meer info op

Transcriptie

1 meer info op

2 Beste leerkracht, MIROM, milieuzorg Roeselare en Menen, is een samenwerkingsverband tussen de afvalintercommunale van Roeselare en Menen. De vijftien aangesloten gemeenten hebben een gelijklopend afvalbeleid dat in de eerste plaats gericht is op voorkoming en maximale selectieve inzameling. MIROM heeft een ruim aanbod aan producten en diensten voor scholen ter ondersteuning van hun afvalprojecten. Door onze levenswijze creëren we allemaal samen een enorme hoeveelheid afval. Maar wat kunnen we daaraan doen? Hoe kunnen we onze impact zo laag mogelijk houden? En als afval onvermijdelijk is, hoe kunnen we er dan voor zorgen dat afval een tweede leven krijgt? Afval sorteren wordt pas echt interessant als je ook weet wat er met het gesorteerde afval gebeurt. Om kinderen en jongeren te sensibiliseren voor de afvalproblematiek ontwikkelde MIROM in samenwerking met Fost Plus een sorteerstand. Leerlingen ontdekken tijdens hun bezoek aan deze jeugdslaapkamer hoe gerecycleerd afval ons overal omringt en hoe we zelf optimaal kunnen sorteren en de afvalberg verkleinen, zowel thuis als op school. In dit educatief dossier vindt u achtergrondinformatie, weetjes en opdrachten die u kan gebruiken voor, tijdens en/of na uw bezoek aan de sorteerstand, of ter ondersteuning van uw lessen over het afvalthema. De oefeningen richten zich tot kinderen van het vijfde en zesde leerjaar basisonderwijs, maar kunnen mits enige aanpassing en creativiteit ook gebruikt worden voor jongere of oudere leerlingen. De opdrachten in de grijze kaders zijn gelinkt aan de sorteerstand en kunnen door de leerlingen uitgevoerd worden in de stand. Achteraan in het dossier vindt u kant-en-klare werkfiches om uit te delen in de klas. Wenst u meer informatie, dan kan u ons bereiken op het nummer U kan ook bij MIROM Roeselare terecht voor meer informatie over afval en de ontlening van educatief materiaal. Een volledig overzicht van ons scholenaanbod vindt u op Wij hopen met deze leidraad uw bezoek aan de sorteerstand te ondersteunen en u te motiveren om actief te (blijven) werken in de klas rond afval. Wij wensen u en uw leerlingen alvast een plezierige en leerrijke kennismaking met de sorteerstand!

3 Afval Door onze levenswijze creëren we een enorme hoeveelheid afval. Denk maar aan de verpakking van je boterhammen, een lege tube tandpasta, het klokhuis van een appel, de balpen die niet meer schrijft... Wist je dat Elke MIROM-inwoner instaat voor gemiddeld 615kg afval per jaar? Per dag gooit een inwoner dus ongeveer 1,7kg afval weg. Verpakkingen goed zijn voor één vijfde van de totale hoeveelheid huishoudelijk afval? Als je iets koopt, je niet alleen betaalt voor het product? Ook de verpakkingen kosten veel geld. Gemiddeld gaat 20% van de kostprijs van een product naar de verpakking. De Ladder van Lansink geeft aan wat het beste en wat het slechtste is wat je bij de verwerking van afval kan doen. Hoe hoger op de ladder, des te beter voor het milieu. Deze ladder werd in 1979 bedacht door de Nederlandse politicus Ad Lansink. Zijn motto? Afval voorkomen en hergebruiken is de eerste prioriteit. Maar wat als afval vermijden onmogelijk is? Dan is sorteren de boodschap! Afval dat nog overblijft wordt verbrand of gestort.

4 Wat we zeker niet mogen doen is afval zomaar op de grond gooien. Dat afval heet zwerfvuil. Hoe meer zwerfvuil, hoe vuiler en ongezonder de wereld. Het zijn soms kleine dingen zoals een kauwgom, eens sigarettenpeuk, een blikje of een snoeppapiertje, maar alles samen vormt dit een grote berg afval. Opdracht 1 (fiche 1): Stel: je gooit onderstaand afval op de grond en het wordt niet opgeruimd. Hoeveel jaar duurt het dan vooraleer dit afval afbreekt en uiteindelijk volledig verdwijnt? Maak hieronder de juiste verbinding tussen de afvalsoort en de afbreektijd. Oplossing: 1 jaar > bananenschil 2 jaar > sigarettenpeuk 5 jaar > plastic fles 20 jaar > kauwgum 50 jaar > blikje

