Workshop stoomrecompressie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Workshop stoomrecompressie"

Transcriptie

1 Workshop stoomrecompressie Egbert Klop Industrial Energy Experts b.v. POWERS SUSTAINABILITY

2 Industrial Energy Experts Start in 2015! Industrial Energy Experts Powers sustainability 100% dochteronderneming van DWA Missie: wij maken duurzaamheid werkend DWA Circa 110 medewerkers Bodegraven, Rijssen, Ede, Amsterdam Woningbouw, utiliteit, overheid, gezondheidszorg, onderwijs, monumenten, energie, agro, industrie 2

3 3

4 Welkom namens Industrial Energy Experts B.V. DWA B.V. DOW Benelux Atlas Copco Bronswerk Heat Transfer 4

5 Workshop stoomrecompressie Programma uur MDR of stoomrecompressie (Egbert Klop, Industrial Energy Experts) uur Praktijkvoorbeelden MDR (Ulrich Schmitz, Atlas Copco) uur Korte pauze uur Stoomrecompressie bij DOW Benelux (Kees Biesheuvel, DOW Benelux) uur Ontwikkelingen op het vlak van compressortechnologie (Johan van der Kamp, Bronswerk Heat Transfer) uur Pauze uur Plenaire sessie casus en daarna 1:1 sessie voor quick scans uur Netwerkborrel POWERS SUSTAINABILITY

6 MDR of stoomrecompressie Principe & toepassingen Thermo-dynamisch Concurrerende technologieën Rekenvoorbeelden Voorwaarden voor positieve cases Potentiële toepassing en kansen Rekentools EU-project STEAM-UP 6

7 Principe Mechanische damprecompressie (MDR) of mechanical vapour recompression (MVR) Stoomrecompressie is een variant op MDR Open systeem Truc = voorkomen van condensatie Lagedrukdamp mechanisch comprimeren tot bruikbare hogere druk en temperatuur Enkeltraps of meertraps Mogelijkheid tot waterinjectie 7

8 Toepassingen MDR Indamp-/droogprocessen: melkpoeder, weipoeder, zout, slib Kookprocessen: brouwerij (wort koken) Distillatieprocessen Stoomrecompressie Overschot LD-stoom opwaarderen Flashstoom opwaarderen 8

9 Distillatie top damp benutten

10 Thermo-dynamisch Isentropische compressie 1-2: mechanische energietoevoer verzadigd oververhit Levering warmte 2-3: terugkoeling naar verzadigde damp : expansie naar lagere druk (bron: GEA Wiegand) 10

11 Concurrerende technologieën Insteek: stoomproductie Warmtepomp technologieën Gesloten systemen Sorptiewarmtepomp Compressiewarmtepomp Open systemen Thermische damp recompressie Mechanische damprecompressie Benutten van goedkope elektriciteit Elektrische stoomboiler Elektrisch drogen 11

12 Rekenvoorbeelden (1) 12

13 Rekenvoorbeelden (2) 13

14 Voorwaarden voor positieve business case stoomrecompressie Voldoende schaalgrootte, richtlijn > 1 t/h Vraag en aanbod synchroon Acceptabele drukverhouding, richtlijn maximaal 1:5 Hoge bedrijfstijd, bij voorkeur volcontinu Lage elektraprijzen, richtlijn < 50/MWh Laagwaardige warmte (LD-stoom) = lage waarde Bron: DNV GL en ECN 14

15 Potentiële toepassingen & kansen Toepassingen Chemie Benutten LPS MPS Latente restwarmte bronnen benutten Petrochemie: idem Food Drogen/indampen Benutten flash stoom Benutten LPS MPS Papier en karton Benutten LPS MPS Benutten flash stoom Kansen Keuzemogelijkheid stoomopwekking Elektrisch Thermisch Stuurbare elektriciteitsvraag Groei DE (wind, zon) dalende elektraprijzen bodem in de markt Netbalancering 15

16 Rekentools (1)

17 Rekentools (2) 17

18 Rekentools (3) CONDENSAAT IN DAMPSTROOM COMPRESSIE DAMPSTROOM m kg/h m kg/h m kg/h m kg/h 846,6 kg/m³ 1,129 kg/m³ p1 2,0 bar 2,1 kg/m³ T 215,0 C T 120,2 C p2 5,0 bar T2 243,7 C T sat 217,3 C T sat 120,2 C k=cp/cv 1,35 Tsat 151,8 C P 22,0 bar P 2,0 bar T1 isent. 214,9 C P2 5,0 bar H 920,6 kj/kg H 2706,3 kj/kg S1 7,13 kj/kg.k H3 2948,0 kj/kg S 2,47 kj/kg.k S 7,13 kj/kg.k Efficiency 75% H3 2948,0 kj/kg DH_isen 181,3 kj/kg DH_w erk, 241,7 kj/kg COP 12,2 P 672 kw 5,12 18

19 STEAM-UP STEam And Management Under Pressure Europees project. Looptijd drie jaar, tien deelnemers, acht EU-landen Doel: energiebesparing realiseren bij stoominstallaties Plaats voor tien bedrijven die een stoomaudit willen laten uitvoeren (drie tot vijf dagen; 50% subsidie) Vanaf februari 2016 Geef NAW-gegevens door aan als er interesse is of vul het formulier in. Te zijner tijd meer info. POWERS SUSTAINABILITY

Mechanische damprecompressie Egbert Klop

Mechanische damprecompressie Egbert Klop Mechanische damprecompressie 1-11-2018 Egbert Klop Aanleiding om stoomrecompressie toe te passen Stoomrecompressie = Mechanische Damp Recompressie (MDR) Vaak overschot LD-stoom door onbalans in net of

