De Kleine Gids Mensen met een licht verstandelijke beperking 2011
|
|
|
- Bert Smets
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De Kleine Gids Mensen met een licht verstandelijke beperking 2011
2 Tekst: drs. Y. de Beer Grafische vormgeving: De Ploeg Communicatie Omslagontwerp: Reclamestudio Arthur van der Veer Advertentie acquisitie: Kluwer Postbus 23, 7400 GA Deventer Helma Scherpenzeel Uitgever: Marcel Rem Druk: 1 Samenstellers en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor (de gevolgen van) onvolkomenheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN (Paperback) ISBN (ebook versie) NUR Kluwer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, in fotokopie of anderszins zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan Stichting Reprorecht, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp. Correspondentie inzake overneming of reproductie richten aan: Kluwer, Postbus 4, 2400 MA Alphen aan den Rijn / Kluwer, Postbus 23, 7440 GA Deventer.
3 VOORWOORD Als directeur van de vereniging LFB, 1 een belangenorganisatie door en voor mensen met een verstandelijke beperking, ben ik gevraagd om een voorwoord te schrijven voor deze Kleine Gids. Zelf heb ik ook een licht verstandelijke beperking. Mijn eerste reactie was: Waarom moet er weer een apart boekwerk komen over mensen met een verstandelijke beperking? Onze organisatie strijdt er juist voor dat iedereen gelijk is. Door deze Gids worden we juist weer als apart gezien. U hebt toch ook niet een speciale handleiding over uzelf op zak? Toch heb ik ervoor gekozen om dit voorwoord te schrijven, in de hoop dat u er ook eens over nadenkt. Bovendien heb ik nu de kans om iets over het IQ te zeggen. In de praktijk wordt veel te vaak naar het IQ gekeken, in plaats van naar de persoon zelf. Bijvoorbeeld: door het verlagen van de IQ-grens van 85 naar 70 bij de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) verliezen veel mensen hun recht op zorg. Terwijl zij deze zorg wel nodig hebben als je kijkt naar andere zaken, zoals: verwaarlozing, vereenzaming en criminaliteit. De andere kant is dat mensen soms meer kunnen dan het IQ aangeeft, en hierdoor minder kansen krijgen. Ik wens u veel plezier met het lezen van de Kleine Gids Mensen met een licht verstandelijke beperking 2011 en ik hoop dat u rekening houdt met mijn opmerkingen én de persoon zelf. Wij zijn niet speciaal, maar net zo gewoon of ongewoon als ieder ander! Februari 2011 William Westveer Directeur vereniging LFB 1. V
4 INHOUDSOPGAVE Voorwoord / V Inleiding / XIII Lijst van afkortingen / XV Deel I Wat is een licht verstandelijke beperking (LVB)? / 17 1 De definitie van licht verstandelijke beperking / Definitie volgens DSM-IV / Praktijkdefinitie / IQ / Cijfers / 22 2 Kenmerken van een licht verstandelijke beperking / Leren en denken / Werkgeheugen / Sociale informatieverwerking / Generaliseren / Taal / Sociale vaardigheden / Empathie / Emoties / Geweten / 31 VII
5 Inhoudsopgave 2.10 Impulscontrole / Zelfsturing / Autonomie / Seksualiteit / De kenmerken op een rij / 33 3 Oorzaken van een licht verstandelijke beperking / Biologische oorzaken / Sociale omstandigheden / 35 Deel II Levensloop van mensen met een licht verstandelijke beperking / 37 4 Ontwikkelingstaken / Ontwikkelingstaken bij licht verstandelijke beperking / Kind in de basisschoolleeftijd / Adolescent / 42 5 Opvoeding / Opvoeding bij licht verstandelijke beperking / Opvoedtaken bij kind in de basisschoolleeftijd / Opvoedtaken bij adolescent / 47 6 Ouderschap van mensen met een licht verstandelijke beperking / Opvoedvaardigheden / Beschermende factoren en risicofactoren / Balansmodel / 52 VIII
