Reader Werken Op en Met Touwen

Transcriptie

1 Reader Werken Op en Met Touwen Sport coördinator geüniformeerde beroepen (SCUB) CIOS Arnhem, Goes-Breda, Heerenveen en Sittard

2 Inhoud 1. Inleiding Doel van de module Richtlijnen en eindtermen Eigen vaardigheid WOMT Lesgeefvaardigheden 4 2. Plaats van WOMT binnen het geüniformeerde werkveld Algemeen Leren Trainen Vormen 5 3. WOMT Inleiding Geschiedenis De vaste touwbaan Alternatieve touwbanen Touwhindernisbanen 8 4. Materialen Inleiding Touwen Dragende lijnen Niet dragende lijnen Bindtouw Bandschlinges / sangels Wadra/tirfor opspanapparaat Veiligheidsaspecten voor het gebruik Afschieten van een touw Opschieten van een touw Knopen Inleiding Eigenschappen Soorten knopen Paalsteek Mastworp Ankersteek Prusikknoop Stoeltjesknoop Vissersknoop Trompetsteek spanknoop Stappenplan opbouw horizontale touwbaan Inleiding Principes Principes touwbanen Principes wadra/tirfor opspan apparaat Stappenplan touwbaan Stappenplan spanknoop: Stappenplan dwarssjorring: Verschillende technieken Verschillende touwbanen 31 2

3 1. Inleiding 1.1 Doel van de module Het doel van deze module is het opleiden van cursisten tot instructeur WOMT. De cursist is na succesvol afsluiten van de module in staat om: Zelfstandig touwbanen en survivalhindernissen te bouwen tot een hoogte van maximaal 4 meter Zelfstandig technische instructie te verzorgen op het gebied van touwbanen en survivalhindernissen Zelfstandig gebruik te maken van een wadra/trifor opspanapparaat volgens de richtlijnen van de Lo/s organisatie van de Koninklijke Landmacht 1.2 Richtlijnen en eindtermen Eigen vaardigheid WOMT Materiaal kennis; Kennis van het gebruik van materialen. Op basis van de kennis van de voor- en nadelen van verschillende materialen keuzen kunnen maken voor het gebruik van verschillende materialen in verschillende situaties. Aspecten: Touwen Bandschlingers/sangels Karabiners/musquetons D ringen Overig materiaal Touwbanen/hindernissen; Technisch gezien zijn verschillende handelingen voorwaardelijk. Aspecten: Technische eigen vaardigheid; - Op het touw komen - Catrcrawl - Apenhang - Indianenbrug - Schippersslag Veilig en zelfstandig touwbanen/hindernissen kunnen bouwen en controleren; - Ankersteek 3

4 - Prussikknoop - Vissersknoop - Paalsteek - Mastworp - Stoelknoop - Dwars sjorring - Spanknoop - Wadra Theoretische kennis De theoretische kennis is nodig voor het verhogen van het (veiligheids) inzicht. Aspecten: Inzicht vergaren in de theorie van de veiligheidprincipes m.b.t. het bouwen van touwbanen/hindernissen. Kennis hebben van en het toe kunnen passen van de algeheel geldende ethiek bij het werken in en met de natuur Lesgeefvaardigheden Theoretische kennis De theoretische kennis t.b.v. achtergrond voor een methodische opzet in het lesgeven. Aspecten; Kennis methodische opbouw en organisatie bij touwbaanlessen Kennis methodische volgorde bij het lesgeven Lesgeefvaardigheden De instructeur WOMT moet zelfstandig kunnen werken en in staat zijn de verantwoordelijkheid hiervoor te kunnen dragen. De WOMT instructeur is methodisch-didactisch onderricht en kan een verantwoord lesprogramma aanbieden en leiden. Aspecten; Voorwaarden voor een veilige cursussituatie scheppen Groepenorganisatie Doelgroepanalyse maken en lessen/cursus hierop afstemmen Verantwoordelijkheid voor de cursist kunnen nemen Methodisch-didactisch verantwoord kunnen werken Inzicht in de methodische opbouw hebben Oefenvormen kunnen toepassen en/of bedenken Beslissingen m.b.t. het moment van aanleren nieuwe technieken kunnen nemen Inzicht in de zelfstandigheid van de individuele cursist hebben 4

