Overwinteren in Spanje en Portugal

Transcriptie

1 Overwinteren in Spanje en Portugal december maart Steppenkiekendief in de Camargue, december 2015 Een reisverslag door Johan en Loes Schaerlaeckens, 1

2 Overwinteren in Spanje Onze 8 e winterreis naar Frankrijk/Spanje/Portugal bestond (noodgedwongen) uit 2 delen. Het 1 ste deel loopt van 29 november t/m 3 januari, het 2 e deel van 1 februari t/m 20 maart. Het 1 ste gedeelte van de reis hadden we elektraproblemen met de camper die uiteindelijk onoplosbaar bleken en ons dwongen naar huis terug te keren. 4 Weken later vertrokken we opnieuw met de gerepareerde camper. De camper hield zich nu perfect. In het verslag: foto s, info over de bezochte gebieden, kaartjes met routebeschrijvingen, tekstuele routebeschrijvingen en coördinaten van een aantal belangrijke plaatsen. Voor wie het dagverslag te lang vindt: u hebt gelijk. We anticiperen alvast op een toekomstige nostalgische terugblik (als we de camper ingeruild hebben voor een rollator). We zitten nu op 48 verslagen waarvan de laatste 21 (vanaf 2010) terug te vinden op Fotograferen is geen hoofdzaak. Loes heeft de foto s met een simpele Lumix Panasonic genomen. Hoogtepunten en tegenslagen We ondernemen deze reis nu voor de achtste keer en weten wat we zo n beetje kunnen verwachten. Behoudens tal van prachtige waarnemingen staan hieronder de hoogtepunten: Hoogtepunten: de rotskruiper in Les Beaux (Les Alpilles), de witbuikzandhoenders in de Crau, het prachtig mannetje steppenkiekendief in de Camargue, de terekruiter in de Camargue, de 2 bastaardarenden in El Hondo, de steppenkievit in El Hondo, de baltsende havikarend in Cabo de Gata, de 3 pal voor de punt van Cabo de Gata langs zwemmende orka s, de 9 woestijnvinken in Cabo de Gata, de morinelplevieren in Cabo de Gata, het groepje van 12 marmereendjes in de westelijke Doňana, het prachtige adult mannetje lynx in de Coto Doňana, de groep van 160 kleine trappen in Castro Verde,, het copulerende paartje grijze wouwen bij het nest in Castro Verde, het spectaculaire roofvogeluurtje bij het kapelletje ten zuiden van Aliseda met o.a. keizer-, steen-, havik-, dwerg- en slangenarend, vale, monniksen aasgier, de langdurige visotterwaarneming in de Rio Salor ten noorden van Herreruela, de gastvrijheid en vriendelijkheid van de Spanjaarden. Tegenslagen: De malheur met de camper. Het rampzalige weer in siërra de Culebra waardoor we kansloos waren voor wolven. De rampzalige gevolgen van het Europese landbouwbeleid met als gevolg de ineenstorting van de biodiversiteit in de Europese landbouwgebieden. De niets ontziende jacht in de Franse en Spaanse natuurgebieden. Doordat het 2 afzonderlijke reizen werden, hebben we dit jaar siërra de Andujar niet bezocht waardoor we slechts één lynx zagen (2 jaar geleden 7). De bezochte gebieden, de data, de bijzondere waarnemingen, inhoudsopgave Hieronder een overzicht van de gebieden en de bijzondere waarnemingen die we er gedaan hebben. Blz 5 en 27: Lac du Der, Lac d Orient (Frankrijk), 29 nov 1 dec en 1-2 febr: kraanvogel (1000den), rode wouw, kleine zwaan, wilde zwaan, middelste zaagbek, grote zaagbek, goudplevier, luchtgevecht havik slechtvalk, krooneend. Gemist: zeearend en roodkeelduiker. Blz 6 en 27: De Crauvlakte (Frankrijk), 3 dec 11 dec en 3-4 febr: kleine trap (groep van 82), witbuikzandhoen (groep van 14 vogels), kalanderleeuwerik, zuidelijke klapekster, slechtvalk, smelleken, blauwe kiek, rode wouw (slaapplaats van 21 vogels), grijze gors. 2

3 Blz 11: Les Alpilles (Frankrijk), 11 dec: rotskruiper, blauwe rotslijster. Gemist: alpenheggenmus. Blz 11 en 28: De Camargue (Frankrijk), 11 dec 16 dec en 5-6 febr: steppenkiekendief, terekruiter, blauwe kiekendief, rode wouw, smelleken, slechtvalk, krooneend, zwartkoprietzanger, dunbekmeeuw, kraanvogel (500+), zeekoet, vuurgoudhaan, een heel scala aan eenden- en steltlopersoorten, vos, mink. Blz 15 en 29: Aiguamolls d Emporda (Spanje), 16 dec 19 dec en 6 8 febr: blauwborst, buidelmees, zwarte ibis, grote gele kwik, zwartkoprietzanger, zeekoet, kraanvogel, waterral, tal van eenden- en steltlopersoorten. Gemist: griel, parelduiker. Blz 19 en 31: Ebrodelta (Spanje), 21 dec 30 dec en 8 10 febr: dwergarend, visarend, smelleken, jan van gent, roerdomp, lepelaar, grote stern, reuzenstern, ralreiger, zwartkopmeeuw (500+), slaapplaatsen kwak en bruine kiek, kleine kortteenleeuwerik, vale pijlstormvogel, grote jager, blauwborst, grote gele kwik. Blz 24: Serra d Irta (Spanje), 24 dec: grijze gors, zingende cirlgors. Blz 25 en 32: Steppes Almansa, Yecla (Spanje), 31 dec en febr: grote trap, kleine trap, zwartbuikzandhoen, witbuikzandhoen (groepje van 4), steenarend, blauwe kiek, rode wouw, smelleken, kalanderleeuwerik (500+), zuidelijke klapekster, kleine kortteen, thekla leeuwerik, griel, hop. Blz 33: El Hondo (Spanje), febr: steppenkievit, bastaardarend (2 vogels), dwergarend (talrijk), visarend, blauwe kiek, slechtvalk (2 vogels), smelleken, blauwborst, buidelmees, ralreiger, zuidelijke klapekster, veel eenden- en steltlopersoorten w.o. witkopeend, krooneend, kleine strandloper en strandplevier, audouins meeuw, dunbekmeeuw. Blz 36: Cabo de Gata (Spanje), febr: orka, woestijnvink (groep van 9), morinelplevier (groepje van 5), duponts leeuwerik (auditief), havikarend (balts), zwartbuikzandhoen, kwartel, griel, zwarte tapuit, blauwe rotslijster, audouins meeuw, dunbekmeeuw, jan van gent, alk (talrijk), vale pijlstormvogel (talrijk), kuifkoekoek, grijze gors, lepelaar, steenuil, goudplevier, kleine kortteenleeuwerik. Blz 39: Coto Doňana, Algaida forest e.o. (Spanje), febr: slechtvalk, rode wouw, visarend, dwergarend, kleine torenvalk, vale gier, marmereend (groep van 12!!), kwak (groep van 100+), reuzenstern, krooneend, witkopeend, zwarte ooievaar, kraanvogel, lepelaar, vale gierzwaluw. Blz 40: Coto Doňana, Brazo del Este II (Spanje), febr: zwarte ooievaar, dwergarend, grutto, tal van steltloper-, eenden- en reigersoorten. Blz 40: Coto Doňana, El Rocio e.o. (Spanje) febr: lynx, edelhert, damhert, vos, wild zwijn, keizerarend, dwergarend, blauwe kiek, rode wouw, smelleken, grote jager (10 +), jan van gent, lepelaar, roodstuitzwaluw, hop, zuidelijke klapekster, tal van steltloper-, eenden- en reigersoorten. Blz 44: Coto Doňana, Corridor Verde (Spanje), 28 febr 1 mrt: grijze wouw, griel, kwartel, hop, kwak (groep van 140), blauwe kiek, rode wouw. Blz. 48: Coto Doňana, dehesa de Abajo en Valverde (Spanje), 1 mrt 3 mrt: keizerarend, slangenarend, dwergarend, visarend, vale gier (100 +), rode wouw, zwarte wouw (trek van groepen), grijze wouw, boomvalk, kleine torenvalk (kolonie van 50+ vogels), smelleken, blauwe kiek, grutto (groep van 800+), roerdomp, zwarte ooievaar, lepelaar, kraanvogel (trek), witte ooievaar (copulerende vogels op 100den boomnesten), knobbelmeerkoet, kuifkoekoek, alpengierzwaluw (trek), blauwborst, spaanse mus, kleine kortteen, kalander leeuwerik, vos, wild zwijn, damhert. Blz 52: Castro Marim en Foz de Odeleite (Portugal), 4 en 5 mrt: slangenarend, reuzenstern (groep van 9), zuidelijke klapekster, lepelaars, veel steltlopersoorten (w.o. groep van 100+ krombekstrandlopers. 3

4 Blz 53: Castro Verde, 6 17 mrt (Portugal): grote trap (groep van 110, groep van 70), kleine trap (groep van 180, vele kleine groepen), zwartbuikzandhoen (groep van 16), griel (groep van 11), keizerarend (6 juv vogels), slangenarend (6 vogels), grijze wouw (6 vogels w.o. één paartje copulerend bij nest), kleine torenvalk (300+), vale gier, blauwe kiek, rode wouw, zwarte wouw, visarend, kwartel, alpengierzwaluw, zuidelijke klapekster (hier kun je nog 50 vogels op één dag zien), kuifkoekoek, kleine kortteen, kalander (vele 100den). Blz 57: Sierra de San Pedro, mrt (Spanje): keizerarend, steenarend, havikarend (balts), dwergarend, slangenarend, monniksgier (ook op nest), vale gier, aasgier. Met havik, sperwer, rode en zwarte wouw, torenvalk, buizerd, bruine kiek: 15 roofvogelsoorten binnen één uur. Roodkopklauwier, bijeneter, visotter. Blz 59: Siërra de la Culebra, mrt (Spanje): appelvink, kruisbek, blauwe kiek, edelhert (slecht weer). Bronnen Behalve de gebruikelijke gidsen en de informatie die op Internet ( te vinden is, hebben wij vooral gebruik gemaakt van: Where to watch birds in France van Ph. J. Dubois, second edition van 2004, ISBN A birdwatching guide to France, south of the Loire van J. Crozier. ISBN I Where to watch birds in southern and western Spain van Ernest Garcia, third edition van 2008, ISBN Where to watch birds in northern en eastern Spain van Michael Rebane, second edition van 2008, ISBN Birdwatching on Spain s southern coast van John R. Butler, second edition van 2004, ISBN A birdwatching guide to Eastern Spain van Malcolm Palmer, 2001, ISBN A birdwatching guide to Southern Spain van Malcolm Palmer, 2002, ISBN X Voor wie de Coto Doňana bezoekt kunnen we het boekje Where to watch birds in Doňana niet genoeg aanbevelen. Van F.C. Moreno en J.G. Gutierrez, first edition van ISBN Hoewel gedateerd bewijst: Where to watch birds in Spain nog altijd goede diensten. Van SEO/birdlife, first edition van ISBN: Where to watch birds in the Southern Costa Blanca and surrounding areas van Graham Critchell (2010), gekocht in infocentrum van El Hondo. Zie ook zijn website: De website (El Hondo) geeft o.a. veel informatie en mooie foto s over de aanwezige bastaardarenden. Overige nuttige Websites: El Hondo: Gabo de Gata: Coto Doňana: en _National_Park Zie ook de goed gedocumenteerde Spanjeverslagen van Norbert Willaert op zijn (afgebouwde) website: Zie onze eerdere Spanje-Portugal verslagen op 4

5 Deel 1 Op zondag 29 november vertrekken we om 8.30 uur richting Frankrijk voor onze 8ste overwinteringsreis. We hebben storm op kop. Regenvlagen teisteren de camper. De combinatie van zondag en slecht weer zorgt er wel voor dat het rustig is op de weg, zelfs op de ring van zowel Antwerpen als Brussel. Van extra beveiligingsmaatregelen (i.v.m. de aanslagen) merken we niets. Voorbij Namen nemen we afrit 25. We willen bij Bouillon de grens over. De Tomtom misleidt ons zodat we over binnenwegen door de Belgische Ardennen richting Stenay rijden. Dit levert wel 2 klapeksters (op kaalslagvlaktes) en 1 rode wouw op. Lac du Der en d Orient Om uur arriveren we op de camperplek Site de Chantecoq/observatoire tegen Lac du Der, even voorbij Giffaument. Na de koffie wandelen we naar de uitkijktoren. Minder dan 30% van de gigantische oppervlakte is water. We zien: kleine zwaan (tientallen), grote zaagbek (mannetjes en wijfjes), invallende kraanvogels (1000den), grote zilverreiger, kemphaan (10tallen) en bizar veel kieviten. De zeearend laat het afweten. Tijdens de nacht van zondag op maandag (30 november) stormt het. De satelliet kan niet omhoog met deze wind zodat we al om op bed liggen met onze e-readers en een mooi achtergrond easy-listening muziekje. We hebben zo n leesboeken en 1000den liedjes op de harde schijf. s Morgens scan ik vóór het ontbijt de enorme vlakte maar opnieuw geen zeearend. We betrappen ons erop dat we tijdens het ontbijt meer eten dan thuis, het bekende vakantiegevoel. We rijden de weg nog 1,5 km verder af tot naar het parkinkje op de dijk. Hier kunnen we vanuit de camper de vlakte afturen: vele 100den kieviten, Even later zien we een luchtgevecht tussen havik en slechtvalk; voedselconcurrenten. We wandelen de dijk 1 km af. Rechts ligt een prachtige plas-dras vlakte met enorme aantallen vogels: bonte strandloper (500+), goudplevier (50), kievit (1000+), kemphaan (200 +), wulp (50+). Na dit vogelspektakel rijden we terug naar de camperplek. Na de lunch steken we de weg over en wandelen (niet linksaf naar maison de Nature maar rechtdoor op het grindpad) naar de uitkijkhutten langs les Etangs d Outines (w.o. étang de Landres). Een van de vijvers wordt afgelaten. Vanuit een observatietoren kijken we naar het vogelspektakel: smient (slechts enkele), krakeend, wintertaling (500+), pijlstaart (10tal), slobeend, kuifeend, grote zilverreiger (10tallen), kleine zilverreiger (3), grauwe gans, aalscholver (100den). Op een eilandje tellen we maar liefst 29 beverratten. Op dinsdagmorgen 1 december ondernemen we een laatste zoektocht naar de zeearend. Helaas vergeefs. Met de zeearend hadden we deze reis op 8 soorten arenden kunnen komen. We rijden naar Lac d Orient (35 km). Onderweg groepjes reeën en overal kraanvogels. We bezoeken Lac du Temple, Lac Amance en Lac d'orient.: o.a.: grote zaagbekken, kleine zwanen, groepjes krooneenden. De aantallen vogels zijn enorm maar we missen spectaculaire soorten. Twee jaar geleden hadden we hier zeearend, slechtvalk, 2 ijsduikers en 1 roodkeelduiker. Licht teleurgesteld rijden we om uur door en vinden 1 uurtje later een rustig overnachtingsplekje 1 km van de N 77, zo n 50 km voor Auxerre. Onze 12 volt knop is inmiddels enkele malen uitgevallen. We hebben dan geen elektra in de camper. Hopelijk wordt dat geen probleem. Op woensdag 2 december tanken we bij een supermarkt ( 1,10 per liter) en rijden terug naar de N 77 waar we (tolvrij) onze reis vervolgen. De wind is nog altijd fors en recht op kop. We settelen ons in de windluwte van een snelle vrachtwagen. Een van de weinige steden langs deze tolvrije route waar je jezelf doorheen moet wurmen, is Auxerre. Het is gelukkig niet al te druk. Zo n 60 km voor Clermont-Ferrand pakken we de tolweg om zo wat stadjes te omzeilen ( 8,20 tol). Voorbij Clermont is de snelweg weer tolvrij. We rijden gemiddeld op zo n 1000 meter hoogte maar het is droog en de temperatuur ligt even boven nul. Als het begint te schemeren 5

6 gaan we bij afslag 40 van de snelweg en volgen de richting naar La Canourgue. Hier ligt (vooraan het stadje rechts) een rustige camperplek. We wandelen door het rustieke dorpje. De wind is gaan liggen en het is kraakhelder. We zitten nog altijd op zo n 800 meter hoogte. Op donderdagmorgen 3 december checken we de thermometer. Die staat op -5. Dankzij onze gaskachel komen we langzaam op temperatuur. Pas na het ontbijt zijn de ramen ontdooid. We rijden terug naar de A 75 (1,5 km). Even later betalen we 11,20 tol voor het viaduct bij Millau. Via Montpellier en Arles rijden we over drukke wegen naar Saint-Martin-de Crau waar we om uur aankomen. De Crauvlakte De Crauvlakte ( La reserve naturel des Coussouls de Crau ) is een enorm uitgestrekte, met ronde stenen bedekte, halfwoestijn. Gedurende honderdduizenden jaren voerde de rivier de Durance deze stenen aan van de Alpen. Na de ijstijd verlegde de Durance zijn loop. De coussols, zoals de lokale naam luidt, strekten zich vroeger uit van de Alpillen tot de Camargue. Van de oorspronkelijke ha s zijn nog maar een goede ha s over waarvan 7400 ha redelijk goed beschermd. De rest is verloren gegaan aan vliegvelden, industrieën, fruitbomen en militaire terreinen. Overigens zijn sommige van deze militaire terreinen een zegen voor de vogels omdat ze daar nog ongestoord kunnen broeden. In de Crau zitten vogelsoorten die elders in Frankrijk nauwelijks gevonden worden: kalanderleeuwerik, witbuikzandhoen, kleine trap, kleine torenvalk scharrelaar, kuifkoekoek. Ook voor andere organismes is het een bijzondere plaats. Zo komen er twee insectensoorten voor die nergens anders ter wereld voorkomen. Met de bescherming van de resterende Crau gaat het de laatste jaren wat beter, hoewel de schapen weinig van de begroeiing overlaten. In het broedseizoen kun je hier soorten zien als rode en zwarte wouw. De voormalige trekpleister voor wouwen en aasgieren, de stort bij Entressen, is sinds enkele jaren gesloten. Verder kuifkoekoek, kleine klapekster (nog maar 1 tot 5 paartjes de laatste jaren), zuidelijke klapekster, kleine trap ( !! overwinterende vogels februari 2012), kleine torenvalk, grauwe kiekendief, slangenarend, scharrelaar, griel, hop èn (met wat geluk) aasgier, havikarend en witbuikzandhoen. Witbuikzandhoen lijkt de laatste jaren in aantal te stabiliseren ( vogels). De kuifkoekoek doet het slecht. Met de kleine torenvalk gaat het de laatste jaren beter. In de winter ligt de Crau er verlaten bij. De witbuikzandhoenders, kalanders en kleine trappen zwerven in groepen rond. Na 1,5 dag auto rijden zijn we toe aan een culinaire beloning. We rijden onmiddellijk door naar een favoriet restaurant La Gare (via de D 24 ligt het restaurant vlak voor het spoor). Het voorgerecht bestaat uit een gevarieerd saladebuffet. Het hoofdgerecht wordt geserveerd. Er is keuze uit verschillende desserts. We betalen 14,50 inclusief een karaf rode wijn, cola en koffie. Er is gratis Internet zodat we (eindelijk) onze mails kunnen checken. Ondanks de recente uitbouw is het restaurant bijna tot de laatste stoel bezet. We rijden naar een ons bekend Craugebied waar, tijdens een inventarisatie in januari 2012 veel witbuiken zijn gezien = 50+. Zie Compte-rendu du dénombremont des outardes et gangas hivernants en Crau, 22 janvier Het gebied ligt 15 km ten zuidoosten van St. Martin. Route: Bij het Aboretum linksaf, de N 113 oversteken en deze weg (langs Mas de Paul ) volgen tot het viaduct van de spoorweg. Pal vóór het viaduct naar links, deze weg 2300 meter volgen. Je ziet rechts (langs de spoorlijn) 2 elektriciteitsgebouwtjes en parkeergelegenheid. Het is windstil en 15 graden, 20 graden verschil met deze ochtend. Loes blijft in de camper, ik ga de (drukke) spoorlijn over en maak een wandeling over de steenvlakte. Dit is (in mijn beleving) de rustigste coussol van de Crau. Links ligt de voormalige stort van Entressen. Twee jaar geleden had ik hier een groep van maar liefst 160 kleine trappen, nu slechts 5. Misschien zijn de vlaktes te droog en foerageren de trappen elders op gemaaide hooi- en braaklanden. 6

7 Verder groepjes rode patrijzen en een groep goudplevieren. De teleurstelling duurt niet lang. Terug bij de camper wacht een prettige verrassing. Ik zie een wolkje rode wouwen die even later in hun slaapboom gaan zitten. Ik tel er 21. We rijden terug naar het stadje en krijgen toestemming om achter het infocentrum (ecomusee) te overnachten. We staan hier heerlijk uit de drukte. We maken nog een wandeling door dit prachtige authentieke Provençaalse stadje. Slaapplaats van rode wouwen op de Crau-vlakte. Sinds de stortplaats bij Entressen gesloten is, zullen ze het wat moeilijker hebben om aan hun voedsel te komen. Na een rustige nacht maken we op vrijdagmorgen 4 december een wandeling over het leuke weekmarktje. Met enige moeite behoeden we ons impulsaankopen. Terug in het centrum wordt een Engels sprekende ornitholoog/medewerker opgetrommeld. We horen dat er afgelopen voorjaar in zuidoost Frankrijk (Languedoc) 750 roepende kleine trap mannetjes zijn geteld, het merendeel uiteraard in de Crau. Via een berekeningsformule schat men het totale aantal roepende mannetjes op Het totale aantal kleine trappen schat men op Deze groep overwintert voor het merendeel in de Crau. Sporadisch wordt hier s winters één groep van 1000 vogels gezien. De toename van de kleine trap is vooral te danken aan de betere bescherming van de resterende Crauvlakte (zo n 7500 ha) en het feit dat de jacht op de coussols verboden is. In de fragiele zuidwestelijke populatie zou de achteruitgang tot stand zijn gebracht, vooral door biotoopverbetering (via Natura 2000 beheersovereenkomsten met boeren). Deze bedreigde populatie overwintert in Spanje. Van een andere ranger horen we echter dat de stand van deze populatie nog steeds terugloopt. Witbuikzandhoenders zijn moeilijker te tellen. Men schat het aantal tussen 200 en 800 (maar dichter bij 200). Trots vertelt hij dat recent, op grond van DNA-onderzoek, onomstotelijk is vastgesteld dat dit een geïsoleerde populatie betreft en dat er geen uitwisseling met Spanje is. Ik weet deze conclusie kon je op je klompen aanvoelen niet zo gauw in het Frans/Engels te vertalen. Kleine torenvalk doet het de laatste jaren goed. 7

8 Scharrelaar en kuifkoekoek zouden stabiel zijn. We kopen een toegangsbiljetbiljet (2 dagen geldig) voor 3 p.p. voor Peau de Mau, het met voorsprong mooiste gebied van de Crau: Vanaf St Martin de Crau de D24 richting La Dynamite. Over de N 113, linksaf naar Etang des Aulnes (soms 100en overwinterende krooneenden). Voor Vergières links aanhouden. 1 tot 2 km verder staat links van de weg een oude treinwagon tegenover een boerderij. Achter de wagon ligt een interessante Coussoul (particulier eigendom!). Deze vlakte is o.a. goed voor witbuiken (ik had hier ooit een groep van 30 vogels). 1,2 Km verder ligt de mooiste vlakte. Wij overnachten altijd op de parking om in alle vroegte over de vlakte te kunnen fietsen. De rechterkant van het hoofdgrindpad is het beste. Vooral de vlakte achter de als observatiepunt ingerichte schaapskooi is (in de winter) heel goed voor kleine trappen en witbuiken. Op de privé (onbeschermde) steppe achter de treinwagonzagen stellen we de wandeling nog even uit. De eigenaar is er misschien niet blij mee. Door de telescoop zien we onze eerste 3 zuidelijke klapeksters en een groep rode patrijzen. We rijden de weg nog 1,2 km af en parkeren de camper op de parking van Peau de Meau. Overnachten op de parking van Peau de Meau, het mooiste gedeelte van de Crau. s Morgens als eerste met de mountainbike de vlaktes op. Het zonnetje schijnt, het is heerlijk warm zodat we buiten kunnen lunchen. Vogels zien we nauwelijks. Een draai met de telescoop levert zowel kleine zwartkop als provençaalse grasmus op. In de top van een struik zit een zuidelijke klapekster. Wat verder weg jaagt een smelleken. Achter de parking loopt het natuurlijk aandoend kanaaltje van Vergières. Het water is kraakhelder, stroomt snel en de bodem is bedekt met kiezels. Volgens het infobord zouden er 49 soorten libellen voorkomen. De temperatuur loopt naar de 20 graden en achter ons beginnen groene kikkers te kwaken. In de smalle oeverbegroeiing roept een waterral, waarschijnlijk een trekker. We wandelen het grindpad af. Na 400 meter gaan we rechtsaf, richting schaapskooi ( bergerie ) waarboven een observatiezolder is ingericht. 2 Jaar geleden hadden we tijdens deze wandeling (in de vroege ochtend) een mixgroep van kleine trappen met minstens 60 witbuiken. Vanaf de observatiezolder zagen we richting snelweg nog een groep van meer dan 100 kleine trappen zitten. Nu is het bijzonder rustig. We moeten ons tevreden stellen met gele 8

9 luzernevlinders, atalanta s, steenuil, zwarte roodstaart, veldleeuweriken (massaal), graspiepers (massaal), roodborsttapuiten, graszangers (tegen het kanaaltje). Ook vanaf de observatiezolder kunnen we geen kleine trappen, zandhoenders of kalanders ontdekken. Ik besef dat trappen/zandhoenders/kalanders dit jaar geen makkie is. Het zal morgenvroeg wel beter worden, de plekjes die ik weet zijn te goed. Voor de zekerheid fiets ik om uur terug naar het privégebied bij de treinwagon. Ik fiets naar de achterkant en begin daar aan de (illegale?) wandeling. Om de paar 100meter scan ik de vlaktes naar vogels en eigenaar. 14 Opvliegende witbuiken verrassen me alsnog. Hun nasale geluid klinkt als hemelse muziek in mijn oren. Niet ernstig verontrust vallen ze 500 meter verder weer is. De hoofdbuit is binnen. Ik laat de vogels verder met rust. Mijn telescoop hangt alweer op mijn rug als er tegen de weg nog 5 kleine trappen opvliegen. We blijven op de parking van Peau de Meau overnachten. Na uur zien we niemand meer. Op zaterdag 5 december sta ik in alle vroegte op. Het motregent en het is bewolkt. Dit is altijd een van de hoogtepunten van mijn winterreizen. Het is een heerlijk gevoel om over de steppes te fietsen. Zo vroeg kom je nooit iemand tegen, zeker nu de gebieden sinds enkele jaren jachtvrij zijn. Ik ben er zeker van dat ik (zoals elk jaar) op de afgelegen plaatsen van de steppes (waar wandelaars niet komen) trappen en zandhoenders zal zien. Helaas. Een fietstocht van 2,5 uur levert 2 blauwe kieken (mannetje, wijfje), slechtvalk, smelleken (2 vogels) op maar geen trappen noch zandhoenders. Ik snap er niets van maar dit hoort er ok bij. We rijden terug richting Saint-Martin-de-Crau en volgen de weg naar Salon de Provence. Op de rotonde nemen we de afslag naar Entressen (D 5). Na een drietal km (voorbij het militaire terrein) staat links van de weg een trafogebouwtje beklad met graffiti. 150 Meter daarvoor loopt een slecht zichtbaar pad (met infobordje en parkeergelegenheid) het gebied in. Hier hebben we de kleine trappen nog nooit gemist. Nu wel, 10 minuten scannen met de telescoop levert niets op. De militaire verbodsborden nodigen niet uit tot een wandeling. Ook het vliegveldje van Eyguieres is trappenloos. We rijden door naar Bel-Air. Hier genieten we van overheerlijke Belgische friet. Het begint weer te regenen. Bovendien verergert ons probleem: De 12 volt valt steeds vaker uit. Soms krijgen we hem niet meer aan. Dat moet gerepareerd worden. We besluiten naar Camping de la Crau in Saint-Martin te rijden. Gisteren hadden we, tot onze verbazing, gezien dat de camping open was (andere jaren s winters gesloten). Het is een ACSI camping ( 16,00) met gratis WIFI. De camping is niet goed onderhouden. Er wordt slecht schoongemaakt maar we kunnen douchen en we hebben stroom. We wandelen naar een Adria camper station (1 km). Daar kunnen/willen ze ons niet helpen met ons camperprobleem en verwijzen ons naar een Dethleff servicedealer in Les Pennes Mirabeau op 65 km afstand. Ik probeer deze (vergeefs te bellen). Op zondag 6 december doen we het rustig aan. Op zondagen moet je in Frankrijk en Spanje niet in het buitengebied zijn. Er wordt overal gejaagd. We wisselen de Sinterklaas belevenissen met de kleinkinderen uit. Overdag wandel ik naar het ecomusee. Ik leg ons camperprobleem (in het Engels) uit aan de vriendelijke receptioniste. Hoewel ze morgen gesloten zijn, belooft ze me ons morgen op te zoeken om naar de camper service dealer te bellen om ons probleem uit te leggen en een afspraak te maken. Ons Frans is nu eenmaal niet voldoende. s Avonds hebben we weer elektriciteitsproblemen zodat we in het donker naar bed moeten. s Morgens functioneert alles weer maar voor hoe lang? Hier word je niet echt vrolijk van. Maandagochtend 7 december is bel-ochtend. De servicedealer in Les Pennes Mirabeau is vandaag dicht en een Dethleff servicedealer in Beziers wil ons niet helpen (te druk). Meer dealers zijn er niet in de buurt zodat we toch maar op vogeltocht gaan. Twee bezoekjes in de buurt van Moules (met soms overwinterende kleine trappen) leveren niets op. s Middags besluiten we, op goed geluk, naar de garage in Les Pennes Mirabeau te rijden. Les Pennes Mirabeau is eigenlijk een reusachtige industriewijk die bij Marseilles hoort. De winkel is open. En ja, ze kunnen ons helpen: over 10 dagen is er plek vrij. Als we (met een 9

10 meelijwekkend gezicht) aangeven hoe groot ons probleem is, kunnen we een dag later om 9.00 uur terecht. We beseffen dat dit telefonisch nooit gelukt was. Als het probleem een gezicht heeft, bereik je meestal meer. In deze drukke omgeving duurt het even voor we een overnachtingsplaats gevonden hebben; naast een smerige supermarkt. We hebben geen keus. Op dinsdag 8 december staan we om 9.00 uur bij de garage. De monteur, is 2 uur bezig en denkt dat het probleem verholpen is. Op weg naar Saint-Martin-de-Crau bezoeken we de steppe naast Le Ventillon. Onmiddellijk na de afslag kun je rechts parkeren en een mooie wandeling over de steppe maken. We hebben een adulte slechtvalk prachtig in de telescoop. Behalve talloze veldleeuweriken en graspiepers laten de steppenvogels het weer afweten. Als het begint te regenen rijden we terug naar de camping. Op woensdag 9 december staan we om 9.30 uur klaar om te vertrekken als de 12-volt knop weer uitvalt: geen elektriciteit. We beginnen ons nu toch zorgen te maken. Zo kunnen we niet naar Spanje. We bellen naar de garage en kunnen gelukkig meteen komen. We overbruggen de 65 km in minder dan een uur. 2 Monteurs zijn 2,5 uur bezig en snappen er niets van. Bizar noemen ze het. Ze checken alle zekeringen, maken ze schoon en vetvrij maar kunnen geen echte oorzaak vinden. Niet geheel gerustgesteld zetten we onze reis voort. Het zonnetje schijnt maar de wind is aangewakkerd. We rijden naar Marais de Vigueirat, een stukje Camargue aan de noordkant van de Rhône: In Mas Thibert linksaf (3 km) over een slechte smalle grindweg naar het Maison de la Nature van Marais de Vigueirat. Er is een grote parking (waar je niet mag overnachten). Het infocentrum zelf is in deze tijd van het jaar gesloten. In een felle wind maken we de aangegeven wandeling van 2,5 km. Deze wandeling loopt voornamelijk over een vlonder pad en biedt, vanuit goed geplaatste observatiehutten, uitzicht over enkele meren. De wandeling loopt door verschillende biotopen. De wandeling is prachtig maar de waarnemingen zijn veel minder dan 2 jaar geleden: ijsvogel (alg.), waterpieper, bruine kiek, vuurgoudhaan, witte ooievaar, kleine en grote zilverreiger, witgat, groene specht, grote aantallen staartmezen, zwartkop, kleine zwartkop, roepende cetti s zangers, roepende waterrallen. We missen o.a. de dwergarend die hier altijd overwintert. We doen boodschappen bij de Lidl en gaan op de delacrau -camping staan. We staan zo uit de wind staan en hebben gratis Internet. Op donderdag 10 december vertrekken we om 8.00 uur van de camping. Het zal een schitterende dag worden (weercijfer 9). We gaan nog een poging doen voor steppevogels bij Peau de Meau. Terwijl Loes op de parking het ontbijt klaarmaakt, zwaai ik de telscoop over de steppe: een mannetje blauwe kiek steekt het kanaaltje over. Op een steenhoopje is een adulte slechtvalk een prooi aan het plukken, 2 zuidelijke klapeksters hebben hun uitkijkpost in miniboompjes. Na het ontbijt pak ik de fiets. Loes gaat in het zonnetje zitten. Deze hobbelige paden zijn niets voor haar. Na de laatste Bergerie steek ik de N-weg over. Ook hier ligt een prachtige steppe met o.a. smelleken (in zit) en juveniele slechtvalk. Ik fiets de steppe 3 km in oostelijke richting af, evenwijdig op 1 km van de N-weg,: geen trappen of zandhoenders. Ik rijd langs een prachtige kanaaltje (ijsvogel) terug naar de N-weg. Steek de N-weg over en volg het pad (rechts van het kanaal en de grote boomgaard). Na 1 km zie ik (op zeer grote afstand) een groep leeuweriken die me sterk aan kalanders doen denken. De afstand is te groot en ik spreek de waarneming niet in. Ik kan het kanaal nergens over en moet terug naar de N-weg. In de slipstreams van de vele vrachtwagens zijn 2,5 km zo afgelegd. Terug bij de camper heb ik 22 km afgelegd, voor het merendeel op Crau-steentjes. Zo n fietstocht is niet alleen een aanslag op je fiets maar ook op je achterwerk. Naast de camper parkeert een ranger die ik herken van het infocentrum. Ook hij (en zijn medewerkers) krijgen de trappen niet gevonden kleine trappen kunnen toch niet zomaar verdwijnen. Hij denkt dat het te droog is op de steensteppes en dat ze op gemaaide, extensieve hooilanden zitten. We rijden opnieuw naar het steppegebied achter de spoorlijn. Weer maak ik een vergeefse wandeling: veel rode patrijzen, 3 zuidelijke klapeksters, 1 rode wouw maar geen steppenvogels. 10

11 Ik geef het op. We parkeren de camper op de parking achter het infocentrum en pakken een pilsje in het gezellige kroegje l Avenir (met gratis internet). We hebben nog altijd stroom. Les Alpilles Op vrijdag 11 december rijden we naar Les Baux in Les Alpilles. We tanken eerst bij de Super U en betalen 1,007 voor 1 liter diesel; ouderwetse prijzen. Het is prachtig weer: zonnig en windstil. Veel hoop hebben we niet want tijdens een achttal bezoeken zagen we slechts één maal een rotskruiper en die moesten ze ons ook nog eens aanwijzen. We bezoeken eerst de overwinteringsgebiedjes van de kleine trap rond het dorpje Moules: helaas. Kleine trappen laten het dit jaar afweten. Ik hoopte op 300, het zijn er 9 geworden. Volgens een andere ranger zitten ze op een van de vele vliegvelden in de omgeving. In Les Baux parkeren we de camper op de parkeerstrook vooraan het dorpje. De parkeermeter werkt niet, mogelijk afgesloten in de winter. We maken de wandeling over het wandelpad aan de voet van de rotsen. Er zijn geen andere vogelaars. Onmiddellijk zien we 2 blauwe rotslijsters. Zolang we de vogels bekijken zien we het mannetje achter het wijfje aanjagen. Les Beaux: Tegen de rotswand achter de Zwarte Maagd liet de rotskruiper zich uitstekend bekijken. Helemaal op het eind van de wandeling (200 meter voordat het smalle wandelpad zich verbreed tot een geplaveid wandelpad bij de zwarte maagd ) zijn de mooiste rotsen waar de vogel het meest gezien wordt. Alles wat we aan beweging zien, zijn zwarte roodstaarten, zwartkoppen, kleine zwartkoppen, europese kanaries en rotszwaluwen. Dan is het prijs: de fladderende vlucht van een vliegende rotskruiper is nu eenmaal onmiskenbaar. Door de kijker zien we de vogel op de rotsen landen. Ik laat een niets vermoedende wandelaarster flink schrikken als ik, al vloekend, de vogel niet onmiddellijk in de telescoop krijg. De vogel is erg beweeglijk maar ik krijg hem steeds met de kijker teruggevonden. Tenslotte (nu met wat meer rust) heb ik de vogel vol in de telescoop. Vlinderachtig klapwiekt de rotskruiper constant met zijn vleugels. Doordat hij slechts kleine vliegsprongetjes maakt, kunnen we hem lang volgen. Het lijkt wel of hij insecten van de rotsmuur pikt. De snavel is langer dan in mijn verbeelding. Ik zie nu ook pas hoe voortreffelijk de lange achterteen de vogel in evenwicht houdt. Ooit ben ik gaan slapen met een wolf in de telscoop, nu vertrekken we (na 3 kwartier) met een rotskruiper in de telescoop. De Camargue We doen boodschappen in de Lidl in Saint Martin de Crau en rijden via Arles naar het infocentrum bij La Capelière in de Camargue. Onderweg bruine kieken, wijfje blauwe kiek en regelmatig ijsvogeltje. In het observatieschrift zie ik dat er een busard pâle is gezien. Een steppekiekendief zou wel héél bijzonder zijn vooral omdat dit een mannetje betreft. Bij al die 11

12 waargenomen vrouwtjes en juveniele vogels heb ik steeds mijn bedenkingen. Bij mannetjes is elke verwarring uitgesloten. Ik zag ze ooit 2 maal eerder, beide malen in Afrika. Ik kan het nauwelijks geloven. Van een medewerkster krijg ik alleen een vage plaatsaanduiding: ongeveer 4 km voorbij Salin de Badon linksaf (richting Salin de Giraud) en na ongeveer 3 km de open vlakte voorbij het restaurant. We betalen 3 p.p. entree voor Le Badon, dit is altijd een heerlijk plekje om te overnachten. We rijden eerst naar de agrarische vlakte waar de steppekiek zou zitten. We zien geen vogelaars. Een mannetje blauwe kiek jaagt het adrenalinegehalte even omhoog maar helaas. Het is al bijna donker als we bij Salin de Badon aankomen. Tot onze verbazing komen op het meer zo n 1500 kraanvogels slapen. Overwinterende kraanvogels nemen de laatste jaren sterk toe in de Camargue. Op zaterdagmorgen 12 december wandelen we al vóór het ontbijt richting toren. De luid roepende kleine bonte specht krijgen we niet gevonden. We hebben nog maar een paar stappen gezet, als de kraanvogels onder hels kabaal opstijgen. De omgeving van de eerste toren is moerassig met veel struikgewas. Het krioelt van de vogeltjes: cetti s zangers, graszangers, kleine zwartkoppen, staart-, kool- en pimpelmezen, tjiftjafs en zwartkoppen. Als we de rietpluimen zien bewegen, denken we aan de zoveelste cetti s zanger. Het is een bijzonder aangename verrassing als we een foeragerende zwartkoprietzanger in de kijker krijgen. Werkelijk overal roepen waterrallen. Bij de 2 e toren heb je meer uitzicht. Er staan/vliegen overal groepen flamingo s, kraanvogels en grauwe ganzen. Boven ons de melancholieke roep van enkele wulpen. Na het ontbijt fietsen we de prachtige Tour de Valat: weg 3 km terug en dan rechtsaf (richting Le Sambuc). We zien enkele ijsvogeltjes, groepjes koereigers, groepje grauwe gorzen, 2 vuurgoudhaantjes (in een solitaire tamarisk!!) en 2 mannetjes blauwe kiek die ik onmiddellijk op steppekiek verifieer. helaas. Na 3 km is er een uitkijkplatform. Hier staan enkele jagers verdekt opgesteld die hopen op opstijgende ganzen/eenden vanaf het prachtige meer. Wij gaan op het platform staan, daar zijn ze niet blij mee maar een platform is een platform. Qua vogels is het niet bijzonder: een 6tal bruine kieken, wintertalingen, flamingo s, grauwe ganzen, grote en kleine zilverreigers en bergeenden. Na enkele minuten vertrekken de jagers. We rijden de weg nog enkele km s af: rode wouw, bruine kiek, torenvalk en buizerd. Na de lunch ga ik terug naar de vlakte waar de steppekiek gezien zou zijn. Voor me steekt een vos de weg over. Ter plaatse stopt er, na een half uurtje vergeefs turen, een Franse vogelaar. Hij vraagt of ik wat zie. Ik antwoord dat ik busard pâle hoop te zien. Dan moet je 2 km verder zijn, antwoordt hij. Ik vroeg wanneer hij daar gezien is: Avant quelques minutes. Enkele minuten later kom ik hijgend op de plaats aan. Er staan een 10tal vogelaars. Eén minuut te laat, zegt een van de Fransen. Het zal toch niet. De groep bestaat meer uit fotografen dan uit vogelaars. De meesten dragen enorme telelenzen en een kijker maar ik zie slechts één persoon met een telescoop. Ik vraag waar de vogel voor het laatst gezien is. Een minuut later heb ik hem (dankzij de telescoop) in beeld. De vogel zit op de grond. Zoiets geeft onmiddellijk status in de groep. Ik wuif de complimenten bescheiden weg door naar mijn telescoop te wijzen. De slanke gestalte, het fijne kopje, het lichtblauwe verenkleed zijn al eigenlijk al overtuigend genoeg. Je wilt hem ook graag zien vliegen. Alsof de vogel mijn gedachten gelezen heeft, gaat hij op de wieken in een ongelooflijk soepele vlucht (het mannetje steppe- is waarschijnlijk de beste vogelvanger van alle kiekendieven). De vleugelpunt met de smalle, zwarte wig sluit de laatste twijfel uit. Van onderen is de vogel bijna wit. Het komende uur zie ik de vogel nog een vijftal keren opstijgen en jagen. Ik blijf tot de vroege schemering. De teller komt niet onder de 22 als ik de 10 km naar de camper afleg. Loes is al op de hoogte gesteld van deze super waarneming. Vanzelfsprekend blijven we op dit prachtige plekje overnachten. 12

13 De slanke gestalte, het fijne kopje, de witte borst, het lichtblauwe verenkleed zijn kenmerkend voor een steppenkiek in zit. Je wilt hem ook graag zien vliegen. Alsof de vogel mijn gedachten las, gaat hij op de wieken in een ongelooflijk soepele vlucht (het mannetje steppe- is waarschijnlijk de beste vogelvanger van alle kiekendieven). De vleugelpunt met de smalle, zwarte wig is kenmerkend. Van onder is de vogel bijna wit. De lichte kop steekt nauwelijks af bij de bijna witte onderzijde. Een Franse fotograaf die naast me stond toen ik de vogel terug vond, was zo vriendelijk bovenstaande foto s van de vogel door te mailen. Op zondagmorgen 13 december rijden we, na het ontbijt, naar de steppenkiek (10 km). Het gebied ligt op exact 5,7 km vanaf de kruising. Er staat maar 1 vogelaar. Die heeft de steppekiek wel gezien maar dat is al weer een tijdje geleden. Met de telescoop scan ik de gemaaide rijstvlakte en heb de vogel binnen één minuut op de grond, bijna op dezelfde plaats als gisteren. 13

14 Loes heeft het geluk dat hij opvliegt, juist op het moment dat zij door de telescoop kijkt. De sprintende Franse vogelaar is 2 seconden te laat. Overal horen we geknal van jagers. Vóór ons zien we, in blinde paniek, 2 wilde zwijnen de weg oversteken. s Winters moet je op zondag in Frankrijk en Spanje niet in het buitengebied zijn. Langzaam rijden we naar Les-Saintes-Mariesde-la-Mer. Het is nog bewolkt maar in de loop van de dag wordt het heerlijk zonnig. Camping La Brise gaat morgen pas open. We parkeren de camper op de rustige verharde strook aan de zijkant van de camping. Tegen de aangrenzende sloot foerageert een grote gele kwik. We wandelen het stadje in. Bij het Office de Tourisme kunnen we gratis internetten. Daarna brengen we deze zondagmiddag luierend door zoals altijd in het zuiden; lezend, t.v. kijkend en het verslag bijwerkend. Op maandag 14 december installeren we ons om 9.00 uur op camping La Brise. We zijn de eerste gasten na 4 weken sluiting. Even nadat we de stroom aangesloten hebben, valt de 12 volt (na 4 dagen) weer uit: SHIT. We hadden hoop dat het probleem voorbij was. Het wordt een ochtend met veel bellen en mailen. Zo kunnen we niet verder. We lichten alvast Aveco in, onze camperverzekering. Om de zinnen te verzetten fiets ik richting Etang de Consecanière: D 85a, richting Arles. Na 3,5 km (vóór Mas de Cacharel) rechtdoor op het grindpad (waar de harde weg een bocht naar links maakt). Ik ben verbaasd over de volstrekte afwezigheid van steltlopers. In het verleden had ik langs dit grindpad zowel terekruiter als bastaardarend. Achter het huisje bij pont de cinq gorges zijn slechts enkele krooneenden en geoorde futen te zien. Ik fiets het pad zo n 10 km af. Behalve flamingo s, 3 soorten zilvers, ijsvogeltjes, watersnip, slechtvalk, smelleken, blauwe en bruine kieken is er niet veel te zien. Als ik terugkom is de camper perfect op orde en heeft Loes de was gedaan. Dinsdag 15 december is een mooie dag. Een adviseur van Aveco belt ons. Nadat ik het probleem uitgelegd heb, belooft hij dat we door een van hun experts gebeld zullen worden. Dat duurt niet lang. Schade-expert Marcel van Aveco laat ons uitleggen wanneer en hoe de storingen zich voordoen in combinatie met het laadvermogen van de camperaccu s. We hebben pas 2 nieuwe camperaccu s laten installeren, dat blijken echter een gel- en een zuuraccu te zijn. Dat is een doodzonde, die zijn niet compatibel. Het toeval wil dat hij maandag op vakantie naar Spanje gaat. Hij biedt aan een nieuwe gelaccu mee te brengen om de zuuraccu te vervangen. Hij zit even ten noorden van Valencia, een plaats die wij ook zullen passeren. Nu we deze horde genomen hebben, fietsen we Digue a la Mer af. Boven zee zien we grote groepen vale pijlstormvogels en vissende grote sterns. Op het strand bonte strandlopers, strandplevieren, bontbekplevieren en grote aantallen zilverplevieren. Bij de brug (na 5 km) zit een grote groep steltlopers onder geweldige belichting. Als je tientallen jaren naar steltlopers kijkt, wordt het een gewoonte de vogels te scannen op zeldzaamheden. Tussen de 10tallen bonte strandlopers, kleine strandlopers, bontbekplevieren, zilverplevieren, wulpen en tureluurs ontdek ik een steltloper die ik niet onmiddellijk kan thuisbrengen. Pas als ik de vogel in front krijg, zie ik de opgewipte snavel: terekruiter. Na de vogel uitvoerig bekeken te hebben, laat ik hem aan Loes zien. Dat duurt even: zo n zeldzaamheid uit 10-tallen steltlopers uitpikken is voor haar geen vanzelfsprekendheid. Tot overmaat van ramp jaagt een bruine kiek alle vogels op. We blijven nog een uurtje op de brug staan maar krijgen de vogel niet teruggevonden. Na het bruggetje komen er nogal wat stroken met los zand. Loes draait om, ik fiets nog een drietal km verder maar de waarnemingen zijn niet spectaculair. Terwijl Loes op woensdag 16 december door een bijna uitgestorven Les Saintes Maries de la Mer wandelt, maak ik dezelfde fietstocht van gisteren maar dan veel verder: 2 x 30 km waarbij het eindpunt de plaats van de steppekiek is. Ik krijg de terek niet terug gevonden. De landschappen zijn overweldigend. Tot de horizon natuur met slechts sporadisch (heel vriendelijke) fietstoeristen. Nu ik alles op mijn gemak kan afturen, rijf ik een mooie lijst aan soorten bij elkaar: dunbekmeeuw (5), ijsvogel (regelmatig), geoorde fuut, kemphaan, groenpootruiter (slechts enkele), zwarte ruiter (enkele roepende vogels), tureluur (talrijk), 14

15 oeverloper, witgat, bonte strandloper (vele 100den), kleine strandloper (enkele tussen de bontjes), strandplevier (talrijk), bontbekplevier (talrijk), zilverplevier (heel talrijk), goudplevier (een groep van 50 vogels), kluut (talrijk achter de vuurtoren), wulp (talrijk), watersnip, pijlstaart, krakeend, smient, bruine kiek, blauwe kiek ( 2 mannetjes en 1 wijfje), sperwer. Langs het fietspad veel klein spul: roodborsttapuit, kleine zwartkop, provençaalse grasmus, graspieper, graszanger, rietgors, cetti s zangers, zwartkop, tjiftjaf (talrijk), kneu, putter en groepen veldleeuweriken. Ik fiets langs een Natura 2000 project waar broedeilanden zijn aangelegd voor flamingo s en sterns. Sinds er nieuwe broedeilanden zijn aangelegd, doen de flamingo s het erg goed in de Camargue Op de plaats van de steppekiek staat slechts één vogelaar (meer fotograaf dan vogelaar). Ik sta een 100 meter van hem vandaan. Op de grond zit een man bruine kiek die hij weet te fotograferen. Vol trots komt hij de foto van de busard pâle laten zien. Zijn teleurstelling is groot als ik hem op zijn fout wijs. Ik krijg zelf even later een adrenalinestoot als er een man blauwe kiek opduikt. De vlucht van de kleinere man steppekiek is zoveel sierlijker dat ik de blauwe driehoek op de vleugelpunt niet meer nodig heb. Mijn buurman daarentegen is helemaal euforisch. Als ik hem erop wijs dat ook dit geen busard pâle is, ziet hij me duidelijk als iemand die er alleen maar op uit is om zijn feestje te verstieren. Zonder steppekiek en met de wind op kop doe ik 2 uur over de terugweg. Ik besef dat ik meer concessies aan mijn leeftijd moet doen. Bij de camper heb ik moeite mijn been over het zadel te zwaaien. Aiguamolls d Emporda Op grond van het goede nieuws van gisteren rijden we op donderdag 17 december verder zuidwaarts na 57,00 voor 3 nachten betaald te hebben. Via de tolweg ( 26) gaan we bij Boulou de grens over. We rijden via Figueres naar Aiguamolls d Emporda. Op de rustige parking bij infocentrum El Cortalet (N E ) zetten we de camper weg. El Cortalet ligt ten oosten van de GIV-6216 tussen Castello d Empuries en St Pere Pescador. Er 15

16 staat nu ook een slagboom om de parking te verlaten. Men vraagt 5 per auto. Geen probleem, dan staan we s nachts nog veiliger. Bovendien wordt het geld besteed aan het beheer van het gebied. De komende dagen zullen uitwijzen dat het beheer inderdaad professioneler is geworden. Vanaf de observatiehut Aguait Quin Franch kunnen we genieten van 100den ooievaars die op Estany del Cortalet komen invallen. De 5 kraanvogels steken er, qua lengte, duidelijk bovenuit. Op het water liggen minder soorten dan vorige jaren. De meerderheid bestaat uit wintertalingen, slobeenden en dodaarsjes. Wat verder lopen een vijftal damherten. Regelmatig vliegt er een ijsvogel heen en weer. We missen pijlstaarten en smienten. Misschien is de winter niet streng genoeg. Pal onder ons foerageert een watersnip. Als we terug naar de camper wandelen, zijn bijna alle bezoekers verdwenen. Even later staan we helemaal alleen. Ondanks de verbodsborden ervaren we nooit problemen hier te overnachten. De volgende ochtend (vrijdag 18 december) is het heerlijk opstaan. Achter de camper roept een iberische groene specht. In de ochtendschemering heb je het hele gebied voor jezelf. Terwijl Loes het ontbijt klaarmaakt scan ik Estanay del Cortalet vanuit Aguait Quin Franch. Het is een prachtig gezicht witte ooievaars en kraanvogels door elkaar te zien lopen. Het lijkt alsof de ooievaars met hun snavelgeklepper het getrompetter van de kranen proberen te overtreffen, dat lukt dus niet. Na het ontbijt maken we onze traditionele 9 km lange wandeling. De gebieden bij Mas de Mata worden veel professioneler beheerd dan vroeger. Er ligt een prachtige plas-dras vlakte met 2 zwarte ibissen, 100den watersnippen, goudplevieren (groep van 24 invallend), enkele zwarte ruiters, 10tallen bonte strandlopers, koereigers, grote en kleine zilvers, grote gele kwikken en enkele bruine kieken. Op zee is het erg rustig. Ik kan geen parelduikers ontdekken, zelfs geen drieteentjes. Ik constateer wel dat de zonering van het beschermde strand veel beter geregeld is. Het broedgebied van de grielen is duidelijker afgebakend. We missen soorten die anders een makkie zijn zoals hop, steenuil, blauwborst en buidelmees. Waar de zwartkoprietzangers normaal huizen, is de begroeiing verwijderd. 3 Uur later zitten we in de camper aan de koffie. Na de koffie gaan we op de fiets naar Castello d.empuries (5 km). Aan de rand van het stadje een groep luidruchtige halsbandparkieten. We bezoeken traditiegetrouw het restaurantje Can L Anton (N E ). Voor 10 p.p. genieten we van een voortreffelijke maaltijd. Tijdens de koffie maken we gebruik van de gratis wifi. Loes fietst terug naar de camper. Ik besluit het 6 km verder gelegen Estany de Vilaüt te bezoeken. Dit is een in het binnenland gelegen zoetwatermeer met een aangrenzend rietmoeras (aan de overkant van de weg). Ook dit gebied wordt beter beheerd en is beter gezoneerd hoewel dat aan de waargenomen soorten niet te merken is. s Avonds wil Loes nog wat foto s nemen van de invallende ooievaars. Het geknal van jagers klinkt zo dichtbij dat heel de vogelbevolking in paniek opvliegt. Het hele meer is leeg op enkele dove dodaarsjes na. Het geknal blijft doorgaan tot in het donker. We hebben nu al schrik om aar de Ebrodelta te gaan waar de jacht helemaal hysterische vormen aanneemt. Hier worden zelfs de fietspaden afgesloten zodat de jagers (vaak midden in de natuurgebieden) hun gang kunnen gaan. 16

17 De prachtige wandeling in Aiguamolls d Emporda. Hier kun je met je 80 nog vogels kijken. In de schemering vielen tientallen witte ooievaars in op Estanay del Cortalet 17

18 Vanuit de schuilhut Aguait Quin Franch kon Loes foto s nemen van waterral en watersnip Op zaterdagmorgen 19 december is de rust weer terug op de plas voor Aguait Quin Franch. Het krioelt ouderwets van de vogels. Ook de witte ooievaars zijn teruggekeerd. Ik zie nog net de 5 kraanvogels opstijgen. Na het ontbijt verlaten we Aiguamolls en rijden naar St. Pere Pescador. We doen boodschappen in de grote nieuwe supermarkt vlak voor het dorp. We tanken hier voor 0,86 (!!!) diesel per liter. In het stadje houden we, voorbij de brug, bij de 2 rotondes links aan en rijden op een goed grindpad langs de rivier El Fluvia. Een eventuele overwinterende visarend kunnen we niet ontdekken (vorige jaren wel). We rijden tot het strand. 18

19 Ook hier zijn de zaken beter georganiseerd. Op het water gen parels maar wel 2 zeekoeten en op het strand de eerste drieteen tussen een groep strandplevieren. We rijden terug naar de rotonde en rijden nu richting campings Las Dunas en Ballena Allegre II. Achter de laatste camping hadden we in het verleden soms grielen. Het gebied ligt er nog steeds mooi bij maar lijkt wat te begroeid voor onze doelsoort. Via de AP 7 (tol 9,60) nemen we voorbij Barcelona afslag 29 (tol 3,90) en rijden richting Vilanova i la Geltru tot de camping Vilanova Park om het weekend door te brengen. Dit is een ACSI camping ( 16 per dag) met goede voorzieningen; mooi, zuiver sanitair, cafetaria, supermarkt (wel prijzig), pinautomaat, wasmachines en grote staanplaatsen. WIFI kost 5 voor (effectief) 6 uur internet. Bij gebruik van een drankje kun je in de cafetaria gratis 1 uur internetten. Ondanks de zonnige weersvoorspelling blijft het de gehele dag bewolkt. Op zondag 20 december is het bewolkt. We gaan s middags eten in het restaurant van de camping. In het weekend kost een menu 14,00 exclusief drank. We eten onverwacht goed. Een goede fles wijn maakt de maaltijd compleet. Ik repareer de lekke achterband van mijn mountainbike (liever hier dan 30 km van de camper). Tot mijn stomme verbazing staat hij s avonds nog hard. Onze Tomtom, die het na 3 december niet meer deed, blijkt ineens weer te merken. Nu de 12 volt nog. De Ebrodelta Op maandag 21 december rijden we na het ontbijt richting Ebro delta (tol 26,90). Een telefoontje van Marcel doet ons doorrijden naar een camping Torre de la Sol (90 km ten zuiden van de Ebro). Hij heeft een nieuwe gelaccu bij. Marcel verwisselt de zuuraccu voor de gelaccu en zet en passant de chauffeursstoel vast die al jaren aan het wiebelen was. We hopen dat we nu eindelijk van het probleem af zijn en rijden terug naar de Ebro Delta over de N 340. Dit traject is verkeersluw, voor een deel nieuw en vermijdt elk stadje. In de Ebrodelta installeren we ons op de camperplek achter restaurant La Casa de Fusta (N E ) gelegen aan de prachtige Bassa de l Encanyissada, een vogelrijk (maar niet jachtvrij) meer. We kennen de plek nauwelijks terug. De groezelige grindplek waarboven sommige winters kwakken en roerdompen vlogen is onherkenbaar veranderd in een grote, professionele camperplek. Enkele jaren geleden stonden we hier praktisch alleen, nu staat het vol met campers. Het zijn wel allemaal mensen met een fijne mentaliteit. Met velen van hen hebben we leuke gesprekjes waarbij we vooral reiservaringen uitwisselen. Even voor het schemeren wandelen we (2 hoppen) naar de verste uitkijktoren (900 meter). We tellen 32 bruine kieken die boven het riet hangen. Dit is een bekende slaapplaats. Boven het water vliegen 10tallen rotszwaluwen. Het aantal ijsvogeltjes is bizar. Aan de achterkant van de camperplek heb ik er 4 in één beeld. Als we terugwandelen zien we een prachtige slaapvlucht van 1000den spreeuwen, een mooie afsluiting van de dag. Bovendien is ons humeur sterk gestegen want we hopen dat we eindelijk van ons probleem af zijn. 19

20 Het aantal ijsvogeltjes in de Ebrodelta is bizar. We zagen er meer dan 100 Geen UFO of een reuzeninsect maar een speelse slaapvlucht van spreeuwen. Het betreft gewone spreeuwen die in Spanje overwinteren. 20