De zoektocht naar een oerwalvis: Basilosaurus osiris in Egypte

Transcriptie

1 zie zie AFZETTINGEN WTKG 22 (3) De zoektocht naar oerwalvis: Basilosaurus osiris in Egyp HkJan Vliet Theo Paymans * Opnieuw zijn naaregyp datook ze afgereisd, keer vrijl alles niet aan onze voorberei misging* lag ding hadd nujuist erg goed voorbereid op gebrek had hij aankelijk all schel als handbagage in het mee naar huis kunn nem. vliegtuig Zijn leermeesr Gingerich was, to eind jar zevtig politieke situatie in Pakistan excursies tijlijk onmogelijk maak,naar Egyp gegaan om daar volledig skelet Basilosaurus uit grav, dat overigs al onze reis. Eiglijk hadd naarnorth Carolinawill Ruimschoots gaan. vor hadd toesmming voor bezoek aan fosfaatgroeve gevraagd op eeuw geled was ontkt (pp ). Hij trof daar in vorige artikel aangegev wijze, tot onze leurslling kwam er g kele reactie op schrijv. En dat ondanks toezding exemplaar niet één, l 349 skelett in vallei Wadi aan Hitan, omgedoopt tot Zeuglodonv allei, die hij echr niet allemaal had kunn mem. Tevs had hij ontkt Afzetting, compleet met Engelse vertaling. dat Basilosaurus, 16 mer lang, zo groot als bus, Het onaangame gevoel bekroop dat het artikel in VS op of anre wijze niet goed was gevall. Hebb kleine achrbtjes moest hebb gehad, die voorh seds over het hoofd war gezi. llicht voorgoed onmogelijk gemaakt in Amerika? Egyp leek voortreffelijk alrnatief.e ou De evolutie walvis ws kon zo in het vervulling gaan, namelijk vind overblijfsel oerwalvis. In 1971 immers was er Onr redactie Thewiss is in 1998 boek versch over vroegs walviss: The Emergce of stimulerartikelreeks Heslinga & Schut versch in Grondboor Hamerover het voorkom Whales, Evolutionary Patms in the Origin of Cetacea. fossiele Cetacea in Nerland (lit. 2). Hier stond ook Het volg is ontld aan ditboek. Het was zekere Schinfurth die in 1886 op eilandje in het meer skelet Basilosaurus osiris (eiglijk Zeuglodon gehet, eers naam is, hoel het gaat om walvis niet om reptiel, meer ingeburgerd geraakt) uit het LaatEoc Egyp afgebeeld (lit. 2, p. 62). Op mij had het artikel verpletr indruk gemaakt. Fayoum eers walvisbr uit Egyp vond (lit. 10, p. 29 ev.). Terzij: Schinfurth zal l ge zijn naar wie Eoce vis Propristis schinfurthi is goemd. Lange tijd nam m aan dat walviss zich in Afrika uit landzoogdier hadd ontwikkeld. Dit op basis ouds primitiefs walvissoort die tot Nadi heb ik bakk metbott uit het Belgische Mioc Plioc verzameld, waaronrzelfs in 1973 in dusver war gevond; Protocetus atavus Eocetus (lit. Plioce schelplaag Stdorp geellijk skelet, bestaanuit halsrvels, neg of ti borstrvels, drie na volledige ribb stuk onrkaak. Toch ervoer ik het ontbrek oure brals schrijnd gemis. Wel moetik nog stukje het gehoorsbot walvis uit Vlijt Winrswijk MiddOIigoce ourdom noem. To 11, p.1, 10 19), lke in Mokattamformatie (MiddEoc) in buurt Cairo rd ontkt op grond vondst Pappocetus in zuilijk Nigeria (lit. 11, p. 19). Door hierbovbeschrev vondst is laats20 knis over evolutie walvis jaar in stroomversnelling geraakt Vergelijking tand doet vermoeddat walviss zijn ontstaan uit onlangs stoott op lezswaardig boek, namelijk vrij onbek, primitieve diergroep, Mesonichyd Aan Warkant Carl Zimmer (lit. 13) gaf dit (lit. 6.). Hoel DNAonrzoek nog niet geheel opge het laats zetje, zelf zoektocht in Egyp naar helruitkomst biedt, lijkt op moleculair grond Eoce Basilosaurus onrnem.in ditboek (pp ) wordt beschrev dat eers Basilosaurusrest in 1832 overigs rd ontkt in Louisiana, Amerika. onrzoek walvis het meest verwant aan het nijlpaard, sam met het nijlpaard aan herkaurs (lit. 5). Als In 1845 ctrueer heer Koch uit Alabama, bakermat walvisachtig wordt nu Azië aangez. Voorouris llicht Paychyaa, viervoetig in llicht wat ver doorgevoerd thousiasmeuit bot landdier.monrscheidt nu drie families zeer ou t minsts vijf (Amerikaanse) exemplar, ver walvisachtig, alle gevond in India Pakistan; moelijk meerre soort, 35 mer lange Basi Pakicetidae (VroegEoc, nl. Ypresi); Ambulo losaurus onrnam hiermee tournee langs Europese sd ( hij had evgoed slang l 90 mer kunn mak, hoon bekromp lezer in ingezond stuk in krant). Ook stond kleinzielige beschrev dat NerlanrThewiss in 1991 in Pakistan Ambulacetus natans (pp ), met goed ontwikkel voor dus met recht achrpot, cetidae (MiddEoc, nl. Luti); Remingtonocetidae (evs Luti). Hiernaontwikkeld zich in het MiddLuti Protocetidae, waaronr Protocetus atavus uit Egyp) (lit 11, pp. 1 ev.). De familier iets lar levbasilosauridae omvat subfamilies, Basilosaurina Dorudontinae.Basilosauridae zijn in Egyp gevond in het la Bartoni (Birket Qarun Formatie onr) het vroegs Priaboni (Qasr el zmm wanlwalvis had gevond. Wegs geld Sagha Formatie onr), dus het la MiddEoc

2 baleinwalviss 46 AFZETTINGEN WTKG 22 (3) vroege LaatEoc. Uit onrzoek blijkt srke met verwantschap Protocetidae; uit Protocetidae ontwikkeld zich waarschijnlijk lar Basilosauridae, lag Luxor volstrek onzin was: het betreft hier g JuraofKrijtafzetting, lag uit het VroegEoc. nu nog lev Odontoceti tandwalviss Het is zelfs typelokaliit: Thebesformatie, dieonrmeer is vind Gebel Gurnah ( gebel bekt Mystacoceti (lit. 10, p. 43). berg ), directachr mpel Hatschepsoet (lit. 8, p. 456). Onrin zijn slechts inig fossiel, in hogere secties veel mollusk (pelecypod) ook zeeegels Ambulocetus Remingtonocetus hadd goed ontwikkel achrpot; zij vertoond aanpassing vind. Sinds aanslag ze in 1996 staan mpel aan het lev in het war, kond zich ook voortbeg op het land met behulp gro voet beging overal soldat agt opgesld om voorkom dat er aanslag volgt. Dit is erg hinrlijk, je met lumbale rvelkolom. Het gehoor, t wordt ggehoud als je je buit gebruikelijke g wilt begev niet ierheeft moedom voor walviss zo typische bullaewas nog slecht aangepast aan lev in het war. Ambulocetus had dich, zware bott, waarmee hij dichtonr waroppervlak kon Uzi neger.wij ontwikkeldhier overigs lar zekere behdigheid in. blijv, zonrbov kom drijv, zoekd naar El Fayoum: ige informatie De oase El Fayoum ( het Griekse phiom dat meer bekt) ligt zo n 80 km t zuidst Cairo is hieruit gemakkelijk met bus bereikbaar. Er zijn prooi aan oever (lit 4, pp. 365,368; pp. 370,371), die hij danals krokodil greep in het war trok (lit. 12, pp. 228,229). Protocetus bewoog zich voort in het war door beging onrs l rvelkolom (lumbaal, verschill lijndist, sacraal caudaal). Pas lare soort hadd vermoelijk staartvin. Het vermog tot voortbeg op het land wasreeds srk verminrdof verdw, in hetwar war het snelle goe zmmers. De Basilosaurus bewoog zich voort door midl aalachtige beging, onrs kronkeling of golving l rvelkolom (lumbaal, sacraal, caudaal); beeglijkheid was groot, dit t ging kos snelheid. Het dier kon niet op het land lev (lit. 1, pp. 325 ev.). Het dier was dus niet voudigg eers uit reeks onr anre af Gizehsquare, vlak piramid. Het is uitgestrek laagvlak, pressie (naar schatting km) die vermoelijk is ontstaan door eolische erosie in het Plio Pleistoc. Door overstroming Nijl in lare tijd is er groot meer, Birket Quarun, gevormd. Ook nu nog mondt zijtak Nijl erin uit. Het meer is brak, bevat gro hoeveelhed vis; het moet vroeger veel gror zijn geest dan nu. De moerass rd al vroeg ontgonn bruikbaar gemaakt voor landbouw. Het meer was aan eertijds rijk krokodill er floreer eredist voor Sobek, krokodillgod. huidige, gro walviss, Er zijn kele archeologische beziswaardighed: wan verschil in aanzilijke ma verwant. zijn heddaagse Het kon vermoelijk niet lang aan stuk door zmm, noch diep duik leef waarschijnlijk in ondiepe marie omgeving (lit. 4, pp. 372, 373). De structuur lange br Dorudonachtig lijkt l op die morne walviss, wat suggereert dat ze dier in diepere war leefd (lit. 4, p. 373). neer je uitcairo oase binnrijdt, zie je aan linkerhand inig indrukkk overblijfsel stad Karanis, GrieksRomeinse nerzetting; all bei mpels kond word gerestaureerd. Er ligg voorts piramid, die al evzeer in verval zijn geraakt; bekds is die