5 2. Plaats van WOMT binnen het geüniformeerde werkveld 2.1 Algemeen Binnen het geüniformeerde werkveld is op nagenoeg iedere accommodatie van de defensie onderdelen een vaste touwbaan en een geïmproviseerde survivalbaan aanwezig. Wanneer een instructeur WOMT gecertificeerd is, kan hij/zij hier zelfstandig een les verzorgen. Daarnaast mag hij/zij zelfstandig touwbanen en survivalhindernissen bouwen. Dit heeft als grote voordeel dat er buiten de accommodatie ook met touwbanen en survivalbanen gewekt kunnen worden. Binnen de politie, brandweer en justitie onderdelen zijn over het algemeen minder vaak vaste touwbanen en geimproviseerde survivalbanen aanwezig. Desondanks bevinden er zich onder het personeel van deze onderdelen vaak veel fanatieke deelnemers van survivalruns. 2.2 Leren Op het gebied van leren kunnen doelstellingen worden behaald op het technisch juist kunnen nemen van touwbanen en hindernissen. Daarnaast kun je denken aan doelstellingen m.b.t. materiaalkennis, knopenkennis en touwbaan principes. 2.3 Trainen Op het gebied van trainen kunnen er doelstellingen worden behaald op krachtuithoudingsvermogen, snel kracht, of maximaal kracht. Daarnaast zou je nog aan de slag kunnen met evenwicht/coördinatie. 2.4 Vormen Op het gebied van vormen kunnen er diverse doelstellingen worden behaald. Je moet dan denken aan: Zelfvertrouwen, vertrouwen in elkaar, vertrouwen in het materiaal, vertrouwen in procedures. Moed, durf. Doorzettingsvermogen. De wil om te winnen. Verantwoordelijkheidsgevoel. Discipline. Zin voor veiligheid. Zoals je ziet zijn touwbanen/survivalbanen uitermate geschikt om diverse doelstellingen te behalen. De dominantie van een touwbaan les kan dan ook op zowel leren, trainen als vormen komen te liggen. 5

6 3. WOMT 3.1 Inleiding WOMT is een verzamelnaam van activiteiten waarbij gebruik wordt gemaakt van touwen en hindernissen. De basis van WOMT ligt in het kunnen bouwen van touwbanen en survivalhindernissen. Daarnaast kan een instructeur met de aantekening WOMT instructie verzorgen in de basistechnieken van het overwinnen van touwbanen en survivalhindernissen. Touwbanen vormen vaak een onderdeel van geüniformeerde opleidingen en oefeningen, maar ook van (civiele) survivalruns. Survivalrun is een vorm van sport, waarbij men rennend een parcours van enkele kilometers moet afleggen, terwijl onderweg vele hindernissen genomen moeten worden. De hindernissen variëren van touwbruggen tot houthakken. De lengte van de parcoursen is vaak zodanig, dat een parcours in 2 uur tijd te volbrengen is. Voor kinderen geldt een kortere tijd. 3.2 Geschiedenis Historie van de Survival sport Survival is een Angelsaksisch woord voor overleven. Het is denkbaar dat onze verre voorouders, om te overleven, zich maximaal hebben moeten inspannen om voedsel te verzamelen tijdens de jacht. Ook is het denkbaar dat zij deze maximale inspanning hebben moeten leveren om niet als voedsel te dienen. Deze inspanning kan kort maar ook zeer lang hebben geduurd. Ook is het mogelijk dat zich hierbij zeer uiteenlopende omstandigheden voordeden. Zeer warm of zeer koud, nat of droog, korte en lange duur, dicht bij de grond op vlak terrein of zeer hoog met steile hellingen. Maar altijd gebruikmakend van de (on)mogelijkheden welke het terrein hen bood. Hierbij werden zij gaandeweg ondersteund met zelf ontwikkelde hulpmiddelen. Ook werd gaandeweg gebruik gemaakt van dieren zowel bij de vlucht als bij de jacht. Ontstaan van de sport Bij de jacht werd, al wat recenter, gebruik gemaakt van paarden om zich sneller te verplaatsen en honden om het spoor van het prooidier te volgen. In weer een latere tijd werd dit nagebootst in de vossenjacht. Zo ook eind jaren 80 in het Achterhoekse plaatsje Beltrum. Enkele lokale enthousiastelingen (Stef Beunk en Jan Maarse) trokken voor de paardrijdende kasteelheren, middels een in vosse-urine gedrenkte doek, een spoor door het landschap. Hierop zocht de hondenmeute het spoor en volgden de heren te paard. Dit diende met kennis van zaken te geschieden. De paarden, of de berijders, waren niet zo snel als de honden. Dus moest het spoor al slingerend door het landschap worden getrokken. De honden volgden gezamenlijk het spoor maar sneden, door de grote meute, de bochten af. De ruiters te paard volgden in een vrij rechte lijn en sprongen over hindernissen als sloten en houtopstanden. Afhankelijk van het weer bleef een spoor goed geconditioneerd. Bij regen spoelde het weg en bij zon verdampte het met het vocht. 6

