Tegen het vergeten. Zoek de echte man

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Tegen het vergeten. Zoek de echte man"

Transcriptie

1 07 Vrijdag December 2007 Leesvoer voor het weekend Morgen in De Pers op Zaterdag Morgen in De Pers op Zaterdag onder meer: de nieuwe maagden. Plus: Sem Schilt, de hardste man van Nederland. En natuurlijk Per Se, hét uitgaanskatern voor het weekeinde. De Pers op Zaterdag wordt morgen verspreid in de grote steden. Op straat, in de horeca en bij de grotere Bruna s. Mocht u hem niet kunnen vinden, dan kunt u PERS gevolgd door uw postcode naar 5566 sms en. U ontvangt een bericht met daarin de dichtstbijzijnde twee locaties waar u de Pers op Zaterdag kunt ophalen. Se opzaterdag Voor 2,50 in bad Het laatste Nederlandse badhuis >>p 22 Tegen het vergeten Digitale butler Dat willen we allemaal wel: iemand die bijhoudt wanneer je abonnement op de ANWB afloopt en op dat idiote tijdschrift, zodat je het eindelijk op kunt zeggen. Of gewoon iemand die de verjaardag van je schoonvader weet. Hij is er: de digitale butler. 16 Interview Rolmodel Van Halst Op het veld was Jan van Halst een beest. Nu willen mannen als hij zijn, en meisjes met hem. Zegt zijn fansite. Hijzelf wil vooral alles uit het leven halen. En FC Twente groot maken natuurlijk. Voetbalclubs krijgen de rol die kerken vroeger hadden Cursus Leve de remancipatie Zoek de echte man Maaike Boersma De echte man sterft uit. Nederland wordt enkel nog bevolkt door mietjes. Slome, voor de buis hangende mannen zonder spannende baan en dito uiterlijk. Onzekere schepsels die bang zijn voor vrouwen en geen actie durven ondernemen. De Nederlandse vrouw is wanhopig, maar redding is nabij. Want mannen zien nu ook hun eigen falen in. Onder het motto remancipeer biedt Tijn van Ewijk zijn seksegenoten middels een cursus de mogelijk om weer een échte man te worden. Mannen zijn hun eigen kracht kwijt, het zijn geen kerels meer. Kijk maar eens om je heen, alle mannen zijn lief, braaf en aardig. Wat dan wel echt mannelijk is? Actie, initiatief nemen en zelfverzekerd zijn. Tijdens de cursus, die een heel weekend duurt, leren de mannen doelstellingen bepalen, zelfvertrouwen vergroten en werken ze aan goede verbale en non-verbale communicatie, zelfkennis, stemgebruik en praktische zaken als tafelmanieren en koken. Koken? Dat is toch heel vrouwelijk? Wij doen echt mannenkoken, geen cakejes bakken maar kip villen en bereiden. En sushi maken, dat is makkelijk en stoer. Van Ewijk, zelf ook hard op weg een echte man te worden, weet wel wat de oerman van weleer heeft doen veranderen in het 40-jarige lieve, brave en aardige jongetje dat hij nu is. Het antwoord daarop is de vrouw zelf. Door de feminisering van de afgelopen vijftig jaar is de man langzaam ont-man-d. Door alle aandacht voor de vrouw en haar wensen is de mannelijkheid in versloffing geraakt. Mannen weten niet meer wat het betekent om man te zijn. Ze worden opgevoed door moeders die stimuleren om lief en braaf te zijn. Maar door gebrek aan een manneninwijding zoals alle oerculturen die kennen, komen ze nooit uit die lieve fase. Cursist Dick den Ouden (36) is helemaal om. Of ik er als een andere man uit ben gekomen? Je verandert de geschiedenis niet in één weekend, maar het was wel heel leerzaam. Vooral met de praktische tips over lichaamshouding, stemgebruik en kleding de zakken op mijn broek zaten te ver naar achter waardoor ik dikker leek - is hij erg blij. Den Ouden ziet in zijn omgeving veel mannen die eigenlijk geen man meer zijn. Toen ben ik voor de spiegel gaan staan en kwam tot de conclusie dat er voor mij misschien ook nog wel een ontwikkelingsgebied was. Mannen van nu zijn volgens Van Ouden te veel bezig met het pleasen van anderen en doen te weinig wat ze zelf willen. Ook weten we ons geen houding te geven tegenover op de voorgrond tredende CAROLYN RIDSDALE vrouwen en zijn we te veel gericht op presteren. Roos Wouters die onlangs in De Pers pleitte voor femanisering, mannen en vrouwen die het werk en de zorgtaken delen, ziet de feminisering van mannen terug in het onderwijs. Jongetjes moeten braaf in de hoek zitten puzzeltjes maken en mogen vooral niet rouwdouwen. Hoewel jongetjes zich dus als meisjes moeten gedragen, betekent dat niet dat ze vrouwen ook begrijpen. Tijdens de cursus was Renske van der Pol aanwezig om alle prangende vragen van de mannen te beantwoorden. Ze waren niet te stoppen. Het begon heel bedaard met vragen over oogcontact, maar het eindigde met vragen over wat vrouwen lekker vinden in bed en hoe lang je moet beffen. Maar verder moeten vrouwen zich volgens Van Ewijk vooral niet te veel bemoeien met de opmars van de echte man. Vrouwen moeten nu effe hun bek houden, wij bemoeien ons ook niet met de feministen. Dit zijn mannenzaken, daar hebben vrouwen niks mee te maken. 1.. OM wil ook herziening vrijspraken Mensen die ooit zijn vrijgesproken van een ernstig delict, moeten bij nieuwe ontwikkelingen in hun zaak opnieuw vervolgd kunnen worden. Dit vindt Harm Brouwer, de hoogste baas van het OM. Merel van Leeuwen DEN HAAG Stel, iemand is ooit vrijgesproken van een moord, maar het Openbaar Ministerie denkt op basis van nieuw DNA-onderzoek toch te kunnen zeggen dat hij de dader is. We kunnen zo n persoon nu niet aanpakken en dat moet veranderen, stelt Harm Brouwer, de hoogste baas van het Openbaar Ministerie. Hij vindt dat de Hoge Raad niet alleen moet kunnen besluiten tot herziening van een onherroepelijke veroordeling, maar ook van een onherroepelijke vrijspraak. Door alle wetenschappelijke ontwikkelingen kunnen we beter terugkijken. Brouwer benadrukt daarbij dat het niet voor alle onherroepelijke vrijspraken moet gelden. Het moeten zaken zijn waarop meer dan twaalf jaar celstraf staat en zaken waarvan wij menen te kunnen aantonen dat de vrijspraak is verkregen door geweld of bedreiging van getuigen. Brouwer vindt dat deze wetswijziging past in het beleid om de kwaliteit van de rechtsstaat te verbeteren. Ook verwijst hij naar andere Europese landen, zoals Groot-Brittannië en Zweden, waar een herziening van een onherroepelijke vrijspraak onder voorwaarden wel mogelijk is. Na de commotie rond de Schiedammer parkmoord, waarbij een onschuldige man jarenlang vastzat voor de moord op een jong meisje, heeft het OM de Commissie Evaluatie Afgesloten Strafzaken (CEAS) ingesteld. Deze commissie onderzoekt of er fouten zijn gemaakt in strafzaken waardoor ze mogelijk opnieuw door een rechter moeten worden beoordeeld. Brouwer meent dat deze commissie een noodverband is, tot er nieuwe wetgeving ligt. Daarin moet ook worden opgenomen dat de procureurgeneraal (PG) bij de Hoge Raad het werk van de CEAS overneemt. Volgens Brouwer is deze onafhankelijke PG de aangewezen persoon om onderzoek te doen en kan hij de Hoge Raad adviseren of herziening nodig is of niet. Lees meer op pagina 6

2 2 De Twee DE WERELD VOLGENS KOSTER + JOJANNEKE MET MEDEWERKING VAN MAARTEN BLOEM THE BATTLE Rap hoeft niet alleen negatief te zijn De Grote Prijs strijdt tegen de groeiende marketinggerichtheid van de muziekindustrie. Waar is dat rauwe? In al het Idols-, So yo wanna be a popstar- en X-factor-geweld blijft De Grote Prijs van Nederland-organisatie halsstarrig vasthouden aan haar eigen onafhankelijke en transparante wijze van aanstormend nationaal poptalent stimuleren. Een groeiende noodzakelijke factor in de aanwas van nieuw poptalent temidden van allerlei op marketinggronden gebaseerde talentenjachten, volgens de organisatie. In de finale van de talentenwedstrijd morgenavond in de Amsterdamse poptempel Paradiso strijden ongelikte jonge muziekmakers om de Grote Prijs: euro en een vaste plek op de grote festivals van 2008 als Dance Valley en Parkpop. De muziekindustrie draait momenteel om commercie, ook in de hiphopscene. Iedereen denkt aan geld, zegt Bizz Banascus (34) die morgen als eerste finalist uitkomt in het genre hiphop. Overigens wordt hij ook wel aangeduid als een van de grootste Nederlandse hiphoptalenten van dit moment. Bizz Banascus: Dat is allemaal dope. Iedereen mag van mij z n geld verdienen. Maar waar is dat rauwe, waar hoor je nog de oorsprong van DE BIJEENKOMST De Grote Prijs Hiphopper Banascus hoor je niet praten over wapens. Morgen sta ik te rappen over liefde. Bizz Banascus: Hiphop is mama. JEFFREY FLU hiphop? Het is geen klankbord meer. De Amsterdammer wil een tegenhanger bieden voor de overgepopulariseerde gangsterrap, die volgens hem veel negativiteit brengt. Die rap heeft een monopoliepositie en is het meest verwende element van hiphop, omdat dat het genre is dat het best verkoopt. Maar dat komt ook omdat die het meest geplugd wordt. De politieke rap of de bewustzijnsrap blijft achter. En dus denken de meeste mensen dat gangsterrap is hoe rap hoort te zijn. Ja, rap is vaak protesting, maar dat hoeft niet alleen negatief te zijn. Hiphop in Nederland is volgens de rapper als een kindje dat verbannen is door zijn ouders. Hiphop moet zichzelf hier op een bepaalde manier ontwikkelen. De muziekindustrie gaat het niet doen. Met zijn Surinaamse en Nederlands- en Engelstalige rap wil Banascus energie en liefde voor hiphop als cultuur die bijna dertig jaar bestaat overbrengen. Hiphop is mama. De Grote Prijs-jury complimenteerde hem al voor zijn sterke verhaallijn, zijn bravoure en soevereiniteit. Ik wil anders zijn. Mij hoor je niet praten over wapens. Morgen sta ik te rappen over liefde. Ik begeleid ook probleemjongeren met muziek en basketbal. In jeugdinrichtingen vertel ik al rappend hoe je een positieve draai kunt geven aan het kattenkwaad dat je tot dan toe hebt uitgehaald, hoe je via hiphop uiting kunt geven aan negatieve gevoelens en deze zo kunt ombuigen in iets positiefs. De afgunst is groot onder mijn groep mensen, maar hiphop verenigt ons. En respect? Dat kun je ook op een kunstzinnige manier afdwingen, volgens Banascus. Lieve jongen. 1 Stiekem je bord aflikken in het donker Ctaste is geïnspireerd op Parijs idee Amsterdam is weer een noviteit rijker: Ctaste, een restaurant waar je eet in het donker. Voormalig marketeer Bas de Ruiter deed het idee op in Parijs. Nog unieker is misschien dat De Ruiter obers met een visuele handicap rond heeft lopen. Bang dat zij de soep in de schoot van de clientèle gieten is De Ruiter echter allerminst We hebben twee weken proef gedraaid, alles loopt gesmeerd. In het dagelijks leven functioneren ze ook prima. Zijn restaurant is meer dan een gimmick verzekert hij. Uiteindelijk draait het bij ons ook om lekker en goed eten. Dat het eten niet te zien is, moet volgens De Ruiter geen beletsel vormen. Bij ons moet je je smaakpapillen juist volledig aan het werk zetten. Wie toch stiekem met eigen ogen wil zien wat hij op zijn bord heeft liggen, jammer maar helaas. Hulpmiddelen worden onverbiddelijk in beslag genomen. Daarom mag er ook niet gerookt worden, dat geeft licht. Net als mobieltjes, die moeten klanten aan het begin van de avond in een kluisje leggen. Terwijl deze dinner experience aan de gang is, houdt De Ruiter achter de schermen middels tactisch geplaatste infraroodcamera s zijn toko in de gaten. We hadden het idee om buiten tv s op te hangen zodat voorbijgangers konden zien wat er binnen gebeurde. Dat doen we nu toch maar niet. Want er zijn erbij die natuurlijk hun bord gaan aflikken. 1 Dineren in het donker. Q&A XXX HH Des Bouvrie en Boon kunnen wel inpakken Annouska van der Hoogen (20) en Chantal Schilperoort (21) van designbureau Hip wonnen gisteravond De Nationale Jeugdraad Spark ondernemersprijs. Wij gaan Piet Boon aanpakken. U ontvangt euro startersgeld Annouska: Ja, dat kunnen we goed gebruiken om software van te kopen. Gaan jullie nou eindelijk eens afrekenen met Des Bouvrie? Annouska: Nee, met Piet Boon. Die is iets hipper. Chantal: En wij bieden een totaalpakket. Interieur, visitekaartjes en een huisstijl. Daar zijn meer bedrijven van, dames. Chantal: Wij beginnen net dus wij zijn nog te betalen. We richten ons op eenmanszaken die ook wel eens een beetje hippe uitstraling willen. Annouska: Zij kunnen zich nu ook onderscheiden. Wij zijn snel en jong. Maar komen wel uit Brabant Annouska: Wat is daar mis mee? En wat kosten jullie? Chantal: 20 euro per uur. We doen dit twee dagen in de week en gaan nu de markt veroveren. Annouska: Voor 750 euro kunnen we al een indruk geven van de stijl van een nieuw visitekaartje. 1. Achterrijder Je hoeft het niet te zeggen als je gaat remmen MAARTJE DUIN eerst maar op, ik blijf hier staan. Gooi je been eroverheen, dan doe ik achterop hetzelfde. Je doet de Stap trapper halverwege omhoog, zet je voet erop, en drukken maar. Precies, zo. Dan hebben we meteen snelheid. Nu kunnen we doortrappen. De achterrijder zit op de fiets en geeft aanwijzingen. Volgende straat naar links. Rechtdoor. Bij het kruispunt oversteken, dan naar rechts. Het is bijna pakjesavond en het miezert van de regen. We organiseren zeven tochten per jaar, met een stuk of dertig, veertig voorrijders. Het zijn sportieve types, die op fietsvakantie naar Bali of Thailand gaan. Tandartsen, fysiotherapeuten. Maar ook een onderwijzer en een stratenmaker. Over het algemeen zijn de voorrijders jong, en wij achterrijders wat ouder. Slechtziendheid komt vaak met de jaren. De meesten hebben AOW, voor sommigen is dit hun enige uitje. Bied je voorrijder een kop koffie aan, zeg ik altijd, of een broodje bij de lunch. Het komt zelden voor dat een voorrijder en een achterrijder precies even sterk zijn. Als de een meer kracht zet, moet de ander gewoon meer rondjes trappen. Bij het indelen van de groep zet ik meestal een man en een vrouw bij elkaar. Twee vrouwen op één fiets houden het tempo van de groep op. Gestaag draaien de trappers door. Dat is niet rechtdoor, dat is rechtsaf. Geeft niet. Gaan we straks, na het spoor en over de brug, wel weer naar links. Wij trappen bijna even hard, voel je? Of houd je je nu in? Je hoeft het niet te zeggen als je gaat remmen, hoor, of als je af wilt slaan. Dat voel ik vanzelf. Een plastic zak vliegt klapperend door de lucht. Bij het plantsoen schept een shovel zand weg. Een brommer sputtert voorbij. De tochten zetten we uit naar geur en geluid. Niet bij het vliegveld, dat is te lawaaiig. Vaak gaan we door de polders. In de nazomer naar het bos, of naar de bloeiende hei. Als je dat ruikt, vraag je aan je voorrijder: Nou, dat staat vol in bloei hè? Nee hoor, zegt de voorrijder dan, hij hangt er slapjes bij. Die heeft z n beste tijd gehad. Of je fietst langs het water, en dan vraag je: wat is dat voor boot? Een vrachtschip of een plezierbootje? Ik mag graag met zo n schip proberen op te fietsen. 17, 18 kilometer per uur gaan die. Als je samen een beetje doortrapt, houd je hem bij. In de winkelstraat is het rumoerig. Moeders trekken kinderen mee, een tram klingelt langs. De wind staat te hard om de bakker te ruiken. Daarvoor moet je erlangs lopen. Daarnet kwamen we volgens mij langs een restaurant. En hier ruik ik de Zeeman. Kleren hebben een heel specifieke geur, daar moet je maar eens op letten. Hij zet zich nu al vijfentwintig jaar in voor lotgenoten. Een paar jaar geleden kreeg hij een lintje, opgespeld door de burgemeester. Je hebt ergens plezier in en dat wil je delen. In die volgorde moet het gaan. We hebben ook wel eens een oproep in een krantje gezet waar huisvrouwen op afkwamen. Die kwamen uit liefdadigheid. Maar vijftig kilometer was ze te ver. Dan zeg ik eerlijk: blijf maar liever thuis. Je kunt niet halverwege afstappen. 1

3 Nieuws 3 Mexico Bendemoorden Ze schieten op de popsterren In Mexico zijn de populairste zangers angstvallig vaak het slachtoffer van bendegeweld. Mexico raakt zijn sterren kwijt. Leonard Doyle WASHINGTON De bekende Mexicaanse zangeres Zayda PeOa rustte uit na een concert in het Mexicaanse grensstadje Matamoros, toen schutters haar opzochten en in de rug schoten. De kogel was niet fataal en de 28-jarige PeOa werd met spoed naar het ziekenhuis gebracht. De zangeres van de populaire groep Zayda y Los Culpables (Zayda en de Schuldigen) werd geen lang herstel gegund. Onmiddellijk na haar operatie drong een groep mannen het ziekenhuis binnen en executeerde haar met een schot door het hoofd. Twee dagen later vond de politie het verminkte lichaam van Sergio Gomez, zanger van de veelverkopende band K-Paz de la Sierra. Ook hij was op gruwelijke wijze vermoord. Net als zeven andere muzikanten in de afgelopen twee jaar. De Mexicaanse entertainmentindustrie is in de ban van het toenemende geweld van de georganiseerde misdaad. De rivaliserende drugskartels in Mexico beslechten hun ruzies en tonen hun macht over de hoofden van populaire muzikanten. Niet de zangers van het narcocorrido genre, die de drugshandel in hun liedjes verheerlijken, maar doodgewone muzikanten die geen enkele band hebben met de gewelddadige wereld van de Mexicaanse cocaïne- en heroïnesmokkel. Onbewust zijn ze betrokken geraakt bij de strijd tussen de verschillende drugskartels. Waarschijnlijk hebben de moorden te maken met filmpjes op internet. De filmpjes worden gemaakt door drugkartels en laten zien hoe ze. Pathuis elkaars leden martelen en vermoorden op de tonen van populaire liedjes. Zonder dat ze het willen worden de artiesten geadopteerd door drugsbendes, waardoor ze als vijand worden gezien door andere bendes. De Mexicaanse superster Sergio Gomez was vaak gewaarschuwd: treed nou niet op in de provincie Michoacan, waar de drugshandel floreert. Maar hij sloeg het advies in de wind en werd na een optreden ontvoerd, samen met twee zakenmannen. De mannen werden vrijgelaten, maar het gemartelde, levenloze, lichaam van Gomez werd een paar dagen later gevonden. Het is een duidelijk signaal van de kartels, zegt word net zo n succesvolle makelaar als aad v/d berg! Succesvolle makelaardij?! Aad van den Berg (franchisenemer VHM Amsterdam) 3 jaar geleden ben ik in het Vrijehuizenmarkt franchise concept gestapt. Daar heb ik geen moment spijt van gehad! Makelaar vrij beroep! Ik dacht eerst ook dat je allerlei peperdure studies moest halen. Maar daar heb je in de praktijk niets mee te maken. Voor ingewikkelde zaken huren wij een bouwkundige en notaris in. Je moet wel een verkoper pur sang zijn, wil je net zo succesvol worden als ik! Elijah Wald, schrijver van het boek Narcocorrido. Volgens hem willen de drugsbendes hun macht tonen door bekende mensen te vermoorden. Daarmee laten ze zien dat ze iedereen kunnen pakken, bodyguards of niet, aldus Wald. 1 The Independent Sport Foekje Dillema overleden De vrouw die Fanny s rivale niet mocht zijn Oud-atlete Foekje Dillema is woensdag op 81-jarige leeftijd overleden. Ze had de beste atlete ter wereld kunnen worden, maar werd gebroken door een dubieuze seksetest. Nooit werd echt duidelijk of Foekje een man of een vrouw was. Jurryt van de Vooren In 1948 was Fanny Blankers-Koen de ster van de Olympische Spelen in Londen. Ze was onbetwist de snelste ter wereld, tot in een dorpje in Groningen een enorm talent opstond. Haar naam was Foekje Dillema. In de zomer van 1949 stond de complete Kuip op zijn kop tijdens een atletiekinterland tegen Italië. De onbekende Dillema liep harder dan iedereen en oogde veel beter dan Blankers-Koen. Ons land was nog niet bekomen van de olympische successen van 1948 of het zag een nog groter talent op de baan staan. Het volgende jaar liep Dillema een nieuw Nederlandse record op de 200 meter, maar kort daarna bleek deze tijd te zijn geschrapt. Nederland stond aan de vooravond van het grootste sportschandaal ooit. Fanny Blankers-Koen en haar echtgenoot en trainer Jan Blankers speelden hierin een nooit opgehelderde rol. De olympische superheld van 1948 probeerde de prestaties van Foekje Dillema. SPAARNESTAD. Brievenbus TNT Post gaat weer brievenbussen aanpassen om schade door vuurwerk te voorkomen. De opening van de bussen wordt versmald. Bandleden treuren bij de kist van superster Sergio Gomez. AP KORT Noord-Holland kampt met grondwateroverlast Ruim vier op de vijf gemeenten in Noord-Holland kampen met grondwateroverlast. Die zorgt voor natte kruipruimtes, maar natte tuinen, vochtoptrek en schimmelvorming in de woning treden ook veel op. Dat bleek gisteren uit onderzoek van Grontmij in opdracht van de provincie Noord-Holland. De grondwateroverlast wordt vooral veroorzaakt door de slechte doorlaatbaarheid van de bodem en het ontbreken van goed functionerende drainage. Tbc Op de Helmondse school waar zondag een 19-jarige leerling overleed zijn geen nieuwe tbc-besmettingen geconstateerd. Dillema aan het zicht te onttrekken met de suggestie dat de nieuwe ster eigenlijk een man was. Ik loop niet tegen een vent, zei de atlete. Wat overigens niet waar was, omdat Blankers-Koen in de Tweede Wereldoorlog door gebrek aan competitie wel degelijk tegen mannen had gelopen en gewonnen. De Nederlandse atletiekunie (KNAU) ontwikkelde in het geheim een seksetest. Om een rookgordijn op te trekken werden hiervoor ook enkele andere atletes opgeroepen. Deze vrouwen moesten plaatsnemen in een verlosstoel, waar ze tussen de benen werden betast. Zelfs een atlete die dat jaar was bevallen, moest zich deze vernedering laten welgevallen. Volgens de KNAU bleek Dillema inderdaad een man te zijn. Toch moest het ergste nog komen. Op 13 juli 1950 reisde Dillema van Groningen naar Utrecht, om met het Nederlandse team te vertrekken naar Frankrijk voor een landenwedstrijd. Daar werd ze geconfronteerd met de seksetest en ter plekke geschorst. Ze kreeg geen kans om zich te verdedigen. Mentaal gebroken ging Dillema naar huis en dook onder. Ze zou zich nooit meer vertonen in de Nederlandse sportwereld. Of Foekje nou eigenlijk een man was of niet, is nooit echt duidelijk geworden. Zelf wilde ze niet op de hele affaire in gaan. Mensen uit de atletiekwereld speculeren al een halve eeuw lang over de kwade hand van vooral Jan Blankers in de test van de KNAU. Hij zou bevreesd zijn geweest voor de enorme snelheid van Dillema, die de mythe van zijn Vliegende Huisvrouw kon aantasten. Door een gemanipuleerde seksetest kon de grootste tegenstander van zijn vrouw voor altijd het zwijgen worden opgelegd. Dillema werd dus vermoord zonder te sterven. Alhoewel latere publicaties concludeerden dat er zeer waarschijnlijk sprake zou zijn geweest van achterkamertjespolitiek, heeft Dillema nooit haar record op de 200 meter teruggekregen. Fanny Blankers-Koen daarentegen werd mondiaal uitgeroepen tot Atlete van de Eeuw 1 Vrij en rijk leven! Ook financieel ben ik er enorm op vooruit gegaan. Van een Opel Corsa naar een BMW 320CI. En van een dijkwoning naar een landhuis. Ik heb meer tijd voor mijn vrouw en twee kinderen en daar ben ik heel blij mee! Wil jij dit ook?! Bel of mail me gerust, we kunnen wel een aantal collega s gebruiken, aad@vrijehuizenmarkt.nl Vrijehuizenmarkt geeft alle support! Vrijehuizenmarkt staat 24/7 voor je klaar met facilitaire en commerciële ondersteuning. Wil je ook binnen 2-3 weken een succesvolle makelaardij?! Vraag dan nu een infopakket aan via onze website onder franchise of bel Amsterdam, Anthony Fokkerweg CM Amsterdam T , F amsterdam@vrijehuizenmarkt.nl