5 1. Afvalpreventie De beste manier om met afval om te gaan is afval voorkomen. Dat betekent bewust kiezen voor opties waarbij er geen (of zo weinig mogelijk) afval ontstaat. Voorkomen is immers beter dan genezen! Enkele tips om de afvalberg te verkleinen: Breng een koekjesdoos mee naar school i.p.v. voorverpakte koekjes. Drink kraantjeswater uit een drinkbus of een drinkwaterfontein op school. Een jarige vriend of vriendin? Stuur via internet een elektronische wenskaart i.p.v. een papieren kaart. Koop niet meer dan je nodig hebt. Zo moet je geen overschotjes weggooien. Kleef een sticker op je brievenbus tegen (ongeadresseerd) reclamedrukwerk. Dat scheelt per brievenbus 35 kilogram papier per jaar. Kies producten met geen of zo weinig mogelijk verpakkingsafval (bv. verse producten, los fruit en groenten, grootverpakkingen ). Gebruik spaarlampen. Die gaan tot acht keer langer mee en je bespaart 75 à 80% elektriciteit. Opdracht 2 (mondeling): Tijdens het winkelen kan je zaken kopen die veel verpakkingsafval veroorzaken of die je slechts één keer kan gebruiken. Weet jij door welke producten we deze beter kunnen vervangen? * Wegwerpbatterijen > herlaadbare batterijen * Plastic wegwerpzakjes om boodschappen te doen > herbruikbare draagtas * Voorverpakte appels (op een schaaltje in piepschuim) > losse appels of appels in bulk kopen * Papieren zakdoekjes > katoenen zakdoeken

6 Je kan ook afval voorkomen door te composteren. Bomen halen voedsel uit de grond om te groeien. In de herfst vallen de bladeren op de grond. Op de grond worden de bladeren door kleine beestjes opgegeten. Wat nadien van de bladeren overblijft is voedsel voor de boom! Bladeren zijn dus geen afval. Ze dienen als voedsel voor bomen en kleine beestjes. De bladeren werden gecomposteerd. Ook het afval uit de keuken en de tuin kan gecomposteerd worden. Keuken- en tuinafval kan je in de tuin composteren in een compostvat of -bak. Doordat de temperatuur bij composteren oploopt tot zo n 60 C gaan allerlei bacteriën zich sterk vermenigvuldigen. Samen met voldoende lucht en vocht vormen ze het afval om tot compost. Wist je dat Ruim 40% van de afvalzak bestaat uit groenten- en fruitresten die je gemakkelijk thuis kunt composteren? Compost ook wel eens het zwarte goud wordt genoemd? Het verbetert de bodem en zorgt voor mooie bloemen en planten. Opdracht 3 (fiche 2): Omcirkel wat niet in een compostvat of -bak mag! Oplossing: Vet gedrukt = mag niet in een compostvat of -bak 1. eierschalen 2. wegwerpluiers 3. theebuiltje 4. uitwerpselen van honden 5. koffiedik met filter 6. bladeren 7. klokhuis 8. sinaasappelschil 9. groentenresten 10. verwelkte snijbloemen 11. aardappelschillen 12. keukenrolpapier 13. bereide etensresten 14. kattenbakvulling 15. beenderen en dierlijk afval 16. aarde 17. stro 18. mest van kleine planteneters Bezoek aan de sorteerstand: * Met welke voorwerpen die je terugvindt in de sorteerstand voorkom je welk afval? - een drinkbus > plastic flessen, brikjes of blikken - een boterhamdoos > aluminiumfolie of plastic boterhamzakjes - herlaadbare batterijen > wegwerpbatterijen * Welk afval gooide jij vandaag al in de vuilnisbak? Welke afvalsoorten had je kunnen voorkomen?