6 Inhoudsopgave Deel III Licht verstandelijke beperking en bijkomende problematiek / 57 7 Stoornissen en een licht verstandelijke beperking / Risicofactoren / Afbakening gedragsproblemen en psychiatrische stoornissen / Dubbeldiagnose / Autisme Spectrum Stoornis / Aandachtstekort- en gedragsstoornissen / Overige stoornissen / Verslavingsproblematiek / 72 8 Andere problematiek / Hechtingsproblematiek / Verwaarlozing, mishandeling en seksueel misbruik / Multiprobleemgezinnen / 85 9 Diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen en psychiatrische stoornissen / Diagnostiek / Behandeling / Criminaliteit: behandelen of straffen? / 90 Deel IV Communiceren en samenwerken met mensen met een licht verstandelijke beperking / Communicatie / Wat is communicatie? / De functie van communicatie / Inhouds- en betrekkingsniveau / Wat werkt bij mensen met een licht verstandelijke beperking? / Wat werkt? Tips! / 103 IX
7 Inhoudsopgave Deel V Ondersteuning van mensen met een licht verstandelijke beperking / Ondersteuning vanuit het netwerk / Ondersteuning: een noodzaak / Levenslang en levensbreed / Sociaal netwerk / Volwaardige burgerschap / Onderwijs / Licht verstandelijke beperking en onderwijs / Regionale Expertise Centra / Leer-werktrajecten / Zorgadviesteams / Indicatie en financiering onderwijs / Nieuwe ontwikkeling: Passend onderwijs / Thuiszitters / Werk / Wet Sociale Werkvoorziening / Arbeidsongeschikt / Speciale trajecten / Professionele ondersteuning / Reguliere hulpverlening voor jeugdigen / Hulpverlening voor mensen met een licht verstandelijke beperking / Welke hulpverleningsvormen zijn beschikbaar? / Indicatie en financiering hulpverlening / Raakvlakken met andere sectoren / 134 X
8 Inhoudsopgave 15 Als vrijwillige hulp niet werkt / Rechten van het kind / Gedwongen hulpverlening / Beschermingsmaatregelen / Gesloten jeugdzorg en detentie / Andere jeugdzorg voor LVB / 144 Bijlagen Bijlage 1: Nuttige websites / 149 Bijlage 2: Sociale kaart / 151 Bijlage 3: Ondersteunende Materialen / 161 Begrippen en vaktermen / 163 Literatuurlijst / 167 Trefwoordenregister / 173 XI
9 INLEIDING Schijn bedriegt soms zozeer, dat je zou willen dat mensen, net als verpakte levensmiddelen, voorzien waren van een etiket met ingrediënten. Helen Hudson Ieder mens is uniek en dat maakt het niet altijd gemakkelijk om de ander goed te begrijpen. Van nature reageren mensen op datgene wat ze zien en wat de ander bij hen oproept. Tegen een kind wordt gesproken op een kinderlijke manier, tegen een volwassene op een volwassen manier. Woordkeus, zinsbouw, attitude en bejegening passen we intuïtief aan aan degene met wie we omgaan. Een normaal uitziend(e) kind, jongere of volwassene doet bij de ander geen beroep op het aanpassen van die natuurlijke omgangsvorm en het vanzelfsprekende communicatieniveau. Maar als die ander moeilijk leert en moeite heeft om de wereld om hem 2 heen te begrijpen, bestaat de kans dat de manier waarop we gewend zijn met elkaar om te gaan, niet werkt. Deze Kleine Gids gaat over mensen die moeilijk leren. Mensen die de snelle ontwikkeling van de maatschappij niet bij kunnen houden. Mensen die zich vaak prima kunnen redden als zij ondersteuning krijgen van hun omgeving. Maar ook over mensen die in de problemen raken omdat ze, naast dat ze langzamer leren, niet de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. In vijf delen beschrijft deze Kleine Gids de meest essentiële thema s in het leven van mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB). Deel I beschrijft wat het hebben van een LVB precies betekent voor het functioneren van mensen. Deel II gaat in op de levensloop van deze mensen. In deel III wordt beschreven waarom mensen met een LVB gevoeliger zijn voor bijkomende problematiek en wordt op deze problematiek ingegaan. Deel IV laat zien welke manier van communiceren en samenwerken goed werkt bij mensen met een LVB en tot slot 2. Daar waar in dit boek staat hij, hem of zijn, kan ook zij of haar gelezen worden. Deze keuze is gemaakt om de leesbaarheid te vergroten. XIII
