Thema rusland Kenniseconomie in opbouw biedt kansen te over

Transcriptie

1 transfer vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs Thema rusland Kenniseconomie in opbouw biedt kansen te over 6 jaargang 20 april 2013 jelle en kysia over andere wereld op drie uur vliegen poetin wil snel universiteiten in wereldtop aanrader: investeer in russische partner nederland speelt bijzondere rol in silicon valley bij moskou

2 6 transfer Transfer is een onafhankelijk vakblad voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs en onderzoek. Transfer is ook online: Transfer is een uitgave van de Nuffic, de Nederlandse organisatie voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs. Verschijnt acht keer per jaar. Redactie Els Heuts (hoofdredacteur), Annelieke Zandvliet en Ralph Aarnout Aan dit nummer werkten mee Floris Akkerman, Annemieke Bosman, Alexandra Branderhorst, Han van der Horst, Yvonne van de Meent, Erik van Oudheusden, Martine Postma, Robert Visscher Beeld Floris Akkerman, Reyer Boxem, Bob Bronshoff/Hollandse Hoogte, Alexey Bubryak/Getty Images,Roel Burgler/ HH, Philippe Clement/KINA, Stefan Heijdendael/NOS, Peter Hilz/HH, Olivier Hoslet/EPA, KINA/ANP, Bart Martens, Inge van Mill/HH, RIA Novosti/HH, Vladimir Pesnya/RIA Novosti, Bert Spiertz/HH, Keren Su/Getty Images, Barry Winiker/ Getty Images, Xinhua/eyevine Redactieraad Ries Agterberg (DUB), Sebastiaan den Bak (Nether), Riekele Bijleveld (Universiteit Twente), Patrick Cramers (Codarts), Klaartje van Genugten (Fontys), Joep Huiskamp (TU Eindhoven) Redactieadres Nuffic, Postbus 29777, 2502 LT Den Haag, tel.: / / fax: eheuts@nuffic.nl, azandvliet@nuffic.nl, raarnout@nuffic.nl website: Abonnementen Transfer is gratis verkrijgbaar. Geïnteresseerden kunnen zich voor een gratis abonnement aanmelden via Abonnementenadministratie DUO-tijdschriftenservice Postbus AR Utrecht tel.: Vormgeving en lay-out Sabrina Luthjens BNO en Christina Schürmann ( Druk Drukkerij Deltahage, Den Haag Overname artikelen Het overnemen en vermenigvuldigen van artikelen uit Transfer is slechts geoorloofd na schriftelijke toestemming van de hoofdredactie. Omslag Chram Spasa na Krovi in Sint Petersburg. Foto: Sabrina Luthjens Een nieuwe internationalere wind Samenwerking tussen Nederland en Rusland staat dit jaar centraal en dat werd deze week bezegeld door het staatsbezoek van president Vladimir Poetin aan ons land. Rusland is nog altijd een van de belangrijkste en invloedrijkste landen ter wereld. Een interessante partner dus, ook op onderwijsgebied. Er waait een nieuwe, internationalere wind en er is veel bereidheid om samen te werken met Europese instellingen, vertelt Charles Hoedt, directeur van het Nuffic Nesokantoor in Moskou, in dit themanummer over Rusland. Jarenlang verkeerde het hoger onderwijs in een internationaal isolement. Dat was het gevolg van de enorme klap die Rusland kreeg, na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de economische rampspoed die daarop volgde. Rusland is een opkomende economie met een jaarlijkse groei van zo n drie tot vier procent, maar dat is vooral te danken aan de uitvoer van olie en gas. Modernisering van de economie is een must. Voor duurzame groei is echter technologische innovatie nodig en die kennis moet uit het buitenland komen. Daarom moeten de Russische universiteiten aansluiting zien te vinden bij het internationale hoger onderwijs. Zo wil Poetin dat in 2020 vijf instellingen in de top 100 staan van de beste universiteiten ter wereld. Nu lukt het nog geen enkele Russische instelling om de hoogste regionen van de Times Higher Education World University Rankings en de QS-ranglijst te bereiken. 29 universiteiten hebben nu de kans gekregen om zich te ontwikkelen tot researchuniversiteit naar westers model. Daarnaast wordt gewerkt aan een mobiliteitsprogramma dat duizenden Russische studenten de mogelijkheid biedt aan een buitenlandse topuniversiteit te studeren. Voorwaarde voor de beurs is wel dat ze na hun afstuderen minstens drie jaar in Rusland blijven werken. Kansen voor samenwerking zijn er dus volop. Een aantal hogescholen en universiteiten werkt al langere tijd samen met Rusland. Het is even wennen en er moet flink geïnvesteerd worden in de relatie, vertellen betrokkenen. Maar als ze elkaars gebruiksaanwijzing kennen, is de wederzijdse waardering erg groot, blijkt ook uit onderzoek van het Nesokantoor in Moskou. Zestig procent van de ondervraagden wil het aantal partnerschappen uitbreiden. In dit themanummer leest u meer over de ontwikkelingen in het Russische hoger onderwijs, de mogelijkheden voor en ervaringen met partnerschappen en de rol van Nederland in Skolkovo, het Russische Silicon Valley in wording. els heuts eheuts@nuffic.nl Transfer 7, jaargang 20, verschijnt op 23 mei 2013

3 i n h o u d Thema: Rusland Rusland is een van de grootste opkomende economieën ter wereld. Dat uit zich ook in het hoger onderwijs. De Russen willen in enkele jaren een kenniseconomie uit de grond stampen. Internationale contacten zijn onontbeerlijk om dat ambitieuze plan te doen slagen. In dit themanummer gaat Transfer onder meer in op de onderwijssamenwerking tussen Nederland en Rusland: wat voor partnerschappen zijn er en hoe bevalt dat? En: waar liggen kansen voor nieuwe vormen van samenwerking met Rusland? 8 Modern migratiebeleid op 1 juni van start Na jaren van voorbereidingen gaat op 1 juni eindelijk de Wet modern migratiebeleid in. Door die wet krijgen waardevolle migranten van buiten de EU, zoals studenten en onderzoekers, makkelijker toegang tot Nederland. Zijn universiteiten en hogescholen klaar voor de start? Acht vragen en antwoorden. 12 Orange Carpet Award 2013 voor innovatief project De Nuffic reikte onlangs, voor het vijfde achtereenvolgende jaar, de Orange Carpet Award uit. De prijs voor bijzondere internationaliseringsprojecten ging dit jaar naar een logopediedocent van de Hogeschool Zuyd. Transfer sprak met de winnares, maar ook met de twee andere finalisten voor de Award. Bewegen in een andere cultuur, daarvan word je een rijker mens. En verder 2 Colofon en redactioneel 4 Nieuwsberichten 10 Nuffic-publicatie Synergy in action belicht afstemming bij capaciteitsopbouw 11 Column Erik van Oudheusden 14 Europa wil talent lokken 32 Vliegende Hollander 33 Aanpakken: internationaliseerders aan het werk 34 Gelezen 35 Agenda