7 2. Hergebruik Zaken die je niet meer nodig hebt, zijn daarom nog geen afval. Vaak kunnen ze een tweede leven krijgen. Hergebruik vereist weinig of geen energie of nieuwe grondstoffen en is dus een echte aanrader! Enkele tips om afval te hergebruiken: Verkoop oud maar nog bruikbaar materiaal (zoals huisraad, fietsen, boeken.) op de rommelmarkt of breng ze naar de kring(loop)winkel. Kies voor dranken in herbruikbare glazen flessen met statiegeld. Deze flessen kunnen maar liefst 50 keer hergebruikt worden! Lees boeken, kranten of tijdschriften in de bibliotheek i.p.v. ze zelf aan te kopen. Of deel een abonnement met familie of vrienden. Zo spaar je heel wat geld uit. Geef (school)boeken door aan vrienden, broers of zussen. Koop navulbare verpakkingen. Gebruik lege afvalrecipiënten als knutselmateriaal. Gebruik de blanco zijde van bedrukt papier als kladpapier. Opdracht 4 (fiche 3): Verzin zelf een tekst bij onderstaande cartoons! Oorspronkelijke tekst: * Cartoon 1: Help! Ik vind mijn wasmachine niet meer! Waarom gebruik je geen navulverpakking? * Cartoon 2: Misschien kiezen we toch beter voor melk in een fles met statiegeld. Bezoek aan de sorteerstand: * Zoek in de slaapkamer vijf voorwerpen die in de kring(loop)winkel gekocht zijn. > boeken, wijnglazen, radio, kopje, koelkast, klok * Heb je zelf nog tips om afval te hergebruiken?

8 3. Sorteren om te recycleren Afval dat we niet kunnen voorkomen of hergebruiken, moeten we zoveel mogelijk sorteren. Veel afvalstoffen die selectief ingezameld worden, kunnen opnieuw gebruikt worden. Denk hierbij maar aan glas, papier en karton, PMD, enz., waarmee dan nieuwe glazen flessen, kartonnen dozen, wc-papier enz. worden gemaakt. Recyclage is dus het verwerken van afval tot een nieuw materiaal. Het gesorteerde afval wordt per afvalsoort naar een gespecialiseerd verwerkingsbedrijf gebracht. Daar wordt het afval gesorteerd. Het afval dat niet bij de fractie thuishoort, wordt verwijderd. Vervolgens wordt het afval omgevormd tot gebruiksklare grondstof, waarmee men in de fabriek nieuwe producten kan vervaardigen. Om dit recyclageproces te realiseren is het belangrijk om je afval zorgvuldig te sorteren! > Papier en karton Bij het recycleren van papier en karton bespaar je enorm veel water (85%), energie (47%) en toevoegingen (96%) in vergelijking met de productie van papier op basis van hout. Er bestaan steeds meer bestemmingen voor gerecycleerd papier: kranten, gezelschapsspelen, schrijfpapier, verpakkingskarton, keukenpapier, toiletpapier Wist je dat Het papierverbruik in België de laatste 25 jaar meer dan verdubbeld is? Er voor 50 kilogram papier één boom sneuvelt? Eén enkele krant met een grote oplage per dag minstens 50 ton papier gebruikt? Papier meerdere levens heeft? Papiervezels kunnen 5 tot 7 maal hergebruikt worden. Opdracht 5 (mondeling): Alle leerlingen krijgen een groene en een rode kaart. Toon (een foto van) elke afvalsoort aan de klasgroep. Wat mag wel en wat mag niet mee met het papier en karton bestemd voor recyclage? Een rode kaart betekent mag niet mee, een groene kaart mag wel mee. * reclamefolders > WEL * papier(en verpakkingen) die vuil of vet zijn > NIET * geplastificeerd papier of karton > NIET (het laagje plastic verstoort het recyclageproces) * papieren zak > WEL * behangpapier > NIET (behangpapier kreeg een speciale behandeling waardoor het niet langer recycleerbaar is) * papier dat met cellofaan overdekt is > NIET * tijdschrift > WEL * broodzak > NIET (het laagje parafine op de broodzak verstoort het recyclageproces) * kartonnen koekjesverpakking > WEL * WC-rolletje > WEL * aluminiumfolie > NIET

