Nota werkbezoek Vlaams Minister Hilde Crevits 6/9/2012 aan de Nulenergiewoning van Essenta Living te Torhout, Wijnendalestraat 67C

Transcriptie

1 Nota werkbezoek Vlaams Minister Hilde Crevits 6/9/2012 aan de Nulenergiewoning van Essenta Living te Torhout, Wijnendalestraat 67C De nulenergiewoning in een notedop Architectuur De woning heeft een tijdloze architectuur en straalt eenvoud uit. De noordzijde is gesloten om zo weinig mogelijk warmte te verliezen. Aan de zuidzijde opent de woning zich naar de zon om maximale zonnewarmtewinsten te benutten. De eenvoud van de architectuur komt ook binnenin tot uiting in sobere kleuren en belijning. De zongerichtheid biedt ook aangename zichtlijnen naar de tuin en het achterliggende natuurgebied, zowel vanuit de leefruimte als vanuit de keuken. Enkele objecten geven het interieur warmte en huiselijkheid mee. De woning is levensloopbestendig: de bureelruimte kan later omgevormd worden tot een uitbreiding van de leefruimte en kan nog later een slaapkamer met doucheruimte worden zonder ingrijpende verbouwingen. Passieve woning De woning is in de eerste plaats een passiefwoning: zeer goed geïsoleerd, op de zon georiënteerd, luchtdicht en balans-geventileerd. Daarmee wordt de energievraag van de woning vijf keer kleiner dan een gewone woning. Bouwmethode De bouwmethode houdt het midden tussen massiefbouw en houtskeletbouw en combineert de voordelen van beide. De methode werd Brick n Wood gedoopt en vertrekt met een massieve draagstructuur in kalkzandsteen en beton. Dit levert veel inerte massa op die voor een stabiele temperatuur zorgt in zomer en in winter. Daarna wordt de draagstructuur ingepakt in een houtskeletmantel met glaswolisolatie. Deze mantel omhult het beschermd volume en verzekert de luchtdichtheid. De gebruikte materialen leveren Brick n Wood een lage ecoprint op met een lage energie-inhoud en hoge recycleerbaarheid, geheel in de Cradle-to-cradle-filosofie. 1

2 Geen fossiele brandstoffen en energieneutraal De woning is niet alleen een passiefwoning met een lage energievraag. De woning gebruikt geen fossiele brandstoffen en voorziet op jaarbasis in de volledige energiebehoefte. Niet alleen de energie voor ruimteverwarming, maar ook de energie voor sanitair warm water, verlichting en huishoudtoestellen wordt ter plaatse opgewekt. Er is zelfs een verwacht jaarlijks overschot, zodat de woning actieve woning mag genoemd worden. Een zonnecollector, een lucht-water warmtepomp, photo-voltaïsche panelen genereren hernieuwbare energie van de zon en dekken de volledige energievraag op jaarbasis. Slim huisnetwerk Maar er is méér. De innovatie van het energieconcept schuilt in het slimme huisnetwerk dat de ter plaatse opgewekte energie maximaal benut op het ogenblik dat het opgewekt wordt. Op die manier hoeft slechts minimaal energie terug naar het net gestuurd te worden. Met meer hernieuwbare energie uit zon en wind kampt het elektriciteitsnet met ongewenste pieken en dalen. De instabiliteit van het net kan opgevangen worden door een intelligente sturing van het energieverbruik. Door huishoudtoestellen als vaatwasser, wasautomaat en droogkast te laten werken op gunstige ogenblikken, door de warmtepomp frequentie-gestuurd en alleen op gunstige ogenblikken te laten werken, door warmte op te slaan in een groot buffervat van 950 liter, door de energievraag flexibel in de tijd te verschuiven, wordt het energieverbruik afgestemd op de productie. Met deze innovatie loopt Essenta Living vooruit op de aankomende evolutie naar slimme netten met slimme meters. 2

