed gelegen. Voor die hele toestand woog ik meer dan 80 kilo, toen ik uit het ziekenhuis kwam, woog ik nog maar 35 kilo. Het heeft een paar jaar geduurd voordat ik echt weer was opgeknapt. Achteraf gezien ben ik te vroeg teruggegaan naar Leiden. Maar ik heb van die periode in bed meer geleerd dan van mijn studie. Dat je nooit moet opgeven. Dat is me zo duidelijk geworden. Voor een deel doet het lichaam het zelf, maar daarna is het wel vechten. Ik lag tot mijn kin in het gips. Maanden. Je ligt daar en je ziet dat sommige mensen in de bedden om je heen het niet halen. Ja, dan krijg je de kans om rustig en geduldig na te denken. Ik was nooit zo geduldig. De wereld is in werkelijkheid vaak moeilijker dan in theorie Ik loop sindsdien moeilijk, met één stijf been. Dat is vervelend, maar de balans is positief. Ik heb een zittend beroep en ik heb sinds mijn 33e een auto met chauffeur. Ik ben bevoorrecht. Ja, ik heb een ongemak, maar ik kan alles doen wat ik wil, dus waar zou ik over zeuren? Dat ongeluk heeft mij in essentie mijn hele leven geholpen. Ook toen mijn eerste vrouw overleed. Het heeft me gebracht waar ik nu ben. Stamina zou je dat inderdaad kunnen noemen. Er is altijd een morgen en dan moet je er weer staan. Ik ben nu als voorzitter van de Raad van Toezicht van de universiteit weer terug in Leiden. Ik voel me vanwege het ongeluk hier niet ongemakkelijk. Het enige is het parkeren. Ik vind het nog altijd lastig om langs het water van het Rapenburg te parkeren. Dat heb ik nergens anders. Mijn vrouw en ik zouden wel in Leiden willen wonen. Ik heb hier tussen 1961 en 1968 als student gewoond en ik heb daarna, voordat ik naar het departement van Financiën ging, ook aan de universiteit gewerkt. Als Raad van Toezicht moet je voor een goed College van Bestuur zorgen. De raad is een klankbord voor het bestuur. En ik denk dat Leiden een goede Rector Magnificus en een goed bestuur heeft. Eind jaren negentig was ik buitengewoon hoogleraar aan de VU. Ik heb de indruk dat de professionaliseringsslag sindsdien groot is geweest. Het is natuurlijk niet altijd gemakkelijk, omdat professionals zich niet altijd gemakkelijk laten sturen. Of Leiden de beste moet willen zijn? Dat is moeilijk, maar het antwoord is ja. Als je streeft naar plaats twee, dan word je geen twee. Je moet wel het beste naar boven willen halen. Ik wil dat de Nederlandsche Bank de beste centrale bank in het stelsel wordt. Er is niets op tegen om de beste te willen zijn. Zo haal je het beste uit je mensen. Bij voetballen wil je dat ook. Bij sporten is dat aanvaard, waarom dan niet ook op andere vlakken? Dit is een moeilijke periode. Laat ik om te beginnen dit zeggen: als er een crisis moet zijn, dan ben ik er graag bij. Maar moet er een crisis zijn? Nee, liever niet. Wat er nu gebeurt, is zeer bijzonder. Dat je dan kunt bijdragen aan een oplossing, is professioneel gesproken natuurlijk niet de slechtste periode uit je werkzame leven. Tegelijkertijd zie je de beperkingen van je beroep, de grenzen van de maakbaarheid. Toen ik begin jaren zeventig op het departement van Financiën ging werken, geloofde ik net als iedereen in die maakbaarheid. Ik geloofde heilig in het belang van modellen en in het voorspellende vermogen van de economie als wetenschap. Het eerste deukje in dat geloof kwam tijdens de eerste oliecrisis. De tweede oliecrisis en de recessie die daarop volgde, zorgden voor een nieuw antwoord: de aanbodeconomie. Maar ook dat moet je niet verabsoluteren. Net zo min als je dat moest doen met het Keynesiaanse denken. De werkelijkheid is altijd ingewikkelder. Zo zien we nu dingen die we niet hadden kunnen vermoeden: financiële markten die niet meer werken, gezonde banken die in de problemen zijn gekomen. Centrale banken die de geldmarkt hebben overgenomen. Overheden die massaal banken kapitaliseren. Allemaal maatregelen die de economische orde raken. Ik begon met het idee dat alles maakbaar was. Maar ik heb nu het gevoel dat het economische systeem zo gecompliceerd is geworden dat je er wel heel dicht met je neus op moet zitten om te begrijpen wat er gebeurt. Er zijn nu ontwikkelingen in gang gezet die zo veel gevolgen hebben en niemand weet hoe die factoren allemaal op elkaar inwerken. En ja, de reële economie wordt nu ook getroffen. De val van Lehman Brothers op 15 september in New York is een waterscheiding geweest. Dat weten we nu. Dat zorgde voor een sterke verspreiding van het gebrek aan vertrouwen. Wij vonden dat Lehman gered had moeten worden. Dan was er wellicht later ook wel een schok gekomen, maar minder vernietigend. De Amerikanen zeggen echter dat hun wetgeving zo n redding niet toestond. Belangrijker is wellicht dat, zeker in Amerika, de analyse van de problemen niet gelijkluidend was. Sommigen waren erg voor de sanerende werking die zou uitgaan van het omvallen van een aantal banken. Maar na het omvallen van Lehman kreeg je plotseling allerlei additionele problemen. Zelfs sommige landen kwamen in moeilijkheden. Ik slaap nooit slecht door zorgen op kantoor, maar merk wel dat ik de laatste tijd veel nadenk op verborgen stille momenten. Wat richt je aan als je met een overheidsmaatregel iets doet? Wat zijn de consequenties als bondskanselier Merkel zegt dat ze alle spaarders garandeert? Als ze zegt dat ze ook boven de honderdduizend euro een garantie geeft, dan kan dat tot een effect in het grensverkeer van geld in omringende landen leiden. Wat zijn de consequenties als minister Bos zegt dat alle gemeenten bij de Bank Nederlandse Gemeenten moeten bankieren? Dan gaan lagere overheden mogelijk weg bij andere banken die daardoor in de problemen zouden kunnen komen. Alle huidige maatregelen hebben consequenties voor het level playing field en dus voor concurrentieverhoudingen. En, wellicht nog belangrijker, hoe komen we ooit weer van al die ingrepen en garanties af? Baart mij dit zorgen? Jazeker. Had ik dit voorzien? Nee. Had ik voorzien dat we een crisis zouden krijgen in de financiële sector? Ja. We waren problemen aan het stapelen. En de centrale banken waarschuwden al jaren voor de aanhoudende zoektocht naar hoge rendementen. Men was gewend geraakt aan aandelen die tien, twintig procent stegen. Die gewenning aan een hoog rendement, die appetite for yield, was gevaarlijk. De risico s die bij een hoog rendement horen, zijn normaal geworden en zijn maatschappelijk geaccepteerd. Dat was een zeepbel die moest knappen. We hebben als centrale banken de afgelopen jaren heel veel discussie