9 > PMD (plastic flessen en flacons, metalen verpakkingen en drankkartons) Plastic flessen & flacons Alleen flessen en flacons uit plastic horen thuis in de blauwe PMD-zak. Ander afval uit plastic niet! Wist je dat We veel minder aardolie verbruiken door plastic te recycleren? We twee soorten plastic recycleren? Gerecycleerde PET (PolyEthyleen: bv. plastic flessen van water, frisdrank ) vindt heel wat toepassingen in de textielsector: vulling van jassen, matrassen en slaapzakken, tapijten, truien in fleece, T-shirts, mutsen, handschoenen, sjaals Van gerecycleerde HDPE (High Density Polyethyleen, bv. flacons van wasproducten, douchegels, ) maakt men opbergbakken, kisten, rekken, manden, leidingen, pallets, buizen Metalen verpakkingen Voeding- en drankverpakkingen uit metaal behoren tot PMD-afval. Het gerecycleerd aluminium wordt gebruikt voor de productie van nieuwe verpakkingen, maar is ook nuttig voor de transport- en bouwsector. Ook gerecycleerd staal vinden we overal terug: van scheermesjes tot stalen constructies voor wolkenkrabbers, van auto-onderdelen tot koffiezetapparaten. Wist je dat Staal een grondstof is die oneindig kan gerecycleerd worden zonder het minste kwaliteitsverlies? Zo besparen we niet alleen op grondstoffen zoals steenkool en ijzererts, maar ook op energie (tot 75%!). De recyclage van aluminium zelfs tot 95% energie bespaart in vergelijking met de productie van nieuw aluminium? Drankkartons Drankkartons bestaan uit een laagje karton, kunststof en aluminiumfolie. De pulp van het karton wordt gebruikt voor de productie van huishoudpapier, kaftpapier, sterk karton, papieren zakken, eierdozen, enveloppen en ander kantoorpapier De kunststof en het aluminium worden tot korrels gevormd, die als brandstof dienen voor cementovens. Wist je dat Er in Europa slechts een tiental fabrieken zijn die drankkartons kunnen recycleren? Soms worden ze afzonderlijk gerecycleerd, soms samen met oud papier en karton. Door één ton drankkartons te recycleren, er tot 900 kg minder broeikasgassen worden uitgestoten?

10 Opdracht 6 (fiche 4): Kan jij raden hoeveel PET-flessen/drankblikjes/conservenblikken er nodig zijn om één fleece trui/fiets/auto te produceren? Oplossing: 27 PET-flessen > 1 trui 670 drankblikjes > 1 fiets conservenblikken > 1 auto > Glas Recyclage van oud glas vraagt minder energie dan het maken van nieuw glas. Deze energiebesparing is goed voor het milieu! Daarbij komt dat de kwaliteit van gerecycleerd glas even goed is als dat van nieuw glas, zelfs als het tientallen keren na elkaar gerecycleerd wordt. Wat mag in de gasbol? Uitsluitend glazen flessen en bokalen. Het glas moet proper en leeg zijn. Haal de deksels en de doppen eraf en sorteer het glas op kleur (wit glas en gekleurd glas). Glazen flessen met statiegeld breng je vanzelfsprekend terug naar de winkel. Wist je dat Glas oneindig gerecycleerd kan worden? Een glazen fles meer dan 80% gerecycleerd glas kan bevatten? Opdracht 7 (fiche 4): Doorstreep het voorwerp dat niet thuishoort in het rijtje van de glasbol. Oplossing: Vet gedrukt = mag niet in de glasbol Melkfles glazen yoghurtpotje spiegelscherven bokaaltje babyvoeding Wijnfles porseleinen kopje flesje aftershave glazen kruidenpotje Gloeilamp glazen chocopot bierflesje bokaal appelmoes > Recyclagepark We kunnen met gesorteerd afval ook terecht op het recyclagepark. Een recyclagepark is geen stortplaats, maar een plek waar voornamelijk recycleerbare afvalsoorten worden aanvaard. Je vindt er containers voor papier, hout, tuinafval, gekleurd en wit glas, metaal, steenpuin, frituurolie, klein gevaarlijk afval Deze afvalsoorten worden naar verschillende verwerkingseenheden afgevoerd voor verdere sortering. Daarna krijgen ze een nieuw leven als secundaire grondstof.

