Inhoud HOOFDSTUK 1 DE JAARREKENING ONDER INTERNATIONALE FINANCIËLE RAPPORTERINGSSTANDAARDEN (IAS/IFRS) IAS/IFRS MODELJAARREKENING...

Transcriptie

1 HOOFDSTUK 1 DE JAARREKENING ONDER INTERNATIONALE FINANCIËLE RAPPORTERINGSSTANDAARDEN (IAS/IFRS) IAS/IFRS MODELJAARREKENING DE PRESENTATIE VAN DE JAARREKENING (IAS 1) De componenten van de jaarrekening (IAS 1.10) Identificatie van de jaarrekening Verslagperiode Kwalitatieve kenmerken waaraan de jaarrekening dient te voldoen Het continuïteitsbeginsel Het toerekeningsbeginsel (accrual) Consistentie van de presentatie Materialiteit en aggregatie Saldering Vergelijkende informatie Getrouw beeld en volledige toepassing van het stelsel IAS/IFRS De balans Algemeen Vlottende activa Vaste activa Kortlopende verplichtingen Langlopende verplichtingen Informatie die moet worden opgenomen in de balans, alsook deze informatie waar men de keuze heeft die te vermelden hetzij in de balans hetzij in de toelichting Het overzicht van comprehensieve winst of verlies Algemene bepalingen Voorstelling van het overzicht van winst of verlies Het overzicht van de mutaties in het eigen vermogen Overzicht van de kasstromen ix

2 IFRS 2.9 Toelichting bij de jaarrekening Algemeen Presentatie van de grondslagen voor financiële rapportering Presentatie van schattingen onder onzekerheid Overige informatie MODELJAARREKENING REKENINGENSTELSEL HOOFDSTUK 2 EIGEN VERMOGEN ALGEMENE OMSCHRIJVING VOORSTELLING IN DE JAARREKENING IFRS VENNOOTSCHAPSRECHTELIJKE BEPALINGEN IN BELGIË VAN TOEPASSING OP EIGEN VERMOGEN, ANDERE DAN DE VOORSTELLING IN DE JAARREKENING EN DE WAARDERINGSREGELS BESPREKING VAN DE KAPITAALVORMING BIJ DE VENNOOTSCHAP Stichting/kapitaalverhoging door storting in contanten die niet als een openbare uitgifte beschouwd kunnen worden Beschrijving van de oprichting en kapitaalverhoging Boekhoudkundige aspecten Stichting/kapitaalverhoging door inbreng in natura Bespreking van agio Betekenis van agio Boekhoudkundige verwerking van agio Oprichting en kapitaalverhoging in speciën bij openbare inschrijving Voorlopige oprichting of kapitaalverhoging Gebeurtenissen gedurende de inschrijvingsperiode Afsluiten van de inschrijvingsperiode en de definitieve afwikkeling Kapitaalverhoging door incorporatie van gevormde reserves en van ingehouden winsten Kapitaalvermindering door terugbetaling en/of ontheffing van de verplichting tot storten Kapitaalvermindering door incorporatie van de overgedragen verliezen Bijzondere topics Omzetting van schulden in kapitaal Aandelenopties of vergoedingen voor prestaties en diensten via aandelen van de onderneming Kapitaal en preferente aandelen Voorkeurrecht x

3 4.8.5 Toegestaan kapitaal BESPREKING VAN DE RUBRIEK RESERVES Definitie Reserves in de betekenis van bestemming van het resultaat Wettelijke reserve Onbeschikbare reserve voor eigen aandelen Statutaire onbeschikbare reserve Reserve tot aflossing van het kapitaal Reserve ter dekking van een voorzienbaar verlies Belastingvrije reserves Monetaire meerwaarden Gedwongen meerwaarden en andere weder te beleggen meerwaarden Beschikbare reserves Reserves voortvloeiende uit herwaarderingen van immateriële activa en van materiële vaste activa: herwaarderingsreserves Begrip en ontstaansbasis Boekhoudkundige illustratie Overige reserves Fusiereserve Omrekeningsreserves Afdekkingsreserves INGEKOCHTE EIGEN AANDELEN Basisprincipe Regeling van de inkoop eigen aandelen in België Aanleggen van een onbeschikbare reserve ter aankoop van eigen aandelen Overige wettelijke bepalingen Overzichtsschema Boekhoudkundige verwerking Inkoop eigen aandelen Dividenduitkering (art. 622 Wetboek van Vennootschappen) op eigen aandelen De waarde van de eigen aandelen daalt onder de aankoopwaarde Realisatie van de ingekochte aandelen De ingekochte eigen aandelen worden vernietigd INGEHOUDEN WINSTEN (OVERGEDRAGEN VERLIEZEN) EN DE RESULTATENBESTEMMING Verwerking Winst of verlies van het jaar Voor uitkering vatbaar eigen vermogen Vaststelling Praktisch voorbeeld De resultatenverdeling Algemeen principe xi

4 IFRS Overzicht van een aantal typeboekingen Interimdividend Keuzedividend HOOFDSTUK 3 LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN BASISBEGINSELEN LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN Wat zijn verplichtingen? Wat zijn langlopende verplichtingen? Opname van de verplichting Waardering van de verplichting bij eerste opname Waardering van financiële verplichtingen na de eerste opname VOORSTELLING VAN LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN IN DE JAARREKENING WETTELIJKE BEPALINGEN INZAKE VERPLICHTINGEN ANDERE DAN DEZE IN VERBAND MET DE JAARREKENING BESPREKING VAN DE LANGLOPENDE RENTEDRAGENDE VERPLICHTINGEN Leningen van banken Omschrijving Enkele voorbeelden Gewone schuldcontracten, gewone leningen op termijn Schulden op afbetaling Schulden waarbij de nominale waarde de marktrente omvat Hypothecaire lening Leningen met interestsubsidie Obligatieleningen Obligatielening private plaatsing Obligatielening publieke plaatsing Converteerbare leningen en leningen met warrant Converteerbare leningen Leningen met warrant Perpetuele leningen met of zonder recht op afbetaling Afkoopbare preferente aandelen Financiële leaseovereenkomsten Bankvoorschotten in rekening-courant Overige leningen BESPREKING VAN DE LANGLOPENDE NIET-RENTEDRAGENDE VERPLICHTINGEN Algemene behandeling xii

5 6 LANGLOPENDE UITGESTELDE BATEN, INCLUSIEF SUBSIDIES Omschrijving Investeringssubsidies Begrippen Praktische boekwijze van uitgestelde baten wegens investeringssubsidie Enkele bijzondere gevallen inzake kapitaalsubsidie Kapitaalsubsidies en belastinglatenties Verwerking van de kapitaalsubsidie indien deze rechtstreeks afgetrokken wordt van de aanschaffingswaarde van het vast actief Intrestsubsidies Leningen met intrestsubsidie Praktische illustratie Overige uitgestelde baten Begrip Praktische illustratie LANGLOPENDE VOORZIENINGEN Begrip voorzieningen Waardering van voorzieningen Vergoedingen en gelijkaardige Vervreemding van activa ter gelegenheid van de gebeurtenis die tot een voorziening aanleiding geeft Vergoedingen Gebeurtenissen na het aanleggen van de voorziening Afwikkeling in komende boekjaren Wijzigingen in voorzieningen Boekhoudkundige uitwerking van bovenvermelde algemene principes Algemene principes Boekhoudkundig vademecum Andere voorbeelden waarop dezelfde methode kan worden toegepast Bijzondere gevallen Voorzieningen en vergoedingen Voorzieningen voor toekomstige gebeurtenissen Toekomstige exploitatieverliezen Verlieslatende contracten Voorzieningen en reorganisatie Voorwaardelijke verplichtingen LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN UIT HOOFDE VAN VERGOEDINGEN NA UITDIENSTTREDING (PENSIOENEN) Wat zijn personeelsbeloningen? Langlopende verplichtingen uit hoofde van vergoeding na uitdiensttreding Toegezegde-bijdrageregelingen Toegezegde-pensioenregelingen Collectieve regelingen van meer werkgevers xiii

6 IFRS Wettelijke pensioenregelingen Verzekerde vergoedingen LANGLOPENDE AFDEKKINGSINSTRUMENTEN Kasstroomafdekking Afdekking van een netto-investering in een buitenlandse onderneming Reële-waardeafdekking UITGESTELDE BELASTINGVERPLICHTINGEN LANGLOPENDE HANDELSSCHULDEN EN OVERIGE SCHULDEN Langlopende handelsschulden Langlopende overige schulden Personeelsbeloningen HOOFDSTUK 4 KORTLOPENDE VERPLICHTINGEN ALGEMENE BEPALINGEN VOORSTELLING VAN DE KORTLOPENDE VERPLICHTINGEN IN DE JAARREKENING Andere documenten BESPREKING VAN VERPLICHTINGEN BESTEMD VOOR VERKOOP Begrip bestemd voor verkoop Begrip verplichtingen bestemd voor verkoop Verlenging van de periode die vereist is om een verkoop te voltooien BESPREKING VAN KORTLOPENDE RENTEDRAGENDE LENINGEN Promessen Acceptkrediet bij invoer en uitvoer Begrip Acceptkrediet bij invoer Acceptkrediet bij uitvoer Documentair krediet Warrantkrediet Discontokrediet Begrip Boekhoudkundige verwerking bij de trekker Boekhoudkundige verwerking bij de betrokkene Bank, voorschotten in R/C xiv

7 5 BESPREKING VAN KORTLOPENDE NIET-RENTEDRAGENDE LENINGEN KORTLOPENDE UITGESTELDE BATEN (WAARVAN OVERHEIDSSUBSIDIES) KORTLOPENDE VOORZIENINGEN KORTLOPENDE VERPLICHTINGEN UIT HOOFDE VAN VERGOEDINGEN NA INDIENSTTREDING KORTLOPENDE AFDEKKINGSINSTRUMENTEN BELASTINGVERPLICHTINGEN KORTLOPENDE HANDELSSCHULDEN EN OVERIGE SCHULDEN HOOFDSTUK 5 VASTE ACTIVA ALGEMENE OMSCHRIJVING Activa Vaste activa versus vlottende activa Vlottende activa Vaste activa Voorstelling in de jaarrekening MATERIËLE VASTE ACTIVA Definitie Voorstelling in de jaarrekening Waardering en boekhoudkundige verwerking Waardering bij eerste opname Aanschaffing door aankoop bij derden Aanschaffing door eigen werken Ruiltransacties Aanschaffing door inbreng Aanschaffing door verwerving van een bedrijfs- of ondernemingsgeheel Latere uitgaven met betrekking tot verworven vaste activa Waardering na eerste opname: het kostprijsmodel Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingsverliezen Waarderingssysteem na eerste opname: het herwaarderingsmodel Herwaarderingen Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingsverliezen Buitengebruikstelling en vervreemding Buitengebruikstelling xv

8 IFRS Vervreemding ten bezwarende titel Specifieke regels Financieringskosten als element van de kostprijs van een actief (toegerekende of intercalaire intresten) Kostprijs materiële vaste activa en abnormaal lange krediettermijnen Kostprijs activa en buitenlandse omwisselingsresultaten Kapitaal- en rentesubsidies Leasing Soorten materiële vaste activa Materiële vaste activa in aanbouw Definitie Waardering en boekhoudkundige verwerking Terreinen en gebouwen Definities Waardering en boekhoudkundige verwerking Bijzondere gevallen Installaties, machines en uitrusting Definities Waardering en boekhoudkundige verwerking Motorvoertuigen Definitie Waardering en boekhoudkundige verwerking IT-materiaal Definitie Waardering Inrichting en toebehoren Definitie Waardering Verbeteringen aangebracht aan gehuurd bezit Definitie Waardering Overige materiële vaste activa Definities Waardering VASTGOEDBELEGGINGEN Definitie Voorstelling in de jaarrekening Waardering en boekhoudkundige verwerking Initiële waardering Waarderingssysteem na eerste opname Keuzemogelijkheid Reële-waardemodel Kostprijsmodel Overboekingen xvi

9 3.3.4 Vervreemdingen Praktische toepassing en boekingen Onder het reële-waardemodel Onder het kostprijsmodel IMMATERIËLE ACTIVA Definities Voorstelling in de jaarrekening Waardering en boekhoudkundige verwerking Initiële waardering Kostprijs bij afzonderlijke verwerving Verwerving als onderdeel van een bedrijfscombinatie Verwerving via overheidssubsidies Ruil van activa Waardering na eerste opname volgens het kostprijsmodel Later gemaakte kosten Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingsverliezen Waardering na eerste opname volgens het herwaarderingsmodel Herwaardering Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingsverliezen Buitengebruikstelling en vervreemding Vervreemding Opbrengsten en kosten, voortvloeiende uit immateriële vaste activa Definities Boekhoudkundige verwerking van royaltyopbrengsten Bijzondere gevallen Onderzoek en ontwikkeling Definities Eerste waardering Latere uitgaven m.b.t. onderzoeks- of ontwikkelingsprojecten Goodwill Definities Initiële waardering Waardering na eerste opname Boekhoudkundige verwerking BIOLOGISCHE ACTIVA Definitie Voorstelling in de jaarrekening Waardering en boekhoudkundige verwerking Opname Waardering Winsten en verliezen xvii

10 IFRS Onvermogen om de reële waarde betrouwbaar te waarderen Behandeling van overheidssubsidies Boekhoudkundige verwerking Biologisch actief Agrarische producten DEELNEMINGEN IN VERBONDEN ONDERNEMINGEN EN OVERIGE FINANCIËLE VASTE ACTIVA Algemene omschrijving Voorstelling in de jaarrekening Toelichting Toelichting met betrekking tot de financiële activa Consolidatie Bedrijfscombinaties Definities inzake financiële vaste activa zoals ze voorkomen onder IAS/IFRS Deelnemingen Deelnemingen in dochterondernemingen Deelnemingen in geassocieerde ondernemingen Deelnemingen in joint ventures Deelnemingen gewaardeerd volgens de equity -methode Overige financiële vaste activa Waardering en boekhoudkundige verwerking Eerste opname Waardering van deelnemingen in dochterondernemingen Waardering van investeringen in geassocieerde deelnemingen Waardering van investeringen in joint ventures Waardering van deelnemingen gewaardeerd volgens de equity -methode Waardering van de overige financiële vaste activa Waardering na eerste opname Waardedalingen Waardestijgingen Verkoop of realisatie Opbrengsten uit financiële vaste activa Enkele bijzondere topics Inschrijvingsrechten Bonusaandelen UITGESTELDE BELASTINGVORDERINGEN Definities Uitgestelde belastingvordering Fiscale boekwaarde Voorstelling in de jaarrekening Waardering en boekhoudkundige verwerking Opname van uitgestelde belastingvorderingen Opname van verrekenbare tijdelijke verschillen xviii

11 Opname van niet-gecompenseerde fiscale verliezen en ongebruikte fiscaal verrekenbare tegoeden Herbeoordeling van niet-opgenomen uitgestelde belastingvorderingen Waardering Saldering AFDEKKINGSINSTRUMENTEN (VAST DEEL) Definities Afdekkingsinstrument Afgedekte positie Voorstelling in de jaarrekening Aanwijzing Aanwijzing van afdekkingsinstrumenten Aanwijzing van afgedekte posities Financiële posities Niet-financiële posities Groepen van posities Administratieve verwerking van afdekkingstransacties ( hedge accounting ) Algemeen Voorwaarden voor hedge accounting Reële-waardeafdekking Definitie Administratieve verwerking Einde van de afdekkingstransactie Kasstroomafdekking Definitie Administratieve verwerking Einde van de afdekkingstransactie Afdekking van een netto-investering in een buitenlandse entiteit Definitie Administratieve verwerking HANDELSVORDERINGEN EN OVERIGE VORDERINGEN (VAST DEEL) Definities Voorstelling in de jaarrekening IFRS Balans Eerste opname Waardering van de vordering bij eerste opname Waardering van vordering na opname Enkele voorbeelden van vorderingen Leningen u/g, aflosbaar in vaste termijnen, intrest na verlopen periode Leningen u/g, aflosbaar in vaste termijnen, intrest voor vervallen termijn Leningen u/g, geïnd in een eenmalige storting na vervallen termijn Leningen u/g waarbij de aanschaffingswaarde lager is dan de nominale waarde Vorderingen die in termijnen ontvangen worden xix