Hawara. Aan noordooslijke kant het meer ligg Dimae, ou stad, Egyp Terug naar Egyp: waar lag in vresnaam Wadi Hitan? Inrnetbood voor ze vraag uitkomst: op bpagina Faiyum Diary (zie liratuurlijst) stond beschrev dat Basilosaurus was gevond niet ver oase El Fayoum, 80 km t zuid Cairo. Overigs staat hier Quasr el Saghampel, waar vele papyri gemummificeer krokodill zijn gevond. De grafvondst uit Romeinse tijd zijn beroemd geword ge mummieportrett: in die tijd rd op hoofdzij mummie geschilrd, realistisch portret overle bevestigd. Deze portrett do srk dk aan raissanceschilrkunst. dat er slechts 249 skelett ligg, wat all verklar is door aan nem dat Gingerich in hebberige bui De bom pressie bestaat uit Middof Vroeg 100 skelett moet hebb meegom. Het was hoog tijd boek over geologie Egyp kop. Na Eoce afzetting, bekt door veel jongere meerafzetting. Aan noordzij het meer rijz kliff ig zoek rd dit, niet geheel onverwacht, The Geology of Egypt, (Said, 1990) voor prijs 380 guld. Het is voortreffelijk getailleerd boek, dat onrmeer ingaat op Cozoïsche afzetting Egyp, vs apart hoofdstuk wijdt aan El Fayoum (lit. 9). Direct al bleek dat onze eerre bering in het eers stuk in Afzetting over Egyp (lit. 17) over zandst omhoog dieuit LaatEoce afzetting ( Qasr El Saghaformatie) bestaan. Het gaat hier om zach, soms echr har, lichtgele tot lichtgrijze zandst, afgewisseld met kelebruineleemlag. Het zijn marie afzetting, die in naheid kust moet zijn gevormd; soms wordt verstd hout aangetroff. El Fayoum is in geologisch opzicht nietberoemd ge walviss,

3 AFZETTINGEN WTKG 22 (3) ge Oligoce landzoogdier. Bov zekliff die naar schatting 100 m hoog zijn, begint min of meer vlak landschap met heuvels die uiinlijk, na 10 tot 15 km, overgaan in het daarachr ligg geberg, Gebel Quatrani. Het betrefthier fluviatieleafzettingreeks uit het Oligoc, zee moet niet ver g g dat, to het aanraakt, verstd bleek zijn. Het lag voorhet Honneyday Hol, onze volgs reisgids goed goedkoop hol, prijz zijn sinds uitgave gids blijkbaar aanzilijk gesg (nl. nu 75 pond per dag, ongeveer fl. 52,50). Uiinlijk vond het Palace Hol, gevestigd in monumtaal gebouw in het ctrum stad. De prijs zijn geest, getuige evs voorkom rogg haaitand. Verstd hout komt hier veel voor, was relijk; 45 pond. Enig meest als worlhout (rhizoliet) mangrov. Er word zones met fossiel houtonrscheid rhizolietmet doorsne 1,2 tot2,2 m, groots r reld, vermeldsim Rasmuss met ige trots. bezwaar vormd luidsprekers onr ram r wille oproep voor het gebed, wier effect volgs Franse reisgids lijkt op het luchtalarm bombarmt.dit was juist; merkwaardig goeg beginn oproep reeds om 4 uur s Het landschap Oligoce Fayoum is niet helemaal ochtds. bekd: mogelijk war er spp, doorsned door talrijke rivier (volgs zekere Kortland). Of was het moeraslandschap met tropische boss (zoals Said mt)? Het is niet goed mogelijk hierover uitspraak do: boomstammkunn in vroegere tijd evgoed zijn aangevoerd uithet tropische, regrijke zuid. Tuss het versthoutkom opbepaal plaats zoogdierrest in overvloed voor. De gro fossiel, zoals Arsinoitherium Megalohyrax, zijn al vroeg in 20e eeuw gevond (na 1960 zijn er g gro fossiel meer ontkt), het aantal kleine soort dat wordt gevond, stijgt nog elk jaar. Het is rijks vindplaats in Afrika. Mheeft (Vroeg)Tertiaire zoogdier eig wijze opgrav ontwikkeld: aan het eind De volg dag bleek ook dat er g kele onrneming is die auto s verhuurt, verr dat er in het geheel g kaart is verkrijg Fayoum. Voor hol had zich inmidls agt Antiquiit Veiligheid geposerd die overal volg. Volgs holeigaar moest hem als lijfwacht gids beschouw, hoel man g woord Engels sprak. Gelukkig was hij snel om tuin leid: als één links, anr rechtsaf ging, raak hij in vertwijfeling ging dan zuchtd rug naar het hol. We ontkt in loop r tijd dat 4of 5 verschill agt elkaar aflost voor veiligheid ook in het hol blev overnacht. Onrtuss het alescaler con zorg campagne word sttjes op grond flict tuss Israël Palestijn voor naargeestige sfeer: doorlopd rd oorlogsfilms op TV vertoond met bezems ggeveegd, m laat dan wind zijn eror rking uitoef. Het jaar daarop word Egyptar rdzelfs opgeroep bloed af staan. kleine, ktsbare fossiel verzameld; doorerosie kan op ze manier 15 cm zand per jaar bom word Toch heeft dit naulijks in g gestaan in contact met lokale bevolking. ggewaaid. Vooral vondst primat (zoals Aegyptopithecus zeuxis) hebb aandacht getrokk (lit. 9). Belangrijks vraag voor bleefals eerst: waar ligtwadi Hitan met 249 of349 fossiele walviss? Niemandkon verr help, zelfs niet leid gezagsvoerrs De reiservaring Na zulke beschrijving wil je dit landschap ook zi Vreemling, Veiligheids Antiqiitpolitie, die s avonds placht kom op pleintje evtueel zelfs wat gaan zoek. Hoel doel was in stad. Nadat zaak uitvoerig met h hadd gericht op oerwalvis hoel wij vind dat fossiele landzoogdier niet in particuliere collecties thuishor, twijfeld, of kel Oligoc scheltje niet zoud moet redd verwoest uitrking erosie. We hadd echr totaal op afstand verre reismogelijkhed verkek, ondanks voorspoedige reis naar oase zelf. G Oligoc in situ gezi, kunn achraf conclur. besprok, hees m achrop brommer bracht na reis kele ur naar Hawarapirami. Het getuig gro hulpvaardigheid, ook toon het dat het zinloos was om ergs iets vrag. Bijkomd nael vrag is, dat er zich overal direct mig om je h formeert ms die iets t of iemand kn die iets et, zodat je uiinlijk zeker nietuitkomt waar je wilt z. Daags ema beslot naar Karanis gaan, ou stad ingang We arriveerd met bus in ige stad oase, Medina Fayoum. Midd oktober, herfst dus, in oase, omdat daar allerlei zandstlag hadd zi dagzom waar g afdaal naar oase toe. In land zou het he zomerdag zijn geest. Ondanks plaats meld ingang kaartje in reisgids bemerkt dat met rugzakk verre bepakking op of anre wijze blev ronddwal zonr hol vind. Bijna niemand sprak Engels er liep g toerist rond, wat bevreemd: vroeger zou dit druk bezoch plaats zijn geest. Wel vond onverwacht stuk hout langs beziswaardigheid, ging woestijn in. Hierop ontstond klein oproer ige soldat schreeuwd dat moest rugker. Op zo n ogblik is het t best do alsof je g Arabisch spreekt overigs g moeilijke opgave door lop, erop vertrouwddat soldat niet zullschiet. Helaas kwam ze l achr

4 WTKG AFZETTINGEN 48 verr mocht door De vondst h kwam ook buurt troff di aard dat tiging De bi ). echr dat Karanis, hem flict Lor sp. voor Umestone loblgerina Formatlon arme man gratis), trouws verplicht Aqul+anl, ozo, (Tek. Arie was, hij verstd rib, schiet, habi begeleid agt had De één vond con pijnlijk vervoer niet datje vervel om het was anr vond in aan. ( soekran ook omdat het l zelf (meestal blev lang zandgroeve bedankt mee lar bezich zei, betal, moest ging zand spalt gezorgd. vermijd voor Wel mariaal aan. dood had kunn vrilijk snoods zijn busreis Edithinella kleine ze stukje sriele, grijskleurige aanzigheid sprekd op Eoce oesrs, gastropod, De chef soldat was boos waarvoor want archeologisch walvis. In niet oud in lach. niet war kt, roggtand (Aetobatis sp.) mogelijk zelf er met zoek: kele Kwartaire dat inmidls ige fossiel in het zand gevon die veel inresse d, zoek trouws gesticuler schoot hij over duilijk ze liep 2001 (3), ook l ontkt. E soldaat leek manier zijn heftige Louis Funès hadd We lop. dathadd grafveld, maakt gebartaal met aan 22 ook hem in brand zon in was voor hem datje niet woestijn af Mal+a Janss) toe slok holeigaar woestijn war had was gev of thee aan verld dat iemand ingegaan totale instorting leiding gevraagd l rand aan brg. Wij hadd niet om bege opzetlijk s daar jogg, in zijn om meezwoeg, ongeoef begeleir [ scheuboek bied. De stond igszins harloos, afwijzd gover. Hoe er bleek ze laats hanlwijze toch bes. Na niets hadd bereikt, dat in stad hadd verblev lawaaiige drukke stad was. het stuk verstd hout nog Het maak het stof het hol 3 onthuts tot ek kwam dat mer ontkking nagoeg all dat het bovdi In arr s erg moe beslot gaan inspecr. verlat indruk op, zoals het daar in straatvuil lag. binn; Onverwacht daar was aangelegd, iemand uit nodig soort op haard 2 waarin verschill stamm ver std hout lag. We vroeg of het stuk buit kond kop bezorg rug zowaar, l moest ige per taxi m met t eigaar st mee nem. het hol die hem De commissaris vroeg hierna dat Edithinella Lor sp. Globlgerlna Aqultani, (Tek. Arle (5ozo Malta, Janss) lijke s tot stam, aan onrzij moet het over zijn Vei verbood gift inlicht. geld, het gav. In fraai stuk: Het was het hoofd over het zo hol zich verbredd voor zijn geest. versch dist overgd bruingekleurd gest. erop brak vervoer naulijks Gelukkig ct nar onrzoek l worls voor hem, mild gesmd, 70 bleek het Umestone Formatlon commissaris greep in aan! Dit gratis ën was het Antiquiitpolitie strgs moeilijkhed; zijn till. E nieu agt, ligheid bood het nieu duiwat verkiezeld De vervoer naar dag Ner

5 AFZETTINGEN WTKG 22 (3), land. De oplossing rd boodschapptas op hoe aan goedkope priva taxi kond kom. wieltjes, trolley; aan het ijzer framebond Zijn harlijke aanbod, geld in bewaring st vast kond zo zonr veel moei het gevaar nem als bescherming g diev, sloeg met hand voortduw. Maar hoe moest nu walviss kom? Waar lag diebeest eiglijk? Het ige dat wist dat aan overkant het meer, noordzij, het Oligoc het Eoc dagzomeh, hadd g ie hoe overigs af. Hij bleek minibusjes bedoel, die overal in Egyp rondrijd. Ze vroeg voor tochtje naar het meer 15 pond. Zo kond dan toch op g gaan. Het was half uur rijd naar het meer, dat zo bleek nu, op 30 km afstand Medina Fayoum daar kom. Zelfs het meer hadd nog niet zi ligg. Er red in stad l taxi s, hoe kond begrijpelijk uitdrukk; chauffeurs sprak all Arabisch bedong absur prijz? De vindplaats Gebel Quatrani zoud op loopafstand lag. Bij het plaatsje Tschak Tschoek stopt. De overkant het meer was duilijk zi: abusievelijk hield daarzichtbare heuvels voor Gebel Quatrani. Het plan zo ergs hur die motorbootje snel naar overkant zou brg, moest echr la archeologische beziswaardigheid t var. Erwar allroeibot ze wild l Dimae aan noordoostzij het meer ligg. Volgs holeigaar was het echr uitgeslot hier kom: Dimae was over zeer slech g all met jeep bereik. Wel naar eilandje brg, beslist niet verr. Na ig onrhanlwas taxi bereid nog verr langs het meer rijd, tot punt waar woestijn in wist hij iemand vind die bootkon regel ( kond lop. De prijs was 50 pond extra ze zoud ook nog heimelijk collectie antieke munt aanbood). nael zou Enige zijn dat zelf moest roei dat overtocht 4 uur zou dur. De volg ochtd stond yve dan ook zeer vroeg op. Onze begeleir gooi echr roet in het et: hij had met zijn bureau gebeld wist dat overkant ops het meer verbod rrein was. Dit nam hem niet in dank af. E bezoek aan hetbureau had g resultaat: chefbleef iger. De ige oplossing was dat naar Cairo zoud gaan, om aan zekere professor Ali Gabbali in het Departmt of Tourism toesmming vrag: veiy easy, no problem. Dezelf dag reisd afnaar Cairo, om daar ontkk dat er Departmts oftourismbestaan dat professor reeds uur geled naar het anre was vertrokk. We moest persoonlijk hem vervoeg of brief schrijv, wat waarschijnlijk kele dag zou kost. In het parmt, aan nog ige tijd, vol uur, op wacht zodat op gemak kond rondkijk! E aanlokkelijk aanbod waar ze lar spijt kreg. Na 45 km rijd stopt ze op punt waar inrdaad zandheuvels bepaal voet kond bereik. De prijs bleek echr onverwacht zijn opgehoogd tot 150 pond. Het onrhanlrd beïnvloed door zekere emoties; vloekd stapt in bus gelastt h direct rug rijd. Dit was ook er niet bedoeling prijs vloog omlaag tot 100 pond. Moe door dit gezeur smd toe, overgekom prijs bleek allerminst finitief; op rugg zou ze uiinlijk 120 pond word. E uur was veel kort, voldo voor eers indruk. De bestond uit kele oogst haaitand, visrest wat schelp. We beslot anre dag rug ker meer tijd nem voor verr onrzoek. De taxi bood aan opnieuw brg op lar tijdstip op anre kant Cairo, rd ggehoud door hal voor nu slechts 80 pond. Achraf reerd