11 Opdracht 8 (fiche 4): Welke van onderstaande beweringen zijn goed? Plaats een groene V bij de juiste stellingen! * Het recyclagepark is de enige plaats waar men terecht kan met glazen flessen bestemd voor recyclage. > FOUT (je kan glazen flessen en bokalen ook naar de glasbol brengen) * Ingezamelde frituurolie wordt verwerkt tot milieuvriendelijke brandstof > JUIST * Het recyclagepark is de plaats waar het afval meteen wordt gerecycleerd. > FOUT (de containers met afval worden naar gespecialiseerde sorteer- en verwerkingscentra gebracht) * In het recyclagepark kan men ook spullen kwijt die niet huis-aan-huis worden ingezameld, zoals steenpuin, batterijen, afvalolie, metaal, verf > JUIST * Ingezameld tuinafval wordt verbrand in een grote weide > FOUT (ingezameld tuinafval wordt in een composteerinstallatie omgezet tot compost) Opdracht 9 (fiche 4): Kruis onderstaande woorden aan in het woordraadsel en vertel wat je met deze zaken doet als ze kapot of niet meer bruikbaar zijn. * wasmachine > recyclagepark * krant > papier en karton * bureaulamp > recyclagepark * frituurolie > recyclagepark * drankkarton > PMD-zak * yoghurtpot > restafvalzak * bokaal > glasbol * zetel > recyclagepark * luier > restafvalzak

12 Opdracht 10 (fiche 4): Wat betekenen de onderstaande pictogrammen? Verbind de pictogrammen met de juiste betekenis. Als een verpakking het Groene Punt -logo draagt, betaalt de fabrikant mee aan het apart inzamelen, sorteren en recycleren van verpakkingen. Het betekent niet dat het product gerecycleerd kan worden of uit gerecycleerd materiaal bestaat. Dit pictogram vraagt de consument om verpakkingsafval in een vuilnisbak te werpen. De consument betaalde bij de aankoop van het product een klein bedrag (= statiegeld). Dit bedrag wordt terugbetaald als de koper de verpakking van het product na gebruik weer inlevert. Opdracht 11 (fiche 4): Wat weet jij over de ophaalkalender? Som 5 woorden op! Oplossing: Bv. kalender, vaste ophaaldag, afvalzak, PMD, restafval, papier en karton, sluitingsdag recyclageparken Bezoek aan de sorteerstand: * Wat doet jouw school om te sorteren? > Bv. papier en karton sorteren in kratjes, PMD inzamelen * Wat is er in deze slaapkamer gemaakt uit gerecycleerd afval? > Bv. stapelbed, thermosfles, boekenrek, slaapzak, salontafel, fleece trui * Ontdek wat er op de wobblers staat! Welk wobbler-weetje vind jij het meest verrassend? * Na hoeveel frituurbeurten moet je je frituurolie of -vet verversen? Zoek het antwoord in de stand! > 14 keer * Op de wobbler over het yoghurtpotje staat volgende tekst: Dit potje is geen fles of flacon en is dus niet zuivel genoeg voor recyclage via het PMD-afval. Wat wordt hiermee bedoeld? > Niet al ons afval wordt gerecycleerd. De reiniging van bijvoorbeeld een yoghurtpotje is momenteel nog heel duur en men verbruikt meer energie, basisgrondstof en water, dan wanneer men de verpakkingen zou verbranden. Bovendien kan men de energie die tijdens het verbrandingsproces vrijkomt nog recupereren. Recyclage is dus alleen maar interessant als het recyclageproces goedkoper en milieuvriendelijker is dan het productieproces met nieuwe grondstoffen.