gehad. Of de ballon al teveel was opgeblazen, of die op het punt stond om te knappen of dat het pas halverwege was. Een ballon die teveel is opgeblazen, moet je niet doorprikken. Dan knalt ie of hij schiet alle kanten op. Idealiter laat je m langzaam leeglopen. Maar hoe doe je dat? Wij hebben wel gewaarschuwd, maar de omgeving was niet erg receptief voor dat soort boodschappen. Je wordt al snel een soort Kassandra, een onheilsprofeet. Lubbers heeft ooit gezegd: Het wordt herfst, de bladeren vallen en de centrale bankiers somberen weer. We waarschuwden niet voor niets tegen de overname van ABN Amro door het consortium van drie banken, maar die waarschuwing werd niet gewaardeerd. Het was een zeer gevaarlijke overname. Daarom hebben we ook bepaald dat elke stap in het integratieproces afzonderlijk door ons moest worden goedgekeurd. Zo hebben we de vinger aan de pols gehouden. Als je niet wordt gehoord, kun je ook zeggen dat je je boodschap niet goed genoeg hebt gecommuniceerd. Maar om nu mijn excuses te maken zoals Greenspan dat heeft gedaan, nou nee. We zijn door een periode van explosieve innovatie en expansie gegaan. Ook door de techniek zijn zeer explosief nieuwe bancaire producten ontstaan. Innovatie, liberalisering en deregule-» 24 leidraad leidraad 25

14 interview achtergrond Er is altijd een morgen en dan moet je er weer staan ring zijn vooruitgelopen op de risico-analyse bij de banken. De checks and balances zijn te traag geweest ten opzichte van de innovaties. Daar stuiten we op een filosofisch probleem van innovatie. Want vernieuwing zorgt voor welvaart, maar wanneer gaat de vernieuwing te hard? Iedereen weet sinds Daedalus en Icarus dat vliegen gevaarlijk is. Maar toen gingen in 1903 de gebroeders Wright vliegen. Dat is innovatie. Wanneer geef je ze een vliegvergunning? Pas als ze garanderen dat ze geen brokken maken? Of al tamelijk snel en neem je dan op de koop toe dat er weleens ongelukken gebeuren? Hoe weet je dat dat veilige punt bereikt is als je nog nooit gevlogen hebt? In de financiële wereld zijn de regelgeving en het toezicht te traag geweest ten opzichte van de innovatie. Maar de vraag is: had het sneller kunnen gaan? Ik ben voorzitter van het Bazels Comité, waarin toezichthouders van de belangrijkste industrielanden overleggen over kapitaalregels voor banken. De Bazel I- en Bazel II-verdragen zijn daar voorbereid en uit voortgekomen. Bazel I was al langer in werking en maakte onvoldoende onderscheid naar het risicoprofiel van de kredietportefeuille van banken. Bazel II is een nieuw risico-framework dat op 1 januari 2008 in Europa van kracht is geworden en op 1 januari 2009 in de VS in werking treedt. Dat is ironisch, want als het eerder was ingevoerd, dan waren de banken heel anders met risico s omgegaan. Dan was de huidige kredietcrisis misschien wel uitgebleven of minder heftig geweest. Het invoeren van checks and balances is dus te traag gegaan. Dat is waar, fair enough. Maar had het sneller gekund? Als voorzitter van het Bazels Comité weet ik dat zo n proces buitengewoon moeilijk is. Er spelen allerlei belangen mee. Het wetgevingstraject is ook tijdrovend. Er moet goedkeuring komen van de Europese Commissie, die stuurt pas maanden later haar antwoord terug. Er moet een versie langs het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden en dan een langs de Senaat. Ook die sturen weer opmerkingen en veranderingen terug. Er was een enorme snelle ontwikkeling van de financiële markten gaande, die niet is bijgebeend door de autoriteiten. We weten nu dat dat sneller had gemoeten. Maar of dat ook mogelijk was geweest? De wereld is in werkelijkheid vaak moeilijker dan in theorie. Ik heb wel geprobeerd om druk te zetten op de agenda. We hebben in 2006 al pressure points opgesteld in de werkagenda van het Bazels Comité, bijvoorbeeld de waardering van complexe financiële producten. Daar moest echt iets aan gebeuren. Er waren daar enorme ontwikkelingen. In 2000 bedroeg de markt van Credit Default Swaps (verzekering op het niet terugbetalen van obligaties, red.) nul. En nu gaat er een bedrag om van duizenden miljarden. De toezichthouders, de regelgevers, de centrale banken konden die ontwikkeling niet bijhouden. We weten nu dus dat je in periodes van grote innovatie extra alert moet zijn. Kunnen we het ons veroorloven om een paar jaar te discussiëren? Nee, snelle besluitvorming is dan essentieel. Door die vernieuwingen kon iedereen opeens al zijn eigendom liquide maken. Vroeger kon je van de overwaarde van je huis geen auto kopen. Tegenwoordig neem je op die overwaarde gewoon nog een hypotheek en vervolgens koop je wat je wilt. Je kunt er ook mee speculeren en dat is veel gebeurd. Daar zitten vormen van piramidespelelementen in die niet altijd helder waren. We leven economisch gezien in een extreem belangrijke periode in de geschiedenis. We zitten in een steeds harder rijdende trein en zijn ons begrip voor snelheid kwijtgeraakt. De welvaartsontwikkeling heeft namelijk een angstaanjagende snelheid. In de zes decennia sinds de Tweede Wereldoorlog is de wereldeconomie evenveel gegroeid als in de vijf eeuwen daarvoor samen. Dat we ons gevoel voor snelheid kwijt zijn, zie je ook aan het commentaar op de Europese Unie. Daarover wordt gezegd dat de vooruitgang zo langzaam gaat. Maar het tegendeel is waar. De integratie van Europa gaat historisch gesproken met een duizelingwekkende vaart. We moeten alert blijven. Maar we moeten ook duidelijk blijven en de verantwoordelijkheid leggen bij diegenen die de trein besturen. Wie er in de kredietcrisis aan het stuur zaten? De leiding van de banken. Die moeten bij het invoeren van nieuwe producten aan goed risk management doen. Dat mag je toch wel van ze verwachten. Er zijn sluipenderwijs wijzigingen in de economische orde geweest, waarvan je niet weet hoe ingrijpend die zullen zijn. CV Dr. A.H.E.M. (Nout) Wellink studeerde Nederlands Recht in Leiden ( ) en promoveerde in 1975 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam tot doctor in de Economie. Hij trad in 1982 toe tot de directie van De Nederlandsche Bank; op 1 juli 1997 werd hij president. Naast vele functies in het verlengde van zijn werk onder andere Governor van het Internationaal Monetair Fonds en lid van de Group of Ten Governors maakt Wellink ook tijd voor tal van andere nevenfuncties, waaronder voorzitter van de Raad van Toezicht van Universiteit Leiden. Alumni op de arbeidsmarkt Hoe vergaat het alumni van Geesteswetenschappen