Als je wil, doe het goed!

Transcriptie

1 Inspirerende ideeën uit de workshop Als je wil, doe het goed! Cradle to cradle -speelkaarten rondom gebiedsontwikkeling Maastricht Noordoost Roermond,

2

3 Inspirerende ideeën uit de workshop 29 en 30 januari 2008, Kasteel Vaeshartelt, Maastricht Als je wil, doe het goed! Cradle to cradle -speelkaarten rondom gebiedsontwikkeling Maastricht Noordoost in opdracht van: opgesteld door: Roermond, maart Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

4 Dienst landelijk Gebied (DLG) DLG is een agentschap van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). DLG werkt voor overheden zoals provincies en gemeenten bij onder meer het vertalen van het rijksbeleid voor groenontwikkeling in passende en uitvoerbare regionale en lokale plannen en regelt vervolgens de grondverwerving, de aanleg en het beheer. DLG kent vier regio's en een centrale vestiging in Utrecht. Voor meer informatie zie: Ontwerpatelier Een ontwerpatelier (ook schetsschuit genoemd) brengt deskundigen, beleidsmakers, bestuuders en andere betrokkenen uit de streek samen. Gezamenlijk wordt de ontwerpopgave aangescherpt. De ruimtelijke ontwerpers van DLG faciliteren dit proces door wensen vanuit verschillende disciplines te integreren en in beeld te brengen. Zo worden op een compacte en interactieve werkwijze ontwikkelingsrichtingen geschetst en verbeeld. Hierdoor komt scherper in beeld welke opgaven en vooral welke kansen er liggen in het gebied. Ter afronding vindt een presentatie plaats aan bestuurders en directeuren. Met de resultaten van het ontwerpatelier zijn zij beter in staat heldere keuzes te maken of beslissingen te nemen. 2

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Cradle to cradle (C2C) concept De opdracht Zienswijze en evaluatie door prof. dr. Braungart Leeswijzer 8 2 De geplande projecten Prachtwijken Geusseltpark Project A2 Maastricht Landschapspark Landgoederenzone Maastricht-Meerssen 12 3 Cradle to cradle-principes in Limburg 14 4 Cradle to cradle-ideeën bij de geplande projecten Prachtwijken Geusseltpark Project A2 Maastricht Landschapspark Landgoederenzone Maastricht-Meerssen 26 5 Overige inspirerende Cradle to cradle-ideeën 30 6 Slotwoord 35 Colofon Lijst van deelnemers en genodigden 3 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

6 Landschapspark Landgoederenzone - verbeteren watersysteem - duurzame invulling open bufferzone tussen stedelijke gebieden - realiseren Europese EHS via Geuldal - verbeteren groen, blauw en recreatief netwerk in en om de stad - oude en nieuwe landgoederen als (economische) parels MEERSSEN Beatrixhaven Rothem Limmel Nazereth Amby Wyckerpoort Wittevrouweveld MAASTRICHT Prachtwijken - upgrading tot vitale woon-, werk en leefomgeving - wijkbrede herontwikkeling op duurzame manier - transformatie naar levensloopbestendige huurwoningen - nieuwe koopwoningen Scharn Geusseltpark - herontwikkeling stadspark met water, rustige recreatie en outdoorsports - nieuwe bebouwing t.b.v. wonen, werken en leisure - nieuw duurzaam zwembad - enerzijds geborgen verblijfsgebied - anderzijds grootschalige leisure Project Traverse A2 A2Maastricht - nieuwe verknoping A2 en A79 en nieuwe verbinding naar Beatrixhaven - ontwikkelen meer groen en recreatie in landgoederenzone - nieuwe stadsentree - ondertunneling met bovenop nieuwe stadsboulevard - nieuwe woningen en commerciële ruimte in de randzone Meters Cradle 2 cradle workshop Overzichtskaart projecten Legenda Landschapspark Landgoederenzone Geusseltpark Stadstraverse A2 Limmel Nazereth Wittevrouweveld Wyckerpoort DLG realiseert groene plannen voor 16 miljoen Nederlanders! Bronnen: De auteursrechten en databankrechten: Topografische Dienst Kadaster, Emmen, 2004 Een overzicht van de geplande projecten en onderwerp van de workshop 4

7 1. Inleiding In Maastricht Noordoost spelen diverse ruimtelijke ontwikkelingen. Deze beïnvloeden elkaar, waarbij het juist de kunst is om er positieve synergie uit te halen. Op 29 en 30 januari 2008 werd een workshop gehouden in Kasteel Vaeshartelt, waarbij alle betrokkenen met elkaar hebben gewerkt aan deze gebiedsontwikkeling. Het Cradle to cradle-concept stond centraal waarbij is gezocht naar mogelijkheden hoe economische, ecologische en sociale belangen in samenhang kunnen worden toegepast Aanleiding Er staan diverse projecten gepland rondom Maastricht Noordoost. De volgende vier ruimtelijke ontwikkelingen gaan er op termijn spelen: Prachtwijken, met name de stadsvernieuwing/ revitalisering van de naoorlogse wijken Limmel, Nazareth, Wittevrouwenveld en Wijckerpoort; Geusseltpark, met name ontwikkeling van exclusief wonen, hotel, zwembad en dergelijke; Project A2 Maastricht, met ondertunneling en stedelijke randzone, met nieuwe verknoping van A79 en nieuwe ontsluiting naar Beatrixhaven; Landschapspark landgoederenzone Maastricht-Meerssen, met name ontwikkeling tot een kwalitatief hoogstaand en duurzaam landschapspark met water, groen en cultuurhistorie. om voedsel te vormen voor de biosfeer omdat ze volledig afbreekbaar zijn. In het verlengde hiervan hebben Dick Thesing (KvK Limburg) en Vincent Tiel Groenesteghe (DLG) een inleiding gegeven op de eerste dag van de workshop. C2C betekent zodanig duurzaam ontwikkelen dat je tegelijkertijd kunt genieten. Groei is immers goed, zowel in natuur als cultuur. Doen we dat niet, dan verbruiken we straks onze laatste struik en ons laatste product. Maar groei kan alleen als er sprake is van gelijkwaardigheid tussen ecologie en economie. Dit noemt men milieuneutrale economie, waarbij consumeren en economische groei geen probleem meer hoeft te Deze ruimtelijke ontwikkelingen zullen elkaar zonder meer beïnvloeden. Daarom hebben de Provincie Limburg en de Gemeente Maastricht besloten om Maastricht Noordoost te beschouwen als één gebiedsontwikkeling, waar het Cradle to cradle-concept kan worden toegepast. Dick Thesing, Kamer van Koophandel Limburg 1.2. Het Cradle to cradle concept (C2C) Recent is het concept van Cradle to cradle (letterlijk: van wieg tot wieg) gelanceerd door de chemicus Braungart en de ontwerper McDonough. Het is een zeer ambitieuze vorm van duurzaam ontwikkelen, dat uitgaat van de gedachte in plaats van minder slecht, meteen goed doen. Hierbij wordt uitgegaan dat alle producten zo kunnen worden ontworpen dat ze op het ogenblik dat ze afval worden weer kunnen worden gebruikt: om te worden omgezet in grondstof om er nieuwe producten van te maken in de technosfeer of 5 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

