De wederopbouw van Europa

Transcriptie

1 Europa 1945: puinruimen en opnieuw beginnen Foto s: US Dept of State (voorgrond) en Mlefter/Wikimedia Commons (achtergrond)

2 vrijdag 16 oktober 2015 vrijdag 20 november 2015 vrijdag 18 december 2015 vrijdag 22 januari 2016 vrijdag 19 februari 2016 vrijdag 18 maart 2016 vrijdag 15 april 2016 vrijdag 20 mei 2016 Europa in 1945, wederopbouwplannen, vraagstukken West-Duitsland en Berlijn De Verenigde Staten en het Marshallplan Frankrijk en Engeland Benelux en Scandinavië Midden- en Oost-Europa Europese eenwording Rotterdam en de Europese wederopbouw 2

3 De wederopbouw komt niet op gang 3

4 Slachtoffers WO II in Europa Land Soldaten Burgers Totaal Sovjet-Unie Duitsland Polen Joegoslavië Hongarije Roemenië nb Frankrijk Groot-Brittannië Italië Oostenrijk Nederland Overige Totaal

5 Trümmerfrauen in Berlijn Foto mevr. Janczikowsky, WC GNU Free Documentation License Vernielde woningen Duitsland 3,6 miljoen 22 % Frankrijk 2 miljoen Sovjet-Unie 6 miljoen Berlijn Dresden Warschau 70 % verwoest 75 % verwoest vrijwel 100 % verwoest

6 1947 protest in Duitsland Energiebehoefte uit voedsel Normaal calorieën per dag Wenen Berlijn Frankrijk Kindersterfte Britse zone Berlijn 1945: 1 op 4 31 maart 1947: Duitsers demonstreren tegen het gebrek aan levensmiddelen Bundesarchiv, Bild 183-B / CC-BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons 6

7 "Er is te weinig van alles... te weinig treinen, bussen en auto's om de mensen naar hun werk te brengen... te weinig bloem om brood van te bakken zonder toevoegingen... te weinig zaad om te planten en te weinig kunstmest Hamilton Fish Armstrong Redacteur van Foreign Affairs over Frankrijk... te weinig huizen... te weinig leer voor schoenen en wol voor truien... te weinig melk voor de baby's" 7

8 Marshall speech The Marshall Plan Speech Harvard University, 5 juni 1947 De hele Europese economie is in het ongerede geraakt door jaren van oorlog. De wederopbouw gaat veel langer duren dan voorzien. Tekort aan grondstoffen en brandstoffen Machines zijn vervallen en versleten Boeren hebben geen behoefte aan geld waar ze niets mee kunnen doen Voedselgebrek dwingt Europese regeringen tot dure importen Geen geld voor wederopbouw 8

9 Marshall speech 2 The Marshall Plan Speech Harvard University, 5 juni 1947 De waarheid is dat de behoefte van Europa aan import van voedsel en essentiële goederen, vooral uit Amerika, in de komende drie of vier jaar veel groter is dan haar huidige vermogen om te betalen. Europa moet substantiële extra hulp krijgen, anders dreigt een zeer ernstige economische, sociale en politieke ontsporing. 9

10 Wat moet er met Duitsland gebeuren? 10

11 Morgenthau vs Balabkins Morgenthau Plan (1944) Henry Morgenthau, Jr minister van financiën Ontmanteling Duitse industrie Alleen agrarische industrie in het oosten Opdeling Duitsland in drie staten 11

12 Heimatvertreibene Heimatvertriebene Totaal 11,9 miljoen mensen 24,2 % rijksgebied, Ca 75 % naar westelijke zones

13 Annexatieplan Bakker Schut Het Annexatieplan Bakker Schut (1946): km 2

14 Morgenthau vs Balabkins Zolang de Duitse industrie onbenut blijft, komt er geen economisch herstel in Europa Nicholas Balabkins 1926 Econoom 14

15 titeldia Europese samenwerking Plannen voor Europese samenwerking 15

16 Briand-plan 1929 Het Briand-plan Presentatie: Jaarvergadering Volkenbond 1929 Europese Unie binnen raamwerk Volkenbond 27 Europese Volkenbondleden Beheersing snelle economische ontwikkeling Duitsland Industriële samenwerking Tegengaan politieke dreiging Sovjet-Unie Aristide Briand Mislukt door groeiende tegenstellingen in Europa 16

17 Monnet 1940 fusie Frankrijk Engeland 1939 Hoofd Frans-Engels Coördinerend Comité 1940 Voorstel fusie Frankrijk en Engeland gedeeld burgerschap gezamenlijke handel gemeenschappelijke munt één oorlogskabinet en militair oppergezag Jean Monnet

18 Monnet 1940 fusie Frankrijk Engeland Frankrijk en Groot-Brittannië zullen niet langer twee naties vormen, maar één Franco-Britse unie. De grondwet van deze Unie zal voorzien in gemeenschappelijke organisaties voor de defensie en de buitenlandse, financiële en economische politiek. Iedere burger van Frankrijk zal onmiddellijk ook het burgerschap genieten van Groot-Brittanni:e en iedere Britse onderdaan wordt burger van Frankrijk. Jean Monnet