op de arbeidsmarkt? Vinden ze een baan op hun niveau? En sluiten opleiding en functie goed op elkaar aan? Deze vragen en nog een aantal meer komen aan bod tijdens het arbeidsmarktonderzoek dat de Faculteit der Geesteswetenschappen (een fusie van de faculteiten Letteren, Godsdienstwetenschappen, Wijsbegeerte en Kunsten) dit voorjaar houdt onder de alumni. De Studenten Loopbaan Service en Onderwijs- en Wetenschapsbeleid van de Faculteit der Geesteswetenschappen voert dit onderzoek uit in samenwerking met het Interfacultair Centrum Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing (ICLON). Het onderzoek richt zich op de alumni Geesteswetenschappen, die in de studiejaren 2004 tot en met 2008 zijn afgestudeerd. We willen graag meer te weten komen over hoe het onze alumni na hun studie vergaat, verduidelijkt drs. Loes Nordlohne, loopbaanadviseur binnen de Faculteit der Geesteswetenschappen. Waar komen ze terecht en wat vinden ze achteraf van hun studie in relatie tot hun huidige loopbaan? De voormalige Letterenfaculteit heeft voor het laatst in 2004 onderzoek gedaan onder afgestudeerden. Het nieuwe onderzoek is een vervolg hierop, en een aanvulling op de jaarlijkse WO-monitor. Betere aansluiting Kennis van de arbeidsmarktperspectieven van onze alumni helpt ons om aanstaande en huidige studenten beter te informeren, de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en het opleidingenaanbod Zoveel mogelijk alumni worden benaderd voor het onderzoek. te vernieuwen, aldus Nordlohne. Ook kunnen we daarmee signaleren of er behoefte is aan aanvullende programma s en zo ja, aan welke. Tot slot vragen we alumni ook om aan te geven op welke activiteiten van en informatie over hun oude opleiding ze prijs stellen. Dat helpt ons om onze communicatie beter af te stemmen op de behoefte van alumni. In januari 2009 zullen de vragenlijsten per of per post verstuurd worden. Nordlohne: We willen alle alumni Geesteswetenschappen Doctoraal, Bachelor en Master die in genoemde periode zijn afgestudeerd, vragen een half uurtje tijd te maken om aan dit onderzoek mee te werken. Wij stellen hun medewerking zeer op prijs! Op verzoek ontvangen zij na afloop de resultaten. De eerste resultaten van het arbeidsmarktonderzoek worden in mei 2009 verwacht. Als u tot de doelgroep behoort en mee wilt werken aan het onderzoek, maar in januari nog geen uitnodiging heeft ontvangen voor het invullen van de vragenlijst, neemt u dan contact op met: Loes Nordlohne, Studenten Loopbaan Service Faculteit der Geesteswetenschappen, arbeidsmarktonderzoek@hum.leidenuniv.nl o.v.v. Arbeidsmarktonderzoek. Tel. (071) , 26 leidraad leidraad 27

15 faculteitsnieuws Geesteswetenschappen Geesteswetenschappen faculteitsnieuws Alumni Kai Vanaf 1 januari 2009 kunnen alumni van Japanologie die ingeschreven staan bij de Concerten in de Oude UB De Academie der Kunsten biedt jong talent Oraties Prof.dr. M.S. Berger is door het College van Bestuur van de Eckhart-symposium Op 6 maart 2009 vindt in Leiden het symposium Eckhart nu plaats. Het werk van de mid- Leidse Alumni Kai Van hier tot Tokyo voor een podium in het hart van de Universiteit Universiteit Leiden deleeuwse mysticus Meister Eckhart (ca ) is de laatste jaren steeds sterker in de 30 vriend worden van zowel de Alumni Leiden. De meeste uitvoerende studenten benoemd tot hoogleraar belangstelling komen te staan, in bredere kringen dan alleen de wetenschappelijke. Oude Kai als het Sieboldhuis. Hiermee steunt u die hier optreden, combineren hun Leidse met als leeropdracht discussies en nieuwe interesses in het werk van een denker wiens belang de religie- en cultuur- beide organisaties en u krijgt bovendien studie met een studie aan het Koninklijk Oosterse studiën, in het geschiedenis van het christendom ver te boven gaat en die vandaag de dag velen opnieuw weet onbeperkt toegang tot het Sieboldhuis Conservatorium. De komende maanden kunt bijzonder de bestudering te inspireren, hebben geleid tot het initiatief om aan Eckhart een symposium te wijden voor vak- voor twee personen. Daarnaast worden u van de volgende optredens genieten: van de islam in de he- genoten en andere geïnteresseerden. Daarbij zal het vooral gaan om de vraag hoe het werk en er speciale activiteiten voor vrienden 13 januari dendaagse westerse wereld. Zijn oratie vond de invloed van Eckhart doorwerken tot in onze tijd, in de Nederlandse literatuur en daarbuiten. georganiseerd. Poulenc-programma door het plaats op 4 november jongstleden. Het symposium vindt plaats op 6 maart 2009 in de Spectrumzaal van studentencentrum Meer informatie vindt u op Aeolide Gezelschap Prof.dr. M.A. Meadow is Plexus, Kaiserstraat 25, Leiden. Meer informatie over het programma en aanmelding 3 februari benoemd tot hoogleraar vindt u op (klik op het item over Eckhart). Fantasiestücke van Schumann en met als leeropdracht Lezingencyclus NINO een vocaal programma Voor alle optredens geldt: aanvang: Kunst en materiële cultuur in de vroeg- Scaliger-lezing Scaliger-jaar 18 februari Falk Hübner: Nieuwe vormen Op uitnodiging van het Nederlands Instituut uur; locatie: Rapenburg 70, Leiden. De vol- moderne periode. Op woensdag 21 januari 2009 zal professor In 2009 zullen vele activiteiten door het van intermediaal theater voor het Nabije Oosten geeft een aantal we- gende concerten zijn op 3 maart, 7 april, Op 11 november Anthony Grafton (Princeton University) een Scaliger Instituut worden ontplooid en uit- 18 maart Anne Marie Dragosits: Giovanni tenschappers uit binnen- en buitenland in het 12 mei en 2 juni. jongstleden sprak hij zijn oratie uit. rede uitspreken met de titel Joseph Scaliger gevoerd rond de herdenking van de sterfdag Girolamo Kapsperger (c ) leven collegejaar een lezing over hun Prof.dr. O. Praamstra is benoemd tot hoog- ( ). The meanings of scholarship in van Scaliger. In het voorjaar (21 januari tot en werk, met speciale aandacht voor basso onderzoek. In 2009 staan de volgende lezingen op het programma: Expositie: Grafiekwerk leraar vanwege het Leids Universiteits Fonds met als leerop- late renaissance Europe. Op deze dag is het vierhonderd jaar geleden dat de grote Franse humanist Josephus Justus Scaliger in Leiden 1 mei 2009) staat een tentoonstelling (met begeleidende Engelstalige catalogus) gepland rond Scaliger en de Oriëntalistiek met continuo Belangstellenden zijn van harte welkom deze avonden bij te wonen. Locatie: 29 januari In de maanden januari en februari is er bijzon- dracht