8 zijn. Om dit goed te doen moeten we ons wel gaan gedragen als aardbewoner in plaats van aardconsument. Het ontwerpen is daarbij het eerste teken van menselijke intentie. kunnen wonen en werken in levende gebouwen. Hierbij gaat het meestal over één eigenaar bijvoorbeeld de Ford gebouwen. Tot nu toe is er reeds kennis over C2C-toepassingen in twee sporen: de industrie, waarbij het gaat om duurzame productieprocessen en producten, waarbij afval terug voedsel wordt. Hierbij gaat het dan meestal over één product bijvoorbeeld de Nike-schoen; de architectuur waarbij het gaat om gezonde bouwprocessen, gebouwen en gebouwde omgeving, waarbij mensen Voor wat betreft gebiedsontwikkeling zijn er nog geen C2Ctoepassingen bekend. En dit zal ook niet gemakkelijk zijn. Het gaat hierbij immers meestal over een grote oppervlakte, meerdere eigenaars en meerdere belangen. Dus met andere woorden ligt hier een complexere opgave. Maar door ook te streven naar een volledig ecologisch intelligent ontwerp kan C2C ook worden toegepast bij gebiedsontwikkeling. De workshop heeft hiervoor inspirerende ideeën aangedragen De opdracht De opdracht werd op de eerste dag van het tweedaags ontwerpatelier helder neergezet door wethouder Wim Hazeu namens de Gemeente Maastricht en de Provincie Limburg. Hieronder herhaalt hij deze nogmaals in t kort. Er spelen vele ontwikkelingen in Maastricht Noordoost. Hierbij liggen bijzondere opgaven voor het ruimtegebruik en het milieu. Velen van u zijn bij deze afzonderlijke projecten betrokken. Maar juist de samenhang tussen deze projecten kunnen een meerwaarde opleveren vanuit het duurzaamheidsdenken conform het Cradle to cradle concept. Daarom nodig ik jullie uit om op een innovatieve wijze samen aan de slag te gaan. Zoek met elkaar op een interactieve en uitdagende wijze naar inspirerende ideeën voor C2C-ontwerpprincipes die door slimme combinaties van maatregelen, materiaalgebruik, ruimtelijke ordenings-principes en fasering zouden kunnen worden toegepast bij de gebiedsontwikkeling van Maastricht Noordoost. Het is dus duidelijk niet de bedoeling om de deelgebieden in te richten en vorm te geven. Maar om juist inspirerende ideeën beeldend aan te dragen, die straks ambtenaren, bestuurders, ontwerpers, ondernemers, projectontwikkelaars en anderen inspireren bij de duurzame planvorming van Maastricht Noordoost. Ik heb er alle vertrouwen in dat u kansen benut en de ambassadeursrol draagt om ook anderen te enthousiasmeren. Wethouder Wim Hazeu, Gemeente Maastricht Wethouder Wim Hazeu, Gemeente Maastricht 6

9 Prof. dr. Michael Braungart 1.4. Zienswijze en evaluatie door prof. Braungart De tweede dag van de workshop werd bijgewoond door professor doctor Michael Braungart, één van de bedenkers van het C2C-concept. Hij heeft de deelnemers met advies bijgestaan en heeft aan het einde de dag geëvalueerd. Hij was zeer onder de indruk van de manier van aanpak en de openhartige samenwerking in de groepen. Hetgeen hem de uitspraak ontlokte dat Europa dikwijls ideeën bedenkt die Amerika dan vervolgens verkoopt. Hieronder volgen samengevat enkele relevante leerzame uitspraken. C2C is geen vanzelfsprekendheid. Je moet het zien als een groeiende sociale cultuur met ondersteunende technieken. Het moet niet allemaal ineens C2C zijn. Je moet niets, maar doe wat je wilt en kan. Niemand is immers volmaakt. Het beste is te houden wat je hebt en van daaruit te gaan werken. C2C kun je zowel grootschalig als kleinschalig toepassen. Fasering en volgorde in en tussen de projecten is van groot belang. Communicatie is de sleutel, zowel tussen bewoners als deskundigen. Bekijk de gebiedsontwikkeling steeds van de bewoners uit. Het gaat er immers om hoe kan men de mensen helpen met ondersteunende technieken. Betrek de bevolking (bewoners en gebruikers) erbij. Zoek naar technische kennisuitwisseling over de gehele wereld. De Provincie Limburg en de Gemeente Maastricht scheppen het kader waarbinnen je samen aan duurzame gebiedsontwikkeling kunt werken. Dus etaleer dat en zorg dat Maastricht Noordoost een showroom wordt waarnaar je de wereld kunt uitnodigen om hier mede passende oplossingen aan te dragen. Geloof bij gebiedsontwikkeling ook in het C2C-concept en draag het uit, want het gaat veel oplossen in de schaarse ruimte! Je hoeft bij gebiedsontwikkeling niet alles tegelijk willen doen. Je hoeft niet aan alle componenten van duurzaamheid te voldoen, maar kies er enkele uit om je gestelde doel met passende middelen te bereiken. Dus beter iets goed doen, dan alles minder goed. Geef daarom diverse scenario s aan waaruit men kan kiezen. Zie het als een transparant proces, als een open spel. "Stabiliseer de wereldbevolking..." Al Gore "Wees blij met de mensen die er zijn." Michael Braungart 7 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

10 1.5. Leeswijzer Deze laatste uitspraak van prof. Braungart, "zie het als een open spel", heeft doen besluiten om de inspirerende ideeën die zijn bedacht tijdens de workshop te presenteren als een soort C2C-kaartspel. Met andere woorden er wordt open kaart gespeeld en je kunt nog kiezen ook. In hoofdstuk 2 wordt eerst een globale beschrijving gegeven van de geplande projecten binnen de gebiedsontwikkeling Maastricht Noordoost. Als troefkaarten worden eerst de zes C2C-principes van Limburg gepresenteerd (in hoofdstuk 3). Zij krijgen elk een kleur, die ook terugkomt bij de toepasbare ideeën. Zo kan je straks gemakkelijker ideeën uitzoeken die passen bij een bepaald principe. In hoofdstuk 4 komen de ideeën per project aan de orde. Duidelijk wordt aangegeven wat het project heeft te bieden (aanbod) en wat het project nodig heeft (vraag) binnen de gebiedsontwikkeling. Een speelkaart heeft de kleur van het bijbehorende principe, een beeld en een toelichtend tekstblok. Kaartspelende stakeholders In hoofdstuk 5 zijn nog de overige losse ideeën verzameld. Ook zij kunnen aan de wieg staan van de nieuwe ontwikkelingen. Tot slot wordt in hoofdstuk 6 doorgekeken naar de toekomst. Inspirerende vloerbedekking in Kasteel Vaeshartelt 8