4 4 Nieuws Binnenland Antidepressiva Bijwerkingen Zomaar stoppen kan gevaarlijk zijn Een geuzenpenning uit 1572, in de vorm van de Turkse halve maan: Liver Turck dan Paus Godsdienstvrijheid Wensdenken over een gezamenlijke traditie Heeft de Gouden Eeuw islamitische wortels? De befaamde tolerantie van de Hollandse Republiek zou mede geïnspireerd zijn door de islam. Dat lijkt vooralsnog wishful thinking. Dubbeldeal. 50 korting Toestel naar keuze. Peter Wierenga Dat koningin Beatrix en prinses Máxima fan zijn van multiculturele uitwisselingen, wisten we al, maar Willem van Oranje? Toch is dat wat het tijdschrift Al-Islaam van de vrij liberale Ahmadiyya-moslims stelt. Het ging op zoek naar de islamitische wortels van de Nederlandse tolerantie in de Gouden Eeuw. Met verbluffende resultaten. Nederlanders van de zestiende en zeventiende eeuw waren zo onder de indruk van de godsdienstvrijheid en welvaart in Turkije en Marokko dat duizenden zich daar vestigden, is een van de conclusies. Navraag leert echter dat ze dat niet vrijwillig deden. Dat waren Nederlandse zeelui die op de Middellandse Zee gevangen werden genomen door zeerovers, zegt hoogleraar geschiedenis Henk van Nierop van de Universiteit van Amsterdam. Die Hollanders werden vervolgens als slaaf verkocht in Noord-Afrika, tenzij ze zich bekeerden tot de islam. Bekeerlingen zijn er wel geweest, maar daar weten we weinig van. De kerken hadden potjes om de christenen vrij te kopen uit hun slavernij. Zo nu en dan kwam er een schip terug. Hollanders werden als slaaf verkocht in Noord-Afrika, tenzij ze zich bekeerden Om dat godsdienstvrijheid te noemen, is op zijn zachtst gezegd ironisch. Maar Abdul Haq Compier van Al-Islaam verweert zich. Een groot deel van de Europese bekeerlingen was vrijwillig, blijkt uit recente studies. De islamitische wereld had destijds een veel hoger beschavingspeil en er bestond godsdienstvrijheid. En hoe zit het met de bewering dat de bevrijders van Den Briel, de protestantse Watergeuzen, liever moslim zouden zijn geweest? Al-Islaam wijst daarbij op hun motto: Liever Turks dan Paaps. Die tekst droegen ze inderdaad op hun geuzenpenning, maar volgens Van Nierop wil dat niet zeggen dat ze de islam aanhingen. Het was meer een actie tégen de katholieke koning van Spanje dan vóór de Turkse sultan. Protestanten in het Ottomaanse rijk konden hun geloof behouden, als ze maar belasting betaalden. Een groot contrast met Spanje. Ook gelooft Van Nierop niet in multiculturele uitwisselingen door de vader des vaderlands. Compier stelt echter dat een landsheer van Willem van Oranje al een uitwisseling organiseerde tussen een Ottomaanse gemeenschap in Antwerpen en een Nederlandse in Istanbul. Er staan meer rake opmerkingen in het stuk. Zoals de grote invloed op de westerse wetenschap. Een woord als algebra komt niet voor niets uit het Arabisch, net als tientallen andere begrippen. De rest lijkt vooral wensdenken over een joods-christelijke, islamitische traditie, geprojecteerd op de Gouden Eeuw. 1 Bluetooth Stereo Headset BH-604. Artsen vinden bijwerkingen van antidepressiva niet ernstig. Toch zijn deze voor veel patiënten reden genoeg om te stoppen met het slikken van de medicijnen. Ana Karadarevic Seksuele problemen, vervelende dromen, gewichtstoename. Artsen en apothekers vinden dit geen ernstige bijwerkingen van medicijnen tegen depressie. Maar de helft van de patiënten heeft er zo n last van dat zij voortijdig stoppen met slikken. Dit blijkt uit onderzoek van de Wetenschapswinkel Geneesmiddelen van de Universiteit Utrecht onder 258 mensen, die hun ervaringen meldden op Artsen melden vaker heel andere bijwerkingen van antidepressiva, bijvoorbeeld huiduitslag en spierpijn, en zien de bijwerkingen die patiënten melden soms als een symptoom van de depressie. Bovendien nemen artsen niet alle door patiënten genoemde bijwerkingen serieus, stelt onderzoeker Rob Heerdink. En dat terwijl medicijnfabrikanten tot twee jaar geleden niet de patiënt maar de arts ondervroegen voor de informatie in bijsluiters. Veel patiënten die met antidepressiva stoppen durven niet met de arts Novum Mensen met letselschade kunnen voortaan met een advocaat vooraf diens honorarium bij winst of verlies afspreken. Binnenkort start een experiment met deze zogenoemde no win no fee-constructie. Dat schrijft staatssecretaris van Justitie Nebahat Albayrak (PvdA) aan de Tweede Kamer. Slachtoffers die te maken hebben met letselschade hebben vaak hoge kosten en grote belangen, stelt de bewindsvrouw. Door de nieuwe proef te praten over de bijwerkingen. Sommigen vertellen de arts niet eens dat ze zijn gestopt. Artsen moeten meer openstaan voor wat patiënten te zeggen hebben over medicijngebruik, vindt onderzoeker Heerdink. Artsen en apothekers kunnen een open spreekuur houden waar mensen hun ervaringen met medicijnen kunnen bespreken, aldus Heerdink. Artsen kunnen dan bijvoorbeeld de bijwerkingen bestrijden of de dosering aanpassen. De onderzoeker raadt artsen en apothekers verder aan om gedurende de eerste weken dat iemand antidepressiva inneemt, af en toe de patiënt te bellen om te vragen hoe het gaat met de medicijninname en wat de effecten zijn. Stoppen met antidepressiva kan gevaarlijk zijn voor patiënten. Heerdink: Zij lopen een grote kans op terugval in de depressie. Antidepressiva moeten zes tot negen maanden worden ingenomen om effectief te zijn. Veel mensen stoppen er na enkele weken al mee, of ze nemen de medicijnen alleen in wanneer ze zich slecht voelen. Behalve bijwerkingen is er nog een reden waarom patiënten voortijdig stoppen met het innemen van medicijnen tegen depressie. Zij merken na enkele dagen nog geen effect en weten niet dat antidepressiva pas na enkele weken werken. 1 Letselschade Alleen betalen als je advocaat wint kan de rekening bij verlies van de rechtszaak ook nul zijn. De rekening is altijd gerelateerd aan het aantal uren dat de advocaat aan de zaak heeft besteed. Dit in tegenstelling tot de no cure no pay-methode. Hierbij bestaat de betaling uit een deel van de opgelegde schadevergoeding. Het kabinet is tegen deze laatste constructie. Bij no win no fee kan de advocaat bij winst een opslag krijgen over het overeengekomen basisuurloon, varierend van 25 tot 100 procent. Advocaten mogen hier niet excessief declareren, stelt Albayrak. Voorwaarde voor de constructie is dat niet vooraf vaststaat dat de zaak wordt gewonnen. Albayrak verwacht dat de proef komend voorjaar van start gaat. 1.. CORRECTIE Op de foto gisteren op pagina 4 van deze krant is burgemeester Job Cohen niet in gesprek met Moustapha Baba, maar met Zafer Yurdakul van podium Mozaiëk. Moustapha Baba en Haci Karacaer, respectievelijk bestuurslid en oud-directeur van islamcentrum Marhaba, staan op de achtergrond. WFA.. DePers.nl Voor actualiteiten kijk je de hele dag op de allersnelste nieuwssite:

5 Binnenland Nieuws 5 Uruzgan Aanvullende hoorzitting van oppositie Stuntje trekt aandacht en is ook nog best nuttig Zorgeloos op weg? Vertrouw op Avis. Profiteer van onze voordelige wintertarieven! Kijk op of bel BEL AVIS ( , 0,10 p/m). Politie Bond niet blij met aanbod minister Cao-voorstel agenten SP, GroenLinks en D66 ondervragen Arnold Karskens en Jan Pronk. EVERT-JAN DIFT Om publiciteit te krijgen, moeten parlementariërs soms een stuntje uithalen. De alternatieve hoorzitting over Uruzgan was er zo één. Maar wel een nuttige. Dirk Jacob Nieuwboer DEN HAAG Mariko Peters (GroenLinks) en Harry van Bommel (SP) zijn goed gebekt, hebben altijd wel een oneliner klaar en zijn typische haantjes-de-voorste. Handige eigenschappen voor Tweede Kamerleden, want publiciteit genereren hoort erbij op het Binnenhof. Zo nu en dan een mediastuntje kan geen kwaad. De aanvullende hoorzitting over de missie in Uruzgan van gisteren leek daar verdacht veel op. De sessie was volgens Van Bommel en Peters nodig omdat de officiële hoorzitting, die vandaag plaatsvindt, te gekleurd zou zijn. Volgens SP en GroenLinks staan op de lijst met ruim 20 genodigden te weinig tegenstanders van de missie. Onzin, vonden de meeste andere partijen. Er komen bekende critici van de missie aan het woord. En waarom hadden GroenLinks en SP. dan niet bezwaar gemaakt toen over die lijst werd besloten? CDA en VVD besloten de aanvullende hoorzitting van gisteren daarom te boycotten. PvdA-woordvoerder Martijn van Dam schoof wel aan, zij het mokkend. Dit is niet een onderwerp om een spelletje mee te spelen. Het antwoord van Peters: Als ik kijk naar de verhoudingen onder de bevolking (volgens peilingen is een meerderheid tegen, red), dan is het mijn plicht als volksvertegenwoordiger om tegenstanders te laten horen. Stuntje of niet, de bijeenkomst maakt deel uit van een al veel langer durende publiciteitsoorlog over de verlenging van de missie in Uruzgan. Voorstanders roepen al maanden dat de Afghanen niet in de steek gelaten mogen worden. Verlengen dus. Tegenstanders dat de strijd tegen de taliban nooit gewonnen kan worden. Niet verlengen dus. De discussie is vernauwd tot moeten we militair doorgaan of niet militair doorgaan, verzuchtte Willem van der Put, directeur van de ontwikkelingsorganisatie Healthnet. De hoorzitting was interessant omdat de meeste sprekers zich niet lieten verleiden tot zo n zwart-wit advies, maar. Goeiemoggel! De kreet Goeiemoggel! uit het bekende KPN-commercial hoor je overal. Verschillende artiesten zijn door het spotje geïnspireerd geraakt en gebruiken het voor een single. juist ingingen op de strategie die gevoerd zou moeten worden. Toenadering tot de taliban, betoogden drie van de vijf sprekers, kan niet uitblijven. Het beeld dat is geschetst van de taliban is zo vreselijk zwart-wit dat je er nu nauwelijks nog doorheen komt, vindt Van der Put. Al die gemengde groepen die vroeger elkaars doodsvijanden waren, noemen we nu allemaal taliban. En daarmee ontzeggen we onszelf de mogelijkheid om daar iets mee te doen. Ook oud-minister Jan Pronk pleitte voor een minder ideologische insteek. Oorlogen van buitenlandse mogendheden tegen guerrillabewegingen zijn niet te winnen, betoogde hij. Alleen daarom al moet onderhandelen met de taliban worden overwogen. Ook al hebben ze mensenrechten geschonden. Je moet vuile handen durven maken. Volgens Arnold Karskens doen de Nederlanders dat nu toch al. De journalist, een van de weinige Nederlandse journalisten die niet embedded bij de Nederlandse troepen zit, sprak zich daarom als enige zonder reserves uit tegen een verlenging. Wij doden meer onschuldige burgers dan de taliban. 1 KORT Langdurig werklozen hebben recht op subsidie Mensen die meer dan een jaar werkloos zijn hebben vanaf de zomer van volgend jaar recht op loonkostensubsidie. Dat schreven minister van Sociale Zaken Piet Hein Donner (CDA) en zijn staatssecretaris Ahmed Aboutaleb (PvdA) gisteren aan de Tweede Kamer. Het is een van de maatregelen van het kabinet om werklozen aan een baan te helpen. Langdurig werklozen of arbeidsongeschikten komen in aanmerking voor loonkostensubsidie. Bedoeling is dat zij binnen een jaar, onder begeleiding, een reguliere baan hebben. De subsidie bedraagt vijftig procent van het minimumloon en geldt voor maximaal een jaar. Samenscholingsverbod voor jongeren in Dronten De burgemeester van Dronten heeft een samenscholingsverbod afgekondigd om vandalisme in de stad aan te pakken. Het centrum wordt geteisterd door uitgaansoverlast en vandalisme, zegt een gemeentewoordvoerder. Het gaat om een probleem dat al jaren speelt en de laatste maanden erger is geworden. De maatregel gaat zaterdag in. Het samenscholingsverbod, dat geldt voor groepen vanaf drie personen, is gericht tegen jongeren tussen de 15 en 25 jaar oud van wie wordt vermoed dat ze overlast veroorzaken of dat van plan zijn. Zeventig miljoen extra voor speciaal onderwijs Voor kinderen die geen regulier onderwijs kunnen volgen door een stoornis of handicap wordt de komende jaren zeventig miljoen euro uitgetrokken. Dat schrijft staatssecretaris van Onderwijs Sharon Dijksma (PvdA) aan de Tweede Kamer. Het speciaal onderwijs heeft al jaren te maken met wachtlijsten. Een ander knelpunt is dat het niveau van het onderwijs in de helft van de gevallen te laag is. Grammy De Nederlandse dj Tiësto maakt kans op een prestigieuze Grammy Award.. Defensie Afghanen bloot buiten in de kou Novum Nederlandse militairen hebben in januari twee Afghaanse gevangenen in Uruzgan lang bloot buiten in de kou laten staan. Zij waren in afwachting van een controle door een arts en de daaropvolgende ondervraging. Ook werd een naakte gedetineerde ondervraagd. Minister van Defensie Eimert van Middelkoop (Christen- Unie) spreekt van een eenmalige onregelmatigheid tijdens de Isaf-missie, die direct is gecorrigeerd. Een leidinggevende en een jurist ontdekten de twee gevangenen en gaven ze kleding. Volgens de minister is de procedure daarna ingekort en zijn gedetineerden alleen nog maar ontkleed tijdens het onderzoek door de arts. Van Middelkoop kaartte dit incident aan in een Kamerbrief over de behandeling van gedetineerden door Nederlandse militairen. Eerder publiceerden twee commissies een rapport over veronderstelde misstanden in Irak. Een Saoedische man verklaarde met een elektrische wapenstok te zijn toegetakeld. Beide commissies konden de juistheid hiervan niet controleren. Volgens Van Middelkoop is het Openbaar Ministerie een onderzoek gestart. Het is onduidelijk of de wapenstok behoort tot de standaarduitrusting van mariniers. Het OM bekijkt of ook de Militaire Inlichtingenen Veiligheidsdienst (MIVD) de beschikking had over een elektrische stok. 1 Onrustige benen? Slapeloze nachten? Doodmoe? / 0900-rlsinfo antwoordnummer 319, 6700 WB Wageningen Redactie binnenland DEN HAAG Politieagenten kunnen de komende twee jaar een loonsverhoging krijgen van in totaal 5,75 procent. Dat heeft minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst (PvdA) de politie aangeboden. Bovenop de loonsverhoging krijgen agenten die al een jaar op het maximum van hun salarisschaal zitten een toeslag van 100 euro bruto per maand. De Nederlandse Politiebond loopt niet weg met het cao-bod van de minister. Op het eerste gezicht lijkt het er niet op dat de minister op de goede knoppen heeft gedrukt, stelt de vakbond. De minister en de vier landelijke politiebonden overleggen vandaag voor het eerst formeel. De bewindsvrouw biedt daarnaast volgend jaar en in 2009 een compensatie voor politiemensen met studerende kinderen boven de 18 jaar. Werknemers die extra zondagen willen werken kunnen rekenen op een bonus. Het beeld dat politiemensen slecht betaald zouden worden, klopt volgens Ter Horst niet. Het grootste deel van de politiemensen heeft een bovenmodaal inkomen; ongeveer de helft verdient 1,5 keer modaal. Wel wil ze, het liefst samen met de vakbonden, laten onderzoeken hoe het werk van agenten wordt beloond in vergelijking met andere beroepen en functies. Hiermee wil ze uitzoeken of de beloning bij de politie nog goed past bij de zwaarte, de risico s en de verantwoordelijkheden van het politiewerk. De minister kwam met haar aanbod nadat informele cao-onderhandelingen stukliepen. Zij kreeg van de politiebonden tot vandaag de tijd om met een beter voorstel te komen. De bonden zinspeelden op acties als er geen realistisch voorstel op tafel zou komen. De huidige politie-cao loopt af op 1 januari. 1

