ambacht De spiritualiën van Lubberhuizen & Raaff Kwaliteit uit ambacht

Transcriptie

1 9 ambacht De spiritualiën van Lubberhuizen & Raaff Kwaliteit uit ambacht

2 10 Midden in de Betuwe ligt het dorpje Varik, verscholen aan de Waaldijk. Hier vinden we een opvallend bedrijfje: een ambachtelijke stokerij van eau de vie. Eenmaal binnen lijkt de industriële revolutie aan dit bedrijf voorbij te zijn gegaan. Geen fabrieksmatige processen, maar ambachtelijk handwerk en oog voor detail leiden hier tot destillaten van internationale allure. Tekst: Sjoerd van der Plas Foto s: Maarten Klijn We hebben altijd al een hevige interesse in het stoken van alcohol gehad, vertelt Henk Raaff. Hij is gepensioneerd journalist en schrijver/fotograaf en samen met zijn zakenpartner Bas Lubberhuizen uitgever - runt hij de ministokerij Lubberhuizen & Raaff. Deze is gevestigd in het aloude brandweerhuisje aan de oevers van de Waal in het schilderachtige dorpje Varik. Een plek waar rust en ruimte geen loze kreten zijn en waar ambachtelijk werk geen anachronisme lijkt. De stokerij blijkt bescheiden van omvang, maar de kwaliteit van de producten die deze ruimte verlaten, heeft inmiddels voor een grote schare liefhebbers gezorgd. Verslavend Die interesse voor dat mooie, natuurlijke product wilden we in de praktijk brengen. Maar hoe vind je de benodigde informatie. Het enige vaktijdschrift bleek in het Duits te zijn. Min of meer bij toeval ontdekten we dat er cursussen werden gegeven voor professionele stokers en daar hebben we ons toen voor opgegeven. We waren de enige buitenlanders en de term professionele stoker bleek ook relatief; de meeste daarvan waren boeren die hun eigen fruit opstookten. Die cursus heeft de laatste twijfels weggenomen; we besloten stante pede een ketel aan te schaffen en stokers te worden. Alcohol blijkt in dat opzicht erg verslavend te werken. Het aanschaffen van een ketel was relatief eenvoudig; de aansluitende discussies met de Dienst Accijnzen waren van een andere orde. Dat bleek allemaal erg ingewikkeld, omdat tot dan toe niemand in Nederland zijn eigen alcohol produceerde. Iedereen koopt zijn alcohol van Nedalco en dat is dus allemaal erg simpel bij te houden. Een stokerij die zelf alcohol produceert en op de markt brengt hoe klein de hoeveelheden in het begin dan ook waren paste niet in dat systeem. Dat is uiteindelijk in orde gekomen en we kregen de gevraagde vergunning. Die hadden we nodig om een ketel te kunnen kopen. Toen die werd afgeleverd en we alles hadden geïnstalleerd, kon ons feitelijke leerproces beginnen. Praktijk Het eerste jaar hebben we eigenlijk niets anders gedaan dan enigszins zenuwachtig aan alle knoppen draaien om te zien wat er gebeurde, herinnert Lubberhuizen zich. Natuurlijk, theoretische bagage is onontbeerlijk, maar dit vak leer je toch voornamelijk in de praktijk. Dat hele proces heeft een vol jaar geduurd. Het tweede jaar begonnen we voorzichtig productie te maken. Maar dan heb je nog geen omzet, omdat alles nog maanden moet rijpen op flessen of vaten. De boel kwam dus pas echt op gang in het derde jaar. Lubberhuizen & Raaff is nu in het vijfde jaar van zijn bestaan en heeft ondertussen aardig aan de weg getimmerd. De enige ambachtelijke eau de vie stokerij van Nederland heeft in de tussenliggende periode bepaald niet over gebrek aan publiciteit te klagen gehad. Dat hebben we natuurlijk ook te danken aan ons uitgebreide netwerk van journalisten en schrijvers, erkent Lubberhuizen. Bovendien spreekt het product dat wij maken veel mensen in dat vak erg aan. Journalisten brengen liever een bezoek aan onze stokerij dan aan een knopenfabriek, hebben we wel gemerkt. Die gezamenlijke belangstelling heeft geleid tot een stroom aan berichten en artikelen in de diverse media en dat heeft ons aardig op weg geholpen. Niet alleen kregen we daardoor een grotere afzet; ook de fruitboeren in de omgeving wisten ons steeds beter te vinden, waardoor we de beste producten konden kiezen.

3 We besloten stante pede een ketel aan te schaffen en stokers te worden. 11

4 12 Dat neemt allemaal niet weg dat de kwaliteit van de spiritualiën die hier zijn gestookt wel degelijk een aardig gewicht in de schaal hebben gelegd. Afgelopen jaar werden Lubberhuizen en Raaff maar liefst vier keer onderscheiden tijdens de Edelbrand des Jahres - competitie in Duitsland. Hun eau de vie van kweeperen verkreeg die prestigieuze titel en bovendien werden nog drie andere dranken hulstbes, appel en kornoelje bekroond met respectievelijk een gouden en twee zilveren medailles. Ruiken en proeven De stokerij blijkt in vol bedrijf. Het sissen van de ketel mengt zich met het rinkelen van de flessen die worden afgevuld. En passant krijgen we een snelcursus destilleren van Henk Raaff. Kijk, dit is de zogenoemde voorloop. Dat is bagger; een soort nagellakremover waar je helemaal niets aan hebt. Uit ervaring weten we dat de eerste liter niet te gebruiken is. Daarna is het oppassen geblazen. Je moet dan ook telkens blijven ruiken en proeven om vast te stellen welke kwaliteit er naar buiten komt. Dat ruiken en proeven is iets wat je op cursussen en vooral in de praktijk leert. Je neus is je belangrijkste instrument bij het vervaardigen van een kwaliteitsproduct. Raaff schept voor ons een glaasje uit de voorloop en inderdaad: een intens scherpe en onaangename lucht vult onze neusgaten. Hij wijst ons na enkele momenten op het rijzen van de alcoholmeter, het signaal dat de voorloop plaatsmaakt voor de gewenste middenloop. Die wordt opgevangen in een speciale emmer. Een nieuwe reukproef maakt de verschillen met de voorloop duidelijk. Deze middenloop heeft een uitgebalanceerde, aromatische geur met veel diepgang. Dat nodigt uit tot drinken, maar het relatief vroege tijdstip weerhoudt ons van een daadwerkelijke smaakproef. Die komt later wel. De praktische kennis die je nodig hebt om zo n product te maken, is niet zo heel groot, doceert Raaff verder. Maar je moet een bepaald gevoel ontwikkelen om precies te weten, te ruiken en te proeven wanneer je destillaat op z n best is. Gezien de diverse bekroningen is dat ondertussen aardig gelukt. Kwaliteitsproduct Lubberhuizen & Raaff is overigens niet de enige ambachtelijke stokerij in Nederland. Het Jenevermuseum in Schiedam stookt een originele, ambachtelijke jenever en Us Heit Distillery in Bolsward stookt een originele single maltwhisky. Maar dan heb je het ook wel gehad. En eerlijk gezegd is het commercieel ook niet erg aantrekkelijk. Wij draaien ongeveer quitte, maar wij beschouwen dit dan ook als een uit de hand gelopen hobby. En hobby s kosten in de regel geld, dus dan doen we het nog niet zo slecht. Dat komt natuurlijk omdat veel mensen niet gewend zijn om meer dan 12 euro voor een fles drank te betalen. Voor een dergelijk bedrag kun je natuurlijk geen kwaliteitsproduct verwachten. In een reguliere fles drank zit voor dertig eurocent aan alcohol. Wij gebruiken honderd kilo kweeperen om twee liter alcohol te verkrijgen. Dat zijn vanzelfsprekend niet te vergelijken productiemethodes. Onze klanten zijn echte liefhebbers, die kwaliteit op haar merites weten te beoordelen en bovendien bereid zijn daarvoor meer geld op tafel te leggen. Gelukkig is die groep behoorlijk aan het groeien. Grote producties hoeven we desondanks niet te verwachten. We willen het ambachtelijk en kwalitatief houden, meent Raaff. Wel proberen we elk jaar een nieuwe variant te creëren, zoals bosbessen of sleedoorn. Het is een sport geworden om een zo breed mogelijk assortiment te produceren. Onze klanten zijn echte liefhebbers. Dat voornemen heeft overigens geen invloed op de totale productie van dit bedrijf. We werken met uitsluitend vrijwilligers en het moet een hobby blijven. Daarom zal onze productie nooit meer worden dan circa flessen. Als je nog meer wilt maken, dan begint het hier op werken te lijken. Borrel voor liefhebberss Het wordt zo langzaamaan tijd om de eau de vie aan de lang verbeide smaaktest te onderwerpen. En dat blijkt bepaald geen straf. Dit is een klasseproduct, niet te vergelijken met alle chemische en fabrieksmatig geproduceerde dranken die overvloedig voorhanden zijn. Het smaakpalet is rijk en gevarieerd, zonder scherpe afdronk of nasmaak. Een borrel voor liefhebbers. Even later nemen we afscheid van Raaff en Lubberhuizen. Ze moeten snel weer aan het werk. De middenloop nadert zijn einde.

5 13 Poëzie en alcohol De Stoocker stoockt met ghoede zin. Hij moest en gist het eedel fruit, Den ketel gaet de vrughtmoes in En Eau-de-Vie die stroomt er uyt. Vanaf den vroeghe ochtendstond Stookct hy so door met groot genie En proeft verheught met volle mond De allerschoonste Eau-de-Vie. So stoockt hy als een vaste rots Het ooft met groote energie, Hy stoockt met vlyt, hy stoockt met trots Hy stoockt de beste Eau-de-Vie. En als hy dan de ooghen sluyt Dan droomt hy: Lo, ik ben de slaaf Van Eau-de-vie van volryp fruyt Van stokers Lubberhuizen-Raaff. Uit de bundel Eau-de-vie in poëzie, verschenen bij Uitgeverij Bas Lubberhuizen