13 4. Verbranden en storten Wat niet voorkomen, hergebruikt of gerecycleerd kan worden, moet verbrand worden. Restafval wordt verbrand in een hoogtechnologische installatie met rookgaszuivering en energierecuperatie. Dankzij de ultragesofisticeerde filters worden de rookgassen gereinigd. De warmte die vrijkomt tijdens het verbrandingsproces wordt omgezet in energie voor de productie van elektriciteit en warmte. Zo wordt er bespaard op fossiele brandstoffen. Een ander voordeel van verbranden is dat de verbrandingsoven het volume van het afval met 90% vermindert. Er blijft dus slechts 10% over van het oorspronkelijke volume. Wist je dat MIROM met 1 kg afval een lamp van 40 watt bijna 7 uur laat branden? Daarnaast wordt er ook nog warmte geproduceerd. Opdracht 12 (fiche 5): Op onderstaande tekening zie je het verbrandingsproces van restafval. Er zijn zes belangrijke stappen. Verbind de verschillende stappen met het juiste cijfer. Oplossing: 1. Restafval wordt na huis-aan-huis inzameling naar de verbrandingsoven gebracht. De huisvuil-wagens kunnen na weging het afval storten in de bunker. Dit is de tijdelijke opslagplaats van het afval. Uit deze bunker wordt lucht onttrokken om geurhinder tot een minimum te beperken. Deze lucht wordt in de ovens gebruikt als verbrandingslucht. 2. De grijpkraan mengt oud en nieuw vuil in de bunker tot één massa. De kraanman brengt zo n 2.500kg afval per keer in de vultrechters van de oven. 3. Het afval wordt verbrand op roosters aan een temperatuur van ca C. Ventilatoren blazen vanuit drie verschillende plaatsen lucht in de ovens om zo de verbranding aan te wakkeren. 4. De rookgassen die vrijkomen tijdens het verbrandingsproces worden in ketels afgekoeld. De warmte die hierbij vrijkomt wordt omgezet in oververhit water van 180 C die door een stalen buizenstelsel stroomt. 4a. Via ondergrondse buizen wordt warm water gestuurd naar 20 gebouwen in Roeselare. 4b. Een ander deel van het oververhit water wordt gebruikt om een speciale vloeistof om te zetten tot een gas onder hoge druk. Dit gas laat een speciale installatie werken zodat er elektriciteit kan geproduceerd worden voor maar liefst gezinnen! 5. Als de rookgassen de ketel verlaten bevatten ze diverse schadelijke stoffen. Deze worden opgevangen en/of onschadelijk gemaakt in diverse stappen. 5a. De elektrofilter vangt vliegende stofdeeltjes op. Daarna worden ze afgevoerd voor verdere behandeling. 5b. In de reactor worden chloor, zwavel, dioxines en zware metalen geneutraliseerd. 5c. In de mouwenfilters (= lange, smalle stofzuigerzakken) wordt het resterende stof opgevangen. Het gefilterde stof wordt opgevangen in een container en afgevoerd naar een verwerker. Een katalysator vernietigt de dioxines. 5d. In een laatste stap worden de vrijgekomen stikstofoxides onschadelijk gemaakt. 6. Tot slot verlaten de gezuiverde rookgassen de installatie via de schoorsteen. Storten staat helemaal onderaan de ladder en moet zoveel mogelijk vermeden worden. Alleen zaken die we niet kunnen recycleren of verbranden mogen gestort worden. Dit afval wordt gedeponeerd in een put of een oude steengroeve, waarvan de wanden en de bodem ondoordringbaar zijn gemaakt. Zo wordt het grondwater beschermd. Ook de as van de verbrandingsoven komt op een stortplaats terecht. Wist je dat Er ook elektriciteit wordt gemaakt van biogassen die vrijkomen op afgedekte stortplaatsen?

14 Als afsluiter Opdracht 13 (fiche 6): Vul met behulp van de omschrijvingen het rooster in. Welk woord verschijnt er in de grijze kolom? 1. Het geld dat je krijgt als je een herbruikbare fles terugbrengt naar de winkel. 2. Grote verzamelbak voor afval. 3. Materiaal afkomstig van afval verwerken tot grondstof. 4. Dat krijg je als je als micro-organismen groente-, fruit- en tuinafval verwerken in een bak of vat in de tuin. 5. Een leeg botervlootje hoort thuis in de.. 6. Op de ophaal.. staat wanneer je welke afvalzak moet buitenzetten. 7. Een terrein waar inwoners hun afval gescheiden kunnen deponeren. 8. De afkorting PMD staat voor: Plastic.. en flacons, metalen verpakkingen en drankkartons. Oplossing: Opdracht 14 (fiche 6): Herken je onderstaand logo? Omcirkel de woorden die bij dit logo passen. Oplossing: * Passen wel: milieuzorg, afvalophaling, recyclagepark, ophaalkalender, herbruikbare bekers, verbrandingsoven, elektriciteitsproductie en samenwerking met gemeenten * Passen niet: sorteerband, dierenbescherming, composteerinstallatie en afvalzakkenproducent

15 Werkfiche 1: Zwerfvuil Wat we zeker niet mogen doen is afval zomaar op de grond gooien. Dat afval heet zwerfvuil. Hoe meer zwerfvuil, hoe vuiler en ongezonder de wereld. Het zijn soms kleine dingen zoals een kauwgom, een sigarettenpeuk, een blikje of een snoeppapiertje, maar alles samen vormt dit een grote berg afval! Opdracht 1: Stel: je gooit onderstaand afval op de grond en het wordt niet opgeruimd. Hoeveel jaar duurt het dan vooraleer dit afval afbreekt en uiteindelijk volledig verdwijnt? Maak hieronder de juiste verbinding tussen de afvalsoort en de afbreektijd. 1 jaar 2 jaar 5 jaar 20 jaar 50 jaar