De Kleine Gids Eigen Kracht-conferentie 2011
De Kleine Gids Eigen Kracht-conferentie 2011 Tekst: Fiet van Beek en Mieneke Muntendam Met medewerking van Mariel Floor, Coby Goorhuis, Lineke Joanknecht, Willeke Lovink, Rob van Pagée, Frank Pubben, Jolanda
De Kleine Gids Signalering Huiselijk Geweld 2011
De Kleine Gids Signalering Huiselijk Geweld 2011 Tekst: drs. Dafna Holtzer Met dank aan: Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld GGD Rotterdam-Rijnmond, mr. Lydia Janssen, auteur van De Kleine Gids Ondertoezichtstelling
Werkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen
Werkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen hoort bij de handleiding Integrale
Denken + Doen = Durven
1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor jezelf Dit werkboek is van: Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor
ONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE
ONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE ISBN 978-90-368-1699-1 ISBN 978-90-368-1700-4 (ebook) 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Denken + Doen = Durven
1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor ouders Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor ouders, is onderdeel
ESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd
ESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd ESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd Praktische handleiding voor signalering, screening en diagnostiek prof. dr. J. Buitelaar drs. E. van Daalen dr. C. Dietz
Werkboek voor kinderen en jongeren van ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen
Werkboek voor kinderen en jongeren van ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werkboek voor kinderen en jongeren van ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen
Eerste hulp bij faalangst
Eerste hulp bij faalangst Eerste hulp bij faalangst Faalangsttraining voor jongeren van 10 tot 18 jaar drs. Petra Lahr drs. Daphne Rijkée Houten 2017 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Stoppen met roken Cursus
Stoppen met roken Stoppen met roken Cursus F.A. Willemsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
ETEN EN DRINKEN BIJ DEMENTIE. Jeroen Wapenaar Lisette de Groot
ETEN EN DRINKEN BIJ DEMENTIE Jeroen Wapenaar Lisette de Groot Eerste druk, Reed Business, Amsterdam 2013 Tweede (ongewijzigde) druk, Bohn Stafleu van Loghum, Houten 2016 ISBN 978-90-368-1557-4 DOI 10.1007/978-90-368-1558-1
Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C
Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Wat kinderen en jongeren belangrijk vinden als ze niet thuis wonen Fiet van Beek en Leo Rutjes (red.) met medewerking van Mirjam
Zakboek Omgaan met agressie in de spoedeisende zorg
Zakboek Omgaan met agressie in de spoedeisende zorg Zakboek Omgaan met agressie in de spoedeisende zorg Drs. Geuk Schuur Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van
Omgaan met ziekelijke jaloezie
Omgaan met ziekelijke jaloezie Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Persoonsgerichte zorg
Persoonsgerichte zorg C.J.M. van der Cingel J.S. Jukema Persoonsgerichte zorg Praktijken van goede zorg voor ouderen Houten 2014 ISBN 978-90-368-0448-6 DOI 10.1007/978-90-368-0449-3 ISBN 978-90-368-0449-3
groep Computerprogramma woordenschat
Taal actief G e b r u i k e r si n st r u c t i e C o m pu te rpro gra m m a w o o rde n s c ha t 214088_OM.indd 1 gro ep 6 22-06-2009 12:22:50 telefoon: 073-628 87 22 e-mail: helpdesk.bao@malmberg.nl
Psychosociale problemen
Psychosociale problemen Reeks Kinderen en Adolescenten. Problemen en risicosituaties Psychosociale problemen is het tweede deel van de tiendelige reeks Kinderen en Adolescenten - Problemen en risicosituaties.