4 n i e u w s b e r i c h t e n Bussemaker schrapt woonplaatsvereiste Foto: Bert Spiertz/HH De voorwaarde dat studenten in de Benelux of een van de aan Nederland grenzende Duitse deelstaten moeten wonen om in aanmerking te komen voor het wettelijk collegegeld, wordt geschrapt. Minister Bussemaker heeft een wetswijziging aangekondigd, omdat dit woonplaatsvereiste volgens de Europese Commissie in strijd is met het EU-recht. Daarmee komt er een eind aan een kwestie waar vele international offices mee in hun maag zaten. Studenten die langer dan acht maanden naar het buitenland gaan, dienen zich te laten uitschrijven bij de gemeentelijke basisadministratie (GBA). Maar wie zich aan die regel hield en op de teldatum niet in Nederland stond ingeschreven, moest het instellingscollegegeld betalen. Daardoor kon een buitenlands studieverblijf zomaar euro duurder uitvallen. De Europese Commissie vindt dat het woonplaatsvereiste beschouwd kan worden als indirecte discriminatie. Nederlandse studenten kunnen daar namelijk eenvoudiger aan voldoen dan andere EU-studenten. De argumenten van de Europese Commissie zijn dusdanig dat het kabinet heeft besloten de voorwaarde te schrappen, schrijft Bussemaker. Ook de bekostiging wordt aangepast. Het woonplaatsvereiste was bedoeld om fraude te voorkomen, aldus het ministerie van Onderwijs. Het werd ingesteld nadat ruim tien jaar geleden bleek dat onderwijsinstellingen bekostiging ontvingen voor spookstudenten, die er wel stonden ingeschreven maar niet daadwerkelijk studeerden. (AZ) Beieren schaft collegegeld af Studenten in de Duitse deelstaat Beieren hoeven vanaf oktober geen collegegeld meer te betalen. Dat bedraagt nu nog 500 euro per semester. De wegvallende inkomsten van de universiteiten worden uit de algemene middelen gecompenseerd. Naar verwachting schaft ook Nedersaksen het collegegeld binnen een jaar af. Dan is studeren in heel Duitsland weer gratis. In korte tijd verzamelden tegenstanders van het collegegeld in Beieren zo n 1,3 miljoen handtekeningen, voldoende om een referendum over afschaffing af te dwingen. Met de verkiezingen in het vooruitzicht wilde regeringspartij CSU, dat de collegegelden nog maar enkele jaren geleden invoerde, een referendum koste wat kost voorkomen. Daarom sloot de partij een compromis met coalitiegenoot FDP. Door de relatief gunstige economische situatie kan Beieren haar universiteiten uit de algemene middelen compenseren voor het verlies van inkomsten uit collegegeld. Studentenvertegenwoordigers waarschuwen echter dat de uitgetrokken 219 miljoen euro voor de komende twee jaar niet toereikend is. In hun berekeningen gaan CSU en FDP uit van te lage studentenaantallen, waarschuwt de studentenorganisatie FZS op Spiegel Online. Bovendien zou structurele financiering voor de universiteiten ontbreken. Oppositiepartij Die Grünen spreekt van een dure cosmetische operatie van CSU en FDP om na de verkiezingen aan de macht te blijven. (RA) 4 april 2013 transfer

5 Inspectie onderzoekt toelating Chinezen De Onderwijsinspectie doet onderzoek naar de toelating van 41 Chinese studenten aan de EuroPort Business School (EPBS). De Landelijke Commissie Gedragscode HO vroeg de particuliere instelling al om opheldering, na signalen van onder andere de IND. De Landelijke Commissie stelt vast dat 51 Chinese studenten die al aan een Nederlandse hogeschool studeerden, zich hebben aangemeld voor de verkorte variant van de opleiding International Business and Management Studies bij de EPBS. Na een assessment werden er 41 toegelaten in het kader van een pilot. Een student die niet aan de Engelse taaleis voldeed, werd voorwaardelijk toegelaten. Die toelating was niet in overeenstemming met de gedragscode, schrijft de commissie, maar zij beschouwt dit als een incident. De EuroPort Business School, die op drie locaties in Nederland voornamelijk mbo-opleidingen en één erkende hbo-opleiding aanbiedt, mocht ervan uitgaan dat de Chinese studenten terecht waren toegelaten tot de hogescholen waar zij vandaan kwamen, vindt de commissie. Doordat zij diploma s hadden van private instellingen die niet door de Chinese overheid zijn erkend, kon de Nuffic die niet waarderen. Volgens de commissie valt de studievoortgang van sommige studenten tegen. De inspectie, die al eerder onderzoek deed naar de particuliere instelling, zoekt uit of het assessment toelating tot de verkorte opleiding rechtvaardigde. (AZ) Schippers komt buitenlandse student niet tegemoet Foto: Peter Hilz/HH Minister Schippers (VWS). Buitenlandse studenten moeten zelf actie ondernemen als zij ten onrechte worden gemaand om een Nederlandse zorgverzekering af te sluiten. Dat heeft minister Schippers laten weten in reactie op Kamervragen. Buitenlandse studenten jonger dan dertig zijn niet verplicht een Nederlandse basiszorgverzekering af te sluiten. Toch krijgen zij aanmaningen van het College voor zorgverzekeringen (CVZ), dat dreigt met een boete van 350 euro. Na berichtgeving hierover in Transfer stelden D66 en PvdA Kamervragen. Dat grote groepen studenten onterecht beboet worden, is een misverstand, zo antwoordt de minister. Er worden weliswaar grote aantallen aanmaningen verstuurd, maar als studenten binnen drie maanden reageren en aantonen dat zij student zijn, wordt volgens haar geen boete opgelegd. De minister laat weten dat de Sociale Verzekeringsbank (SVB) een Engelstalig formulier heeft ontwikkeld waarmee studenten bezwaar kunnen maken tegen een boete. Volgens de Nuffic is het Engelstalige formulier van de SVB echter bedoeld om een onderzoek naar verzekeringsplicht aan te vragen. Ook buitenlandse studenten met kleine bijverdiensten wil Schippers niet tegemoet komen. Zij zijn nu maandelijks tientallen euro s kwijt aan een verplichte Nederlandse zorgverzekering, ook als zij die in eigen land al hebben. Internationaal recht schrijft voor dat iedereen die werkt onder het sociale zekerheidsstelsel valt, aldus de minister. (RA) transfer april