7 Vakwerk Het trekken van het spoor was dus vakwerk en een fikse duurloop van 25 a 30 km door weilanden, maïsvelden, bossen en sloten. Niets gingen de heren uit de weg om het de honden zo moeilijk mogelijk te maken. Het tempo van de mannen was hoog want het was bittere noodzaak het eindpunt te bereiken voordat de honden hen hadden ingehaald en mogelijk de "vossedoek" verwisselden met de eveneens meurende mannen. Het is ook nog immer de vraag welk spoor de honden volgen. Tijdens het spoortrekken realiseerden de mannen zich dat. Dit motiveerde hen tot op het bot. Moe maar voldaan kwamen zij aan het eind van de dag thuis. Ook de paarden en het gros der berijders beëindigden de "run" (zoals de tocht werd genoemd) Toch ontbrak er nog iets. Tegelijkertijd ontwikkelde AVRO s sportpanorama een programma om sporters tegen elkaar te laten strijden over zelf ontwikkelde hindernissen. Doel was een spectaculair televisie programma getiteld "Survival of the fittest". Hiervan kregen beide genoemde heren lucht waarna het idee werd opgevat om beide activiteiten te combineren in het vrije veld. Het doekje om het spoor te trekken werd geschrapt. De heren volgden hun eigen instinct. Hindernissen opgebouwd uit netten, touwen en zoveel mogelijk natuurlijke obstakels als heuvels, bomen, duikers, zelfs ruig terrein werden toegevoegd. Vanwege het zeer matige reukvermogen van de deelnemers werden linten toegepast om de route in het vrije veld aan te geven. Per definitie leidde dat van hindernis naar hindernis. De ene keer dicht op elkaar dan weer met fikse loopstukken er tussen. Voor een eigen ritme is nauwelijks ruimte. Vervolgens werd een organisatie gevormd en jaarlijks werd aldus in Beltrum een wedstrijd uitgezet. Aanvankelijk een run met een tiental kunstmatige of natuurlijke hindernissen. Na verloop van enige tijd werden dit er enkele tientallen. De hindernissen worden keurig genummerd en officieel in het programma boekje aangekondigd. Om het publiek en de jury inzicht te geven wie de beste is in de wedstrijd wordt elke deelnemer voorzien van een rode armband welke aangeeft dat hij de gehele route volgens de instructies en belinting heeft gelopen en alle hindernissen correct heeft genomen. Ontwikkeling Ook in de omgeving van Beltrum bleef dit niet onopgemerkt. Er waren deelnemers tot in de verre omtrek die iets dergelijks "thuis" ook wel wilden laten zien. In Zelhem, Gendringen, Dinxperlo en Neede werden soortgelijke verenigingen of stichtingen opgericht en wedstrijden georganiseerd. Tevens werd er een nationale Bond in het leven geroepen (Survival Bond Nederland) om doeltreffend een landelijke competitie te organiseren. (26 april 1991) Al ras ontstonden ook elders in het land stichtingen waarover nu ook met respect en ontzag wordt gesproken zoals Udenhout, Eindhoven, Steenbergen en Leeuwarden. Belgische atleten organiseerden ook in België enkele wedstrijden en lopen al doende mee met de Nederlandse organisaties. De wedstrijden kunnen nu evenals in de triatlonsport gelopen worden in een hele, een halve en een kwart uitvoering. De hele wedstrijd wordt als competitie gelopen in het Top Survival Circuit (T.S.C.) en het finishen van een T.S.C.-run met rode armband geldt als het ultieme survivalgevoel. Deze klasse is voor de echte elite en doorgewinterde trainingsbeesten. De halve run wordt gelopen in het Run Up Circuit (R.U.C.) ontwikkeld voor, maar nog immer zeer geschikt als opstart voor, de T.S.C. maar ook voor ex-t.s.c. ers met minder trainingstijd. Ook is deze kasse toegankelijker voor een veel groter publiek 7