6 6 Nieuws Binnenland De strategie van Harm Brouwer Waar zijn die politiemensen in gewetensnood? Het Openbaar Ministerie wordt vaak tunnelvisie verweten. De hoogste baas steekt de hand in eigen boezem en gooit het roer om. H. KORT Inspectie: veel spijbelaars ontlopen straf Scholen registreren spijbelen niet goed of helemaal niet. Vooral spijbelende leerlingen van mbo-scholen kunnen er tussenuit knijpen zonder geregistreerd te worden. Dat blijkt uit onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs in opdracht van minister van Onderwijs Ronald Plasterk (PvdA). De inspectie heeft steekproefsgewijs tien scholen onderzocht, vijf uit het voortgezet onderwijs en vijf mbo-opleidingen. Alle scholen bleken tekort te schieten. Een van de scholen registreerde zelfs et Openbaar Ministerie (OM) heeft geen gemakkelijke jaren achter de rug. Rechterlijke dwalingen brachten fouten in de opsporing aan het licht en advocaten en strafrechtdeskundigen buitelden over elkaar heen in hun kritiek. Je kunt tegenwoordig geen strafzaak meer bijwonen zonder dat een advocaat of verdachte spreekt van de tunnelvisie van het OM. Aan het hoofd van deze veelbesproken organisatie staat Harm Brouwer. De 56-jarige voorzitter van het college van procureurs-generaal wordt gewaardeerd om zijn open houding naar buiten toe. Kenners zien dat bestrijding van de zware criminaliteit onder zijn leiding een vlucht heeft genomen. Strategie, vertelt Brouwer. Er is sprake van een heus drie-stappenplan. De eerste is gezet met de strafzaak tegen Willem Holleeder en zijn kompanen wegens afpersing en geweld. Als volgende stap zullen de verdachten van de liquidaties in de Amsterdamse onderwereld voor de rechter worden gebracht. En dan gaan we over naar de derde fase, de mensen in de bovenwereld die de zaken voor de criminelen regelden, bijvoorbeeld het geld wegsluisden. Want er moeten veel mensen veel hebben geweten, zonder er iets tegen te doen. Het OM gaat de strijd tegen de criminelen niet uit de weg. Sommigen zijn ons net een stap voor, bijvoorbeeld op het gebied van de techniek. Anderen denken dat ze ons een stap voor zijn, dat moeten ze vooral blijven denken. Dat is heel interessant voor ons. B rouwer was nog niet aangetreden als hoogste baas van het Openbaar Ministerie in de zomer van 2005 of de commotie rond de Schiedammer parkmoord barstte los. Een man bleek vier jaar lang ten onrechte te hebben vastgezeten voor de moord op een 10-jarig meisje. Hij kwam vrij nadat de dader het misdrijf had bekend. Evaluatie van de Schiedammer parkmoord leerde dat er in het opsporingsonderzoek veel fouten zijn gemaakt. Voor de top van het OM was het aanleiding om de eigen werkwijze eens flink onder de loep te nemen en sloeg daarbij de handen ineen met de politie en het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Dat resulteerde in het programma Versterking opsporing en vervolging om de professionaliteit van het optreden van politie en het OM in strafzaken te verbeteren. helemaal niets. De inspectie vermoedt dat het onderzoek representatief is voor scholen in het hele land. Mogelijk toch draadloos internet in treinen Treinen krijgen waarschijnlijk toch draadloos internet. Minister van Verkeer Camiel Eurlings (CDA) stelt hiervoor vijftien miljoen euro beschikkaar. Dat zei hij gisteren tijdens de begrotingsbehandeling van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Hij gaat ook kijken of het bereik van mobiele telefoons wanneer een trein door een tunnel rijdt, kan worden verbeterd. Op deze manier wil de minister reizigers verleiden om de trein te nemen.. Stress Bijna een kwart van blond Nederland heeft zelden of nooit last van stress. Roodharigen hebben daarentegen hier veel meer last van. Een kleine 30 procent van de rossigen heeft regelmatig stress. Heeft de samenleving na 2005 nog wel vertrouwen in het OM? Dat vertrouwen hadden we al en na 2005 is dat misschien juist alleen maar toegenomen. Want laten we een ding niet vergeten. Het is wel het OM geweest dat zelf het onderzoek naar de Schiedammer parkmoord heeft gelast en publiekelijk verantwoording heeft afgelegd. Daarmee wilden we aangeven dat fouten maken in ons vak onvermijdelijk is, helaas. Maar we zijn bereid er iets van te leren. We hebben zelf de klok geluid en onderzocht wat we moeten verbeteren. Had het OM een affaire als de Schiedammer parkmoord nodig om tot deze omslag te komen? Nee, maar ik denk dat het wel een We hebben zelf de klok geluid en onderzocht wat moet verbeteren langduriger traject was geworden als dit niet was gebeurd. Het gaat erom dat je de eigen kansen weet te benutten. Dat heeft niet alleen te maken met bewustwording binnen je eigen organisatie, maar ook binnen de politiek. Uiteindelijk gaat het ook om extra geld. Dat kreeg het OM pas weer met het eerste kabinet Balkenende. Is er dan jarenlang te weinig geïnvesteerd om de kennis van de mensen op peil te houden? De politie en het OM hebben altijd gestimuleerd om ontwikkelingen binnen de psychiatrie, techniek en andere wetenschappen bij de opsporing te betrekken. Maar die gingen op zeker moment zo snel, dat we binnen Koran. BERT SPIERTZ/HH Jarig! Prinses Amalia viert vandaag haar vierde verjaardag. Gefeliciteerd! de kortste keren op achterstand stonden wat betreft ons eigen kunnen. Je hoeft niet de kennis en deskundigheid van een Nobelprijswinnaar te hebben als recherchechef of officier van justitie, maar je moet wel een basiskennis hebben. Daarom zijn we nu bezig met het ontwikkelen van cursussen en opleidingen voor de mensen. Wel hebben alle parketten inmiddels een officier van justitie die is gespecialiseerd in forensische opsporing. Hoeveel medewerkers wilde u erbij om al uw taken goed te kunnen uitvoeren? Naast de zestig officieren van justitie waarvoor we van het ministerie geld hebben gekregen, willen we er nog tweehonderd medewerkers onder wie aanklagers bij. Bij de wervingsactie voor officieren vorig jaar hebben we van de circa driehonderd sollicitanten er 37 aangenomen. De selectie is zwaar, want je moet wel wat kunnen als officier van justitie. Bij de laatste selectieronde zaten opvallend veel advocaten. In die groep zijn we buitengewoon geïnteresseerd, omdat zij ervaring hebben in de juridische praktijk. Het OM heeft nu tussen de 650 en 700 officieren van justitie en advocaten-generaal (aanklagers bij het gerechtshof, red.). Jaarlijks handelt het OM ruim 1 miljoen zaken af. Het OM zet zich er voor in dat officieren van justitie met een open blik naar een strafzaak kijken. Was daar een mentaliteitsverandering voor nodig? Bij sommigen wel, bij anderen niet. Het OM is een tamelijk kleine organisatie waarin je altijd onder druk staat en waar je je vaak met hetzelfde bezighoudt. Je zult mij het woord tunnelvisie niet meer horen gebruiken, maar als je niet oppast, kan het werk toch een tamelijk nauwe blik opleveren. Wij hebben waarborgen willen aanbrengen om die blik zo ruim mogelijk te houden, zodat mensen blijven denken aan alternatieve scenario s en aan alternatieve verdachten. Een mooi voorbeeld daarvan is tegenspraak. Legt u dat eens uit. Bij grote, zware zaken, zoals bijvoorbeeld de Schiedammer parkmoord, kan een zogenoemde tegenspraakofficier worden aangesteld. Deze persoon, die daarvoor is opgeleid, loopt met de collega-officier mee die de zaak behandelt en fungeert als luis in de pels. Hij stelt allerlei vragen, bijvoorbeeld waarom de aanklager heeft De Bijbel en Koran zijn te lezen en te vergelijken op één website, die gisteren online is gegaan. De interkerkelijke omroep Ikon en Radio Nederland Wereldomroep verwachten dat de vergelijkingspagina een bijdrage levert aan de wereldwijde dialoog tussen christenen en moslims. Op de site staan achttien verschillende verhalen die in beide heilige boeken voorkomen. Zo is het verhaal van Noach alias Noeh te lezen. Ook geeft de site aan afgezien van het horen van een bepaalde getuige. Dat vraagt moed, mensen moeten zich kwetsbaar durven opstellen. Een van de aanbevelingen van het programma Versterking en opsporing was het opnemen van de verhoren van verdachten. Hoe staat het daarmee? De politie moet daarvoor verhoorkamers aanpassen, sommige alleen met geluid, andere ook met camera s. Inkoop en verbouwing kosten tijd. We streven er samen met de politie naar in de tweede helft van volgend jaar alles operationeel te hebben. Ook komt er volgend jaar een pilot in Rotterdam en Amsterdam waarbij advocaten politieverhoren kunnen bijwonen. Het mooie van deze hele operatie is dat iedereen meedoet. Doel is een brug te slaan tussen moslims en christenen WEBSITE OM BIJBEL EN KORAN TE VERGELIJKEN waarin de Bijbel en Koran verschillen en waarin ze overeenkomen. Daarnaast kunnen bezoekers vergelijken hoe vaak bepaalde woorden in de beide boeken voorkomen. Vrede komt bijvoorbeeld 462 keer voor in de Bijbel en 27 keer in de Koran. Het woord oorlog komt 228 keer voor in de Bijbel en zes keer in de Koran. De site is in het Arabisch, Nederlands en Engels te lezen.. Chatten over schulden Incassobureau Intrum Justitia gaat chatten met jongeren met schulden. De gemiddelde schuld van jongeren tussen 18 en 25 jaar zou dit jaar een recordhoogte van 430 euro hebben bereikt.

7 Binnenland Nieuws 7 Merel van Leeuwen Vreemdeling in Den Haag Harm Brouwer: Als je niet oppast, kan het werk bij het OM toch een tamelijk nauwe blik opleveren. ARIE KIEVIT/HH Naast alle aanbevelingen riep het OM ook de Commissie Evaluatie Afgesloten Strafzaken (CEAS) in het leven. Deze commissie doet nieuw onderzoek in strafzaken waarin mogelijk sprake is geweest van een rechterlijke dwaling. De CEAS adviseert het college van procureurs-generaal over de vraag of politie of OM fouten hebben gemaakt. De commissie bracht onlangs haar eerste advies uit. Advocaten en strafrechtdeskundigen hebben kritiek op de lange onderzoekstijd die de CEAS nodig heeft om tot een oordeel te komen. Snapt u dat? Nee. Ik vind die kritiek bepaald misplaatst. We kunnen geen deskundigen inzetten die zo n zaak al kennen. Zo n zaak is per definitie complex en soms wil het team zelf nog onderzoek laten doen en mensen horen. Dan. KORT Acht gewonden bij botsing tram en bus Bij een botsing tussen een tram en een bus op het Olympiaplein in Amsterdam zijn gisteren acht mensen gewond geraakt. De tramconducteur werd onwel waarna hij achterop de bus reed, meldt een politiewoordvoerder. De botsing vond plaats rond uur bij een halte aan het plein in Amsterdam Oud-Zuid. In de tram zijn drie mensen gewond geraakt, in de bus vijf. De gewonden hebben onder meer last van nekklachten. De tramconducteur behoefde geen verdere behandeling. Waardoor hij onwel. In de put (1) De politie heeft twee jongens van 13 en 15 jaar aangehouden omdat ze tientallen putdeksels hebben weggehaald in het Groningse Bedum. vind ik dat ze het verrekte snel doen. Verwacht u dat de CEAS dit jaar nog meer uitspraken doet? Ja, ik verwacht deze maand nog het eindrapport van de commissie betreffende de Enschede ontuchtaffaire. (Daarin draait het om een man uit Twente die tot acht jaar cel en tbs is veroordeeld wegens misbruik van zeven kinderen. De man heeft zelf altijd ontkend. Ook zijn vrouw en haar broer zijn in die zaak veroordeeld, red.) En ik hoop dat de CEAS volgende maand zijn eindrapport in de zaak van Ina Post presenteert. (Deze verpleegster zegt dat ze ten onrechte een straf van zes jaar heeft uitgezeten voor een moord in 1986, red.) Uiteindelijk is maar een gering aantal zaken aangemeld bij de raakte, is niet bekend. De tram en de bus hebben zware schade opgelopen. Uitbraak buikgriep in Deventer Ziekenhuis Dertien patiënten van het Deventer Ziekenhuis zijn geveld door een uitbraak van hevige buikgriep. Ook vier medewerkers hebben het noro-virus, dat diarree en braakneigingen veroorzaakt, laat het ziekenhuis weten. Er zijn maatregelen genomen om de uitbraak tegen te gaan. Zo moet iedereen na een bezoek aan een patiëntenkamer zijn handen wassen en dragen verpleegkundigen handschoenen. Het virus breekt vaker uit in zorginstellingen. De bron van de besmetting is commissie met de vraag om nieuw onderzoek. Heeft dat u verbaasd? Ja. Vooral omdat een politiebond rond het politieke debat over de Schiedammer parkmoord hardop riep dat er veel politiemensen in gewetensnood waren over bepaalde afgesloten strafzaken. Maar vanuit de politie is niet één zaak aangemeld. Ik heb de voorzitter van die bond vorig jaar nog een brief gestuurd en hem gevraagd ermee naar buiten te komen. Het heeft niets opgeleverd. Brouwer weet uit eigen ervaring hoe moeilijk het werk van een rechter is en maakt nu bij het OM tropenjaren door. Hij mag nog drie jaar aanblijven als voorzitter van het college van procureurs-generaal. Maar wil hij dat wel? Ik heb nog niets besloten. Daar denk ik omstreeks deze tijd over na. 1 meestal niet te achterhalen, maar de ziekte wordt vooral overgedragen door handcontact. Scholieren betalen schade door stakingen terug Scholieren van scholengemeenschap Het Streek in Ede gaan de schade vergoeden die tijdens de scholierenstaking is aangericht bij drie winkels in de stad. Donderdag en vrijdag verkopen zij op school broodjes. De opbrengst daarvan gaat naar de getroffen winkeliers, zegt een woordvoerder van de school. Leerlingen gooiden tijdens de stakingen van vorige week met eieren en plunderden onder meer een supermarkt en een snoepwinkel. In de put (2) Een 35-jarige inwoner van het dorp viel in de put toen ze in het donker uit de auto stapte. Daarbij brak ze een voet en scheurde haar enkelbanden. Peter Middendorp is schrijver/journalist en doet voor De Pers dagelijks verslag van zijn belevenissen in Den Haag. K Kloosterkerk erkdeuren staan gewoonlijk open. De Kloosterkerk aan het Lange Voorhout is de hele winter gesloten. De muren zijn hoog, de deuren hebben geen klinken. Door drie hoge, gebrandschilderde ramen late gotiek, zegt een bordje kun je niet naar binnen kijken. Als je met de koster belt, mag je even binnen kijken. Bruine banken, bruine kansel, witte muren, niets te beleven. Van Oldenbarnevelt wou geen nieuwe oorlog. Dat vond Maurits irritant Door een onderaardse gang kon prins Maurits hier ongezien ter kerke gaan. Op 23 juli 1617 kwam hij door de voordeur binnen, na te zijn komen aanrijden met koetsen en gevolg. Hij koos hiermee de kant van het opstandige volk tegen de gematigde regentenklasse, alsof hij daar niet bij hoorde, ongeveer zoals Rita Verdonk vorig jaar op de trap van café Plein 19 ging staan om de macht in de VVD voor zich op te eisen. Het was vrede met de Spanjaarden, het Twaalfjarige Bestand. Maurits was generaal. Zonder oorlog kon hij niet bestaan. Hij had geen officiele functie, geen partij, hij had wat je een beweging zou kunnen noemen; populair bij de mensen in het land, steun van dubieuze figuren in de Staten van Zeeland. De machtigste bestuurder van het land was Johan van Oldenbarnevelt, beschermheer van de handel. Van Oldenbarnevelt had geen behoefte aan een nieuwe oorlog met Spanje. Dat vond Maurits irritant. In de zestiende eeuw kwam een nieuwe godsdienst het land binnenzeilen. De regenten kozen de gematigde versie van het calvinisme, het volk de meest onwrikbare. Van Oldenbarnevelt vroeg Maurits steun tegen de menigten die zich overal tegen de stadbesturen keerden. Maurits weigerde niet alleen, door zijn opzichtige bezoek aan de strenge predikant van de Kloosterkerk koos hij zogenaamd partij voor het volk. Van Oldenbarnevelt werd onthoofd, de oorlog kon een nieuwe aanvang nemen. Vandaag is de Kloosterkerk nog steeds de kerk van de Oranjes. Het tv-programma Blauw Bloed verzorgt er uitzendingen over, historici bezingen Maurits kerkgang als een schitterend moment in onze kerkelijke en koninklijke geschiedenis. De koningskinderen worden er gedoopt, laatst nog Ariane. Zondags bezoekt koningin Beatrix de kerk. De koster vertelt dat zij het meest houdt van de cantatemis. 1 Weinig concurrentie Elektriciteit is te duur Novum De prijs die Nederlandse consumenten moeten betalen voor hun elektriciteit ligt te hoog in vergelijking met die in omringende landen. Dat stelt de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). De kosten voor elektriciteit zouden met enkele tientallen euro s per jaar omlaag kunnen als het elektriciteitstransport op de grensovergangen wordt verbeterd. Daardoor kunnen. Officier van justitie sluit manipulatie niet uit MOGELIJK ILLEGALE STURING IN HELLS ANGELS-ONDERZOEK Informatie uit afgeluisterde gesprekken tussen Hells Angels en hun advocaten is mogelijk gebruikt om het onderzoek naar de motorclub een bepaalde richting op te sturen. Officier van justitie Gert Oldekamp zei gisteren tijdens zijn getuigenverhoor dat hij niet kan uitsluiten dat dit is gebeurd, hoewel hij er geen enkele aanwijzing voor heeft. Als dergelijke geheimhoudersinformatie is gebruikt om te sturen of verdenkingen te versterken, is energieleveranciers optimaal gebruik maken van inkoopmogelijkheden in heel Noordwest-Europa en meer concurreren op het gebied van prijs. De toezichthouder stelt dat de Nederlandse markt voor elektriciteit nog altijd wordt gekenmerkt door een beperkt aantal grote producenten en hoge prijzen. De analyse van de NMa bevestigt de conclusie van de Europese Commissie eerder dit jaar dat de beperkte concurrentie op de groothandelsmarkt leidt tot hogere prijzen. 1 de kans groot dat de Amsterdamse rechtbank het proces voortijdig afblaast en de verdachten vrijuit gaan. Oldekamp kon zich ook in zijn tweede verhoor weinig tot niets herinneren over de manier waarop hij en zijn team omgingen met de gesprekken, die volgens de richtlijnen direct moeten worden vernietigd. Hij sloot uit dat hij ze zelf heeft gebruikt om het onderzoek naar de omstreden motorclub te sturen.. Deurwaarder te water Een 48-jarige man uit Gouda is door het lint gegaan toen een deurwaarder bij hem aanbelde. Hij was zo boos dat hij de man het water in duwde om hem er vervolgens zelf weer uit te redden.

8 8 Nieuws Buitenland Italië Regio kampt met denkbeeldige veiligheidscrisis Lega Nord: nazistraf voor immigranten Een politicus van de Italiaanse Lega Nord wil nazi-methoden toepassen om criminaliteit onder immigranten terug te dringen. Hij krijgt er veel handen voor op elkaar. Peter Popham ROME Giorgio Bettio, gemeenteraadslid van de Noord-Italiaanse stad Treviso, heeft een manier bedacht om de criminaliteit onder immigranten terug te dringen: als er eentje een misdaad pleegt, moeten er tien gestraft worden. Het is een methode die werd gebruikt door de nazi s in de concentratriekampen. Het zal niet verbazen dat Bettio lid is van de Lega Nord, de xenofobe Noord-Italiaanse partij die afscheiding wil van het zuiden. Zijn suggestie past in de traditie van berekende racistische woede die de Lega Nord kenmerkt. Toen hij het plan opperde tijdens een gemeenteraadsvergadering kwamen de andere partijen niet verder dan een verbijsterd zwijgen. Maar gisteren viel het kwartje. De opmerking en de suggestie erachter werden scherp veroordeeld. Het is absoluut onmogelijk dat een beschaafd volk een dergelijke stupiditeit kan tolereren, fulmineerde Umberto Lorenzoni van een vereniging van oud-verzetsleden. Ik wil Bettio graag eens uitleggen wat het nazisme precies betekende. Het is een schande dat justitie hem niet aanpakt. De regionale gouverneur Giancarlo Galan noemde Bettio s suggesties waanzinnig en weerzinwekkend. De joodse gemeenschap van Treviso wil samen met lokale Roma naar de rechter stappen. De zigeuners zijn de laatste tijd doelwit van racistische woede. De actie van Bettio is er eentje in een hele reeks in de regio. Die kampt met een denkbeeldige veiligheidscrisis waarbij criminele immigranten betrokken zijn. Denkbeeldig, omdat Supporters van Liga Nord demonstreren tegen buitenlanders. AP ze niet gestaafd wordt door de cijfers. De eerste stad die de vlag van haat hees, was Cittadella, waar burgemeester Massimo Bitonci een vestigingsverbod uitvaardigde tegen armen, werklozen en daklozen. Bitonci werd door de nationale overheid tot de orde geroepen, maar ondertussen gingen in Cittadella tientallen collega-burgemeesters en duizenden burgers de straat op om hun steun te betuigen aan de plannen. Ook in de rest van de regio schoten de bizarre racistische voorstellen als paddestoelen uit de grond. Er was een burgemeester die illegale immigranten wilde verbieden te trouwen. Een ander wilde ze studiebeurzen onthouden. Weer een ander wilde het Italiaans staatsburgerschap alleen verlenen aan buitenlanders die de taal perfect beheersen en ook nog eens de grondwet van buiten kennen. Volgens de filosoof Umberto Curi is er in Veneto een groteske wedstrijd gaande wie het belachelijkste voorstel doet. Een van de redenen daarvoor lijkt de naderende regionale stembusstrijd te zijn. Giorgio Bettio verklaarde gisteren dat zijn voorstel voortkwam uit woede en uit het verlangen om zijn moeder te beschermen. De vrouw voelt zich bedreigd door immigranten. Hij toonde geen berouw: Mensen op straat bedanken me voor mijn woorden. 1 The Independent Simply Closer Gratis dubbel beltegoed. * Samsung E250 vanaf 99,95 Nokia 2310 vanaf 39,95 Toestel naar keuze. Alcatel OT-E227 vanaf 29,95 Samsung E900 Elite vanaf 149,95 Elite Pack met stijlvol sjaaltje. Ruimtevaart ESA zoekt weer aantal nieuwe astronauten Redactie wetenschap Voor het eerst sinds jaren is de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA weer op zoek naar kandidaat-astronauten. Begin volgend jaar gaat de vacature officieel de deur uit. ESA zoekt er vier of misschien vijf, ter aanvulling van de negen kandidaten waarover de organisatie momenteel al beschikt. Kandidaten moeten uiteraard over een excellente fysieke conditie beschikken. Een medische of technische opleiding strekt tot aanbeveling. Maar eigenlijk mag iedereen een gooi doen: de enige vereiste is dat kandidaten uit een land moeten komen dat ESA-lid is. De organisatie verwacht veel sollicitaties. De eerste selectie zal dan ook via een webgebaseerd aanmeldingsformulier verlopen. Het hele selectieproces zal ongeveer een half jaar duren. Als Nederland een kansje wil maken, moeten zich zoveel mogelijk extreem fitte kandidaten melden. De Nederlandse ESA-bijdrage is namelijk zeer bescheiden. 1. KORT Levenslang voor leden Abu Sayyaf Veertien leden van de extremistische moslimgroep Abu Sayyaf zijn gisteren tot levenslang veroordeeld wegens de ontvoering van twintig personen en de moord op een aantal van hen. Drie Amerikanen, onder wie twee missionarissen, en zeventien Filippijnen werden in 2001 ontvoerd op het vakantie-eiland Palawan en vervolgens ruim een jaar lang vastgehouden op het eiland Basilan, een bolwerk van Abu Sayyaf. Het Filippijnse leger maakte in juni 2002 een eind aan de ontvoering... Cijfertjes De VS hebben het grootste aantal gevangenen ter wereld:

9 Buitenland Nieuws 9 Frankrijk Een dode, vijf gewonden Centrum Parijs opgeschrikt door zelfgemaakt bompakketje Bij een bomexplosie in een advocatenkantoor in het centrum van Parijs zijn gisteren een dode en een zwaargewonde gevallen. Redactie buitenland Het 8e arrondissement in het centrum van Parijs was gisteren vol soldaten, brandweer en agenten nadat een bom was afgegaan in een advocatenkantoor. De bom was verstopt in een pakje dat door een koerier bij het kantoor was bezorgd. Iemand kwam het kantoor binnen en liet het pakketje achter bij de secretaresse, zei advocaat Christian Charriere-Bournazel, deken van de Parijse orde van advocaten, tegenover de Amerikaanse nieuwszender CNN. Zij opende het, de bom explodeerde en de secretaresse werd gedood. De autoriteiten tasten in het duister over het motief maar er wordt volop gespeculeerd. Zo melden Franse kranten dat in hetzelfde pand aan de Boulevard Malesherbes ook een stichting zit die onderzoek doet naar de jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog en dat er een advocatenpraktijk huist waar president Nicolas Sarkozy vroeger voor werkte. De 60-jarige secretaresse die het pakje opende werd op slag gedood. Penvrienden Bush schrijft Kim Jong II Novum/AP De Amerikaanse president George Bush heeft de Noord-Koreaanse leider Kim Jong II op 1 december een brief geschreven. Dat heeft het Noord-Koreaanse persbureau KCNA gisteren gemeld. De Amerikaanse gezant Christopher Hill had de brief bij zich toen hij onlangs in Noord-Korea was, aldus KCNA. In de brief zou Kim Jong II worden aangemoedigd zich aan zijn belofte te houden voor het eind van dit jaar volledige openheid te geven over de kernprogramma s van Noord- Korea. Het Witte Huis heeft geen kopieën van de brief vrijgegeven. Een woordvoerder verklaarde wel dat Bush de KORT Dichter niet naar Londen door arrestatiedreiging De Israëlische minister van openbare veiligheid Avi Dichter heeft een uitnodiging voor een bezoek aan Groot- Brittannië afgeslagen uit vrees te worden opgepakt op beschuldiging van oorlogsmisdaden wegens zijn rol in de executie van een hooggeplaatste commandant van de militante Hamas-beweging in de Gazastrook in Dichter was door een Brits onderzoeksinstituut uitgenodigd om te komen spreken op een conferentie over het Israëlisch-Palestijnse vredesproces. De Israëlische. Donuts Twee agenten in het Alburquerque zijn met een politiehelikopter naar de bakker gevlogen om een paar donuts te halen. Politie en soldaten na de bomexplosie in het 8e arrondissement in Parijs. AP Een advocaat raakte zwaargewond, maar verkeert niet in levensgevaar. Charrière-Bournazel zei niet te geloven dat het voormalige kantoor van Sarkozy doelwit was, omdat het op een andere verdieping is gevestigd. brief had verstuurd om alles in goede banen te laten verlopen. Het zou zeer opmerkelijk zijn als Bush de Noord-Koreaanse leider inderdaad een brief heeft geschreven. Een aantal jaar geleden noemde hij Noord-Korea, Iran en Irak (onder Saddam Hoessein) nog de as van het kwaad. Na zijn aantreden als president brak hij de rechtstreekse onderhandelingen die toen met Noord-Korea gaande waren af. Later werden de onderhandelingen, in multilateraal verband, toch voortgezet. Inmiddels heeft Noord-Korea beloofd zijn kernwapenprogramma op te geven. Woensdag zei Hill dat onderhandelingen over een verklaring over het nucleaire programma van Noord-Korea niet erg vlotten. 1 ministeries van Justitie en Buitenlandse Zaken hebben hem afgeraden om te gaan. Zeker 70 doden door explosie in Chinese mijn Een gasexplosie in een kolenmijn in China heeft gisteren aan zeker zeventig mijnwerkers het leven gekost. Zesentwintig kompels worden nog vermist. Vijftien konden worden gered of wisten zichzelf in veiligheid te brengen. De mijn, in de provincie Shanxi, is eigendom van de staat. De Chinese kolenmijnen zijn de gevaarlijkste ter wereld. Vrijwel dagelijks doen zich explosies, branden, overstromingen en andere ongelukken voor. Engeland Vrouw kanoman wist dat hij leefde Zoons voelen zich bedrogen Redactie buitenland We zijn opgelicht, zeggen Anthony en Mark Darwin. De zoons van de jarenlang vermiste, maar zaterdag plotseling weer opgedoken, John de kanovaarder Darwin kunnen het nog steeds niet geloven. Een paar dagen na zijn wonderbaarlijke terugkeer werd John Darwin gearresteerd omdat er bewijs was dat zijn vrouw al in 2006 wist dat hij in leven was. De politie vermoedt dat Darwin opzettelijk een ander leven is begonnen. Het Britse publiek smult ondertussen van alle verrassingen, plotwendingen en tot de verbeelding sprekende verdwijningen. HH Het weer Parijs 12 C/4 C, bewolkt en kans op regen Pyongyang, 3 C/-4 C, bewolkt en kans op sneeuw New Delhi, 26 C/8 C, zonnig De Stichting ter Herinnering van de Shoah houdt wel kantoor op dezelfde etage, maar zei nooit bedreigingen te hebben ontvangen. Minister van Binnenlandse Zaken Michèle Alliot-Marie zei dat de afdeling terreurbestrijding van de politie bij het onderzoek is ingeschakeld. Volgens bronnen bij de politie was de bom anders dan bommen die islamitische of Corsicaanse extremisten in het verleden hebben gebruikt. 1 De Britse krant Daily Mirror publiceerde na de herrijzenis van Darwin een foto uit 2006 waarop hij en zijn vrouw poseren in een appartement in Panama. Opvallend, want Darwin werd vermist sinds een kano-ongeluk in 2001 en in 2003 zelfs dood verklaard. Zijn vrouw had zelfs de levensverzekering al uitgekeerd gekregen. Onterecht, blijkt nu, want geconfronteerd met de foto uit 2006 geeft ze toe dat ze wist dat haar man in leven was. Darwin beweert dat hij sinds zijn ongeluk lijdt aan geheugenverlies, maar de politie twijfelt hieraan. Waarom hij zaterdag plotseling het politiebureau binnenliep blijft een raadsel. 1 Door klimaatveranderingen en ontbossing kan in 2030 bijna 60 procent van het Amazone-regenwoud ernstig zijn beschadigd of verdwenen. Dan zal het onmogelijk zijn te voorkomen dat de temperaturen catastrofale hoogtes bereiken. Volgens een rapport van het Wereldnatuurfonds (WWF) kan het belang van het Amazonewoud voor het klimaat niet worden overschat, Het rapport werd gepresenteerd op de klimaatconferentie op Bali. Het Immigratie Duitsland wil geen Blue Card Novum Duitsland verzet zich tegen een plan van de Europese Commissie om meer hoogopgeleide migranten naar de Europese Unie te halen. Er is geen noodzaak voor het plan, zei de Duitse minister van Werkgelegenheid Olaf Scholz gisteren op een bijeenkomst van Europese ministers in Brussel. Ook Nederland heeft zijn bedenkingen. Duitsland heeft 3,5 miljoen werklozen, zei Scholz. Specifieke tekorten aan hoogopgeleide migranten kunnen landen wat hem betreft zelf en per sector oplossen, zonder bemoeienis van Brussel. Het tekort aan geschoolde werknemers in de EU stijgt, terwijl er relatief veel onopgeleide migranten de unie binnenkomen. Het EU-plan voor een Blue Card, de Europese variant van de Amerikaanse Green Card, is in sommige Europese landen weinig enthousiast ontvangen. Het EU-plan wil de 27 verschillende nationale procedures voor de aanvraag van een visum vervangen door één procedure, zodat opgeleide immigranten makkelijker een aanvraag kunnen indienen. Behalve Duitsland en Nederland vragen ook Oostenrijk en Groot-Brittannië zich af of de EU een dergelijk immigratieprogramma onder haar hoede moet krijgen. 1 John Darwin. REUTERS Ernstige gevolgen klimaatveranderingen en ontbossing WERELDNATUURFONDS LUIDT NOODKLOK OVER AMAZONE Amazonewoud matigt niet alleen de temperatuur, maar bevat ook dusdanig veel water dat de grote golfstromen in de oceanen erdoor beïnvloed kunnen worden. De Amazone beslaat 4,1 miljoen kilometer en bedekt bijna 60 procent van Brazilië. Het bevat eenvijfde van al het verse water ter wereld en 30 procent van alle plant- en diersoorten op aarde.. Dronken Indiase mannen Het Hooggerechtshof van India heeft besloten dat vrouwen achter de bar mogen staan in New Delhi. Tot nu mocht dat niet, de vele dronken mannen zouden gevaar opleveren voor barvrouwen.

10 10 Achtergrond Buitenland Opinie Emeritus hoogleraar Peter Hoefnagels was in Paramaribo op 8 december 1982 De nachtmerrie blijft bij ons Desi Bouterse kan levenslang krijgen voor zijn aandeel in de Decembermoorden. De hoogste tijd, vindt emeritus hoogleraar Peter Hoefnagels. Hij was erbij, destijds. In de maanden november en december 1982 ben ik voor de zoveelste keer in mijn geliefde Suriname. Net als in 1980, het jaar van de staatsgreep, werk ik aan de universiteit in Paramaribo. Bouterse is in die tijd niet erg populair en zijn boodschap komt niet aan. De legerleider heeft vriendschap gesloten met enkele overgekomen Cubanen en gebruikt marxistische en socialistische taal om de zogenaamde elite -Surinamers uit te bannen en het volk op zijn hand te krijgen. Dat is hem tot dan toe niet gelukt. In de nacht van 7 op 8 december 1982 lig ik te slapen in hotel Leshley in Paramaribo, als ik omstreeks twee uur gewekt word door schoten en luide stemmen. Ik zie militaire wagens en het tuig van Bouterse met gevangenen richting Fort Zeelandia rijden. Even later verneem ik dat de gevangenen met of zonder kleren op de wagens lagen. Ik word door mijn Surinaamse promovendus uit het hotel naar zijn huis gebracht, omdat het in de stad te gevaarlijk zou zijn. Op 8 en 9 december komen de verschrikkelijke berichten en verhalen over wat zich had afgespeeld in Fort Zeelandia onder leiding van Bouterse. Op 10 december staan we voor het mortuarium, waar de mannen van Bouterse de doden in zakken naar binnen brengen. We tellen 21 zakken. Stukje bij beetje krijg ik de namen door. We hopen dat het geruchten zijn. Dan komt het ooggetuigenverslag van vakbondsman Fred Derby. Hij is door Bouterse vrij gelaten om de mensen weer aan het werk te krijgen. Hij heeft in Fort Zeelandia zes lijken gezien en de zwaargewonde André Kamperveen, die ergens in een hoek lag te creperen en later dood wordt teruggevonden. Suriname siddert en schokt. Wat nu gebeurt, is on-surinaams. Onmogelijk. Een man roept luid door de straat waar ik verblijf: Bouterse kan Enkel kaarslicht tijdens de dodenwake, enkele dagen na de moord op vijftien vooraanstaande Surinamers op 8 december HOLLANDSE HOOGTE nu verder iedereen doodschieten, wie hij maar wil! Twintig. Tweehonderd. Tweeduizend. Het maakt geen verschil meer. De schrik staat in de ogen van de mensen te lezen. Iedereen denkt aan de martelingen die in Fort Zeelandia plaatsvinden. Iedereen weet dat je elk ogenblik, ook als je in bed ligt en probeert te slapen, uit huis gesleurd kan worden als een hond. Bouterse heerst. Het geweld is nu systeem. Suriname staat voor een afgrond. Op de televisie verschijnt de legerbevelhebber luitenant-kolonel Bouterse. Landgenoten een sociaaleconomische elite, vijanden van het volk wij betreuren de slachtoffers de privileges van de beter betaalden een coup verijdeld vijanden van het socialisme in het belang van het volk en de arme landbouwer In de nieuwe socialistische orde is voor de elite van handelaren, advocaten en dokters geen plaats meer Dit is de maatschappij van Papa Doc Bouterse. Alle doden zijn mensen die zich tegen Bouterse hebben uitgesproken. Zij werden in het holst van de nacht bezocht door de zwarte commando s. s Avonds 9 december zitten we verslagen op de balkons. Het buurmeisje laat weten dat om tien uur de doden door de staat worden begraven. Er zal stilte worden gehouden voor gebed. Handen worden voor de borst gekruist. Dan klinkt de snikkende stem van de overbuurman: God, heb je Suriname verlaten? Laat je onze vrouwen, onze kinderen in de steek? Als je goed bent, God, dan laat je dit niet toe. Als KORT Sarkozy richt zich via tv tot rebellenleider FARC De Franse president Nicolas Sarkozy heeft de leider van de Colombiaanse rebellenbeweging FARC, Manuel Marulanda, gisteren rechtstreeks opgeroepen de ontvoerde politica Ingrid Bétancourt vrij te laten. U kunt de wereld laten zien dat de FARC inziet wat humanitaire plichten zijn. Meneer Marulanda, u draagt een grote verantwoordelijkheid. Bétancourt werd in februari 2002 ontvoerd terwijl ze campagne voerde voor de presidentsverkiezingen, waaraan ze mee zou doen. Natascha (1) De Oostenrijkse Natascha Kampusch, die als 10-jarige werd ontvoerd en ruim acht jaar werd vastgehouden, krijgt een eigen talkshow. je dit toelaat, dan ben je slecht. Dan breekt zijn stem en hoor je zijn angst en verdriet: Laat ons maar sterven, God, maar red onze kinderen. Het gebed ebt weg in machteloosheid en angst. Een hond huilt in de tropennacht. Als de nacht voorbij is, blijft de nachtmerrie. Je wordt gek van de terugkerende beelden. De lijken. De zakken waar je familielid in kan zitten. De martelingen. Ieder heeft zijn eigen angst, zijn eigen beelden. Suriname draagt zwart, de Hindoestanen dragen witte kleren. Iedereen rouwt. Het aftappen van de telefoon maakt mensen gek. Bouterse moet dood, roept iemand. Ik fiets op 10 december 1982 door Paramaribo en piep even binnen bij Joop Hoekman, de slimme Nederlandse ambassadeur. Het regime van Bouterse kan wel tien tot twintig jaar duren, zegt hij. Jammer, denk ik. Een bommetje vanuit onze Marine Luchtvaartdienst op Fort Zeelandia zou voldoende kunnen zijn. Maar dat gebeurt niet. De situaties van Desi Bouterse in 1982 en 2007 lijken op elkaar. Desi was toen wanhopig en is het nu, met het proces, weer. Hij is wanhopig, want zijn macht staat op het spel. De huidige Surinaamse minister van Justitie waarschuwde al dat Bouterse het staatsbestel met geweld zal proberen te destabiliseren. Vluchten kan Desi nog, maar niet ver. De omringende landen hebben met de Surinaamse regering afgesproken dat ze hem zullen uitleveren als hij de grens over vlucht. Naar Nederland kan hij ook niet, want hier heeft Bouterse nog elf maanden gevangenisstraf tegoed wegens drugsdelicten. 1 Peter Hoefnagels is emeritus hoogleraar criminologie en jeugd- en familierecht aan de Erasmusuniversiteit.. Einde aan politieke onrust? TIMOSJENKO VOORGEDRAGEN ALS PREMIER OEKRAÏNE Viktor Joesjtsjenko, de Oekraïense president, heeft Joelia Timosjenko zoals verwacht voorgedragen voor het premierschap. De partijen van Timosjenko en Joesjtsjenko, bondgenoten uit de Oranjerevolutie van drie jaar geleden, sloten vorige week een regeerakkoord. Gehoopt wordt dat met de vorming van deze coalitie een einde komt aan maanden van politieke onrust. De partij van hun pro-russische rivaal Viktor Janoekovitsj won de in september gehouden parlementsverkiezingen, maar samen hebben de partijen van de op het Westen gerichte Timosjenko en Joesjtsjenko meer zetels. De machtsstrijd tussen Joesjtsjenko en Janoekovitsj, die al jaren woedt, was de aanleiding voor de in september gehouden verkiezingen. Joesjtsjenko beschuldigde Janoekovitsj van het ongeoorloofd uitbreiden van zijn macht als premier en schreef nieuwe verkiezingen uit.. Natascha (2) Kort na haar ontsnapping zei ze al dat ze journalistieke ambities had. Kampusch lanceert deze week ook haar eigen website.

11 Buitenland Nieuws 11 Midden-Oosten Schrijver/hoogleraar Norman Finkelstein Het Witte Huis zit vol religieuze gekken Vredesbesprekingen in het Midden-Oosten? Onzin! Amerika moet de Israëli s geen geld en steun meer geven. Dan binden ze wel in, meent de Amerikaanse schrijver Norman Finkelstein. Particuliere beveiligers De cowboys van Irak vallen voortaan onder Amerikaanse wet Zeg het met bloempotten (1) Diefstal hoeft helemaal niet zo ingewikkeld te zijn. In Duitsland werd een man door middel van een bloempot ontdaan van zijn Porsche. Redactie buitenland Particuliere veiligheidsbedrijven in Irak krijgen strengere regels opgelegd. Dat zijn de Amerikaanse ministeries van Defensie en Buitenlandse Zaken overeengekomen. De maatregel is een reactie op een incident in september in Irak, waarbij zeventien Irakezen werden gedood door medewerkers van het Amerikaanse veiligheidsbedrijf Blackwater. Het incident leidde tot grote woede in Irak. Volgens de nieuwe regels vallen de particuliere beveiligers onder de Amerikaanse wet, waar de beveiligers totnogtoe in een juridisch vacuüm opereerden. Ook krijgen bevelhebbers in het reguliere Amerikaanse leger meer bevoegdheden om de particuliere bewakers te controleren en zijn nieuwe regels opgesteld om onderzoek uit te voeren bij verdenking van excessief geweld. Bewakers blijven het recht behouden geweld te gebruiken als ze menen dat zij en anderen levensgevaarlijk worden bedreigd. De maatregelen komen bovenop de nieuwe richtlijn die minister Rice van Buitenlandse Zaken heeft opgesteld. Volgens die nieuwe richtlijn worden onder andere camera s geïnstalleerd in alle voertuigen van de particuliere beveiligers. De details van de strengere regels moeten nog worden uitgewerkt. 1. PETRA QUAEDVLIEG in Shanghai. Gerben Segboer Norman Finkelstein is een verbitterd man. De controversiële hoogleraar is ontslagen bij de DePaul Universiteit in de VS, ligt voortdurend overhoop met zijn collega s en is gebroken in Amsterdam aangekomen na een helse vlucht. Ik werd in het vliegtuig omringd door tweehonderd moslims. Tweehonderd! Op zich geen probleem, totdat ze allemaal tegelijk op de vloer knielden om naar Mekka te bidden. Niet één, maar twee keer. Genoeg om iedereen tot waanzin te drijven, moppert Finkelstein. Nee, hij is geen man met een zonnige kijk op het leven. Maar dat verwacht je ook niet van iemand die zich heeft vastgebeten in het Palestijns-Israëlische conflict. De obsessie van de Joodse Finkelstein met Israël en de Holocaust zal iets te maken hebben met zijn familie-achtergrond. Zijn ouders hebben de concentratiekampen overleefd, omdat ze als bakkers van praktisch nut waren voor de nazi s. De ervaringen van de familie Finkelstein had Norman in het kamp van de zionisten kunnen duwen. De oprichting van een Joodse staat, waar het Joodse volk ongestoord kon leven, was de enige manier om nieuwe rassenzuivering te voorkomen. Maar het liep allemaal anders. Norman Finkelstein werd een van de felste criticasters van Israël. In zijn beruchte boek The Holocaust Industry zegt hij dat Amerikaansjoodse organisaties de herinnering aan de Holocaust gebruiken voor politiek en financieel gewin. De werkelijke slachtoffers zien er geen cent van terug. Het boek viel niet in goede aarde. Finkelstein zou inspelen op antisemitische gevoelens en extreemrechts in de kaart spelen. Hij zelf lag niet wakker van de kritiek. Sterker nog, hij lijkt er wel van te genieten. De dingen die ik toen aankaartte, worden nu door vrijwel iedereen geaccepteerd, zegt hij. Ik was mijn tijd ver vooruit. Gisteren sprak Finkelstein in politiek-cultureel centrum De Balie in Amsterdam over de teloorgang van het Amerikaanse zionisme. Israël krijgt een steeds slechtere reputatie. In een recente BBC-poll is zelfs Iran populairder dan Israël. Het wordt steeds meer mensen duidelijk dat Israël het laatste obstakel is voor vrede in het Midden-Oosten. Finkelstein verwacht dan ook niet veel van de vredesbesprekingen die Palestijnen en Israëliërs onlangs voerden in het Amerikaanse Annapolis. Natuurlijk gaat dat niet werken, De weg kwijt Midden op de snelweg trapt de taxichauffeur op de rem en stopt. Hij pakt de kaart van het dashboard en begint haar te bestuderen. Paniekerig kijk ik door de achterruit. Daar stoomt de volgende vrachtwagen al op. We moesten in een antiek waterdorpje zijn in de verre buitenwijken. We namen eerst de metro tot de allerlaatste stop, voorbij het internationale vliegveld van Shanghai, een rit van vijftig minuten. Op de kaart leek het Norman Finkelstein is geen man met een zonnige kijk op het leven. PETER VAN BEEK briest hij. Die mensen in het Witte Huis zijn allemaal gek. Het religieus fanatisme van de Iraanse leiders verbleekt bij dat van Bush en consorten. Voor Bush is Annapolis niets meer dan een fotomoment. Een manier om nog een beetje glans aan zijn mislukte presidentschap te geven. dan niet ver meer. Ying had de bestemming rood omcirkeld. Het was in de buurt van de A2-snelweg. Na de metro sprongen we in een taxi. Ying zat voorin en liet de kaart aan de chauffeur zien. Die wierp er een vluchtige blik op en begon te rijden. Meteen werd duidelijk dat we een chauffeur hadden van het type Michael Schumacher. Een man van begin dertig die zijn zittende, eentonige bestaan opvijzelt door hem flink op zijn staart te trappen. Hij gaf gas, scheurde zestig meter vooruit, remde net op tijd achter een Zeg het met bloempotten (2) De bloempot zat geklemd tegen zijn achterwiel. Toen hij de pot wilde weghalen, werd hij door de dief aan de kant geduwd en zijn auto gestolen. Vredesbesprekingen zijn volgens hem überhaupt onzin. Iedereen weet wat er moet gebeuren. Israël moet weg uit bezet gebied, een autonome Palestijnse staat toestaan en een deel van Jeruzalem opgeven. Dat is de enige weg naar vrede. Daar zijn echt geen besprekingen voor nodig. Wat Schietpartij Nebraska 19-jarige schutter wilde beroemd worden AP OMAHA De 19-jarige man die woensdag met een semi-automatisch geweer het vuur opende op willekeurige voorbijgangers in een drukbezocht winkelcentrum in Omaha, liet een depressief briefje achter. Bij de schietpartij in de Amerikaanse staat Nebraska vielen acht doden en vijf gewonden. Daarna pleegde de schutter, Robert Hawkins, zelfmoord. In het huis waar hij woonzou een afscheidsbrief zijn gevonden, waarin hij schreef dat hij er met stijl een einde aan wilde maken. En hij wilde beroemd worden, stond er. wél nodig is, daar is duidelijk over. De VS moeten stoppen met de onvoorwaardelijke steun aan Israël. Ze moeten vrede eisen en anders de geldkraan dichtdraaien. Een wensdroom, beseft hij. Het Witte Huis zit vol met religieuze, machtsbeluste gekken, geen vredesduiven. 1 De eerste melding van de schietpartij in het volle winkelcentrum kwam rond uur s middags (21.00 uur Nederlandse tijd) binnen bij het alarmnummer 911. Toen de politie zes minuten later aankwam was het al voorbij. Mickey Vickory werkt in het winkelcentrum waar de schietpartij plaatsvond. Ze hoorde schoten en verstopte zich met collega s en klanten in een kast. Na een half uur hoorde ze de politie door luidsprekers verkondigen dat iedereen het winkelcentrum moest verlaten met hun handen omhoog. Terwijl ze naar buiten liep, zag ze de slachtoffers liggen. We zagen lichamen en overal bloed. Keith Fidler, een andere werknemer van het winkelcentrum, zei dat hij vijf of zes schoten hoorde, gevolgd door nog vijftien tot twintig salvo s. Hij vertelde dat hij in een hoek kroop van een winkel voor mannenkleding met zo n twaalf collega s, totdat de politie kwam. Inmiddels is bekend dat de 19-jarige Robert Hawkins kampte met een depressie en daar ook eerder al last van had gehad. Vermoedelijk waren de breuk met zijn vriendin, twee weken geleden, en zijn ontslag bij Mc- Donalds, waar hij pas vijf weken geleden was gaan werken, aanleiding voor de nieuwe depressie. De lokale politie heeft laten weten dat Hawkins een strafblad had. Het zou gaan om vergrijpen op het gebied van alcohol en drugs. De jongen woonde bij de ouders van vrienden, na ongeveer een jaar geleden door zijn eigen ouders het huis uit te zijn gezet. 1 voorligger en zwenkte dan uit naar rechts of links, al naar gelang het gat dat-ie zag. Het was een vierbaansweg. De rechterstrook lag half open, omgevallen rode pylonen scheidden het verkeer van de wegwerkers. Stadsbussen, minibusjes, vrachtwagens, taxi s, scooters, motorrijders en driewielers, alles perste zich over deze weg naar talloze bestemmingen. Onze chauffeur haalde in en miste op een haar na een motorrijder, maar bleef met groot enthousiasme gas geven. Gelukkig was het niet ver. Ying wees nog eens op de kaart naar de A2. Hier vlakbij! De chauffeur knikte en draaide even later de oprit van de snelweg op. O nee! Niet de A2 óp! Maar het was al te laat, met een noodgang dook hij tussen twee zwaarbeladen vrachtwagens. We bevonden ons op de drukste snelweg ter wereld: die van het Chinese achterland van de duizenden fabrieken naar de havens van Shanghai, een weg waar het vrachtverkeer nooit ophoudt, die dag en nacht dichtloopt met containers en opleggers vol bouwmaterialen, elektronica, schuimplastic, tuinmeubels, meloenen, kozijnen. En hier is Schumacher de weg kwijt. 1. Ook op deze dag 1982 In de Amerikaanse staat Texas werd voor het eerst een veroordeelde ter dood gebracht door middel van een injectie. Voor die tijd werd vooral gebruik gemaakt van de elektrische stoel.

12 12 Achtergrond Economie West-Afrika Minder vis voor lokale bevolking Kust Mauritanië walhalla voor Europese visser Redactie economie Het 750 kilometer lange kustgebied van het West-Afrikaanse Mauritanië is een walhalla voor vissers. In dit deel van de Atlantische Oceaan zwemmen vissen die in Europa niet voorkomen of zijn uitgestorven. Het gebied is daarom in trek bij Europese vissers. De regering van Mauritanië heeft een overeenkomst gesloten met de EU, waardoor op dit moment bijna 140 Europese vissersschepen hun netten in dit gebied uitgooien. Ook met onder meer Russische schippers zijn overeenkomsten gesloten. De buitenlandse vloot is groter dan de totale Mauritiaanse vissersvloot, die uit verouderde schepen bestaat, die nauwelijks kunnen concurreren met de met veel moderne technologie uitgeruste Europese schepen. De Mauritiaanse vissers komen hierdoor in de verdrukking. Door de overeenkomsten mogen lokale vissers namelijk mínder vissen. Dit is niet alleen schadelijk voor de economie, maar heeft ook gevolgen voor de toelevering van het dagelijkse voedsel voor de lokale bevolking. Fotograaf Jean Gaumy ging aan boord van een Russisch vissersschip dat het Mauritiaanse kustgebied bevaart.1 JEAN GAUMY/MAGNUM PHOTOS. Coup In 2005 pleegden leden van de Militaire Raad voor Gerechtigheid en Democratie een coup tegen de Amerika-gezinde president Taya. Zij benoemden hun leider Vall tot de nieuwe president. De feiten Mauritanië ligt aan de westkust van Afrika en telt zo n inwoners.. Nouakchott Hoofdstad van Mauritanië is Nouakchott met circa een miljoen inwoners. De stad veranderde in de jaren 70 van een eenvoudig vissersdorpje in een drukke stad vanwege de droogte in de Sahel.

13 Economie Nieuws 13 Mobiliteit Nederland: kilometerheffing 2011 Duitse ruzie om kilometertax In Nederland wordt druk gepraat over de kilometerheffing op snelwegen. In Duitsland bestaat hij al voor vrachtwagens, maar de invoering ervan verliep verre van vlekkeloos. Edward Deiters De invoering van de Maut, de tolheffing op de Duitse Autobahn is vanaf de start in 2003 geplaagd door pech, vertraging en technische problemen. Het Duitse blad Der Spiegel meldt dat de bondsregering twee miljard euro schadevergoeding wil zien van het maut-consortium Toll Collect, een samenwerking van Deutsche Telekom, Daimler en het Franse Cofiroute. Het elektronische tolsysteem zou in augustus 2003 in gebruik worden genomen. Dat werd door organisatorische en technische problemen uiteindelijk pas begin Alle vrachtwagens die over de Duitse snelwegen rijden betalen sindsdien via een satellietkastje op het dashboard gemiddeld 12,4 eurocent per kilometer. Inmiddels werkt het systeem vlekkeloos. De Duitse regering incaseerde hierdoor vorig jaar 3,1 miljard euro. Ik had er wat aanloopproblemen mee, maar nu dat rotding eindelijk werkt, is het een verademing, zegt de. RADERWERK BELAST DE DODEN Mathijs Bouman. Amsterdamse vrachtwagenchauffeur Jan Pieter Westerneng. Hij is een van de Nederlandse chauffeurs die met het Toll Collect-kastje rondrijdt. Hiervoor moest ik bij een terminal aan de grens vantevoren precies de route betalen die ik ging rijden. Een enorm gedoe. Vooral wanneer je op meerdere plekken moest laden en lossen. Duur is het wel volgens Westerneng. Ik rijd in een schone wagen en één kilometer in Duitsland kost me iets meer dan tien cent. Bij oude vieze wagens kan dit zomaar oplopen tot 15 à 17 cent. Een klein rondje Duitsland van zeshonderd kilometer kwam mij laatst op 64 euro te staan. Ik ben als eigen rijder blij dat mijn opdrachtgever betaalt, anders kon ik de zaak wel sluiten. Minister Eurlings van Verkeer meldde afgelopen vrijdag dat ook Nederland aan de kilometerheffing gaat. In 2011 moeten de eerste auto s per gereden kilometer gaan betalen. Het systeem moet in 2016 zijn voltooid. Westerneng heeft daarbij nog wel een tip voor Eurlings: Kies dezelfde kastjes als de Duitsers, en doe niet als Italië en Zwitserland die elk weer een ander systeem hebben. Als ik er nòg zo n ding naast moet zetten, zie ik niets meer door mijn voorruit. 1 De doden hebben geen stemrecht. Maar dat weerhoudt VVD-leider Mark Rutte er niet van zich op te werpen als hun belangenbehartiger. Het successierecht, de belasting op erfenissen, moet worden gehalveerd, vindt Rutte. Volgens Rutte is het successierecht de meest onrechtvaardige belasting die er bestaat. Kijk, dat is nog eens ferme taal. Mensen betalen al inkomsten en vermogensbelasting en als je dan overlijdt, komt de belastingdienst nog een derde keer langs, zegt hij boos. Dat is natuurlijk een grof schandaal. Tot je er iets langer over nadenkt. Successierecht belast de overdracht van vermogen van de een (de overledene) GERARD TIL/HOLLANDSE HOOGTE Smeergeld Meer dan een op de tien mensen heeft het afgelopen jaar iemand moeten omkopen, leert een mondiaal anticorruptieonderzoek. Winst maken én goed doen Duurzame vennootschap is de toekomst Remco Tomesen Na de BV, de NV en de VOF, moet er een DV (Duurzame Vennootschap) komen. Die oproep doet Ruud Koornstra, een topondernemer, die onder meer aan de wieg stond van Oxxio. Hij deed zijn uitspraak in ondernemersblad Sprout. Het moet voor consumenten duidelijk zijn welke bedrijven écht duurzaam zijn, legt hij uit. Heel veel ondernemingen brengen volgens hem klanten bewust in verwarring door te beweren dat hun bedrijf groen en duurzaam is, terwijl ze zulke claims in de praktijk nauwelijks waarmaken. Hoe kan een bedrijf een DV worden? Koornstra: Ik kan me voorstellen dat bedrijven zich aan extra geboden moeten houden. Die gaan dan bijvoorbeeld over de groenheid van een bedrijf en de beloningen van directeuren. Bij de plichten waar je je als BV aan moet houden, komen dan de geboden. Een DV moet straks ook écht verantwoording afleggen. Koornstra kiest bewust voor een rechtsvorm en níet voor een keurmerk. Er zijn al zoveel keurmerken. Consumenten zien door de bomen het bos niet meer. Binnenkort gaat Koornstra met een groep mensen om de tafel zitten om de plannen voor een DV verder uit te werken. 1 Milieu Prijzen bedrijfspanden zullen stijgen door voorstellen minister Cramer Minister pakt bedrijfsterreinen aan De aanpak van oude bedrijfsterreinen staat vandaag op de agenda van het kabinet. De oplossing van milieuminister Cramer is nieuwe grond duurder maken plus een Haags extraatje: instelling van een commissie. Jan-Hein Strop De milieubeweging heeft haar slag geslagen: oude bedrijfsterreinen staan volop in de belangstelling van milieuminister Cramer van Vrom, niet in de laatste plaats dankzij gerichte actie van Milieudefensie. De milieulobbyisten riepen kennelijk met genoeg Kampioen lage inflatie De inflatie is in november gestegen, aldus het CBS, van 1,6 naar 1,9 procent. Maar de Nederlandse inflatie blijft de laagste in de eurozone. overtuigingkracht: er is een wildgroei aan nieuwe bedrijfsterreinen die ten koste gaan van schaarse ruimte, terwijl er grote leegstand is op veel oude bedrijfsterreinen. Het is beter te investeren in de oude terreinen, is de boodschap, dan zijn er helemaal geen nieuwe terreinen meer nodig. Probleem is dat het duurder is oude terreinen nieuw leven in te blazen, dan het ontwikkelen van nieuwe. Maar daar heeft de minister in het akder van het programma Mooi Nederland een oplossing voor gevonden. Cramer stelt vandaag in het wekelijkse kabinetsberaad voor een nieuwe heffing in te voeren voor kopers van nieuwe grond, die ten goede moet komen aan de herstructurering van oude bedrijfsterreinen. De beslissing voor de heffing neemt de bewindsvrouw niet zomaar: er dient een commissie te komen die het voorstel uitwerkt vóór juni Vraag is of de klacht van de milieubeweging terecht is. Volgens onderzoek in opdracht van Cramer bedraagt de leegstand 5,5 procent, een normaal cijfer in de wereld van commercieel vastgoed. Een bepaalde mate van leegstand is gezond voor de economie, luidt de redenering, omdat het bedrijven flexibiliteit biedt in hun vestigingsbeleid. Toch wil minister Cramer de groei van nieuwe terreinen de komende decennia beperken. Dat gecombineerd met een heffing zorgt naar verwachting alleen maar voor duurder vastgoed en dus hogere kosten voor bedrijven. Bovendien wil ze de ontwikkeling niet langer overlaten aan gemeenten, maar de regie verplaatsen naar de provincie. Gemeenten zijn van oudsher nauw betrokken bij de ontwikkeling van bedrijvigheid binnen de eigen grenzen. Het is tenslotte de gemeente die verdient aan de uitgifte van grond. Daarnaast heeft de lokale overheid belang bij een gezonde economie en dus werkgelegenheid. Daarom mogen de gemeenten van Cramer ook niet meedenken met de groeiprognoses voor bedrijventerreinen. Die gaan begrijpelijk voor hun eigen kas. Maar dat mag niet langer, zei ze gisteren in Het Financieele Dagblad. Zij constateert tdat in het noorden langs de snelweg nieuwe terreinen als paddenstoelen uit de grond schieten. Dat moet stoppen. Roelof Bleker, wethouder te Enschede en bestuurder bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), vindt de uitspraak van de minister veel te kort door de bocht. Wij distantiëren ons van de suggestie dat het gemeenten alleen te doen is om de eigen portomonnee. Volgens Bleker is afgesproken dat de VNG nauw betrokken blijft bij de planvorming en de daarbij horende commissie.1 aan de ander (de erfgenaam). Als dat dubbele (of zelfs driedubbele) belasting is, dan geldt dat ook voor bijvoorbeeld de inkomstenbelasting. Mijn inkomen wordt belast, maar als ik vervolgens de schilder betaal met dat geld, wil de belastingdienst daar weer een deel van. En koopt de schilder met dat dubbel belaste geld een bloemetje voor zijn vrouw, dan houdt de belastingdienst ook bij die transactie de hand weer op. Dat vinden we doodgewoon. Ook Mark Rutte noemt dat niet onrechtvaardig. Waarom bij een erfenis dan wel? De opstelling van de VVD-er is alleen te begrijpen als hij vindt dat een erfenis eigenlijk geen transactie is tussen individuen, maar een pure familieaangelegenheid waar de rest van de maatschappij niets mee te maken heeft. Zo n visie gaat impliciet uit van familiedynastieën als bouwstenen van de samenleving, in plaats van individuen. Dat is een vreemd wereldbeeld voor een rasliberaal als Mark Rutte. De huidige successiewet houdt trouwens al rekening met deze visie op erven. Kinderen betalen een lager belastingpercentage dan verre verwanten. In dat opzicht is het systeem dus al een compromis tussen familie en individu. Bovendien is het om praktische redenen zonde om de belasting op erfenissen af te schaffen. Successierecht verstoort de economie veel minder dan andere belastingen. Inkomstenbelasting is een straf op werken, btw een straf op consumeren. Dat soort belastingen remmen de economie. Successierecht is een straf op rijk sterven. In het ergste geval zorgt het ervoor dat mensen armer dood gaan dan ze zonder de belasting van plan waren geweest. Voor de economie is dat geen probleem. De dood is een uitstekende belastinggrondslag die we niet om misplaatste gevoelens van rechtvaardigheid overboord moeten zetten. 1. Turkse Colaman Coca-Cola, s werelds grootste frisdrankenproducent, heeft zijn operationeel directeur Muhtar Kent, een Turk, benoemd tot nieuwe bestuursvoorzitter. Kent volgt in juli topman Neville Isdell op.

14 14 Nieuws Economie Luchtvaart Air France-KLM biedt op Alitalia Italiaans weesje vindt opvang Het is er dan toch van gekomen. Air France-KLM heeft een bod gedaan op Alitalia. De Italiaanse vliegtuigmaatschappij is op sterven na dood. Mathijs Rotteveel Iedere dag draait vliegtuigmaatschappij Alitalia bijna een miljoen euro verlies. De schuld van Alitalia is groter dan de totale beurswaarde van het bedrijf: 1,2 tegen 1,1 miljard euro. De vloot is met een gemiddelde leeftijd van twaalf jaar bejaard en daardoor duur in brandstofgebruik en onderhoud. Bij Alitalia werken ongeveer mensen, terwijl het werk als Alitalia zich aansluit bij een groter samenwerkingsverband ook met tot mensen minder gedaan kan worden. Dat de Italiaanse vliegtuigmaatschappij in de problemen zit, is geen nieuws. Dat is namelijk al jaren het geval. Desondanks, of misschien wel Beurs daardoor, staat het in de belangstelling van de grote Europese luchtvaartmaatschappijen. Al in 2000 deed KLM een poging te fuseren met de Italianen. Na maandenlange onderhandelingen besloten de Nederlanders de stekker uit het overleg te trekken. De Italiaanse politiek kon haar zieke kindje nog niet loslaten. Inmiddels is de malaise zo groot dat Alitalia wel verkocht moet worden. Een Italiaanse minister liet zich onlangs nog ontvallen: desnoods voor één euro aan de eerste de beste gegadigde. En wie gaat de rotzooi opruimen? Hoogstwaarschijnlijk topman Jean- Cyril Spinetta van Air France-KLM. Gisteren heeft de Nederlands-Franse combinatie een bod gedaan. Of het hoger is dan één euro zei Spinetta er niet bij. Wel liet hij blijken dat hij dolgelukkig is, als de overname lukt. Deze belangrijke stap in de Europese consolidatie zou niet alleen voordelig zijn voor passagiers, maar ook een bijdrage leveren aan de economische en financiële doelstellingen van de groep van 2009/2010. Ondanks de weinig florissante vooruitzichten voor de vliegtuigmaatschappij had de Italiaanse regering nog wel wat eisen. De grootaandeelhouder, met 49,9 procent van de aandelen, wil dat het Italiaanse karakter van de onderneming in tact blijft, net als de werkgelegenheid. Air France-KLM liet eerder weten onder deze voorwaarden geen interesse te hebben. Ook andere kandidaten, zoals het Duitse Lufthansa en het Italiaanse Air One, waren huiverig. Ze hadden tot vandaag de tijd een bod uit te brengen, maar hadden gistermiddag nog niets laten horen. Als Air France-KLM de Italianen binnenhaalt, krijgt het een aantal lucratieve routes, zoals die tussen de hoofdstad Rome en het financiële centrum Milaan. Hiermee verstevigt het zijn positie van grootste Europese luchtvaartmaatschappij. 1 Alitalia is het zieke kindje. HOLLANDSE HOOGTE Beurs vandaag Werkgelegenheidsrapport VS Rollercoaster Beursbewegingen van hele procenten op een dag zijn tegenwoordig eerder regel dan uitzondering. Vandaag weer. Daar zorgen twee roemruchte, maandelijks uitgegeven Amerikaanse rapporten voor. Wat een beurs! Hoewel een slingerbeweging van een paar indexpunten op een dag normaal is, maakte de AEX het gisteren wel heel bont. De graadmeter opende op 510, streepte omhoog naar 515 en dook naar beneden op 507 om vervolgens op 512 de dag uit te gaan. Gouden tijden voor daghandelaren, die als ze goed zitten bakken met geld verdienen (of verliezen natuurlijk als ze scheef zitten). Beleggers worden de hele dag heen en weer geslingerd tussen hoop en vrees. Het ene bericht duidt erop dat alle beurskou uit de lucht is, het volgende houdt weer in dat er een financieel-economisch armageddon wacht. Dat zorgt ervoor dat de index zo heen en weer schudt. Vandaag is het waarschijnlijk niet anders, want vanmiddag worden in de VS macroeconomische cijfers uitgebracht waar de hele markt al dagen op wacht. Paylol of pleerol? Allereerst is er om uur onze tijd het befaamde Payroll Report, ofwel het werkgelegenheidsrapport over november. Dit rapport geldt als dé graadmeter van de Amerikaanse economie. Het moet de centrale bank Federal Reserve overtuigen of ze volgende week de rente met één of twee kwartjes moet verlagen vanaf het huidige niveau van 4,5%. De rentevoet is van groot belang voor aandelen: hoe hoger de rente, hoe aantrekkelijker vastrentende producten en hoe onaantrekkelijker aandelen. De sterren staan gunstig voor het rapport dankzij Automatic Data Processing (ADP). Dit bedrijf doet de salarisadministratie van half Amerika en komt een paar dagen voor het Payroll Report altijd met haar cijfers. Die vielen deze keer reuze mee. Als ook het Payroll Report positief verrast, denkt de Fed vast dat het wel meevalt met die economische aftakeling van. Ze verlaagt de rente dan waarschijnlijk met maar één kwartje. Geen twee, want hoewel zo n beslissing gejuich op de beurs veroorzaakt, bestaat dan weer het risico dat de inflatie gaat galopperen. 250 mensen Anderhalf uur later volgt het consumentenvertrouwen voor december, zoals de Universiteit van Michigan dat iedere maand bepaalt. Dit is een van de merkwaardigste cijfers op de beurs. Het is een enquête onder welgeteld 250 Amerikanen en daar zijn er bijna 300 miljoen van maar beleggers zweren erbij om voor henzelf ook onduidelijke reden. Het zou niet voor het eerst zijn dat de beurs pardoes zo n 1 à 2% omhoog of omlaag zwiept, als het cijfer mee- of tegenvalt. Ofwel, hoe 250 Amerikanen wereldwijd over miljarden dollars aan beurswaarde beslissen De markt gaat er overigens van uit dat die 250 mensen niet overdreven optimistisch zijn voor deze maand. Nu maar hopen dat er niet toevallig enkele tientallen mensen tussen zitten die net uit hun huis zijn gezet of dreigen te worden gezet, omdat ze hun hypotheek niet meer kunnen betalen 1. Het Panel STELLING: IK BEN EEN CHINEES EN IK KOOP Per dag openen tienduizenden Chinezen een beleggingsrekening. Vooralsnog mogen ze slechts Chinese aandelen aan de Shanghai Composite kopen, strakjes ook aan de beurs van Hong Kong, de Hang Seng. Wat adviseert u die nieuwelingen? WAT VINDT U? GEEF UW MENING OP Niet speculeren CEES SMIT (TODAY S BEHEER) De stelling zegt het eigenlijk al een beetje, beleggen kun je het haast niet noemen wat die Chinezen doen met al hun beperkingen. Ik zou tegen zo n beginner willen zeggen: speculeer in elk geval niet met geleend geld. Als het dan verkeerd gaat, ben je alleen je inleg kwijt. 1 Ping Ping MARCEL TAK (ONAFH. FINANCIEEL ADVISEUR): Leuk om via De Pers in een keer 1,2 miljard Chinezen te adviseren. Ik raad hen aan in bedrijven te beleggen, die zelf weer voor een koopje westerse ondernemingen (deels) opkopen. Een paar aandeeltjes Ping An Insurances, de verzekeraar die een belang in Fortis heeft genomen, lijkt me bijvoorbeeld verstandig. 1.. Real Time Vivenda Wat ooit onder leiding van ene Maurice de Hond onder de naam Newconomy de eerste dotcomhype van Nederland was, werd Real Time Company en heet vanaf nu Vivenda Media Groep. Of het helpt? In 2000 speerde koers naar zo n 13 euro, maar daalde daarna net zo snel af tot een paar duppies, wat het vandaag ook nog doet. Een typische pennystock. 1.. Duur JACQUES POTUIJT (COLUMNIST) Hebt u al eens overwogen een Chinees restaurant te beginnen? Of aan het verzamelen van Chinees antiek of oude prenten? Interessant en tegelijk een leuke belegging. Chinese aandelen zijn nu veel te duur, maar blijven duur zolang de spaarzin aanhoudt en Chinezen niet in het buitenland mogen beleggen. 1

15 Economie Nieuws 15 Interview NMT Group doet noodgedwongen afstand van dochter First Alliance Trust Stel vragen, val niet binnen Precies tien maanden geleden deed de nationale recherche met groots vertoon een inval bij First Alliance Trust. Het trustkantoor zou schuldig zijn aan witwassen en heling. Voor het eerst deelt CEO Eric Davids zijn ervaringen met de pers. Eric Smit First Alliance Trust is verdacht. Dat is de conclusie die directeur Eric Davids na de politie-inval op 6 februari van dit jaar met zekerheid kan trekken. Tien maanden later is daaraan nog niets veranderd, First Alliance Trust (FAT) is nog steeds verdacht. Dat wil zeggen, de vennootschap. De activiteiten en het personeel werden op 1 oktober aan concurrent IMFC verkocht. Veel keuze had Davids niet. Het is heel vervelend om verdachte van heling, witwassen en wat al niet meer te zijn. In onze branche is dat zeer schadelijk. Sterker, dat was de reden voor een aantal grote klanten om hun contract met ons op te zeggen. Er moest uiteindelijk een oplossing worden gevonden voor onze klanten en onze medewerkers. We hebben de knoop doorgehakt en de boel verkocht. Zelfs als je naar de wc moet, gaat er een politieman met je mee Wat Eric Davids rest, is frustratie. GUIDO BENSCHOP Davids (46) is CEO van de Rotterdamse NMT Group, dat in 2004 het trustkantoor FAT van Van der Hoop Bankiers overneemt. In de vroege ochtend van 6 februari van dit jaar zit hij bij zijn Amsterdamse advocaat om een erfenis van die overname te bespreken. Van der Hoop is in 2005 failliet gegaan, mede door een belastingclaim die afkomstig is van FAT. Het kantoor van zijn advocaat zit recht tegenover dat van FAT en Davids zit op de eerste rij als om half negen die ochtend tientallen politiemensen het pand binnenvallen. Ik werd gebeld door een van de onderhuurders van ons pand dat er een doorzoeking plaatsvond, zegt Davids. Onze eigen mensen mochten geen gebruik meer maken van de telefoons. Dat bleek een standaardprocedure te zijn. Iedereen wordt onmiddellijk van de buitenwereld afgesloten. Je mag nergens meer aankomen en zelfs als je naar de wc moet, gaat er een politieman met je mee. Het is alsof je een zware crimineel bent. Het was half negen s ochtends en op dat moment liepen er een stuk of dertig mensen van de politie rond terwijl er nog geen veertig mensen van het eigen personeel aanwezig was. Dat is imponerend. U bent toen direct naar uw bedrijf toe gerend? Ik was bij onze advocaten en die denken daar toch iets anders over. Ho, wacht even, zeiden zij. Je wilt eerst weten wat er aan de hand is. Ik kwam er snel achter dat de belangstelling uitging naar een oude klant van ons. En? Voordat de politie arriveerde, stond er al een cameraman. Die was klaarblijkelijk goed geïnformeerd. De beelden zijn later die dag op internet verschenen. Dat was uitermate vervelend en schadelijk. Hoewel de mediaaandacht snel wegebde, waren we kortstondig groot in het nieuws. Om negen uur, een half uur na het begin van de inval, had de Volkskrant al een gedetailleerd bericht op hun website gepubliceerd. We werden onmiddellijk gebeld door relaties die zich afvroegen wat er aan de hand was. Zelfs de Zwitserse eigenaar van het pand wist er in de loop van de ochtend al van. Dat internetfilmpje is de hele wereld over gevlogen. Dodelijk. Een doorzoeking is al erg, maar als de camera er ook nog bovenop staat, wordt het niet leuker. Zeker als er naar onze mening niets aan de hand is. Justitie had ook gewoon vragen kunnen stellen, dan hadden ze alle antwoorden gekregen. Geen probleem. We hadden bovendien al meegewerkt aan de uitwisseling van informatie over die bewuste ex-klant. Als er dan nog vragen zijn, stel die dan. Kom niet een jaar later nog eens pontificaal met dertig man binnenvallen. Wat waren de gevolgen? Een aantal zeer gerenommeerde klanten is erg van de gebeurtenissen geschrokken en heeft per direct het contract met ons opgezegd. De aanwas van nieuwe klanten stokte, terwijl het verloop van oude klanten gewoon doorging. Adviseurs met wie we veel zaken deden, zeiden ook: We kunnen geen klanten meer bij jullie aanbrengen. Logisch. Zij kunnen hun klanten toch moeilijk uitleggen waarom ze bij een verdachte dienstverlener zakendoen? Uiteindelijk heeft ons dat miljoenen gekost. Gerenommeerde klanten zeiden per direct hun contract met ons op Met als resultaat dat u de activiteiten heeft moeten afstoten? We waren al bezig met een management buy-out. De avond voor de inval werd daar nog over vergaderd. Door dat plan werd de volgende dag een flinke streep gezet. Uiteindelijk moet je een keuze maken. Als je weet hoe de financiële wereld met dit soort situaties omgaat We hadden dat gedoe rond Van der Hoop al gehad, daar kwam de inval nog eens overheen. Dan rijst de vraag wat er nog meer in het vat zit. Het is geen makkelijke weg die je dan moet afleggen. Dit soort toestanden kost zo ongelooflijk veel tijd. Ik ben dik anderhalf jaar bezig geweest met zaken die niets met onze business te maken hebben. Ik heb de officier van justitie ook vanaf het begin gezegd: jullie mogen alles onderzoeken, als het maar grondig en snel gebeurt. Maar je hebt als verdacht bedrijf niet zo heel veel te willen. Je hebt gewoon te wachten. Pas als er echt wat op tafel ligt, kun je een stap maken. Ik heb dus geleerd dat je in dit soort zaken erg veel geduld moet hebben. Dat is tegelijkertijd het probleem: je tegenspeler heeft alle tijd en als ondernemer heb je dat niet. Wat rest is frustratie. 1. KORT RBS voorziet betere resultaten ABN Amro ABN Amro zal naar verwachting in 2007 beter presteren dan Royal Bank of Scotland (RBS) eerder had voorzien. Dat zegt RBS, die de Nederlandse bank eerder dit jaar samen met Fortis en Banco Santander overnam, gisteren in een trading update. Ook verloopt de integratie van ABN goed. De aangepaste winst van AMRO voor 2007 zal uitkomen in lijn met de verwachting die de bank zelf afgaf op 17 september. In de resultaten zit een last als gevolg van de kredietcrisis van 300 miljoen pond in de tweede. Groei De groei van de Nederlandse economie zal waarschijnlijk in 2008 afnemen helft van het jaar. RBS zegt dat deze afschrijvingen geen invloed hebben op de winst van de groep omdat ze behandeld worden als onderdeel van de boekhoudkundige aanpassingen als gevolg van de acquisitie. Strengere eisen aan fusie zorginstellingen Zorginstellingen die willen fuseren moeten dat vanaf 1 januari eerder melden bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). Die beoordeelt of de fusie door kan gaan. Voorheen moesten instellingen zich melden als hun gezamenlijke omzet 113 miljoen euro bedroeg. Die grens gaat omlaag naar 55 miljoen euro, meldt het ministerie van Economische Zaken gisteren. Zo moet worden voorkomen dat een zorgaanbieder zoveel macht krijgt dat dit leidt tot vermindering van kwaliteit, toegankelijkheid, bereikbaarheid en betaalbaarheid. Omzet van Nederlandse supermarkten stijgt De omzet van de Nederlandse supermarkten is in november uitgekomen op 2,83 miljard euro, een stijging van 7 procent vergeleken met dezelfde maand vorig jaar. Dat bleek gisteren uit de jongste supermarktkengetallen van onderzoeksbureau GfK. De omzetgroei ligt voor de vierde maand op rij hoger dan de maand ervoor... Bakkerij Fortis heeft de in het Overijsselse Oldenzaal gevestigde Smithuis Bakkerijen overgenomen. Dat heeft de bankverzekeraar gisteren bekendgemaakt, zonder daarbij financiële details te melden. Je leeft, je verandert. Loyalis verandert met je mee.

16 16 Achtergrond Economie Ondernemen James4You geeft je rust Digitale butler die meedenkt Twee Haarlemse ondernemers bedachten een digitale butler die alles onthoudt. Van de verjaardag van je oma tot het moment waarop je abonnement afloopt. Annemieke van Dongen Vraag iemand aan hoeveel abonnementen hij vastzit en de kans is groot dat hij niet verder komt dan zeven, zegt ondernemer Bernard Albada Jelgersma. In de praktijk ligt dat aantal volgens hem veel hoger. Volwassen Nederlanders hebben gemiddeld achttien verplichtingen lopen. Van een hypotheek en een autoverzekering tot een tv-gidsabonnement. Dat de meeste mensen totaal verkeerd inschatten hoeveel abonnementen ze hebben, geeft volgens Bernard aan hoe weinig ze ermee bezig zijn. Niet gek dat je op het cruciale moment wanneer je een abonnement kunt opzeggen vergeet actie te ondernemen. Daar kan hij zelf uit ervaring over meepraten: Het studentenhuis waar ik woonde, was geabonneerd op Canal Plus. We wilden van het abonnement af, maar vergaten het steeds op te zeggen. Zo werd het telkens stilzwijgend met weer een jaar verlengd. Erg frustrerend, het kostte bergen geld. In het kader van een opdracht aan de Haarlem Business School bedacht hij daarom een reminderservice: wie op de website verjaardagen en vervaldata van abonnementen invulde, werd daar via een tje op tijd aan herinnerd. Zo was James4You in 2002 geboren. Drie jaar lang leidde de website een min of meer slapend bestaan met zo n gebruikers. James4You zat steeds in mijn achterhoofd, zegt Bernard s vader Onno. Ik dacht: dit idee is goud waard. Ik zag het helemaal zitten om het concept verder uit te bouwen. In 2004 hakten vader en zoon de knoop door. Bernard verkocht zijn belang in een internetbedrijfje en Onno nam afscheid van multinational Spontex, waar hij algemeen directeur was. Ze namen een webdesigner in dienst en doken in de ondoorzichtige wereld van abonnementen en verzekeringen. James4You moest niet alleen een herinneringsdienst worden, maar een compleet consumentenplatform waar gebruikers betere en goedkopere alternatieven voor hun aflopende abonnementen en verzekeringen kunnen zoeken. Onno: Iedereen verklaarde ons voor gek. Het zou ons nooit lukken om alle abonnementen in Nederland bij elkaar te krijgen en mensen over te halen hun gegevens bij ons achter te laten. Bernard: Eenvoudig was het ook niet. In het begin investeer je alleen. We rekenden erop dat het anderhalf jaar zou duren voor we zouden gaan verdienen. Dat werd tweeenhalf jaar. De moed is ons nooit in de schoenen gezakt, maar we hebben onze ambities wel bij moeten stellen. Gestaag maar zeker ontdekken steeds meer mensen de digitale personal assistant. James4You heeft nu ruim gebruikers. Elke dag komen er zo n 300 bij. Het team is inmiddels uitgebreid tot zes werknemers. De grens van gebruikers was een keerpunt, vertelt Bernard: Vanaf dat moment begonnen bedrijven ons zelf te bellen. Nu begint het geld binnen te komen. In februari Bernard en Onno Albada Jelgersma doken in de ondoorzichtige wereld van abonnementen. BAS BEENTJES verwachten we break-even te draaien en over drie jaar zijn we Europees uitgerold. Ook buiten Nederland zijn we de enige website in dit segment die zoveel diensten en informatie bij elkaar brengt. Voor consumenten zijn alle services van James4You gratis. En dat zullen ze ook blijven, verzekeren de oprichters, die hun huiswerk hebben gedaan. Uit ons marktonderzoek bleek dat veel mensen geïnteresseerd zijn in de functies van James4You, maar alleen als die gratis, onafhankelijk en veilig zijn, legt Onno uit. Daar gaan we dus niet aan tornen. Persoonlijke gegevens die mensen bij ons invullen, spelen we niet door aan anderen. Het zijn dus de bedrijven waar James 4You aan verdient. Zij betalen om gebruikers een offerte te mogen doen. Als je aangeeft dat je aanbiedingen wilt ontvangen tegen de tijd dat je abonnement afloopt, komen je gegevens op een pagina waar bedrijven op kunnen inloggen. Geen persoonlijke Google Nederland (1) De directeur van Google Nederland, Marc Duijndam, gaat het zoekbedrijf verlaten. Hij doet dat na vijf jaar in dienst te zijn geweest. informatie zoals je naam of postcode, maar bijvoorbeeld hoeveel minuten je per maand belt en of je een nieuwe gsm zoekt, verklaart Bernard. Verschillende telecomaanbieders kunnen zo een offerte doen, maar alleen de beste vier sturen wij door naar de gebruiker. Dat dwingt bedrijven om hun aanbiedingen zo scherp en persoonlijk mogelijk te maken. Van die veilingwerking profiteert de gebruiker. Als die vervolgens een abonnement uitkiest, betaalt de aanbieder nog een extra bedrag aan bemiddelingskosten. James4You beschikt over een enorme hoeveelheid data, waardoor het switchgedrag inmiddels aardig kan voorspellen. Ook geven gebruikers vaak aan waarom ze naar een ander abonnement overstappen. Dergelijke informatie kunnen bedrijven opvragen uiteraard tegen betaling. Daarnaast brengen zij via de meer conventionele wegen geld in het laatje: banners (advertenties) en partnerdiensten. Die omvatten bijvoorbeeld een sms-herinneringsservice en een deal met een boeketbezorgdienst. Nu vullen gebruikers gemiddeld vijf abonnementen in. Dat aantal moet omhoog, zegt Bernard. We willen de diepte in. Als je de datum van je apk-keuring invoert, krijg je daarom nu de vraag of je niet ook je autoverzekering wilt toevoegen. Hoe meer gegevens mensen bij James4You achterlaten, hoe aantrekkelijker de dienst wordt voor bedrijven. Maar ook voor gebruikers zelf, verzekert Bernard: We zien een duidelijke groeicurve. Gebruikers vullen eerst een paar afspraken en verjaardagen in, dan volgen na een tijdje abonnementen en verzekeringen. Sommige fanatieke gebruikers vragen zelfs waar ze hun wachtwoorden en creditcardgegevens kunnen opslaan. Daar beginnen we niet aan. Het kost één keer moeite om je gegevens in te voeren, maar dan creëert James een hoop rust in je hoofd. 1 Volgens staatssecretaris nog te veel onduidelijkheden LIBERALISERING POSTMARKT OP LANGE BAAN GESCHOVEN De liberalisering van de postmarkt wordt uitgesteld. Staatssecretaris Frank Heemskerk (PvdA) zei gisteren in de Tweede Kamer dat de streefdatum 1 januari niet wordt gehaald. Met name de VVD had voor uitstel gepleit. Volgens VVD-Kamerlid Charlie Aptroot dreigt oneerlijke concurrentie vanuit het buitenland, met name Duitsland. De Duitse regering biedt het eigen staatspostbedrijf, de Deutsche Post, een beschermde positie als de Duitse postmarkt per 1 januari wordt geliberaliseerd. De Deutsche Post kan via een dochterbedrijf ook in Nederland actief worden, onder veel gunstiger voorwaarden dan Nederlandse bedrijven. Dat zou schandalig zijn, stelde Aptroot. PvdA, SP en GroenLinks dringen er bovendien op aan dat de rechten van werknemers van postbedrijven worden gegarandeerd. Ook de vakbonden van FNV en CNV maken zich daar grote zorgen over. HH. Google Nederland (2) Duijndam startte in zijn eentje de Nederlandse vestiging. Nu werken er 50 mensen. Het hoofdkantoor staat op de Amsterdamse Zuidas.

17 Wetenschap Nieuws 17 Geneeskunde Hypochonders Altijd bang voor enge ziektes Iedereen denkt wel eens dat hij ernstig ziek is. Een hypochonder denkt dat elke dag. Keelpijn wordt dan vanzelf keelkanker. Floor Milikowski E en patiënt was ervan overtuigd dat hij een hartaanval zou krijgen. Omdat hij dit liever thuis wilde ondergaan dan helemaal alleen midden op straat, kwam hij het huis niet meer uit. Psycholoog Sjef Peeters probeerde hem op andere gedachten te brengen: Ik heb hem voorgesteld om af en toe naar buiten te gaan en te kijken hoe dat ging. Maar toen verscheen in de krant het bericht dat het aantal tekenbeten in Nederland toenam. Kwam de patiënt enigszins in paniek naar me toe: u zegt wel dat ik naar buiten moet, maar kijk eens wat een gevaar ik daar loop! Peeters is psycholoog bij gezondheidszorginstelling PsyQ Haaglanden. Dagelijks behandelt hij patiënten met allerhande angststoornissen, waaronder hypochondrie, een aanhoudende angst voor het hebben of krijgen van een ernstige ziekte. De angst houdt aan ondanks grondig medisch onderzoek. Dus geen sporadische vrees voor kanker of een hartaanval, zoals we dat allemaal wel hebben, maar een structureel probleem. Een hypochonder laat zich bijvoorbeeld niet geruststellen door medisch onderzoek. Ook als een arts vaststelt dat er niets aan de hand is, blijft een hypochonder geloven in zijn eigen ziekte. Volgens ruwe schattingen lijdt 1 tot 5 procent van de volwassen bevolking aan hypochondrie. Maar over de oorzaak van hypochondrie zijn de experts het nog niet helemaal eens. Wel is duidelijk dat er een aangeboren component is, dat veel patiënten ooit hebben meegemaakt dat iemand in hun omgeving geheel onverwacht kwam te overlijden en dat algehele angst voor het onbekende een rol speelt. Peeters: Hypochonders ontberen over het algemeen het vermogen om met onzekerheid om te gaan. Ze willen precies weten wat de toekomst in petto heeft. Daarnaast is er de invloed van medische programma s, websites voor zelfdiagnostiek en berichtgeving over dreigende ziektes, die niet alleen de hypochonders maar ook de doorsnee bezorgde burger niet onberoerd laat. Hypochondrie levert een zeer tegenstrijdig denk- en gedragspatroon op. Enerzijds zoekt de hypochonder constant naar geruststelling, anderzijds blijft hij almaar zoeken naar dat ene vlekje of bultje dat aantoont dat er wel degelijk iets mis is. Het hele lichaam moet constant worden gecheckt, ontlasting wordt bestudeerd, de ogen gecontroleerd om weer even te worden gerustgesteld. En dan vind je vaak toch wel iets om je ongerust over te maken. Voor Peeters is het geen verassing meer als iemand met keelpijn meteen uitgaat van keelkanker. Maar dan probeer ik het gedachtenpatroon te veranderen door iemand na te laten denken over eventuele andere oorzaken van keelpijn. Bijvoorbeeld dat het november is en bijna iedereen last heeft van verkoudheid. Een ander voorbeeld: iemand dacht dat hij kanker had totdat ik hem er, naar aanleiding van zijn verhaal, op wees dat zijn symptomen zich alleen door de week voordeden en niet in het weekeinde. Dat leek me een vreemde vorm van kanker. Veel patiënten zijn beledigd als je zegt dat het probleem psychisch is Neus voor elkaar Olifanten zijn in staat om de bewegingen van dertig familieleden die ze niet direct kunnen waarnemen, toch te volgen door middel van de persoonlijke geuren die deze familieleden verspreiden. Juist de heilige overtuiging van het dreigende gevaar maakt het moeilijk om een hypochonder goed te behandelen, legt Peeters uit. Veel patiënten voelen zich namelijk buitengewoon beledigd als een huisarts oppert dat het probleem niet fysiek maar psychisch is en willen gewoon niet naar een psycholoog. Diplomatie is daarom cruciaal: Een arts mag absoluut niet zeggen: u heeft niets, u moet naar de psycholoog. Nee, hij moet juist erkennen dat er iets mis is, maar dan aangeven dat de kwaal het beste kan worden opgelost door een psycholoog. Van de gevreesde ziekte is immers geen sprake, van een angststoornis wel. Dan voelt een hypochonder zich erkend. Eigenlijk zijn we allemaal een beetje hypochonder. Peeters: Als je wordt geconfronteerd met een ziekte, zul je sneller denken dat je het ook hebt. Zo hebben veel eerstejaars studenten geneeskunde last van de kandidatenziekte. Zij denken dezelfde ziekte te hebben als die ze juist in de les hebben behandeld. En als de gekkekoeienziekte zich weer voordoet, dan weet je zeker dat de wachtkamers de volgende dag vol zitten met mensen die denken dat ze de ziekte van Creutzfeldt-Jakob hebben. Bovendien zijn veel mensen nu eenmaal geneigd om snel uit te gaan van het slechtste scenario en van de eigen onmacht. Peeters noemt zichzelf als voorbeeld. Tijdens een vakantie bemerkte ik bij mezelf symptomen die konden duiden op beginnende suikerziekte. Ik ben naar de dokter geweest, heb bloed laten prikken, maar van suikerziekte was geen sprake. Ook met mijn schildklier was niets mis. Voor de dokter reden om eens te opperen of ik niet gewoon te hard werkte. Heel voor de hand liggend, maar op dat moment niet de diagnose die ik wilde horen. Ik vond dat ik ziek was! Pas een paar uur later drong tot mij door dat het juist positief was dat ik niet ernstig ziek was. Maar daarvoor moest ik wel van de overtuiging afstappen dat er iets vreselijk mis was. Kortom, angst om ziek te zijn overkomt zelfs een angstdeskundige. Waarvoor we bang zijn wordt vaak bepaald door het onderwerp van de dag. Tegenwoordig, zo vertelt Peeters, is er veel angst voor depressies. Veel mensen kennen wel iemand die depressief is, dus kan gemakkelijk de vrees ontstaan dat jij en ik het ook krijgen. En je zult het zien, na het lezen van dit artikel krijgen mensen ineens last van iets heel nieuws, namelijk de angst om bang te zijn. 1 Onlangs verscheen van Sjef Peeters het zelfhulpboek Leven met angst voor ernstige ziektes, Uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum, 18,90 euro. Sterrenkunde Opgehemeld Govert Schilling De sterrenhemel van 7-14 december: Op zondag 9 december is het Nieuwe Maan, en is het s nachts dus extra donker. Kijk rond uur vanuit een donkere omgeving of je de Melk- Proefjes en praatjes Voorlopers Een paar honderd miljoen jaar geleden waren duizendpoten zo groot als een mens. weg kunt zien een wazige lichtband, vrijwel recht boven je hoofd. In de nacht van donderdag 13 op vrijdag 14 december kun je extra veel vallende sterren zien, vooral in de tweede helft van Goed nieuws! Nederlandse kinderen zijn goed in bètavakken. En ze vinden ze nog leuk ook. Dat blijkt uit een onderzoek waarbij 57 landen werden vergeleken en waarvoor in ons land vijfduizend scholieren werden doorgezaagd. Er was ook beroerd nieuws: ze zien er het nut niet van in. Gevraagd naar de waarde van natuurwetenschap, kelderen de Nederlandse leerlingen naar de 56e plaats. Slechts enkele procenten, aldus de Volkskrant, van de leerlingen zeggen veel belangstelling te hebben voor wetenschappelijke oplossingen van problemen. Gemiddeld is dat in de OESO-landen 10 tot 20 procent. Die laatste zin geeft wel aan hoe diep het probleem zit: bij de Volkskrant weten ze niet meer wat een gemiddelde is. Nederland verdomt. En nu is de tijd om daar wat aan te doen. Over een maand zal de commissie Onderwijsvernieuwingen het Nieuwe Leren en alle andere pogingen om leren leuk te maken, in de vuilnisbak der geschiedenis deponeren. Een nieuwe generatie vernieuwers ruikt zijn kans. Gisteren ontving commissievoorzitter Jeroen Dijsselbloem een pleidooi voor de brede invoering van het vak wetenschapsoriëntatie. Dat is een bedenksel van de stichting Wetenschapsoriëntatie Nederland (WON). Door wetenschappelijke proefjes uit te voeren en met wetenschappers in contact te komen, ontwikkelen de leerlingen een onderzoekende houding, aldus een woordvoerder. De nationale desinteresse wordt dus niet veroorzaakt door incompetente docenten of beroerde studieboeken, maar het ontbreken van een onderzoekende houding bij leerlingen. Leuke lesjes moeten hier uitkomst bieden. En niks geen elitair de nacht. Deze Geminiden verschijnen overal aan de hemel, maar lijken afkomstig te zijn uit het sterrenbeeld Tweelingen. Kort na middernacht zie je deze week de planeet Saturnus boven de oostelijke horizon staan. Linksonder Saturnus is de ster Regulus te zien, in het sterrenbeeld Leeuw. Veel hoger aan de hemel is de planeet Mars te vinden. 1 Meer weten? MARCEL HULSPAS. Hypochonders laten zich niet geruststellen. KICK SMEETS/HH gedoe, vindt WON: In principe is het vak voor iedereen een verrijking. Ook als je loodgieter wilt worden, is het goed met een open visie en een onderzoekende houding je werkzaamheden te verrichten. WON ziet een toekomst waarin scholieren hun behoefte aan kennis moeten zien te bevredigen met proefjes en mooie praatjes, en waar de loodgieter uw lekkende kraan bekijkt met een open visie en een onderzoekende houding. Beter onderwijs we hebben nog een lange weg te gaan. 1 marcel.hulspas@depers.nl. Nieuwe Knut Een albinokangoeroe, geboren op 3 november als kind van twee doodnormale rode reuzenkangoeroe s, is momenteel de grote publiekstrekker in de dierentuin van Buenos Aires.