Nederlandse overleed. Grafton zal deze geleerde, die zo- als titel All my books in foreign tongues: Scheltemacomplex, Marktsteeg 1, Leiden. Het Gilgamesj-epos der werk te zien in de expositieruimte van het literatuur in contact veel voor de Leidse universiteit heeft bete- Scaliger s Oriental Legacy in Leiden. In het Aanvang: uur. Toegang is gratis. Spreker: M. Stol bestuursgebouw van de Universiteit Leiden, met andere culturen. kend, in zijn laudatio herdenken en in een bre- najaar vindt een symposium plaats rond de Meer info: 19 februari de Oude UB. Zes Leidse studenten van de Ter gelegenheid van zijn der perspectief plaatsen. nalatenschap van Scaliger met als titel The pen.nl. Noteert u ook alvast de volgende Survey in Iraqi Kurdistan: een nieuw Leids major-minoropleiding Kunstgeschiedenis- ambtsaanvaarding sprak hij op 21 november De Scaliger lezing vindt plaats op man, the mastery and the myths. A two day data: 15 en 22 april, 13 mei en 17 juni. archeologisch project Grafiek en Grafische Technieken exposeren zijn oratie uit. 21 januari 2009, om uur in het conference on the legacy of Joseph Scaliger Spreker: D.J.W. Meijer hun werk. Zij tonen etsen, zeefdrukken, litho s, Prof.dr. M.G. Davies Academiegebouw, Rapenburg 73, Leiden. ( ). 19 maart prentdozen en ander grafisch werk dat zij tij- is benoemd tot hoog- Vanwege het beperkte aantal beschik- Meer informatie over de activiteiten Engelen en demonen in Oud Dongola, Soedan dens hun laatste minorjaar hebben gemaakt in de Koninklijke Academie van Beeldende leraar met als leeropdracht Vrijmetselarij als bare plaatsen wordt belangstellenden verzocht zich aan te melden via van het Scaliger Instituut vindt u op Agenda Spreker: J. van der Vliet 16 april Kunsten. De expositie is te zien van 14 januari tot geestesstroming en sociaal-cultureel ver- scaliger@library.leidenuniv.nl. gerinstituut. 21 januari 2009 De Egyptische collectie van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (Brussel): een kijkje achter de schermen Spreker: L. Limme 28 mei en met 4 maart, uur (ma t/m vr). Oude UB, Rapenburg 70, Leiden. schijnsel. Zijn oratie had plaats op 25 november jongstleden. Geesteswetenschappen scoort goed Promovendi in de kunsten presenteren zich In de voordrachtencyclus Promovendi in Scaliger-lezing januari 2009 Second International Conference Rhetoric in Society... into the lamb I am sacrificing put relia- In het Elsevier themanummer Studeren (oktober 2008) laten hoogleraren en hoofddocen- de kunsten presenteren zich geven jonge Meer informatie: bility! How to perform an extispicy ritual in ten weten dat zij Godsdienswetenschappen in Leiden op hun vakgebied de beste vinden. onderzoekers in de kunsten de stand van ciety.nl/rhetoricinsociety Mesopotamia Spreker: J.C. Fincke Hetzelfde geldt voor Taalwetenschap. Ook hier scoort Leiden het hoogst in de ogen van vakgenoten. De opleiding Engelse taal en cultuur in Leiden komt als beste uit de bus onder geïn- onderzoek weer. 21 januari Claire Genewein: De fluitcon- 6 maart 2009 Meer informatie vindt u op terviewde studenten. Ook Geschiedenis in Leiden staat op een eerste plaats, maar deelt deze certen van Baldassare Galuppi en sinfonie Symposium Eckhart nu met drie andere universiteiten. avanti l opera (Engelstalig) 28 leidraad leidraad 29

16 opinie faculteitsnieuws Sociale wetenschappen Geneeskunde/LUMC faculteitsnieuws Oratie directe rol spelen in de verklaring voor meer informatie beschikbaar op Gezond oud worden hoefden geen insuline meer te spuiten. Ook Op vrijdag 24 oktober 2008 sprak prof.dr. verschillen in veilige of onveilige Nederland loopt wereldwijd voorop met een verbeterde de diastolische functie van het M.J. Bakermans-Kranenburg haar oratie gehechtheid. De komende tijd wil Noteer vrijdag 27 maart 2009 alvast in nieuwe integrale aanpak gericht op het verbe- hart. Bovendien bleken de effecten niet tijde- Genen in Bakermans-Kranenburg verder zoeken naar uw agenda! teren van gezondheid en welzijn van ouderen. lijk te zijn: een jaar na het onderzoek zijn de Ontwikkeling: Voer de invloed van genen op ontwikkeling en LUMC en Erasmus MC werken samen in het twaalf patiënten nog steeds insuline-vrij. voor Pedagogen uit. Pedagogen hebben een taak in onderzoek opvoeden. Maar dan wel steeds in combinatie met omgevingsinvloeden. Eerste BKO uitgereikt Topinstituut Gezond Ouder worden (Ti-GO), dat onlangs van start ging. Ti-GO verenigt een groot aantal partijen, waaronder zorgverleners, Het volledige artikel leest u in Cicero nummer 12, te vinden op naar het samenspel van erfelijkheid en omgeving in de opvoeding, stelt Marian Bakermans- Alumnimiddag Pedagogische Wetenschappen De Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) is ingevoerd in het hoger onderwijs om een accent te leggen op de onderwijskwaliteit. Nieuwe docenten en hoogleraren overleggen onderzoeksinstituten en bedrijven, die gezamenlijk zullen optrekken om een ambitieus actieprogramma te realiseren. Ti-GO zet zich zowel op medisch-technisch als Hongerwinter laat sporen na Voor het eerst hebben wetenschappers aan- gebrek of een gerichte aanpassing aan die voedselschaarste. Wellicht vormt epigene- Kranenburg. Te vaak wordt de opvoedings- Het departement Pedagogische een dossier waaruit hun onderwijsvaardighe- op sociaal-economisch gebied in voor de groei- getoond dat de omstandigheden in de baar- tica een mechanisme waarmee een individu omgeving met een simpele vragenlijst Wetenschappen organiseert op vrijdag 27 den blijken, om een BKO-certificaat ende groep niet-actieve ouderen (bijna vier mil- moeder levenslang veranderingen in het ge- zich snel aanpast aan veranderende omstan- gemeten. Dat is zoiets als proberen maart 2009 een alumnimiddag. De middag te behalen. Op 25 november jl. werden de eer- joen in 2030). Te denken valt aan technische netisch materiaal teweeg kunnen brengen. digheden; veranderingen in de DNA-volgorde vogelgeluiden te herkennen met oordoppen vindt plaats in het Pieter de la Courtgebouw ste Leidse certificaten uitgereikt aan zes do- innovaties in de thuissituatie waardoor de zelf- Bij zestigers die tijdens de Hongerwinter ontstaan immers toevallig en het duurt gene- in. In 2004 ontving prof.dr. Bakermans- aan de Wassenaarseweg 52. Tijdens deze mid- centen, van wie drie van de faculteit Sociale standigheid van de oudere langer behouden zijn verwekt, vonden zij een andere molecu- raties voordat een gunstige mutatie zich ver- Kranenburg een Vidi-subsidie van de dag