Leeswijzer. Verificatie

Transcriptie

1 Jaarbeeld MVO

2 Leeswijzer In dit eerste Jaarbeeld Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 2009 licht APG zijn MVO beleid toe. Daarbij nemen we de oprichting van APG als startpunt en rapporteren we dus activiteiten uit 2008 en In de toekomst hanteren we een rapportagecyclus die gelijk loopt met de jaarverslagen. We gaan in dit Jaarbeeld uit van de richtlijnen voor duurzaamheidsverslaggeving van het Global Reporting Initiative (GRI). Op vindt u een gedetailleerde invulling van de prestatie-indicatoren van de GRI-richt lijnen. Verificatie APG wil een zo juist mogelijk beeld schetsen van zijn MVO-activiteiten. In 2010 beraden wij ons nader op een goede manier om deze informatie tegen aanvaardbare kosten te laten verifiëren door een deskundige, onafhankelijke partij. Uw mening Bij APG is het MVO-beleid nog volop in ontwikkeling. Een essentieel element van deze ontwikkeling is de gedachtewisseling met onze stakeholders. Ideeën en/of suggesties over MVO zijn dus welkom. Gebruik hiervoor het adres mvo@apg.nl of neem rechtstreeks contact op met Ernst Peters, manager MVO: ernst.peters@apg.nl

3 APG Jaarbeeld MVO 2009 Voorwoord 5 Profiel 6 Onze visie op MVO 8 Sociale aspecten van de bedrijfsvoering 9 Milieuaspecten van de bedrijfsvoering 11 Verantwoord beleggen 12

4 Voorwoord APG bestaat nu ruim twee jaar en heeft een grote verantwoordelijkheid. Voor onze opdrachtgevende pensioenfondsen beheren we veel geld. Daarmee zijn we voor miljoenen mensen belangrijk in de opbouw en uitbetaling van hun pensioenen en voor hun eventuele aanvullende verzekeringen. En we staan middenin de maatschappelijke discussie over pensioenfondsen en hun beleggingsbeleid. Over beleid en uitvoering leggen we verantwoording af, met name in ons Jaarverslag en in ons Verslag Verantwoord Beleggen. Naast een grote belegger zijn we een bedrijf van vierduizend mensen die hun best doen voor de klanten en dat willen doen op een fatsoenlijke manier. Met name over dit laatste aspect gaat dit MVO-jaarbeeld. We laten er mee zien dat we ook in onze eigen bedrijfsvoering de normen hanteren die we opleggen aan onze leveranciers en die leidend zijn in ons beleggingsbeleid. De thema s waar MVO zich op richt, lenen zich bij uitstek voor grote debatten. Het gaat immers om grote problemen als het klimaatvraagstuk of de economische orde. Wij beperken ons in dit jaarbeeld tot een feitelijk verslag van onze inspanningen. Soms betreft het grote maar meestal veel kleine stappen. Maar wordt niet elke reis - hoe ver dan ook - stap voor stap afgelegd? Dick Sluimers Voorzitter raad van bestuur APG Groep Deze gedrukte versie van ons MVO Jaarbeeld bevat een aantal hoofdzaken. De internetversie bevat bovendien per GRI-element een directe verwijzing naar de vindplaats van de informatie, al dan niet speciaal verzameld voor dit MVO-jaarbeeld. We streven met deze aanpak naar een goed evenwicht tussen leesbaarheid en volledigheid, waarbij ook onnodig papierverbuik wordt vermeden. Met de ervaringen van deze eerste verslaglegging willen we de komende jaren een integratie bereiken van de MVO-verslaglegging met het algemene Jaarverslag en het Verslag Verantwoord Beleggen. 4

5 Wij streven naar een zo klein mogelijke ecologische voetafdruk. Dit doen wij door de milieubelasting, het energiegebruik en de CO2-uitstoot zo veel als mogelijk te reduceren, en waar mogelijk volledig schoon te produceren. APG Jaarbeeld MVO