12 IFRS Renteloze vorderingen of vorderingen met abnormaal lage rente Obligaties of andere titels andere dan aandelen Zero-bonds OVERIGE VASTE ACTIVA Definitie Definitie Overschot uit hoofde van vergoedingen na uitdiensttreding Voorstelling in de jaarrekening Waardering en boekhoudkundige verwerking Vooruitbetalingen In gebruik beperkte of beloofde geldmiddelen Overschot uit hoofde van uitdiensttreding HOOFDSTUK 6 VLOTTENDE ACTIVA OMSCHRIJVING VLOTTENDE ACTIVA Begrip vlottende activa Vlottende activa Voorstelling in de jaarrekening ACTIVA BESTEMD VOOR VERKOOP Definitie Voorstelling in de jaarrekening Waardering en boekhoudkundige verwerking Waardering Bijzondere waardeverminderingsverliezen en terugboekingen Wijzigingen in een plan tot verkoop Boekhoudkundige verwerking VOORRADEN & ONDERHANDEN PROJECTEN IN OPDRACHT VAN DERDEN Algemene definitie voorraden ruime zin Voorraden Opbrengstwaarde en reële waarde Voorstelling in de jaarrekening Waardering en boekhoudkundige verwerking Kostprijs van voorraden Begrip kostprijs Technieken ter bepaling van de kostprijs Kostprijsformules Opbrengstwaarde Opname als last Boekhoudkundige verwerking xx

13 Opname van de kostprijs op het moment van de verkoop, of op het moment dat voorraad wordt opgenomen in de waardebasis van een ander actief Opname van afschrijvingen op voorraden als de opbrengstwaarde lager wordt dan de boekhoudkundige waarde Enkele bijzondere gevallen Vooruitbetalingen op voorraden Voorraden onder zichtzending verzonden Goederen onder zichtzending ontvangen Verpakking Commissiehandel Voorraden en biologische activa Begrip en toepassingsveld Waardering Agrarische producten uit biologische activa, zonder dat de waarde van het actief aangetast wordt Onderhanden projecten in opdracht van derden Begrip Voorstelling in de jaarrekening (Totale) Opbrengsten (Totale) Kosten Opname van de opbrengsten en kosten in de winst- en verliesrekening Algemene regel Uitzondering, geen betrouwbare schatting mogelijk Verlieslatende projecten Hoe kan de opbrengst volgens voortgang der werken gemeten worden? Methode van de kosten in relatie tot opbrengst bij vaste-prijscontracten Expertisemethode Andere methoden Hoe opbrengsten en lasten verbonden aan het project bepalen en vaststellen welk deel er in de winst- en verliesrekening dient te worden opgenomen? Basisgegevens van de case Boekhoudkundige verwerking Jaar Jaar Jaar Toelichting Complexe voorbeelden Case A Case B Case C Case D xxi

14 IFRS 4 OVERIGE FINANCIËLE VLOTTENDE ACTIVA AFDEKKINGSINSTRUMENTEN (VLOTTEND DEEL) BELASTINGVORDERINGEN Definitie Waardering en boekhoudkundige verwerking Opname van actuele belastingvorderingen Waardering Saldering HANDELSVORDERINGEN EN OVERIGE VORDERINGEN (VLOTTEND DEEL) Definitie Voorstelling in de jaarrekening Waardering Bespreking van de handelsvorderingen Dubieuze debiteuren en afschrijvingen Berekening Afwikkeling van dubieuze vorderingen Handelsvorderingen, afgestaan aan een factor Handelsvorderingen waarin rente vervat is Bespreking van de overige vorderingen Terug te vorderen btw Terug te vorderen belastingen en voorheffingen Te innen opbrengsten VOORUITBETALINGEN (VLOTTEND DEEL) GELDMIDDELEN EN KASEQUIVALENTEN Definities en soorten Definities Soorten Voorstelling in de jaarrekening Waardering Boekhoudkundige verwerking Te incasseren vervallen waarden Ontvangen cheques Andere te innen waarden Werking met betrekking tot kredietinstellingen en postcheque- of girodienst Algemeen principe Boeking van ontvangen cheques Boeking van betalingen van schulden door uitgifte van cheques Compensatie Werking met betrekking tot kassen (57) Werking van Interne overboekingen xxii

15 10 OVERIGE VLOTTENDE ACTIVA Definitie Voorstelling in de jaarrekening Waardering en boekhoudkundige verwerking HOOFDSTUK 7 HET OVERZICHT VAN COMPREHENSIEVE WINST/VERLIES ALGEMENE OMSCHRIJVING Aanpassingen voor wijzigingen in de grondslagen Aanpassing vorig boekjaar voor fouten die het eigen vermogen beïnvloeden Correctie van fouten Wijzigingen in de grondslagen voor financiële verslaggeving VOORSTELLING VAN HET OVERZICHT VAN COMPREHENSIEVE WINST OF VERLIES Algemeen ALGEMENE BESPREKING VAN ENKELE BEGRIPPEN ROND COMPREHENSIEVE WINST EN VERLIES Ter inleiding Winst- en verliesrekening geeft niet de resultaatbestemming weer WINSTBELASTINGEN Algemene benadering Winstbelastingen Basisprincipe Bepaling van de Belgische winstbelasting Algemene principes van de vennootschapsbelasting Boekhoudkundige verwerking van de Belgische winstbelasting Ramen van de belasting einde boekjaar Andere belastingen en hun betekenis in het kader van de belastinglast van de onderneming Onroerende voorheffing Roerende voorheffing Buitenlandse belastingen Belgische en buitenlandse winstbelastingen over vorige boekjaren Afloop van de belastingcyclus Regularisering via ontvangst van het aanslagbiljet Bericht van wijziging dat na controle volgt en waartegen de onderneming geen bezwaar indient Belastingen en IAS Belastinglast of belastingbaat volgens IFRS Tijdelijke verschillen Behandeling van de fiscale verliezen en van verrekenbare tegoeden xxiii

16 IFRS 4.6 Uitgestelde belastingen en compensatie? Behandeling van enkele voorkomende verschillen tussen IFRS en het Belgische belastingrecht Definitieve verschillen Verworpen last Notionele intrest Tijdelijke verschillen Activa geboekt tegen reële waarde Monetaire meerwaarde Tijdelijke belastingvrijstelling van de winst bij realisatie van vaste activa Door de fiscus tijdelijk verworpen lasten Andere verschillen tussen IAS/IFRS en fiscaal recht BESPREKING VAN WINST- EN VERLIESREKENING VOLGENS HET CATEGORIAAL MODEL Opbrengsten Uitbouw in de categoriale winst- en verliesrekening Activering van geproduceerde vaste activa Opmerkingen KOSTEN Exploitatielasten Grondstoffen en gebruikte hulpstoffen Wijziging in voorraden gereed product en werk in uitvoering Personeelslasten Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingsverliezen Onderzoeks- en ontwikkelingskosten (categoriaal) Reorganisatiekosten Overige exploitatiekosten Overige niet-exploitatielasten Financieringskosten Bijzondere vermeldingen WINST PER AANDEEL Voorstelling Gewone winst per aandeel Bepaling van de winst of het verlies Aantal gewone aandelen Vergelijkbaarheid Verwaterde winst per aandeel Bepaling van de verwaterde winst (verlies) Bepaling van het aantal aandelen Vergelijkbaarheid inzake verwaterde winst per aandeel xxiv

17 BIJLAGE 1: JAARREKENING IFRS VERSIE BIJLAGE 2: REKENINGENSTELSEL GESTRUCTUREERD VOLGENS HET XBRL DIDACTISCH MODEL VAN JAARREKENING BIJLAGE 3: OEFENINGEN xxv