presenteren promovendi van het departe- Wetenschappen. Nog eens 26 docenten van de blijven, maar ook aan telemedicine-toepassin- laire afstelling van een gen dat de groei be- spreidt in de populatie. Nederlandse Organisatie voor ment Pedagogische Wetenschappen interes- faculteit werken aan hun dossier voor de BKO. gen om monitoring op afstand mogelijk te ma- ïnvloedt. De onderzoekers van het Leids Wetenschappelijk Onderzoek. Met die sante onderdelen uit lopende onderzoeken. ken bij chronisch zieke ouderen. Tegelijkertijd Universitair Medisch Centrum (LUMC) pu- subsidie ontwikkelde zij op de afdeling Algemene en Gezinspedagogiek - Datatheorie een onderzoekslijn naar het Daarnaast is er uiteraard volop gelegenheid bij te praten met oude vrienden en bekenden. Alle alumni zijn van harte uitgenodigd! Filosofie en overheidsbeleid richt Ti-GO zich op sociaal-economische oplossingen, zoals onderzoek naar factoren die bepalen of ouderen na hun 65ste nog enige tijd bliceerden hierover in Proceedings of the National Academy of Sciences samen met collega s van Columbia University. Het on- samenspel van erfelijkheid en omge- In december 2008 verstuurt het depar- Op 10 oktober is aan de Campus Den Haag willen en kunnen doorwerken. Ook het biome- derzoek is mede mogelijk gemaakt door de ving. Gedragsgenetische studies, met jonge tement de uitnodigingen en het pro- de leergang p-government van start ge- dische onderzoek naar het verouderingsproces Nederlandse Hartstichting en het Europese tweelingkinderen, lieten zien dat genen geen gramma van deze middag. Dan is ook gaan, speciaal voor beleidsambtenaren. In zelf is van groot belang. onderzoeksnetwerk LifeSpan. samenwerking met docenten van de afdelin- Meer informatie vindt u op Vervolgonderzoek zal moeten uitwijzen of de- Gastouderopvang gunstiger M. Groeneveld, H. Vermeer, M. van IJzendoorn en M. Linting gen Politicologie, Bestuurskunde (FSW) en Economie (Rechten) verzorgt het Instituut voor Wijsbegeerte deze leergang. De leergang is erop gericht beleidsambtenaren te helpen Insuline-vrij door af te vallen ze epigenetische verandering het gaat niet om een verandering van de genetische code maar of een gen aan of uit staat een litteken is op het DNA vanwege het voedsel- van de afdeling Algemene en om een breder inhoudelijk perspectief op het Afvallen aan de hand van een streng di- Gezinspedagogiek-Datatheorie hebben de studie Welbevinden en stress van kinderen in de kinderop- overheidsbeleid te ontwikkelen. Daarnaast participeren practitioners om de opgedane kennis te spiegelen aan de praktijk. eet kan gunstige gevolgen hebben voor patiënten met type 2 diabetes. Dat is de voorzichtige conclusie van Marieke Snel en Bas Kroontje voor Van Ommen Prof.dr. Gert-Jan van Ommen, hoogleraar Humane Genetica, heeft een onderscheiding van vang afgerond, waarin gastouder- Meer informatie: Hammer (Endocrinologie en Radiologie) naar het Prinses Beatrix Fonds en de stichting Spieren voor Spieren ontvangen. Het zogenoem- gezinnen en kinderdagverblijven haag.nl/incompany/onderwijs/wopen- aanleiding van een onderzoek onder twaalf de Kroontje gaat vergezeld van een geldbedrag van worden vergeleken. Het is de eerste inschrijving/pgovernment.jsp diabetespatiënten. Het tweetal heeft hier- keer dat er in Nederland studie over onlangs gepubliceerd in het Journal of Van Ommen kreeg de Kroon op zijn werk voor vijfentwintig jaar wetenschappelijk onderzoek is verricht naar de kwaliteit van gastouderopvang. Uit het onderzoek blijkt dat gastouderopvang gunstiger naar voren komt dan kinderdagverblijven. Agenda 6 februari 2009 the American College of Cardiology. De twaalf patiënten leefden zestien weken lang op drie zakjes Modifast per dag, aange- naar de spierziekte van Duchenne. Eind jaren tachtig leverde zijn onderzoeksgroep een grote bijdrage aan de ontdekking van het gendefect dat tot de ziekte leidt. Momenteel werkt hij samen met LUMC er dr. Jan Verschuuren (Neurologie) aan genetische therapie voor deze spierziekte. Het welbevinden van kinderen is hoger bij gastouderopvang, de opvoeders zijn sensitiever en er is Alumnilezing en borrel Labyrint vuld met rauwkost. Tevens volgden ze een be- Van Ommen zal het geld van het Kroontje voornamelijk besteden aan het ontwikkelen van een minder lawaai. Meer informatie: wegingsprogramma. Naast een aanzienlijke volledige en gevalideerde patiëntenregistratie voor de ziekte van Duchenne en verwante aandoe- Meer informatie alsmede de tekst van het volledige rapport vindt u op afname van het gewicht werd een veel be- ningen. Die registratie moet zorgen voor een beter beeld van het verloop van de ziekte en de va- kopje Nieuws. langrijker resultaat bereikt: deze patiënten riaties daarin. 30 leidraad leidraad 31

17 beroepsgroepen SPECIALISTEN IN BANKZAKEN Dé bankier uit Leiden is geen gemakkelijk herkenbare soort. En toch, dat zelfvertrouwen, die nuchterheid en dat vermogen tot relativeren komen érgens vandaan. Een gesprek met vier alumni die na een studie Rechten in de financiële wereld terechtkwamen. tekst: Ruud Slierings beeld: martijn de vries Willem Cramer Studie: Internationaal Publieksrecht, Loopbaan: in 1985 gestart bij Rabobank, daarna gewerkt in onder meer de Verenigde Staten, Brazilië en Duitsland; sinds 1999 terug in Nederland waar hij in 2002 directeur werd van Rabobank Amsterdam. Huidige functie (sinds 2005): bestuursvoorzitter Friesland Bank. 32 leidraad Natuurlijk hebben ze alle vier met de financiële crisis te maken. Minister Bos benoemde Michael Enthoven tot bestuurder van het door de staat geredde ABN Amro. Cilian Jansen Verplanke van de Rabobank vindt het een gemiste kans dat de overheid in de crisis geen aanleiding heeft gezien om los te komen uit het bancaire old boys network; zij ondertekende een open brief waarin de afzenders aangeven dat er meer een beroep gedaan moet worden op alle aanwezige kennis en toptalent en niet slechts op die van één helft. Isabel Fernandez (GE Commercial Finance) leidde in haar bedrijf door de financiële crisis in de telecom-sector; ze zal deze ervaring nodig hebben als ze aan de bak moet om bedrijven te redden of op te geven zodra de recessie in volle hevigheid losbarst en geld geen gemakkelijk verkrijgbare commodity meer is. En Willem Cramer, bestuursvoorzitter van Friesland Bank, zit misschien net buiten het epicentrum van de clash, ook hij moet al zijn incasseringsvermogen aanwenden om zijn kleine bank door de crisis te loodsen. Het begon allemaal in