Geweld in partnerrelaties: Werken met veiligheidskaarten. mieke faes interactie-academie 2013

Transcriptie

1 Geweld in partnerrelaties: Werken met veiligheidskaarten.

2 Literatuur /onderzoek Geweld in paren/gezinnen is niet uitzonderlijk, maar een ernstig maatschappelijk, medisch en psychologisch probleem. Meeste geweld vindt plaats in huiselijke kring en dit in grote tegenstelling tot het beeld van een veilig, intiem nest. Cijfers heel verschillend naargelang onderzoeksmethode (aangifte, zelfrapportage, hulpverlening, ) Slechts een klein deel van gedrag van deze paren is geweld. De rest blijft buiten beeld. Er zijn ook andere momenten, situaties. Ook veel geweld door vrouwen minder zichtbaar.

3 Onderzoek/literatuur : Onderscheid tussen: - Situational Couple violence : escalerende spiralen binnen een partnerrelatie die (soms) uitmonden in geweld. Meest voorkomend. - Coërcive Control: eenzijdig, terreur, controle vraagt ingrijpen?

4 Deze workshop: afgrenzen. Common Couple Violence. Keuze: werken met het paar samen. Werken met methodiek van veiligheidskaarten.

5 Waarom met het paar samen werken: Paren willen vaak samen blijven. Samen werken aan een betere situatie. Bij werken met partners apart: leidt tot polarisatie dader/slachtoffer. Is negatieve escalatie in paar: naast geweldspiralen geen ander soort paar. Soms is er een vorm van geweld (verschillend) van beide partners. Elk paar is anders: we moeten werken op maat van dit paar.

6 Denken over geweld Er zijn vele en zeer verschillende vormen van geweld in onze samenleving. Sommigen algemeen aanvaard als geweld, sommige vormen minder of nauwelijks te erkennen als geweld. We denken over geweld vanuit de grote verhalen over geweld binnen onze samenleving. (inspiratie: Michel Foucault) Dit beïnvloedt onze manier van denken, kijken en handelen. Ook binnen ons therapeutisch werk.

7 Paren staan onder druk Sociale denken over geweld: beïnvloedt het paar en de omgeving. Paren ervaren veel afwijzing en negatieve spiegels. Partners hebben allebei last, boosheid, verdriet en schaamte Andere aspecten van hun samen-zijn en paar-zijn zijn niet meer zichtbaar voor de buitenwereld en voor zichzelf.

8 Evenwicht tussen verantwoordelijkheid nemen voor geweld en relatiedynamiek

9 Voorwaarden om met het paar te werken. Werkrelatie met beide partners kunnen krijgen. Verantwoordelijkheid kunnen opnemen voor geweld. Mogelijkheden tot inleving in de ander. Belangrijke waarden van de partners zijn niet te veel ondergesneeuwd en invoelbaar. Geen extreme gevaarsituaties. Eigen aarzeling (als hulverlener) van onveiligheid aanvoelen en verkennen. Durven bevragen. Beiden willen de geweldspiraal stoppen!

10 Oefening: Neem een situatie met iemand (denk aan voldoende veiligheid en afstand) waarover je een beetje beschaamd bent. Je beseft dat je de ander gekwetst hebt, iets hebt aangedaan,. Voorbeeld. Zit per twee. Vertel mekaar gedurende enkele minuten over deze situatie. Houd voortdurend zoveel mogelijk oogcontact. Wissel!

11 Bespreking: (5 minuten) Hoe ervaar je het vertellen? Wat voel je erbij? Wat denk je dat de ander over je denkt? Hoe is het om over mekaar te zitten en oogcontact te hebben?

12 Oefening: Neem per twee een groot vel papier. Teken op vel papier de situatie/ context. Maak propjes voor alle betrokkenen. De verkenner helpt de verteller door zijn/haar vragen. Leg de propjes (betrokkenen) op het vel. Ga van je stoel en neem ergens een plaats in de ruimte. Ga op de grond zitten of sta recht, of zoek een alternatief. Loop rond het vel papier, beweeg,.. Vertel opnieuw. Vertel aan de hand van de schets dezelfde situatie.

13 Wie bevraagt, helpt verkennen: Diegene die verkent helpt de ander vertellen. Ga steeds terug naar de situatieschets en vraag aan de hand van wat je ziet. Help de verteller te vertellen. Weinig oogcontact, richt je op de situatieschets. Voeg niets toe, geef geen commentaar. Probeer bij het verhaal van de verteller te blijven. Wissel.