8 omdat delen van het parcours voor de T.S.C. met de zwaardere hindernissen gemeden kunnen worden. De T.S.C. competitie wordt door deelnemers aan de grote internationale Raids als ECO Challenge, Raid Gauloises of Soutern Traverse als een uitstekende basis beschouwd. De training voor de survivalsport is dermate veelzijdig en intensief dat vrijwel alle voorkomende disciplines in deze evenementen worden afgedekt. De tijdsdruk op de uitvoering is echter extremer. Elke competitie beslaat ca. 6 tot 8 wedstrijden waarvan de 4 tot 6 beste uitslagen meetellen voor de S.B.N. titel. Jaarlijks wordt in beide klassementen een Nederlands kampioenschap georganiseerd. Klassementen worden bijgehouden voor jeugd, dames en heren en de veteranen. De sport is niet meer van het niveau van de beginjaren. Zowel het parcours met obstakels als het sportieve niveau van de deelnemers is gegroeid. Hindernissen blijken de laatste jaren te evolueren van een simpele swingover, soms 4 achter elkaar als één hindernis tot complexe hindernissen van meer dan honderd meter aan een stuk opgebouwd uit netten, apehangen, swingovers etc. Waar "vroeger" over de netten werd gekropen is het tegenwoordig een eis om hangend aan armen en benen of alleen aan de armen onderlangs te gaan. Ook worden spectaculaire elementen als tokkelen, abseilen, brugsprong, boogschieten etc. toegevoegd. De atleten zijn steeds beter specifiek op deze sport getraind. Behendigheid, volstrekt beheersen van touwklimtechniek, kracht, duur- en loopvermogen in zwaar terrein zijn de belangrijkste eisen welke worden gesteld. Hiernaast uiteraard ook veel doorzettingsvermogen en absolute ongevoeligheid voor en weerstand tegen alle weersomstandigheden. Extreme vorst, ijzel, regen, wind, kou of warmte niets weerhoudt de huidige survivalsporter. Dit sterkt de geest tegen onverwachte tegenvallers ook in het dagelijkse leven. 3.3 De vaste touwbaan De vaste touwbaan die met name op defensie onderdelen te vinden zijn, is met name ingericht voor lessen met als dominantie leren. Hierbij moet je denken aan het aanleren van de catcrawl, de apenhang en het op het touw komen. Daarnaast kan het ook een prima onderdeel zijn van een les met de dominantie op trainen. Hierbij kun je denken aan het vergroten van het krachtuithoudingsvermogen. Doordat de touwbaan relatief laag is en de ondergrond dempend is (grindbak), kan er op een veilige manier getraind worden. Hierbij kunnen de deelnemers dus relatief veilig tot hun grens gaan. Omdat deze touwbanen niet worden afgebroken aan het einde van de les, zijn ze onderhevig aan de natuurlijke elementen. Deze vaste touwbanen worden dan ook periodiek gecontroleerd door een erkend bedrijf. 3.4 Alternatieve touwbanen Voor de afwisseling en/of uitdaging kan er ook gekozen worden voor het gebruik van alternatieve touwbanen. Afhankelijk van de beginsituatie van de deelnemers en het doel van de les kan een touwbaan op maat gemaakt worden. Vaak worden deze touwbanen aan het einde van de les of lessenreeks opgeruimd i.v.m. de levensduur van het gebruikte materiaal. 3.5 Touwhindernisbanen Op sommige defensie onderdelen is ook een vaste touwhindernisbaan aanwezig. In tegenstelling tot de vaste touwbanen zijn bepaalde onderdelen van de vaste touwhindernisbaan relatief hoog. Om instructie te kunnen verzorgen op een dergelijke touwhindernisbaan, dien je een andere module ondergaan dan WOMT. Het is daarom voor een WOMT instructeur zonder deze module niet toegestaan om instructie te verzorgen op deze vaste touwhindernisbaan. 8

9 4. Materialen 4.1 Inleiding Het materiaal dat je gebruikt bij WOMT activiteiten moet voldoen aan hoge eisen. Om de veiligheid voor 100 % te garanderen moet je exact op de hoogte zijn van de toepassingen en het gebruik. 4.2 Touwen Touwen vormen de basis voor het maken van hindernissen en touwbanen. Touwen zijn er vele soorten en maten en hebben allen ook nog eens hun eigen functie. De touwen bestemd voor WOMT activiteiten zijn te onderscheiden in 3 soorten: Dragende lijnen Overspanningen met touw, die daadwerkelijk de last van de deelnemers dragen, zoals de onderlijn van een loopbrug en een catcrawl. Deze touwen zijn driestrengs geslagen en hebben een diameter van 24-36mm. De breeksterkte is erg hoog en kan soms oplopen tot kg Niet dragende lijnen Alle andere toepassingen met touw in touwbanen welke een veiligheidkarakter hebben, zoals de bovenlijn van een loopbrug, in- en uitklimtouwen, sjorringen, etc.. Deze touwen zijn kunnen variëren in opbouw, diameter en materiaal. Derhalve is de breeksterkte ook niet gelijk. Uiteraard dienen deze touwen voldoende breeksterkte en geen beschadigingen te hebben Bindtouw De toepassingen met touw in touwbanen welke geen veiligheidkarakter hebben, zoals een lijn die een klimnet tegen een boom aantrekt of een lijn die een beschermmat op de juiste hoogte houdt. Deze kunnen eveneens varieren in opbouw, diameter en materiaal. Vaak worden hiervoor de oranje polypropeen touwtjes gebruikt. Daarnaast functioneert afgekeurd bergsporttouw ook vaak prima als bindtouw. Nadeel van deze laatste touwsoort is wel dat het dynamisch is. Hierdoor is het soms lastig om de juiste hoogte of lengte te bepalen van het aanhechtingspunt. 4.3 Bandschlinges / sangels Naast touwen wordt er bij WOMT een andere touwsoort gebruikt, genaamd bandschlinges / sangels. Bandschlinges / sangels zijn platte stroken nylon zonder kern; het gebruikt materiaal is zelf sterk genoeg om alle krachten te kunnen weerstaan. Je kunt bandschlinges kopen die gestikt zijn of je koopt een stuk van een rol. In het laatste geval zul je hem zelf moeten knopen met een teruggestoken zaksteek. Bandschlinges hebben doorgaans een breeksterkte tussen de 1500 kg en 2200 kg. 9

10 4.4 Wadra/tirfor opspanapparaat Naast het opspannen van een touwbaan met een spanknoop, kan een touwbaan ook prima opgespannen worden met een opspanapparaat. De wadra is hiervoor een veelgebruikt apparaat. Een staalkabel welke door het apparaat loopt wordt m.b.v. een hefboom strak getrokken (zie hoofdstuk 6). In het apparaat zit een breekpen welke bij een bepaalde krachtsuitoefening zal breken. Er zijn diverse uitvoeringen verkrijgbaar. Veelgebruikte uitvoeringen zijn die van 1500 kg en 3000 kg breeksterkte. 4.5 Opslag en onderhoud Opslag dient plaats te vinden in een daarvoor bestemde ruimte die aan onderstaande eisen moet voldoen: Koel Donker Droog Goed geventileerd Overzichtelijk in te delen De touwen dienen aan daarvoor bestemde armen zodanig opgehangen te worden dat ze: Vrij van de grond hangen Vrij van elkaar hangen Deze armen dienen afgerond te zijn zodat ze de touwen niet kunnen beschadigen. Onderhoud aan touwen bestaat uit : Controle op de staat van het touw voor en na gebruik Op de juiste wijze opschieten Drogen (uithangen) van natte touwen (kroon losmaken) Touwen die sterk vervuild zijn door zand en modder dienen schoongemaakt te worden door ze uit te spoelen of af te spuiten met water. Nat touw nooit drogen bij een warmtebron of in de zon. 10

11 Veiligheidsaspecten voor het gebruik Gebruik het touw alleen waar het voor bestemd is Gebruik alleen touwen die in goede staat zijn Chemicaliën beschadigen het touw (smerige laadbak van een voertuig) UV licht heeft een nadelige invloed op de levensduur van het touw Scherpe randen beschadigen het touw Touwen die over elkaar schuren, beschadigen elkaar (touw op touw) Controleer het touw voor en na elk gebruik op beschadiging Markeer beschadigingen in het touw met een knoop of versnijd beschadigde touwen direct Sla het touw op in de daarvoor bestemde ruimte Bevroren touwen niet gebruiken Afschieten van een touw 1. Schiet het touw altijd eerst af alvorens het te gebruiken; dit voorkomt spaghetti en geeft je de mogelijkheid om het touw te controleren. 2. Haal de verwurgingen los. 3. Leg het touw zo neer, dat het uiteinde van bovenaf komt, of hou, bij lichte touwen het touw losjes in je hand of op je arm. 4. Leg het uiteinde zo neer, dat de rest van het touw hier niet opvalt. 5. Haal de touwringen een voor een van de hoop en controleer het touw visueel en met de vingers op beschadigingen. 6. Leg uiteindelijk het andere uiteinde ook naast de touwhoop 7. Het touw is gereed voor gebruik Opschieten van een touw 1. Loop het touw eerst uit. 2. Controleer tijdens het opschieten het touw visueel en met de handen 3. Het touw dient netjes te worden opgeschoten om het bij volgend gebruik gemakkelijk te kunnen afschieten 4. In principe worden touwen opgeschoten in kroon ; dit vergemakkelijkt het dragen. In kroon minimaal 4 verwurgingen aanleggen en strak aantrekken. 5. Een touw alleen in tros opschieten als er iets mee aan de hand is: - slechte plek in het touw (markeren met knoop)5. knopen 11

12 5. Knopen 5.1 Inleiding Knopen zijn eigenlijk niks anders dan een samenstelling van lussen en ogen. De volledige beheersing van het leggen en kunnen lezen van de knopen is de BASIS van WOMT. Deze beheersing verkrijg je alleen door REGELMATIG te oefenen en dit goed te onderhouden Eigenschappen Een goede knoop is : - gemakkelijk te maken - gemakkelijk weer los te maken na belasting - glijdt niet wanneer hij belast wordt (veilig) - komt niet los wanneer de belasting vermindert (veilig) - verzwakt het touw slechts een minimum (veilig) -gemakkelijk te controleren Soorten knopen Iedere knoop behoort tot een bepaalde soort, en heeft zijn specifieke gebruiksdoeleinden. We onderscheiden bij WOMT de volgende soorten knopen: Aanhechtingsknopen (enkele knoop, mastworp, paalsteek, ankersteek, prusikknoop, stoeltjesknoop) Verbindingsknopen (vissersknoop) Spanknopen (trompetsteek) Sjorringen (dwarssjorring) Naar gelang de soort knoop, zal deze een veiligheidsknoop vereisen. Een veiligheidsknoop zal verkregen worden door met het einde van het touw een enkele knoop te maken, rond het werkende touwgedeelte van de knoop. Het touweinde welke overblijft na het maken van de veiligheidsknoop noemen we het dode touwuiteinde. Let op: Je mag nooit verder werken met het dode touwuiteinde. Op de volgende pagina s tref je knopen fiches aan. M.b.v. deze fiches kun je zelfstandig het leggen van de diverse knopen oefenen. 12