Leiden. Althans, daar werd de liefde voor de financiële sector aangewakkerd. Jansen Verplanke wilde naar de Politieacademie, maar werd afgewezen. Ik kreeg het advies Rechten te gaan studeren, want een propedeuse zou me vrijstellingen opleveren als ik het een jaar later weer wilde proberen bij de politie. Eenmaal bezig in Leiden had ik het zo naar mijn zin, in de studie en bij Minerva, dat ik gebleven ben. Met Bedrijfsrecht kwam de klik en wist ik welke kant het op moest. Rechten was ook de studie die Willem Cramer naar Leiden lokte. Hij kwam uit Schagen en wilde weg uit de provincie. Sterker nog: weg uit Nederland. Cramer: Ik dacht aan werk bij het ministerie van Buitenlandse Zaken of een mondiale instelling. Internationaal Publiekrecht was de geëigende studie. Razend interessant, maar ik had moeite met het gebrek aan afdwingbaarheid door het ontbreken van een internationale rechtsorde. Na mijn kandidaats koos ik veel economische vakken en lonkte er een vervolg in de financiële sector.' Ook bij Michael Enthoven won de verleiding van het buitenland het van de passie die hij voor de rechtspraak voelde. In de jaren zeventig waren de advocatuur en rechterlijke macht vrijwel uitsluitend gericht op Nederland, terwijl het bankwezen de gelegenheid bood mijn horizon te verbreden. Dat neemt niet weg dat ik lang getwijfeld heb en dat ik me toen al voornam in een later stadium van mijn loopbaan terug te keren naar het recht. Isabel Fernandez was de enige die al aan het begin van haar studie wist dat ze in het bedrijfsleven zou uitkomen. Ik kom uit een familie van entrepreneurs, hoewel mijn vader fysicus is. Economie leek me niets, want ik was minder geïnteresseerd in de analyse en de kwantificatie, en veel meer in conflicten en problemen oplossen. Bedrijfsrecht leek mij de aangewezen studie. Ik heb een traineeship bij een advocatenkantoor gedaan, maar dat was vooral om mijn overtuiging te bevestigen: dit niet tot mijn vijfenzestigste. De keuze voor Leiden lag voor de hand, vanwege de faam van de juridische faculteit, maar ook omdat het studentenleven trok. Bankiers en Minerva, dat gaat goed samen. Cramer: Wat mij in Leiden aantrok was het feit dat het studentenleven er vrij dominant was. De keerzijde daarvan was dat de interactie tussen universiteit en stad te wensen overliet. Dat vond ik toen geen punt, maar nu denk ik: dat is eigenlijk jammer. Opvallend genoeg is Jansen Verplanke, die eigenlijk naar de Politieacademie in Apeldoorn wilde, zeer actief geweest in het corporale leven; veel 'bestuurtjes' en een jaar collegium. Daar heb ik nu nog profijt van, er is een grote onderlinge herkenning bij oud-leden. Dat is geen inhoudelijke kwaliteitsgarantie, wel een persoonlijke typering. Fernandez woonde in het oudste meisjesstudentenhuis aan de Nieuwsteeg en was zes jaar actief lid. Dat maakt wie je bent als persoon. Je bent in een fase in je leven waarin je vol zit met verwachtingen en openstaat voor invloeden van buitenaf. Leiden biedt een sterke sociale omgeving, Willem Cramer: Friesland Bank heeft een kop en een staart. Dat bevalt me goed je leert hoe anderen denken. Persoonlijke vorming is ook voor Cramer en Enthoven een belangrijke factor geweest. Niet dat ze van tevoren wisten dat ze hiervoor in Leiden moesten zijn, maar het is er achteraf gezien wel gebeurd. Enthoven had zijn middelbare school als zwaar ervaren (gymnasium bèta oude stijl). In Leiden kon hij wat op adem komen. Ik wilde meer dan alleen studeren; op eigen benen leren staan, me ontplooien en zelfvertrouwen ontwikkelen. De studie bracht me het vermogen om via analyse en structurering tot oplossingen te komen, het studentenleven bracht me veel andere dingen. Volgens Cramer was zijn studierichting dermate kleinschalig opgezet dat hij niet alleen met tentamens bezig was maar ook met vrije gedachtevorming. Tussen je 18e en 24e, dat zijn kostbare jaren waarin je de gelegenheid moet hebben om over meer dingen na te denken dan alleen over het eigen vakgebied. Een ontgroeningsperiode bijvoorbeeld leert je hoe mensen met elkaar omgaan en hoe het spel wordt gespeeld. Uiteindelijk houd je twee typen mensen over: zij die relativeren en zij die absoluteren. In die laatste categorie be-» leidraad 33

18 beroepsgroepen beroepsgroepen Ik ben in Leiden uitgerust met zelfvertrouwen, de ideale basis om slechte tijden tegemoet te treden. Vervolgens word je door schade en schande wijs in de praktijk Eenmaal bezig in Leiden had ik het zo naar mijn zin, in de studie en bij Minerva, dat ik gebleven ben. Met Bedrijfsrecht kwam de klik en wist ik welke kant het op moest Michael Enthoven Studie: Civiel Recht, Loopbaan: in 1976 begonnen bij JP Morgan in diverse functies; april maart 2008: CEO NIB Capital; 1 oktober 2008: officier van justitie. Huidige functie (sinds medio oktober 2008): bestuurder bij RFS Holding (Bank of Scotland, Fortis en Santander) en commissaris bij Fortis/ABN Amro. Cilian Jansen Verplanke Studie: Bedrijfsrecht, Loopbaan: in 1990 gestart bij ABN Amro. Sinds 2001 bij Rabobank, gestart als directeur Participatiemaatschappij. Huidige functie (sinds 2006): Directeur Grootbedrijf (klanten met een omzet tussen de 30 en 250 miljoen euro). 34 leidraad leidraad 35

19 beroepsgroepen Ik heb een traineeship bij een advocatenkantoor gedaan, maar dat was vooral om mijn overtuiging te bevestigen: dit niet tot mijn vijfenzestigste Isabel Fernandez Studie: Bedrijfsrecht, Loopbaan: in 1993 begonnen bij ABN Amro (vooral actief in projectfinanciering); sinds 2000 bij GE Capital. Huidige functie: Managing Director European Enterprise Clients. 