6 Profiel APG wil bijdragen aan een goed en betaalbaar pensioen, tegen een redelijke vergoeding voor zo veel mogelijk mensen. APG gelooft, met haar opdrachtgevers, in een sterk Nederlands pensioenstelsel dat op collectiviteit en solidariteit is gebaseerd. Het is de ambitie om dit stelsel blijvend met kennis en expertise te steunen. APG wil hiermee een goed en betaalbaar collectief pensioen voor de huidige en komende generaties mede mogelijk maken. APG draagt aan een positieve ontwikkeling van het pensioen stelsel bij door scherp op kosten en opbrengsten te letten, door fiscale, juridische en financiële kennis actief te delen en door zichzelf steeds weer te verbeteren. APG is een maatschappelijk betrokken onderneming. APG blijft zichzelf en de bedrijfsvoering steeds weer aanpassen om uiteindelijk de beste oplossingen voor mens en milieu te realiseren. Door oog voor de samenleving te hebben hoopt APG dat ook toekomstige generaties in een leefbare samenleving kunnen opgroeien. APG Groep NV is op 29 februari 2008 opgericht en heeft zijn wortels in de pensioenwereld. De onderneming heeft vestigingen in Heerlen, Amsterdam, New York en Hong Kong, beheerde eind 2009 ongeveer 240 miljard pensioen vermogen en bedient zo n 3,8 miljoen deelnemers. Hierbij zijn wereldwijd circa medewerkers betrokken. Het logo van APG, een gestileerde levensboom, weerspiegelt de drie levensfasen: de jaren vóór het werkzame leven, het werkzame leven en het leven na pensionering. Het motto van APG is: Morgen is vandaag. Daarmee willen wij tot uiting te brengen dat de pensioenkeuzes van vandaag bepalend zijn voor de pensioensituatie in de toekomst. Hoe eerder we anticiperen op toekomstige voorzieningen, hoe beter dat voor de deelnemers is. APG biedt maatwerk in pensioen- en vermogensbeheer voor pensioenfondsen. Daarnaast bieden we inkomens- vervangende en aanvullende producten met een individueel of (semi-)collectief karakter, gerelateerd aan collectieve pensioenregelingen. APG richt zijn integrale dienstverlening op een optimale ondersteuning van pensioenfondsen, aangesloten werkgevers, actieve deelnemers en gepensioneerden. APG is werkzaam in de sectoren overheid en onderwijs, bouw en woningcorporaties, evenals voor bedrijven in de baksteenindustrie, bitumen, schoonmaak, groothandel in bloemen en planten. Internationaal is de eerste stap gezet door het afsluiten van een contract met Pensplan, een Italiaanse pensioenuitvoerder, waarvoor APG een deel van het vermogensbeheer uitvoert. APG Groep heeft drie dochters: APG, Cordares en Loyalis. APG is specialist in de uitvoering van collectieve pensioenen in de publieke sector en het daarmee samenhangende vermogensbeheer. APG is een 98 procent dochter van APG Groep. Cordares is specialist in de uitvoering van collectieve pensioenen en bedrijfstakeigen regelingen in de private sector. Cordares is een 51 procent dochter van APG Groep. Loyalis is specialist in aanvullende collectieve, semicollectieve en individuele inkomensarrangementen voor werkgevers en werknemers in de sectoren en fondsen die bij APG zijn aangesloten. Deze arrangementen sluiten op de collectieve pensioenregelingen van deze sectoren aan. Loyalis is een 90 procent dochter van APG Groep. APG Groep heeft één aandeelhouder, namelijk de Stichting Pensioenfonds ABP. Daarnaast kent APG Groep op werkmaatschappijniveau de aandeel- en certificaathouders Stichting Sociaal Fonds Bouwnijverheid en Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. APG Groep heeft ook een aantal indirecte kapitaalbelangen. De volledige structuur blijkt uit de lijst van kapitaalbelangen, zoals opgenomen als onderdeel van de toelichting op de jaarrekening. 6

7 Kerncijfers (bedragen in miljoenen euro s) Overzicht van de prestaties van APG op een aantal GRI indicatoren. Een overzicht van alle indicatoren is op bij het MVO Jaarbeeld weergegeven in een aparte bijlage. Eind 2009 Eind 2008 Groepsvermogen Balanstotaal Verhouding eigen vermogen/balanstotaal 45% 45% pensioenuitvoeringsbedrijf Beleggingen van het verzekeringsbedrijf (incl. vorderingen uit herverzekering) Verplichtingen van het verzekeringsbedrijf Solvabiliteit van het verzekeringsbedrijf 234% 242% Investeringen in materiële vaste activa 21 8 Personeel in personen hele jaar mrt-dec Operationeel resultaat Bedrijfsopbrengsten - pensioenbeheer vermogensbeheer aanvullende producten overige beleggingsresultaten Cijfer eind 2008 gecorrigeerd APG Jaarbeeld MVO

8 Onze visie op MVO Als pensioenuitvoerder hebben we van nature een langetermijnvisie: we werken aan de toekomst van de huidige generatie deelnemers van de opdrachtgevende pensioenfondsen. Voor ons betekent duurzaamheid dat ook de behoeften van toekomstige generaties aan de orde zijn. Om te bereiken dat duurzaamheid leidraad wordt in ons handelen, hebben wij de tien partner uitgangspunten van MVO Nederland tot de onze gemaakt. 1. Bij alle bedrijfsbeslissingen streven wij naar een zorgvuldige balans tussen people, planet en profit. 2. Wij streven naar een zo klein mogelijke ecologische voetafdruk. Dit doen wij door o.a. de milieubelasting, het energiegebruik en de CO2-uitstoot zo veel als mogelijk te reduceren, en waar mogelijk volledig schoon te produceren. 3. Wij bevorderen de vitaliteit, inzetbaarheid en ontwikkeling van onze medewerkers. 4. Wij streven in onze personeelssamenstelling naar diversiteit in geslacht, herkomst, cultuur en leeftijd. 5. Wij creëren kansen voor groepen die het op de arbeidsmarkt moeilijk hebben. 6. Wij letten bij het inkopen van producten en diensten sterk op de sociale en milieu- aspecten die bij de productie, het transport en het gebruik een belangrijke rol spelen en maken daarover afspraken met onze leveranciers en afnemers. 7. Wij zoeken voortdurend naar nieuwe kansen op het gebied van duurzame producten en diensten. 8. Wij staan open voor samenwerking en partnerschappen en zijn bereid kennis en ervaringen actief te delen. 9. Wij leveren een bijdrage aan de leefbaarheid in de plaats of regio waarmee wij zijn verbonden. 10. Wij formuleren periodiek nieuwe MVO-doelen, geven eerlijke en heldere informatie over de vorderingen en zijn bereid hierover te overleggen met belanghebbenden. De MVO-focus van APG ligt momenteel bij de implementatie van de ESG-factoren als onlosmakelijk onderdeel van het beleggingsbeleid. Hiermee streven we naar een zo groot mogelijke duurzaamheid in de beleggingen van APG (zie paragraaf 5). Verder heeft APG maatregelen genomen die moeten verzekeren dat het milieubeleid van de eigen bedrijfsvoering goed wordt uitgevoerd en zo de doelstellingen worden gehaald. Corporate Facility Management - dat hiervoor verantwoordelijk is - meet maandelijks de milieukengetallen en rapporteert deze met regelmaat. APG hecht aan zijn maatschappelijke rol en wil daarin een voorbeeld zijn voor zijn directe omgeving. De ketenverantwoordelijkheid houdt voor het inkoopproces in dat zowel de leveranciers zelf als hun producten en diensten moeten voldoen aan specifieke eisen ten aanzien van de thema s Mens, Milieu en Maatschappij. Deze eisen zijn vastgelegd in een Code of Conduct voor Leveranciers. Sinds november 2008 vragen wij onze leveranciers om deze Code of Conduct voor leveranciers te ondertekenen. APG spant zich in om het bewustzijn van het belang van duurzame ontwikkeling en MVO bij de eigen medewerkers te verhogen. Hiertoe worden regelmatig activiteiten georganiseerd en verschijnt er een periodiek MVO-bulletin. APG verwacht van alle medewerkers dat zij in hun werk rekening houden met MVO aspecten en stimuleert actieve betrokkenheid, onder andere door regelmatig - en met succes - op te roepen tot het indienen van verbetervoorstellen bij de manager MVO. Met de instelling van de gedragscodes voor onze medewerkers en leveranciers, ons milieumanagementsysteem en ons Beleid Verantwoord Beleggen - dat jaarlijks door onze grootste opdrachtgever wordt getoetst - hebben we de belangrijkste MVO-activiteiten van APG geborgd. 8

9 Om tijdens de integratie continuïteit van dienstverlening te waarborgen, is veel energie gestoken in de efficiënte en effectieve inzet van personeel en persoonlijke ontwikkeling van werknemers. APG Jaarbeeld MVO

10 Sociale aspecten van de bedrijfsvoering In 2009 is gewerkt aan het ingrijpende integratieproces van de organisaties en werkprocessen van de bedrijven binnen APG Groep. Het kunnen (blijven) bieden van hoogwaardige en professionele dienstverlening heeft daarbij centraal gestaan. Wat dit betreft zijn de uitgangspunten van de gefaseerde integratie: mens volgt werk en eenieders standplaats zo veel mogelijk respecteren. Met het samengaan van APG, Loyalis en Cordares is ook een harmonisatie van de arbeidsvoorwaarden aan de orde. In 2009 is een zorgvuldig proces gestart dat dit einddoel beoogt. De looptijd van de bestaande CAO s voor APG en Loyalis respectievelijk Cordares is verlengd van 1 april 2009 tot 1 april Door de integratie van APG, Loyalis en Cordares is de interne medezeggenschapsstructuur veranderd. Om de belangen van alle medewerkers van de verschillende werkmaatschappijen te kunnen behartigen, is een Voorlopige Collectieve Ondernemingsraad (VCOR) samengesteld. Dit overkoepelend orgaan heeft in 2009 de items behandeld die APG, Loyalis en Cordares raken. Daarnaast hebben de al bestaande Ondernemingsraden van APG, Loyalis en Cordares onderwerpen behandeld die op de eigen werkmaatschappij betrekking hadden. Om tijdens de integratie de continuïteit van de dienstverlening te waarborgen, is veel energie gestoken in de efficiënte en effectieve inzet van het personeel en de persoonlijke ontwikkeling van de werknemers. Daarbij is onder andere het instrument van de kwalitatieve en kwantitatieve personeelsplanning ingezet. Dit instrument geeft jaarlijks inzicht in de beschikbare en benodigde kwaliteiten en kwantiteiten. In 2009 is ingezet op een verdere upgrading van het zittende personeel en op de instroom van nieuwe medewerkers op HBO- en academisch niveau. Het ziekteverzuim van APG Groep was met gemiddeld 3,6% in 2008 en 3,4% in 2009 aanhoudend laag. In toenemende mate besteden we in de bedrijfsrestaurants aandacht aan gezonde voeding. Zo was er in april 2009 in Heerlen een vegetarische week, waarbij extra aandacht voor vegetarisch voedsel tot meer belangstelling voor deze producten heeft geleid. Bij de renovatie van het hoofdkantoor in Heerlen is een centrale plek ingericht voor het Personeelscentrum, gericht op de ontwikkeling van de kennis en vaardigheden van de medewerkers. Ook Personeelsvereniging De Linde zal er in 2010 onderdak krijgen. In 2009 startte de bouw van een fitnesscentrum vlak bij het hoofdkantoor in Heerlen, met voltooiing in Behalve herstelmogelijkheden voor zieke of geblesseerde medewerkers is er ruimte en tijd voor de fitnesstraining van de overige medewerkers. In 2009 ondertekende APG het charter Talent naar de Top. Dit charter richt zich op het bevorderen van vrouwelijk talent in topfuncties, met het oog op de achterstand van Nederland op dit gebied ten opzichte van de internationale situatie. Met de ondertekening van dit charter schaart APG Groep zich in een groeiende rij bedrijven die zich inspannen voor de participatie en het behoud van vrouwen in topfuncties. Met 7% vrouwelijke managers in de top, het gemiddelde over 2009, is voor APG nog veel te doen. De target ligt op 12% in Dat de human resource -benadering waar APG Groep voor heeft gekozen werkt, blijkt uit een aantal prijzen en eervolle vermeldingen die in 2009 zijn behaald: Top Werkgever Nederland 2009, dat jonge talenten helpt bij het maken van de juiste keuze voor een aansprekende werkgever. Top ICT Werkgever, een keurmerk dat door Corporate Research Foundation (CRF) wordt toegekend. Dit is een specialist op het gebied van internationaal onderzoek naar arbeidsvoorwaarden en opleidings- en ontwikkelmogelijkheden. Alleen bedrijven die aan strenge selectie- 10

11 criteria voldoen, mogen zich een jaar lang met dit exclusieve keurmerk op de arbeidsmarkt profileren. Uit onderzoek blijkt dat vooral jonge, hoogopgeleide professionals dit keurmerk belangrijk vinden bij de keuze voor hun toekomstige werkgever. Frontoffice Pensioenen van Cordares heeft een ITOcertificaat ontvangen voor zijn goede telefonische dienstverlening. Met dit certificaat is Frontoffice Pensioenen het eerste gecertificeerde klantcontactcentrum van een pensioengerelateerd bedrijf in Nederland. APG Investments US is uitgeroepen tot een van de twintig beste middelgrote tot grote bedrijven in New York. De Amerikaanse vestiging van APG Groep hoort daarmee bij de top van de ongeveer twaalfduizend ondernemingen die door de Business Council van de staat New York en door de Society for Human Resource Management onder de loep zijn genomen. Loyalis hoort bij de top drie van de best gewaardeerde levensverzekeraars van Nederland. Dit blijkt uit een recent klanttevredenheidsonderzoek van de onafhankelijke vergelijkingssite Independer.nl. APG ondersteunt diverse leerstoelen, studierichtingen en andere wetenschappelijke activiteiten aan universiteiten, evenals kleinschalige maatschappelijke activiteiten in de regio. Voorbeelden zijn: Netspar, een nationaal netwerk voor onderzoek en opleiding voor pensioenen, ouder worden en loopbaanbeëindiging; de bijzondere leerstoel Arbeidsverhoudingen bij de overheid (Albeda-leerstoel) aan de Universiteit Leiden; bijzondere leerstoelen aan de Universiteiten van Amsterdam (UvA), Maastricht (UM) en Heerlen (OU). APG Jaarbeeld MVO

12 Milieuaspecten van de bedrijfsvoering De afgelopen periode is er veel aandacht besteed aan de milieuaspecten van de eigen bedrijfsvoering. Na een evaluatie en goedkeuring door Lloyd s Register Quality Assurance kreeg het milieumanagementsysteem van het Corporate Facility Management van APG op 16 januari 2009 de ISO 14001:2004 milieumanagementnorm. Deze certificering werd in december 2009 herbevestigd door Lloyd s, samen met de algemene ISO 001:2000 norm. Het milieumanagementsysteem is van toepassing op het beheer van gebouwen en installaties, terreinen, catering, schoonmaakwerkzaamheden, veiligheid, document productie, inkoop en logistiek op het hoofdkantoor van APG te Heerlen. In februari 2009 verichtte SITA, het bedrijf dat het afval van APG verwerkt, een CO2-scan. Met een calculatiemodel ontwikkeld door CE Delft en gebaseerd op gegevens van onder andere SenterNovem, berekende SITA de CO2- emissie bij de verwerking van het bedrijfsafval. Ten opzichte van het toetsingsjaar 1990 (Kyoto-verdrag) bleek een besparing van 1167 ton CO2 per jaar te zijn gerealiseerd. Dit resultaat leidde tot het CO2-certificaat van SITA- Nederland Op 22 december 2009 schreef APG zich in bij het SITA Green Label Premium. Dit betekent dat alle CO2 die vrijkomt bij de inzameling en verwerking van het bedrijfsafval voor 100% wordt geneutraliseerd. Via het Green Label Premium steunt APG het werk van de Climate Neutral Group en CARE Nederland. De Climate Neutral Group financiert gecertificeerde duurzame energieprojecten. CARE Nederland helpt bevolkingsgroepen van wie het bestaan wordt bedreigd door onder andere natuurrampen en andere effecten van klimaatverandering. Per 1 november 2009 is er een contract tussen SITA en APG voor de doelmatige en milieuhygiënische opslag en verwijdering van de afvalstoffen van alle APG-kantoren in Nederland, dus naast het hoofdkantoor in Heerlen ook de kantoren aan de Basisweg en de Zuidas in Amsterdam. Voor de APG-kantoren in Heerlen en aan de Zuidas in Amsterdam wordt uitsluitend groene stroom en groen gas gebruikt. Voor gas betekent dit dat CO2-gebruik wordt gecompenseerd. De groene stroom wordt door waterkracht centrales geleverd. Na afloop in 2012 van het lopende energiecontract voor de Basisweg in Amsterdam kan dit ook voor dit kantoor worden bereikt. Door de renovatie van het hoofdkantoor in Heerlen daalde het overall energieverbruik daar in vergelijking met 2005 met 48%. In december 2009 verleende SenterNovem een subsidie voor de CO2-reductie die met de renovatie is bereikt. Het kantoor WTC Schiphol verhuisde in 2009 naar de Zuidas in Amsterdam. Dit nieuwe kantoor is aanzienlijk energiezuiniger. Over heel 2009 zijn de vliegreizen voor CO2 via Groenbalans BV volgens de VCS-standaard gecompenseerd. In 2009 is bereikt dat alle drukwerk en printpapier FSCgecertificeerd is. Daarbij is voor het kopieerpapier gekozen voor 75 in plaats van 80 grams papier. Dit betekent dat er aanzienlijk minder natuurlijke hulpbronnen zijn gebruikt. Ook zijn de huisstijl-standaards voor onder andere presentaties zo aangepast dat bij afdrukken minder toner wordt gebruikt. Bij de selectie van het schoonmaakbedrijf voor alle panden, Vebego, zijn onder andere een halvering van de frequentie van schoonmaken en de inzet van zoveel mogelijk milieubesparende middelen in de bedrijfsvoering vastgelegd in het contract. 12