13 Paalsteek Verwezenlijking Toepassing Eigenschappen Opmerkingen Paalsteek - Het touwuiteinde rond het aanhechtingspunt leggen. - Op het werktouw een oog leggen waarbij het werkuiteinde langs onder ligt. - Het touwuiteinde langs onder door het oog halen en rond en onder het werkuiteinde gaan. - Het touwuiteinde terug langs boven door het oog halen. - Aanleggen van vaste touwen. - Eenvoudig los te maken, wanneer hij lang en/of zwaar belast geweest is, door het werkui teinde terug door de wurging van de lus te duwen. - Eenvoudig om dikke boom aan te leggen (in tegenstelling tot een mastworp). - Veiligheidsknoop rond touwuiteinde achter de knoop. - Bij het aanspannen is het belangrijk op dit werkuiteinde en het dood touwuiteinde te trekken. - Het is ten stelligste verboden in de lus van de paalsteek te werken om het omslaan van het oog te vermijden, zodat de knoop glijdt. - Het touwuiteinde kan zowel links als rechts uit het oog komen. 13

14 Mastworp Verwezenlijking Toepassing Eigenschappen Opmerkingen Mastworp - Rond het vasthechtingspunt gaan en langs onder het werktouw kruisen (Touw blijft op gewenste hoogte). - Touw verder in dezelfde richting draaien over het eerste touw. - Met het touwuiteinde onder de kruising door gaan (Touw komt nu boven het eerder geronde touw uit). - Mastworp goed wurgen. - Veiligheidsknoop met touwuiteinde rond werkeinde. - Het touw bevestigen op een vasthechtingspunt, zodat het touw niet naar beneden kan glijden (= op gewenste hoogte plaatsen en bevestigen). - Het vastmaken van een touw dat onder spanning staat, dit zonder dat de spanning verzwakt. - Wordt veelvuldig gebruikt bij het installeren horizontale touwbanen. - Moeilijk los te maken wanneer hij lang en/of zwaar belast geweest is. - De spanning op het touw is gemakkelijk te regelen zonder de knoop los te maken. - Veiligheidsknoop indien mastworp op touwuiteinde. - Indien met dubbel touw wordt gewerkt, dient men overal dubbel touw te hebben. - De veiligheidsknoop wordt dan met het uiteinde (lus) verwezenlijkt op het dubbele werktouw. 14

15 Ankersteek Verwezenlijking Toepassing Eigenschappen Opmerkingen Ankersteek A. Gelegd - Een lus maken. - De lus op de twee strengen plooien. - De twee verkregen ogen over het vasthechtingspunt schuiven. B. Gestoken - Het touwuiteinde rond het vasthechtingspunt leggen. - Kruisen over het werkeinde en terug keren rond het vasthechtingspunt. - Het touwuiteinde parallel aan het werkeinde door de lus halen. - Om de cordelette of sangel van de autobeveiliging op het klimharnas te bevestigen. - Het weven van de touwen bij nooddraagberrie. - Om een sangel of cordelette als vasthechtingspunt te maken rond b.v. een boom. - Touw op een vaste plaats houden op een vasthechtingspunt (nooddraagberrie). - Touwuiteinden zijn gemakkelijk in lengte bij te regelen door ze door de lus te schuiven. - Veiligheidsknoop verplicht indien op touwuiteinde. Ankersteek gelegd Gestoken ankersteek 15

16 Prusikknoop Verwezenlijking Toepassing Eigenschappen Opmerkingen Prusikknoop A. Met gesloten touwring - De cordelette 2 à 3 maal rond het beveiligingstouw winden waarbij de lange lus onder de korte door wordt getrokken. - De strengen van buiten naar binnen doen aansluiten. B. Op touwuiteinde - Het touwuiteinde 2 à 3 maal rond het vast touw winden. - De wikkelingen naar boven toe aansluiten. - Het touwuiteinde over het langste eind leggen en de windingen van onder naar boven in tegenovergestelde richting winden waarbij deze steeds onder de lus passeert. - De twee strengen lopen parallel langs dezelfde kant uit de lus. - Een veiligheidsknoop voorzien met het korte eind op het lange. - Een regelbaar punt creëren op een touw. (bv. autobanden of balkjes aan een bovenlijn bevestigen) - Blokkeert in twee richtingen, dus verschuift niet snel. - Om te lossen : de lus doen spelen. - Goed controleren dat de windingen niet kruisen. - Zorgen dat de verbindingsknoop van de cordelette/lijn zich niet in de Prusikknoop nestelt of in de lus hindert. - De cordelette/lijn dient soepel te zijn ten einde een goede wurging te verzekeren. Prusikknoop met gesloten touwring 16

17 Stoeltjesknoop Verwezenlijking Toepassing Eigenschappen Opmerkingen Stoeltjesknoop - Balken kruisen. - Mastworp met veiligheidsknoop leggen op de boom. (gewenste hoogte bepalen) - Het touw beurtelings onder en over de balk wikkelen, respectievelijk binnen- en buitenkant (minimum 3 toeren). - Sjorring wurgen tussen de balk en de boom (minimum 3 toeren). - Afsluiten met drie steken (anderhalve mastworp) - Bevestigen van dwarsbalk (b.v. voor een swingover) - Moeilijk los te maken wanneer hij lang en/of zwaar belast geweest is. - Houdt de dwarsbalk op een vaste plaats. - Beste resultaat met gebruik van nat henneptouw of een ander soort touw dat goed wringt. 17

18 Vissersknoop Verwezenlijking Toepassing Eigenschappen Opmerkingen Vissersknoop A. enkele - Op beide touwuiteinden een enkele knoop leggen over het parallelle touw. - Beide knopen tegen elkaar laten glijden. - Bij het leggen van de knopen, een knoop tegenovergesteld van de andere knoop leggen. B. dubbele - Zoals de enkele vissersknoop maar dan twee toeren maken van buiten naar binnen. - Het touwuiteinde onder de dusdanig gevormde kruising halen. - Het verbinden van touwen van dezelfde of bijna dezelfde diameter. - Het vervaardigen van touwringen. A. enkele - Stevige verbindingsknoop. - Moeilijk los te maken wanneer hij lang en/of zwaar belast is geweest. B. dubbele - Stevige verbindingsknoop. - De knoop is iets gemakkelijker los te maken na een zware belasting dan de enkele vissersknoop. - Geen veiligheidsknoop nodig. - De knoop moet symmetrisch zijn, touwen in het verlengde van elkaar. Dubbele vissersknoop 18

19 Trompetsteek spanknoop Verwezenlijking Toepassing Eigenschappen Opmerkingen Trompetsteek spanknoop - Touw voor U plaatsen met het te maken afsluitsysteem rechts. - Links een oog met kruising boven maken, rechts een lus maken en deze van rechts en van onder naar boven door het oog halen. - Deze lus wurgen door het oog aan te spannen. - Het deel van het oog, waarop werd getrokken, dient als ligplaats voor de metalen druppel. - Het touw op het metalen oog aanspannen door nu op de lus te trekken. - Een stok of D-ring in de lus plaatsen en het touw aanspannen. - Opspan gedeelte van een opspansysteem. - Kan goed gebruikt worden om een horizontale touwbaan strak te trekken. - Is na heel grote spanning gemakkelijk los te maken. - Het is verplicht een D-ring of metalen druppel te plaatsen om wrijving van touw op touw te vermijden (= ). NB: de stok en de druppel vervangen we vaak door een D-ring 19

20 6. Stappenplan opbouw horizontale touwbaan 6.1 Inleiding Om te voorkomen dat je onnodige handelingen verricht tijdens het bouwen van een horizontale touwbaan, beschrijven we in dit hoofdstuk een logische volgorde van opbouwen beschreven. Deze volgorde is niet verplicht, het is echter een adviserende volgorde. Dit stappenplan vind je onder Principes Voordat je begint met het stappenplan moet je, in het kader van veiligheid een aantal principes (spelregels) in acht nemen. Deze principes zijn bedoeld om de WOMT instructeur met zijn (beperkte) kennis en ervaring te beschermen tegen het nemen van beslissingen waarvan hij/zij te weinig kennis heeft. Deze spelregels staan hieronder beschreven Principes touwbanen 1. aanhechtingspunt moet sterk zijn boom moet levend zijn doorsnee boom moet minimaal 30 cm zijn 2. er moeten minimaal 3 aanhechtingspunten zijn 3. de gebruikte materialen/touwen mogen geen gebreken vertonen 4. alleen de knopen die tijdens de WOMT cursus zijn aangeleerd mogen worden gebruikt 5. de maximale hoogte voor onbeveiligde touwbanen is 4 meter 6. de grond rondom de touwbaan moet vrij zijn van obstakels takken stenen 7. de touwbaan moet vóór gebruik altijd uitgeprobeerd worden door de bouwer(s) Principes wadra/tirfor opspan apparaat 1. de wadra/tirfor is géén veilig systeem 2. na een wadra/tirfor is er altijd een back up 3. de wadra/tirfor heeft een spankracht van 1600 kg 6.2 Stappenplan touwbaan 1. Zoek een geschikte locatie. - Let hierbij op de ondergrond, bereikbaarheid en houdt rekening met de doelgroep. 20

21 2. Loop het touw helemaal uit op de juiste plaats - Als je touw te kort / veel te lang is, zal je dit vroegtijdig merken. 3. Bevestig een uiteinde van het touw m.b.v. een mastworp (of paalsteek) op de gewenste hoogte op een boom. - Als er een dikke dwars tak op de boom aanwezig is op de juiste hoogte, dan is een paalsteek de meest geschikte knoop. Het kost namelijk veel minder moeite om deze knoop aan te leggen in een dergelijke situatie. 4. Bevestig op de gewenste hoogte het omleidpunt m.b.v. een mastworp en stoeltjesknoop. - Als er een dikke dwars tak op de boom aanwezig is op de juiste hoogte, dan kun je het touw over deze tak laten lopen. Dit kost minder materiaal en is daarom beter. 21