Nadere informatie

Workshop Mechanische Damprecompressie - DWA

Workshop Mechanische Damprecompressie - DWA Ontwikkelingen op het vlak van compressor technologie Johan van der Kamp, chief design engineer Bodegraven, 4 maart 2015 Radiax compressor Inhoud Bronswerk, het bedrijf Bronswerk Heat Transfer Nederlands

Nadere informatie

Power to products. 11 oktober 2017 Egbert Klop

Power to products. 11 oktober 2017 Egbert Klop Power to products Welke kansen biedt energieflexibilisering voor de industrie? 11 oktober 2017 Egbert Klop Waar gaat het over? Elektrificatie van industriële processen Flexibilisering van energievoorziening

Nadere informatie

Workshop efficiënte elektrische aandrijvingen in de chemische industrie Waar liggen de kansen?

Workshop efficiënte elektrische aandrijvingen in de chemische industrie Waar liggen de kansen? 1 Workshop efficiënte elektrische aandrijvingen in de chemische industrie Waar liggen de kansen? Gouda, 23 januari 2014 Ir. B.J. Waggeveld 1 Overzicht Intro Werkwijze energiebesparing Praktijkvoorbeelden

Nadere informatie

Hoeveel kost 1 ton stoom?

Hoeveel kost 1 ton stoom? Hoeveel kost 1 ton stoom? ENERGIK 23 november 2011 Valérie de Groote, INDEA Voorstelling INDEA Bruikbaar energieadvies voor industriële bedrijven Audits / Haalbaarheidsstudies Wetgeving Begeleiding bij

Nadere informatie

Ultradiepe geothermie voor de industrie GEO XL. 12 september 2017 Egbert Klop

Ultradiepe geothermie voor de industrie GEO XL. 12 september 2017 Egbert Klop Ultradiepe geothermie voor de industrie GEO XL 12 september 2017 Egbert Klop Inhoud Het wat van ultradiepe geothermie Het waarom van ultradiepe geothermie voor de industrie Het hoe van het GEO XL-concept

Nadere informatie

Pinchanalyse of warmteintegratie : Een korte inleiding

Pinchanalyse of warmteintegratie : Een korte inleiding Pinchanalyse of warmteintegratie : Een korte inleiding 1 Wat & Waarom? Probleem: een industrieel productieproces heeft een proces waarin warmte moet uitgewisseld worden tussen warme en koude stromen. Welke

Nadere informatie

Toestandsgrootheden en energieconversie

Toestandsgrootheden en energieconversie Toestandsgrootheden en energieconversie Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema Faculty of Technology, Policy and Management Industry and Energy Group PO Box 5015, 2600 GA Delft, The Netherlands Eemscentrale, Eemshaven,

Nadere informatie

Opportuniteiten voor WKK in de energiemix van morgen

Opportuniteiten voor WKK in de energiemix van morgen Opportuniteiten voor WKK in de energiemix van morgen De Nederlandse situatie Martin Horstink www.energymatters.nl Over Energy Matters 1988 Projektbureau Warmte/Kracht Promotiebureau voor WKK in NL 1998

Nadere informatie

Energiesysteemanalyse Thermische Centrales College TB142Ea, 19 mei 2014

Energiesysteemanalyse Thermische Centrales College TB142Ea, 19 mei 2014 Energiesysteemanalyse Thermische Centrales College TB142Ea, 19 mei 2014 Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema E.On kolencentrales, Maasvlakte, Rotterdam. G.P.J. Dijkema 5 mei 2014 Faculty of Technology, Policy and

Nadere informatie

IBK, De duurzame partner in Koudetechniek. Peter Kremers, Sales & Design

IBK, De duurzame partner in Koudetechniek. Peter Kremers, Sales & Design IBK, De duurzame partner in Koudetechniek Peter Kremers, Sales & Design De IBK Groep Opgericht in 1964 Ca. 90 werknemers in Nederland Jaarlijkse omzet 22 Mio Activiteiten (werkmaatschappijen) IBK Koudetechniek

Nadere informatie

WKK (warmte delen) een praktijkvoorbeeld met cijfers

WKK (warmte delen) een praktijkvoorbeeld met cijfers WKK (warmte delen) een praktijkvoorbeeld met cijfers 1) Wie is BeauVent? 2) WKK? 3) Case 1 4) Case 2 5) Samenwerken, kan lonen! Agenda BeauVent Hernieuwbare energiecoöperati Wil tegen 2050 een 100% hernieuwbare

Nadere informatie

Wat kunnen we nog meer met onze restwarmte? 15 november 2007 Tom den Hartog Consultant Energy Systems Cumae BV

Wat kunnen we nog meer met onze restwarmte? 15 november 2007 Tom den Hartog Consultant Energy Systems Cumae BV Wat kunnen we nog meer met onze restwarmte? 15 november 2007 Tom den Hartog Consultant Energy Systems Cumae BV Overzicht van de presentatie Overzicht aanbod van restwarmte. Aanpak restwarmte in de papierindustrie.

Nadere informatie

Utilities congres: Nieuwe energie voor de industrie

Utilities congres: Nieuwe energie voor de industrie Elektrificatie in de Industrie en uitkomst studie nettarieven en Flexibiliteit Utilities congres: Nieuwe energie voor de industrie 5 oktober 2016 B. den Ouden, Berenschot b.denouden@berenschot.nl Elektrificatie

Nadere informatie

Smart Delta Resources

Smart Delta Resources Smart Delta Resources Slimme Energie & Grondstof uitwisselingen in de Delta Regio Het resultaat van gezamenlijke inzet is groter dan de som van de individuele inspanningen Werkconferentie Energieakkoord

Nadere informatie

Restwarmtebenutting in de vleesverwerkende industrie. Case. A.(Fons)M.G. Pennartz Ir. Manager team Energie KWA Bedrijfsadviseurs B.V.

