Ouderen verwachten niet dat hun kinderen helpen

Transcriptie

1 Ouderen verwachten niet dat hun kinderen helpen De overheid wil dat senioren zo lang mogelijk thuis blijven wonen, met meer zorg van familie en bekenden. De vraag is of dat gaat lukken. Manon Vanderkaa, directeur van de Unie KBO: Maar liefst tweederde van de senioren verwacht niet dat hun kinderen een handje zullen toesteken wanneer dat nodig is. Een aanbod van de kinderen om bij hen te komen wonen, zou 91% van de senioren afwijzen, zo blijkt uit ons onderzoek over Langer thuis wonen. De Nederlandse senioren willen wel graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen. De vraag is of hun huidige woning daar wel geschikt voor is. En wie er voor hen zorgt als ze het niet helemaal meer op eigen kracht redden. In het onderzoek van de Unie KBO onder 600 senioren blijkt dat slechts een derde van de senioren denkt dat hun kinderen bij zullen springen wanneer dat nodig mocht zijn. Bijvoorbeeld bij boodschappen doen (20 procent), op afroep helpen (18 procent), met vervoer (17 procent), met financiële en administratieve zaken (17 procent) en onderhoud of klusjes (15 procent). Als de zorg intensiever wordt, zal de hulpbereidheid wat minder zijn, zo denken de senioren, zegt Manon Vanderkaa. Bang voor scheiding Verreweg de meeste senioren wonen zelfstandig. De meesten (59%) wonen samen, maar bij 18% kan één of beide partners niet meer alles zelfstandig doen. Zij helpen elkaar of krijgen hulp. Maar hoeveel zij hun partner ook helpen, er komt misschien ergens een moment dat dit niet meer lukt. Respondent Theo (74): Dat is op dit moment al een probleem, omdat ik nu zelf ook hulp nodig heb. Vóór mijn gedeeltelijke invaliditeit kon ik haar voldoende helpen, ook na drie herseninfarcten, maar nu lukt dat niet meer. Drie van de vier samenwonende senioren denken er wel eens aan dat ze gescheiden van hun partner moeten gaan wonen als hun partner iets mankeert: ruim de helft is daar bang voor. Overheid steunt niet De Nederlandse senioren bereiden zich wel op tijd voor op langer thuis wonen. Zo heeft 38% van alle senioren al aanpassingen aan hun huis laten verrichten. Zoals een inloopdouche, verhoogd toilet, het verwijderen van drempels, bredere deurposten, trapleuningen, beugels en handgrepen of slipvaste tuintegels. Toch geeft 15% van de senioren aan te willen verhuizen naar een woning waarin ze langer

2 zelfstandig kunnen blijven wonen. Hun huis krijgt van hen een onvoldoende voor toekomstige bewoning. 57% van de senioren vindt dat de overheid veel te weinig financiële steun geeft om de woning aan te passen voor langere bewoning. 72% is van mening dat er veel te weinig geschikte seniorenwoningen in Nederland zijn. Een grote meerderheid (68%) denkt overigens dat de overheid het langer thuis wonen bij senioren alleen maar stimuleert omdat dat goedkoper is. Niet meer zelfstandig, wat dan? Als zelfstandig wonen niet meer mogelijk is, gaan bijna zes van de tien senioren het liefst naar een aanleunwoning, gevolgd door een verzorgingshuis (15 procent) of een tussenvoorziening (14 procent). Slechts 2 procent zou graag intrekken bij familie. 77% van de zelfstandig wonende senioren verwacht dat ze tot aan hun overlijden zelfstandig kunnen blijven. Verlaging eigen bijdrage huishoudelijke hulp noodzakelijke stap In 2015 kunnen gemeenten met geld van het Rijk de eigen bijdrage van cliënten verlagen tot 5 per uur. Zo wordt het financieel aantrekkelijk om gebruik te maken van de toelage en huishoudelijke hulp te houden. De Unie KBO is hier blij mee; het komt tegemoet aan de vele signalen die we hebben gekregen via het Nationaal Meldpunt Ouderzorg dat huishoudelijke zorg (te) duur wordt voor veel ouderen. Het kabinet wil met de verlaging van de huishoudelijke hulptoelage werkgelegenheid in loondienst behouden. En daarmee voorkomen dat mensen uitstromen van loondienst naar alfahulpconstructies. In oktober 2014 investeerde het kabinet al 100 miljoen euro om ontslagen te voorkomen. De sector zelf heeft ook geïnvesteerd. De Unie KBO vindt het goed dat nu ook de cliënt voordeel krijgt. Dat is nodig: het merendeel van de meldingen via het Nationaal Meldpunt Ouderenzorg heeft betrekking op vermindering van de huishoudelijke zorg. Dit heeft grote consequenties voor kwetsbare ouderen thuis. Veel melders hebben nauwelijks een netwerk van mensen die huishoudelijke taken kunnen overnemen. Deze melders zijn bovendien financieel niet in gelegenheid om de benodigde huishoudelijke hulp - met name het zware huishoudelijke werk dat ze niet meer zelf kunnen doen - in te kopen.

3 Om administratieve lasten weg te nemen, wordt er gewerkt aan een landelijk systeem waarvan alle gemeenten en aanbieders gebruik kunnen maken bij de uitvoering van de regeling. Klik hier voor het bericht hierover van de Rijksoverheid. Unie KBO breekt lans voor passende dagactiviteiten mantelzorgers! Wat ons opvalt binnen de huidige zorghervormingen is de geringe focus op begeleiding: dagopvang, respijtzorg en zorgboerderijen. Cruciaal voor ouderen én Zijn er straks passende dagactiviteiten voor mij? Veel ouderen zijn bang dat alle zorgdoelgroepen bij elkaar worden gezet en dat ze alleen in aanmerking komen voor dagopvang in hun wijk. Volgens GGZ Nederland wordt er flink gekort en dreigt de dagbesteding in 2016 zelfs te verdwijnen. Ook zijn er zorgen over het opleidingsniveau van de begeleiders. De Unie KBO deelt die zorgen en breekt een lans voor goed gemeentelijk beleid. Overgangsrecht In 2015 geldt een overgangsrecht voor de voormalige AWBZ-cliënten. Mensen met een vroegere AWBZindicatie behouden hun rechten tot 1 januari Maar worden die rechten ook allemaal ingewilligd? De Unie KBO vreest van niet. Er wordt momenteel meer bezuinigd dan nodig is. Een achteruitgang in voorzieningen mag echter niet gebeuren, want zinvolle dagbesteding is te belangrijk voor kwetsbare ouderen en hun naasten. 3 maart 2015

4 Gezond thuis blijven wonen: zeven voorwaarden van de Unie KBO Ouderen blijven langer thuis wonen. Dat vindt de Unie KBO een goede ontwikkeling. Ouderen houden zo lang mogelijk regie over hun eigen leven. We willen dat dit ook na januari 2015 zo blijft, als de veranderingen in de zorg concreet worden vormgegeven. In de beïnvloeding van de wetgeving (Wmo en Wlz) heeft de Unie KBO resultaten geboekt rond zeven voorwaarden om gezond thuis te blijven wonen. De Wmo wordt definitief ingevoerd op 1 januari De Tweede Kamer rondde op 24 april de behandeling van het wetsvoorstel af met de stemming over de ingediende moties en amendementen. Het resultaat is een flinke verbetering ten opzichte van eerste wetsvoorstel. De Unie KBO is blij dat er aan een aantal voorwaarden is voldaan waarmee ouderen langer gezond thuis kunnen blijven wonen. Daar hebben we flink voor gelobbyd! Op een aantal punten zijn we echter nog steeds niet gerust. Een overzicht: 1. Wijkverpleegkundige krijgt de regie en blijft buiten het verplichte eigen risico Het kabinet investeert voortaan in sociale wijkteams die een link moeten leggen tussen het sociale en medische domein. Hierin speelt de wijkverpleegkundige een belangrijke rol. Hier heeft de Unie KBO vijf jaar lang onafgebroken voor gestreden! Het wijkgerichte werken waarmee gemeenten al langer bezig zijn, wordt hiermee versterkt en voortgezet. Bovendien hebben we nu de toezegging dat de wijkverpleegkundige buiten het verplichte eigen risico blijft. 2. Samenhangende eerstelijnszorg Het kabinet zet stevige ambities neer om samenhangende eerstelijnszorg voor ouderen mogelijk te maken. In een brief aan de Tweede Kamer laat minister Schippers weten dat de huisartsenbekostiging wordt aangepast, juist met het oog op samenhangende zorg voor kwetsbare ouderen. De Unie KBO is ingenomen met dit signaal van de minister. 3. Dagbesteding en vervoer De bezuiniging op dagbesteding is in het recente Zorgakkoord van 17 april voor het jaar 2015 verminderd ten opzichte van de oorspronkelijke bezuiniging. De korting op dagbesteding van 25% is verzacht naar een meer realistische korting van 6%. Een hele stap vooruit. 4. Betaalbare eigen bijdragen

5 De veranderingen in de zorg en de voorzieningen voor ouderen hebben ook financiële gevolgen voor ouderen. De Unie KBO steunde een motie van Kamerlid Van der Staaij. Hij stelt dat een stapeling van eigen bijdragen van algemene voorzieningen en maatwerkvoorzieningen onwenselijk is. Het kan er namelijk toe leiden dat mensen om financiële redenen moeten afzien van (een deel van) maatschappelijke ondersteuning. De Unie KBO vindt dat er een maximum moet komen voor het totaal aan eigen bijdragen. De motie werd eind april aangenomen. De regering moet er nu bij gemeenten op aandringen dat zij rekening houden met een kostenstapeling bij het vaststellen van de eigen bijdragen. Net als de regering volgt ook de Unie KBO hoe gemeenten hier in de praktijk mee omgaan. 5. Onafhankelijke cliëntondersteuning Cliënten krijgen voortaan onafhankelijke ondersteuning. Dit is aangepast in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en een belangrijke, nieuwe verworvenheid. De Unie KBO wil nu echter ook dat dit recht wordt opgenomen in de Wet Langdurige Zorg (WLZ) en heeft de Tweede Kamer hierover een brief geschreven. 6. Toegang tot verzorgingstehuis Als zorgbehoevende oudere wordt het steeds moeilijker om een indicatie te krijgen voor het verzorgingstehuis. Haast onmogelijk, zo leek het lange tijd. Gelukkig voorziet het recente Zorgakkoord van 17 april in een ruimere toegang tot het verzorgingshuis. Harde garanties ontbreken echter. Dit is zeker een punt van aandacht voor de Unie KBO. 7. Mantelzorg Een punt van zorg is en blijft de positie van mantelzorgers. Nu veel ouderen steeds langer thuis blijven wonen, is er meer oog nodig voor de mantelzorgers. Tot nu toe blijft hun positie binnen de hervormingen zwaar onderbelicht. Overbelasting ligt op de loer. En dat kan grote gevolgen hebben voor zowel henzelf als voor de kwetsbare ouderen in onze samenleving. Door goede ondersteuning van mantelzorgers in combinatie met voldoende aanbod van respijtzorg, kan veel ellende worden voorkomen. Aandacht voor ouderenhuisvesting Thuis oud worden willen we allemaal. Als het nodig is met behulp van de juiste zorg en ondersteuning. Maar dan moet je woning - huur of koop - dat wel toelaten. Onder druk van onder meer de Unie KBO komt het kabinet nu in actie. Uitgaande van de huidige bevolkingssamenstelling moet het aantal geschikte woningen voor ouderen jaarlijks met worden uitgebreid. En dan hebben we het nog niet over het huidige tekort van geschikte woningen, zo n 4 % van de voorraad. Aandacht voor ouderenhuisvesting mag dus absoluut niet ontbreken binnen de hervormingsplannen van de langdurige ouderenzorg. Rijksplan en regiotafels Minister Blok (Wonen en Rijksdienst) dacht hier tot voor kort anders over. Maar onder druk van de Tweede Kamer en diverse

6 maatschappelijke organisaties, waaronder de Unie KBO, is het nu zover. Minister Stef Blok (Wonen en Rijksdienst) en staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) hebben de mogelijkheden in kaart gebracht om ouderen langer thuis te laten wonen. Hun plan Langer thuis wonen concentreert zich op het stimuleren van regionale samenwerking, omdat mogelijke knelpunten zich daar zullen voordoen en daar opgelost moeten worden. Het gaat om mogelijkheden voor wonen en zorg dicht bij de mensen, hun netwerk en hun buurt. Het kabinet stelt regiotafels in om kennis en informatie te delen. Daar zitten zorgverzekeraars, zorgkantoren, gemeenten, zorgaanbieders, woningcorporaties, clientenorganisaties en beroepsorganisaties bij elkaar. De Unie KBO is erg benieuwd naar de maatregelen die worden voorgesteld. Het moge nu al duidelijk zijn dat gemeenten, woningbouwcoöperaties, zorgaanbieders en ouderenorganisaties op lokaal niveau intensief moeten gaan samenwerken. Medicijnbewaking ouderen moet beter De controle van zorgverleners op het medicijngebruik van ouderen moet beter, zo blijkt uit het jaarlijkse medicijnonderzoek van de Unie KBO. De Unie KBO roept ouderen op om zelf het gesprek aan te gaan met hun apotheker. Het is de derde keer dat de Unie KBO de grootste seniorenorganisatie van Nederland - de controle op het medicijngebruik onderzoekt. Ook dit jaar komt naar voren dat apothekers en huisartsen nog steeds te weinig informeren naar het medicijngebruik van ouderen. Circa 33% van de apothekers doet uit zichzelf bij oudere patiënten navraag over het medicijngebruik en circa 20% van de huisartsen. In die laatste groep zien we wel een verbetering ten opzichte van eerdere jaren. Waarom is dit zo belangrijk? Manon Vanderkaa, directeur Unie KBO: Apothekers zetten het medicijngebruik in het actueel medicatieoverzicht (AMO). Dit belangrijke overzicht is sinds 2011

7 verplicht. Het draagt bij aan een daling van medicatiefouten bij spoedopnames in het ziekenhuis. De Unie KBO roept ouderen daarom op om regelmatig in gesprek te gaan met hun apotheker. Bij veranderingen in medicijngebruik na ziekenhuisopname, bij gebruik van zelfzorgmedicijnen, maar ook voor een medicatiecheck. Andersom willen we dat apothekers steeds meer de patiënt en het gebruik centraal stellen en niet de geneesmiddelen. Medicatiebeoordeling Een medicatiebeoordeling kan veel onheil voorkomen. Dit is een periodiek gesprek over het medicijngebruik tussen cliënt en apotheker of huisarts. Dit gebeurt nog veel te weinig. Ondanks dat er al geruime tijd een duidelijke richtlijn polyfarmacie bij ouderen bestaat en ondanks het feit dat de medicatiebeoordeling een verzekerd onderdeel is van de basisverzekering Weinig artsen en apothekers beginnen hierover uit zichzelf. Manon Vanderkaa: Helaas is er nog te weinig capaciteit om alle noodzakelijke medicatiebeoordelingen uit te voeren. Het aantal 65-plussers neemt toe en een goede medicatiecheck kost tijd. Bovendien valt de vergoeding bij de meeste zorgverzekeraars onder het verplicht eigen risico en dat vormt voor ouderen een financiële drempel. Hier is nog veel te winnen." Winst door check De Unie KBO is daarom blij met de recente toezegging van de Inspectie voor de Volksgezondheid om streng te gaan toezien op benutting van de medicatiebeoordeling. De Unie KBO lobbyt voor een versnelde invoering van de medicatiebeoordeling en betere voorlichting voor ouderen. Manon Vanderkaa: "Senioren kunnen veel baat hebben bij een medicatiebeoordeling. Oudere patiënten met meerdere aandoeningen lopen grote risico s op medicijnvergiftiging, ongelukken en ziekenhuisopname. Daarom roepen we alle senioren op: stap zelf naar de apotheker!" Onderzoek naar ouderen thuis; doe mee! Thuis goed oud worden, dat willen we allemaal. Kwaliteit van leven en zelfredzaamheid staan hierbij centraal. Omdat er grote hervormingen op ons af komen, doet de Unie KBO met Zilveren Kruis Achmea samen een onderzoek onder

