PROCESSAFETY MODULE 2

Transcriptie

1 PROCESSAFETY MODULE 2 RISICOBEOORDELING: EXCEL EN KOPPELING MET EEN TECHNISCH DATA MANAGEMENTSYSTEEM Marcus Bollyn Chemical Process Development Manager, Agfa Gevaert Prenne 13 maart 2012 De Montil Affligem PREBES VZW DIESTERSTERSTEENWEG KERMT TEL FAX INFO@PREBES.BE IBAN BE BTW BE

2 Risicobeoordeling met Excel en koppeling met een technisch data managementsysteem Marcus Bollyn Agfa Gevaert N.V. 1 Inleiding Overzicht Agfa s Master Roll Factory (MRF) Invulling risicobeoordeling Technisch Data Management Systeem Excel systeem risicobeoordeling Koppeling Risicobeoordeling en technisch data management systeem Besluit 2

3 Inleiding doelstelling Om de weerstand tegen risicobeoordeling zo laag mogelijk te maken is het nodig om een instrument met een lage drempel te gebruiken dat zo universeel mogelijk inzetbaar is. Daarom werd dit instrument in Excel opgezet en wel zodanig dat men eenvoudig kan borgen dat men alle gevaren in beschouwing heeft genomen. De mate van detail kan vrij eenvoudig ingesteld worden en met hetzelfde instrument kunnen zowel zeer algemene als zeer gedetailleerde analyses gemaakt worden. Binnen het instrument zijn de voorzieningen getroffen om de gegevens van de genomen maatregelen over te zetten naar het technisch data management systeem, waardoor het PiPoprogramma kan aangestuurd worden (voor installaties). 3 Inleiding risicobeoordeling Welzijnswet, Codex & ARAB Dynamisch risicobeheersingssysteem (DRBS) De structurele planmatige aanpak van preventie - P D C A Strategie voor risicoanalyse Risicoanalyse 1. Organisatie als geheel 2. Werkposten 3. Functies Uitvoering risicoanalyse Identificatie gevaren Vaststellen risico s Evalueren van risico s Maatregelen Risico s voorkomen Schade voorkomen Schade beperken 4

4 Agfa s Productieproces film Emulsion preparation Emulsiebereiding PET-productie BasePET-onderlaag production Productie Gieten & drogen Coating Packaging Verpakken Finishing Confectioneren Warehouse Magazijn finished afgewerkte goods goederen photochemical production Warehouse Magazijn master rolls master rollen 9 5 Agfa s Master Roll Factory Seveso LD Seveso LD + Onderzoek & ontwikkeling Meest risicovolle afdelingen & activiteiten Processen & Installaties 6

5 Invulling risicobeoordeling Afdelingen en activiteiten Afdelingsactiviteiten beschrijven en beoordelen Processen en (deel)activiteiten Werkposten Maatregelen borgen in installaties en procedures Naleving nagaan via audits en observatierondgangen Registratie van incidenten en ongevallen in logboek Integratie veiligheidsbeleid van JAP en MBP Scenario s ongevallen en incidenten Beschrijven in afdelingsnoodplan Oefenen met Interventiediensten (in combinatie met evacuatieoefeningen) JAP = jaaractieplan; MBP = milieubeleidsplan 7 Invulling risicobeoordeling Investeringsprojecten voor nieuwe- of aangepaste installaties Risicobeoordeling = voorwaarde voor vrijgave budget Apparaten op zich (FMEA, HAZOP, ) Indienststelling functionele testen Opleiding Handleiding Installatiedossier (EVD, keuringen, ) Bediening opstarten - stilleggen Onderhoud (o.a. veiligheidskritisch, ) Reserve-onderdelen en herstellingen Documenteren in Technisch Datamanagement Systeem 8

6 Invulling risicobeoordeling Onderzoek en Ontwikkeling Nieuwe materialen Nieuwe processen Nieuwe grondstoffen Nieuwe installaties Engineering en Technische Diensten Nieuwe machines Nieuwe technologie Onderhoud en herstellingen Revamp installaties Noodzaak voor universele risicobeoordeling met lage drempel 9 Technisch datamanagement- systeem 10

7 Technisch datamanagement systeem Voorbeeld: tank in tankpark 11 Technisch datamanagement systeem 1 2 veiligheidsstudie PI/PO via Lotus Notes toepassing melding via mail timing uitvoering - afmelding 12