De Kleine Gids Zorgverzekering
De Kleine Gids Zorgverzekering Kluwer 2010 Tekst: Marc van Westerlaak Grafische vormgeving: De Ploeg Communicatie Omslagontwerp: Reclamestudio Arthur van der Veer Advertentie acquisitie: www.kluwermedia.nl
Gezond eten: Daar heb je een leven lang lol van!
Gezond eten: Daar heb je een leven lang lol van! Opgedragen aan Julia, Floris en Maurits. Gezond eten: Daar heb je een leven lang lol van! EEN VROLIJK BOEK VOOR KINDEREN WAARMEE ZIJ HUN OUDERS KUNNEN LEREN
De Kleine Gids Signalering kindermishandeling 2011
De Kleine Gids Signalering kindermishandeling 2011 Tekst: drs. Dafna Holtzer Met dank aan: drs. Ben Rensen, jeugdarts bij de GGD in Utrecht, drs. Paul Baeten, regiomanager AMK bij Bureau Jeugdzorg Haaglanden
Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking
Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Maja van Trigt Werkredactie: Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Inleiding en ziektebeelden Maja van Trigt Zeist Werkredactie: Amsterdam
Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling
Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Pieternel Dijkstra en Remco Coppoolse Houten 2011 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
De zorg voor pleegkinderen
De zorg voor pleegkinderen reeks kind in zicht De zorg voor pleegkinderen is het tweede deel van de reeks Kind in zicht. In deze reeks beschrijven psychologen, (ortho)pedagogen en kinderpsychiaters in
De sociale ontwikkeling van het schoolkind
De sociale ontwikkeling van het schoolkind De sociale ontwikkeling van het schoolkind J.D. van der Ploeg Houten 2011 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden.
Vincie van Gils. Klantencommunicatie. Zo krijg je en houd je u tevreden klanten. Spectrum. Uitgeverij Unieboek Het Spectrum bv, Houten Antwerpen
Vincie van Gils Klantencommunicatie Zo krijg je en houd je u tevreden klanten Spectrum Uitgeverij Unieboek Het Spectrum bv, Houten Antwerpen Spectrum maakt deel uit van Uitgeverij Unieboek Het Spectrum
8FSLDBIJFS /[EPMJMGEXMIRMZIEY
Medicijnen Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008 2008 Bohn Stafleu van
Zorg om mensen met dementie
Zorg om mensen met dementie Voor Ries en Myrthe Zorg om mensen met dementie Een handleiding voor verzorgenden Bère Miesen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
De (h)erkenning van jongeren met een lichte verstandelijke beperking Dr. M. van Nieuwenhuijzen
De (h)erkenning van jongeren met een lichte verstandelijke beperking Dr. M. van Nieuwenhuijzen ISBN 978 90 8850 154 8 NUR 847 2010 B.V. Uitgeverij SWP Amsterdam Rede (in verkorte vorm) uitgesproken bij
Tekstuitgave Gemeentefinanciën
Tekstuitgave 2016 Gemeentefinanciën Tekstuitgave 2016 Gemeentefinanciën Samengesteld door dr. A.J.W.M. Verhagen Vakmedianet, Deventer, 2016 Grafische vormgeving: Bert Arts bno ISBN 978 946276 1193 Vakmedianet
Mijn kind een Kanjer!