16 Werkfiche 2: Composteren compostbak compostvat Opdracht 3: Wat mag er wel en wat mag er niet in een compostvat of bak? Omcirkel de composteerbare voorwerpen. 1. eierschalen 7. klokhuis 13. bereide etensresten 2. wegwerpluiers 8. sinaasappelschil 14. kattenbakvulling 3. theebuiltje 9. groentenresten 15. beenderen en dierlijk afval 4. uitwerpselen van honden 10. verwelkte snijbloemen 16. aarde 5. koffiedik met filter 11. aardappelschillen 17. stro 6. bladeren 12. keukenrolpapier 18. mest van planteneters

17 Werkfiche 3: Afval hergebruiken Enkele tips om afval te hergebruiken: Verkoop oud maar nog bruikbaar materiaal (zoals huisraad, fietsen, boeken ) op de rommelmarkt of breng ze naar de kring(loop)winkel. Kies voor dranken in herbruikbare glazen flessen met statiegeld. Deze flessen kunnen maar liefst 50 keer hergebruikt worden! Lees boeken, kranten of tijdschriften in de bibliotheek i.p.v. ze zelf aan te kopen. Of deel een abonnement met familie of vrienden. Zo spaar je heel wat geld uit. Geef (school)boeken door aan vrienden, broers of zussen. Koop navulbare verpakkingen. Gebruik lege afvalrecipiënten als knutselmateriaal. Gebruik de blanco zijde van bedrukt papier als kladpapier Opdracht 4: Verzin zelf een tekst bij onderstaande cartoons!

18 Werkfiche 4: Sorteren om te recycleren Opdracht 6: Kan jij raden hoeveel PET-flessen/drankblikjes/conservenblikken er nodig zijn om één fleece trui/fiets/auto te produceren? Omcirkel het juiste antwoord! Opdracht7: Doorstreep het voorwerp dat niet thuishoort in het rijtje van de glasbol. Melkfles glazen yoghurtpotje spiegelscherven bokaaltje babyvoeding Wijnfles porseleinen kopje flesje aftershave glazen kruidenpotje Gloeilamp glazen chocopot bierflesje bokaal appelmoes Opdracht 8: Welke van onderstaande beweringen zijn goed en welke zijn fout? Plaats een groene V bij de juiste stellingen. * Het recyclagepark is de enige plaats waar men terecht kan met glazen flessen bestemd voor recyclage. * Ingezamelde frituurolie wordt verwerkt tot onder meer milieuvriendelijke brandstof. * Het recyclagepark is de plaats waar het afval meteen wordt gerecycleerd. * In het recyclagepark kan men spullen kwijt die niet huis-aan-huis worden ingezameld, zoals steenpuin, batterijen, afvalolie, metaal, verf * Ingezameld tuinafval wordt verbrand in een grote weide.

19 Opdracht 9: Kruis onderstaande woorden aan in het woordraadsel en vertel onderaan wat je met deze zaken doet als ze kapot of niet meer bruikbaar zijn. 1. wasmachine - 2. bureaulamp - 3. drankkarton - 4. bokaal - 5. luier - 6. krant - 7. frituurolie - 8. yoghurtpot - 9. zetel

20 Opdracht 10: Wat betekenen de onderstaande pictogrammen? Verbind de pictogrammen met de juiste betekenis. * Als een verpakking het Groene Punt -logo draagt, betaalt de fabrikant mee aan het apart inzamelen, sorteren en recycleren van de verpakking. Het betekent niet dat het product recycleerbaar is of gemaakt is uit gerecycleerd materiaal. * De consument wordt gevraagd om verpakkingsafval in een vuilnisbak te werpen. * De consument betaalde bij de aankoop van het product een klein bedrag (= statiegeld). Dit bedrag wordt terugbetaald als de koper de verpakking van het product na gebruik weer inlevert. Opdracht 11: Wat weet jij over de ophaalkalender? Som 5 woorden op!

21 Werkfiche 5: Verbrandingsoven Opdracht 12: Op onderstaande tekening zie je het verbrandingsproces van restafval. Er zijn zes belangrijke stappen. Verbind de verschillende stappen met het juiste cijfer.