8 Technisch datamanagement systeem 1 13 Technisch datamanagement systeem 2A 14

9 Technisch datamanagement systeem 2B + vergunningsinformatie + checklist veilig werken Uitvoerder(sgroep) krijgt op begindatum voor uitvoering van de Pi/Po-taak, met link naar opdracht 15 Technisch datamanagement systeem Samenbrengen en logisch ordenen van informatie en documentatie Handleidingen Wettelijke vereisten Veiligheidskritische onderdelen Onderhoudsparameters uit de risicobeoordeling 16

10 Excel instrument risicobeoordeling 17 VGM voorschrift Excel instrument risicobeoordeling Start Omschrijving installatie / werkpost Identificatie van de gevaren Schatting van het risico vb. Risicomatrix, Kinney, LOPA, Risicograaf, indexen, QRA, Risicoanalyse ab Evaluatie van het risico Risico aanvaardbaar Nee Reductie van het risico Ja Einde Kriteria van het bedrijf (wetgeving, verzekering, ) Risicobeoordeling Maatregelen: preventiehiërarchie, inherente(re) veiligheid, BBT, 18

11 Excel instrument risicobeoordeling VGM voorschrift Omschrijving Werkpost Installatie Proces Machine Handelingen Processtappen Van zeer algemeen tot zeer gedetailleerd flexibiliteit in benadering en uitwerking 19 Excel instrument risicobeoordeling VGM voorschrift Registratie sessies werkgroep Procesbeschrijving (= processtappen) Aanduiden relevante gevaren processtappen Beschrijven relevante scenario s Risicoklasse relevante scenario s Beslissing: aanvaardbaar risico? Neen? Maatregelen voorstellen Risicoklasse na maatregelen + implementatie Maatregelen beoordelen nieuw risico? Actietabel Veiligheidskritisch? PI/PO-frekwentie 20

12 Excel instrument risicobeoordeling VGM voorschrift Identificatie van gevaren Gevaren = lijst gebaseerd op EN1050 Momenteel 102 items (met DSD & DPD* voor materialen en stoffen) Combinaties Processtappen = voorwerp van de studie Processtappen x Gevaren ALLE combinaties Selectie relevante combinaties aanduiden * Dangerous Substances Directive; Dangerous Preparations Directive 21 Excel instrument risicobeoordeling VGM voorschrift Tabel (matrix) met combinaties = inventaris te behandelen vb. relevante combinatie vele combinaties niet van toepassing 22 22

13 Excel instrument risicobeoordeling VGM voorschrift Relevante combinaties Beschrijven Schatting risico Acceptabel risico? Neen Maatregelen voorstellen Risicoreductie vastleggen Maatregelen beoordelen Maatregelen implementeren Maatregelen borgen ( TDMS) Risicoanalyse Risicobeoordeling Actietabel 23 Excel instrument risicobeoordeling Schatting risico VGM voorschrift 24

14 Excel instrument risicobeoordeling VGM voorschrift Bepalen risicoklasse Vergelijkbaar voor risicomatrix 2 parameters: E & W 25 Excel instrument risicobeoordeling VGM voorschrift Vastleggen maatregelen 26

15 VGM voorschrift Excel instrument risicobeoordeling Risicoanalyse relevante combinaties 27 VGM voorschrift Excel instrument risicobeoordeling Risicobeoordeling relevante combinaties Maatregelen onderwerpen aan beoordeling 28

16 Excel instrument risicobeoordeling Rapport maatregelen + te nemen acties VGM voorschrift Excel makro exporteert data naar Lotus Notes databank Link naar TDMS 29 Koppeling Risicobeoordeling & TDMS VGM voorschrift In Excel worden de gegevens voor de TDMS-databank klaargemaakt om in te laden Aanduiding veiligheidskritisch Initiële Pi/Po frekwentie Bij inladen worden de onderdelen automatisch aangemaakt 30

17 Excel instrument risicobeoordeling Overzicht Excel instrument VGM voorschrift Registratie van werkgroepsessies (+ behandelde items) Beschrijving processtappen risicobeoordeling (algemeen detail) Aanduiding van de relevante combinaties gevaar processtap 31 Excel instrument risicobeoordeling Overzicht Excel instrument VGM voorschrift Risicoanalyse relevante combinaties scenario s + risicoklasse Maatregelen + risicoklasse Maatregelen processtappen toevoegen aan lijst en ook behandelen Maatregelen actieplan + transfer naar TDMS 32