18 18 Cultuur TENTOONSTELLING DE BESTE NATUUR- FOTO S tot en met 9 maart Zin in natuurfotografie? Ga dan naar de tentoonstelling Wildlife Photographer of the Year Het Haagse museum Museon laat de bekroonde foto s van de gelijknamige internationale wedstrijd zien. Tijdens deze expositie is er extra aandacht voor natuurfotograaf Jan Vermeer. Als enige Nederlander is Vermeer dit jaar onderscheiden. Swan Lake, Vermeers foto van het Japanse Hokkaido Kushiro-meer, werd bijzonder gewaardeerd door de jury. Ook leuk: ecoloog Ruben Smit leidt tafelgesprekken en Vincent Munier, Jurjen Drenth tonen hun laatste natuurfoto s. Waar: Museon, Den Haag Prijs: 7,50 euro Info: MODERNE KUNST BANG VOOR AMERIKA 8 december t/m 2 maart Eén ruimtevullende installatie hebben ze met z n tweeën gemaakt, de. KORT Acteur Kiefer Sutherland in gevangenis De Amerikaanse acteur Kiefer Sutherland heeft zich bij de gevangenis in het Californische Glendale gemeld, na tot 48 dagen gevangenisstraf te zijn veroordeeld wegens rijden onder invloed. De rechter stuurde de Tijd over? Dit is de moeite waard Nederlandse kunstenaar Erik van Lieshout en zijn Amerikaanse generatiegenoot Kelley Walker. Onder de naam I am scared of America onderzoeken ze met behulp van video, schilderijen, tekeningen, sculpturen en zeefdrukken beiden op hun eigen manier de populaire cultuur. Ze delen een fascinatie voor de mechanismen van massamedia, waarbij Van Lieshout de nadruk op het persoonlijk perspectief legt en Kelley kunstprocessen onder de loep neemt. Door dit contrast in één installatie te verwerken zorgen van Lieshout en Kelley voor verrassende dwarsverbanden. Waar: De Hallen Haarlem Prijs: 5 euro Info: MUZIEK I AM KLOOT 12 december Rond 2001 was het een hype: de zogeheten New Acoustic Movement. Hierbij stonden stille, breekbare popliedjes voorop. Vaandeldragers I am Kloot en Kings of Convenience werden tijdelijk tot de nieuwe redders van de muziek bestempeld. Begin 2008 zal het uit Manchester afkomstige trio I am Kloot een nieuw album uitbrengen, getiteld I am Kloot plays Moolah Rouge. Na geëxperimenteer op eerdere albums met o.a. keyboards keren ze nu weer terug naar hun eerdere, meer ingetogen geluid. Woensdag spelen ze in Doornroosje en uiteraard zullen er ook nummers van het nieuwe album worden gespeeld. Waar: Doornroosje Nijmegen Prijs: 15 euro Info: CABARET KLOON VAN BETTE MIDLER 9 december t/m 28 april 2008 Renee van Bavel kennen we als bijdehante cabaretière die met programma s als Rood de lachers op haar hand had. Maar diezelfde Renee van Bavel viel toen ook al op met haar enorme stem: ze heeft een scheur waar je u tegen zegt. Van Bavel is iemand die letterlijk haar longen uit haar lijf wil zingen. Hart is haar eerste concerttour, die ze doet met haar band, bestaande uit Daniël Debie op toetsen, Evert Zeevalkink op gitaar, Bart Soeters op bas en Joram Helmer op drums. Waar: première in de Kleine Komedie Amsterdam, verder tournee Prijs: vanaf 9,50 euro Info: en Wanneer heb je de kans om uitgebreid kennis te maken met alles wat het Midden-Oosten biedt aan moderne dans? Dit weekend! Dancing on the edge is een internationaal festival dat deze week ook Amsterdam, Groningen en Rotterdam aandoet. In Amsterdam zullen onder andere het Libanese Maqamat Theatre Dance en het Israelische Acco Theater Center te zien zijn, die laatste met een fatale liefdesdans. Naast de dansen is er op het festival ook een reeks debatten, lezingen en interviews met de artiesten te bezoeken. DANS MODERNE DANS UIT HET MIDDEN- OOSTEN 12 t/m 19 december dancing on the edge confronting dance from the middle east Waar: Groningen, Amsterdam en Rotterdam Prijs: vanaf 12,50 euro Info: VOORSTELLING HEEL ERG ZWART- GALLIG tot en met 15 december Hoe ervaren wij de hedendaagse wereld? Deze vraag ligt aan de basis van de voorstelling Tagestöter, opgevoerd door theatergezelschap De Wetten van Kepler. Gastregisseur Piet Arfeuille legt in Tagestöter de vinger op de wonden van de tijd. Volgens Arfeuille stroomt de wereld over van meningen en iedereen heeft het maar druk, druk, druk. Tot de uitputting toeslaat, aldus Arfeuille, en het jachtige bestaan de verbeelding blokkeert. Net als in zijn vorige voorstelling Woyzeck is de regisseur onverbloemd zwartgallig en tegelijkertijd provocatief. Waar: Verkadefabriek, Den Bosch Prijs: 15 euro Info: CABARET KIJKEN NAAR GELUID tot en met 9 december De schijnbaar vanzelfsprekende koppeling tussen beeld en geluid wordt tijdens het meerdaags festival Kijken naar Geluid onderzocht. De grenzen van beeld en geluid worden afgetast via concerten, optredens en korte films van bijzondere muziekregistraties. Op het programma staan onder andere de film Music for One Appartment and Six Drummers, Kämpfende Hände van Erwin Stache, tafelmuziek van Thierry de Mey, een performance van Khe Siang op de klankinstallatie 83,7 Kilo Ohm van Erwin Stache. En acteur Porgy Franssen houdt in het donker een theatermonoloog. Waar: Werkplaats Intro in Situ en Filmhuis Lumière Prijs: 5 euro Info: 40-jarige Sutherland naar de gevangenis omdat hij voor de derde keer in drie jaar tijd was gesnapt terwijl hij met drank op achter het stuur zat. Spice Girls sluiten vervolg op reünie niet uit De Spice Girls sluiten niet uit dat hun reünie toch een vervolg krijgt. Eerder noemde de meidengroep de reünietournee een laatste buiging. Maar nu de band daadwerkelijk aan de concertreeks is begonnen, groeit het enthousiasme. De Spice Girls gaven woensdag een optreden in Los Angeles. Vrijdag staat een tweede concert in de stad op het programma. Daarna vliegen de dames met hun Spice Jet door naar Las Vegas. Later doen ze ook nog onder meer Buenos Aires, Kaapstad, Londen en Peking aan. Film broers Coen eerste winnaar prijzenseizoen De film No country for old men van Joel en Ethan Coen is verkozen tot beste film van het jaar door de Amerikaanse National Board of Review (NBR). Daarmee is de film, met Tommy Lee Jones als sheriff die jacht maakt op een seriemoordenaar, de eerste winnaar van het prijzenseizoen, dat traditiegetrouw eindigt met de uitreiking van de Oscars in februari. George Clooney werd door de NBR uitgeroepen tot beste acteur voor zijn rol als advocaat in Michael Clayton. Julie Christie kreeg de prijs voor beste actrice toegekend voor haar rol als Alzheimerpatiënt in Away from her.

19 Cultuur 19 Goedkope kunst Birgit begint online galerie Redactie cultuur Birgit Schuurman is van alle markten thuis. Vandaag lanceert zij met haar vriend Arne Toonen een online kunstgalerie onder de naam Prints & the Revolution. Het aanbod bestaat voornamelijk uit street art en andere hedendaagse kunst in de vorm van onder meer zeefdrukken, potlood- en pentekeningen en schilderijen. Door de te verkopen werken alleen online aan te bieden, besparen ze op de kosten van een galerieruimte. Zo kunnen de kunstwerken voor een lagere prijs verkocht worden, wat bijdraagt aan Birgit en Arnes streven kunst betaalbaar te maken voor iedereen. Het werk van zowel bekende als onbekende kunstenaars zal bij Prints & the Revolution verkrijgbaar zijn. Zo zullen onder meer Ottograph, Zedz, Silas, T. en Arne Toonen zelf met hun kunstwerken aan de virtuele muur hangen. 1 Kunst versus gemeente Kabouter Buttplug toch openbaar Redactie cultuur De VVD verzet zich niet langer tegen de plaatsing van het omstreden beeld Santaclaus van Paul McCarthy in de Rotterdamse binnenstad. Binnen de gemeente is er nu voor het eerst een meerderheid die de metershoge kerstman in de openbare ruimte wil. Sinds de aankoop van het beeld in 2001 door de gemeente is er geen overeenstemming geweest over de plaatsing. Het CDA en destijds de VVD waren van mening dat het beeld niet op een voor iedereen toegankelijke plek zou moeten staan, vanwege het vermeend provocatieve karakter. De ophef ontstond pas toen gesuggereerd werd dat de gestileerde kerstboom in de rechterhand van de kerstman een zogenaamde buttplug zou voorstellen, licht de VVD in Rotterdam toe. Het leverde het beeld in de volksmond de namen Kabouter Buttplug en Sekskabouter op. De ommezwaai is een gevolg van een fractievernieuwing bij de VVD, die afgelopen zomer plaatsvond. De huidige fractie wil dat het beeld snel zijn plek in de stad krijgt. Binnenkort komt er een nieuw voorstel van wethouder Orhan Kaya voor een definitieve plek. 1.. RECENSIE DOCUMENTAIRE JOOOOODE- LAAAHITII Femke van Wiggen Jodelen. Nu niet bepaald het eerste waar je aan denkt als je iets nieuws en hips met muziek wilt. Maar een aantal kunstenaars in Zwitserland, de ultieme plek om te jodelen, heeft deze aloude traditie tot een überhippe bezigheid verheven. De documentaire Heimatklänge (vertaald: Echoes of Home) volgt drie van deze Flamenco Spaanse gitarist toert met groep door Nederland Paco Peña voelt de muziek in ieder botje Paco Peña. GUUS DUBBELMAN/HH De wereldberoemde flamencogitarist Paco Peña komt met zijn nieuwe show A Compás! naar Nederland. Maar Paco Peña is meer dan een perfectionistische gitarist.. The Police naar Werchter (1) De legendarische rockformatie The Police geeft volgend jaar een optreden tijdens het eendaagse festival TW Classic in Werchter. Femke van Wiggen LEIDEN Na meer dan veertig jaar aan optredens, solo of met een door hem samengestelde groep, kan hij nog altijd enorm gefrustreerd raken als een voorstelling niet gaat zoals hij in zijn hoofd heeft. Het is typerend voor de perfectionist die Paco Peña is en die Zwitserse kunstenaars: Christian Zehnder, Erika Stucky en Noldi Alder. De film, een regie van Stephan Schwietert, begint veelbelovend. De manier waarop de jodelende stemmen weerkaatst worden door de Zwitserse Alpen is met de prachtige beelden eronder een lust voor het oog. Maar helaas, u voelde m al aankomen, zakt de film zo halverwege toch echt wel in. Want Heimatklänge weet na die mooie start nooit de verdieping te tonen waar je als kijker toch op zit te wachten. En daarmee verwordt de film tot een weinig samenhangend pleidooi voor de jodelaar, iets wat op een gegeven moment wat verveelt. De bergen zijn hij ook wíl zijn. Of het nu gaat om zijn eigen gitaarspel, de muziek die hij componeert, zijn functioneren als leider of zijn rol van mentor: Paco Peña doet het op zijn manier. De gitarist Het begon voor mij allemaal met de gitaar. De gitaar en ik zijn een, de gitaar is mijn alter ego, zegt de inmiddels 65-jarige Paco Peña met de nodige pathos. Hij was amper twaalf toen hij zijn eerste professionele optreden had. Ik ben opgegroeid met acht broers en zusjes, in Córdoba, zo ongeveer mooi, het jodelen is ook best vol te houden en de regisseur is duidelijk fan. Alleen had juist die laatste ook even moeten nadenken over waarom de niet-fan zijn film zou moeten zien. Niet gaan. Jodelen in een prachtige omgeving. The Police naar Werchter (2) De band van frontman en bassist Sting, gitarist Andy Summers en drummer Stewart Copeland trad hier 28 jaar geleden ook al een keer op. het hart van de flamenco. Ik hoor thuis in die cultuur. De flamencozang vind ik het mooist, dat is de duidelijkste en eerlijkste expressie van wat flamenco kan zijn. Thuis werd ook altijd veel gezongen. Maar ik ben geen begaafd zanger. Ik ben ook geen open, op de voorgrond tredende persoonlijkheid, laat staan dat ik iemand ben die het toneel in zijn bezit neemt. Dansen zou ik daarom nooit kunnen. Ik zit liever terzijde en gun het podium aan mijn zangers en dansers. Zo zit ik in elkaar. Ik ben gitaar gaan spelen omdat ik ben wie ik ben. Een muzikale man, die al zijn passie in zijn muziek stopt. De componist Ik zit het liefst in mijn eigen wereld, die waar de muziek ontstaat in mijn hoofd. Ik ben gaan componeren vanuit een praktische noodzaak: flamenco-muziek is nergens genoteerd, het is muziek die van de een op de ander overgaat. Maar als snel werd het zelf creëren van flamenco ook een behoefte. De ritmiek binnen de flamenco is voor mij zo dwingend als een hartslag, als de aarde zelf. Voor mij is flamenco van vitaal belang. Daarom is het ook logisch dat ik mezelf wil zijn binnen die muziek, mijn eigen persoonlijkheid wil blijven ontwikkelen binnen de flamenco. En dat kan het best als je ook zelf componeert. Ik schrijf over thema s als schoonheid, wreedheid, het leven, de dood. De simpele thema s dus. Het belangrijkste is dat ik eerlijk ben in mijn muziek. Het moet waar zijn, voor mij iets betekenen. Dan hoeft het niet eens per se mooi te zijn. De artistieke leider Zoals Peña nu met zijn eigen groep rondtoert, heeft hij al vele malen en jaren gedaan. Maar hij heeft meer vingers in de pap: in zijn geboorteplaats Córdoba runt hij sinds 1981 het Centro Flamenco Paco Peña en ook is hij daar artistiek leider van het Córdoba International Guitar Festival. Ik ben mijn eigen groep gestart om dezelfde redenen als waarom ik ben gaan componeren. Zodat ik op. Onderzoek SCP wijst stijging uit MUSEUM STEEDS MEER IN TREK BIJ NEDERLANDERS Het aandeel van de Nederlandse bevolking dat musea bezoekt is toegenomen van 35 procent in 1995 tot 38 procent in Dit is een van de resultaten die het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) gisteren bekendmaakte bij de publicatie van Het bereik van het verleden. Ontwikkelingen in de belangstelling voor cultureel erfgoed. De stijging wordt veroorzaakt door de toenemende belangstelling onder enerzijds vijftigplussers en anderzijds mijn manier met mijn ideeën aan de slag kon. Peña noemt de mensen met wie hij werkt graag vrienden. Ik hou van de wisselwerking onderling en wil de mensen met wie ik iets geweldigs maak laten stralen. Maar ik eis wel respect. We zijn vrienden, maar ik ben de baas. Het zijn mijn ideeën en die moeten wel zo uitgevoerd worden als ik in mijn hoofd heb. Ik ben nu eenmaal degene met de meeste ervaring. De professor Waar hij als artistiek leider ook heel wat dansers begeleidt, brengt hij als professor aan het Rotterdams conservatorium zijn leerlingen de finesses bij van de flamenco-gitaar. Ik ben streng. Technisch moet het gewoon uitmuntend zijn. Verder hou ik er erg van jongeren aan te moedigen. Ik ben zelf niet bepaald jong meer, dus ik denk niet zoals zij denken. Ik leer ook echt terwijl ik lesgeef en hou ervan te voelen dat iemand De ritmiek binnen de flamenco is voor mij zo dwingend als een hartslag geïnteresseerd is in wat ik kan bieden. Die belangstelling heb ik nodig. Zelf heb ik trouwens nooit een leraar gehad. Het is natuurlijk raar dat de meesten van mijn leerlingen helemaal niet zijn opgegroeid in een flamenco-omgeving, zoals ik. Dat betekent niet dat ze die cultuur niet kunnen begrijpen of voelen. Maar het belangrijkste is talent. Als je dat hebt, kun je het leren. Alleen leer je het met dat talent gemakkelijker in Spanje. Je bent gewoon in het voordeel als je wel uit Andalusië komt en zoals ik tot in ieder botje voelt waarom je speelt wat je speelt. 1 A Compás is 11 december in Amsterdam te zien en 15 december in Utrecht. Voor de complete speellijst zie www. bostheaterproducties.nl kinderen en jongeren. Hoogopgeleiden vormen traditiegetrouw een groot deel van het museale publiek. Opvallend is dat de reisafstand tot het dichtstbijzijnde museum nauwelijks van invloed is op het museumbezoek. Onderzoekers Huysmans en De Haan hebben verder kunnen concluderen dat gedrukte media en televisie nog altijd de favoriete media zijn voor het verzamelen van informatie over cultureel erfgoed.. Eigen boeken Van het Reve in de verkoop Antiquariaat Aioloz in Leiden gaat vanaf donderdag 20 december boeken uit de eigen bibliotheek van Karel van het Reve verkopen. De opbrengst is bestemd voor De Stichting Karel van het Reve.