36 leidraad staat er alleen ja of nee, goed of slecht, lid of niet-lid. Zo ben ik er niet uitgekomen. Ik heb echt leren relativeren. Het is grappig: je neemt het een tijdje bloedserieus, totdat je, erop terugkijkend, ziet dat het wel een fantastische leerschool was, maar ook niet meer dan dat. Toeval of niet, juristen in bankzaken zijn geen job-hoppers. Korte cv-tjes. Jansen Verplanke startte in een traineeship bij ABN Amro om zichzelf post-doctoraal bij te scholen. Dat ze uit de juridische hoek kwam, zag ze als een voordeel. Wat je ook doet in het bankvak, bijna alles belandt in een contract. Het is prettig als je een beetje snapt hoe dat in elkaar steekt en hoe je de dingen moet aanvliegen. Het economische bedrijf leer je gemakkelijker in de praktijk, daarin word je eindeloos getraind. De omgekeerde volgorde lijkt me veel lastiger. Enthoven heeft dezelfde ervaring. Hij heeft een lange loopbaan bij JP Morgan doorlopen, in vooral de Verenigde Staten en Engeland en prijst zich gelukkig dat deze werkgever geloofde in het generalistenmodel. Zo heb ik me veel kanten van het bankvak eigen gemaakt: de kapitaalmarkt, kredietverlening, technologie, de commerciële kant, de achterkant, en ik heb uiteenlopende bankoperaties geleid. Van die brede ervaring heb ik dagelijks profijt. Ook Fernandez is blij dat ze de route bedrijfsrecht-financiën heeft gevolgd, omdat ze dagelijks bezig is met het opzetten of herstructureren van bedrijven en met het oplossen van conflicten. Ik krijg dagelijks een grote hoeveelheid informatie, op basis waarvan ík de beslissingen moet nemen. Tijdens mijn studie heb ik geleerd om informatie te analyseren, prioriteiten te stellen en conclusies te trekken. Die vaardigheid komt me zeer goed van pas. Cramer is door zijn specialisatie geen meester in de rechten, maar doctorandus. Dat is niet het enige dat hem een vreemde eend in deze bankiersbijt maakt. Ik begon als trainee bij de Rabogroep. Vanuit Leiden bezien, en zeker vanuit Minerva, was dat niet salonfähig, werken bij de boeren. Maar ik wilde naar het buitenland en hier kreeg ik die kans. Na bijna twintig jaar stapte Cramer over naar Friesland Bank, om bestuursvoorzitter te worden van een bedrijf met een kop en een staart. Als je hier aan het stuurwiel draait, zie je daadwerkelijk de steven wenden. Dat bevalt me goed. Enthoven is de enige van de vier die op een gegeven moment uit de financiële wereld stapte om terug te keren naar het recht. Begin 2008 werd hij officier van justitie, tegen een voor bankbegrippen uiterst karig salaris. Een bewuste keuze. Het was een oude wens om meer met mijn rechten-achtergrond te doen. Daarnaast wilde ik een periode in de publieke sector werken. In de VS is dat gebruikelijk, die wisseling tussen privaat en publiek. Ik zou willen dat zo'n wisselwerking ook in Nederland meer plaatsvindt. Het verschaft je een beter inzicht in het soort economie waarin wij leven, namelijk de overlegeconomie. Ik zou het toejuichen als daar al tijdens de studie meer op wordt aangestuurd. Alle goede bedoelingen ten spijt, zijn baan bij het openbaar ministerie was van korte duur. De financiële crisis was koud begonnen of minister Bos vroeg Enthoven ABN Amro te gaan leiden. Oké, ik zit weer midden in de financiële sector, maar nog wel vanuit een publieke verantwoordelijkheid. Ik vond dat ik gehoor moest geven aan het beroep dat de minister op mij deed. Ik wil een bijdrage leveren aan het herstel van het vertrouwen in de financiële sector, want dat gaat me echt aan het hart. Vroeg of laat zal ik trouwens terugkeren naar het recht. Dit is uitstel, geen afstel. De financiële sector verkeert in zwaar weer. Heeft de studietijd in Leiden ook bewapening tegen slechte tijden geboden? Cramer: Niet direct, want wat je nu vooral nodig hebt, is incasseringsvermogen, en daar word je niet op getraind. Maar dat vermogen tot relativeren, dat verschaft me een prettige hoeveelheid pragmatisme. Ik hoef niet te weten waar het fout is gegaan, ik wil weten waar ik heen kan. Fernandez is sociaal gevormd in Leiden. Maar inhoudelijke bewapening? Niet echt. Er is niets wat je zo goed wapent als de praktijk. Ook Jansen Verplanke ziet geen direct verband tussen de studietijd en het vermogen om de crisis waar de Rabobank Cilian Jansen Verplanke: Wat je ook doet in het bankvak, bijna alles belandt in een contract volgens haar ook minder last van heeft te pareren. Ik heb wel prestatiedrang en strijdbaarheid kunnen ontwikkelen. Niet tijdens de studie, maar in het studentenleven. De peer pressure heb ik zeker gevoeld. Dat verschaft me nu zekerheid. En Enthoven? Hij heeft zijn huidige baan aan de crisis te danken. Ik ben in Leiden uitgerust met zelfvertrouwen, de ideale basis om slechte tijden tegemoet te treden. Vervolgens word je door schade en schande wijs in de praktijk. Zoveel overeenstemming, dat rechtvaardigt de vraag wat de Leidse bankier typeert. Jansen Verplanke: Nuchterheid en eloquentie. En een groot sociaal netwerk. Fernandez: Geen specifieke Leidse kenmerken. Je pikt wel gemakkelijk de juristen tussen de bankiers uit. Enthoven: Niets speciaals. Ik ben ook niet zo van dat netwerken, ik geloof meer in samenwerken. Cramer: De Leidse bankier is misschien minder dogmatisch dan veel anderen in dit vak. Hij zoekt vooral naar oplossingen. beroepsgroepen leidraad 37

20 Dies Natalis Dies Natalis LIEFST LEIDEN DIES NATALIS VOOR ALUMNI Ook in 2009 organiseert het Leids Universiteits Fonds (LUF) een Dies Natalis-viering voor alumni, en wel op zaterdag 14 februari met het thema Liefst Leiden. Hieronder vindt u het programma. beeld: Marc de Haan Liefst Leiden de sprekers uur: Ontvangst met lunch Opiniepeilingen en het politieke proces door prof.dr. Joop Holsteijn Het Leidse Tetragram. Over de vier universitaire instellingen in 1610 door prof.dr. Willem Otterspeer Brain Imaging in het Leiden Institute for Brain and Cognition door dr. Serge Rombouts Islam in fragmenten: wat zeggen de papyri over de ontstaansgeschiedenis van de islam? door prof.dr. Petra Sijpesteijn uur uur: Pauze uur uur: 1. Keuze uit vier lezingen: Oude en nieuwe kosmopolieten: het ideaal van wereldburgerschap door de eeuwen heen door prof.dr. Pauline Kleingeld Puberende Hersenen door dr. Eveline Crone Oersaai? Over de archeologie van de Neanderthaler door prof.dr. Wil Roebroeks Planten: geneesmiddelen, bioprospecting, biopiraterij, kwakzalverij? door prof.dr. Rob Verpoorte 2. Workshops voor alumni tot en met 35 jaar uur: Borrel uur uur: Uitreiking van de Leidse Universitaire Scriptieprijs 2008 door prof.mr. Paul van der Heijden, Rector Magnificus en voorzitter College van Bestuur. De Leidse Universitaire Scriptieprijs is ingesteld op initiatief van reünisten van Minerva van het jaar 1957 en bedraagt De prijs wordt uitgereikt voor de beste scriptie van het jaar uur uur: Inleiding door prof.mr. Paul van der Heijden en jhr. drs. Rijnhard van Tets, voorzitter van het LUF uur uur: Keuze uit vier lezingen: Moedwil en misverstand? Workshops voor jonge alumni Ben je 35 jaar of jonger? Volg dan een van de workshops die het LUF aanbiedt. Vier professionals uit de doeken hoe je met behulp van een ijkpersoon Bladenmaker Fred Hermsen doet in deze workshop verzorgen workshops die je uitdagen in je persoonlijke en enkele handige mentale hulpmiddelen je doelgroep kunt leren kennen. ontwikkeling en verder helpen op de arbeidsmarkt. Aan