Mijn kind een Kanjer! Mijn kind een Kanjer! Help je kind bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden Herberd Prinsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Leidraad inbrengwaarde
Leidraad inbrengwaarde Leidraad inbrengwaarde drs. ing. F.H. de Bruijne RT ir. ing. T.A. te Winkel RT ISBN: 978-90-78066-47-7 NUR 820-823 2010, Instituut voor Bouwrecht Alle rechten voorbehouden. Niets
Spelend leren, leren spelen
Spelend leren, leren spelen een werkboek voor kinderen en ouders Rudy Reenders, Wil Spijker & Nathalie van der Vlugt Spelend leren, een werkboek voor kinderen en ouders leren spelen Rudy Reenders, Wil
Waar hij of hem staat, kan ook zij of haar worden gelezen. ISBN NUR 870
2008 Bohn Stafleu van Loghum, Houten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Leven met angst voor ernstige ziektes
Leven met angst voor ernstige ziektes Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op
Autismespectrumstoornis
Autismespectrumstoornis Hilde Geurts, Bram Sizoo & Ilse Noens [red.] AUTISMESPECTRUMSTOORNIS interdisciplinair basisboek ISBN 978-90-368-2041-7 ISBN 978-90-368-2042-4 (ebook) DOI 10.1007/978-90-368-2042-4
De Kleine Gids Studeren 2010
De Kleine Gids Studeren 2010 Kluwer 2010 Samenstellers en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen enkele aansprakelijkheid
De Kleine Gids Vergunningvrij bouwen 2011
De Kleine Gids Vergunningvrij bouwen 2011 Kluwer, 2010 Tekst: Wico Ankersmit Wico Ankersmit is bouwkundig adviseur en adviseur omgevingsrecht bij Wabo Advies te Vaassen. Grafische vormgeving: De Ploeg
UAV 2012 Toegelicht. Handleiding voor de praktijk. prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis. Eerste druk
UAV 2012 Toegelicht Handleiding voor de praktijk prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis Eerste druk s-gravenhage - 2013 1 e druk ISBN 978-90-78066-67-5 NUR 822 2013, Stichting Instituut voor Bouwrecht, s-gravenhage
Nicolien van Halem Inge Müller. Handboek studievaardigheden voor het hbo
Nicolien van Halem Inge Müller Handboek studievaardigheden voor het hbo Toegang tot de website Op deze website vindt u het ondersteunend materiaal behorende bij Handboek studievaardigheden voor het hbo.
Werken in sph. Maria van Deutekom Britt Fontaine Godelieve van Hees Marja Magnée Alfons Ravelli
Verslaafden Werken in sph Redactie: Dineke Behrend Maria van Deutekom Britt Fontaine Godelieve van Hees Marja Magnée Alfons Ravelli 2 Verslaafden Auteur: Hans van Nes Bohn Stafleu Van Loghum Houten, 2004
Gezondheidsstrafrecht
Gezondheidsstrafrecht Mr. dr. W.L.J.M Duijst Deventer 2014 Omslagontwerp: H2R creatievecommunicatie ISBN 978-90-13-12600-6 E-book 978-90-13-12601-3 NUR 824-410 2014, W.L.J.M. Duijst Alle rechten voorbehouden.
Tekstuitgave Gemeentefinanciën
Tekstuitgave 2018 Gemeentefinanciën Tekstuitgave 2018 Gemeentefinanciën Samengesteld door dr. A.J.W.M. Verhagen Vakmedianet, Deventer, 2018 Grafische vormgeving: Bert Arts bno ISBN 978 946276 2602 Vakmedianet
Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers
Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers Maud Graff Margot van Melick Marjolein Thijssen Patricia Verstraten Jana Zajec Het EDOMAH-programma Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun
Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes. Evidence-based handelen bij lage rugpijn
Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Epidemiologie, preventie, diagnostiek,
Handleiding Gezinsvragenlijst (GVL)
Handleiding Gezinsvragenlijst (GVL) Handleiding Gezinsvragenlijst (GVL) Prof. dr. J.D. van der Ploeg Prof. dr. E.M. Scholte Bohn Stafleu van Loghum Houten, 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Mijn leerling online. Hoe begeleid je je leerlingen op Internet? Justine Pardoen en Remco Pijpers