Restwarmtebenutting in de vleesverwerkende industrie. Case. A.(Fons)M.G. Pennartz Ir. Manager team Energie KWA Bedrijfsadviseurs B.V. Restwarmtebenutting in de vleesverwerkende industrie d.m.v. HT-warmtepompen Case A.(Fons)M.G. Pennartz Ir. Manager team Energie KWA Bedrijfsadviseurs B.V. Aan bod komen: Situatie omschrijving case vleesbedrijf

Nadere informatie

Industriële elektrificatie

Industriële elektrificatie Waar staan we en waar gaan we heen? Industriële elektrificatie 9 oktober 2018 Egbert Klop Rode draad Heden Perspectief 2030 en 2050 Hoofdpaden industriële energietransitie Elektrificatie als transitiepad

Nadere informatie

Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming

Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming H01N2a: Energieconversiemachines- en systemen Academiejaar 2010-2011 Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming Professor: Martine Baelmans Assistent: Clara

Nadere informatie

De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie

De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie Technologische kansen voor de Nederlandse industrie IF Technology: advies en ingenieursbureau duurzame bodemenergie (WKO en geothermie);

Nadere informatie

Mechanische DampRecompressie

Mechanische DampRecompressie Mechanische DampRecompressie Technische haalbaarheid mechanische damprecompressie in de papierindustrie Referentienummer: P015610298 Dossiercode: 0156-10-03-62-007 Iniatiefnemer: Auteur(s): Co-auteur(s):

Nadere informatie

PROGRAMMA 11:00-11:20 PLENAIRE OPENING + UITLEG KIVI KLIMAATTAFELS 11:30-12:15 1E RONDE KIVI KLIMAATTAFELS 12:15-13:00 LUNCH

PROGRAMMA 11:00-11:20 PLENAIRE OPENING + UITLEG KIVI KLIMAATTAFELS 11:30-12:15 1E RONDE KIVI KLIMAATTAFELS 12:15-13:00 LUNCH Welkom PROGRAMMA 11:00-11:20 PLENAIRE OPENING + UITLEG KIVI KLIMAATTAFELS 11:30-12:15 1E RONDE KIVI KLIMAATTAFELS 12:15-13:00 LUNCH 13:00-13:45 2E RONDE KIVI KLIMAATTAFELS 14:00-14:45 3E RONDE KIVI KLIMAATTAFELS

Nadere informatie

Energie uit oppervlaktewater

Energie uit oppervlaktewater Energie uit oppervlaktewater Thema: De theoretische benadering Dr. ir. Kees Wisse Ir. Kundert de Wit DWA installatie en energieadvies Inhoud Open en gesloten, diep, ondiep Installatieconcepten Vereenvoudigde

Nadere informatie

Warmtepompen en de toekomst Huib Visser

Warmtepompen en de toekomst Huib Visser Warmtepompen en de toekomst Huib Visser Gepresenteerd bij het congres Nederlands Platform Warmtepompen, 25 mei 2010, Doorwerth ECN-L 10-036 Mei 2010 Warmtepompen en de toekomst Huib Visser NPW Congres

Nadere informatie

Van restwarmte naar proceswarmte

Van restwarmte naar proceswarmte Projectvoorstel TETRA-IWT: Van restwarmte naar proceswarmte Voor uitvoering 01/10/2011-30/09/2013 ing Bruno Vanslambrouck HOWEST Laboratorium Industriële Fysica en Toegepaste Mechanica 1 Problematiek industriële

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 13 april 2011 9:00-12:00 Linksboven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie

Total cost of ownership kosten van een stoomsysteem

Total cost of ownership kosten van een stoomsysteem Total cost of ownership kosten van een stoomsysteem Ing. C. de Greef Energy Technology Services BV 1 Ing. C. de Greef (Kees)! HTS Scheepswerktuigkunde C! 8 jaar WTK grote vaart! 10 jaar stoominstallaties

Nadere informatie

Verdiepingsbijeenkomst Kom van dat gas af. 29 januari 2018 Gemeente Barendrecht

Verdiepingsbijeenkomst Kom van dat gas af. 29 januari 2018 Gemeente Barendrecht Verdiepingsbijeenkomst Kom van dat gas af 29 januari 2018 Gemeente Barendrecht 1. Terugblik 13 november jl. 1. Enquête resultaten Programma 2. Vragenlijst 3. Mogelijke maatregelen aardgasvrij 4. Tussenresultaten

Nadere informatie

Warmtepompen. 1 Inleiding. 2 Algemeen

Warmtepompen. 1 Inleiding. 2 Algemeen 1 Inleiding In de chemische industrie is er veelal een overschot aan warmte op een laag temperatuurniveau, deze warmte wordt meestal afgevoerd door middel van koelwater en lucht. Door deze warmte met behulp

Nadere informatie

Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie

Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie Doelstelling thema bijeenkomst: Inzicht in ontwikkelingen bij overheid, industrie en agrarische sector Inzicht in kansen voor synergie

Nadere informatie

Energietransitie = samenwerken

Energietransitie = samenwerken Energietransitie = samenwerken Teamsport Corbion & Blueterra Egbert Klop - BlueTerra Robert-Jan van der Werf Corbion Wat krijgt u te horen en te zien? Wie is wie Doelstelling en ambitie Corbion Interne