11 2. De geplande projecten 2.1 Prachtwijken In Maastricht liggen elf buurten die planmatig worden herontwikkeld in het kader van het Grote Stedenbeleid. Daartoe behoren de buurten Limmel, Nazareth, Wittevrouwenveld en Wyckerpoort. In Maastricht werken corporaties, buurtkaders en gemeente constructief samen aan de buurtontwikkeling. In deze traditie hebben deze partijen afgesproken om een integraal buurtontwikkelingsplan (BOP) op te stellen voor Limmel/ Nazareth en Wittevrouwenveld/ Wyckerpoort. Maastricht Noordoost ligt ingesloten door industrie (Beatrixhaven, glasfabrieken, Mosa, Trega), hoofdverkeerswegen en de Maas. De buurten Nazareth en Limmel zijn van elkaar gescheiden door een drukke spoorweg, hoofdverkeersweg (Meerssenerweg) en ontsierende ruimtevragende hoogspanningsleidingen. Tussen Wittevrouwenveld en Wyckerpoort ligt de barrière van de A2. De geïsoleerde ligging en barrières hebben een negatieve invloed op het leefklimaat. De aanwezige kansen voor dit gebied zijn; de ruimtelijke kwaliteit in de directe omgeving zoals; de Maas, de landgoederenzone, het Geusseltpark en de Maastrichtse binnenstad. Ten tweede is de (in voorbereiding zijnde) ondertunneling van de A2. Ten derde de lopende uitvoering van het centrumplan Wittevrouwenveld. Tenslotte is er een hechte sociale structuur aanwezig. Maastricht Noordoost geniet prioriteit in het kader van de stedelijke woningbouwprogrammering. Momenteel telt de woningvoorraad in dit gebied woningen waarvan huur en koop. Bij de transformatie maken incourante huurwoningen plaats voor nieuwe (levensloopbestendige) huurwoningen. Samen met het te verkopen bestaand bezit en nieuwbouw van koopwoningen (sociale koop en vrije sector), wordt de verhouding huur-koop 60% - 40%. De wijkbrede herontwikkeling gebeurt op een duurzame manier. Energieprestatie op locatie (EPL), duurzaam bouwen en afkoppeling van regenwater worden, waar mogelijk volgens de principes van C2C, ingezet. Binnen de wijk liggen enkele (delen van) wegen waar de grenswaarden van NO2 en fijnstof worden overschreden. In het kader van het stedelijk luchtkwaliteitsplan en het A2-project zijn diverse maatregelen in voorbereiding en in uitvoering om deze problemen aan te pakken. Naast herontwikkeling, gaat bijzondere aandacht uit naar verbetering van de bestaande voorraad. De prioriteit ligt bij energiebesparing in combinatie met (onderhouds-) maatregelen aan de binnen- en buitenkant van de woningen en upgrading van de directe woon- en leefomgeving. Op deze manier zullen de komende 10 jaar in totaal woningen aangepakt, met als resultaat tenminste 20% minder energieverbruik. Het doel van het reeds opgestelde wijkactieplan is om in 10 jaar van Maastricht Noordoost weer een vitale woon-, werk- en leefgemeenschap te maken. Inspanningen die zijn gericht op de verbetering van de fysieke kwaliteit en de veiligheid van de wijk worden gecombineerd met inspanningen die het kwaliteitsniveau van de wijk voor de burgers verhogen. Blik op Nazareth aan de A2, het Geusseltpark aan de overkant van de weg 9 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

12 2.2 Geusseltpark De opgave voor het Geusseltgebied bestaat uit het maken van een park aan de Noordoostzijde van de stad in combinatie met nieuwe bebouwing met een woon-, werken leisurefunctie. In de opgave staat het samenspel tussen landschappelijke kwaliteiten en (nieuwe) bouwvolumes centraal. Er zijn een aantal hoofdkeuzes vastgelegd ten aanzien van het landschap; deze keuzes hebben betrekking op het watersysteem en de vormgeving van het maaiveld. Binnen het programma voor het Geusseltterrein zijn er elementen: die nadrukkelijk de grote schaal vertegenwoordigen: stads entree, stadion, grootschalige leisure, kantoren, grootschalige parkeervoorzieningen en een stedelijk plein met touringcars; die aan de kleine schaal refereren: een verblijfsgebied met een menselijke maat en een nieuw woonmilieu dat een zekere geborgenheid moet uitstralen. Het doel is om van het Geusseltpark een geliefd en levendig park te maken, met water als beeldbepalend element. In de toekomst zal het Geusseltpark zijn identiteit niet zo zeer meteen ontlenen aan de zeer verfijnde inrichting maar aan contrasten in het gebruik, bijzondere natuurbeelden en het samenspel met de omringende bebouwing. In ruimtelijke zin zal het Geusseltpark op verschillende schaalniveaus van betekenis moeten zijn: Op het hoogste schaalniveau als een park dat het beeld van de noordelijke stadentree bepaalt en dat een schakel vormt in de recreatieve netwerken van het terraspark Oost /Middenterras en de Landgoederenzone. Op stadsdeelniveau als een park dat ontspanningsmogelijkheden biedt voor de bewoners van de wijken Wittevrouwenveld en Scharn, Op lokaal niveau als een park dat een aantrekkelijke setting biedt voor woon en werkmilieus. In ecologische zin zal het Geusseltpark de waterstructuur moeten versterken. In potentie is het Geusseltterrein een waterrijk gebied dat veel meer in het terrein tot expressie kan komen. Ook zal het park bij moeten dragen aan de ecologische verbindingen van zowel land- als watergebonden organismen, tussen het gebied rond de Ambyvijver en de Landgoederenzone. In functionele zin gaat het om een mix van parkfuncties. Het Geusseltpark is groot genoeg om door grote groepen mensen met verschillende achtergronden te worden gebruikt. Zowel rustige vormen van recreatie zoals vissen en wandelen, als outdoor-sports zoals skeeleren en skaten moeten mogelijk zijn. Een belangrijk onderdeel van het nieuwe Geusseltpark wordt gevormd door de aanleg van het meest duurzame zwembad van Nederland. Inzet is dat het nieuwe zwembad minimaal in de eigen energiebehoefte moet kunnen voorzien. Het bepalen van de duurzaamheidsambitie geschiedt via de invalshoek van C2C: het nieuwe zwembad dient de mensen die er willen verblijven en hen die er wonen, werken en recreëren. Het dient een verantwoorde, elegante en plezierige voorziening op te leveren, die het milieu ontziet. Het Geusseltpark met het noordelijke deel van het Project A2, de wijken Nazareth, Wijckerpoort, het spooremplacement; de Maas op de achtergrond 10

13 2.3 Project A2 Maastricht De projectorganisatie A2 Maastricht wil komen tot één integraal en duurzaam plan voor stad en snelweg, waar ook volgende generaties nog profijt van hebben. De aanpak van dit veelzijdige en omvangrijke project is anders dan anders. Het project A2 Maastricht werkt mee aan: betere bereikbaarheid van Maastricht en doorstroom op de A2; bevordering van verkeersveiligheid en leefbaarheid in omliggende wijken; nieuwe kansen voor A2-wijken door stedelijke vernieuwing en opheffing barrières. De projectorganisatie A2 Maastricht bestaat uit Rijkswaterstaat, de Provincie Limburg, de Gemeente Maastricht en de Gemeente Meerssen. De projectorganisatie is partner in de campagne Maastricht Bereikbaar. Vernieuwende aanpak De vernieuwende aanpak bestaat uit: gezamenlijke aanpak van gebiedsontwikkeling en verkeersinfrastructuur; aanbestedingswedstrijd voor beste plan binnen randvoorwaarden en budget; gecombineerde aanpak van de procedures voor tracéwet, bestemmingsplan en aanbesteding; grensverleggende samenwerking tussen ministeries van V&W en VROM, gemeenten Maastricht en Meerssen en Provincie Limburg. De projectorganisatie A2 Maastricht wil komen tot één kwalitatief hoogwaardig totaalproduct via een snelle en efficiënte realisatie dankzij een slagvaardige overheid. Planvoorbereiding met marktpartijen en burgers Het gaat via een Aanbestedingswedstrijd tussen consortia voor het beste totaalplan binnen randvoorwaarden en budget. Eind 2008 presenteren 3 consortia hun totaalplannen voor verkeersinfrastructuur en gebiedsontwikkeling. Belanghebbenden en geïnteresseerden kunnen inspreken op deze plannen. Het winnende plan komt in tracé- en bestemmingsplanprocedure; hierop is nogmaals inspraak mogelijk. De onderdelen van het project A2 Maastricht werkt aan: volledige verknoping van A2 en A79; nieuwe verbindingsweg tussen A2/A79 en Beatrixhaven; meer groen en recreatie in Landgoederenzone; verbetering verkeersfunctie Viaductweg; tunnel tussen Geusselt en Europaplein; nieuwe stadsboulevard bovenop tunnel; nieuwe stadsentrees bij Geusselt en Europaplein; vastgoedontwikkeling en stedelijke vernieuwing in Maastricht-Oost: ruim woningen nieuwbouw of herbouw en m2 bruto vloeroppervlak commerciële ruimte. Belangrijke nog te nemen mijlpalen Vrijwillige consultatie voorlopige marktplannen (2e helft 2008) Keuze beste plan (definitieve biedingen/gunning) voor stad en snelweg (2e helft 2009) Start uitvoering voorbereidende werkzaamheden (2e helft 2009) Ontwerptracébesluit/ontwerp bestemmingsplan (1ste helft 2010) Tracébesluit/vaststelling bestemmingsplan en start bouw verkeerskundige onderdelen (2e helft 2010) Oplevering verkeersinfrastructuur (2016*) Oplevering laatste vastgoed (2e helft 2025*) * of zoveel sneller als het definitieve marktplan mogelijk maakt. De A2 en de A79 vlechten nu nog samen met de Geul door het Landschapspark Landgoederenzone Maastricht/ Meerssen 11 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

14 4.4 Landschapspark Landgoederenzone Maastricht-Meerssen. De komende jaren zullen er grootschalige ingrepen plaatsvinden in het landschap aan de noordkant van de stad. De dynamiek die dit met zich meebrengt, biedt kansen voor het omringend gebied dat bijzondere natuur en cultuurhistorische waarden herbergt: de Landgoederenzone van Maastricht. 3. het verbeteren van het watersysteem: het verbeteren van de waterkwaliteit, de waterhuishouding en het stroomstelsel van de Geul, Kanjel en Gelei onder andere aandacht voor afwatering Heuvelland, herstel kwelgebied,vergroten van het bufferend vermogen en verbetering landgoedvijvers. Op dit moment wordt het gebied van de landgoederen doorsneden door de A2 en de de A79, tevens lopen er 2 spoorlijnen door het gebied. De Landgoederenzone is gelegen aan de noordkant van de stad Maastricht. Het totale plangebied in beschouwing genomen omvat zo n 100 ha, inclusief Beatrixhaven, Rothem en Amby. Het omvat een 16 tal cultuurhistorische parels en het beneden Geuldal. Nieuwe technische, ruimtelijke en ecologische randvoorwaarden kunnen de bestaande fysieke barrières opheffen en een nieuw groen-blauw-recreatief netwerk creëren op zowel (inter)nationaal, regionaal als lokaal niveau. Het onderhavig plan voorziet in: 1. het realiseren van de EHS: het opheffen van de plaatselijke bottleneck en daarmee verbeteren van de Europese Ecologische Hoofdstructuur, door het realiseren van een natuurpark met robuuste natuur als ecologische verbinding vanuit de Belgische Ardennen, via het Nationaal Landschap Heuvelland en het Geuldal naar de Grensmaas en de Belgische Hoge Kempen; 2. het duurzaam inrichten van de rijksbufferzone: het open maken en houden van de rijksbufferzone, in casu het herstellen van de unieke natuur- en landschapswaarden tussen Meerssen en Maastricht; 4. het verbeteren van het groen in en om de stad: enerzijds het versterken van de groene verbindingen en anderzijds het verbeteren van de bereikbaarheid en toegankelijkheid van het Groen In en Om de Stad (GIOS) door het ontwikkelen van een doorgaand wandel-, fiets- en waterrecreatienetwerk vanuit het centrum van Maastricht, rondom de stad en vanuit het nationaal landschap Heuvelland tot in het Grensmaasgebied en de Belgische Hoge Kempen. Dit gebeurt door het realiseren van één groot stadspark met mensgerichte natuur en groen, stadslandbouw en landgoederen (oude en nieuwe parels). Dit project wordt ontwikkeld in het groene hart van het internationaal stedelijk netwerk van de zgn. MHHAL steden (Maastricht, Heerlen, Hasselt, Aken en Luik). Het levert een bijdrage aan de aansluiting van de Nationale Ruimtelijke Hoofdstructuur en de Europese Ecologische Hoofdstructuur. De waarde van dit project is vooral gelegen in het feit dat het als integrale gebiedsontwikkeling is opgepakt met een duidelijk graduele samenhang tussen stadsrand, parklandschap en natuurlandschap. Daarbinnen levert het meerwaarde op voor het milieu (fijnstof -en geluidsreductie), de ecologie ( verbetering EHS en waterkwaliteit), en het landschap (behoud en ontwikkeling cultuurhistorische waarden). Daarbinnen liggen er ook kansen om economische dragers aan te wenden in de oude landgoederen of in nieuwe landgoederen. De Landgoederenzone met op de achtergrond het Industrieterrein Beatrixhaven 12

15 13 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008 Structruurvisie Maastricht Noordoost