13 Verantwoord beleggen Bij APG Asset Management is een team van acht mensen fulltime bezig met vraagstukken op het gebied van milieu, maatschappij en goed ondernemingsbestuur (Environment, Social en Governance, kortweg ESG). Deze specialisten doorgronden samen met de portfolio managers, voor alle beleggingscategorieën de ESG-consequenties voor het beleggen en signaleren financieel aantrekkelijke beleggings kansen in ondernemingen met superieure ESG-prestaties. Zij spreken ondernemingen namens de opdrachtgevers direct aan en gebruiken de invloed van de opdrachtgevers om de ESG-prestaties te helpen verbeteren. Ze zoeken beleggingsmogelijkheden die een directe oplossing bieden voor belangrijke maatschappelijke vraagstukken en milieuproblemen, zoals armoede en klimaatverandering. Voor de analyse van de belangrijkste vraagstukken zijn voor iedere sector nieuwe instrumenten ontwikkeld. De analyse van maatschappelijke en milieuvraagstukken is het afgelopen jaar in alle nieuwe illiquide beleggingen, externe aandelenmandaten en vastrentende mandaten geïntegreerd. APG heeft aan externe partijen eisen gesteld voor wat betreft specifieke ESG-standaarden, waaronder die van de Roundtable on Sustainable Biofuels, de Roundtable on Responsible Soy (sojagewassen) en de richtlijnen voor maatschappelijke en milieuprestaties van de International Finance Corporation (onderdeel van de Wereldbank). Op twee belangrijke terreinen zijn activiteiten gestart, te weten duurzaamheid in vastgoed en ESG in Azië. Verder heeft APG in 2008 en 2009 veel aandacht besteed aan beleggingsprojecten met een duurzaam karakter. Recente voorbeelden zijn beleggingen in een nieuw bedrijf dat Jatropha teelt (een plant bruikbaar voor de productie van olie) en biobrandstoffen in Brazilië produceert en in een private equity-fonds voor particuliere bedrijven in de gezondheidszorg in Sub-Sahara Afrika. Ook zijn er substantiële nieuwe toezeggingen voor microfinanciering gedaan. Daarnaast heeft APG beleggingen gerealiseerd via nieuwe projecten in investeringsfondsen die zich uitsluitend op duurzame oplossingen of algemene infrastructuurfondsen richten. Voorbeelden van dergelijke fondsen zijn het Ampere Equity Fund (wind- en zonneenergie) en FE Clean Energy (infrastructuurprojecten voor schone, duurzame energie in de opkomende markten). APG voert voor opdrachtgevers een uitsluitingenbeleid. Dit houdt in dat we niet in ondernemingen beleggen die direct betrokken zijn bij de fabricage van anti persoonsmijnen, clusterbommen, chemische of biologische wapens of kernwapens die in strijd met het Nuclear Non-Proliferation Treaty worden vervaardigd. De lijst met ondernemingen die op basis van dit beleid worden uitgesloten, staat op de websites van de opdrachtgevers. Naar aanleiding van de VN-klimaattop 2009 in Kopenhagen hebben wij, samen met andere beleggers over de hele wereld, aangedrongen op een voortvarende internationale aanpak van klimaatverandering. APG is actief betrokken geweest bij het opstellen en uitdragen van een verklaring van 190 institutionele beleggers, die samen goed zijn voor een beheerd vermogen van miljard dollar. APG Jaarbeeld MVO

14 De MVO-focus ligt momenteel bij de implemen tatie van de ESG-factoren als onlosmakelijk onderdeel van het beleggingsbeleid. Hiermee streven we naar een zo groot mogelijke duurzaamheid in de beleggingen van APG 14

15 APG verwacht van de bedrijven waarin zij voor opdrachtgevers belegt, dat zij met respect voor de uitgangspunten van de VN Global Compact handelen. Zijn er aanwijzingen dat een onderneming in strijd met deze uitgangspunten handelt, dan gaat APG de dialoog met het bedrijf aan. Als dit niet voldoende effect heeft en de onderneming in strijd met de Global Compact standaarden blijft handelen, kan er voor worden gekozen ons belang in de onderneming te verkopen. In 2009 zijn 18 ondernemingen op gedrag aangesproken dat in strijd met de Global Compact uitgangs punten leek. Met nog eens 58 bedrijven is gesproken over hun duurzaamheidprestaties. Ook is APG voor opdrachtgevers op het gebied van corporate governance actief. APG maakt gebruik van het stemrecht op aandelen om invloed uit te oefenen op zaken als benoemingen, beloningsbeleid en duurzaamheidbeleid. Het stembeleid is te vinden op Waar mogelijk bezoeken we aandeelhoudersvergaderingen en treden we in gesprek met het bestuur van ondernemingen. APG neemt namens de opdrachtgevers actief deel aan discussies, consultaties en beleidsvoorbereiding op nationaal en internationaal niveau en zorgt er voor dat het opdrachtgevende pensioenfonds maximale compensatie ontvangt voor eventuele schade op beleggingen, bijvoorbeeld als gevolg van fraude bij de onderneming waarin is belegd. Voor meer informatie, zie ons Verslag Verantwoord Beleggen APG Jaarbeeld MVO

16