19 Churchill 1946 Zürich 1 Winston Churchill 19 september 1946 Toespraak Universiteit Zürich Churchill Archives Centre Winston Churchill Wikimedia Commons / Library of Congress, Reproduction number LC-USW C 19

20 Churchill 1946 Zürich 2 Winston Churchill 19 september 1946 Toespraak Universiteit Zürich Churchill Archives Centre Winston Churchill Wikimedia Commons / Library of Congress, Reproduction number LC-USW C 20

21 Churchill 1946 Zürich 3 Winston Churchill 19 september 1946 Toespraak Universiteit Zürich Vorming van een Verenigde Staten van Europa. Beginnen met samengaan Frankrijk en Duitsland. Engeland wordt vriend en steunpilaar. Evenveel stem voor kleine als voor grote landen. Onmiddellijk beginnen. Gevaren: de atoombom kan in andere handen vallen. Winston Churchill Wikimedia Commons / Library of Congress, Reproduction number LC-USW C 21

22 De samenwerking krijgt vorm 22

23 Europese Unie / plan Schumann 9 mei 1950 Schuman-plan Jean Monnet Robert Schuman Konrad Adenauer Stapsgewijze integratie: Robert Schuman Foto: Deutsches Bundesarchiv/ Wikimedia Commons publiek domein 1. Kolen en staal van Frankrijk en Duitsland. 2. Kolen en staal van de andere landen. 3. Andere economische sectoren 4. Sociale, culturele en politieke sectoren. 23

24 EGKS Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) Taken: Europese interne markt voor kolen en staal Afstemming van productie Modernisering staalindustrie 24

25 Kohnstamm bio In VS voor studie New Deal WOII Kamp Amersfoort St. Michielsgestel (Heeren XVII) 1948 Vice-President van de Nederlandse delegatie bij de onderhandelingen over het Schuman-plan Secretaris Hoge Autoriteit EGKS Max Kohnstamm Oprichting Actiecomité voor de Verenigde Staten van Europa (met Jean Monnet) e president Europees Universitair Instituut, Florence 25

26 Spaak-rapport 1956 Spaak-rapport, 21 april 1956 Integratie per sector is te ingewikkeld. Voorkeur voor horizontale integratie en afbouw van de tarieven. Integratie van atoomenergie noodzakelijk vanwege de kosten (Euratom) Geen integratie sector koolwaterstoffen (multinationals), maar wel elektriciteit -en gasmarkt Paul-Henri Spaak

27 Verdrag van Rome Verdragen van Rome (1957) EEG Euratom België Duitsland Frankrijk Italië Luxemburg Nederland Handtekeningen o.a. Spaak Adenauer Luns 27

28 Verdrag van Rome inleiding De ondertekenende partijen - vastbesloten, de grondslagen te leggen voor een steeds hechter verband tussen de Europese volkeren Verdrag van Rome (1957) - besloten hebbende, door gemeenschappelijk optreden de economische en sociale vooruitgang van hun landen te verzekeren en daartoe de barrières die Europa verdelen te verwijderen - geleid door de wens, door middel van een gemeenschappelijke handelspolitiek bij te dragen tot de geleidelijke opheffing der beperkingen in het internationale handelsverkeer 28

29 Verdrag van Rome karakter Gemeenschappelijke markt Afstemming economisch beleid Supranationaal gezag Verdrag van Rome (1957) Vier vrijheden ofwel vrij verkeer van: personen diensten goederen kapitaal 29

30 Mansholt bio Sicco Mansholt Minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening 1948 Minister van Economische Zaken a.i Eurocommissaris voor landbouw Voorzitter Europese Commissie 30

31 Mansholt landbouwbeleid Gemeenschappelijk landbouwbeleid Doelen: - productiviteit verhogen door techniek Sicco Mansholt redelijke levensstandaard agrariërs - stabiele markt - voedselvoorziening veiligstellen - redelijke prijzen voor verbruikers Nadelen in de praktijk - overproductie door subsidiëring (melkplas, boterberg) - dumping in derde wereld - boeren gebonden aan bankleningen - kleine boeren en tuinders verdwijnen - bio-industrie 31

32 EU begroting: uitgaven EU-begroting: uitgaven 2016: 143 miljard euro Bijdrage Nederland in 2009: 5,50 miljard Incl. Afdrachtenkorting Ontvangsten Nederland 2009: 1,85 miljard Netto-bijdrage Nederland: 3,65 miljard (2 e netto betaler, na België) Bron: Kamerbrief inzake Meerjarig Financieel Kader van de EU vanaf 2014,

33 Kohnstamm citaat 1 Je moet een klimaat creëren waarin dit (het nazisme) niet meer kan. Vandaar het idee van de supranationaliteit, dat je een gezag moet hebben - dat je niet meer de autonome staat hebt die maar beslist zoals ze zelf wil,. Max Kohnstamm

34 Kohnstamm citaat 1 Max Kohnstamm Een van de grootste dingen die mijn leermeester Monnet ooit gezegd heeft, is: De vrije handel tussen mensen is nodig, nuttig en goed. Het is ook goed dat we die gemeenschappelijk hebben gemaakt. Maar daar gaat het ons in wezen niet om. 34

35 Kohnstamm citaat 2 Waar het in wezen om gaat, is dat mensen begrijpen dat ze een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid dragen. Dat is in een paar woorden het hele verhaal van de Europese Unie. Max Kohnstamm

36 Kohnstamm citaat 2 Het is moeilijk om mensen duidelijk te maken dat het Max Kohnstamm geharrewar over de prijs van melk samenhangt met de gedachte dat je gemeenschappelijk besluiten moet nemen en dat je gemeenschappelijk verantwoordelijkheid draagt. (Bron: interview 36

37 Supranationale samenwerking Supranationale samenwerking in Europa na WO II Bron: 37

38 Supranationale samenwerking Supranationale samenwerking in Europa na WO II Bron: Project grondwet opgegeven 38

39 EU grondwet Lissabon Grondwetproject (2004, opgegeven) EU internationale rechtspersoon president en minister van buitenlandse zaken Referendum Nederland: 61,5 % nee (opkomst 63,3 %) Foto: Raad van de Europese Unie 39

40 EU grondwet Lissabon Verdrag van Lissabon (van kracht 2009) Afschaffing van de Europese pijlerstructuur, Foto: Raad van de Europese Unie Gekwalificeerde meerderheid in de Europese Raad, Grotere rol voor het Europees Parlement voorzitter van de Europese Raad Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken. Handvest van de grondrechten van de EU rechtskrachtig. 40

41 Andere Europese organisaties 41

42 Benelux overzicht Benelux 1944 Douane-unie 1958 Benelux Economische Unie 1959 Raadgevende Inter-parlementaire Beneluxraad (IPR) 2010 Benelux Unie: Samenwerking op gebieden waar de EU (nog) niet in voorziet 42

43 Raad van Europa doelen De Raad van Europa 5 mei Verdrag van Londen. Doelen: - grotere Europese eenheid - pluriforme democratie - rechten van de mens - bevordering economie - sociale vooruitgang. Eisen lidmaatschap - land in Europa - doodstraf mag er niet worden uitgevoerd Europees Hof voor de Rechten van de Mens (RvE, Straatsburg) 43

44 WEU oprichting revisie 1948 Verdrag van Brussel (Fr, Benelux, VK) West-Europese Unie (WEU) - Bevordering mensenrechten - Beschermen democratie - Versterken internationale banden - Economisch herstel - Internationale vrede 1954 Revisie (It, Du) 2011 Opheffing WEU 44

45 OVSE Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) 1973 Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa (CVSE) 1975 Helsinki-akkoorden (o.a.mensenrechten) Leden: - Verenigde Staten van Amerika - Canada - de 47 leden van de Raad van Europa - Vaticaanstad - Wit-Rusland - Kazachstan - Oezbekistan, Turkmenistan, Tadzjikistan en Kirgizië Max van der Stoel Hoge Commissaris voor de Nationale Minderheden, ( ) 45

46 Het referendum... 46

47 Referendum Associatieovereenkomst met Oekraïne Woensdag 6 april 2016 Vraag: 'Bent u voor of tegen de wet tot goedkeuring van de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne? Kiesgerechtigden Voor Tegen Niet gestemd

48 De Noordse landen en de Europese Unie Land Lid Voor Denemarken 1973 referendum (1972) 63,3 % Finland 1995 referendum (1994) 56,9 % Noorwegen Niet referendum (1972) 46,5 % IJsland Niet Onderhandelingen Zweden 1995 referendum (1994) 52,3 %) 48

49 2009 Oostelijk partnerschap (EU) Mogelijk vrijstelling visumplicht Oekraïne en Georgië (toeristenvisum Schengen, 90 dagen, geen werk) 6 voortgangsrapportages Oekraïne: document-veiligheid illegale migratie inclusief terug- en overname grensbeheer management migratie en asiel openbare orde en nationale veiligheid externe betrekkingen fundamentele rechten Foto: EU 2016 Commissie: Oekraïne voldoet aan voorwaarden Besluitvorming: Europees Parlement en Europese raad (gekwalificeerde meerderheid) 49

50 vrijdag 16 oktober 2015 vrijdag 20 november 2015 vrijdag 18 december 2015 vrijdag 22 januari 2016 vrijdag 19 februari 2016 vrijdag 18 maart 2016 vrijdag 15 april 2016 vrijdag 20 mei 2016 Europa in 1945, wederopbouwplannen, vraagstukken West-Duitsland en Berlijn De Verenigde Staten en het Marshallplan Frankrijk en Engeland Benelux en Scandinavië Midden- en Oost-Europa Europese eenwording Rotterdam en de Europese wederopbouw 50