Reinaert de vos. Geschiedenis, invloed, auteur, taal Het plot Personages Dierenmanieren, recht en onrecht

Transcriptie

1

2 Reinaert de vos Geschiedenis, invloed, auteur, taal Het plot Personages Dierenmanieren, recht en onrecht

3 Oorsprong & Invloed Reinaert sinds de 12e eeuw in de Lage Landen De Ysengrimus (1150) Van den vos Reynaerde Rond 1260 geschreven gebaseerd op de Franstalige Le Roman de Renart bewerking Gekopieerd Bewerking Reinaerts historie populairder (dankzij de boekdrukkunst) directe vertalingen: Engels, Duits

4 Reinaert in de 20e eeuw

5 Auteur Willem, die Madoc maakte wat hem dikwijls z n nachtrust kostte vond het erg jammer dat van de avontuurlijke geschiedenis van Reinaert niet eerder een Nederlandse vertaling voltooid is Daarom is [hij] op grond van de Franse handschriften in het Nederlands als volgt begonnen... Mijn gedicht zou zelfs helemaal niet bestaan als een dame mij er niet om had gevraagd, iemand die zeer gesteld is op beschaafd gedrag.

6 Acrostichon Grapje (de luisteraars konden het niet ontdekken)

7 Taal en vorm Op rijm (versvorm) Door minstreels of sprooksprekers voorgedragen -> luisteren Woorden lijken op Franse, Duitse of Engelse woorden (bijv. ende = and = en) Naamvalsvormen (bijv. op den duur) Dubbele ontkenningen (en ne = ne pas) Uitspraak (ij->ie, ui->uu)

8 Het plot Hofdag van koning Nobel Ieder zijn beklag Reynaert moet verschijnen Grimbeert haalt hem op na twee mislukte dagvaardigingen Reynaert wordt veroordeeld Reynaert verzint een list Het bedrog komt uit

9 Personages

10 Slim, sluw, vals, boosaardig en listig Leugenaar Heeft veel misdaan Denkt snel na Heeft veel geluk Reinaert de vos

11 Koning, hoog aanzien Partijdig, dom eigenlijk Hebzucht Honger naar geld Gezond verstand Trouweloos Nobel de leeuw

12 Nam eerst het woord, vazal Zijn vrouw wolvin Hersint door Reinaert verkracht (Hersint: heeft er wel zin in) schande en schade kinderen bepissen 2 blind geworden Isengrijn de wolf

13 Dom, vertrouwelijk, trots Cantecleer de haan Kan niet lezen Reinaert gaf hem een perkament waar hij van dacht dat de koningsvrede erin opgelegd was Dieren hoefden niet bang van Reinaert te zijn Cobbe (dochter) dood

14 Cuwaert de haas Dom, onnozel, angstig Reinaert beloofde - Credo te leren liet hem tussen zijn benen Reinaert had Cuwaert bij de keel, zou hem onthoofd hebben als Isengrijn niet was gekomen hulp gegeven (16) Gedood door Reinaert aan het einde

15 Bruun de beer Edelman, vazal, sterk en dapper Eigenwijs, verontwaardigd (rozhorčený), zelfverzekerd wilde niet naar de raad van de koning luisteren Heer, zei Bruun, hou op met de les te lezen! (21) Ging Reinaert dagvaarden (predvolať pred súd) Honger naar voedsel - honing Honing is heerlijk voedsel *...+ Reinaert, help mij het te bemachtigen! (30) Raakte gevangen in de boom

16 Eigenaar van honing Met een hellebaard en een bijl X Bruun, toen hij los kwam van de boom Lamfroit de timmerman

17 Volk Lottram Langvoet Vrouwe Vuulmaerte Abelquac Bave Ludmoer Ludolf Hugo (Huigen) Abstale Ogerne (O, graag) De pastoor Julocke Martinet Kinderen

18 Tibeert de kater Slim, laf (zbabelý) Vreest om te gaan Honger naar voedsel muizen bij de pastoor was een strik (slučka) gespannen Betrapt gilt Mensen wakker geworden Een pak slaag en ellende

19 Grimbeert de das Neef van Reinaert Had niets te klagen over Reinaert, raadgevend, meevoelend Reinaert biecht bij Grimbeert Heeft vooral het welzijn van de clan op het oog (geen schande voor de hele clan) (60) Pleidooi voor Reinaert voor de koning

20 Hofkapelaan Afgezant van Reinaert Bracht de tas terug naar de koning met het hoofd van Cuwaert Honger naar status Belijn de ram

21 Moreel medeschuldig (alle dieren) Namen dubbelzinnig: Ogerne = O, graag Hersint = heeft er wel zin in Ludolf (uit overspel geboren) = zijn vader Hugo = een symbool van de bedrogen echtgenoot Reinaert Symbool het kwade en verderfelijke (škodlivý, nezdravý) Geslaagde revolutionair t.o.v. gevestigde orde Stond voor de overwinning van superieure intellingentie op domme kracht

22 Natuurencyclopedie Natuur als een boek Bestiarium Niet alleen biologische kennis, maar ook gedrag en nut In het Latijn geschreven alleen voor gestudeerde mensen De naturen bloeme (1270) - Jacob van Maerlant Eerste bestiarium in de volkstaal

23 De omgekeerde wereld van het dierenverhaal Dieren spreken en handelen op menselijke wijze op indirecte wijze iets duidelijk te maken een dierenverhaal toont het publiek de wereld in spiegelbeeld manier waarop mogelijk was om commentaar of kritiek te geven

24 Bronnen van Reinaert Ysengrimus (rond 1150) Germaanse, Griekse en Arabische verhalencultuur Fabels van Esopus ook in de Middeleeuwen bekend

25 Recht en onrecht Kerkelijk x wereldlijk recht Kerkelijk recht In Reinaert: Grimbeert veroordelt hem tot veertig slagen De zwaarste straf: pauselijke ban Wereldlijk recht vete-recht : slachtoffer mocht wraak nemen Later procesrecht : slachtoffer kon iemand als dader aanklagen

26 Het verhaal van Reinaert begint met een hofdag gedeelte voor de rechtspraak was ingeruimd Alleen ernstige kwesties voor de koning + klachten moesten aan enkele eisen voldoen: Recent geval (na 12maanden verjaard), de officiële aanklacht moest in aanwezigheid van de verdachte uitgesproken worden, bij gewelddelicten moest de aanklacht bewezen kunnen worden,

27 Drie dagingen en het proces De verdachte moest lijfelijk aanwezig zijn Een vrij man had recht op drie dagingen In Reinaert: Bruun, Tibeert en Grimbeert Nobel is als rechter partijdig + hij kiest voor persoonlijk gewin boven recht ruzie met zijn belangrijkste vazallen kritiek: elk rechtsysteem staat of valt met de betrouwbaarheid

28 Bedankt voor jullie aandacht!