3 De essentie van het energieconcept, samengevat in drie zinnen: - Energie hernieuwbaar produceren - Energie slim regelen (maximaal afstemmen van vraag op aanbod) - Energie efficiënt gebruiken Elektrische woning en elektrische wagen De woning werkt op een lage energiebehoefte en is volledig elektrisch. Het jaarlijkse overschot aan elektrische energie wordt aangewend voor het opladen van een elektrische wagen. Dat opladen gebeurt ook slim en past in het huisnetwerk om eventuele energie-overschotten af te leiden en in te zetten voor elektrische mobiliteit met groene stroom! Zo wordt elektrische mobiliteit een logisch verlengstuk van een slimme energie-efficiënte woning. 3

4 Het distributienet van de toekomst: Smart Grid - Meer hernieuwbare energie - Decentrale productie - Elektrische mobiliteit - Variabele elektriciteitstarieven volgens vraag/aanbod Stimuleren van verschuiven van flexibele energie peak shaving en load shifting 4

5 EU Energy Day Op zaterdag 23/6/2012 organiseerde Essenta Living een Energy Day kaderend in de Europese campagne - in nauwe samenwerking met het Passiefhuisplatform vzw, denc!-studio, Ecopuur cvba en de milieuraad Torhout. Deze organisatoren willen de nulenergiewoning in Torhout onder de aandacht brengen van het brede publiek. De woning laat de huidige regelgeving ver achter zich en gaat zelfs nog verder dan de EU-doelstelling voor 2021 (nieuwbouw vanaf 2021 verplicht bijna energieneutraal). De woning is een ideaal demo-project om de thematiek van klimaatverandering, energie-efficiëntie, duurzame energie, ecologische footprint aan te kaarten en een debat over duurzame energie te voeren. De nulenergiewoning in Torhout is meer dan een geslaagd woningproject. De bouwpartners en de organisatoren van de Energy Day maken niets minder dan een statement. In tijden waarin overheden verwarde signalen uitsturen tonen ze hoe de woning van de toekomst er moet uitzien: zeer zuinig, slim, duurzaam, zonder fossiele brandstoffen, intelligent gestuurd, levensloopbestendig, gezond en energie-neutraal in gebruiksfase! Met een E-peil van 11 is de woning zelfs actief. Het jaarlijks overschot aan energie zal omgezet worden in elektrische mobiliteit. De ter plaatse opgewekte hernieuwbare energie wordt zoveel mogelijk benut op het ogenblik van productie. Meer dan 80% van de energiebehoefte is flexibel verschuifbaar in de tijd. Beyond green Duurzaamheid (of beter: aanhoudbaarheid 1 ), ecologische voetafdruk en klimaatverandering zijn geen exclusief groene thema s maar een zaak van algemeen belang, verantwoordelijkheid, goed rentmeesterschap, solidariteit met andere regio s en volgende generaties. Duurzame energie een lange weg af te leggen Het energiedebat is een bijzonder actuele aangelegenheid. De complexiteit van het energievraagstuk is daar niet vreemd aan. Bovendien is de weg naar volledig hernieuwbare energievoorziening een lange weg waarvan de zichtlijn vaak vertroebeld wordt door een gebrek aan diepgaande kennis, schrik voor het onbekende, korte termijn belangen, eenzijdige economische overwegingen enzomeer. De financiële impact voor overheid, bedrijven en particulieren kan nauwelijks onderschat worden. De inzet is dus groot. 1 Aanhoudbaarheid is een betere vertaling van sustainability of the ability to sustain. 5