Mijn leerling online Hoe begeleid je je leerlingen op Internet? Justine Pardoen en Remco Pijpers Mijn leerling online Hoe begeleid je je leerlingen op Internet? Justine Pardoen en Remco Pijpers ISBN 90
Omgaan met bloosangst
Omgaan met bloosangst Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe men
Werken aan je zelfbeeld
Werken aan je zelfbeeld Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit werkboek Werken aan je zelfbeeld, COMET voor kinderen en jongeren (individuele training) hoort bij de handleiding Zelfbeeldtraining voor kinderen
Competent talent in de praktijk
Competent talent in de praktijk Competent talent in DE PRAKTIJK CURSISTENBOEK Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten Competent talent in de praktijk Cursistenboek Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten
drs. Marcel Reijnen en dr. mr. Steven Jellinghaus OR en strategische vraagstukken
drs. Marcel Reijnen en dr. mr. Steven Jellinghaus OR en strategische vraagstukken VAKMEDIANET ALPHEN AAN DEN RIJN 2014 Samenstellers en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar
Handleiding bij Beter beginnen
Handleiding bij Beter beginnen Handleiding bij Beter beginnen Trudy Mooren en Maartje Schoorl Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle
Intuïtie in de geneeskunde
Intuïtie in de geneeskunde 1 De Tijdstroom uitgeverij, 2011. De auteursrechten der afzonderlijke bijdragen berusten bij de auteurs. Omslagontwerp: Cees Brake bno, Enschede. De Tijdstroom uitgeverij BV,
Veiligheid in de ggz
Veiligheid in de ggz Alette Kleinsman en Nico Kaptein VEILIGHEID IN DE GGZ Leren van incidenten en calamiteiten ISBN 978-90-368-2039-4 ISBN 978-90-368-2040-0 (ebook) DOI 10.1007/978-90-368-2040-0 Bohn
Hypertensie en 24-uursbloeddrukmeting
Hypertensie en 24-uursbloeddrukmeting Hypertensie en 24-uursbloeddrukmeting Een toegevoegde waarde voor de praktijk F.T.J. BOEREBOOM, INTERNIST-NEFROLOOG D. TAVENIER, HUISARTS Houten 2010 2010 Bohn Stafleu
De meest gestelde vragen over: cholesterol
De meest gestelde vragen over: cholesterol De meest gestelde vragen over: cholesterol Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden.
Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct. Onder redactie van W.A. Dijk B.M.A. Munstra M. Munstra F. Zijlstra
Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct Onder redactie van W.A. Dijk B.M.A. Munstra M. Munstra F. Zijlstra Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct Het ecg en het angiogram bij een
Ronald Geelen. Dementiezorg in de praktijk deel 2
Ronald Geelen Dementiezorg in de praktijk deel 2 Ronald Geelen Dementiezorg in de praktijk deel 2 Van Aanpassingsproblemen tot Zingeving Houten 2015 ISBN 978-90-368-0771-5 2015 Bohn Stafleu van Loghum,
De Kleine Gids Omgevingsvergunning 2011
De Kleine Gids Omgevingsvergunning 2011 Kluwer 2010 Tekst: mw. mr. Maaike Bekooy, mw. mr. Janneke van Loenen, mr. ing. Luurt Wildeboer Mr. Maaike Bekooy en mr. ing. Luurt Wildeboer zijn advocaat en mr.
Leven met ADHD. Fiona Kat, Maura Beenackers en Willemijn ter Brugge
Leven met ADHD Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe men met het
Licht Verstandelijke Beperking
Yvette de Beer Licht Verstandelijke Beperking Definitie, aspecten en ondersteuning Kompas Licht Verstandelijke Beperking Definitie, aspecten en ondersteuning Yvette de Beer ISBN 978 90 8850 642 0 NUR 848
Wat elke professional over de oggz moet weten
Wat elke professional over de oggz moet weten Wat elke professional over de oggz moet weten Houten 2012 ISBN 978-90-313-9940-6 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 2012 Alle rechten voorbehouden.