Nadere informatie

KLIMAATAKKOORD : INDUSTRIE

KLIMAATAKKOORD : INDUSTRIE KLIMAATAKKOORD : INDUSTRIE Korte beschrijving van de in het klimaatakkoord genoemde technologieën voor de industrie tafel 11-3-2019 Kivi besturendag 9 maart 2019 1 Het klimaatakkoord C3.2.1 Opgave Om dit

Nadere informatie

Restwarmte: liever minder dan meer

Restwarmte: liever minder dan meer Restwarmte: liever minder dan meer Ron Ongenae Bram van As De Kleijn Energy Consultants & Engineers Samen naar een economisch duurzame toekomst! Advisering Engineering Van Heemstraweg 123 e Druten Projectbegeleiding

Nadere informatie

-Best Practice- Warmtepompen

-Best Practice- Warmtepompen -Best Practice- Warmtepompen November 2008 1/20 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Energiebesparing volgens het CORE-model... 4 3 Kenmerken van een warmtepomp... 5 3.1 Werking... 5 3.2 Warmtepompen: van

Nadere informatie

Homelab 2050, serie 4: Optimaal gebruik van beschikbare energiebronnen

Homelab 2050, serie 4: Optimaal gebruik van beschikbare energiebronnen Energie en exergie in de gebouwde omgeving Door Sabine Jansen (TU Delft) 7 April 2015 Homelab 2050, serie 4: Optimaal gebruik van beschikbare energiebronnen Exergie voor de gebouwde omgeving Statements

Nadere informatie

COGEN Vlaanderen vzw. Doelstelling: actief meewerken aan de ontwikkeling van kwaliteitsvolle WKK Expertisecentrum Expertiseverstrekking naar leden

COGEN Vlaanderen vzw. Doelstelling: actief meewerken aan de ontwikkeling van kwaliteitsvolle WKK Expertisecentrum Expertiseverstrekking naar leden Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen WKK voor ruimteverwarming Algemene principes van WKK Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag VIBE 12 november 2010 1 COGEN Vlaanderen vzw Doelstelling:

Nadere informatie

oefenopgaven wb oktober 2003

oefenopgaven wb oktober 2003 oefenopgaven wb1224 2 oktober 2003 Opgave 1 Stoom met een druk van 38 bar en een temperatuur van 470 C wordt geëxpandeerd in een stoom-turbine tot een druk van 0,05 bar. De warmteuitwisseling van de turbine

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Verwarming en sanitair warm water: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Overzicht van de belangrijkste warmteopwekkers Jonathan FRONHOFFS CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie

Nadere informatie

AVR in de Energietransitie en Circulaire Economie

AVR in de Energietransitie en Circulaire Economie AVR in de Energietransitie en Circulaire Economie INTRODUCTIE AVR TERUGWINNEN VAN ENERGIE EN RESTSTOFFEN 3 AVR VERWERKT DE REST AVR is the largest Energy-from-Waste (EfW) company in the Netherlands with

Nadere informatie

Voordelen van stoom door WKK in België : Projectaanpak THEOLIA

Voordelen van stoom door WKK in België : Projectaanpak THEOLIA S u s t a i n a b l e E n e r g y S o l u t i o n s Voordelen van stoom door WKK in België : Projectaanpak THEOLIA Promotiedag STOOM 18 mei 2006 VITO te Mol Frederic Vermeulen Marketing en Sales Manager

Nadere informatie

ONDERKOELING-OVERVERHITTING. Rudy Beulens

ONDERKOELING-OVERVERHITTING. Rudy Beulens ONDERKOELING-OVERVERHITTING Rudy Beulens UNIE DER BELGISCHE FRIGORISTEN AIR CONDITIONING ASSOCIATION Water bij 1 bar absoluut of 0 bar relatief IJsblok van -20 C smelten tot 0 C : latente warmte Opwarmen

Nadere informatie

Warmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012

Warmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012 Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Warmtekrachtkoppeling Wat, waarom en wanneer? Tine Stevens COGEN Vlaanderen Studiedag Slimme netten en WKK 29 februari 2012 1 COGEN Vlaanderen Doelstelling:

Nadere informatie

TEO/WKO WARMTE BESTAANDE WOONWIJK HEEG

TEO/WKO WARMTE BESTAANDE WOONWIJK HEEG TEO/WKO WARMTE BESTAANDE WOONWIJK HEEG In het dorp Heeg is voor een wijk met 800 slecht geisoleerde woningen onderzocht of verwarmen met thermische energie uit de nabijgelegen watergang Greft haalbaar

Nadere informatie

Duurzaamheid in gebouwen hoe pak ik dat aan en wat levert het op? M.G.E. Som Amsterdam Arena, 12 oktober 2011

Duurzaamheid in gebouwen hoe pak ik dat aan en wat levert het op? M.G.E. Som Amsterdam Arena, 12 oktober 2011 Duurzaamheid in gebouwen hoe pak ik dat aan en wat levert het op? M.G.E. Som Amsterdam Arena, 12 oktober 2011 Inleiding Trias Energetica Besparen van energie, monitoring gedrag techniek Duurzame toepassingen

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 16 april 2010 9:00-12:00 Linksboven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie

CONSULTANTS IN HEAT TRANSFER. Agenda

CONSULTANTS IN HEAT TRANSFER. Agenda Agenda Wie is Kapp Warmteoverdracht Bestaande wisselaars in de Papier & Karton Industrie Warmtewisselaars en vervuilingen Enkele speciale ontwerpen Warmteterugwinning Specialist in Heat Transfer Sinds

Nadere informatie

Warmteproductie en - verdeling

Warmteproductie en - verdeling 1 Inleiding... 2 2 Warmte-inhoud van brandstoffen en rendementen... 2 3 Gebruik van stoom in de industrie... 4 4 Energiebesparende maatregelen... 5 4.1 Economiser voor voorverwarming van voedingswater...