14 Bespreking : (5 minuten) Hoe anders was het vertellen nu? Hoe anders was het beluisteren nu? Welke verschillen in taal, in gevoel, in beleving? Hebben jullie verschil in druk ervaren? Schaamte, een vervelend gevoel bij het spreken? Waarmee volgens jullie te maken?

15 Uitgangspunten methodiek veiligheidskaarten:

16 Afstand. Dingen worden genoteerd op bord, flappen. Gebruik van materiaal, situatieschets. Belang van afstand. Observatorperspectief: doet emoties zakken, meer mogelijkheid om te reflecteren, te zoeken, andere wegen te bedenken.

17 Beweging. Niet blijven zitten in de druk die ontstaat. Opstelling, over mekaar en oogcontact. Beweging geeft ruimte om te denken, om dingen anders te bekijken. Bewegen, naar bord gaan, grote vellen papier gebruiken Belang van beweging. Van positie veranderen doet mensen stoppen met doen wat ze normaal doen en helpt de stap zetten naar nieuwsgierigheid en verbeelding.( Fysical body movement to make a shift - John Burnham)

18 Samen werken met het paar: De realiteit dient zich aan in al zijn gelaagdheid, complexiteit en tegenstrijdigheid. Er is geen absolute ingang. Door verschillende betrokkenen worden andere dingen gevoeld, gedacht en ervaren. In dit spanningsveld zit een rijkdom aan betekenissen en therapeutische ruimte. Hier binnen samen met het paar, in een zoekende samenwerkingsrelatie aan de slag gaan. Veel stoppen, terugspoelen, zijwegen, terugkeren, andere weg zoeken,.

19 Aanvoelen van geweld in de hulpverlening : Vaak wordt een hulpverleningssituatie ook een situatie die voelt als nieuw geweld. Vanuit maatschappelijke positie geeft de hulpverlener aan wat hoort, hoe we met mekaar moeten omgaan, wat juist is. Hierdoor verminderen de kansen tot dialoog, samen zoeken, een manier vinden van met mekaar omgaan.

20 Ruimte om te spreken. Uitnodigen tot dialoog. Hoe zien zij het probleem? Meerstemmige beschrijving. Taal vanuit relatiedenken. Taal zoeken om met paren op een nietbeschuldigende manier over geweld te spreken. Evenwicht tussen niet- beschuldigend taalgebruik en niet minimaliseren of verminderen van geweld en verantwoordelijkheid voor geweld. Zoeken naar woorden en taal die aansluiten bij de woorden van het paar.

21 Motivatie en angst. Meestal een broos evenwicht. Partners willen verandering. Willen anders met mekaar omgaan. Tegelijk is er angst om mekaar te verliezen en om het broze evenwicht te verliezen. Dit hulpverleningsproces aangaan vraagt moed. Dit bespreken met het paar. Hoe en op welke manier kunnen ze deze moed vinden en behouden?

22 Beslissingsdialogen Paren zijn vat op hun relatie en hun leven kwijt. Ze kijken negatief naar zichzelf, de ander en de relatie. Ook de kijk van de buitenwereld op hen als paar is vaak negatief. Belangrijk dat ze zelf terug wat greep krijgen op hun leven. Gevoel terug houvast te hebben, eigen keuzes te kunnen maken, de weg te gaan die ze willen gaan. We kunnen ze in de eerste plaats al houvast geven en keuzes bieden binnen het hulpverleningsproces. Waarover willen ze eerst spreken, wat is voor hen in hun situatie het meest acuut, waar willen ze eerst aan werken, en daarna..?

23 Overzicht en ankerpunten binnen hulpverleningsproces. Via veiligheidskaarten is er voortdurend overzicht. Waar zijn we gebleven, waarover al gesproken, wat hebben we wel al bereikt? Wat is jullie gelukt, wat was lastig en wat was goed.? De veiligheidskaarten kunnen tijdens het volledige proces van hulpverlening meegenomen en aangevuld worden. Voor sommige paren belangrijk om (foto) mee te nemen als inspiratie tussen de gesprekken.

24 Veiligheidskaart: Begin Rust en kalmte? Veiligheid?.!!! Eigen woorden zoeken. In taal van cliënten

25 Uigangspunt: Wat hebben we nodig om hier naar op weg te gaan?

26 mieke faes Interactie-Academie 2013

27 Aanvullen Zoekend en in dialoog vullen we aan. Nieuwe gebieden worden aan de kaart toegevoegd. Elk nieuw gebied is verbonden met een zoektocht, met nieuwe (creatieve) methodieken, met wat de cliënten aanbrengen en nodig hebben. Geleidelijk worden meer wegen en aangrijpingspunten zichtbaar. De hulpverlener heeft de kaart als uitgangspunt, doet voorstellen, brengt thema s aan. Tegelijk volgt de hulpverlener wat de cliënten al kunnen en willen aanpakken. Nieuwe ideeën en aanvullingen worden in de gebieden genoteerd.

