Arthur Groot Senior consultant. ATEX richtlijnen. DHV Milieu Veiligheid & Industrie Tel: +31 (0)

Transcriptie

1 ATEX richtlijnen DHV Milieu Veiligheid & Industrie Tel: +31 (0)

2 Recente incidenten - On May 11, 2004, the ICL Plastics factory (Commonly referred to as Stockline Plastics factory), in the Woodside district of Glasgow in western Scotland, exploded, killing nine people, including two company directors, and injuring 37, 15 seriously. The four-storey building was largely destroyed. On April 23, 2004, an explosion and fire at the Formosa Plastics Corporation, Illiopolis, Illinois,(Formosa-IL) polyvinyl chloride (PVC) manufacturing facility killed five and severely injured three workers. The explosion and fire destroyed most of the reactor facility and adjacent warehouse and ignited PVC resins stored in the warehouse.

3 Inhoud Wanneer zijn de ATEX richtlijnen van toepassing? Wat is het doel van de ATEX richtlijnen? De relaties tussen de verschillende richtlijnen. Hoe compliance te bereiken? De inhoud van een explosieveiligheidsdocument

4 Wat is het doel van de ATEX richtlijnen? Deze richtlijnen geven minimumvoorschriften voor een veilige en gezonde werkomgeving van werknemers (ATEX 137) die door explosieve atmosferen gevaar kunnen lopen en voorschriften voor apparaten en beveiligingssystemen (ATEX 95) bedoeld voor gebruik op plaatsen waar ontploffingsgevaar kan heersen.

5 Wanneer is de ATEX richtlijn van toepassing? Als er sprake is van een risicovolle activiteit waarbij explosiegevaar kan ontstaan onder atmosferische omstandigheden, bijvoorbeeld: Als een gaswolk vrijkomt bij het vullen van een tank; Als een vloeistof boven zijn vlampunt kan vrijkomen door lekkage van een flens; Een stofwolk gevormd kan worden tot boven de LEL door het scheuren van een flexibele verbinding Etc. Richtinggevend zijn de hoeveelheden brandbare gassen, vloeistoffen en vaste stoffen zoals genoemd in de NPR-7910 (gevarenzoneindelingsrichtlijn, versie 2001). Echter deze richtgetallen gaan vervallen per Q

6 Welke richtlijnen zijn er in het kader van ATEX? 1. De ATEX 95 Richtlijn berust op Richtlijn 94/9/EG en is gericht op vrijhandelsverkeer in de EG-landen. Het gaat hierbij om apparaten, componenten, beveiligingssystemen (elektrisch en nietelektrisch) die het CE-merk, dat een Europees veiligheidsniveau impliceert, moeten voeren. 2. De ATEX 137 Richtlijn berust op Richtlijn 1999/92/EG en is gericht op een veilige en gezonde werkomgeving. Het gaat hierbij om maatregelen die de werkgever in het kader van de Arbo-wet en alle aanverwante besluiten moet nemen. 3. De gevarenzone-indelingsrichtlijn, (NPR- 7910), deze is gebaseerd op de IEC en de EN

7 Wat is de relatie tussen de richtlijnen vanuit de werkgever situatie. ATEX 137 NPR-7910 ATEX95 Indelingsplicht? Uitvoering van zone-indeling Equipment aanpassen aan de zone

8 Wat is de relatie tussen de richtlijnen vanuit de apparaatbouwer! ATEX 137 NPR-7910 ATEX95 Indelingsgevolgen voor werknemers Een zone-indeling Equipment identificatie

9 Wanneer en aan welke richtlijnen moeten nieuwe arbeidsplaatsen voldoen? Sinds 1 juli 2003 moeten alle nieuwe arbeidsplaatsen in overeenstemming zijn met de Europese Richtlijnen ATEX 137 (1999/92/EG). ATEX 137 is rechtstreeks overgenomen in het Arbobesluit artikel 3.4 van de Arbo Wet

10 Hoe om te gaan met oude arbeidsplaatsen volgens de ATEX 137 richtlijn? Conform de richtlijn: Vanaf 1 juli 2003 was het wenselijk dat een arbeidsplaats een explosieveiligheidsdocument heeft. Sinds 1 juli 2006 is het verplicht tot het hebben en werken conform de afspraken in het explosieveiligheidsdocument voor een arbeidsplaats waar explosieve gevaar kan heersen

11 Wanneer is compliance met de ATEX bereikt? Het opstellen van een explosieveiligheidsdocument met de volgende inhoud: Integrale risicobeoordeling (voor alle bedrijfsfasen incl. voorzienbare storingen) Gevarenzonering uitvoeren want zonder systeem van indeling hebben de categorieën van materiaal van de ATEX 95 richtlijn 94/9/EG geen enkele betekenis. Aanduiden van de gevaarlijke gebieden en werknemers informeren Het verzekeren dat de apparaten/potentiële ontstekingsbronnen die binnen de zones worden gebruikt aan de ATEX95 voldoen Het vastleggen van procedures: installatie, gebruik onderhoud, inspecties, keuren, audits, etc. Coördinatieverplichting bij meerdere werkgevers op de arbeidsplaats Verificatie door deskundige voor eerste in bedrijfsstelling Maar hoe dit in te vullen?

12 Het explosieveiligheidsdocument Stap 1. Een integrale risicobeoordeling Stap 2. De gevarenzone-indeling Stap 3. De identificatie van de ontstekingsbronnen op basis van de gevarenzone-indeling Stap 4. Het uitwerken van de technische maatregelen op basis van de gevarenzone-indeling Stap 5. Het uitwerken van de organisatorische maatregelen op basis van de gevarenzone-indeling

13 Stap 1: Integrale risicobeoordeling Uitgangspunten bij risicobeoordeling: De waarschijnlijkheid van het voorkomen en het voortduren van de explosieve atmosferen De waarschijnlijkheid dat ontstekingsbronnen actief worden en daadwerkelijk ontsteken De installaties, de gebruikte stoffen, de processen en hun mogelijke wisselwerkingen De omvang van de te verwachten gevolgen. De explosie risico s moeten in hun geheel worden beoordeeld Ruimte verbonden via openingen moeten als een ruimte beoordeeld worden.

14 Kwalitatieve of kwantitatieve risicobeoordeling? RI&E Checklist PHA RI&E Evaluatie Plan van aanpak Item Risico inventarisatie Organisatorische Maatregelen 1 Opleiding van Werknemers 1,1 Is deze voldoende en passend voor w erknemers m.b.t. mogelijke explosiegevaren? Ook voor w erknemers van andere ondernemingen? Schriftelijke Instructies en Werkvergunningen - Werkt men op gevaarlijke plaatsen volgens schriftelijke instructies? - Is een systeem van w erkvergunningen toegepast Artikel 1,2 Gevolgen * Frequentie** Categorie *** Risico omschrijving Reeds genomen maatregelen Nog te nemen maatregelen Prioriteit Wanneer klaar? Verantwoordelijk - voor explosie gevaarlijk w erk - voor w erk die samen met andere w erk explosie gevaren kan opleveren - Worden w erkvergunningen afgegeven vóór aanvang werk door bevoegd personen? HAZOP Bow-Tie analyse LOC SIL classificatie LOD

15 Stap 2 : gevarenzone-indeling Analyse tot indelingsplicht op basis van de volgende criteria: Procesbeschrijving Hoeveelheden van brandbare producten De aard van de producten: Vloeistof/gas: vlampunt, zelfontstekingtemperatuur, etc Stof: MOE, MOT, glimtemperatuur, etc

16 De gevarenzone-indeling 1. De gevaren zone indeling op basis van de NPR-7910 of de EN-IEC (gas) of de EN (stof): Identificatie van alle gevarenbronnen. Vaststellen van alle ventilatiecondities nabij de gevarenbronnen. Bepaling van de zoneklasse. Bepaling van de afmeting van de gevarenzone. 2. Het optekenen van de zones in een 2D of 3D tekening.

17 Stap 3: Identificatie van ontstekingsbronnen Vervolgens door de gevarenzones heenlopen om de ontstekingsbronnen te identificeren. Voorbeelden van ontstekingsbronnen zijn: 1. Elektrische installaties en materieel 2. Hete oppervlakken 3. Vlammen en hete gassen 4. Mechanische ontstekingsbronnen (evaluatie op basis van EN ) 5. Statische elektriciteit 6. Bliksem, onweer 7. Elektromagnetische straling in het optische gebied 8. Etc.

18 Stap 4: De technisch maatregelen? Welke machines, instrumenten, veiligheidssystemen gaan vervangen worden. Het aanpassen/upgraden van de plaatselijke afzuiging of de ruimtelijke afzuiging? Resultaat: lagere kans op explosiegevaar en daarmee ook een lagers gevarenzoneklasse Compartimentering met als resultaat een kleinere gevarenzone. Het stofdicht maken van installaties. Het aanpassen van de rotatiesnelheid van een reductor. Het plaatsen van bijvoorbeeld een extra temperatuurbeveiligingen op equipment of een niveaubewaking voor de smeerolie. Het vervangen van het filterdoek (anti-statisch). Het plaatsen van gasdetectie (H2/CO/NH3/ ). Etc.

19 Stap 5: Organisatorisch maatregelen? Opleiding voor medewerkers. De werkgever verschaft werknemers die werkzaam zijn op plaatsen waar explosieve atmosferen kunnen voorkomen, voldoende en passende opleiding met betrekking tot de bescherming tegen explosiegevaar. Maar ook inkopers, engineers, HSE managers, plant managers, etc. Het vastleggen van inkoopinstructies (bijvoorbeeld: datasheet/specificatieformulier, verificatie bij aflevering en terugmelding naar inkoop). Het aanpassen van de werkvergunning en projectprocedure, management of change procedure aan de ATEX richtlijnen waar nodig. Het vastleggen van de rollen binnen de organisatie en het beheer van het document. Op basis van de resultaten van het explosiedocument wordt bepaald of schriftelijke instructie bij bepaalde werkzaamheden voor de werknemers nodig zijn of dat een meer standaard werkvergunningen nodig is.

20 Organisatorische maatregelen Het invoeren van schoonhuishouden in het kader van stofexplosiegevaar. Installatie, onderhoud en inspecties. Installatie van EX materiaal dient te worden geïnstalleerd conform de IEC Het voeren van onderhoud conform eisen van leverancier of bewust (maar wel vastgelegd) afwijken. Het houden van inspecties conform de IEC (gas) en EN (stof). Inspecties worden uitgesplitst in: Eerste inspectie Periodiek inspectie Steekproefsgewijze inspectie Voortdurend toezicht Auditting (verificatie van het gehele beheersingsproces).

21 Bedankt voor u aandacht! Contact details: DHV Milieu Veiligheid Industrie Arthur Groot +31 (0)