16 3. Cradle to cradle-principes in Limburg Duurzaam ontwikkelen op basis van het C2C-concept is één van de hoofdlijnen van het beleid van de Provincie Limburg. Het is een breed begrip, en omvat alle ontwikkelingen op technisch, economisch, ecologisch of sociaal vlak die bijdragen aan een wereld die efficiënter, zuiniger en op lange termijn beter omgaat met de waarden op aarde. De Provincie Limburg omarmt het C2C-concept en heeft het ingevoerd in haar beleid. Als haar C2C-doelstelling wordt gesteld: Noordoost er een is. Vanuit haar C2C-beleid wil zij Maastricht Noordoost beschouwen als één gebiedsontwikkeling, waar de C2C-principes kunnen worden toegepast. Limburg streeft naar een prettige, gevarieerde, veilige, gezonde en rechtvaardige samenleving met schone lucht, bodem, water en schone energie, waarbij economie, ecologie en sociale aspecten elegant en plezierig met elkaar in samenhang zijn, zowel voor huidige als toekomstige generaties. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de brochure Limburg gaat voor Cradle to cradle van de Provincie Limburg. De Provincie heeft ondertussen een tiental locaties aangewezen als C2C-ontwikkelplek; waarvan Maastricht- Het Limburgse beleid hanteert zes C2C-basisprincipes. Deze presenteren wij hierna als de troefkaarten, waar alles om draait. Elk basisprincipe heeft een kleur. Die komt verder herkenbaar terug in het kaartspel. Het is gewenst om eerst een doel te kiezen en dan te bekijken met welke componenten van duurzaamheid je dit kunt bereiken. Als ontwerper kun je aan de slag met materialen, ruimtegebruik, stedelijke samenhang, water, afval, lucht, energie, verantwoordelijkheid. Zoek ook voortdurend naar verbetering en vooruitgang door het delen van kennis. 14

17 WIJ ZIJN VERBONDEN MET ONZE OMGEVING EN HANDELEN DAARNAAR sta op het recht van mensheid en natuur om met elkaar te bestaan behoud balans tussen het menselijk handelen en het natuurlijk fundament, waardoor ook onze cultuurhistorie is af te lezen erken onderlinge afhankelijkheid tussen het ontwerp en de natuurlijke wereld op iedere schaal ONS AFVAL IS ONS VOEDSEL elimineer het concept afval benader afval als grondstof, voor de biosfeer (afbreekbaar in natuur) of voor de technosfeer (herbruikbaar in product) zorg voor schone en recyclebare materialen DE ZON IS ONZE ENERGIELEVERANCIER vertrouw op natuurlijke energiestromen creëer zones voor zonneontvangst en windontvangst hergebruik vrijkomende energie ONZE LUCHT, BODEM EN WATER ZIJN GEZOND zorg voor een goed leefklimaat creëer schone lucht bescherm en ontwikkel de bodem rijkdom zorg voor een voorraad zuiver water WIJ ONTWERPEN VOOR HET WELZIJN VAN ALLE GENERATIES maak veilig ontwerp met lange termijn waarde respecteer bestaande en toekomstige relaties tussen geestelijk en materieel bewustzijn begrijp en erken de beperkingen van ontwerpen: geen menselijke creatie bestaat eeuwig en zie de natuur als mentor ontwikkel een duurzame stedelijke samenhang en een goed ruimtegebruik WIJ GENIETEN VAN MOBILITEIT maak onderscheid in trage vervoersstromen en snelle vervoersstromen creëer stilte en rust waar nodig aanvaard de verantwoordelijkheid voor de consequenties van het ontwerp 15 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

18 4. Cradle tot cradle-ideeën bij de geplande projecten Vier groepen bekeken tijdens de workshop hoe de C2C-principes kunnen worden toegepast bij de vier geplande projecten. Hierbij gaat men op zoek naar de synergie tussen de projecten: wat kunnen ze elkaar bieden (aanbod) en wat hebben ze van elkaar nodig (vraag). Zodoende realiseer je een duurzame integrale gebiedsontwikkeling. De volgende inspirerende ideeën komen daaruit voort. Creativiteit... "Vrijwel alle werkelijk nieuwe ideeën hebben een bepaalde mate van gekheid als ze voor het eerst geproduceerd worden." Alfred N. Whitehead Creativiteit... Vraag: Hoe kom jij aan je ideeën? Antwoord : Daar kom ik niet aan, ze komen aan mij! Alan Fletcher 16

19 4.1. Prachtwijken Identiteit wijken het opwaarderen tot ruim gemiddelde kwaliteitswijken bewoners voelen zich verbonden met hun wijk en zijn er trots op het behouden en versterken van specifieke kwaliteiten: Limmel aan de Maas, Nazareth aan de Landgoederenzone, Wittevrouwenveld aan het Geusseltpark, Wijckerpoort aan de Ponte Vecchio het herstellen van de balans mens natuur in gesloten ecologische kringlopen: grote parken aan de rand reiken tot in de wijk en zelfs tot aan de woningen het opwaarderen van duurzame verbindingen: zowel sociaal als recreatief wonen dicht bij de binnenstad goed leefklimaat Vraag: schone stadstraverse A2 ruimte voor nieuw hart verbindingen zonder barrières verbonden met de omgeving C2C á la carte het samen bepalen van de maatschappelijke ordeningsprincipes bij het aanvang het invullen van de hoofdingrediënten: identiteit wijken, balans in gesloten ecologische kringlopen en duurzame verbindingen voor plant, dier en mens het vastleggenin overleg van de gewenste ambitiekaart, waarbij de assen verschillend zijn in te vullen (gedragen keuze voor duurdere á la carte menukaart of goedkoper dagmenu) dialoog bewoners, gebruikers, deskundigen, bedrijfsleven Vraag: tijd en ruimte communicatiemiddelen ontwerpen voor alle generaties 17 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

20 genieten van mobiliteit Verbinding Ponte Vecchio het realiseren van een betere verbinding tussen de wijken en de binnenstad het realiseren van een verbinding over het spooremplacement als een multifunctionele brug het scheiden van vervoersstromen het benutten van kansen voor nieuwe functies over de spoorweg bijvoorbeeld woningen, kantoren het fraai inrichten als verblijfsgebied van het oude A2-tracé ruimte voor nieuwe functies op bijzondere locatie Vraag: uitdagend bedrijfsleven met innovatie voor ruimtelijke kwaliteit ontwerpen voor alle generaties Balans geest en materie in architectuur het realiseren van levensbestendige woningen het eerst kijken naar behoud van kwaliteit bijvoorbeeld bijzondere architectuur of stedenbouw, en niet alles zomaar afbreken het renoveren van huizen door bijzondere materialen het ombouwen van 1 groot huis naar 2 appartementen of van 2 kleinere woningen naar 1 grote woning het realiseren van nieuwbouw waar nodig het bekijken van het huis als ecosysteem te renoveren huizen ruimte voor nieuwbouw na sloop Vraag: schone en duurzame materialen uitdagende woningcorporaties en bedrijfsleven met innovatie voor ruimtelijke kwaliteit 18