18 Excel instrument risicobeoordeling Overzicht Lijst van alle processen/handelingen incl. installatie(s) & chemische stoffen Lijst van alle gevaarvelden Tabel (matrix) van alle combinaties Scenario voor ongeval? TDMS Risicoklasse 5 Methodiek risicobeoordeling 7 Actie(s) 8 Risicoklasse 6 Maatregelen 33 Besluit Excel heeft een lage drempel voor de gebruikers Concept van alle combinaties is een krachtig instrument Gevaren gebaseerd op EN 1050 (EN 12100) Processtappen van algemeen tot detail Overzicht van gevaren per processtap Overzicht van processtappen met gevaren Dashboard -functie (overzicht risicoklasses) Borging van maatregelen via koppeling 34

19 Besluit Zeer snel grote tabellen verminderde leesbaarheid (zeker bij projecteren) Excel instrument actualiseren GHS-CLP voor chemische gevaren NEN ISO machineveiligheid + inherente veiligheid maatregelen Databank gebaseerde (WEB-)applicatie Herziening van risicobeoordelingen meerjarenplan Met dank aan B.Aertgeerts, S.Boussu en L.Brams voor het ontwikkelen van het Excel- en TDMS-concept 35 Risicobeoordeling met Excel en koppeling met een technisch data managementsysteem Dank voor uw aandacht Tijd voor vragen en opmerkingen Marcus Bollyn Agfa Gevaert N.V. 36

20 Normen Referenties EN 1050 (ingetrokken) NEN (vervangen door NEN 12100) NEN Lijst van gevaren (lijst in PDF) documentatie Voorbeeld van blanco werkbladen in Excel 37 38

21 Backup slides Risicobeoordeling in Excel Marcus Bollyn Agfa Gevaert N.V. 39 Technisch datamanagement systeem Volgens installatie Volgens klasse 40

22 Technisch datamanagement systeem Gebouw Installaties 41 Technisch datamanagement systeem Details installaties 42

23 Technisch datamanagement systeem Voorbeeld: tank in tankpark 43 Technisch datamanagement systeem 1 44

24 Technisch datamanagement systeem 2 45 Technisch datamanagement systeem 3 46

25 Technisch datamanagement systeem 4 4A 4B veiligheidsstudie PI/PO via Lotus Notes toepassing melding via mail timing uitvoering - afmelding 47 4A Technisch datamanagement systeem 48

26 4A Technisch datamanagement systeem + vergunningsinformatie + checklist veilig werken Uitvoerder(sgroep) krijgt op begindatum voor uitvoering van de Pi/Po-taak, met link naar opdracht 49 Technisch datamanagement systeem 4B 50

27 Technisch datamanagement systeem Samenbrengen en logisch ordenen van informatie en documentatie Handleidingen Wettelijke vereisten Veiligheidskritische onderdelen Onderhoudsparameters uit de risicobeoordeling 51 Koppeling Risicobeoordeling & BNP Afdelingsactiviteiten KMS ISO9001 DRBS Beschrijving afdeling Afdelingsnoodplan MMS ISO14001 ( Bedrijfsnoodplan) Grafische voorstelling Procedures Afdelingsactiviteiten Scenario s interne werking Risicobeoordeling Incidenten & ongevallen Beheer Scenario s voor incidenten installaties en ongevallen Afdelingsnoodplan Interventieoefeningen Budgetbeheer Bedrijfsnoodplan& Interventiefiches Interventiefiches 52

28 Koppeling Risicobeoordeling & BNP 53 Koppeling Risicobeoordeling & BNP 54

29 Inherente(re) veiligheid (EN 12100) Klassieke risicomanagement strategie Passief Actief Procedureel inkuiping breekplaat evacuatie Inherente(re) veiligheid: extra dimensie Passief Actief Procedureel Minimaliseren Inherent Vervangen Temperen Vereenvoudigen 55

30 Invulblad Gevarenchecklist GEVAREN en MILIEU-ASPECTEN GEVAREN gevaarlijke stoffen 1 zeer giftig (LD50<25mg/kg) = T+ 2 giftig (LD50<200mg/kg) = T 3 schadelijk (LD50<2000mg/kg) = Xn 4 irriterend (weefselbeschadigend) = Xi 5 corrosief (weefselvernietigend) = C 6 oxiderend (sterk exoterm) = O 7 besmettelijk (ziekteverwekkend) 8 carcinogeen (kankerverwekkend) (R45 of R49) 9 brandbare vaste stoffen (incl stofexpl. gevoelige stoffen) 10 zeer licht en licht ontvlambare vloeistof (vlam<21 C) = P1 (F of F+) 11 ontvlambare vloeistof (21 C<vlam<55 C) = P2 (R10) 12 brandbare vloeistoffen met 55 C<vlampunt<100 C = P3 13 moeilijk brandbare vloeistoffen met 100 C<vlampunt<25 0 C = P4 14 samengeperste, vloeibaar gemaakte of opgeloste gassen 15 stoffen die in aanraking met water gevaarlijk reageren (R14 of R15) 16 milieugevaarlijke = N mechanisch gevaar 17 verpletteren, afhakken en afsnijden 18 vastraken en naar binnen trekken 19 stoten, steken en doorboren 20 wrijven en schaven 21 injectie/ejectie van vloeistoffen onder druk 22 vallende voorwerpen (of vloeistoffen) 23 uitglijden, struikelen en vallen 24 trillingen elektrisch gevaar 25 direct contact met delen die spanning voeren 26 indirect contact met delen die spanning voeren 27 hoogspanning 28 elektrostatische verschijnselen 29 effecten van kortsluiting of overbelasting thermisch gevaar 30 extreme temperatuur, vlammen of warmtestraling 31 hete of koude werkomgeving gevaar door lawaai 32 gehoorbeschadiging 33 verstoring van communicatie/signalen gevaar door straling 34 laag frequente en microgolven 35 IR, zichtbaar en UV 36 ioniserende straling 37 lasers gevaar door ergonomische fout 38 foutieve houding of overmatige inspanning 39 verwaarlozing van PBM 40 ongeschikte verlichting 41 mentale belasting (stress) 42 menselijk falen 43 ongeschikt controle/bedieningspaneel storing in energievoorziening 44 elektrisch 45 hydraulisch 46 pneumatisch 47 thermisch 48 vacuüm 49 stikstof 50 water 51 herstel van energiestoring onverwachte/abnormale werking bij: 52 faling/storing van het controlesysteem 53 externe invloeden 54 softwarefouten 55 operatorfouten ontbreken/falen van veiligheidsmiddelen blad: 1 van 2

31 Invulblad Gevarenchecklist 56 afschermingen 57 signalen en waarschuwingen 58 voorzieningen voor noodsituaties 59 manutentiemiddelen 60 ventilatie en afzuiging EMISSIES luchtemissies (gas + stof) 61 geleide emissies 62 niet-geleide emissies (diffuse emissies, lekken,...) afval 63 huishoudelijk bedrijfsafval 64 industrieel bedrijfsafval 65 gevaarlijke afval afvalwater 66 sanitair afvalwater 67 bedrijfsafvalwater zonder gevaarlijke stoffen 68 bedrijfsafvalwater met gevaarlijke stoffen bodemvervuiling 69 lozingen in grondwater (lekkage) 70 stortactiviteiten BURENHINDER 71 geluid 72 trillingen 73 geur 74 zichtbaar licht 75 verkeer NATUURLIJKE HULPBRONNEN energieverbruik 76 aandrijving 77 koeling 78 licht 79 perslucht 80 verwarming grondstoffenverbruik 81 water (drink-, grond-, demi-) 82 basisgrondstoffen 83 hulpmiddelen (bv. papier) 84 verpakking RCM Leverbaarheid/Onderhoudbaarheid Technische verliezen, MTTR hoog; stilst.tijd 85 geen kennis (TDM documentatie en ervaring) 86 onduidelijke organisatie/afspraken 87 geen reservestukken + end of support 88 moeilijke bereikbaarheid / opstelling 89 onaangepaste manutentiemiddelen/gereedschap 90 capaciteit ontbreekt (piek, specialist) 91 tijd tot ingrijpen lang (T, N2, solvent, ) 92 te weinig diagnosemogelijkheid / ongekende referentietoestand Technische verliezen, MTBF laag; freq. 93 kritisch item bij inbedrijfname (montage, borging, afstelling ) 94 beperkte, abnormaal korte levensduur 95 oneigenlijk gebruik 96 opstelling in vijandig milieu (solvent, stof, water, ) 97 frequente manipulaties (in proces) Groot risico op hoge onderhoudskost 98 Hoge onderhoudsfrequentie 99 Geen standaardonderdelen + end of support 100 Dure onderdelen (>10.000eur) 101 Dure revisies (>10.000eur) 102 Dure contracten / externe specialisten blad: 2 van 2