elke workshop kunnen maximaal vijftien alumni deelnemen. Meld je dus snel aan. Intercultureel communiceren door Zeynep Alantor (turkoloog) van het Landelijk Netwerk Persoonlijke Effectiviteit door Bas Verberg, Diversiteitsmanagement. Een workshop waarin de HR-manager Unilever deelnemers de (inter)culturele vanzelfsprekendheden, dilemma s, paradoxen, uitdagingen, spannin- Verhoog je persoonlijke effectiviteit en houd meer tijd over! Een effectieve workshop, waarin je aan de hand gen en kansen bespreken en niet alleen de verschillen van een aantal concrete tips en oefeningen je persoonlijke effectiviteit verhoogt. Het resultaat? In minder Het wordt een workshop met interculturele humor, maar óók de overeenkomsten willen benadrukken. tijd meer kwaliteit. Toepasbaar in werk en privéleven. met moppen van o.a. Nasreddin Hoca! Leer je doelgroep beter kennen door Fred Hermsen, directeur Maters & Hermsen Mensen in marketing en communicatie krijgen er dagelijks mee te maken: de doelgroep. Maar als je goed nadenkt, zijn er veel meer professionals bezig met communiceren. Of je nu manager, projectleider of call desk telefonist bent. Toch blijkt het in de praktijk lastig om je werkelijk in te leven je doelgroep. Personal branding via internet door Désirée Battjes, eigenaar Kees TM internet. Werkgevers googelen. Slimme personeelsfunctionarissen checken kandidaten op Hyves en LinkedIn. Als nog slimmere werkzoekende bouw je natuurlijk aan een digitaal imago dat je sollicitatie ondersteunt. In deze workshop de do s en don ts van personal branding via internet. Aanmelding Dies Natalis voor alumni Aanmelden en kosten: Graag nodigen wij u uit om op 14 februari 2009 ook aanwezig te zijn. U kunt zich opgeven door de aanmeldingskaart bij deze Leidraad in te vullen en te retourneren (geen postzegel nodig). Wij vragen een bijdrage in de kosten van minimaal 15 p.p. Het bedrag vóór 2 februari 2009 overmaken op girorekening t.n.v. het Leids Universiteits Fonds, o.v.v. dies Uw inschrijving is pas definitief na ontvangst van uw bijdrage. Inschrijvingen worden verwerkt op volgorde van binnenkomst van de betaling. Kinderopvang: voor kinderen vanaf 1 jaar. Locatie: Kamerlingh Onnes Gebouw, Steenschuur 25, 2311 ES Leiden. Meer informatie: of (071) Dr. Eveline Crone is onderzoeker bij Leiden Institute for Brain and Cognition (LIBC), een interfacultair centrum voor interdisciplinair onderzoek naar hersenen en cognitieve functies. Zij is lid van de Jonge Akademie van de KNAW. Zij onderzoekt de ontwikkeling van het sociale brein. Onderzoekers weten al dat bij beslissingen die te maken hebben met sociale aspecten als vertrouwen en samenwerking, rationele en emotionele hersengebieden samenwerken. Crone richt zich vooral op de ontwikkeling van deze hersengebieden in de kindertijd en de adolescentie. Zij ontving hiervoor in 2007 een LUF-Gratamasubsidie en vervolgens een Vidi-subsidie van NWO. (Zie informatie over haar nieuwste boek op pagina 45) Prof.dr. Joop Holsteijn is hoogleraar kiezersonderzoek aan het departement politieke wetenschap van de Universiteit Leiden, waar hij in 1994 promoveerde op Het woord is aan de kiezer, over verkiezingen en stemgedrag. Hij ontving hiervoor in 1995 de Jaarprijs Politicologie. Hij publiceerde daarnaast over het referendum in Nederland en over extreemrechts. Holsteijn maakt deel uit van de Stichting Kiezersonderzoek Nederland. Prof.dr. Pauline Kleingeld is hoogleraar praktische wijsbegeerte aan de Universiteit Leiden. Zij studeerde filosofie en godsdienstwetenschap in Leiden en in Frankfurt am Main en promoveerde in 1994 in Leiden. Van 1993 tot 2005 was zij verbonden aan de Washington University in St. Louis. Zij behandelt thema s op het gebied van politieke filosofie, het denken van Kant, en de geschiedenis van het wijsgerig kosmopolitisme. (Zie interview op pagina 41) Prof.dr. Willem Otterspeer is hoogleraar universiteitsgeschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn publicatie Groepsportret met dame gaat over de geschiedenis van de Leidse universiteit in de periode Hij won de Eureka-prijs en de Biografie-prijs voor zijn biografie van de hoogleraar G.J.P.J. Bolland. Otterspeer s nieuwste boek, Het bolwerk van de vrijheid, gaat over de Leidse universiteit in de periode (Zie interview op pagina 40) Dr. Serge Rombouts is directeur van en onderzoeker bij Leiden Institute for Brain and Cognition (LIBC), een interfacultair centrum voor interdisciplinair onderzoek naar hersenen en cognitieve functies. Geneesmiddelen die het centraal zenuwstelsel beïnvloeden, hebben (on)gewenste effecten op onze hersenfuncties die nog niet goed worden begrepen. Met zijn onderzoeksgroep ontwikkelt Rombouts een nieuwe brain-imagingmethode om deze effecten te bestuderen. Met als doel betere medicijnen en een snellere medicijnontwikkeling. Hij ontving in 2007 een Vidi-subsidie van NWO. Prof.dr. Wil Roebroeks is hoogleraar archeologie van de oude steentijd aan de Universiteit Leiden. In 1994 kreeg hij van NWO een pioniersubsidie voor onderzoek naar de mens in de ijstijd. Voor het project Graven naar de Vroegste Europeanen kreeg hij in 2006 een subsidie van van het LUF. In 2007 ontving hij de Spinozapremie voor zijn originele observaties over vroege mensachtigen en de ontwikkeling van de menselijke samenleving. (Zie interview op pagina 41) Prof.dr. Petra Sijpesteijn is hoogleraar Arabische taal en cultuur aan de Universiteit Leiden. Zij is gespecialiseerd in Arabische papyri, een deelgebied dat zich mede door haar in een vernieuwingsproces bevindt. Zij onderzoekt de vormingsgeschiedenis van de islam en de impact ervan op de mediterrane maatschappij en cultuur. In 2008 kreeg zij de prestigieuze ERC Starting Grant van één miljoen euro voor het project The Formation of Islam: The View from Below. (Zie interview op pagina 40) Prof.dr. Rob Verpoorte is hoogleraar Plantencelbiotechnologie en hoofd van de divisie van Pharmacognosy aan de Universiteit Leiden. Biodiversiteit is interessant bij de ontwikkeling van geneesmiddelen. Zo maken planten secondaire metabolieten, die een rol spelen in de interactie van de plant en zijn omgeving, zoals in de afweer tegen micro-organismen en insecten. Daarnaast zijn de metabolieten van belang voor de kwaliteit van voedsel en zijn ze de bron van veel fijnchemicaliën. Sinds 2004 is Verpoorte eredoctor van de Universiteit van Amiens. In 2007 kreeg hij de PSE-medaille van de Phytochemical Society of Europe (PSE). 38 leidraad leidraad 39