22 De grijpkraan mengt oud en nieuw vuil in de bunker tot één massa. De kraanman brengt zo n 2.500kg afval per keer in de vultrechters van de oven gezinnen! stap 1 Tot slot verlaten de gezuiverde rookgassen de installatie via de schoorsteen. stap 2 Het afval wordt verbrand op roosters aan een temperatuur van ca C. Ventilatoren blazen vanuit drie verschillende plaatsen lucht in de ovens om zo de verbranding aan te wakkeren. stap 3 Als de rookgassen de ketel verlaten bevatten ze diverse schadelijke stoffen. Deze worden opgevangen en/of onschadelijk gemaakt in diverse stappen. a. De elektrofilter vangt vliegende stofdeeltjes op. Daarna worden ze afgevoerd voor verdere behandeling. b. In de reactor worden chloor, zwavel, dioxines en zware metalen geneutraliseerd. c. In de mouwenfilters (= lange, smalle stofzuigerzakken) wordt het resterende stof opgevangen. Het gefilterde stof wordt opgevangen in een container en afgevoerd naar een verwerker. Een katalysator vernietigt de dioxines. d. In een laatste stap worden de vrijgekomen stikstofoxides onschadelijk gemaakt. stap 4 Restafval wordt na huis-aan-huis inzameling naar de verbrandingsoven gebracht. De huisvuilwagens kunnen na weging het afval storten in de bunker. Dit is de tijdelijke opslagplaats van het afval. Uit deze bunker wordt lucht onttrokken om geurhinder tot een minimum te beperken. Deze lucht wordt in de ovens gebruikt als verbrandingslucht. stap 5 De rookgassen die vrijkomen tijdens het verbrandingsproces worden in ketels afgekoeld. De warmte die hierbij vrijkomt wordt omgezet in oververhit water van 180 C die door een stalen buizenstelsel stroomt. a. Via ondergrondse buizen wordt warm water gestuurd naar 20 gebouwen in Roeselare. b. Een ander deel van het oververhit water wordt gebruikt om een speciale vloeistof om te zetten tot een gas onder hoge druk. Dit gas drijft een installatie aan waarmee elektriciteit kan geproduceerd worden voor maar liefst gezinnen! stap 6

23 Werkfiche 6: Als afsluiter Opdracht 13: Vul met behulp van de omschrijvingen het rooster in. Welk woord verschijnt er in de grijze kolom? 1. Het geld dat je krijgt als je een herbruikbare fles terugbrengt naar de winkel. 2. Grote verzamelbak voor afval. 3. Materiaal afkomstig van afval verwerken tot grondstof. 4. Dat krijg je als je als micro-organismen groente-, fruit- en tuinafval verwerken in een bak of vat in de tuin. 5. Een leeg botervlootje hoort thuis in de Op de ophaal. staat wanneer je welke afvalzak moet buitenzetten. 7. Een terrein waar inwoners hun afval gescheiden kunnen deponeren. 8. De afkorting PMD staat voor: Plastic.. en flacons, metalen verpakkingen en drankkartons. Opdracht 14: Herken je onderstaand logo? Omcirkel de woorden die bij dit logo passen. milieuzorg herbruikbare bekers afvalzakkenproducent dierenbescherming samenwerking met gemeenten afvalophaling recyclagepark ophaalkalender verbrandingsoven composteerinstallatie sorteerband elektriciteitsproductie

24 Opdrachten om op te lossen tijdens het bezoek aan de sorteerstand Afvalpreventie: * Met welke voorwerpen die je terugvindt in de sorteerstand voorkom je welk afval? - een drinkbus > - een boterhamdoos > - herlaadbare batterijen > * Welk afval gooide jij vandaag al in de vuilnisbak? Welke afvalsoorten had je kunnen voorkomen? Afval hergebruiken: * Zoek in de slaapkamer vijf voorwerpen die in de kring(loop)winkel gekocht zijn. * Heb je zelf nog tips om afval te hergebruiken? Afval sorteren om te recycleren: * Wat doet jouw school om te sorteren? * Wat is er in deze slaapkamer gemaakt uit gerecycleerd afval? * Ontdek wat er op de wobblers staat! Welk wobbler-weetje vind jij het meest verrassend? * Na hoeveel frituurbeurten moet je je frituurolie of -vet verversen? Zoek het antwoord in de stand. * Op de wobbler over het yoghurtpotje staat volgende tekst: Dit potje is geen fles of flacon en is dus niet zuivel genoeg voor recyclage via het PMD-afval. Wat wordt hiermee bedoeld?