Nadere informatie

Energie-efficient koelen in de ICT

Energie-efficient koelen in de ICT Energie-efficient koelen in de ICT GB versus GWh Niels Sijpheer en Robert de Boer www.ecn.nl Energie en ICT: Datahotels en serverruimten 2 10-12-2009 ICT voor de energievoorziening en omgekeerd B.v. Inpassing

Nadere informatie

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Energietransitie Papierketen De ambities binnen Energietransitie Papierketen: Halvering van het energieverbruik per eindproduct in de keten per

Nadere informatie

Folkert Linnemans NPZ Managersmeeting 2009

Folkert Linnemans NPZ Managersmeeting 2009 Het gebruik van nieuwe energie Duurzame energie & Zwembaden Folkert Linnemans NPZ Managersmeeting 2009 Energie vraagt anders denken! Zwembad DOEL h t i d d i b ik DOEL: het verminderen en verduurzamen

Nadere informatie

NIVEAU 5. STOOMTECHNIEK EPT: Proefexamen

NIVEAU 5. STOOMTECHNIEK EPT: Proefexamen NIVEAU 5. STOOMTECHNIEK EPT: Proefexamen TIJD 2 UUR:TOEGESTANE HULPMIDDELEN, REKENMACHINE, STOOMTABEL EN h-s en T-s DIAGRAM. Wat wordt verstaan onder het triple punt? 2. Bereken de entropie van natte stoom

Nadere informatie

Duurzame woningverbetering

Duurzame woningverbetering Duurzame woningverbetering Op weg naar energieneutraal Houten, 20 februari 2017 Kees Stap Gemiddelde energierekening Maandrekening Gemiddeld energieverbruik jaar 15% 1500 m3 aardgas 5% 80% verwarming warmwater

Nadere informatie

Stoomleiding. Condensaatleiding

Stoomleiding. Condensaatleiding Energievriendelijk ontwerpen de samenhang tussen stoomopwekking en stoomverbruik Ing. C. de Greef Energy Technology Services BV 1 Ing. C. de Greef (Kees) HTS Scheepswerktuigkunde C 8 jaar WTK grote vaart

Nadere informatie

TEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK

TEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK TEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK Woningbouwcoöperatie Elkien heeft voornemens om in de wijk t Eiland in Sneek 300 woningen voor een deel te slopen en voor een deel te renoveren. Daarbij is de opgave

Nadere informatie

STOOMTABELLEN. Stoomtabellen - 1 -

STOOMTABELLEN. Stoomtabellen - 1 - STOOMTABELLEN Stoomtabellen - 1 - Stoomtabellen - 2 - Voorwoord Bij het bestuderen van de thermodynamica en dan in het bijzonder de stoomkringlopen zoals deze worden toegepast in moderne thermische centrales,

Nadere informatie

CONCEPTADVIES SDE++ CO 2 - REDUCERENDE OPTIES

CONCEPTADVIES SDE++ CO 2 - REDUCERENDE OPTIES 1 2 CONCEPTADVIES SDE++ CO 2 - REDUCERENDE OPTIES 3 Grootschalige warmtepompen 4 5 6 7 8 Notitie Marc Marsidi Sander Lensink 26 juli 2019 9 Colofon 10 Conceptadvies SDE++ CO2-reducerende opties: Grootschalige

Nadere informatie

Stoomtechniekdag 22 November 2017 Edwin Ossel

Stoomtechniekdag 22 November 2017 Edwin Ossel Stoomtechniekdag 22 November 2017 Edwin Ossel Technisch Commercieel Medewerker 1. Introductie Thermatras 2. Waarom heetwater, stoom, condensaat, thermische olie systemen isoleren? 3. Isolatie in stoomtoepassingen

Nadere informatie

WKK en de Handel. Cogen Nederland symposium Zeist, 11 november 2005

WKK en de Handel. Cogen Nederland symposium Zeist, 11 november 2005 WKK en de Handel Cogen Nederland symposium Zeist, 11 november 2005 Programma Opening, welkom en programma KdB CNl WKK nu en verder, hoe flexibel? KdB CNl Handel: Wat is het, wat kan wel/niet? RH EnGl Hoe

Nadere informatie

en tot hetzelfde resultaat komen, na sommatie: (9.29)

en tot hetzelfde resultaat komen, na sommatie: (9.29) 9.11 KRINGPROCESSEN In deze paragraaf wordt nagegaan wat de invloed is van wrijving op een kringproces, i.h.b. wat is de invloed van wrijving op het thermisch rendement en koelfactor. Beschouw een kringproces

Nadere informatie

Warmte- en stromingsleer Examennummer: 93071 Datum: 14 december 2013 Tijd: 13:00 uur - 14:30 uur

Warmte- en stromingsleer Examennummer: 93071 Datum: 14 december 2013 Tijd: 13:00 uur - 14:30 uur Warmte- en stromingsleer Examennummer: 93071 Datum: 14 december 2013 Tijd: 13:00 uur - 14:30 uur Dit examen bestaat uit 10 pagina s. De opbouw van het examen is als volgt: 20 meerkeuzevragen (maximaal

Nadere informatie

HOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE

HOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE HOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE JORIS KOORNNEEF DERDE NATIONAAL CONGRES BODEMENERGIE UTRECHT 29 JUNI 2018 GEOTHERMIE FAMILIE Ondiepe geothermische systemen

Nadere informatie

Agenda. Algemene ontwikkelingen Warmtepomp theorie en mogelijke verbeteringen Marktvraag HFO als mogelijke oplossing Toekomstige ontwikkelingen

Agenda. Algemene ontwikkelingen Warmtepomp theorie en mogelijke verbeteringen Marktvraag HFO als mogelijke oplossing Toekomstige ontwikkelingen Agenda Algemene ontwikkelingen Warmtepomp theorie en mogelijke verbeteringen Marktvraag HFO als mogelijke oplossing Toekomstige ontwikkelingen Koeloplossingen voor de toekomst De installatietechniek op

Nadere informatie

Warmte: transitiepad naar een CO2 neutrale wijk

Warmte: transitiepad naar een CO2 neutrale wijk Warmte: transitiepad naar een CO2 neutrale wijk Werksessie Topsector Energie 03/10/2016 Juriaan van Tilburg, Edwin van Vliet Even voorstellen > Juriaan van Tilburg 2016-heden: consultant Ecofys > Future

Nadere informatie

Collectieve warmte naar lage temperatuur Een verkenning van mogelijkheden en routes Edwin van Vliet

Collectieve warmte naar lage temperatuur Een verkenning van mogelijkheden en routes Edwin van Vliet Collectieve warmte naar lage temperatuur Een verkenning van mogelijkheden en routes Edwin van Vliet Introductie & achtergrond Aanleiding Opdrachtgever: TKI Urban Energy & RVO Lage Temperatuur (LT) warmtenetten

Nadere informatie

WAAR MOETEN WE VERSNELLEN?

WAAR MOETEN WE VERSNELLEN? WAAR MOETEN WE VERSNELLEN? Electriciteit Warmte Vervoeren Producten TOTAAL % EINDVBR Industrie 166 410 557 1133 46% 576 Huizen 80 339 419 17% 419 Gebouwen (diensten) 120 127 247 10% 247 Mobiliteit / transport

Nadere informatie

Info TETRA / CORNET projectvoorstel:

Info TETRA / CORNET projectvoorstel: Info TETRA / CORNET projectvoorstel: Korte termijn warmte- of koudeopslag in de industrie Short term heat or cold storage in industry Aanvragers: Bruno Vanslambrouck (hoofdaanvrager) Onderzoeksgroep Thermische

Nadere informatie

Toekomstbestendig, innovatief warmtenet in Amsterdam Zuidoost. Caryl Jonis (programmamanager BU Heat NL) 10 oktober 2018

Toekomstbestendig, innovatief warmtenet in Amsterdam Zuidoost. Caryl Jonis (programmamanager BU Heat NL) 10 oktober 2018 Toekomstbestendig, innovatief warmtenet in Amsterdam Zuidoost Caryl Jonis (programmamanager BU Heat NL) 10 oktober 2018 Onderwerpen Studieproject Kantorenstrook Amstel III Basis technisch concept Voorlopige

Nadere informatie

WARMTEPOMPEN & KOELTECHNIEK WKK & ELECTRA-INSTALLATIES AANDRIJFTECHNIEK & PERSLUCHT GEBOUW & PROCES OPTIMALISATIE

WARMTEPOMPEN & KOELTECHNIEK WKK & ELECTRA-INSTALLATIES AANDRIJFTECHNIEK & PERSLUCHT GEBOUW & PROCES OPTIMALISATIE www.industrialheatandpower.nl MONITORING & ADVIES STOOMINSTALLATIES WARMTEPOMPEN & KOELTECHNIEK WKK & ELECTRA-INSTALLATIES AANDRIJFTECHNIEK & PERSLUCHT GEBOUW & PROCES OPTIMALISATIE In samenwerking met

Nadere informatie

Duurzame Energieinfrastructuur en Gebiedsontwikkeling

Duurzame Energieinfrastructuur en Gebiedsontwikkeling Duurzame Energieinfrastructuur en Gebiedsontwikkeling 6 maart 2017 ir. A. Schiltmans MCD Meeting Bouwcampus, Grip op de Maas (heel) kort DGO Context van gas naar warmte Welke alternatieven zijn er Grootschalige

Nadere informatie

Illustratie VESTA. energiemodel gebouwde omgeving. Ruud van den Wijngaart Rob Folkert. Workshop energiebesparing gebouwde omgeving 26 mei 2011

Illustratie VESTA. energiemodel gebouwde omgeving. Ruud van den Wijngaart Rob Folkert. Workshop energiebesparing gebouwde omgeving 26 mei 2011 Illustratie VESTA energiemodel gebouwde omgeving Ruud van den Wijngaart Rob Folkert 1 Workshop energiebesparing gebouwde omgeving 26 mei 2011 Illustratie VESTA Energiemodel gebouwde omgeving Ruud van den

Nadere informatie

Ontwikkelingen op het gebied van Warmteopslag

Ontwikkelingen op het gebied van Warmteopslag Ontwikkelingen op het gebied van Warmteopslag R. de Boer Oktober 2013 ECN-L--13-068 Ontwikkelingen op het gebied van Warmteopslag Workshop flexibele BioWKK op de energiemarkt 2 oktober 2013 Robert de Boer

Nadere informatie

POWER TO PRODUCTS BETREKT INDUSTRIE BIJ ENERGIETRANSITIE. innovatie

POWER TO PRODUCTS BETREKT INDUSTRIE BIJ ENERGIETRANSITIE. innovatie innovatie POWER TO PRODUCTS BETREKT INDUSTRIE BIJ ENERGIETRANSITIE De industriële energiegrootverbruikers krijgen een belangrijke rol in de transitie naar een duurzame energievoorziening. Door te schakelen

Nadere informatie

Warmtepompen en warmtebronnen. Warmtepompen

Warmtepompen en warmtebronnen. Warmtepompen Warmtepompen en warmtebronnen (augustus 2006) Warmtepompen Wat is een warmtepomp? Warmtepompen zijn duurzame energiesystemen die energie uit de omgeving, zoals buitenlucht, bodem of grondwater, omzetten

Nadere informatie

Onderwerp: Integrale aanpak warmte steenfabrieken, onderdeel Besturing

Onderwerp: Integrale aanpak warmte steenfabrieken, onderdeel Besturing DOWN TO EARTH BV Organisatieadvies Onderwerp: Integraleaanpakwarmtesteenfabrieken,onderdeelBesturing Openbaresamenvattingtenbehoevevandekeramischebranche Datum: 10februari2013 Uitgevoerddoor: WouterdeZwartenUdoZwart

Nadere informatie

Naar de bron van de warmtepomp

Naar de bron van de warmtepomp C on d e ns o r Ve r d am p e r Studienamiddag : Introductie tot alternatieve en duurzame energieopwekking voor KMO s Energik Voka Mechelen 7 juni 2007 Naar de bron van de warmtepomp H.Hoes 1 Naar de bron

Nadere informatie

Henk-Jan Meijer, Henk van Deventer. Bakken met stoom. Workshop. 11 oktober 2007 Wageningen. Future Foods Congres

Henk-Jan Meijer, Henk van Deventer. Bakken met stoom. Workshop. 11 oktober 2007 Wageningen. Future Foods Congres Workshop Future Foods Congres Wageningen Henk-Jan Meijer, Henk van Deventer De Missie van TNO TNO maakt wetenschappelijke kennis toepasbaar om het innovatieve vermogen van bedrijfsleven en overheid te

Nadere informatie

REWIC. HSO lib. Handleiding HSO lib

REWIC. HSO lib. Handleiding HSO lib REWIC HSO lib Handleiding HSO lib REWIC Maart 2017 Inhoudsopgave Voorwoord... 2 Wat doet HSO lib?... 3 Hoe maken we de tekening?... 3 Vormen invoegen en verbinden... 3 De grafiek... 4 Installeren en gebruiken

Nadere informatie

Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen ( )

Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen ( ) Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen (201300156) Werktuigbouwkunde, B1 Faculteit der Construerende Technische Wetenschappen Universiteit Twente Datum: Oefentoets (TTD

Nadere informatie

Bereken het thermische rendement van een Rankine cyclus met keteldruk 180 bar en een condensatiedruk 0,05 bar.

Bereken het thermische rendement van een Rankine cyclus met keteldruk 180 bar en een condensatiedruk 0,05 bar. OPDRACHTEN* OPDRACHT 1 Bereken het thermische rendement van een Rankine cyclus met keteldruk 180 bar en een condensatiedruk 0,05 bar. OPDRACHT 2 Bereken het thermische rendement van een stoomturbinecyclus

Nadere informatie

Restwarmte en riothermie

Restwarmte en riothermie Restwarmte en riothermie Early Morning Toast Bijeenkomst Stichting kiemt, netwerk Arnhem Hoenderloo, 26 maart 2014 Rada Sukkar gfs@tauw.nl 06-15945727 Tauw introductie TAUW BV In Top 10 van Nederlandse

Nadere informatie

www.hth-hth.nl Energie kosten besparen met Gesloten Hybride Medium-koeler (GHM)

www.hth-hth.nl Energie kosten besparen met Gesloten Hybride Medium-koeler (GHM) RBO bank 37 62 72 732 BN NL 39 RBO 0376 272 732 K o n t r ak t v o o r wa a r d e n nternet..www.hth-hth.nl Handelsr.K.v.K.04054189 BTW. NL0370 4494 1B01 Ten rlo 6 7921 V Zuidwolde Tel. 0528 371010 Fax

Nadere informatie

NIEUWBOUWWIJK NIJSTAD-OOST

NIEUWBOUWWIJK NIJSTAD-OOST TEO/WKO WARMTE NIEUWBOUWWIJK NIJSTAD-OOST In gemeente Hoogeveen is een kleine nieuwbouwwijk van 88 woningen gepland. Gemeente Hoogeveen is eigenaar van de grond en is voornemens om de kavels bouwrijp te

Nadere informatie

Duurzame warmte in de SDE+

Duurzame warmte in de SDE+ Duurzame warmte in de SDE+ Sander Lensink www.ecn.nl Doel van de presentatie Filosofie achter wijziging in de SDE-regeling Belangrijkste verschillen tussen SDE en SDE+ Uitwerking bio-wkk in de SDE+ 2 29-06-2011

Nadere informatie

NIVEAU 3 STOOMTECHNIEK AFVALVERBRANDING BE

NIVEAU 3 STOOMTECHNIEK AFVALVERBRANDING BE NIVEAU 3 STOOMTECHNIEK AFVALVERBRANDING BE TIJD 2 UUR TOEGESTANE HULPMIDDELEN, REKENMACHINE, STOOMTABEL EN H-S DIAGRAM 1. Noem de drie fasen waarin water kan verkeren. 2. Wat wordt verstaan onder verzadigde

Nadere informatie

Hernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft

Hernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft Hernieuwbare Energie na 2025 Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

Slimme Aanpak Energiebesparing voor de industrie

Slimme Aanpak Energiebesparing voor de industrie Slimme Aanpak Energiebesparing voor de industrie Mei 2014 www.ecn.nl Nederlands industrieel energiegebruik Feedstock M 3792 Elektrisch M 1736 Een economische waarde van ca. 6 miljard euro per jaar Jaarlijks

Nadere informatie

INNOVATIEVE WARMTEPOMPEN VOOR WARMTE- EN KOUDEPRODUCTIE

INNOVATIEVE WARMTEPOMPEN VOOR WARMTE- EN KOUDEPRODUCTIE Oktober 2004 ECN-RX--04-094 INNOVATIEVE WARMTEPOMPEN VOOR WARMTE- EN KOUDEPRODUCTIE Artikel verschenen in Koude & Luchtbehandeling 97e jaargang nr. 8 - september 2004, pp 44-47 S. Spoelstra A.M.G. Pennartz

Nadere informatie

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN In gemeente Meppel is een nieuwbouwwijk van 1953 woningen gepland, die gefaseerd tussen 2014 en 2039 gerealiseerd wordt. Deels worden de kavels bouwrijp opgeleverd,

Nadere informatie

Open en slim energienet Zaanstad Let s Go!

Open en slim energienet Zaanstad Let s Go! Open en slim energienet Zaanstad Let s Go! Klimaatneutraal: de 4 e decentralisatie Robert Linnekamp, wethouder Milieu, gemeente Zaanstad Henry Staal, Coördinator Duurzame Energie, gemeente Zaanstad Inhoud

Nadere informatie

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen

Nadere informatie

Industrie kan stroomvraag & -aanbod balanceren

Industrie kan stroomvraag & -aanbod balanceren Industrie kan stroomvraag & -aanbod balanceren Delft, Y.C. van December 2016 ECN-V--16-011 6 nr 16 2016 Een groot deel van het industriële potentieel blijft nu nog onbenut POWER TO PRODUCTS tekst: Ron

Nadere informatie

TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development. Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011

TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development. Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011 TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011 TNO Partners TNO is een onafhankelijk kennis instituut met meer dan 80 jaar ervaring in technologie

Nadere informatie

SOLARCLARITY BV De slimme integratie van PV, opslag & monitoring. Bereid u voor op de energie van de toekomst!

SOLARCLARITY BV De slimme integratie van PV, opslag & monitoring. Bereid u voor op de energie van de toekomst! SOLARCLARITY BV De slimme integratie van PV, opslag & monitoring Bereid u voor op de energie van de toekomst! 1 ACTIVITEITEN SOLARCLARITY ENERGIE MANAGEMENT OPLOSSINGEN WARMTE POMPEN INTELLIGENTE PV SYSTEMEN

Nadere informatie

25/03/2013. Overzicht

25/03/2013. Overzicht Micro-WKK: basisbegrippen en toepassingsmogelijkheden Tine Stevens, Vlaams Energieagentschap Regiovergadering Provincie West-Vlaanderen 12 en 14/03/2013 2 Warmte-krachtkoppeling (WKK) De gelijktijdige

Nadere informatie

Innovatie Netwerk Energie Systemen glastuinbouw Oost Brabant (INES) Aardwarmte, WKK en CO 2 10 januari 2013, Peter Vermeulen

Innovatie Netwerk Energie Systemen glastuinbouw Oost Brabant (INES) Aardwarmte, WKK en CO 2 10 januari 2013, Peter Vermeulen Innovatie Netwerk Energie Systemen glastuinbouw Oost Brabant (INES) Aardwarmte, WKK en CO 2 10 januari 2013, Peter Vermeulen Programma Kosten doublet Warmte aardwarmte berekening Warmtebalans aardwarmte

Nadere informatie

Mondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen

Mondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen Mondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen 28/09/2015 Kees van der Leun Klimaat raakt al ontwricht bron: John Mason, skepticalscience.com bron: Guardian 2 100% duurzaam? Energie-efficiëntie

Nadere informatie

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE TEO/WKO WARMTE EN KOUDE BEDRIJVENTERREIN MARSLANDEN Op het bedrijventerrein de Marslanden in Zwolle zijn bedrijven gevestigd, met uiteenlopende behoefte aan warmte en koeling. Vanuit gegevens over het

Nadere informatie

Energie aspecten EPT en SiB

Energie aspecten EPT en SiB 26 Februari 2015 Energie aspecten EPT en SiB Jan Gielen DLV Plant MUSHROOMS j.gielen@dlvplant.nl 1 Energiebesparende opties EPT en SiB EPT www.energiekepaddenstoelentelers.nl Houtkachel Zonnepanelen WKO

Nadere informatie

Adviesbureau SAM. Energieverlies door lekke condenspotten. Tanja Wolf. Adviseur Energie/Stoom 9 maart 2010

Adviesbureau SAM. Energieverlies door lekke condenspotten. Tanja Wolf. Adviseur Energie/Stoom 9 maart 2010 Adviesbureau SAM Energieverlies door lekke condenspotten Tanja Wolf Adviseur Energie/Stoom 9 maart 2010 1 ADVIESBUREAU SAM Opleiding HTS WTB Functies: - Verkoop condenspotten en stoomappendages - Product

Nadere informatie

Zonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013

Zonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Zonder Energieopslag geen Energietransitie Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Duurzame Energie Koepel 6 brancheorganisaties (wind, zon, bodemenergie, bio, warmtepompen,

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb juni :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb juni :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 24 juni 2011 9:00-12:00 Linksboven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie