De vereniging in de praktijk

Transcriptie

1 De vereniging in de praktijk doormr. F.C. Kollen (Körte & De Wit advocaten, Bussum) Kluwer-Deventer-1995

2 Inhoud Vöorwoord V 1. DEVERENIGING Vrijheid van vereniging Geschiedenis De verscheidenheid aan verenigingen Wettelijke bepalingen Waar is het verenigingenrecht geregeld? Wijziging wettelijke bepalingen Systematiek van de wettelijke bepalingen Bestuurders of bestuursleden Inrichting van Statuten en reglementen Aanpassing van de Statuten Verenigingen Typen verenigingen Wanneer is er sprake van een vereniging? Rechtspersoon Vermögensrecht Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid Hoe ontstaat een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid? Koninklijke goedkeuring Vereisten vereniging met volledige rechtsbevoegdheid Gevolgen van volledige rechtsbevoegdheid Vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid Hoe ontstaat een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid? Afdelingen van verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid Gevolgen van de beperkte rechtsbevoegdheid Inschrijving in het Verenigingenregister Registergoederen en nalatenschap 10 VII

3 Aansprakelijkheid van bestuursleden bij beperkte rechtsbevoegd heid De oprichting Duur Oprichting voor onbepaalde tijd Vermelding oprichtingsdatum DE VERENIGING ALS ORGANISATIE Naam Keuze van de naam Gebruik van de naam Coöperatie/Onderlinge waarborgmaatschappij Verwarring Zetel en woonplaats Zetel Woonplaats en inschrijving Woonplaats en procedures Doel Welk doel? Winstuitkering niet als doel Openbare orde Overschrijding van het doel Hoe te handelen bij doeloverschrijding? Inrichting van de vereniging Organen Het begrip'orgaan' Andere Organen Besluiten van Organen Commissies, werkgroepen, stuurgroepen e.a Vrijwilligers Vrijwilligers Verantwoording Besluit Democratiseringsregelen Sociaal Cultureel Werk Werknemers Rechtspositie werknemer Verhouding werknemer/vereniging 23 VIII

4 De werknemer als bestuurs- of commissielid Bestuurslid en werknemer Het ontslag van een werknemer Raad van commissarissen Statutaire regeling Bestuurslid-commissaris Het uitoefenen van toezicht Het mede-ondertekenen van de jaarstukken Tegenstrijdig belang De ondernemingsraad DE LEDEN Leden Aantal leden Geen leden Lidmaatschap Wie zijn lid? Aangeslotenen Ereleden en leden van Verdiensten Donateurs of begünstigende leden Persoonlijk lidmaatschap Lidmaatschap van minderjarigen Gezamenlijk lidmaatschap Dubbel lidmaatschap Het lidmaatschap van een failliet Lidmaatschapsconstructies Vrijheid van keuze Alleen natuurlijke personen lid Alleen rechtspersonen lid Natuurlijke en rechtspersonen lid Toelating tot lidmaatschap Wie kunnen als lid worden toegelaten? Stilzwijgende toelating Toelatingseisen en ballotage Gelijke behandeling Leeftijdsgrens bij toelating Wie beslist over de toelating? Binnen welke termijn? Aanvane lidmaatschao IX

5 3.5. Gedragingen van de leden Omgangsvormen Volgens de regeis en toch onredelijk Het belang van art. 2: Rechten van de leden De rechten van een lid Rechten uit overeenkomsten (ledencontract) Verplichtingen van de leden De verplichtingen van een lid Verplichtingen in Statuten en reglementen Verbintenissen Verplichtingen uit overeenkomsten (ledencontract) Beeindiging lidmaatschap Einde lidmaatschap Einde lidmaatschap door de dood Einde lidmaatschap bij ontbinding, faillissement en surseance Opzegging lidmaatschap Opzegging door de vereniging Opzegging door het lid Te allen tijde Opzegging bij beperking rechten of verzwaring verplichtingen Opzegging bij fusie of omzetting Redelijkerwijs geen voortduring van het lidmaatschap Opzeggingstermijn Beroep tegen een opzegging Ontzetting (royement) Ledenregistratie Ledenregister Wet Persoonsregistraties Hoofdregel Vrijstelling Voorwaarden voor vrijstelling Het verstrekken van ledenlijsten aan derden HET BESTUUR Wettelijke regeling Het bestuur als orgaan Welk bestuur? Plaatsvervangende bestuursleden 56 X

6 Benoeming bestuursleden Benoeming Wie kunnen tot bestuurslid worden benoemd? Bestuursleden-rechtspersonen Wie benoemt de bestuursleden? Kwaliteitszetel Kandidaatstelling in het algemeen Kandidaatstelling bestuursleden Kandidaatstelling bij benoeming buiten vergadering Benoeming na een bindende voordracht Benoeming en leeftijd Aansluitende herbenoeming Rooster van aftreden Samenstelling van het bestuur en taakverdeling Het aantal bestuursleden Bestuursfuncties Taakverdeling Dagelijks bestuur Bestuurslid-commissaris Het schorsen van een bestuurslid Beeindiging bestuurslidmaatschap Aftreden Ontslag Aftreden van het gehele bestuur Motie van wantrouwen Het bestuur bestuurt Wat moet onder 'besturen' worden verstaan? De bestuursleden afzonderlijk Bevoegdheden van het bestuur Wettelijke beperking bestuursbevoegdheid Verplichtingen van het bestuur Jaarverslag van het bestuur Jaarstukken Financieel verslag van het bestuur Ondertekening jaarstukken Decharee Aansprakelijkheid van bestuursleden 13 XI

7 5. DE ALGEMENE VERGADERING XII De algemene vergadering De algemene vergadering als orgaan De benaming van de algemene vergadering De algemene vergadering het hoogste orgaan? Samenstelling van de algemene vergadering De gewone algemene vergadering De ledenraad Het aantal afgevaardigden De verkiezing van de afgevaardigden Mandaat van de afgevaardigden Niet aanwezige stemgerechtigden (volmacht) De bijeenkomst van de algemene vergadering Toegang van de leden Toegang van geschorste leden en hun raadsman Toegang van niet-leden Toegang van de media Besloten vergadering Leiding en notulering van de algemene vergadering De voorzitter De voorzitter van een buitengewone vergadering Vergadervoorzitter Handhaving van de orde De secretaris ter vergadering Notuleren Het bijeenroepen van de algemene vergadering De jaarlijkse algemene vergadering Buitengewone algemene vergadering Een algemene vergadering op verzoek van de leden Bijeenroeping door de leden Wijze van bijeenroeping door het bestuur Wijze van bijeenroepen op verzoek van de leden Termijn en plaats van bijeenroeping Quorumeis/tweede vergadering Een niet-bijeengeroepen algemene vergadering Afdelingsvergadering Agenda Onderwerpen agenda Bekendmaking agenda Later ineekomen voorstellen

8 Amendementen Moties Voorstel van orde Stemverklaring Bevoegdheden van de algemene vergadering Referendum Besluiten van de algemene vergadering DE AFDELING De positie van de afdeling De afdeling in de wet Wanneer is er sprake van een afdeling? Type afdeling De afdeling als orgaan De dualistische taak van een afdeling Afdelingen met en zonder rechtspersoonlijkheid Afdelingen met rechtspersoonlijkheid Afdelingen zonder rechtspersoonlijkheid Combinatie van afdelingen Afdelingen en lidmaatschap Afdelingen met eigen rechtspersoonlijkheid Afdelingen zonder eigen rechtspersoonlijkheid Het instellen en opheffen van afdelingen Het instellen van afdelingen Het opheffen van afdelingen Beeindiging afdelingen met rechtspersoonlijkheid Beeindiging afdelingen zonder rechtspersoonlijkheid Ontbinding hoofdvereniging Afgevaardigden Verkiezing afgevaardigden Duur benoeming afgevaardigden Bepaling van het aantal afgevaardigden Evenredige vertegenwoordiging Geen evenredige vertegenwoordiging Het mandaat van de afgevaardigden Stemrecht, schorsing en ontslag afgevaardigden 104 XIII

9 XIV Het afdelingsreglement Wat dient te worden geregeld? Taken en bevoegdheden van de afdeling Geschillen tussen de afdelingen Rekening en verantwoording op afdelingsniveau Het vermögen van de afdeling Bezittingen en schulden van de afdeling Het beheer door een afdeling Het einde van een afdeling HET NEMEN VAN BESLUITEN EN STEMMEN Besluiten Een besluit Besluiten van de algemene vergadering Besluiten van het bestuur Besluiten van anderen Besluiten van individuele leden Besluiten van rechtsprekende Colleges Waar worden besluiten genomen? Besluiten tijdens vergaderingen Buiten vergadering genomen besluiten Referendum Stemrecht Stemgerechtigde leden in de algemene vergadering Stemrecht van jeugdleden Stemmen bij volmacht Wie hebben geen stemrecht? Stemgerechtigde leden in de ledenraad Het stemrecht van niet-leden Nietige stemmen Het aantal stemmen Het aantal stemmen in de algemene vergadering Het aantal stemmen in de ledenraad De stemprocedure Het in stemming brengen De wijze van stemmen Wie bepaalt de uitslag van de stemming? Betwisting juistheid oordeel voorzitter De gevolgen van een nieuw besluit

10 Besluiten bij meerderheid Meerderheid Gewone meerderheid Gekwalificeerde meerderheid Algemene stemmen Een voorgeschreven aantal uit te brengen stemmen (quorumeis) Het beoordelen van de meerderheid Nietigheid van besluiten Wanneer is een besluit nietig? Wat zijn de gevolgen van een nietig besluit? Bekrachtiging van een nietig besluit Herstel van een nietig besluit De procedure tot vaststelling van de nietigheid Vernietigbaarheid van besluiten Wanneer is een besluit vernietigbaar? Wegens strijd met de wettelijke en statutaire bepalingen die de totstandkoming van besluiten regelen Wegens strijd met de reglementen Wegens strijd met de redelijkheid en billijkheid Wat zijn de gevolgen van een te vernietigen besluit? Herstel van een vernietigbaar besluit De vernietiging van het besluit Termijn vordering vernietiging De procedure tot vernietiging van een besluit Gevolgen van nietige en vernietigde besluiten voor derden Gevolgen ten opzichte van derden Ongeldige benoeming bestuursleden VERTEGENWOORDIGING Vertegenwoordiging Wie vertegenwoordigt wie? Wanneer is er sprake van vertegenwoordiging? Wettelijke regeling Vertegenwoordiging door het bestuur 138 Het bestuur is altijd vertegenwoordigingsbevoegd 138 Verteeenwoordipinssbevoeedheid bestuur: onbenerkt en onvoor- gg p waardelijk Voorafgaande besluitvorming 139 XV

11 8.3. Vertegenwoordiging door bestuursleden Een of meer bestuursleden Vertegenwoordiging door bestuursleden: onbeperkt en onvoorwaardelijk Vertegenwoordiging door gemachtigde bestuursleden Vertegenwoordiging door anderen dan bestuursleden Inschrijving van de vertegenwoordigingsbevoegdheid De bescherming van de vereniging en van derden Onbevoegde vertegenwoordiging Vertegenwoordiging en doeloverschrijding Alsnog nakomen Gewekte schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid Vertegenwoordiging bij een tegenstrijdig belang DE VERENIGING ALS PROCESPARTIJ De vereniging als procespartij De verschillende procedures Wel of niet procederen? Wie vertegenwoordigd de vereniging ter zitting? Bestuursleden als getuige Rechtsbijstand Bij stand van een deskundige Wel of geen advocaat De kosten van een procedure Procederen kost altijd tijd en geld Gefinancierde rechtshulp Griffierechten Procedures bij een ander dan de burgerlijke rechter Procedure tegen de overheid Procedure tegen de bedrijfsvereniging Fiscale procedures De vereniging als verdachte Procedures bij de burgerlijke rechter Welkerechter? Dagvaardingsprocedure Verzoekschriftprocedure Kort geding 154 XVI

12 9.6. De vereniging en een procedure Procedure van de vereniging Procedure over de vereniging Procedure tegen de vereniging Procedure minderjarige tegen de vereniging Wie kan tegen de vereniging procederen? Enkele procedures De procedure van de vereniging tegen een lid De procedure tegen een bestuurslid De procedure tegen een werknemer Procedure tot rectificatie van de inschrijving bij het Verenigingenregister Omzetting van een vereniging in een stichting Collectieve belangenbehartiging Recht van enquete Procedures over financien Verslag van het bestuur Afgifte van boekhouding en andere bescheiden Rekening en verantwoording van een bestuurslid Rekening en verantwoording door anderen dan bestuursleden Benoeming bewaarder en inzage stukken Strafrechtelijke vervolging van (bestuurs-)leden De procedure omtrent de nietigheid van een besluit Het vorderen van de nietigheid van een besluit Bindend karakter van een uitspraak over een nietig besluit De procedure tot vernietiging van een besluit De procedure tot vernietiging van een besluit De door een bestuurslid gevorderde vernietiging De door de vereniging gevorderde vernietiging De door een belanghebbende gevorderde vernietiging Termijn vordering vernietiging Bindend karakter van een uitspraak over een vernietigd besluit FINANCIEN Boekjaar Boekjaar = kalenderjaar Belang van het boekjaar Boekjaar bij omni-verenigingen Verenigingsjaar, contributiejaar 168 XVII

13 10.2. Contributie Wettelijke regeling Statutaire regeling Contributie na beeindiging lidmaatschap Bijdragen in tekorten Boekhouding Boekhoudplicht Computermatige boekhouding Bewaarplicht Bewaarplicht tijdens het bestaan van de vereniging Bewaarplicht na ontbinding van de vereniging Het leveren van bewijs Strafbaar feit Verslag van het bestuur Verantwoording door het bestuur Jaarverslag Balans en Staat van baten en lasten Ondertekening van de jaarstukken Decharge Commissarissen Controle van de jaarstukken Raad van Commissarissen Accountant Kascommissie Bijstand van deskundigen Inlichtingen Publikatie van de jaarstukken Winst Begroting Batig saldo Vaststelling en uitkering batig saldo Verdeling van goederen AANSPRAKELIJKHEID Leden en aansprakelijkheid Aansprakelijkheid van bestuursleden 184 XVIII

14 11.3. Aansprakelijkheid bij beperkte rechtsbevoegdheid Aansprakelijkheid bestuursleden bij beperkte rechtsbevoegdheid Niet-aansprakelijk bij beperkte rechtsbevoegdheid Aansprakelijkheid van anderen dan bestuursleden bij beperkte rechtsbevoegdheid Aansprakelijkheid na de inschrijving bij beperkte rechtsbevoegdheid Aansprakelijkheid van bestuursleden tegenover de vereniging Het bestuur Aansprakelijkheid van een bestuurslid jegens de vereniging Aansprakelijkheid bij niet behoorlijke taakvervulling Daadwerkelijke aansprakelijkheid Mede-aansprakelijkheid bij niet behoorlijke taakvervulling Aansprakelijkheid van bestuurslid en decharge Aansprakelijkheid van bestuurslid bij faillissement Aansprakelijkheid van een bestuurslid-rechtspersoon Aansprakelijkheid van bestuursleden tegenover derden Aansprakelijkheid bestuurslid bij niet-inschrijving Aansprakelijkheid bestuurslid bij onrechtmatige daad Aansprakelijkheid bestuurslid jegens fiscus en bedrijfsvereniging Wet Bestuurdersaansprakelijkheid (WBA) Alleen van toepassing op commerciele verenigingen Op welke wetten heeft de WBA betrekking? Wie worden als bestuursleden aangemerkt? Meldingsplicht Waar melden? Wanneer melden? Ontvangstbevestiging Rechtsgeldige melding? Geldigheidsduur van een melding Uitstel van betaling of kwijtschelding Aangifte en invordering Wanneer aansprakelijk bij onbehoorlijk bestuur? Aansprakelijkheid bij rechtsgeldige melding Aansprakelijkheid bij niet-rechtsgeldige melding Aansprakelijkstelling Bezwaar en beroep Verhaalsmogelijkheden Aansprakelijkheid van de directeur 199 XIX

15 12. REGELS IN DE VERENIGING Regeis Waarom regeis? Welkeregels? Reglementering Wettelijke bepalingen zoveel mogelijk in de Statuten De wet Welke wettelijke bepalingen? Verenigingsrechtelijke bepalingen Wanneer wel of niet afwijken van wettelijke bepalingen? Statuten Vaststelling Statuten bij oprichting Verplichte onderwerpen in de Statuten Wijziging van de Statuten Uitsluiting van een statutenwijziging Beperking van een statutenwijziging Het besluit tot wijziging van de Statuten Procedure bij wijziging van de Statuten Inwerkingtreding Statuten en wij zigingen Wie is bevoegd de notariele akte te doen opmaken? Deponering Statuten Openbaarmaking Statuten en reglementen Statutenwijziging en gesloten overeenkomsten Handelen in strijd met de Statuten Reglementen Wettelijke regeling Het afdelingsreglement Het nut van reglementen Wat wel en wat niet reglementeren? Vaststelling van reglementen Handelen in strijd met de reglementen Interpretatiegeschillen HET OPLEGGEN VAN STRAFFEN Normen en waarden Omgangsregels Gebods-en verbodsbepalingen Redelijkheid en billijkheid 218 XX

16 13.2. Het opleggen van straffen Wanneer kan een straf worden opgelegd? Wie zijn bevoegd straffen op te leggen? Strafoplegging door tuchtcommissie en commissie van beroep Beroep Tuchtreglement Bepalingen in een tuchtreglement Handleiding voor rechtsprekende commissies De rechten van de overtreder Het sanctiepakket De schorsing van leden Duur van de schorsing De schorsing van bestuursleden Overige sancties Cumulatie van sancties De ontzetting Wanneer ontzetting? Wie is tot ontzetting bevoegd? Procedure bij ontzetting Beroep tegen ontzetting Opzegging en ontzetting Beleidsmaatregel Samenloop van royementen Royement door overkoepelende bond Royement door de vereniging Toetsing opgelegde straffen door de rechter Rechterlijke toetsing Inkortgeding Welke straf is redelijk en billijk? Meervoudige bestraffing Cumulatie Tuchtrecht en strafrecht SAMENWERKING EN FUSIE Samenwerking Samenwerken om doel te bereiken Samenwerking door middel van een overeenkomst Samenwerking bij een omni-vereniging Samenwerking door middel van een stichting 236 XXI

17 De aan de vereniging gelieerde stichting Samenwerking als voorloper van een fusie Fusie Vermenging Fusievormen Procedure Besluitvorming door algemene vergadering Oprichting van de nieuwe vereniging Feitelijke fusie Constructie Vermögen Overdracht van vermögen Overdracht van vermögen na vereffening De feitelijke fusie en overeenkomsten De juridische fusie Constructie Specifieke kenmerken van de juridische fusie Scenario Besluit algemene vergadering Fusievoorstel Toelichting bij fusievoorstel Jaarrekening Schuldeisers De juridische fusie en overeenkomsten Vernietiging van de juridische fusie Fusie en lidmaatschap Lidmaatschap en de feitelijke fusie Lidmaatschap en de juridische fusie HET EINDE VAN DE VERENIGING Duur van de vereniging Onbepaalde tijd Bepaaldetijd Duurverlenging De omzetting De omzetting in een andere rechtspersoon Procedure bij omzetting Rechterlijke machtiging Omzetting van vereniging in stichting Omzetting van stichting in vereniging 257 XXII 238

18 De ontbinding van de vereniging De ontbinding Ontbinding door een besluit van de algemene vergadering Ontbinding door een bepaalde gebeurtenis Ontbinding in geval van faillissement Ontbinding door het geheel ontbreken van leden Ontbinding door de Kamer van Koophandel Ontbinding door de rechter Onderbewindstelling Wanneer bewindvoering? Gevolgen van onderbewindstelling Inschrijving in het Verenigingenregister Einde onderbewindstelling De verejfening De vereffening Wanneer vereffening? Wie vereffent? Bestuursleden-vereffenaars Door rechtbank benoemde vereffenaars Taken vereffenaar Activiteiten tijdens de vereffening Meer schulden dan baten Overschot Rekening en verantwoording vereffenaar Verzet Het einde van de vereffening en een mogelijke heropening Inschrijving in het Verenigingenregister Bewaarplicht nadat de vereniging heeft opgehouden te bestaan272 Duur bewaarplicht 272 Wat bewaren? 272 Wie moet bewaren? 272 Verplichtingen van de bewaarder Surseance en faillissement Surseance Faillissement De curator XXIII

19 16. HET VERENIGINGENREGISTER Verenigingenregister Openbaar register Kosten inschrijving Incasso door Kamer van Koophandel Uittreksels en afschriften Inschrijving van de vereniging Inschrijving vereniging met volledige rechtsbevoegdheid Inschrijving vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid Inschrijving na wijziging rechtsbevoegdheid Overige inschrijvingen Wie schrijft in? Registratienummer Bij welk Verenigingenregister? Deponering Statuten en overige stukken Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid Vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid Deponering statutenwijzigingen Deponering overige stukken Inschrijving van persoonsgegevens Personalia Inschrijving van vertegenwoordigingsbevoegde bestuursleden Inschrijving van andere tot vertegenwoordiging bevoegde personen Inschrijving van gevolmachtigden Juistheid en volledigheid van inschrijving en deponering Het belang van een correcte inschrijving Jaarlijkse opgave Gedwongen correctie bij onjuiste of onvolledige inschrijving Voorgeschreven formulieren Formulieren Formulier A Formulier B Formuliere Formulier D Formulier E Formulier G Formulier H 286 XXIV

20 Bijlagen Burgerlijk Wetboek Boek 2, art. 1-52, en Wet Bestuurdersaansprakelijkheid 313 Besluit genormeerde vrijstelling 324 Besluit verenigingenregister 339 Kamers van Koophandel 343 Artikelenregister 349 Zakenregister 353 XXV