21 Balans mens natuur in omgeving het realiseren van een goede leefomgeving het benutten van gesloten ecologische kringlopen het voorzien in veel groen het realiseren van een speelrijke omgeving het minder ruimte geven aan auto s, daarnaast het stimuleren van gemeenschappelijke auto s goed woonklimaat Vraag: ruimte voor spel en water in de parken aan de randen verbondenheid met de omgeving 19 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

22 3.2 Geusseltpark ontwerpen voor alle generaties verbondenheid met de omgeving Volkspark als hart en long het terug ontwikkelen van een volkspark, maar in moderne stijl het terugbrengen van moderne sociale cohesie, omdat het van origine een volkspark was het zorgen voor de bijzondere kwaliteiten van deze plek: met name door de combinatie van cultuur door het volk en van natuur door het park; voor de stedeling betekent dit extra kwaliteiten voor wonen, werken en genieten het herstellen van het stedelijk weefsel: zowel het kloppend hart van het groen (gebruik voor iedereen) als de long van de wijken (leefklimaat) ruimte voor bos en bomen voor luchtzuivering compacte ruimte voor exclusieve appartementen en kantoren ruimte voor sport, spel en leisure Vraag: schone lucht drempelvrije relaties en toegankelijkheid met wijken, de Landgoederenzone en het terraspark Oost 3Dimensionaal meervoudig ruimtegebruik het beveiligen van de kwetsbare ligging in het stedelijk gebied als hart, long en groene stadspoort het verbieden van solistisch ruimtegebruik, maar ontwikkelen van meervoudig ruimtegebruik het stapelen van functies in 2 of 3 lagen: parkeren onder maaiveld, concentreren van massa voor wonen en werken, geven van ruimte voor groen en park het zo mogelijk ontwikkelen van 3D-ruimtegebruik, waardoor ook verticale wanden worden gebruikt, bijvoorbeeld gevels inrichten als sportklimwanden en doorgaand maaiveld op daken exclusief ruimtebeslag voor wonen, werken en leisure en als vraag: schone en duurzame materialen uitdagend bedrijfsleven met innovatie voor ruimtelijke kwaliteit 20

23 Rust door achtergrondgeluid het gebruiken van diergeluid bijvoorbeeld in het creëren van achtergrondgeluiden die rust genereren en zo het de vorm van volières tot extreem een CD met aanwezig stedelijk geluid terugdringen vogelenzang het gebruiken van watergeluid bijvoorbeeld in de vorm van rust kabbelend water of watervallen Vraag: het gebruiken van bladerruis bijvoorbeeld door het aanplanten van ratelpopulier of vliegden (filtert ook nog fijnstof) geluidsarme functies in de een zo stil mogelijke A2 omgeving genieten van mobiliteit Kwalitatieve kringloop het benutten van het (grond)water, wel plekspecifiek gebaseerd op zijn kwaliteit of op de gewenste gebruikskwaliteit Door het zo lang mogelijk vasthouden van het gebiedseigen water het toepassen waar nodig van natuurlijke of technische waterzuivering het benutten van het tegen de tunnelwand opstuwend grondwater; eventueel het nog voor te verwarmen door bijvoorbeeld vrijkomende energie uit tunnel of door middel van een milieuvriendelijke biomassaverwerkingsinstallatie nabij het zwembad ruimte voor waterbuffering en/of -zuivering zinvol watergebruik voor natuurvijvers en voor zwembad doorstroom water via de Kanjel Vraag: schoon grondwater van ondertunneling A2 schoon dakwater, ook uit de wijken zo schoon mogelijk water vanaf Terraspark- Oost gezonde lucht, bodem en water 21 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

24 ontwerpen voor alle generaties Buitenbad als extra nier naast hart en long, het benutten van een extra nierfunctie: een buitenbad voor de stedeling het zo veel mogelijk optimaal benutten van schoon water het aanleggen van natuurlijke zwemvijvers in plaats van parkvijvers ruimte voor 1 of 2 zwemvijver(s) of zogenaamde buitenbad(en) Vraag: schoon grondwater van ondertunneling A2 schoon dakwater, ook uit de wijken zo schoon mogelijk water vanaf Terraspark-Oost 22

25 3.3 Project A2 Maastricht Klimaatneutrale tunnel het inrichten van de tunnel als gesloten kringloop en als één grote energieleverancier het beschouwen van de tunnel als één platte schoorsteenpijp waarin en waarop van alles gebeurt ten behoeve van de zorg om een goed leefklimaat het filteren van vrijkomend fijnstof, CO2 en stikstofoxiden gebeurt door de tunnel zelf, bijvoorbeeld door een speciaal open groen dak, tunnelwanden van mos e.d. het hergebruiken van alle energie die vrijkomt in de pijp o.a. warmte uit het asfalt en het gebruiken van zonnepanelen op het dak ten behoeve van toepassing aan de energiesystemen in de tunnel het toepassen van energiezuinige systemen in en rond de tunnel bijvoorbeeld bewuste keuze voor de nieuwste generatie LED-verlichting zowel mobiliteit als leefbaarheid gezonde lucht voor de omliggende wijken Vraag: communicatie met bewoners en bedrijfsleven uitdagend bedrijfsleven met technische innovatie gezonde lucht, water en bodem Tunnelmond als Mosa Utopia het inrichten van de uiteinden van de tunnel ('een platte schoor- steenpijp') als een groen eindfilter: voor een gezonde luchtkwaliteit en als een plek voor sociale contacten voor en tussen de wijken het inrichten als een Central Park maar niet op traditionele wijze; dit vergt een ontwerp voor alle generaties met een lichte en moderne vormgeving het inrichten als een modern dynamisch trefpunt voor het volk en de vele studenten het invullen van gebruiksfuncties zoals 'slow' verkeer, openluchttheater, sport en spel en dergelijke, maar ook het toevoegen van filterende bomen centrale ontmoetingsruimte voor de wijken ruimte voor grote bomen voor een gezonde luchtkwaliteit Vraag: veilige verbindingen met de wijken en met andere parken ontwerpen voor alle generaties 23 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

26 afval = voedsel de zon is onze energieleverancier Schoorsteenbrug het inrichten van een pijp op het tunneldak, met als doel de vrijkomende energie te hergebruiken het ontwerp en realiseren van een verticale filterpijp het ontwerpen en realiseren van moderne gebouwen met verschillende functies, die als een schoorsteenmantel rond de pijp zijn geordend het leveren van energie, via de pijp, aan deze gebouwen bijvoorbeeld kantoren vrijkomende energie Vraag: uitdagend bedrijfsleven met technische innovatie uitdagende architecten en projectontwikkelaars met oog voor innovatief ruimtegebruik PR-etalage voor lokale economie het betrekken van kennis, kunde en materiaal uit het lokale bedrijfsleven het communiceren met het bedrijfsleven het stimuleren of het gebruiken van technische maatregelen en materialen, die lokaal of in de regio voorhanden zijn, denk bijvoorbeeld aan alle bedrijven in de Beatrixhaven, aan de ENCI, de Universiteit Maastricht het ontwikkelen van schone en recyclebare materialen, denk bijvoorbeeld aan de Maastrichtse keramiekindustrie (Mosa, Sfinx) die keramische tegels zouden kunnen leveren om de tunnel te bekleden een kennisetalage voor innovatie Vraag: creatieve locale bedrijven 24

27 Technische C2C-hoogstandjes het toepassen van technische C2C-middelen die leiden tot ruimtelijke ordeningsprincipes het gebruik van duurzame bouwmaterialen voor de weg: gebruik zo veel mogelijk beton, dit heeft een levensduur van 40 jaar tegen geluid breng je een dun laagje geluidsdempende ZOAB op, dit heeft een levensduur van circa 7 jaar; daarna kun je deze ZOAB-toplaag weer gemakkelijk verjongen gebruik als bewapening van beton (hergebruikt) staal of kunststofvezels het gebruik van grondstoffen die vrijkomen bij het grondwerk: gebruik zand en grind voor het maken van het beton gebruik mergel voor bijvoorbeeld de woningbouw in de wijken afval = voedsel vrijkomende grond Vraag: schone en recyclebare materialen Van wateroverlast naar watertoevoer het benutten van de voorraad zuiver water het slim omgaan met water van de weg: het zuiveren van water op de weg gebeurt deels door ZOAB het opvangen van rubber en olieresten vervolgens op de vluchtstrook in de berm zal redelijk schoon water verder gezuiverd worden de bermsloten houden het water vervolgens vast het ontwikkelen van een zeer milieuvriendelijke veegwagen het ontwikkelen van biologische filtering door lavakoffers het gebruiken van het schone water: het infiltreren van schoon restwater het opvangen van het opstuwend schoon grond-/kwelwater tegen de tunnelwand en dit hergebruiken overtollig schoon grond-/kwelwater dat opstuwt tegen tunnelwand Vraag: hergebruikers overtollig water, bijvoorbeeld in de landgoederenzone, het zwembad en de vijvers van het Geusseltpark, de bedrijven in de Beatrixhaven gezonde lucht, water en bodem 25 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

28 3.4. Landschapspark Landgoederenzone Maastricht Meerssen Voor dit project zijn er eerder al een tweetal ontwerpateliers gehouden. De eerste betreft het ontwerpatelier Verbreding Groenopgave A2 binnen het kader van Groen In en Om de Stad (GIOS-beleid). Dit gebeurde samen met locale deskundigen en met specialisten van elders. Het tweede ontwerpatelier vond plaats met (landgoed-)eigenaars, bewoners en gebruikers. Zij hebben samen de gewenste ambitie aangegeven, die is vastgelegd in een integrale gebiedsvisie voor de lange termijn. (Deze projectnota Landgoederenzone Maastricht/Meerssen wordt binnenkort door de Gebiedscommissie Maastricht-Mergelland aangeboden aan Gedeputeerde Staten.) zouden moeten worden ingericht als een terrein in het landschapspark. Dus er mag geen sprake meer zijn van een enclave maar wel van een geïntegreerd ensemble. De C2C-uitdaging ligt dan ook juist bij het revitaliseren van de Beatrixhaven en De Weert. Zij moeten zodanig worden heringericht volgens de C2C-principes (vergelijk met de Ford Area) dat zij een opwaardering worden voor het Landschapspark Landgoederenzone. In het kader van het nieuwe masterplan en bestemmingsplan Beatrixhaven en gezien de innovatieve bedrijven die zich er gaan vestigen, is dit mogelijk een geschikt moment voor de introductie van creatieve C2C-ideeën. De eerste werksessie met de C2C-deelnemers onderschreef al snel deze ambitie: het openhouden van de bufferzone tussen Maastricht en Meerssen met als streefbeeld water, groen, cultuurhistorie en recreatieve toegankelijkheid. Met name het realiseren van één aantrekkelijk Landschapspark Landgoederenzone. Maar dit leidde tot de conclusie dat zowel het industrieterrein Beatrixhaven als het bedrijventerrein De Weert Zo herhaalt de geschiedenis zich: de industriëlen hebben in de 19e eeuw de landgoederenzone vooral haar vorm gegeven en in de 21e eeuw zullen zij dit weer doen in een duurzaam modern concept! afval = voedsel Kwalitatieve kringlopen Beatrixhaven het hergebruiken van vrijkomende stoffen en grijs of schoon water het hergebruiken binnen het industrieterrein zelf als gesloten systeem het leiden en hergebruiken naar de andere projecten het toepassen als energiebron het hergebruiken van water kan ook wateronttrekking verminderen of oplossen overschot aan vrijkomende stoffen die kunnen worden hergebruikt overschot aan grijs of schoon water 26

29 De C2C-valley Beatrixhaven het ontwikkelen van een C2C kenniscentrum samen met de streek en de regio het ontwikkelen van één groot proefgebied, dat als het ware als een C2C-etalage wordt gepresenteerd aan anderen het etaleren van C2C kennis en kunde van bedrijven uit de streek en regio op gebied van techniek, materialen, water, afval, lucht, energie en meer een kennisetalage voor innovatie van C2C-principes Vraag: creatieve regionale bedrijven ontwerpen voor alle generaties Gelaagd meervoudig ruimtegebruik Beatrixhaven het zo efficiënt mogelijk benutten van de ruimte omwille van het open houden van de landgoederenzone als bufferzone het stapelen van functies in lagen: onder maaiveld verplicht parkeren, laag productiehallen en laag kantoren het inzetten van de dakvlakte voor opname zonnewarmte het inzetten van de dakvlakte voor het terugwinnen van het groene maaiveld; groene daken leveren uiteindelijk geld op (geen airco meer nodig, opname hemelwater en daardoor slechts beperkte riolering nodig) het deels teruggeven van het industrieterrein voor gebruik door plant, dier en mens onder meer door naast groene daken ook zowel verticale groene wanden in te richten (klim- of leiplanten langs gevels) als groene stroken tussen de bedrijven goed werkklimaat extra ruimte voor plant, dier en mens Vraag: uitdagend bedrijfsleven met innovatie voor ruimtelijke kwaliteit ontwerpen voor alle generaties 27 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