22 5. Plaats een D ring tussen het touw en de stoelknoop. - Als je het touw over de dwars tak hebt laten lopen kun je deze stap overslaan. 6. Trek het touw strak met de spanknoop of wadra. -Kijk bij het opspannen altijd goed naar het bevestiginspunt op de eerste boom en het omleidpunt. 7. Probeer de altijd touwbaan uit!!! - Houd hierbij rekening met de doelgroep. Is de touwbaan veilig en geschikt door deze doelgroep? 8. Ruim gebruikt materiaal zoals trappen, kruiwagen, extra materiaal e.d. op. - Dit is veiliger en het staat professioneler. 22

23 6.3 Stappenplan spanknoop: 1. Plaats het touweinde en de beschermmat rond de boom. 2. Leg een oog op het touw. 3. Pak van bovenaf door het oog het touw vast. 4. Trek een lus door het oog. 5. Trek het oog strak waardoor een tweede lus ontstaat. 6. Verbind m.b.v. een D-ring het touw met de lus. 23

24 7. Verbind m.b.v. een D-ring het touweinde met de tweede lus. 8. Trek met een aantal personen het touw strak. 9. Knijp de touwen bijelkaar (zo blijft het touw strak staan). 10. Leg het touweinde rond de boom (onderlangs). 11. Leg het touweinde rond het touw en trek het strak. 12. Herhaal dit vier maal. 24

25 13. Leg een steek. 14. Doe dit driemaal. 15. Trek het touweinde strak. 16. Berg het touweinde netjes op (van de grond). 6.4 Stappenplan wadra: 1. Leg een stoeltjesknoop in het touw en plaats de 2. Bevestig de wadra aan een boom. Haak in het oog (evt. m.b.v. een D-ring). 25

26 3. Span het touw strak (voorste hendel). 4. Bevestig het touweinde m.b.v. een mastworp of paalsteek aan de boom (deze boom moet minimaal net zo dik zijn als de boom waaraan de wadra is bevestigd). 5. Voor het ontspannen van het touw gebruik je de achterste hendel (vergeet niet eerst het touweinde los te maken). 26

27 6.5 Stappenplan dwarssjorring: 1. Leg een mastworp op de gewenste hoogte. 4. Verwurg vervolgens de touwen met het touweinde. 2. Sla het touw van onder naar boven om de balk. 5. Herhaal dit drie maal. 3. Sla het touw van boven naar onder om de balk. Herhaal deze twee stappen drie maal. 6. Leg het touweinde drie maal rond de balk. 27

28 7. Leg een halve steek aan. 8. Herhaal deze stap drie maal 28

29 8. Verschillende technieken In dit hoofdstuk behandelen we kort de basis touwbaantechnieken. Als lesgever in touwbaantechnieken zal de lesgever zelf een goede techniek moeten beheersen, om goede feed-back en voorbeeld te kunnen geven. Basiscoördinatie, kracht en lenigheid zijn hier van belang. Aan te leren touwbaantechnieken zullen altijd in praktijk overgebracht moeten worden. Het grote sleutelwoord is hier: ervaren. Ervaren kan alleen door doen en goede feed-back krijgen. Behandel de technieken in het licht van krachtbesparende, economische en tactische overwegingen. Geef individuele feed-back. Niemand zal dezelfde progressie doormaken en differentiatie is dus gewenst. Begin met eenvoudige technieken zoals de apenhang en laat vordering in verdere technieken afhangen van de progressie van de deelnemers. Vergeet vooral niet om plezier in de oefeningen en trainingen te brengen. Toetsing van het geleerde in een survivalrun wekt bijvoorbeeld vaak veel enthousiasme op. Ga onder het touw hangen Plaats je linker oksel en rechter knieholte op het touw Strek je lichaam explosief uit waardoor je op het touw komt te liggen 29

30 Plaats je rechter voet op het touw, laat je linker voet hangen Armen wijd, benen aaneengesloten Armen aaneengesloten, benen wijd 30

31 7. Verschillende touwbanen Enkele catcrawl Enkele onderlijn met dubbele bovenlijn Indianenbrug Dubbele onderlijn met enkele bovenlijn Dubbele catcrawl Postmanswalk 31

32 Dragende lijn met daaronder autobanden Dragende lijn met daaronder zwevende balkjes Dragende lijn met bovenlijn met touwtjes Dragende lijn met daaronder touwtjes 32

33 9. Literatuur en naslag Deze reader is samengesteld door Gerwin de Boer (CIOS Heerenveen). Een groot gedeelte van de reader is overgenomen uit de reader WOMT van de LO/S organisatie van de KL en de Belgische Rouge opleiding. In deze reader zijn voorbeelden en illustraties gebruikt ter verduidelijking van de beschreven stof. De gebruikte informatie is terug te vinden bij de volgende bronnen; Literatuur WOMT reader lo/s organisatie KL Sites Historie survival sport 33