6 Het lange-termijn doel is een volledig hernieuwbare energievoorziening zonder nucleaire energie en fossiele brandstoffen. Beperking van de energievraag is absolute prioriteit nummer één. Het is mogelijk! Niet alle EU lidstaten tonen evenveel enthousiasme om de weg naar het lange termijn doel te bewandelen. De Scandinavische landen en Duitsland nemen een leidende rol aan en werken hard aan de toekomst. In andere landen worden de mogelijkheden onderzocht. Nog andere landen aarzelen om duidelijke lange-termijn keuzes te maken. Denemarken toont alvast veel ambitie. Niet toevallig is het ook de Europees Commissaris Connie Hedegaard (DK) die ook binnen de Europese Commissie het thema met aanstekelijke gedrevenheid wakker houdt. Denemarken wil tegen 2050 volledig hernieuwbaar in de nodige energie voorzien zonder fossiele brandstoffen (gas of olie). Om dat te bereiken worden elk jaar belangrijke en moedige stappen gezet. Zo is het na 2013 verboden om nog een gasgestookte hoogrendementsketel te installeren in een nieuwbouwproject. Er wordt ingezet op slimme netten (smart grids) en slimme meters. Zweden haalde in 2010 al de helft van de energievoorziening uit hernieuwbare bronnen. Ook buiten de EU beweegt het. Japan introduceert, na het nucleair debacle van vorig jaar, een hoog feed-in tarief voor zonne-energie ( 0,42 / kwh!) 2. Zo probeert het te ontwennen aan een verslaving aan nucleaire energie. Het kan dus! Het is - ook bij ons - mogelijk! Ook bij ons is de transitie naar hernieuwbare energie mogelijk. Maar er is duidelijk nog een lange weg af te leggen. Er blijkt ook nog wat inzicht en (politieke) moed te ontbreken. Ons land kende een voorzichtige start van de energy turnaround. Investeringen in duurzame energie werden fiscaal aantrekkelijk gemaakt. Energiebesparende maatregelen werden gestimuleerd. Maar met de problemen in de financiële huishouding van de overheden, werden zeer drastische beslissingen genomen die op korte termijn impact zouden hebben op de overheidsfinanciën. - Recentelijk schafte de federale overheid nog tal van fiscale stimuli af waaronder de fiscale aftrek voor energiebesparende maatregelen en de fiscale voordelen voor pionierswoningen (passiefhuizen met een extreem lage energiebehoefte). - De Vlaamse overheid worstelt met de financiële impact en doorrekenbaarheid van de groenestroomcertificaten. In korte tijd worden de financiële voordelen afgebouwd. Bovendien overweegt men de groenestroomproducenten zelfs te belasten via de omweg van de netvergoeding. De groenestroomsector davert op haar grondvesten door de instabiliteit en onvoorspelbaarheid van de overheidsmaatregelen. - Minister Vandenbossche gevolgd door de voltallige Vlaamse regering - twijfelt openlijk aan het nut van de slimme meters, die nochtans onmisbaar zijn in een net met meer en meer hernieuwbare (discontinue) energievoorziening. Het lijkt alsof de transitie naar meer hernieuwbare energie verwacht wordt te lopen langs bewandelde paden en dat de energie uit de natuur zich zomaar laat schikken naar de wensen van de energieconsument. Het lijkt alsof de overheid geen besef heeft van de diepgang van de energietransitie naar 2 Vlamingen kopen elektriciteit aan tegen zo n 0,21 / kwh. Vergelijk dit feed-in tarief met de groenestroomcertificaten in Vlaanderen. 6

7 hernieuwbare energie, dat de ontwenning van nucleaire energie en van fossiele brandstoffen geen gemakkelijk proces is. Nochtans is het nodig om de coherentie in het beleid maximaal na te streven. Immers, men kan niet zeggen dat men voorstander is van meer hernieuwbare energie zonder daarvan de consequenties te dragen. - De uitstap (of beter gezegd het uitfaden) uit kernenergie is een logische stap in de energietransitie en vergt een bewuste jarenlange voorbereiding. De wens om de kernuitstap uit te stellen doet denken aan een roker die toegeeft aan de zwakte en het stoppen met roken voor één keer toch een paar maanden uitstelt tegen beter weten in. Het is tekenend voor het gebrek aan moed. Het energiebeleid heeft nood aan een tweede adem. De initiatiefnemers hebben zelf de hand aan de ploeg geslagen om dit project te realiseren maar willen ook een boodschap uitdragen naar de buitenwereld en de overheid. 7

8 Aanbevelingen voor onze overheden: een pleidooi voor moedige verantwoordelijkheidszin Stimuleer het verlagen van de energievraag, de eerste belangrijkste stap van de Trias energetica. Beloon wie significant beter doet dan opgelegde normen en verhoog de lat, jaar na jaar. Bestraf wie zich niet aan de regels houdt. Zorg voor een stabiel kader zodat duurzame economie zich (verder) kan ontwikkelen. Vermijd domme belastingen. Het invoeren van een netvergoeding op basis van geproduceerde hernieuwbare energie is een dom voornemen. De maatregel is dom omdat het ingaat tegen datgene wat nodig is voor een slim netwerk. Een netvergoeding is enkel logisch voor energie die op het net wordt vertransporteerd en/of getransformeerd (van hoog naar laagspanning bijvoorbeeld). Een overheid die het ene jaar de productie van hernieuwbare energie steunt en ze het volgende jaar belast, geeft blijk van ongeoorloofde wispelturigheid en vooral een gebrek aan inzicht in de energietransitie. Stimuleer particulieren en bedrijven in het benutten van eigen geproduceerde hernieuwbare energie. Dit vermindert pieken op het elektriciteitsnet en verhoogt de efficiëntie van de primaire energie (minder verliezen). Dit kan bijvoorbeeld door een netvergoeding niet te rekenen voor energie die niet over het net gestuurd wordt en door elektriciteitstarieven variabel te maken. Maak de elektriciteitstarieven variabel, ook voor de eindconsument, aan de hand van de al dan niet schaarste van energie op het net. Dit leidt tot peak shaving en load shifting. Ze helpen de hoeveelheid spanning op het net te beheersen en de noodzaak voor piekvermogen te milderen. Schaf de subsidies af op de productie en het gebruik van nucleaire en fossiele energie. In tegendeel, hef een belasting op de uitputting van natuurlijke grondstoffen, eventueel via CO2-taks of nucleaire taks. Gebruik de opbrengst uit deze taksen om te investeren in een slim net. Stimuleer een resultaatgerichte(eventueel gefaseerde) totaalaanpak. Dit is belangrijker dan het stimuleren van aparte puzzelstukken. Cf. niet geïsoleerd dak met PV-panelen. Het verlagen van het K-peil is belangrijker dan het verlagen van het E-peil van een woning. Behandel hernieuwbare energie niet als een louter financieel product. Als een bouwheer zijn badkamer vernieuwt, stelt hij zich ook niet de vraag wat de terugverdientijd is. Als duurzaam wonen een basisbehoefte is, waarom wordt ze dan belast als een luxeproduct? Een gerichte BTWverlaging kan meerdere doelen heiligen: stimuleert innovatie, maakt wonen/bouwen betaalbaar, stimuleert de bouwnijverheid, versnelt energietransitie en efficiëntie, wakkert het bewustzijn voor duurzaamheid aan. Als er een relance van onze economie nodig is, hebben de overheden hiermee alvast een mooi voorstel ter overweging. Als het echt moet, kunnen de Federale overheid (bevoegd voor BTW-aangelegenheden) en de Gewesten (bevoegd voor wonen en energie) het hoger belang honoreren door samen te werken. Maak de roadmap ambitieus en buig bedreigingen om in opportuniteit. Het zou niet misstaan als VIA-project. Vlaanderen in Actie is het toekomstproject voor Vlaanderen en moet Vlaanderen doen uitmunten als economisch innovatieve, duurzame en sociaal warme samenleving. 8

9 De nulenergiewoning in cijfers: - K-peil: 18 - E-peil: -11 (minus elf) - passief woning (met zeer lage energievraag voor ruimteverwarming: 13 kwh/m²jaar) - nulenergiewoning - energieneutraal in de woonfase - geen CO2-emissie in de woonfase - gebouwd met oog voor minimale energie-inhoud (embodied energy), minimale ecologische voetafdruk van de gebruikte basisbouwmaterialen - Brick n Wood bouwmethode met hoge inerte massa voor maximaal thermisch wooncomfort. Meer info op - Smart Grid Ready of klaar voor het slimme netwerk met slimme meters. Dit wordt bekomen door de eigen hernieuwbaar opgewekte energie maximaal te benutten op het moment van productie. Daar is een slim huisnetwerk voor met domotica, frequentie-gestuurde warmtepomp, een groot buffervat, gestuurde huishoudtoestellen, een elektrische wagen Meer info op - Weblog van het bouwproject: Hoofdaannemer: Essenta Living bvba, bouwgroep Lapeirre Roeselare, 9