28 Gebied : Pauze bij crisis Wat kunnen ze doen als de spanning te hoog oploopt? Waar kunnen ze naar toe, wat kunnen ze doen om te ontmijnen? Wat betekent dit dan voor beide partners? Hoe kunnen ze intussen contact houden? Hoe kunnen ze terug bij mekaar komen?

29 Gebied: Belangrijke waarden voor dit paar. Wat vinden zij belangrijk in een relatie? Wat is belangrijk in hun leven? Waar staan ze voor? Wat zijn voor hen als mens belangrijke waarden in het leven? Wat voor partner willen ze zijn? Wat waren hun idealen toen ze de relatie begonnen? Voeling houden met ethiek en soms ondergesneeuwde waarden van de cliënten.

30 Gebied: hulpmiddelen. Welke hulpmiddelen hebben ze of kunnen we bedenken voor de momenten dat ze het moeilijk hebben? Dit kan een voorwerp of een symbool zijn dat rust geeft. Dit kan een kaartje zijn met nummers van enkele mensen die standby zijn. Dit kan een telefoonnummer zijn waarnaar ze in nood kunnen bellen. Dit kan een plek in huis zijn, een stoel, de tuin iets wat hen kan helpen bij oplopende spanning.

31 Gebied: Steunfiguren Wie begrijpt een beetje hoe moeilijk het nu is voor het paar? Bij wie kunnen ze terecht. Ook in crisis? Wie kan langskomen, wie kunnen ze opbellen? Zijn er mensen aan wie ze kunnen denken als het moeilijk wordt?

32 Gebied: Herkennen van signalen in het lichaam. Wat wordt gevoeld in het lichaam als de spanning zich opbouwt? Waar, wanneer en hoe wordt dit gevoeld in verschillende situaties? Deze fase kan ondersteund worden door oefeningen; meditatie, oefeningen in het opsporen van lichaamssignalen

33 Gebied: Signalen in opbouw van spanning in situaties. Hoe herkennen ze spanningsvolle situaties? Wat gebeurt er dan? Wanneer lopen situaties uit de hand? Hoe kan dit eventueel vermeden worden? Wat kunnen ze anders doen?

34 Gebied: Wat lukt wel? Uitzonderingen? Wat zijn momenten dat ze het goed hebben? Hoe loopt dat dan? Wat doen ze zelf om het goed te laten lopen? Zijn er momenten dat ze spanningen en uitbarstingen vermeden hebben? Hoe hebben ze dat gedaan?

35 Gebied: Verhalen van trots Naast verhalen van schaamte zijn er verhalen van trots. Wat hebben ze bereikt als persoon, partner, ouder, kostwinner? Wat gedaan of betekend voor anderen in de omgeving? Zijn er dingen gebeurd waar ze trots op zijn? Wie heeft dit gemerkt? Was dit zichtbaar voor de andere partner? Erkent de andere partner dit?

36 Gebied: Informatie over geweld en escalaties. Wat zijn mogelijkheden voor het vermijden van geweld? Hoe doen andere paren dit? Weten ze dat er vele paren zijn met geweldescalaties? Dat er vele uitwegen zijn? Zijn ze nieuwsgierig naar uitwegen van andere paren? Zijn er ideeën die ook voor hen misschien helpen? Zijn er anderen die ze kennen?

37 Andere gebieden. Drugs en drank Specifieke problemen bij dit paar? Hebben ze zelf nog ideeën voor nieuwe gebieden?

38 Aanvullen en proces bewaken. De kaarten gaan mee tijdens het hulpverleningsproces. Belangrijk is het aanvullen, opschrijven, veranderen, verbeteren, vernieuwen. Het proces wordt in beeld gebracht. En voortdurend wordt met afstand gereflecteerd over hun eigen situatie, eigen oplossingen en eigen uitwegen.

39 Veiligheidskaart is aanvulling bij veel wat velen van ons al doen. Overzicht houden. Structureren van gesprek. In beeld houden van wat al bereikt is. Afstand. Beweging.

40 Voor reacties of als je de powerpoint wil: