Beleidsplan Schuldhulpverlening

Transcriptie

1 Beleidsplan Schuldhulpverlening Bunnik De Bilt Utrechtse Heuvelrug Wijk bij Duurstede Zeist Definitief, 25 juni 2012

2 Inhoud Inhoud Inleiding Visie op schuldhulpverlening Integrale schuldhulpverlening Integrale hulpverlening Ketenpartners en regie Preventie en nazorg Toegankelijkheid schuldhulpverlening Klantprofielen Situatie met kinderen Recidive hernieuwde aanvraag Fraude Ex-zelfstandige ondernemers Maximering doorlooptijd aanvraag Kwaliteit Resultaten... 9 Bijlage 1: MJB Sociale-en economische participatie Bijlage 2: proces schuldhulpverlening Bijlage 3: Beleidsregels Toelating tot de schuldhulpverlening RSD

3 1. Inleiding Op 1 juli 2012 treedt de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) in. Op basis van deze wet moeten gemeenten een beleidsplan vaststellen. Het beleidsplan beschrijft hoe de gemeente de schuldhulpverlening aan zijn inwoners vormgeeft. De schuldhulpverlening moet breed toegankelijk zijn en een integraal karakter hebben. Dat houdt in dat er ook aandacht moet zijn voor de omstandigheden waaronder de schulden zijn ontstaan. Verder bepaalt de Wgs dat in het plan een aantal onderwerpen aan de orde moeten komen. Preventie, het formuleren van uitsluitingsgronden, wachttijden en borging van de kwaliteit zijn onder andere de verplichte onderwerpen waar in het plan aandacht besteed moet worden. Bureau Schuldregeling van de Regionale Sociale Dienst Kromme Rijn Heuvelrug (RSD) voert sinds 2006 de schuldhulpverlening uit voor de gemeenten Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist. Deze gemeenten hebben beleidskaders geformuleerd waarbinnen de RSD opereert. De schuldhulpverlening wordt door de RSD al zodanig professioneel en integraal vormgegeven dat de implementatie de Wgs geen grote inhoudelijke wijzigingen met zich meebrengt. In het beleidsplan Schuldhulpverlening van de Regionale Sociale Dienst Kromme Rijn Heuvelrug treft u de visie van het bestuur van de RSD op de schuldhulpverlening aan. Dit binnen de door de gemeenten vastgestelde beleidskaders. Deze kaders treft u in bijlage 1 aan. Dit beleidsplan is bedoeld om te voldoen aan de nieuwe wet en gaat in op alle onderwerpen die de Wet gemeentelijk schuldhulpverlening verplicht stelt. In bijlage 2 is de werkwijze van de RSD en de producten schuldhulpverlening beschreven. Begripsbepaling In dit beleidsplan wordt gesproken over schuldhulpverlening en schuldregeling. Een schuldregeling omvat alle activiteiten die bureau Schuldregeling onderneemt om tot een oplossing van de schulden te komen. Schuldhulpverlening is breder en omvat ook alle activiteiten die tot doel hebben om de situatie te stabiliseren. Schuldhulpverlening hoeft niet altijd te resulteren in een schuldregeling. 2

4 2. Visie op schuldhulpverlening Momenteel voeren de gemeenten schuldhulpverlening uit vanuit hun algemene zorgplicht voor de inwoners. Met de invoering van de wet heeft iedere ingezetene van Nederland die hier rechtmatig verblijft recht op schuldhulpverlening. In het voorjaar van 2011 hebben de RSD-gemeenten het meerjarenbeleidsplan Sociale en Economische participatie vastgesteld. De inhoud hiervan sluit vrijwel naadloos aan op de nieuwe wet (zie bijlage 1). Veel elementen die in de nieuwe wet zijn opgenomen staan al in dit meerjarenbeleidskader. Vanuit deze beleidskaders hebben wij de volgende visie op de schuldhulpverlening geformuleerd: Visie Schuldhulpverlening is er voor alle inwoners met schulden van de gemeenten Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist. Achterliggende problemen worden eveneens aangepakt om financiële problemen met succes en duurzaam te bestrijden. Dit doen we samen met onze ketenpartners. Daarbij blijft de verantwoordelijkheid voor het slagen van dit traject liggen bij de klant en schuldeiser(s). Met deze visie: stellen wij elke inwoner zo optimaal mogelijk in staat een duurzaam sociaal bestaan op te bouwen. Daarbij zijn het verkrijgen of behouden van werk, een goede psychosociale gezondheidssituatie en het voorkomen van een sociaal isolement belangrijke graadmeters; beperken we de maatschappelijke kosten als gevolg van schulden 1 (zoals armoede, sociale uitsluiting, huisuitzetting, onverzekerbaarheid, afsluiting van gas en licht); is de eigen verantwoordelijkheid van de klant een belangrijke voorwaarde voor een succesvol schuldhulpverleningstraject; heeft de schuldhulpverlening die de RSD biedt een integraal karakter. 1 Schuldhulpverlening loont! Een onderzoek naar de kosten en baten van schuldhulpverlening o.l.v. van Dr. Nadja Jungmann van de Hoge School Utrecht en Dr. Roeland van Geuns van Regioplan. 3

5 3. Integrale schuldhulpverlening 3.1 Integrale hulpverlening Volgens de wet moet de schuldhulpverlening een integraal karakter hebben. Essentieel is de samenwerking en afstemming tussen de RSD en de professionele en vrijwillige hulpverleners. Bij de schuldhulpverlening hebben we niet alleen aandacht voor het oplossen van de financiële problemen van een klant, maar ook voor omstandigheden die in verband staan met de financiële problemen. Oorzaken zijn bijvoorbeeld budgetproblemen ( niet rond kunnen komen ), problemen met het op orde brengen en houden van de administratie. Ook psychosociale problemen kunnen een rol spelen. Dit uit zich bijvoorbeeld in relatieproblemen, gezondheidsproblemen, verslavingsproblematiek, of een problematische gezinssituatie. In geval van dergelijke oorzaken wordt verwezen naar gespecialiseerde ketenpartners. Dit is voor de klant niet vrijblijvend. 3.2 Ketenpartners en regie De RSD voert de regie op het gebied van samenhang in de aanpak van (problematische) schulden. De consulent schuldhulpverlening stelt samen met de klant een plan van aanpak op. In dit plan worden de afspraken, de doorlooptijden en de te ondernemen acties vastgelegd. Indien de problematiek dat vereist, worden ketenpartners betrokken. Dit kunnen bijvoorbeeld het maatschappelijk werk, de verslavingszorg en psychiatrie zijn. Ook het meldpunt Zorg en Overlast en het signaleringsnetwerk zijn belangrijke instrumenten. Een klant kan ook geïndiceerd worden voor een Eigen kracht conferentie. In die gevallen wordt het netwerk van de klant nauw betrokken bij het beheersbaar krijgen en houden van de problematiek. 3.3 Preventie en nazorg In samenwerking met gemeente, professionals en vrijwilligers zal bureau Schuldregeling aan preventie doen. Thuisadministratie en administratieve hulp Diverse professionele en vrijwilligersorganisaties zoals Kwintes, Humanitas, het Gilde, ouderenbonden en kerkelijke organisaties bieden hulp bij de thuisadministratie. Door samen met de klant de administratie op orde brengen en zo zicht te krijgen op de financiële situatie kunnen (nieuwe) schulden worden voorkomen. Binnen de RSD helpt de formulierenbrigade. Naast het eenmalig ordenen van administratie, helpen zij ook klanten met het invullen van formulieren. Dit werkt preventief omdat ook direct voorliggende voorzieningen aangevraagd kunnen worden. Door op een actieve manier hulp aan te bieden bij het invullen van het aanvraagformulier Schuldhulpverlening, wordt uitval gedeeltelijk voorkomen. Sociaal Raadslieden Binnen de gemeenten Zeist en Wijk bij Duurstede wijst Sociaal Raadslieden mensen op hun rechten zoals het aanvragen van toeslagen, kwijtschelding van belastingen. Zij voert inkomenschecks uit om te zorgen dat mensen niet te weinig, maar ook niet te veel ontvangen. Indien een klant slechts één schuld heeft kan Sociaal Raadslieden ook bemiddelen. Bureau Schuldregeling biedt hierbij ondersteuning in de vorm van kennis. Hierdoor wordt voorkomen dat een klant onnodig de aanmeldprocedure moet doorlopen. 4

6 Budgetcursussen Budgetcursussen worden vooral in het kader van preventie gegeven, maar kunnen ook ondersteunen ten tijde van het schuldhulpverleningstraject. Budgetcursussen worden gegeven door externe organisaties zoals het maatschappelijk werk. Door de groepsgerichte aanpak zien klanten dat hun situatie niet uniek is. Bovendien schept de interactie in de groep een sfeer waarin klanten van elkaar kunnen leren. Nazorg Nazorg is een product in ontwikkeling. In samenwerking met de gemeente Zeist en ketenpartners wordt dit product verder vormgegeven. Schuldhulpmaatje De RSD en de gemeente Utrechtse Heuvelrug onderzoeken of SchuldHulpMaatje (initiatief van kerkelijke organisaties) als pilot kan worden uitgevoerd. Als blijkt dat dit project een grote bijdrage levert aan de integrale schuldhulpverlening, vragen we of de kerkelijke organisaties in de andere gemeenten ook dit project willen starten. 5

7 4. Toegankelijkheid schuldhulpverlening De schuldhulpverlening is breed toegankelijk. Alle inwoners van de in de RSD deelnemende gemeenten hebben, ongeacht hun inkomen, recht op schuldhulpverlening. Dus ook mensen zonder bijstandsuitkering. Een schuldregeling is niet altijd mogelijk. In sommige gevallen beperkt de schuldhulpverlening zich tot het geven van advies of doorverwijzing of is het stabiliseren van de schuldsituatie het hoogst haalbare. Vanuit de wet zijn de weigeringsgronden bij recidive en bij fraude zogenaamde kan bepalingen. In dit plan gaan we op hoofdlijnen in op de toelating tot de schuldhulpverlening. De toelatingseisen en weigeringsgronden tot de schuldhulpverlening hebben wij in beleidsregels vastgelegd (bijlage 3). 4.1 Klantprofielen Klantprofielen zijn een ordeningskader en bieden de RSD een goede basis bij het opstellen van het Plan van Aanpak. Hierdoor is maatwerk op een efficiëntere manier in te zetten. Bij klantprofielen zijn motivatie en vaardigheden van de klant bepalende variabelen. Gedrag is een van de oorzaken waardoor mensen in schulden komen. Om het gedrag te veranderen, wordt gekeken naar motivatie van mensen en naar hun vaardigheden. Van belang is om het werkproces van dit screeningsinstrument niet leidend maar gidsend te laten zijn. De medewerkers van de RSD zijn professioneel geschoold, waardoor ze goed kunnen beoordelen welk een traject voor de ene klant wel haalbaar is en voor de andere juist niet. 4.2 Situatie met kinderen De wet vraagt om in het plan aan te geven hoe schuldhulpverlening aan gezinnen met inwonende minderjarige kinderen wordt vormgegeven. In het budgetteringsplan is speciale aandacht voor gezinnen met inwonende minderjarige kinderen. Er is oog voor regelingen via het lokale minimabeleid (zoals stadspas, jeugdsport- of cultuurfonds). In geval van een bedreigende crisissituatie (gedwongen woningontruiming; beëindiging van gas, elektra of water; opzegging of ontbinding van de zorgverzekering) vallen deze gezinnen onder de doelgroep van de RSD om eenmalig bijzondere bijstand te kunnen verstrekken. 4.3 Recidive hernieuwde aanvraag Een aanvraag schuldhulpverlening wordt geweigerd als de betrokkene minder dan 2 jaar geleden een traject schuldregeling succesvol heeft doorlopen (minnelijk en wettelijk) en weer in hetzelfde gedrag (bijvoorbeeld overbesteding, verslaving) vervalt. Een aanvraag wordt ook geweigerd wanneer minder dan 1 jaar geleden: - een traject schuldregeling tussentijds is beëindigd (minnelijk en wettelijk); - een traject schuldhulpverlening is geweigerd of beëindigd omdat iemand zijn verplichtingen niet is nagekomen; - schuldhulpverlening is beëindigd omdat betrokkene zijn beschikbare aflossingscapaciteit niet heeft benut om schulden af te lossen. 6

8 Wel komt betrokkene in aanmerking voor informatie, advies en doorverwijzing. Doorverwijzing is van belang om het achterliggende probleem aan te pakken. Het door gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld inkomensverlies vanwege ontslag) een betalingsregeling of schuldregeling niet kunnen nakomen beschouwen wij niet als recidive. 4.4 Fraude De Wgs (art. 3 lid 3) maakt het mogelijk om schuldhulp te weigeren aan iemand die fraude heeft gepleegd die financiële benadeling van een bestuursorgaan tot gevolg heeft gehad. Betrokkene moet daarvoor onherroepelijk strafrechtelijk veroordeeld zijn of een bestuurlijke sanctie opgelegd gekregen. In principe sluiten we de hulpverlening niet uit, maar fraude mag niet lonen. Om de maatschappelijke kosten te beperken zal de oplossingsrichting dan eerder gezocht worden in bijvoorbeeld in het product Duurzame Financiële Dienstverlening zoals inkomensbeheer en stabilisatie van de schulden. Door het beheersbaar maken van schulden kunnen zij in ieder geval beschikken over een inkomen op minimumniveau om verergering van de situatie tegen te gaan. 4.5 Ex-zelfstandige ondernemers Zelfstandige ondernemers worden uitgesloten van schuldhulpverlening. Zij worden verwezen naar een gespecialiseerd bureau en kunnen mogelijk een beroep op de Bbz (Besluit bijstandsverlening zelfstandigen) doen. Is de onderneming beëindigd en boekhoudkundig en belastingtechnisch afgerond, dan kan de ex-ondernemer wel een aanvraag voor schuldhulpverlening indienen. Bij een Wsnp-aanvraag speelt bureau Schuldregeling wel een rol in de doorgeleiding van de aanvraag. 7

9 5. Maximering doorlooptijd aanvraag De wet schrijft voor dat als een inwoner van de gemeente zich meldt voor de schuldhulpverlening, de gemeente maximaal vier weken de tijd heeft om een eerste gesprek te voeren met de schuldenaar om de hulpvraag vast te stellen. Bij bedreigende schulden, bijvoorbeeld huisuitzetting of afsluiting van gas, water en elektra, geldt een termijn van maximaal drie werkdagen. De aanmelding (zie bijlage 2) voor schuldhulpverlening vindt bij de RSD altijd telefonisch plaats. Tijdens de telefonische aanmelding wordt de hulpvraag vastgesteld. Hiermee wordt voldaan aan de eis van de wet om binnen 4 weken de hulpvraag vast te stellen. In geval van crisis wordt, afhankelijk van de soort crisis, direct een afspraak gemaakt voor een gesprek. In alle andere gevallen zal de klant zijn aanvraag definitief moeten maken door het inleveren van het aanvraagformulier schuldhulpverlening, een kopie van een geldig legitimatiebewijs en een BKR toetsing. Pas na ontvangst van die stukken kan een definitief besluit worden genomen over de aanvraag schuldhulpverlening. Klanten komen dan op de wachtlijst en vervolgens ontvangen zij een uitnodiging voor een eerste gesprek. Na dit gesprek wordt een Plan van Aanpak opgesteld waarin de persoonlijke doorlooptijden van het traject zijn opgenomen. 8

10 6. Kwaliteit De RSD heeft de kwaliteit geborgd met het lidmaatschap aan de branchevereniging van de schuldhulpverleningsinstellingen: de Vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren (NVVK). Als lid conformeert men zich aan de gedragscodes van de NVVK. Schuldeisers zullen sneller akkoord gaan (of stellen lidmaatschap in sommige gevallen als eis) met een schuldregeling. Daarbij heeft de NVVK convenanten gesloten met diverse partijen als CJIB, zorgverzekeringen en energiemaatschappijen. De gedragscode is in te zien op De NVVK heeft normen waaraan schuldhulpregelingen moeten voldoen. Ook kent de NVVK een eigen klachtenprocedure. De commissie Kwaliteitszorg van de vereniging behandelt de klachten. De RSD werkt al jaren volgens de gedragscodes van de NVVK en voldoet hiermee aan de eisen van de nieuwe wetgeving. In 2013 is een eigen audit voor NVVK-leden verplicht. Ten behoeve hiervan stelt de RSD een kwaliteitsplan op. De consulenten zijn continu bezig hun deskundigheid te bevorderen en uit te breiden. Dit gaat door middel van congressen, studiedagen en cursussen. 7. Resultaten Gedurende de werking van dit beleidsplan willen wij de volgende resultaten behalen: Resultaat schuldregeling 75% van de minnelijke schuldregelingen leidt tot een positief resultaat. Samen met de gemeenten werken aan meer preventie en nazorg Het geven van voorlichting door middel van folders, brochures en bijeenkomsten voor ketenpartners Intensivering en uitbreiding van de samenwerking met ketenpartners Meer aandacht te besteden aan budgettering op het Werkplein bij terugval van Inkomsten. Reduceren van de kosten / efficiëntere bedrijfsvoering en procedures Uitvoeren van een efficiëntie onderzoek Onderzoek doen naar groepsgerichte aanpak Meer benutten van vrijwilligers Ontwikkelen klantprofielen Opstellen beleidsregels schuldhulpverlening. Prestatie-indicatoren worden jaarlijks in het Jaarplan van de RSD vastgesteld. Het monitoren hiervan gebeurt via de reguliere planning & controlcylus. 9

11 Bijlage 1: MJB Sociale-en economische participatie Onderdeel schuldhulpverlening uit: Meerjarenbeleidskader Sociale- en economische participatie Schuldhulpverlening Schuldhulpverlening is het voorkomen dan wel oplossen van problematisch schuldsituaties, zodanig dat de schuldsituatie geregeld of in ieder geval beheersbaar is. De inwoners kunnen weer zelfstandig verder zonder opnieuw in financiële problemen te raken. De uitvoering van schuldhulpverlening is bij de RSD neergelegd. Zij hanteren de gedragcodes van de branchevereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren (NVVK). Gemeenten hebben tot nu toe geen wettelijke taak in de uitvoering van schuldhulpverlening, maar voeren deze taak uit vanuit hun algemene zorgplicht voor haar inwoners. Het uitgangspunt op grond waarvan de RSD haar werkzaamheden uitvoert is de volgende: Het op zakelijke maar maatschappelijk verantwoorde wijze bieden van schuldhulpverlening aan huishoudens in (dreigende) problematische schuldsituatie, ongeacht de hoogte of de soort van het gezinsinkomen. De geboden hulp leidt tot een oplossing van de schuldsituaties, zodat inwoners weer zelfstandig verder kunnen zonder opnieuw in financiële problemen te raken. De schulden zijn in ieder geval hanteerbaar en beheersbaar, zodat escalaties (bijvoorbeeld huisuitzetting of afsluiting van gas en licht) voorkomen worden. Schuldhulpverlening Invoering Wet gemeentelijke schuldhulpverlening De uitvoering van de schuldhulpverlening staat onder druk. Wachttijden, (te) lange doorlooptijden, uitval en het ontbreken van effectieve ketensamenwerking zijn fenomenen die spelen. Door de invoering van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening wil het rijk een kwaliteitsbodem leggen in de uitvoering van schuldhulpverlening en deze hulpverlening een gemeentelijke taak maken. In de loop van 2011 zal deze wet gemeentelijke schuldhulpverlening naar verwachting in werking treden. Schuldhulpverlening is tot de invoering van deze wet nog geen wettelijke taak. Belangrijke eisen die de nieuwe wet stelt zijn dat de uitvoering integraal is opgezet, er regie wordt gevoerd, eventuele wachttijden niet langer duren dan vier weken (en bij crisis drie dagen), aandacht is voor preventie en nazorg, de schuldhulpverlening voor nagenoeg alle inwoners toegankelijk is en leidt tot passende oplossingen. Al deze punten moeten vervolgens worden vastgelegd in een beleidsplan. Beleidskader De wachttijden schuldhulpverlening voor inwoners tussen de aanmelding en het eerste gesprek is maximaal vier weken, bij crisissituaties is dit maximaal drie dagen. Integrale schuldhulpverlening Schuldhulpverlening heeft een integraal karakter. Dit betekent dat er niet alleen aandacht is voor het oplossen van de financiële problemen van een inwoner, maar ook voor eventuele persoonlijke omstandigheden die te maken hebben met de financiële problemen van een inwoner. Doel is de zelfredzaamheid van de inwoner te bevorderen. Bovendien omvat integrale schuldhulpverlening ook activiteiten gericht op preventie om problematische schulden te voorkomen, evenals het verlenen van nazorg. 10

12 Om die reden is het van belang dat alle partijen die werken met inwoners met schulden, weten wat de (on) mogelijkheden van de schuldhulpverlening zijn. Ook is het van belang dat alle maatschappelijke organisaties financiële problematiek van een inwoner in een vroeg stadium herkennen. Hierdoor kan schuldhulpverlening vroegtijdig en integraal worden ingezet. De RSD heeft met alle relevante partijen in de regio werkafspraken om integrale schuldhulpverlening te bieden. Voorbeelden hiervan zijn convenanten met mogelijke schuldeisers of werkafspraken met hulpverlenende instanties om de hulpverlening aan de inwoner af te stemmen. Als gevolg van de economische crisis, worden meer groepen inwoners getroffen door schulden. Waren voorheen mensen met lage inkomens of een uitkering een risicogroep die door schulden getroffen werden; nu wordt een verschuiving gesignaleerd naar ook hogere inkomensgroepen en ZZP ers vanwege baanverlies in combinatie met onder andere (hoge) hypotheken. Ook jongeren doen steeds vaker een beroep op de schuldhulpverlening. Schuldhulpverlening is voor alle inwoners, met of zonder uitkering, toegankelijk. Nadruk ligt op huishoudens waar schuldhulpverlening onderdeel uitmaakt van een traject naar werk. Beleidskader Belangrijke onderdelen van schuldhulpverlening in onze regio zijn preventie en nazorg. Voor preventie zijn jongeren een specifieke doelgroep. Beleidskader Wij bieden integrale schuldhulpverlening aan alle inwoners en kijken naar de persoonlijke omstandigheden en omgeving van de inwoner die hulp nodig heeft. Beleidskader Wij geven voorrang aan inwoners waarvan schuldhulpverlening een onderdeel is van het re-integratie of participatie traject. Een uitzondering hierop is een crisissituatie. Actiepunt De RSD heeft met alle relevante partijen in de regio werkafspraken om integrale schuldhulpverlening te bieden. 11

13 Bijlage 2: proces schuldhulpverlening Aanmelding/Crisisinterventie De klant meldt zich telefonisch bij bureau Schuldregeling. Er vindt registratie plaats van de aanvraag, waarbij direct gekeken wordt naar de inkomsten, uitgaven, schulden en oorzaken. De klant krijgt adviezen (bijvoorbeeld toeslagen aanvragen) en een eerste doorverwijzing kan plaatsvinden. De klant ontvangt mondelinge informatie over de aanvraagprocedure en eventuele wachtlijst. Op basis van de telefonische aanmelding wordt bepaald of er sprake is van een crisis. De consulent onderneemt dan direct actie om deze crisis beheersbaar te krijgen. Indien nodig zal direct een afspraak gemaakt worden voor een eerste gesprek. Start schuldhulpverlening/stabilisatiefase De klant ontvangt een uitnodiging voor een eerste intakegesprek. Dit gesprek biedt de basis voor het opstellen van een plan van aanpak. Er wordt dieper ingegaan op de oorzaak van de schulden. In samenspraak met de klant wordt bepaald welke stappen nodig zijn alvorens een schuldregeling gestart kan worden, de zogenaamde stabilisatiefase en de kans op slagen zo groot mogelijk te maken. Op basis van de gegevens van de klant wordt een budgetplan opgesteld. De inkomsten en uitgaven worden in evenwicht gebracht en de consulent berekent hoeveel de klant kan missen om zijn schulden af te lossen (de afloscapaciteit). Schuldregeling Als de afspraken uit het plan van aanpak zijn nagekomen, start de schuldregeling. De communicatie met schuldeisers komt op gang en de consulent inventariseert de schuldenlast. Afhankelijk van de schuldenlast en de persoonlijke situatie van de klant wordt een aanbod gedaan aan de schuldeisers. Uitgangspunt is om de schulden 100% af te lossen. Dit kan door middel van betalingsregelingen. Indien 100% aflossen redelijkerwijs niet mogelijk is, kan gekozen worden voor een sanering of bemiddeling. Schuldsanering In geval van een sanering berekent de consulent hoeveel krediet de klant kan krijgen bij de Kredietbank Nederland indien 36 maanden de volledige afloscapaciteit wordt ingezet. Dit saneringskrediet wordt ingezet om de schuldenlast af te kopen; de schuldeisers ontvangen een percentage van hun vordering en verlenen finale kwijting voor het restant. Schuldbemiddeling Indien de financiële situatie van de klant niet stabiel is (bijvoorbeeld tijdelijk contract of als is te voorzien dat het inkomen op korte termijn gaat stijgen) kan een schuldbemiddeling worden voorgesteld. In dat geval wordt maandelijks het inkomen van de klant op een aparte rekening van bureau Schuldregeling gestort. Vervolgens ontvangt de klant het Vrij te laten bedrag (berekend bedrag om te voorzien in levensonderhoud) op zijn eigen rekening (het zogenaamde financieel beheer). Zo wordt maandelijks voor de schuldeisers gespaard. Eenmaal per jaar start de consulent een heronderzoek en vindt uitbetaling aan de schuldeisers plaats. Na 36 maanden verlenen de schuldeisers finale kwijting van het restant van hun vordering. Voor welke vorm ook gekozen wordt, pas als alle schuldeisers akkoord zijn, is er sprake van een oplossing. De consulent treedt in dezen op als intermediair en onderhandelt tussen schuldeiser en klant. 12

14 Als alle schuldeisers akkoord gaan, vindt de administratieve afhandeling ervan plaats. Dit kan het aanvragen van een saneringskrediet zijn, waarmee de totale schuldenlast wordt gesaneerd, of het openen van een reserveringsrekening waarop 36 maanden lang de aflossingscapaciteit wordt gereserveerd voor de schuldeisers. Het budgetteren van het huishouden loopt in principe gedurende het gehele proces van schuldregeling door en zo nodig langer. Dwangakkoord Als een of meerdere schuldeisers weigeren om mee te werken aan een minnelijke schuldregeling, dan kan een verzoek tot dwangakkoord (art. 287a Fw) ingediend worden bij de rechtbank. De rechter beslist in dat geval of de schuldeisers alsnog mee moeten werken. Bureau Schuldregeling verzorgt het verzoekschrift voor het dwangakkoord en motiveert deze samen met de klant bij de rechtszitting. Budgetbegeleiding Door middel van budgetbegeleiding leren mensen met schulden een aantal administratieve vaardigheden. Daarnaast richt het zich op het aanleren van ander gedrag bij het omgaan met geld. Men krijgt inzicht in de gezinsinkomsten en uitgaven, en in het voeren van een overzichtelijke administratie. Het leren afstemmen van uitgaven op inkomsten en het leren reserveren voor onvoorziene financiële uitgaven zijn belangrijke aspecten. Uitgebreide aandacht is er voor mogelijke onderconsumptie ten aanzien van de sociale wet- en regelgeving. Door budgetbegeleiding wordt de vaak oncontroleerbaar en onoverzichtelijk geworden geldstroom weer beheersbaar gemaakt. Budgetbegeleiding omvat een strenge controle op het nakomen van betalingsafspraken, maar ook het stimuleren en motiveren zijn belangrijke aspecten. Niet elke schuldsituatie vereist een maximale inzet op budgetbegeleiding. Het kan zijn dat het op een rij zetten van inkomsten, uitgaven en aflossingscapaciteit voor het betreffende huishouden voldoende is. Anderzijds kan het ook zijn dat budgetbegeleiding niet lukt, om wat voor reden ook, zodat budgetbeheer en andersoortige hulp noodzakelijk is. In dien gevallen kan doorverwijzing naar gespecialiseerde ketenpartners noodzakelijk zijn. Belangrijk is dat budgetbegeleiding afgestemd wordt op tempo, bevattingsvermogen en kennisniveau van het huishouden. Budgetbegeleiding wordt individueel aangeboden; lokaal kunnen er mogelijkheden zijn van groepswerk of cursussen (Nibud/AMW). Budgetbeheer Bij Budgetbeheer wordt het volledige inkomen van de klanten beheerd door bureau Schuldregeling. Om een goed beheer te kunnen voeren, opent bureau Schuldregeling een nieuwe rekening bij de bank. Hoewel inkomensbeheer op vrijwillige basis plaatsvindt, kan het wel consequenties hebben indien men medewerking weigert of staakt. Samen met de klant wordt een budgetbeheersplan opgesteld. Hierin staat op welke wijze het beheer plaats gaat vinden. In de meeste gevallen zal het volledige beheer door bureau Schuldregeling overgenomen worden. De vaste lasten worden betaald vanaf de beheersrekening en de klant ontvangt wekelijks of maandelijks leefgeld. Budgetbeheer kan curatief en preventief worden ingezet, ook in het wettelijk traject ter voorkoming van uitval. 13

15 Duurzaam Financiële Dienstverlening (DFD). DFD is een product van de NVVK. Het doel van DFD is het in evenwicht houden van inkomsten en uitgaven van de klant, waarbij is vastgesteld dat het bestaande schuldprobleem (nog) niet duurzaam opgelost kan worden. DFD is er op gericht om de maatschappelijke positie van de klant niet verder te laten verslechteren. Basisbankrekening Conform een convenant van de Nederlandse Vereniging van Banken met het ministerie van Financiën en het Leger des Heils hebben alle inwoners recht op een basisrekening. Bureau Schuldregeling beschikt over de juiste aanvraagformulieren hiervoor en kan een klant helpen met het openen van een bankrekening. Medio 2013 zal dit convenant wettelijk worden binnen de Wgs. Nazorg Nazorg omvat alle activiteiten nadat een vorm van schuldregeling tot stand is gebracht. Dit varieert van afbouw inkomensbeheer, budgetbegeleiding tot ondersteuning tijdens de Wsnp. Doel van de nazorg is dat klanten langdurig uitstromen. Het controleren en stimuleren maakt plaats voor het motiveren en adviseren. Afgifte Wsnp verklaring Mislukt een schuldregeling op minnelijke wijze, dan kan de klant een verzoek indienen voor de Wet schuldregeling natuurlijke personen (Wsnp). De RSD is verplicht om op verzoek van de klant een Wsnp-verklaring (ex art. 285 Faillissementswet) af te geven. Ook voor ondernemers bij een dreigend faillissement. De rechtbank beslist uiteindelijk over toelating tot de Wsnp. In geval van toelating wordt de schuldregeling overgenomen door een bewindvoerder Wsnp. Bureau Schuldregeling kan de klant wel nog blijven ondersteunen door middel van budgetbegeleiding of budgetbeheer. Moratorium In de Faillissementswet (art. 287b) worden een drietal bedreigende situaties genoemd: - gedwongen woningontruiming; - beëindiging van gas, elektra of water; - opzegging of ontbinding van de zorgverzekering. In deze gevallen kan de klant bij de rechtbank een verzoek indienen voor het bevriezen van de procedure, het zogeheten moratorium. Alleen procedures die direct te maken hebben met de bedreigende situatie worden stopgezet, andere procedures (zoals loonbeslag) kunnen door blijven lopen. In geval van toewijzing van een moratorium krijgt de schuldhulpverlenende instantie 6 maanden de tijd om toe een oplossing te komen met de schuldeisers. De consulent dient dan ook na afloop van deze afkoelingsperiode verslag uit te brengen aan de rechtbank. Naar verwachting wordt in 2013 door de wetgever een moratorium ontworpen wat breder toepasbaar is en ook geldt voor bijvoorbeeld loonbeslagen. Dit staat vermeld in artikel 5 van de Wet gemeentelijke Schuldhulpverlening. 14

16

17 Bijlage 3: Beleidsregels Toelating tot de schuldhulpverlening RSD 2012 Artikel 1. Begripsbepalingen In deze regeling wordt verstaan onder: a. dagelijks bestuur: het dagelijks bestuur van de gemeenschappelijke regeling Regionale Sociale Dienst Kromme Rijn Heuvelrug ; b. inwoner: ingezetene die op grond van de Wet gemeentelijke basisadministratie persoons-gegevens bij de gemeenten Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede of Zeist is ingeschreven; c. schuldhulpverlening: het ondersteunen bij het vinden van een adequate oplossing gericht op de aflossing van schulden indien redelijkerwijs is te voorzien dat een natuurlijke persoon niet zal kunnen voortgaan met het betalen van zijn schulden of indien hij in de toestand verkeert dat hij heeft opgehouden te betalen, alsmede de nazorg of duurzame financiële dienstverlening; d. verzoeker: persoon die zich tot het dagelijks bestuur heeft gewend voor schuldhulpverlening. Artikel 2. Doelgroep gemeentelijke schuldhulpverlening Alle inwoners van 18 jaar en ouder, met uitzondering van zelfstandig ondernemers, kunnen zich tot het dagelijks bestuur wenden voor schuldhulpverlening. Artikel 3. Aanbod schuldhulpverlening 1. Het dagelijks bestuur verleent aan verzoeker schuldhulpverlening indien het dagelijks bestuur schuldhulpverlening noodzakelijk acht. De aanvraag wordt getoetst aan het beleidsplan schuldhulpverlening Indien de noodzaak niet aanwezig wordt geacht door het dagelijks bestuur, kan een aanvraag worden geweigerd. 2. De vorm waarin de gemeente schuldhulpverlening aanbiedt, is van meerdere factoren afhankelijk en kan dus per situatie verschillen. De factoren die een rol kunnen spelen zijn: a. zwaarte c.q. omvang van de schulden; b. psycho-sociale situatie; c. houding en gedrag van verzoeker; d. een eventueel eerder gebruik van schuldhulpverlening. Artikel 4. Verplichtingen 1. Verzoeker doet aan het dagelijks bestuur op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op schuldhulpverlening, zowel bij de aanvraag als gedurende de looptijd van het schuldhulpverleningstraject. 2. Verzoeker is verplicht om alle medewerking te verlenen die redelijkerwijs nodig is gedurende de aanvraagperiode en tijdens het schuldhulpverleningstraject. De medewerking bestaat onder andere uit: a. het nakomen van afspraken; b. geen nieuwe schulden aangaan; c. het zich houden aan de bepalingen van de schuldregelingsovereenkomst. Artikel 5. Weigeren - beëindigen - hersteltermijn 1. Indien verzoeker niet of in onvoldoende mate zijn verplichtingen nakomt zoals neergelegd in artikel 4, leden 1 en 2, kan het dagelijks bestuur besluiten om schuldhulpverlening te weigeren dan wel te beëindigen. 13

18 2. Alvorens, ingevolge lid 1 te besluiten tot weigering dan wel beëindiging, wordt verzoeker eenmaal een redelijke hersteltermijn geboden om alsnog, binnen de gestelde termijn, de gevraagde medewerking te verlenen of informatie te verstrekken. Artikel 6. Beëindiginggronden Onverminderd de overige bepalingen in deze beleidsregels, kan het dagelijks bestuur besluiten tot beëindiging van de schuldhulpverlening indien: a. de schuldenaar niet langer voldoet aan het bepaalde onder artikel 2; b. het schuldhulpverleningstraject succesvol is afgerond; c. de schuldenaar zijn beschikbare aflossingscapaciteit niet wil gebruiken ter delging van zijn schulden; d. op grond van zo later is gebleken onjuiste gegevens schuldhulpverlening aan betrokkene is toegekend, terwijl indien dit ten tijde van de besluitvorming bekend was geweest bij het dagelijks bestuur, een andere beslissing zou zijn genomen; e. belanghebbende zich ten opzichte van de medewerkers, belast met werkzaamheden die voortkomen uit het schuldhulpverleningstraject, misdraagt; f. de schuldenaar in staat is om zijn schulden zelf te regelen dan wel in staat is de schulden zelfstandig te beheren; g. de geboden hulpverlening, gelet op de persoonlijke omstandigheden van de schuldenaar, niet (langer) passend is; h. bij verhuizing van de schuldenaar buiten het verzorgingsgebied van de Regionale Sociale Dienst Kromme Rijn Heuvelrug. Artikel 7. Recidive hernieuwde aanvraag a. Indien minder dan 2 jaar voorafgaande aan de dag waarop het verzoek is ingediend, door verzoeker een traject schuldregeling succesvol is doorlopen (minnelijk en wettelijk), wordt een aanvraag schuldhulpverlening geweigerd met uitzondering van het product Informatie, advies en doorverwijzing. b. Indien minder dan 1 jaar voorafgaande aan de dag waarop het verzoek is ingediend - een traject schuldregeling tussentijds is beëindigd (minnelijk en wettelijk); - ingevolge artikel 5 lid 1 een traject schuldhulpverlening is geweigerd of beëindigd wegens schending van verplichtingen zoals omschreven in artikel 4 leden 1 en 2 of - schuldhulpverlening is beëindigd op grond van artikel 6 sub c, d of e, wordt een aanvraag schuldhulpverlening geweigerd met uitzondering van het product Informatie, advies en doorverwijzing. Artikel 8. Hardheidsclausule en onvoorziene omstandigheden 1. Het dagelijks bestuur kan in zeer bijzondere gevallen gemotiveerd afwijken van de bepalingen in deze regeling, indien onverkorte toepassing daarvan aanleiding geeft of zou leiden tot disproportionele onredelijkheid of onbillijkheid. 2. In gevallen waarin deze regeling niet voorzien, beslist het dagelijks bestuur. Artikel 9. Inwerkingtreding Deze regeling treedt in werking met ingang van 1 juli 2012 en wordt aangehaald als de regeling Toelating tot de schuldhulpverlening. 14