30 genieten van mobiliteit Stedelijk distributiecentrum Beatrixhaven het realiseren van een grote overslagmogelijkheid voor het bevoorraden van de stad het alleen toestaan van groot transport naar de Beatrixhaven via de nieuwe ontsluitingsweg het overslaan van de goederen in een distributiecentrum het gaat van daaruit via klein transport naar de stad ruimte voor overslag ten gunste van minder zware mobiliteit in de binnenstad en de wijken Vraag: communicatie tussen en samenwerking met bedrijven genieten van mobiliteit Overstaptransferium het realiseren van een goed geoutilleerde overstaplocatie tegen de stadsrand het combineren met het ondergronds parkeren Beatrixhaven het overstappen voor richting Landgoederenzone en Heuvelland op een C2C-fiets het overstappen voor richting binnenstad op een lightrail dan wel een solarwatertaxi het overstappen vanaf de lightrail naar het werk op de Beatrixhaven (ruimte voor) goede openbare of gemeenschappelijke mobiliteitsvoorzieningen ter vermindering van private gemotoriseerde heen- en weerbewegingen schonere lucht Vraag: goede verbindingen naar binnenstad, wijken, Landgoederenzone en Geusseltpark 28

31 Eén aantrekkelijk Landschapspark Landgoederenzone het open houden van de bufferzone en de Landgoederenzone ontsnipperen en ontsluiten als hoogwaardig cultuurlandschap en recreatiegebied het herstellen van het groene ensemble als één geheel: ofwel door middel van bos ofwel door middel van groene coulissen waartussen nog ruimte is voor stadslandbouw het zorgen voor recreatieve toegankelijkheid is vanzelfsprekend. Het gaat hierbij over extensieve vormen zoals wandelen, fietsen, skeeleren en paardrijden. Deze recreatieve verbindingen zijn van belang op diverse niveaus: tussen Kempen en Eifel, tussen Grensmaas en Heuvelland en als stedelijke uitloop het aanbieden van topzorg of wellness als economische pijlers op enkele geschikte plekken, bijvoorbeeld ter opwaardering van leegstaande oude landgoederen of als nieuw zorglandgoed het instellen van een C2C-denkclub, die ervaring uitwisselt zowel op gebied van educatie als innovatie. Hieraan nemen zowel bewoners en gebruikers deel, als wetenschappers en bedrijfsleven. Het gaat er om het C2C-concept onder de mensen te brengen ontwerpen voor alle generaties rust en ruimte voor wellness- en topzorgvoorzieningen compensatieruimte voor bos en bomen t.b.v. luchtzuivering ruimte voor berging en zuivering van water Vraag: een schoon leefklimaat; daarom moet de A2 zorgen dat aan alle schone voorwaarden is voldaan (dit geldt in principe ook voor de A79 in het Geuldal). Verschillende maatregelen kunnen hiertoe worden toegepast. 29 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

32 5. Overige inspirerende Cradle to cradle ideeën Tijdens de eerste werksessies hebben de deelnemers het C2C-concept allereerst zelf verkend. Zij zochten naar mogelijke C2C toepassingen in hun thuissituatie en in hun werksituatie. Dit gebeurde vanuit de opgaven 'balans mens-natuur,' 'veilig ontwerp in relatie tot de toekomst', 'afval is grondstof' en 'natuur als energieleverancier'. Dit leverde ook diverse inspirerende C2C-ideeën op, wellicht ook leerzaam voor anderen. verbondenheid met de omgeving Nieuwe woonwijk en omgeving goede ordening t.o.v. de zon als energieleverancier zonnepanelen en groene daken gedeelte onder maaiveld centrale parkeerruimte veel groen verbondenheid met de omgeving Nieuwe woonhuizen en omgeving het individueel bouwen van een innovatief (deels) zelfvoorzienend woonhuis kan men zelf het bouwen in wijkverband is alleen te stimuleren door geen nutsvoorzieningen aan te bieden! Zodoende moet men zelf naar C2C-alternatieven op zoek. 30

33 Oud woonhuis en omgeving oude kenmerken gaan voor moderne elementen toepassen van allesbrander met roetfilter bomen als windbreker en schaduwgever Groen is noodzakelijk als compensatie bij woning gedeelte eigen privétuin (naar eigen smaak in te richten) overig gedeelte is openbaar groen (biomassa t.b.v. luchtzuivering en vasthouden water) verbondenheid met de omgeving verbondenheid met de omgeving Veilig ontwerp ontwerpen voor alle generaties 31 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

34 Reststoffenbeurs verkoop via C2C marktplaats verkoop via kraampje in de wijk; ook goed voor sociaal contact afval = voedsel ontwerpen voor alle generaties Flexibel woonhuis maak aanpasbare woning laat de indeling meegroeien met de bewoners, bijvoorbeeld door flexibele wanden genieten van mobiliteit Beperk reisafstanden enerzijds ga wonen tegen je werk, tegen de school e.d. anderzijds zorg dat werk, school, recreëren mogelijk is in de buurt van het wonen 32

35 Ecologische droomtuin terug naar de ecologische tuin in plaats van verharde sahara Gewone aanpassing waarom zou je je als mens druk maken, ik pas me gewoon aan aanpassing aan opwarming, vernatting, de wijk, het huis. Analyse hergebruik kijken welke reststoffen er vrij komen kijken welke stoffen er nodig zijn slimme koppeling maken gezonde lucht, bodem en water verbondenheid met de omgeving afval = voedsel 33 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008

36 de zon is onze energieleverancier De straat, het asfalt als bron ontwerpen voor alle generaties Sociale bewustwording en gedrag jong begonnen is oud gedaan C2C moet beginnen bij de opvoeding van de kinderen, via school, via natuur- en milieueducatie voorlichting ontwerpen voor alle generaties C2C-kwartet C2C heeft te maken met ecologie, energie, economie en emotie 34

37 6. Slotwoord Tijdens het evaluatierondje werd duidelijk dat eerder kritische deelnemers tijdens de workshop positieve energie kregen door de openhartige samenwerking. We hopen dat met het verspreiden van de inspirerende ideeën ook anderen enthousiast worden. Dat lukte in ieder geval met de betrokken bestuurders die aan het einde van de workshop de resultaten in ontvangst hebben genomen. Wethouder Wim Hazeu en gedeputeerde Bert Kersten hadden het laatste woord. Hieronder herhaalt gedeputeerde Kersten het laatste woord nogmaals in t kort: Beste mensen, er is hard gewerkt en de oogst is een rijkdom aan ideeën. Zowel de provincie Limburg als de Gemeente Maastricht geloven in de toepasbaarheid van het Cradle-to-cradle-concept. Wij zullen elkaar daarin zeker bestuurlijk helpen. Juist de verbindingen tussen de projecten is pure winst zowel op inhoud als in proces. Daarom is kennisuitwisseling zeer relevant. Ook is aandacht nodig voor de samenwerking met het bedrijfsleven en met de markt. Ik hoop dat deze ideeën nog gaan landen bij de marktpartijen die aan de A2 werken. Geusseltpark kan hoogstwaarschijnlijk met deze ideeën snel door. En de Prachtwijken en het Landschapspark Landgoederenzone, die nog in een pril stadium staan, kunnen volop profiteren van deze inspirerende ideeën. Geloof er in, het zal hard werken worden, maar het kan! Gedeputeerde Bert Kersten, Provincie Limburg Gedeputeerde Bert Kersten, Provincie Limburg 35 Verslag workshop 'cradle to cradle' januari 2008