6 De torens van het EU-hof (links). Kort nieuws Maastricht informeert buitenlanders beter De gemeente Maastricht gaat het Engelstalige deel van haar website uitbreiden. De CDA-fractie in de gemeenteraad stelde daartoe in samenwerking met internationale studenten een tweetalige motie op. Maastricht heeft een groeiend aantal inwoners en bezoekers die de Nederlandse taal niet machtig zijn, aldus het CDA, maar die het Engels wel beheersen. Van de Maastrichtse studentenpopulatie is bijna de helft afkomstig uit het buitenland. De CDA-fractie verwacht dat de overlast door studenten afneemt en de leefbaarheid in veel buurten verbetert als bijvoorbeeld iedereen de afvalkalender kan lezen. (RA) Reputatie Australië en Azië groeit De Nederlandse universiteiten doen het goed in de reputatie ranking van Times Higher Education. De TU Delft en de universiteiten van Leiden, Utrecht, Amsterdam en Wageningen staan in de top-100. Maar willen zij hun positie handhaven, dan moeten ze wel hun best doen, waarschuwt THE-redacteur Phil Baty. Want niet alleen Australische instellingen weten hun positie te versterken door investeringen in internationalisering (onder meer campussen in China en India). Ook Aziatische universiteiten waaronder die van Hongkong, Taiwan, Zuid-Korea en Singapore rukken op. Met negen instituten in de top-100 staan de Britten ook dit jaar weer op plaats twee, na de VS. Niettemin hebben zij dit jaar één en vorig jaar twee van hun instituten uit de top-100 zien verdwijnen. Wellicht daalt de waardering door het strengere Britse visumbeleid en de vermindering van de onderzoeksbudgetten, suggereert de THE-redactie. (RA) Wereldwijd netwerk universiteiten Vier internationale verenigingen van universiteiten willen een netwerk gaan vormen. De League of European Research Universities (LERU), de Association of American Foto: KINA/Philippe Clement/HH Meeneembare beurs blijft Europees Hof bezighouden Moet Duitsland een beurs geven aan een Duitse studente in Nederland, ook al heeft zij lange tijd niet in Duitsland gewoond? En komt een EU-student met een bijbaan in Denemarken in aanmerking voor Deense studiefinanciering? Het Europees Hof van Justitie blijft maar bezig met het beantwoorden van vragen als deze, met mogelijk gevolgen voor Nederland. Het Hof moet eens duidelijk maken welke eisen lidstaten mogen verbinden aan meeneembare studiefinanciering, stelt advocaat-generaal Sharpston in haar advies over een vraag van een Duitse rechtbank. Die wil graag weten of Duitsland in strijd met het EU-verdrag handelt door twee Duitse studenten in het buitenland een studiebeurs voor hun volledige opleiding te ontzeggen, omdat zij niet de drie jaar daaraan voorafgaand in Duitsland hebben gewoond. In Denemarken wordt gevreesd voor het eigen studiefinancieringsstelsel na een uitspraak van het Hof eind februari: een EU-student in Denemarken kan vanwege zijn bijbaan in aanmerking komen voor een Deense beurs. Het Deense DUO weigerde hem die aanvankelijk, omdat hij naar Denemarken was gekomen voor een opleiding. Er is een Europese studiefinanciering nodig om een eind te maken aan dergelijke problemen, verklaarde de Tilburgse hoogleraar Zoontjes, lid van de Onderwijsraad, tegenover het HOP. (AZ) Universities (AAU), de C9 League of Chinese Universities en de Australische Group of Eight (Go8) vertegenwoordigen samen honderd universiteiten. Vertegenwoordigers van de vier organisaties komen waarschijnlijk later dit jaar voor het eerst bijeen, schrijft University World News. Bij de LERU zijn vanuit Nederland de universiteiten van Amsterdam, Leiden Volg Transfer op Twitter Meer nieuws op Volg Transfer ook op en Utrecht aangesloten. (AZ) 6 april 2013 transfer

7 Britse master volstaat niet in India Foto: Xinhua/eyevine/HH Premier Cameron in India. Indiase studenten die in Groot-Brittannië een eenjarige master afronden, moeten na afloop een brugjaar volgen aan een universiteit in hun eigen land. Alleen zo komen ze in aanmerking voor een functie bij een Indiase overheid of universiteit. Dat werd eind februari bekendgemaakt tijdens een staatsbezoek van premier Cameron aan India, aldus The Telegraph, editie Calcutta. Momenteel volgen zo n Indiërs een masteropleiding in Engeland. Maar sinds daar de visumregels voor studenten van buiten de EU werden verscherpt, komen aanzienlijk minder Indiase studenten in Groot-Brittannië studeren. Als reactie op het aangescherpte immigratiebeleid dat Indiase studenten zou buitensluiten, dreigde de Indiase overheid de erkenning van eenjarige Britse masters in te trekken. Een commissie van hogeronderwijsfunctionarissen stelde voor om houders van de eenjarige Britse masterdiploma s niet langer in dienst te nemen bij de overheid en universiteiten. Alleen tweejarige Indiase masters zouden hiervoor voldoende zijn. Eerder achtte een onderzoekscommissie van het Britse National Recognition Information Centre eenjarige Britse masters inhoudelijk gelijkwaardig aan tweejarige Indiase masters. Groot-Brittannië legt zich nu bij de situatie neer, al wordt het zo een minder aantrekkelijke bestemming voor Indiase studenten. Onder meer Canada en Australië winnen inmiddels aan populariteit, aldus University World News. (RA) Kamer kritisch over titulatuur hbo ers De Tweede Kamer reageert kritisch op het voornemen van minister Bussemaker om hbo-afgestudeerden dezelfde titel te geven als mensen met een universitair diploma. Alleen D66 noemt dit interessant, maar ook die partij stelt vragen. De CDA-fractie maakt zich zorgen en de PVV is radicaal tegen. De VVD stelt vast dat Bussemaker verder gaat dan de commissie- Veerman, die adviseerde meer lijn aan te brengen in de titulatuur en de internationale erkenning van hbo-titels. In 2011 legde voormalig staatssecretaris Zijlstra in zijn strategische agenda vast dat het wettelijk onderscheid in titulatuur tussen hbo en wo moet verdwijnen. Vrijwel alle partijen willen graag meer weten over de noodzaak van de aanpassing en de mogelijke consequenties. Ze vrezen verwarring, vooral bij werkgevers, en een vervaging tussen beroeps- en wetenschappelijk onderwijs. De SP wil weten of in het buitenland ook een niveauverschil bestaat tussen beide type hoger onderwijs en hoe dat dan tot uiting komt. De ChristenUnie haalt de opmerking van de Raad van State aan, die stelde dat de verschillen tussen hbo en wo in Nederland groter zijn dan in andere landen. Hogescholen klagen al jaren over de titulatuur van hun alumni. Nederlanders zouden er in het buitenland niet mee uit de voeten kunnen en het zou internationale studenten ervan weerhouden hier te komen studeren. (AZ) r e c t i f i c a t i e In Transfer 5 staat vermeld dat aan de Hogeschool van Amsterdam in het kader van het Braziliaanse beursprogramma Science without Borders sinds september 2012 vier Braziliaanse studenten studeren. Dat zijn er echter 29. transfer april

8 a c h t e r g r o n d Acht vragen over mo Foto: Inge van Mill/HH Op 1 juni is het eindelijk zo ver: de Wet modern migratiebeleid (MoMi) treedt in werking. Zijn universiteiten en hogescholen al klaar voor de start? Ervaringsdeskundige Inge Wieringa, werkzaam bij de Universiteit Leiden, vreest dat instellingen onderschatten hoeveel werk MoMi met zich meebrengt. Waarom heeft de invoering zo lang op zich laten wachten? Dat heeft te maken met de problemen met Indigo, het nieuwe ict-systeem van de IND. Dat systeem moet de snelle afhandeling van de aanvragen mogelijk maken. Maar toen MoMi op 1 januari 2011 in werking zou treden, bleek Indigo nog niet voldoende operationeel. Inge Wieringa, admissions officer bij de Universiteit Leiden, snapt waarom dat tot uitstel leidde. Door de invoeringsproblemen met Indigo raakten er soms dossiers kwijt en duurde het langer voordat de verblijfspassen klaar waren. Wat gaat er veranderen? Voortaan kan in een keer een aanvraag worden ingediend voor een inreisvisum én een verblijfsvergunning. Die verblijfspas blijft bovendien de hele duur van de studie geldig, ook als de student tussentijds naar een andere onderwijsinstelling overstapt. De IND probeert de aanvraag binnen twee weken af te handelen. Door het wegvallen van verlengingen krijgt de overheid minder mogelijkheden tot controle en wordt het risico op misbruik van studievisa groter. Daarom moeten universiteiten en hogescholen vanaf studiejaar de studievoortgang van hun internationale studenten (met uitzondering van uitwisselingsstudenten) gaan monitoren. Als een 8 april 2013 transfer

9 dern migratiebeleid student aan het eind van een studiejaar minder dan de helft van de studiepunten heeft gehaald, moet de instelling dat bij de IND melden. Die kan vervolgens de verblijfsvergunning intrekken. Is iedereen blij met MoMi? Studenten hoeven hun verblijfsvergunning niet meer ieder jaar te verlengen, dat scheelt ze 150 euro per jaar en een boel administratieve rompslomp. Ook de onderwijsinstellingen, die de aanvragen indienen, zijn daar geen tijd meer aan kwijt. Maar die voordelen wegen niet op tegen de nadelen, vindt Inge Wieringa, die al heeft geoefend met het nieuwe beleid binnen de zogenoemde proeftuinen. Universiteiten en hogescholen gaan niet alleen de studievoortgang controleren, ze moeten ook zelf vaststellen of een student voldoende geld heeft om hier te studeren. Bewijs daarvan en andere informatie over de student moeten ze tot vijf jaar na diens vertrek bewaren en desgevraagd aan de IND laten zien. Ook hebben de onderwijsinstellingen een zorgplicht. Het lastige is dat we nog niet precies weten wat die verschillende plichten precies inhouden, zegt Wieringa. Wat gebeurt er als een student onvoldoende presteert? Studenten met te weinig studiepunten verspelen hun verblijfsvergunning, tenzij ze een goede reden hebben voor de vertraging. Wieringa verwacht dat slechts een heel klein percentage die niet heeft. Is er wel sprake van een verschoonbare reden, zoals ziekte of bijzondere familieomstandigheden, dan moet de onderwijsinstelling dat registreren maar kan een melding bij de IND achterwege blijven. Een tweede keer moet onvoldoende voortgang hoe dan ook worden gerapporteerd. Toch kan de student zelfs dan in Nederland blijven studeren, door zich aan een andere universiteit of hogeschool in te schrijven. Dat zal zeker gaan gebeuren, denkt de Leidse admissions officer. Bijvoorbeeld als een student het echt niet kan maken om zonder diploma thuis te komen. In theorie kan dat eindeloos doorgaan. Maar jaar in, jaar uit een fors bedrag aan collegegeld betalen gaat natuurlijk wel in de papieren lopen. Schrikken de controles niet af? Waarschijnlijk valt dat mee. Al enkele jaren krijgen studenten bij hun toelating te horen dat de voortgangscontrole er aan zit te komen en wordt hun toestemming gevraagd voor het melden van onvoldoende studievoortgang bij de IND, vertelt Wieringa. Daar heb ik geen klachten over gehoord. Ik denk dat studenten het heel normaal vinden. Ze komen hier niet om vier jaar over hun master te doen. Is iedereen nu klaar voor de start? Dat de invoering van MoMi werd uitgesteld, heeft een voordeel: onderwijsinstellingen hebben langer kunnen oefenen binnen de proeftuinen. Aan het monitoren van de studievoortgang zit heel veel werk vast, heeft de Universiteit Leiden daar bij ondervonden. Docenten moeten tijdig cijfers doorgeven, waarna faculteiten moeten vaststellen wie de norm niet heeft gehaald. Vervolgens voeren studentendecanen een gesprek met die studenten over de redenen, die zij in algemene termen doorgeven. En op centraal niveau moeten verschillende gegevens worden gekoppeld. Wieringa: Het risico bestaat dat andere instellingen onderschatten hoeveel werk dit met zich meebrengt. Wat gebeurt er als instellingen hun plichten verzaken? De IND controleert steekproefsgewijs en kan boetes uitdelen wanneer iets niet in orde blijkt. In ernstige gevallen verliest de instelling (tijdelijk) de mogelijkheid om studenten van buiten de EU te ontvangen. annelieke zandvliet l a a t s t e k e e r o e f e n e n De IND organiseert deze maand enkele workshops in Utrecht om medewerkers van hogescholen en universiteiten voor te bereiden op alles wat er bij MoMi komt kijken. Daarnaast is er aan het eind van het huidige studiejaar nog de mogelijkheid om op proef de studievoortgang te monitoren. [AZ] transfer april

10 a c t u e e l Synergie in ontwikkelingshulp gaat niet vanzelf Nederland heeft NFP en NICHE om de capaciteit van hoger onderwijs en onderzoek in ontwikkelingslanden te versterken, andere landen kennen ook dergelijke programma s. Maar de verschillende initiatieven sluiten niet vanzelf bij elkaar aan, blijkt uit de Nuffic-publicatie Synergy in action. was de achterliggende gedachte. Dubbel werk of elkaar in de weg zitten moest daarmee verleden tijd zijn. Het boekje beschrijft de praktijk vanuit verschillende perspectieven: de donoren, de instellingen en organisaties waar de programma s zich op richten en (potentiële) partneruniversiteiten in het Noorden. Foto: Roel Burgler/HH Makerere University Meer dan tien organisaties werkten het afgelopen decennium samen met Makerere University in Oeganda. De Nuffic was er één van, maar ook Noorse en Zweedse zusterorganisaties, de Carnegie Corporation en de Wereldbank. In een hoofdstuk van Synergy in action Coordination of cooperation programmes in higher education and research schetsen medewerkers van Makerere hoe de universiteit probeerde de verschillende programma s te coördineren en welke lessen daaruit zijn getrokken. De vraag in hoeverre het mogelijk is ervoor te zorgen dat dergelijke initiatieven elkaar aanvullen, staat centraal in het boekje dat de Nuffic begin dit jaar publiceerde. Het idee om dat te doen ontstond ruim twee jaar geleden. Destijds was de Nuffic ook betrokken bij het tot stand komen van het Harmoniseringsnetwerk. Dat brengt financiers en beheerders van programma s gericht op capaciteitsopbouw in hoger onderwijs en onderzoek samen om informatie te delen en te zoeken naar mogelijkheden voor samenwerking. Die programma s werden veelal kort na de dekolonisatie opgezet, schrijft Ad Boeren, samensteller van Synergy in action in zijn inleiding. Tientallen jaren later, in 2005 ondertekenden donorlanden en ontwikkelingslanden de Verklaring van Parijs. Onderlinge afstemming van wensen en activiteiten zou de kwaliteit en effectiviteit van ontwikkelingshulp verbeteren, Speerpunten Idealiter zouden op beleidsniveau alle donoren hun geld bij elkaar leggen en daarmee de plannen van regeringen in ontwikkelingslanden ondersteunen. In werkelijkheid heeft elk donorland zijn eigen speerpunten. En die veranderen nogal eens, bijvoorbeeld als gevolg van verkiezingen. Zo besloot Nederland aan het begin van dit millennium flink te investeren in basisonderwijs in ontwikkelingslanden, om dat tien jaar later weer als posterioriteit te bestempelen. Al voordat de Verklaring van Parijs een feit was, koos Nederland een aanpak voor zijn capaciteitsopbouwprogramma s voor het hoger onderwijs die daarmee in lijn is. Projecten binnen het NPT en het daarop volgende programma NICHE komen tot stand op basis van de vraag vanuit ontwikkelingslanden en de doelstellingen van het Nederlandse beleid daar. Nederlandse universiteiten en hogescholen zijn nu nog slechts uitvoerders. In die rol merken zij hoe bij sommige projecten synergie van bovenaf ontbreekt, schrijven medewerkers van de VU in hun bijdrage, maar dat uitvoerders wel op informele basis samenwerking zoeken van onderop. Beide zijn nodig, concludeert Boeren, waarbij het op een lijn brengen van verschillende belangen de grootste uitdaging is maar niet onmogelijk. annelieke zandvliet Synergy in action Coordination of cooperation programmes in higher education and research is te downloaden via en/about-nuffic/publications 10 april 2013 transfer

11 C O L U M N Kansen in Kigali Welke Rwandese student zou niet aan een westerse of oosterse universiteit willen studeren? Bij de keuze voor de juiste academie neemt men het niet zo nauw: de zoekterm scholarships for Africans is bij Google waanzinnig populair. De eerste de beste universiteit die een beurs beschikbaar heeft, wordt omarmd. Toch kunnen echt slimme studenten sinds vorig jaar beter in Rwanda blijven. Op persoonlijke uitnodiging van president Kagame heeft het gelauwerde Amerikaanse Carnegie Institute of Technology (horend bij de Carnegie Mellon University) een bescheiden campus geopend in Kigali, op de zesde verdieping van een kantoorgebouw vol internetbedrijfjes en andere creatievelingen. Vooralsnog alleen voor het vakgebied IT, maar het aantal opleidingen moet snel toenemen. De dependance in Kigali biedt dezelfde kwaliteit en de toelatingseisen zijn even streng als bij de moederuniversiteit in Pittsburgh. De opleiding kost, net als in Pittsburgh, dollar per jaar. Bij afstuderen krijg je hetzelfde prestigieuze diploma als elke andere student van Carnegie Mellon. Rwanda betaalt salarissen van professoren en ondersteunend personeel, huisvesting en geeft jaarlijks maximaal zestig studiebeurzen uit. Collegegeld vloeit terug in de staatskas. Niet alleen Rwandese studenten kunnen een beurs krijgen: elke getalenteerde student uit de East African Community (Kenia, Oeganda, Tanzania, Burundi, samen 132 miljoen consumenten) komt ervoor in aanmerking. Over vijf jaar moet de dependance driehonderd studenten tellen. Bedrijven staan in de rij voor deze studenten, bezweert hoofddocent Michel Bézy, een man voor wie het woord bevlogen is uitgevonden. Er is geen reden meer om naar de VS te gaan voor deze opleiding. Hier word je beter voorbereid op de lokale situatie. Afrika moet het nu veelal doen met geïmporteerde producten die zijn ontwikkeld voor een westerse markt. Maar de Afrikaanse werkelijkheid vraagt andere oplossingen. In Afrika heeft bijna niemand een creditcard, de laptop zal er nooit zo n rol spelen als in westerse landen, er is veel stroomuitval. En Afrika loopt jaren voor wat betreft betalen via mobiele telefoons. Allemaal gegevens die schreeuwen om een lokale benadering, met daarbij de belofte van een enorme groeimarkt. Dit is Silicon Valley op dag nul. Hier liggen kansen, zegt Bézy. Vorig jaar gingen tien Rwandese studenten voor een semester naar Pittsburgh. Ze waren daar niet de besten, maar konden goed meekomen. En Bézys hart zwol van trots toen twee Chinese studentes zich hadden aangemeld en werden toegelaten op zijn Rwandese minicampus. Helaas dachten de ouders van deze meisjes er anders over. Zij hadden een leven lang kromgelegen om hun dochters een goede opleiding te geven en spraken hun veto uit. Bézy gelooft dat dit slechts startproblemen zijn. Uitgelote topstudenten uit China en waarom niet uit de VS en Europa? kunnen het hier nogmaals proberen. Het diploma is even veel waard, de concurrentie is veel minder. erik van oudheusden Erik van Oudheusden werkt als politiek secretaris op de Nederlandse ambassade in Kigali, Rwanda. Hij schrijft deze column op persoonlijke titel. transfer april

12 a c h t e r g r o n d Orange Carpet Award 2013 w i n n a a r c l a u d y c o b b e n Inspirator en tegen-de-stroom-in-zwemmer Het programma Young Professionals Overseas stimuleert niet alleen de internationalisering maar ook de onderwijsinnovatie bij Hogeschool Zuyd. Dat vindt de jury van de Orange Carpet Award 2013, die de prijs daarom toekende aan logopediedocent Claudy Cobben, medeoprichter van dit multifunctionele project. Foto: René van den Burg Het opzetten van een restaurant dat wordt gerund door slechthorende jongeren. Of het bouwen van een school voor kinderen met een lichamelijk beperking. Elk jaar krijgen zo n zeventig studenten van Hogeschool Zuyd de kans om twee tot drie maanden mee te werken aan een ontwikkelingsproject in India, Zambia of Zuid- Afrika. De projecten zijn ingebed in een structurele samenwerking waardoor ze aansluiten bij de vraag van de plaatselijke bevolking. Bij de uitvoering zijn altijd studenten van verschillende opleidingen betrokken, waardoor de stagiairs niet alleen internationale ervaring opdoen, maar ook multidisciplinair leren samenwerken. Het programma Young Professionals Overseas laat zien dat internationalisering de motor kan zijn voor innovatie in het hoger onderwijs, meent de jury. Orange Carpet Award-winnaar Claudy Cobben is de drijvende kracht achter het programma. Zij is medeoprichter, facility manager, kwaliteitsbewaker, inspirator, kartrekker en vooral tegen-de-stroom-in-zwemmer, schrijft een collega die haar heeft voorgedragen. Het idee ontstond in 2007, nadat ik in India trainingen had gegeven aan spraak- en taalprofessionals in het speciaal onderwijs, vertelt Claudy Cobben. Die ervaring was buitengewoon leerzaam. Terug in Nederland bleek een docent verpleegkunde regelmatig naar Zuid-Afrika te gaan voor trainingen en een andere collega was actief in Zambia. We wilden onze expertise bundelen zodat onze studenten kunnen meeprofiteren van onze netwerken in het buitenland. Het programma wordt nog steeds gerund door een multidisciplinair docententeam. Hoewel de samenwerking niet altijd even makkelijk is, lukt het toch bruggen te slaan tussen opleidingen en faculteiten. Het helpt dat we ook de docentenmobiliteit faciliteren, stelt Cobben. Dat is voor veel faculteiten een duwtje in de rug. Wanneer docenten enthousiast terugkomen, stimuleren ze studenten voortaan ook om internationale ervaring op te doen. De studenten worden tijdens en na hun stage intensief begeleid. Ze komen de kloof tussen arm en rijk tegen, en natuurlijk cultuurverschillen. Ze komen allemaal flexibeler en genuanceerder terug. Wij willen bijdragen aan de ontwikkeling van professionals die in compleet andere culturen kunnen bewegen. Daar word je een rijker mens van. Ook als je later in Nederland werkt, helpt het als je een breder referentiekader hebt. alexandra branderhorst v i j f d e e d i t i e De Nuffic reikt sinds 2009 op haar jaarcongres de Orange Carpet Award uit aan bijzondere internationaliseringsprojecten. Dit jaar konden medewerkers van hogescholen en universiteiten zelf een collega voordragen die hen inspireert en stimuleert. Uit achttien genomineerden koos de jury drie finalisten. 12 april 2013 transfer

13 f i n a l i s t j u d i t h j o b s e Door en door internationaal Foto: Daan van der Linde Tropische bosbouw, het vak dat Judith Jobse doceert bij Hogeschool Van Hall Larenstein, is van nature internationaal. Maar dankzij de inzet van Jobse doen ook studenten bos- en natuurbeheer die niet voor de tropische richting kiezen, ruime internationale ervaring op. Dat lukt haar door studentenuitwisselingen tot stand te brengen, mee te helpen aan het opzetten van double degrees en het doorontwikkelen van de Engelstalige bachelor. De laatste 2,5 jaar van het programma is al in het Engels te volgen en we creëren nu bouwstenen voor een vierjarig Engelstalig programma, vertelt de Orange Carpet Award-finalist. We hebben bijvoorbeeld de nieuwe minor International Nature Entrepreneur ontwikkeld. Daarin krijgen de studenten inzicht in Europese ecosystemen, plattelandsontwikkeling, duurzaam toerisme en ondernemerschap op het gebied van natuur. Binnenkort ga ik met de studenten die dit nieuwe vak volgen naar Spanje en Portugal. Daar doen we mee aan een Europees uitwisselingsprogramma waarin onderzoek wordt gedaan naar het beheer van natuurparken. Jobse heeft eraan bijgedragen dat internationalisering op een overtuigende manier in het curriculum is geïntegreerd, constateert de jury. En zelf is ze een prachtig voorbeeld van een mobiele, internationale docent. Voor Jobse is die internationale inslag vanzelfsprekend. Ik ben gepromoveerd in de VS, op koolstofopslag in bossen en agrarische gebieden in Costa Rica. Daar leerde ik vanuit een breed perspectief naar natuurbeheer kijken en dat wil ik mijn studenten ook bijbrengen. Veel problemen houden niet op bij de grens. De grote beslissingen over natuur, klimaat, energie en landschapsinrichting worden in Brussel genomen. (AB) f i n a l i s t m a r t i n p r c h a l Cellist met een ijzersterk Europees netwerk Foto: Bart Martens Toen Martin Prchal adjunct-directeur van het Koninklijk Conservatorium Den Haag werd, merkten docenten meteen dat er een internationale wind begon te waaien. Martin ondersteunt de docentenmobiliteit. Hij vindt het belangrijk dat een docent buiten zijn eigen schooltje kijkt, zegt een docent die zijn voordracht voor de Orange Carpet Award ondersteunde. Prchal is opgeleid als cellist en naar eigen zeggen bij toeval in de internationalisering terecht gekomen toen hij directeur werd van de Europese vereniging van conservatoria. Het netwerk dat hij daar opbouwde zet hij nu in om de mobiliteit van studenten én docenten bij het Haagse conservatorium te vergroten. We hebben net een tiendaags festival achter de rug waar docenten en studenten van twaalf Europese conservatoria werkten aan improvisatie in de klassieke muziek. Onze studenten en docenten hebben er veel van opgestoken en we kijken nu hoe we het geleerde kunnen onderbrengen in het curriculum, vertelt Prchal. Curriculumontwikkeling is ook een belangrijk thema in het Erasmusnetwerk Polifonia waarin 55 Europese conservatoria participeren. We proberen internationalisering echt te gebruiken om ons onderwijs op een hoger plan te tillen. Internationalisering kun je gebruiken als een soort spiegel. De muziek kent een internationale beroepspraktijk. Je weet alleen of je het goed doet, door internationaal te vergelijken, vindt Prchal. In de toekomst zou ik graag meer joint programs willen opzetten. Daarmee maak je de opleidingen aantrekkelijker voor studenten, de mobiliteit wordt bevorderd en je stimuleert de uitwisseling van expertise. (AB) transfer april

14 a c t u e e l Europa lokt talent met nieuwe regels Studenten van buiten de EU moeten binnen zestig dagen worden toegelaten en minimaal twintig uur per week kunnen werken. Dat zijn enkele maatregelen die EU-Commissaris Cecilia Malström van Binnenlandse Zaken voorstelt om Europa aantrekkelijker te maken als studiebestemming. Ondanks de slechte economische situatie en de hoge werkloosheid zijn bepaalde vacatures voor hoogopgeleiden in Europa moeilijk te vervullen, stelt de Europese Commissie vast. En zeker in de ict- en zorgsector wordt dat de komende jaren niet beter. Er is dus behoefte aan talent van buitenaf. Jaarlijks komen er meer dan studenten en onderzoekers naar de EU. Zij stuiten op allerlei bureaucratische hobbels. Door die te verminderen en de procedures transparanter te maken, hoopt Malström meer talent aan te trekken iets waar in haar ogen bijvoorbeeld de Verenigde Staten, Australië en Japan betere middelen voor hebben. Ook nu heeft de EU al richtlijnen waar lidstaten hun eigen wet- en regelgeving voor de toelating van studenten en onderzoekers mee in overeenstemming moeten brengen. Desondanks zijn er grote onderlinge verschillen en is er veel onduidelijkheid. De nieuwe richtlijn, die daar verandering in moet brengen, beoogt dat de lidstaten aanvragen voor visa en verblijfsvergunningen binnen zestig dagen moeten afhandelen. En aanvragen van deelnemers aan programma s als Erasmus Mundus en Marie Curie zelfs binnen een maand, waarbij toelating voor de volledige duur van de opleiding geldt ongeacht het aantal landen waar zij die volgen. Ook voor gezinsleden van onderzoekers wil de Commissie mobiliteit binnen Europa vereenvoudigen. Bijbaan Studeren in Europa wordt aantrekkelijker als studenten een substantieel deel van de kosten via een bijbaan kunnen verdienen, denkt Malström bovendien. Daarom wil zij het minimum van tien uur per week in de huidige richtlijn, door Nederland ook als maximum ingesteld, verdubbelen. Nederland Foto: Olivier Hoslet/ANP Cecilia Malström verdedigt de relatief strenge norm met het argument dat studenten hier immers komen om een opleiding te volgen. Minister Donner opperde al eens dat de urennorm misschien wel verruimd kan worden als de studievoortgang in het kader van het Modern Migratiebeleid wordt gemonitord. Het zoekjaar dat de Commissie EU-breed wil invoeren, zou geen verandering betekenen voor Nederland. Afgestudeerden mogen hier al een jaar blijven om een baan te vinden of een eigen bedrijf op te zetten. De Europese Commissie benadrukt in haar voorstel dat een zoekjaar geen recht op werk impliceert. Lidstaten zouden gebruikers van de regeling bovendien om bewijs mogen vragen waaruit blijkt dat zij daadwerkelijk solliciteren of bezig zijn een eigen bedrijf op te zetten. Na een halfjaar vindt de Commissie het ook gerechtvaardigd dat de zoekende moet aantonen een reële kans te maken op werk. Het is nu aan het Europees Parlement en de Raad van de EU om zich over de voorgestelde richtlijn uit te spreken. De Europese Commissie hoopt dat de maatregelen in 2016 van kracht worden. annelieke zandvliet 14 april 2013 transfer

15 Thema rusland 2013 is uitgeroepen tot Vriendschapsjaar Nederland- Rusland. In beide landen worden tal van activiteiten georganiseerd. Ook de Nuffic zet Rusland dit jaar in de schijnwerpers. Reden voor Transfer om een themanummer uit te brengen over onderwijssamenwerking met deze opkomende economie. Waar liggen de kansen, wat zijn de obstakels en wat is de ervaring van onderwijsinstellingen die al langere tijd met Rusland samenwerken? Foto: Keren Su/Getty Images

16 t h e m a r u s l a n d In Rusland zijn kansen te over' Foto: Losevsky Pavel/istock De Lomonosov Staatsuniversiteit van Moskou (MSU) 16 april 2013 transfer

17 Ze wonen of woonden er, of deden er door hun werk veel contacten en ervaringen op. Vier Ruslandkenners over een land dat nog niet af is. Foto: Bob Bronshoff/HH Ik woonde op een kamertje met een Hongaarse hoogleraar Jelle Brandt Corstius De televisieserie Van Moskou tot Magadan maakte Jelle Brandt Corstius (1978) in 2009 op slag bekend bij het grote publiek. Als Ruslanddeskundige was hij vorige maand de hoofdspreker op het Nufficjaarcongres. Zijn kennismaking met het land was min of meer toeval, vertelt hij. Het was zomer, ik was 22 en had geen vakantieplannen. Tot ik me op een nacht bedacht dat ik naar Odessa wilde. Ik had geen flauw idee waar het lag. Wat Rusland betreft was ik een onbeschreven blad. Met een vriend ben ik toen op de trein gestapt. Hij viel van de ene verbazing in de andere. Het was zo n totaal andere wereld. Ik kwam bijvoorbeeld in een computerwinkel waar ze echt de nieuwste snufjes hadden, maar het betalen ging bij wijze van spreken met een telraam. Dat soort tegenstellingen. Het land intrigeerde Brandt Corstius in hoge mate en hij nam zich voor er later voor langere tijd naartoe te gaan. In 2006 vertrok hij als correspondent voor Trouw naar Rusland en maakte er vijf jaar vol. De eerste drie maanden woonde ik in het gebouw van de Moskouse Staatsuniversiteit, een van de zogenaamde Zeven Zusters. Dat zijn wolkenkrabbers die Stalin na de Tweede Wereldoorlog liet bouwen als machtssymbolen. Ik deelde een klein kamertje met een Hongaarse hoogleraar. Dat was ook weer zo bijzonder. Net als de kantine, die veel weg had van een mensa uit Een van zijn eerste artikelen voor de krant ging over racisme tegen buitenlandse studenten. Veel van hen komen uit Afrika. Dat is nog een erfenis uit het sovjettijdperk waarin er nauwe banden waren met socialistische Afrikaanse staten. Ik sprak een student uit Bangladesh die in elkaar was geslagen. Toen hij weer bij bewustzijn kwam, stonden de daders en de politie met elkaar te kletsen. Aangifte kon hij niet doen. Op 20 april, de verjaardag van Hitler, is het op straat helemaal erg. Mijn Tunesische vriend heb ik afgeraden mij te komen opzoeken. Het is niet veilig. Het is vooral angst voor het onbekende: in Rusland is het bijzonder als je een donker persoon tegenkomt. Aan de andere kant gaat de omgang met moslims wel heel goed. Er wonen meer moslims in Rusland dan in de rest van Europa. Positivisme Brandt Corstius ziet dat er nu een nieuwe generatie Russen is die graag buiten de landsgrenzen wil studeren. Zeventig jaar lang is erin geramd dat alles buiten Rusland niet te vertrouwen is. Door internet kunnen mensen nu meer hun eigen beeld bepalen. Nederlandse jongeren die Russisch willen leren en over voldoende geduld en flexibiliteit beschikken, kan hij aanraden een tijdje in Rusland te studeren of te werken. Je moet sowieso open minded zijn als je naar het buitenland gaat, maar voor Rusland geldt dat zeker. Het mooie is dat daar zo veel groei en positivisme is. Hier hebben we het alleen over de crisis. Er is steeds meer behoefte aan academici die het land kennen en de taal spreken. Er zijn kansen te over in Rusland. Zelf heeft hij er hechte vriendschappen opgedaan. Russische vrienden doen alles voor je. Omgekeerd verwachten ze dat ook van jou. Bij toeristen komt Rusland afstandelijk en kil over, maar in het openbare leven is de sfeer heel anders dan bij mensen thuis. Dat zijn verschillende planeten. transfer april

18 t h e m a r u s l a n d Omslachtige regels zijn karakteristiek voor Rusland Mila Chevalier De aandacht voor Rusland als onderzoeksland groeit ongelooflijk, vertelt Mila Chevalier. Zij zwaait de scepter over het Nederlands Instituut in Sint-Petersburg dat in 1997 werd opgericht door zes Nederlandse universiteiten. Steeds meer studenten van allerlei studierichtingen komen naar ons instituut om een onderwijsprogramma te volgen of onderzoek te doen. We fungeren als een soort Russische faculteit van de aangesloten universiteiten. Het Russische en het Nederlandse hoger onderwijs kunnen elkaar goed aanvullen, vindt Chevalier. Maar er zijn veel obstakels waardoor het tot nu toe een moeizame relatie is. Pluspunten van het Russische hoger onderwijs zijn volgens haar de zeer solide theoretische basis, de diepgang van de leerstof en de aandacht voor fundamenteel onderzoek. Nederland is op zijn beurt aantrekkelijk door het interdisciplinaire onderwijs, het grote Engelstalige opleidingenaanbod, de link met de beroepspraktijk en het hoge onderzoeksniveau. Een van de obstakels die Chevalier ziet, is dat Rusland nog niet volledig is overgestapt op het bachelormastersysteem. Daardoor is het lastig om als buitenlandse student je studiepunten erkend te krijgen. En er zijn geen overeenkomsten over diploma-erkenning. Dat bemoeilijkt het opzetten van een double degreeopleiding. De onderwijshervormingen gaan volgens haar te langzaam. Brieven schrijven Het stimuleren en internationaliseren van onderwijsen onderzoeksactiviteiten in Rusland is een belangrijk doel van het instituut, dat ook stageplaatsen aanbiedt en bemiddelt voor studenten die onderzoek willen doen bij een Russische universiteit of instelling. Vorig jaar deden ongeveer zeshonderd studenten, onderzoekers en docenten het instituut aan. De verwachting is dat het er dit jaar veel meer zullen zijn. We zijn soms dagen bezig met brieven schrijven, vertelt Chevalier. Er zijn zo veel omslachtige regels en procedures. Dat is karakteristiek voor Rusland. Op instellingsniveau gaat de samenwerking daarom vaak mis en komt men niet verder dan het tekenen van een Memorandum of Understanding. Maar contacten op individueel niveau kunnen heel prettig en vruchtbaar zijn. Daarin kunnen wij als instituut een belangrijke rol spelen. Paleisplein in Sint-Petersburg. Foto: Barry Winiker/Getty Images 18 april 2013 transfer

19 Foto:Stefan Heijdendaal/NOS Moskou is maar drie uur vliegen Kysia Hekster Kysia Hekster (1971) kan het ondernemende Nederlandse studenten aanbevelen een tijdje in Rusland te studeren, het land waar ze van 2008 tot 2012 correspondent was voor de NOS. Je kunt daar echt je wereldbeeld verbreden. Als je naar de VS gaat, ben je een van de velen. China is veel ondoorzichtiger en Moskou is maar drie uur vliegen. Er ligt daar een enorme markt en de cultuur is zo rijk. Je moet alleen wel kunnen improviseren en de taalbarrière is heel groot. In het centralistisch geregelde Russische onderwijs leer je niet om kritisch te denken, zoals in Nederland, vertelt Hekster. Het Russische onderwijs is heel erg op kennis gericht. Ik was verbaasd over de enorme hoeveelheden huiswerk die kinderen op de basisschool al moeten maken. Je ziet ook dat Russische studenten veel serieuzer zijn en harder werken. Voor hen hangt van een universitaire opleiding veel meer af dan voor een Nederlandse student. Corruptie speelt in het hoger onderwijs een grote rol, weet ze. Zelfs in de Moskouse metro worden diploma s te koop aangeboden. Het komt voor dat iemand niet kan promoveren omdat hij domweg de commissie niet kan betalen. Foto: Reyer Boxem Soms spreekt het hoofd internationalisering alleen Russisch Hans van Koningsbrugge Zijn ervaringen met het Russische hoger onderwijs zijn heel wisselend, vertelt Ruslandkenner Hans van Koningsbrugge (1959). Er zijn ongeveer duizend instellingen voor hoger onderwijs en alles wordt universiteit genoemd. Het is lastig om uit te vinden wat een goede samenwerkingspartner is. Een criterium is of een instelling Engelstalige curricula aanbiedt. Dan is er sprake van internationalisering. Want ik ken ook universiteiten waar het hoofd internationalisering alleen maar Russisch spreekt. Van Koningsbrugge is directeur van het Centre for Russian Studies aan de Rijksuniversiteit Groningen en is daar ook bijzonder hoogleraar geschiedenis en politiek van Rusland. De vrijheid van meningsuiting verschilt per universiteit, vindt hij. Er zijn instellingen die heel volgzaam zijn, maar er zijn ook universiteiten met een grote mate van autonomie. Uiteindelijk is het zo: wie betaalt, bepaalt. En dat is de overheid. Als je geïnteresseerd bent in een samenleving die nog niet af is, is Rusland heel interessant, zegt Van Koningsbrugge. Maar het is heel lastig om Nederlandse studenten die kant op te krijgen, onder meer vanwege de visumproblematiek, de taal en de bureaucratie. De huisvesting is vaak lamentabel. Een nieuw obstakel is dat bijvoorbeeld de universiteit van Sint-Petersburg Amerikaanse tarieven vraagt. Ik merk dat de animo om naar het buitenland te gaan, sowieso afneemt omdat het tot studievertraging kan leiden. En er zijn geen beurzen beschikbaar. els heuts transfer april

20 t h e m a r u s l a n d p o e t i n w i l s n e l v i j f u n i v e r s i t e i t e n i n w e r e l d t o p Russisch hoger onderwijs opent zich naar het Westen Monument Minin en Pozjarski, Moskou. 20 april 2013 transfer