secretaress: mocht professor niet stor dat ze die eers dag dus behoorlijk hadd afgezet. ze had net belangkk komst. Inrdaad hoord uit beldd vertrek geroezemoes gelach kom. Het rd dus toch brief, waar het antwoord, ge feestdag morg rustdag overmorg, t vroegs zardag, vermoelijk zondag ofliever maandag kon word verwacht. We moest opbell. De professor kon niet voor elk onbullig briefje word gestoord. We mdook het getinkel glaz achr ur hor. Op afgesprok tijd plaats stond er overal taxi s, niet ge met wie hadd afgesprok. Na kor aarzeling beslot op goed geluk minibus nem. De reis naar het meer, eers 30 km dus, kos nu slechts 2 pond, zo n bus is dan ook volgestouwd met ms. Overigs: ier is vrilijk zonr bezwaar elt m brood war met je. VanuitTschak Tschoek ging er g minibus naaronze vindplaats, tot onze verbazing luk het om afstand liftd af Ontmoedigd gesillusioneerd ging rug naar Medina Fayoum. Wel hadd agt op grond legg. Nu meer tijd hadd, kond ook kele verr geleg kliff bereik. Het was veraming na al het lawaai geraas het verkeer stad, ein onze gedrag begrep, dat hun inrvties niet thousiast hadd gemaakt. Ze trokk zich af dat momt boos hooghartig rug negeerd verr. Als er all op uit wild gaan, dan moest dat ; zij zoud g hand meer uitsk voor onze bescherming veiligheid. Dit was groot voorel: kond einlijk onze eig gang gaan ziof op eig gelegheid het meer kond kom. E jong wist lijk op jezelf rond lop op plaats waar niet alle kant ms auto s op je af kom... dacht, want ops kwam er kele herrs die uiraard wild t wat d. Ze liep met langs mee binn half uur had zich groep ti ms geformeerd, die hurkt waar wij dat d, stopt waar wij stopt volgd als wij doorliep.

6 50 AFZETTINGEN WTKG 22 (3), 2001 En to lag er ops in het zand rvel, behoorlijk exemplaar, 20 cm groot, het ding verkruimel na al aanraking. Natuurlijk toch geprobeerd het mee nem het kwam, g niet s verwachting in, zo veel erger beschadigd in het hol aan. Ook blek er meer haaitand ligg dan eerst vermoedd: afspraak hadd met heer Rushdie Said, schrijver het geologische boek, hielp niet: als hij het al had begrep, dan was heer Said afzig. Hij es verr op groot bord, dat vermelddat het museum op vrijdag geslot was. Wij z erop dat het donrdag was dat het museum dus toch beetje geopd moest zijn. Hij verschool zich all dieper g achr het uiinlijke aantal zou 500 bedrag. To herrs maal door kreg dat er g bakshees zoud kom, drop ze mopperd af. En opnieuw vond rvel, ditmaalin bere staat, zij het in kele ti onneembare taalbarrière. We ontkt voor ingang mig st, waaronr kele fraaie stamm verstd hout palmhout. M had het elkaar ge tall stukk gebrok. De reis rug lever iets meer metseld tot soort afgrzing g tuin m problem op: het was donker geword auto s stopt minrsnel. Gelukkig nam toch iemand mee, die zie voor ze rgelijke tips ook het voortreffelijke boek drs. Huisks (lit. 3, pp. 197 ev.). zelfs lange omg voor maak. Op ze wijze zijn nog maal ruggegaan, rd op zereis bekogeld met st door groepjongs uit En hoe liep het af met stuk verstd hout? Daags voor vertrek informeerd het bureau onze luchtvaartmaatschappij, Air France, m verzeker Tschak Tschoek. Naast haaitand (onrmeer Carcharhinussoort(50%), Isurus praecursor, Odontaspis,, dat het vervoer met betaling verr g proble Jaekelotodus trigonalis), hadd nu 4 walvisrvels, kleinere grore, juviele wat exemplar, stukjes schel ribfragmtjes. Verr nog Cilindra m zou oplever, s Ochtds om 6.30 uur vroeg incheckbalie luchthav was het echr impossible. Dit veranrto voorsld betal. canthus, Propristis schinfurthi anre, soms fraaie Het ding woog 72 kg, wat zo n 780 guld zou kost. visrest ook krokodill schildpadrest. Weinig mollusk, slechts stkem, meest bivalv, ook Clavulithes. Gezi beperk tijd zijn niet dieper woestijn ingedrong, noch hebb Oligoce afzetting bov kliff gezi. Na rugkomst in Nerland ontkt via Inrnet dat Wadi Hitan, Zeuglodontvallei, nog zo n 80 km Tschak Tsoek is geleg. De g is al veel eerr opgehoud; waarschijnlijk is ze plaats all bereik als je jeep skundige gids huurt er kleine privéexpeditie meerre dag maakt. Het hur rgelijke jeep kan all in Cairo. Bedacht moet word dat het verkeer in Egyp chaotisch erg onveilig is. Voorts zijn er buit sd overal controles, omdat Ops kwam er chef luchthav, die met drie argumt alle hoop bom inboor: het was zwaar, het was niet in kist verpakt rugg zijn rknemers kond rgelijke vracht niet aan. Het kon l als cargo word vervoerd, zedist was op dit tijdstip niet op. Pas veel lar, to slaappill war uitgerkt, beseft dat waarschijnlijk ige sekpning haddkunn help. Air France droeg op, het stuk buit luchthav brg, onmogelijkheid omdathet al binn vliegtuig half uur zou vertrekk. E poging stronk stiekem als handbagage mee nem, net als heer Thewiss met zijn Ambulocetusschel, strand to zag dat het door scanner moest hal: handbagage mag 10 kg m vreest dat nieu aanslag toeriststroom zal g het zou opvall dat het stuk allmet belemmer. E echtpaar dat auto per rondreis had ën kond optill. We liet het daarom heimelijk in vertrekhal achr, met spijt ook angst dat ze gemaakt, verl dat ze om paar kilomer rd aangehoud seds pas na betaling veel pond kond doorrijd. zoud arresr voor het poner verdacht pakket. In het vliegtuig beslot op Schiphol Air France vrag, of ze fax naar Caïro kond In Cairo hadd nog dag over; eers dag stur st lag op plaats die goed kond rd besed aan het nog s bekijk piramid. De dag zoud het Geologisch Museum gaanbezichtig, hopd nu s rkelijk oog in oog kunn staan met volledig skelet Basilosaurus. Het museum staat echr in g kele gids vermeld. Informer het Museumvoor Archeologie bood uitkomst. Het Geologisch Museum bleek onrgebracht in gebouw aan oever Nijl. Vanuit Tahrir Square kun je metro nem na vier halt uitstapp station El Zahra; daaruitis het slechts 100 mer lop in richting rivier. Na snelle, probleemloze reis bleek het museum zijn geslot. E man die g omschrijv. Met bus naarhet kantoor AirFrance op het Daar rd beloofd dat Schipholrrein. er direct actie zou wordonrnom; als in Utrecht zoud aankom, was er llicht al nieuws, anrs toch zeker op maandag, na het ekd. Dinsdag gebeld met Air France (niet gemakkelijk: lijn zijn voortdurd bezet) vernom dat er nietswas gebeurd. Wosdag toevallig merker h aan lijn gekreg die met zijn var l s verstd houtin Frankrijk had gezocht voor in actie wil kom. De volg dag was het stuk gevond afgegev Zekerheids Veiligheidsdist Luchthav in Caïro. M woord Engels sprak, schud allontkndhet hoofd voor het geslot hek. De smoes dat belangrijke zou het balie Air France zoud brg ek hebb om overtocht regel. Nu moest

7 Grondboor In; AFZETTINGEN WTKG 22 (3), taling uitkeringsrecht (fl. 180,), uiraard, opslagkost omdat het pas na het ekd mocht ophal het dus in loods moest word opgeslag. Maandag gebeld; er moest eerst formulierword doorgefaxt met daarop waar het stuk. Hier het toch in or kom; je zou immers dk dat het kleinigheid is om het hun balie naar cargoafling lat transporr. Eers probleem was echr, dat je cargo contant moet afrek. Creditcards of anrebetaalmidlhadd g nut. Te groots probleem was dat iemand het moest ophal over zou opnieuw perctage word berekd. Pas balie Air France paar cargo moest brg. Wie to hadd ingevuld dat het evveel waard was als moest dat dan do hoe moest zo n man aan zijn dragersloon kom? gek ervoor wil gev ontk m het bestaan non valid formulier.momel zijn alle hinrniss overwonn KLM zeg toe, dat ze het als cargo wild vervoer, staat verststam in huiskamer ( kost belop elkaarzo n fl. 2285,). Nu er 3 mits iemandhet sbetreff afling zou brg. Niemand KLMCaïro kon het zelf ev ophal waxinelichtjes op brand,blijkt het prachtige kaarsstandaard die vermoelijk fraai onrel voorbeeld kerststal zal vorm (lit. 3, p. 315). balie Air France. Air FranceCaïrokon het absoluut niet naar KLM cargo brg. Zeker 15 bedrijv gebeld, zogaam sneldist, om h het vervoer lat regel. De mees igerd direct; tv s, stofzuigers of ijskast misschi l, stuk st zeker niet (Fex, Charge Courier, Ned. Pakket Dist, UPS, z.). DHL wil g klant aannem die niet Geraadpleeg liratuur 1 Buchholtz, E.A., Implicati ofverbralmorphology for LocomotorEvolution in Early Cetacea. The Emergce of Whales, Evolutionary Patms Kamer Koophanl stond ingeschrev. in the Origin of Cetacea, J.G.M. Thewiss (red.). New Via via regeld Kamer Koophanl nummer, prijs DHL, 2500 guld, was l erg hoog... E anr, Danzaz, wil het voor 850 guld do, haakta halve ek af. Het moerbedrijf in Lond wil het l do, TNT veres naar TNT Amsrdam.TNTAmsrdam zei dat zij het niet kon do, omdat in Utrecht woond nog g klantnummer hadd; distin Utrecht moest naar special York and London: PlumPress. 2 Heslinga, F.J.M., J. Schut, De fossiele Cetacea in Nerland. Hamer: 1971 (2), pp. 5463; 1971 (4), pp. 6678; 1971 (5), pp Huisks, C.F.M., Hof Gaard Wereldlijke Kerkelijke Hoogtijdag. De practische toepassing onzer fossiel; ige wk voor Verrking tot Leid; Huisnijverheidsproduct. services vrag. TNTUtrecht meld dat gewone Brill. dist er g raad mee wist dat niet met special services kond sprek. Na anrhalveek moest naar 4 Madar, S.I., Structural Adaptati of Early Archaeoce Long Bones. The Emergce of Whales, Evolutionary Patms in the Origin of Cetacea, Cairo word gefaxt dat m nog ev geduld moest hebb met st. Inmidls hadd al 7 dag besed aan urlang vruchloos bell. J.G.M. Thewiss (red.). Plum Press. New York and London; 5 Milinkovitch, M., M.Berubé; PJ.Palsboll, Ceta Uiinlijk bood Air France hulp: kond goed ceans Are Hihgly Derived Artiodactyls. The koop ticket naar Cairo krijg (777 guld) om het zelf Emergce of Whales, Evolutionary Patms in the naar cargo brg (jazeker). Erg fijnzinnig dat ops Air France in Caïro (daags voor het opgehaald zou word) bericht dat maat vol was dat ze st Origin of Cetacea, J.G.M. Thewiss (red.). New York and London: Plum Press. 6 O Leary, M.A., Phylogetic and Morphometric zoud ggooi. Weer fax lat verstur. In Caïro aangekom, iger KLMCaïro merkwaardigerwijze toch het stuk aan nem. Het opbell bevri Egyptoloog in Nerland, die maatschappij verzeker datfossiel vrij geëxporerd mocht word, maak g kele indruk. Er was t slot slechts één maatschappij, British Airways, die het fossiel aannam, mits er voor zou exportvergunning word betaald (350 guld) mits iemand Archeologische Dist Reassessmt of the Dtal Evidce for a Mesonychian and Cetacean Cla. The Emergce of Whales, Evolutionary Patms in the Origin of Cetacea, J.G.M. Thewiss (red.). New York and London: Plum Press. 7 Paymans, Th. H.J. Vliet, E rondreis door Egyp. 8 Said, R., 1990.Cozoic. Afzetting 18 (4), pp The Geology of Egypt, R. Said (red.). Rotrdam; A.A. Balkema. er ook toesmming had verld. Na anrhalve ek 9 Sim, E.L., D.T. Rasmuss, Verbrale wacht nam contact op met British Airways paleontology of Fayum: History of Research, faunal vernam, dat het stuk hout nooit (let l nooit ) zou review and future prospects. The Geology of zijn ingeklaard. Na er ek wacht ( het verstur merslange fax uit Amsrdam naar Caïro Egypt, R. Said (red). Rotrdam: A.A. Balkema. 10 Uh, M.D., 1998.Middle to La Eoce Basilosau om st rug vind) kwam het bericht dat het rines and Dorudontines. The Emergce of naar Schiphol zou kom. We kond het ophal na be Whales, Evolutionary Patms in the Origin of Ceta

8 In; 52 AFZETTINGEN WTKG 22 (3) cea, J.G.M. Thewiss (red.). New York and London: Plum Press. 11 Williams, E.M., Synopsis ofthe Earliest Cetaceans. The Emergce of Whales, Evolutionary Patms in the Origin of Cetacea, J.G.M. Thewiss (red.). New York and London: Plum Press. 12 Zimmer, C., Met name De Walvisformule ; Langs Kust Tethyszee ; Van Lop naar Zmm ; NaarZee'. Aan Warkant, over evolutie soort. Amsrdam/Antrp; Contact. (At the War s Edge, Macroevolution and the Transformation of Life, 1998). Websis De bsi Faiyum Diary is vind op: tot met HlkJan Vliet Theo A. Tasmanstraat Paymam, 41, 3531 GS Utrecht, iriiemort (Keuss, 1649) Goldberg Nordllnger Rles (Tek. Cor Karnekamp')