20 20 Lifestyle Tentoonstelling Script brengt ode aan de mode- en interieurgeschiedenis De liefde voor vervlogen tijden Mode, interieur en design zijn spiegels van de tijd. De tentoonstelling Script brengt een ode aan de geschiedenis via mode en design. Het verleden is geen afgesloten boek. Geneviève van Velzen Denk aan plateauzolen, zitkuilen en lavalampen en je waant je in de jaren zeventig. In dit tijdperk doet disco zijn intrede in de hitlijsten,en is make love not war het collectieve credo van hippies. Films als Star Wars en Jesus Christ Superstar trekken volle zalen. Blaxplioitation-held Shaft vecht in zijn films tegen The Man en wordt een icoon van zwarte burgerrechtenactivisten in de VS. Al snel domineren grote afro s, wijde pijpen en leren jackjes het straatbeeld. Mode, film en design; het zijn de belangrijke smaakmakers, zegt directeur Pauline Terreehorst van het Centraal Museum in Utrecht en samensteller van de tentoonstelling Script. Culturele ontwikkelingen Ze weerspiegelen de belangrijke culturele en sociale ontwikkelingen van een periode, legt ze uit. En de belangrijkste culturele ontwikkelingen van de vorige eeuw laat Terreehorst zien via negen filmsets die opgebouwd zijn in het Centraal Museum. Geen oppervlakkig gedoe over mode en design, maar key items in een historische context. Met Script wil ik laten zien dat de geschiedenis geen afgesloten boek is. Het is actueel, we leven nog steeds met dezelfde problemen als eeuwen geleden, jaloezie, haat, macht zijn nog steeds actueel. Hoezo leven wij in een moderne tijd? Het verstrijken van de tijd speelt de.. Nu ook mannenmanolo s BLAHNIK MAAKT HERENVOET WEER MODEBEWUST Sinds Carrie uit Sex and the City ermee loopt, verlangt iedere vrouw naar torenhoge stiletto s van Manolo Blahnik. Na zeven jaar komt de in London gevestigde Blahnik ook weer eens met een herencollectie. Van knalrode brogues tot sandalen met luipaardprint. Alle schoenen zijn avant-gardistisch, maar geschoeid op klassieke leest. Het werd tijd om weer wat kleur aan te brengen in mannenmode, zegt de van oorsprong Topstukken uit de mode- en interieurgeschiedenis worden in een filmische setting gepresenteerd. hoofdrol in Script. Topstukken uit de mode- en interieurgeschiedenis worden in een filmische setting gepresenteerd om het gevoel van vervlogen tijden te versterken. Japonnen van vroeger Achttiende- en negentiende eeuwse japonnen, servieskasten en canapés, Spaanse Blahnik, recentelijk onderscheiden met de titel Commander of the British Empire. Deze eer kreeg hij toebedeeld om zijn status als een van de invloedrijkse en succesvolste ontwerpers van deze tijd te bevestigen. Zijn schoenen zijn misschien extravagant, zelf is Blahnik tijdens de uitreiking erg bescheiden: Ik ben erg trots op deze eer, vooral omdat ik maar een kleine bijdrage aan het Britse modelandschap heb geleverd. maar ook Rietveld-ontwerpen, het zachtroze korset van Jean Paul Gaultier en creaties van Vivienne Westwood zijn met elkaar vermengd in een doorlopende filmische ervaring. De salon van intellectueel en romanschrijver Marcel Proust is nagebouwd. Films als Les Liaisons Dangereuses en de bijbehorende hofmode uit de AP Uitgelicht Jong ontwerptalent inspireert medewerkers in Nepal Geneviève van Velzen Designer Joanne Zwart (27) combineert haar liefde voor sieraden ontwerpen met ontwikkelingswerk in Nepal. Ze is net terug en presenteert binnenkort haar eerste Fair Tradecollectie: Jova Design.. Versace strikt Dempsey (1) De 41-jarige Grey s Anatomy-acteur Patrick Dempsey wordt het nieuwe gezicht van Versace. Waarom Fair Trade? Het is mooi om met vormgeving bezig te zijn en tegelijkertijd mensen in ontwikkelingslanden te kunnen helpen. Het bedrijfje New Sadel in het dorp Kapan had een nieuwe impuls nodig en ik mocht ze helpen. Ze maakten er al tassen, kerstkaarten en sieraden, maar hadden meer en andere ontwerpen nodig om meer inkomsten te genereren en winstgevend te blijven. Ze hebben Jova Design in productie genomen. Heb je een cultuurshock gehad? Nee, niet echt. Ik ben eerder in een Aziatisch land geweest dus ik wist min of meer wat mij te wachten stond. Ik ben wel geschrokken van de onveilige werksituatie daar. In de werkplaats waar ik werkte, kwam het niet zelden voor dat de bedrading van strijkijzers open lag. De draadjes werden gewoon in het stopcontact gestoken. Versace strikt Dempsey (2) De sexy Dempsey zal komend jaar voor het modehuis te zien zijn in de promotiecampagne van de voorjaars- en zomerlijn. Wat is het opvallendste item van Jova Design? Het Mara-collier, een sieraad waarin de symbolen van de twee belangrijkste Nepalese religies verwerkt zijn. Ik heb kralen van de boeddhistische gebedskrans gecombineerd met zaden van de voor hindoes belangrijke Rudraksha-boom In Nepal leven mensen met verschillende religies vredig naast elkaar, erg inspirerend. Wat belooft de toekomst? Ergens volgend jaar ligt mijn collectie in wereldwinkels. Wellicht dat ik in de toekomst weer aan een Fair Trade-project mee kan werken. 1 Ring van Joanne Zwart.. Haute couture stofzuiger BIJT IN HET STOF MET ISSEY MIYAKE achttiende eeuw zijn te zien. Maar ook kledingstukken uit de jachtige jaren negentig en de scènes uit Basic Instinct. En welke ontwerper van nu is er bepalend voor onze tijd? Terreehorst: Roberto Cavalli met zijn rijke, bijna ordinaire ontwerpen. Hij zegt wat over de tijd waarin we leven. We willen wegdromen in fantasie, weg uit de harde realiteit van oorlog en geweld. 1 De tentoonstelling Script, Mode en interieur van salon tot house is vanaf morgen te zien in het Centraal Museum, Utrecht. De tentoonstelling loopt tot medio Stofzuigen was nog nooit zo modieus. Vanaf december is de toch al stijlvolle Dyson-stofzuiger verkrijgbaar in een nieuw haute couturejasje, gebaseerd op ontwerpen van Issey Miyake. Dai Fujiwara, hoofdontwerper van het Japanse modemerk Issey Miyake, nam contact op met James Dyson om inspiratie op te doen voor The wind, zijn modecollectie lente/zomer Dyson, ontwerper van de revolutionaire stofzuiger zonder stofzak, zag de samenwerking direct zitten: Ik ben al heel lang een groot bewonderaar van Issey Miyake s werk. Wij delen dezelfde visie op design: simpel, vernieuwend en intelligent ontwerp dat het belang van de functie in verhouding tot de vorm benadrukt. De zilvergrijs met paarse DC 16 Issey Miyake is slechts in beperkte oplage te krijgen. Wie zich dus niet langer wil schamen voor de stofzuiger des huizes, dient zich te haasten.. Versace strikt Dempsey (3) De foto s voor de mannenmodecampagne komen van de hand van de wereldberoemde modefotograaf Mario Testino en zullen vanaf februari te zien zijn.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Speech Gerbrandy-debat

Speech Gerbrandy-debat Speech Gerbrandy-debat Goedemiddag allemaal, Woorden doen ertoe. Vandaag en toen. De woorden van premier Gerbrandy hebben een belangrijke rol gespeeld in de Nederlandse geschiedenis. Via de radio sprak

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.

Nadere informatie

Jezus geeft zijn leven voor de mensen

Jezus geeft zijn leven voor de mensen Eerste Communieproject 38 Jezus geeft zijn leven voor de mensen Niet iedereen gelooft in Jezus In les 5 hebben we gezien dat Jezus vertelt over de Vader. God houdt van de mensen. Hij vergeeft je zonden.

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad. Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt

Nadere informatie

Ja hoor. Dan moet je rechtdoor. Bij de moet je naar rechts en daarna de links. Het postkantoor is aan rechterhand.

Ja hoor. Dan moet je rechtdoor. Bij de moet je naar rechts en daarna de links. Het postkantoor is aan rechterhand. Thema 5 Woonomgeving Oefening 2 Situatie 1 Pardon meneer, mag ik iets vragen? Jazeker, wat kan ik voor doen? Weet u het postkantoor is? Ja hoor. Dan moet je rechtdoor. Bij de moet je naar rechts en daarna

Nadere informatie

22 januari 2015. Onderzoek: Jouw vrijheid, mijn vrijheid

22 januari 2015. Onderzoek: Jouw vrijheid, mijn vrijheid 22 januari 2015 Onderzoek: Jouw vrijheid, mijn vrijheid 1 Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Sessie 64. Meningen over Johan van Oldenbarnevelt. Mening in 1618. Mening Nu. Niet waar of Valt niet te zeggen

Sessie 64. Meningen over Johan van Oldenbarnevelt. Mening in 1618. Mening Nu. Niet waar of Valt niet te zeggen Sessie 64. Meningen over Johan van Oldenbarnevelt Mening in 1618 Mening Nu Niet waar of Valt niet te zeggen Sessie 64. Uitspraken over Johan van Oldenbarnevelt Johan van Oldenbarnevelt verdiende het om

Nadere informatie

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn:

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn: A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over

Nadere informatie

Handboek Politiek. Derde Kamer der Staten-Generaal

Handboek Politiek. Derde Kamer der Staten-Generaal Handboek Politiek Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid van de Derde Kamer der Staten-Generaal, Gefeliciteerd! Deze week ben jij een politicus. Je gaat samen met je klasgenoten discussiëren over

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco.

3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco. 1 Het portiek Jacco ruikt het al. Zonder dat hij de voordeur opendoet, ruikt hij al dat er tegen de deur is gepist. Dat gebeurt nou altijd. Zijn buurjongen Junior staat elke avond in het portiek te plassen.

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

Het thema van deze les is Op zoek naar werk. Dit is les 7 Beginners. Werk vragen in een winkel.

Het thema van deze les is Op zoek naar werk. Dit is les 7 Beginners. Werk vragen in een winkel. Tekst Audio Les 7 /m 11 Radio Amsterdam Les 7 Beginners. Werk vragen in een winkel. Track 1 Jingle Track 2 Het thema van deze les is Op zoek naar werk. Dit is les 7 Beginners. Werk vragen in een winkel.

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne> Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor

Nadere informatie

Dames en heren, Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen.

Dames en heren, Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen. Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dames en heren, Ik sta hier vandaag

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

1. Hoeveel uur per week zaten jongeren op internet in 2009?

1. Hoeveel uur per week zaten jongeren op internet in 2009? Hoofdstuk 1 - Oefening 17 Leesdossier Opdracht 1 Lees de tekst Wat doen jongeren op internet? U gebruikt de leeskaart: zoekend lezen. Beantwoord daarna de vragen. Wat doen jongeren op internet? Onder 13-

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.

Nadere informatie

Ria Massy. De taart van Tamid

Ria Massy. De taart van Tamid DE TAART VAN TAMID Ria Massy De taart van Tamid De taart van Tamid 1 Hallo broer! Hallo Aziz! roept Tamid. Zijn hart klopt blij. Aziz belt niet zo dikwijls. Hij woont nog in Syrië. Bellen is moeilijk in

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

H E T V E R L O R E N G E L D

H E T V E R L O R E N G E L D H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op

Nadere informatie

KLEM. Katja en Udo in de schulden. Anne-Rose Hermer

KLEM. Katja en Udo in de schulden. Anne-Rose Hermer KLEM Katja en Udo in de schulden Anne-Rose Hermer Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen 1 Katja ontmoet Udo Katja is bijna negentien jaar. Ze woont nog bij haar ouders. Katja werkt in een warenhuis.

Nadere informatie

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag Thema Op het werk. Demet TV Lesbrief 8. De eerste werkdag Deze les gaat over de eerste werkdag. gaat voor het eerst werken bij een snoepfabriek. Hij komt binnen en maakt kennis met de chef. De chef vertelt

Nadere informatie

Ik ben David de Graaf

Ik ben David de Graaf Ik ben David de Graaf geboren in 1984. met Downsyndroom Surprise! Ook voor mijzelf Ik heb het niet alleen, maar... ik ben ook in vaste dienst van de Stichting Downsyndroom Kort: de SDS www.downsyndroom.nl

Nadere informatie

Bert staat op een ladder. En trekt aan de planten die groeien in de dakgoot. Hij verstopt de luidspreker en het stopcontact achter de planten.

Bert staat op een ladder. En trekt aan de planten die groeien in de dakgoot. Hij verstopt de luidspreker en het stopcontact achter de planten. Helaas Wanneer besloot Bert om Lizzy te vermoorden? Vreemd. Hij herinnert zich het niet precies. Het was in ieder geval toen Lizzy dat wijf leerde kennen. Dat idiote wijf met haar rare verhalen. Bert staat

Nadere informatie

Herhalingsoefeningen. Thema 3 Familie en relaties. 1 Woorden. Familie

Herhalingsoefeningen. Thema 3 Familie en relaties. 1 Woorden. Familie Herhalingsoefeningen Thema 3 Familie en relaties 1 Woorden Familie Lees de zinnen over de familie van Simon en Els. Schrijf de volgende namen in de stamboom: Hans, Helena, Hester, Joke, Mark, Michiel,

Nadere informatie

LES 3 Ik leer Nederlands. TESTEN TEST 1

LES 3 Ik leer Nederlands. TESTEN TEST 1 12/11/14 1 LES 3 Ik leer Nederlands. TESTEN TEST 1 1. (lezen) Ik.... een lange tekst. 2 Hij.... een moeilijk boek. 3. Zij.... een gemakkelijk tekstje. 4..... jullie veel? Ja, wij.... graag kinderboeken.

Nadere informatie

Interview protocol (NL)

Interview protocol (NL) Interview protocol (NL) Protocol telefoongesprek slachtoffers Goedemorgen/middag, u spreekt met (naam) van de Universiteit van Tilburg. Wij zijn op dit moment bezig met een onderzoek naar straat- en contactverboden

Nadere informatie

R O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl

R O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl R O S A D E D I E F Arco Struik Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl In de winkel 3 Bart 5 Een lieve dief 7 De telefoon 9 Bij de dokter 11 De blinde vrouw 13 Een baantje 15 Bijna betrapt

Nadere informatie

2c nr. 1 zinnen met want en omdat

2c nr. 1 zinnen met want en omdat OPDRACHTKAART www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U kunt ook veel oefeningen

Nadere informatie

Onderzoek: Jouw vrijheid, mijn vrijheid

Onderzoek: Jouw vrijheid, mijn vrijheid Onderzoek: Jouw vrijheid, mijn vrijheid Publicatiedatum: 22-01-2015 Over dit onderzoek Het 1V Jongerenpanel, onderdeel van EenVandaag, bestaat uit ruim 3000 jongeren van 12 t/m 24 jaar. Aan dit online

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

BS2009023484 Kamervragen over het uitdelen van korans in Afghanistan. Hierbij bied ik u de antwoorden aan op de volgende vragen:

BS2009023484 Kamervragen over het uitdelen van korans in Afghanistan. Hierbij bied ik u de antwoorden aan op de volgende vragen: Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Datum 8 januari 2010 Ons kenmerk Onderwerp

Nadere informatie

Oefenteksten: Vergelijking

Oefenteksten: Vergelijking efenteksten: ergelijking ndersteboven van lezen Tekststructuren Fietsen met en zonder motor Een fiets en een motorfiets zijn allebei een vervoermiddel. Bij een fiets moet je zelf trappen. De motorfiets

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Wat doen jongeren op internet?

Wat doen jongeren op internet? Hoofdstuk 1 - Oefening 17 - Leesdossier Opdracht 1 Lees de tekst Wat doen jongeren op internet? U gebruikt op de leeskaart Zoekend lezen. Beantwoord daarna de vragen. Leeskaart Zoekend lezen Wat doen jongeren

Nadere informatie

Onderzoek Geweldsfilmpjes

Onderzoek Geweldsfilmpjes Onderzoek Geweldsfilmpjes 21 april 2015 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 14 april tot en met 20 april 2015, deden 1.165 jongeren mee. De uitslag is na weging representatief voor

Nadere informatie

Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken

Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Rapportage Juli 2013 Meer informatie: info@wijzeringeldzaken.nl Samenvatting (1/3) 1. Veel 17-jarigen maken de indruk verstandig om te gaan

Nadere informatie

Informatie over het examen Nederlands als Tweede Taal, niveau 3+4

Informatie over het examen Nederlands als Tweede Taal, niveau 3+4 Informatie over het examen Nederlands als Tweede Taal, niveau 3+4 Dit examen doen deelnemers aan de taalcursus Nederlands Niveau 3+4 aan de Universiteit Leiden. Deze cursus bestaat uit 120 contacturen.

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Thema Op zoek naar werk

Thema Op zoek naar werk Thema Op zoek naar werk Lesbrief 8. Praten en bellen over een baantje Inleiding Deze les gaat verder over het zoeken naar werk. De vrouw,, gaat weer naar de winkel om over werk te praten. Ze wil de manager

Nadere informatie

Het onderzoek van de burgemeester 5/6

Het onderzoek van de burgemeester 5/6 Het onderzoek van de burgemeester De burgemeester hoorde dat kinderen ongerust zijn. Nee, ze zijn niet bang voor onweer of harde geluiden. Ze maken zich zorgen over de natuur. Dieren krijgen steeds minder

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

1red , NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, uur

1red , NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, uur 1red18248 29-06-2007, NOS, Gesprek met de minister-president, Ned.2, 22.50 uur MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE MINISTERRAAD, OVER HET ONDERZOEK NAAR EVENTUELE VERLENGING VAN DE MISSIE IN

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

tientallen miljoenen euro s per jaar. Ook een vrijwilliger heeft zo een economische waarde.

tientallen miljoenen euro s per jaar. Ook een vrijwilliger heeft zo een economische waarde. Mt.5:16 De Week van gebed voor de eenheid van alle kerken. Ieder jaar is dit gebed in dezelfde week in januari. Het zal puur toeval zijn, maar ieder jaar valt ook de actie Kerkbalans in deze periode. Met

Nadere informatie

Dag! kennismaken. Ik ben Eric.

Dag! kennismaken. Ik ben Eric. Vocabulaire Oefening 1 Woordweb Dag! Waar kom je vandaan? groeten Goedemorgen! de ontmoeting Hoe heet je? kennismaken Hoi! mensen Hallo! Ik ben Eric. nieuw Ik kom uit Engeland. Hallo, ik ben Mila. Ik ben

Nadere informatie

Kies uit: schiet op jarig ziekenhuis sport laat. 1 Morgen is mijn dochter. Ze wordt zes jaar. 3 Ik op maandag, woensdag en vrijdag.

Kies uit: schiet op jarig ziekenhuis sport laat. 1 Morgen is mijn dochter. Ze wordt zes jaar. 3 Ik op maandag, woensdag en vrijdag. 21 21 HOOFDSTUK 2 Te laat! WOORDEN 1 Kies uit: schiet op jarig ziekenhuis sport laat 1 Morgen is mijn dochter. Ze wordt zes jaar. 2 Ron,! De bus komt bijna! 3 Ik op maandag, woensdag en vrijdag. 4 We komen

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

Max van Olden DE JUISTE MAN. in makkelijke taal

Max van Olden DE JUISTE MAN. in makkelijke taal Max van Olden DE JUISTE MAN in makkelijke taal 3 Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen DEEL 1 1996 Vrijdagvond, zeven uur. De cursus van vandaag is afgelopen. Oscar doet zijn schrijfblok dicht. Hij

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

1. Nooit in orde! Wat moeten wij met u nu aanvangen? Wat moeten wij met u nu doen? Gade gij nu nooit eens luisteren? Ge zijt echt niet te doen!

1. Nooit in orde! Wat moeten wij met u nu aanvangen? Wat moeten wij met u nu doen? Gade gij nu nooit eens luisteren? Ge zijt echt niet te doen! 1. Nooit in orde! Wat moeten wij met u nu aanvangen? Wat moeten wij met u nu doen? Gade gij nu nooit eens luisteren? Ge zijt echt niet te doen! Ge zijt nooit in orde! Ge zijt altijd te laat! Ge zijt nooit

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Een spannend spel loopt verkeerd af

Een spannend spel loopt verkeerd af De strafzaak Een spannend spel loopt verkeerd af Algemene informatie over de rechtszaak in het simulatiespel Ben, Najib en Roos, drie vmbo leerlingen van 15 jaar, hebben de laatste lesuren vrij van school

Nadere informatie

Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het voorspellen?

Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het voorspellen? Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vorige week zijn we begonnen met voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het

Nadere informatie

Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo

Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo LANG LEVE DE DI VER SI TEIT tekst Saskia Doorschodt fotografie Dorien Grötzinger Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo Ik ben lesbisch. Velen van ons hebben dit wel eens hardop tegen iemand anders gezegd.

Nadere informatie

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen www.edusom.nl Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen Het is belangrijk om veel woorden te leren. In deze extra les vindt u extra woorden bij de Opstartlessen 1 t/m 5. Kijk ook eens naar

Nadere informatie

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral

Nadere informatie

E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7

E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7 E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7 1 Vera Kleuskens groep 7 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inleiding... 4 1. Wat is E.H.B.O... 5 2. E.H.B.O. vereniging... 6 3. Cursus... 7+8+9 4. Reanimatie en A.E.D....

Nadere informatie

Lesbrief bij Mijn broer is een boef van Netty van Kaathoven voor groep 7 en 8

Lesbrief bij Mijn broer is een boef van Netty van Kaathoven voor groep 7 en 8 Lesbrief bij Mijn broer is een boef van Netty van Kaathoven voor groep 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad Thema s

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Praktische opdracht Maatschappijleer Staken

Praktische opdracht Maatschappijleer Staken Praktische opdracht Maatschappijleer Staken Praktische-opdracht door een scholier 2031 woorden 13 maart 2008 8,1 13 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Voorwoord Ik doe deze opdracht over staken. Ik ben

Nadere informatie

Thema In en om het huis.

Thema In en om het huis. http://www.edusom.nl Thema In en om het huis. Les 22. Een huis zoeken Wat leert u in deze les? Praten over uw huis Informatie over het vinden van een nieuwe woning Praten over wat afgelopen is Veel succes!

Nadere informatie

U leert in deze les "om raad vragen". Als u niet weet wat u moet doen, kunt u iemand om raad vragen. U vraagt of iemand u kan helpen met advies.

U leert in deze les om raad vragen. Als u niet weet wat u moet doen, kunt u iemand om raad vragen. U vraagt of iemand u kan helpen met advies. OM RAAD VRAGEN les 3 spreken inleiding en doel U leert in deze les "om raad vragen". Als u niet weet wat u moet doen, kunt u iemand om raad vragen. U vraagt of iemand u kan helpen met advies. Het is belangrijk

Nadere informatie

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout Personen Verteller Huisvrouw Cake ingrediënten; o Bloem o Zout o Suiker o Eieren o Kersen o Sukade o Krenten o Boter (Bij dit toneelstuk

Nadere informatie

Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen?

Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen? Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen? Vooraf Oud en nieuw is leuk en gezellig: oliebollen eten, spelletjes doen, televisie kijken, met zijn allen aftellen tot twaalf uur en vuurwerk afsteken.

Nadere informatie

Mijn loverboy Verloren onschuld

Mijn loverboy Verloren onschuld Mijn loverboy Verloren onschuld in makkelijke taal simone schoemaker 8 Het verhaal van Lisa De dag begint goed. Ik word wakker met een blij gevoel. Yes, ik ben jarig! Ik ben zestien! Mijn moeder feliciteert

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang Thema Kinderen en school. Demet TV Lesbrief 9. De kinderopvang zoekt opvang voor haar kind. belt naar een kinderdagverblijf. Is er plaats? Is de peuterspeelzaal misschien een oplossing? Gaat inschrijven

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

Kids United Inhoudsopgave. Kids United Voorwoord Henk Sijtsma. Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10

Kids United Inhoudsopgave. Kids United Voorwoord Henk Sijtsma. Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10 Kids United Inhoudsopgave Kids United Voorwoord Henk Sijtsma Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10 Enthousiast, gedreven, betrokken, respect: dat waren de woorden die

Nadere informatie

't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail.

't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail. 't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail.com Het aapje en de sleutels Er was eens een man en die had de sleutels

Nadere informatie

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51 Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms

Nadere informatie

Leven in veiligheid. Artikel 1, Vluchtelingenverdrag van Genève, 1951

Leven in veiligheid. Artikel 1, Vluchtelingenverdrag van Genève, 1951 Leven in veiligheid Niemand laat zonder reden zijn familie, vrienden en bezittingen achter. Vluchtelingen kunnen niet anders. De situatie in hun eigen land is te gevaarlijk om er te blijven. Ze vluchten

Nadere informatie

EEN PRINS WORDT EEN HERDER

EEN PRINS WORDT EEN HERDER Bijbel voor Kinderen presenteert EEN PRINS WORDT EEN HERDER Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Erna van Barneveld

Nadere informatie