8 ouderen. Vult u onze vragenlijst in? Voorafgaand aan de grote wetswijzigingen willen wij weten hoe het gaat met thuiswonende senioren boven de 65 jaar, als een nulmeting. Hoe gaat het met u, hoe voelt u zich, hoe is uw gezondheidstoestand en krijgt u momenteel (voldoende) zorg aan huis? Op basis van alle uitkomsten verwachten we uitspraken te kunnen doen over de huidige kwaliteit van zorg. Vervolgens monitoren we de veranderingen in levenskwaliteit na alle transities in de ouderenzorg. De Unie KBO vindt het een belangrijk onderzoek, dat verbeterpunten aan het licht moet brengen. En dat van grote importantie is voor onze belangenbehartiging richting Rijk en gemeenten. Doe daarom met ons mee! Het onderzoek duurt nog tot 1 juni Klik hier voor de vragenlijst. Vaker meedoen met onderzoek van de Unie KBO? Kijk op onze onderzoekspagina of word lid van ons KBO Panel! Unie KBO-lobby herkenbaar in Wmo 2015 De Wmo wordt definitief ingevoerd op 1 januari De Tweede Kamer rondde op 24 april de behandeling van het wetsvoorstel af met de stemming over de ingediende moties en amendementen. Het resultaat is, met dank aan de lobby van de Unie KBO en partners, een flinke verbetering. Ten opzichte van het conceptwetsvoorstel is er veel verbeterd. Bijvoorbeeld op het gebied van onafhankelijke cliëntondersteuning en stapeling eigen bijdragen. Ook heeft de staatssecretaris toegezegd eind mei met een brief te komen over geschikte woningen voor ouderen. Daarnaast verzacht het recente Zorgakkoord van 17 april, voor het jaar 2015 de oorspronkelijke bezuiniging van 25% op de dagbesteding ouderen en voorziet het in een ruimere toegang tot het verzorgingshuis. Angel uit wetsvoorstel Met het recente akkoord is voor de Unie KBO de belangrijkste angel uit het wetsvoorstel Wmo. Met het extra toegezegde geld ontstaat een duidelijk vangnet voor de huidige cliënten in de vorm van een

9 overgangsjaar. De Unie KBO heeft zich hiervoor hard gemaakt. De korting op dagbesteding van 25% is verzacht naar een meer realistische korting van 6%. De bezuiniging op huishoudelijke verzorging is eerder verzacht naar 40%. Zowel Unie KBO als CSO hebben de Kamer openlijk steun betuigd aan een motie van Mona Keijzer en Linda Voortman om ouderen niet uit te sluiten van PGB in ZVw. Hierover is al eerder een brief uitgegaan. Ook is de motie van Van der Staaij over verhogingen eigen betalingen ondersteund. De motie van Van der Staaij is aangenomen. Helaas, de motie van CDA en GroenLinks over uitsluiting van ouderen in PGB in de Zvw is niet aangenomen. Onvoldoende geschikte seniorenwoningen Om ouderen langer thuis te laten wonen, zijn er voldoende geschikte woningen nodig. En die zijn er onvoldoende in Nederland. De Unie KBO stelt het aan de kaak in de belangenbehartiging. Zeker extra seniorenwoningen moeten binnen vijf jaar gerealiseerd zijn: nieuwbouw en aanpassing. Het zogenaamde levensloopbestendig wonen komt echter te traag op gang. Een ondergeschoven kindje binnen alle hervormingen van het ouderenbeleid, zo vindt de Unie KBO. Een geschikte woning, woningaanpassing, slimme innovaties en nieuwe technologie maken het mogelijk om ook op zeer hoge leeftijd zelfstandig te blijven wonen. De Unie KBO pleit al jaren voor actie, maar het overheidsbeleid in deze laat te wensen over. We besteden hier in de belangenbehartiging de komende tijd extra aandacht aan. Via deze nieuwsbrief houden we u op de hoogte!