De wondere wereld van dementie
Bob Verbraeck Anneke van der Plaats De wondere wereld van dementie Vanuit nieuwe inzichten omgevingszorg bieden aan dementerenden Houten, 2016 Eerste druk, eerste t/m zevende oplage, Reed Business, Amsterdam
School en echtscheiding
School en echtscheiding Alledaagse begeleiding binnen een schoolbreed beleid Angelique van der Pluijm en Margit Grevelt School en echtscheiding Alledaagse begeleiding binnen een schoolbreed beleid Angelique
Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk. John Sijnke
Wie heeft de regie? Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk John Sijnke Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij 2009 Alle rechten
Het delict als maatstaf
Het delict als maatstaf Methodiek voor werken in gedwongen kader Anneke Menger Lous Krechtig Hoofdstuk 1 Wat is methodiek? Begeleidingscommissie: Mw. A. Andreas Beleidsmedewerker, Reclassering Nederland
Met tekstbijdragen van: Henk Boeke Remy Chavannes Remco Faasen Rob Geleijnse Amber van Rijn
Met tekstbijdragen van: Henk Boeke Remy Chavannes Remco Faasen Rob Geleijnse Amber van Rijn Mijn Kind Online Hoe begeleid je je kind op Internet? Justine Pardoen en Remco Pijpers ISBN 90 6665 577 1 NUR
Leven met een borderline persoonlijkheidsstoornis
Leven met een borderline persoonlijkheidsstoornis Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook
De dokter en het geld
De dokter en het geld Marcel Levi (redactie) DE DOKTER EN HET GELD ARTSEN (HER)BEREKENEN DE KOSTEN VAN DE ZORG ISBN 978-90-368-2055-4 ISBN 978-90-368-2056-1 (ebook) DOI 10.1007/978-90-368-2056-1 Bohn Stafleu
Met sorry maak je dit niet ongedaan
Met sorry maak je dit niet ongedaan Ervaringen en adviezen van als kind mishandelde vrouwen Fiet van Beek Met sorry maak je dit niet ongedaan werd geschreven in opdracht van Stichting Alexander en financieel
Rekenen Groep 7-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Huishoudelijke verzorging en de Wmo
Huishoudelijke verzorging en de Wmo Huishoudelijke verzorging en de Wmo Drs. W.F. Deelstra Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij, 2008 Alle rechten
Rekenen Groep 6-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Hans Grietens, Ramón Lindauer & Marca Geeraets. Kind en Trauma
Hans Grietens, Ramón Lindauer & Marca Geeraets Kind en Trauma Het tijdschrift Kind en Adolescent is een uitgave van Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media. Naast het wetenschappelijke Kind
Patiënt en recht in de apotheek
Patiënt en recht in de apotheek Patiënt en recht in de apotheek mr Jurriane A. Rendering Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten
Marike van der Schaaf Juultje Sommers. Evidence statement voor fysiotherapie op de intensive care
Marike van der Schaaf Juultje Sommers Evidence statement voor fysiotherapie op de intensive care Marike van der Schaaf Juultje Sommers Evidence statement voor fysiotherapie op de intensive care ISBN 978-90-368-0903-0
Pubers van Nu! Praktijkboek voor iedereen die met pubers werkt. Klaas Jan Terpstra en Herberd Prinsen
Pubers van Nu! Pubers van Nu! Praktijkboek voor iedereen die met pubers werkt Klaas Jan Terpstra en Herberd Prinsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Handboek scheiden en de kinderen
Handboek scheiden en de kinderen Handboek scheiden en de kinderen Voor de beroepskracht die met scheidingskinderen te maken heeft Ed Spruijt Helga Kormos Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Informatorium voor Voeding en Diëtetiek
Informatorium voor Voeding en Diëtetiek Onder redactie van: Majorie Former Gerdie van Asseldonk Jacqueline Drenth Jolanda van Duinen Informatorium voor Voeding en Diëtetiek Supplement Voedings- en Dieetleer
Omgaan met stress en burnout
Omgaan met stress en burnout Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Gedragsproblemen bij kinderen
Gedragsproblemen bij kinderen Reeks Praktische Kindergeneeskunde Redactie: V.R. Drexhage, kinderarts L.W.E. van Heurn, kinderchirurg C.M.F. Kneepkens, kinderarts R. Pieterse, kinderarts E. van Rijswijk,
Handleiding Een Outlook.com-account aanmaken
Wegwijs in Windows 8 Handleiding Een Outlook.com-account aanmaken Hannie van Osnabrugge u i t g e v e r ij c o u t i n h o c bussum 2013 Deze handleiding over een Outlook.com-account aanmaken hoort bij
Groenengrijs. Jong en oud met elkaar in gesprek. Karen van Kordelaar. Astrid Vlak. Yolande Kuin. Gerben Westerhof
Groenengrijs Groenengrijs Jong en oud met elkaar in gesprek Karen van Kordelaar Astrid Vlak Yolande Kuin Gerben Westerhof Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van
Een patiënt met stress en burnout
Een patiënt met stress en burnout Een patiënt met stress en burnout in de huisartspraktijk Bart Verkuil Arnold van Emmerik Roelf Holtrop Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Ouderschap in Ontwikkeling
Ouderschap in Ontwikkeling Ouderschap in Ontwikkeling. De kracht van alledaags ouderschap. Carolien Gravesteijn Ouderschap in Ontwikkeling. De kracht van alledaags ouderschap. Carolien Gravesteijn Ouderschap
Aanvullen of aanvallen?
Aanvullen of aanvallen? M E T H O D I S C H W E R K E N Methodisch werken is het kenmerk bij uitstek van de professionele beroepsbeoefenaar, dat wil zeggen: doelgericht, planmatig, systematisch gebruikmaken
Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct
Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct W.A. Dijk B.M.A. Munstra M. Munstra F. Zijlstra Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Werken aan je zelfbeeld
Werken aan je zelfbeeld Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit werkboek Werken aan je zelfbeeld, COMET voor kinderen en jongeren (groepstraining) hoort bij de handleiding Zelfbeeldtraining voor kinderen
Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep
Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep Een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn
Dyslexie de baas! Aanpak van psychosociale problemen van jongeren met dyslexie. Caroline Poleij Yvonne Stikkelbroek
Dyslexie de baas! 1 3 Dyslexie de baas! Aanpak van psychosociale problemen van jongeren met dyslexie Caroline Poleij Yvonne Stikkelbroek Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 4 Dyslexie de baas! 2009 Bohn
Arbeidsovereenkomst 2016/2017
Arbeidsovereenkomst en aanverwante regelgeving 2016/2017 Redactie: Ars Aequi Libri Ars Aequi Libri Nijmegen 2016 ISBN: 978-90-6916-839-5 NUR 825 2016 Ars Aequi Libri, Nijmegen. Alle rechten voorbehouden.
Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen
Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Onder redactie van: G.A.E.G. van Asseldonk BSc J.J. van Duinen MSc M. Former-Boon R. van
MUZIEK EN BEWEGEN BIJ DEMENTIE
MUZIEK EN BEWEGEN BIJ DEMENTIE Annemieke Vink Helma Erkelens Louwke Meinardi Bohn Stafleu van Loghum, Houten ISBN 978 90 368 1223 8 2016 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Omslagontwerp:
Voeding, uitscheiding en diagnostiek
Voeding, uitscheiding en diagnostiek Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008
Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders
Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Handboek voor trainers Redactie: Leony Coppens Carina van Kregten Houten 2012 2012 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media
06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina I. Een Goed. Feedbackgesprek. Tussen kritiek en compliment. Wilma Menko
06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina I Een Goed Feedbackgesprek Tussen kritiek en compliment Wilma Menko 06950181_voorw 01-03-2005 15:47 Pagina II Een goede reeks ISBN Een goede vergadering 90 06 95017
Omgaan met lichamelijke klachten
Omgaan met lichamelijke klachten Dit Werkboek omgaan met lichamelijke klachten is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de
Angststoornissen en hypochondrie
Angststoornissen en hypochondrie Angststoornissen en hypochondrie Diagnostiek en behandeling P.M.G. Emmelkamp T.K. Bouman S. Visser Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel