Position Paper NVO De orthopedagoog generalist (OG) als hoofd/regiebehandelaar in de GGZ

Transcriptie

1 Position Paper NVO De orthopedagoog generalist (OG) als hoofd/regiebehandelaar in de GGZ 10 maart 2016 Kernboodschap Het belang van de cliënt staat centraal bij de bepaling en invulling van de regiebehandelaar; Voor bepaalde cliëntgroepen en thema s In het stelsel van de ZVW is de OG de juiste geëquipeerde professional; Continuïteit van zorg is van belang, ook en juist als cliënten gedurende hun behandelperiode onder diverse stelsels vallen. Stelsels kennen harde scheidslijnen, maar gaan vanuit het perspectief van de cliënt in elkaar over. Dat geldt voor de Jeugdwet en de GGZ, maar ook voor de WMO en de GGZ en de Langdurige Zorg en de GGZ. De OG handelt vaak juist op deze raakvlakken; Het aantal OG ers is relatief klein in vergelijking met het aantal gz- psychologen. Dat geldt dus navenant voor het aantal OG ers dat als hoofdbehandelaar functioneert. Dat staat echter los van hun toegevoegde waarde in het stelsel en van de belangen van cliënten; De OG moet als regiebehandelaar in het stelsel van de ZVW identiek inzetbaar zijn als de gz- psycholoog; Ondanks het belang van continuïteit van zorg is het Kwaliteitsstatuut in deze vorm niet overdraagbaar naar andere stelsels. De orthopedagoog generalist Opleiding en registratie Een orthopedagoog generalist heeft, na zijn masteropleiding pedagogiek of psychologie, een geaccrediteerde postmaster opleiding gevolgd; qua omvang en niveau is die vergelijkbaar met de opleiding tot gz- psycholoog, wat betreft inhoud anders; Op dit moment is de orthopedagoog generalis nog geregistreerd in een apart verenigingsregister van de NVO. Een wetsvoorstel om de OG op te nemen als artikel 3 beroep in de Wet BIG is in voorbereiding; Orthopedagogen generalist moeten zich elke vijf jaar laten herregistreren. Naast een hoger aantal uren werkervaring dan voor herregistratie BIG moeten orthopedagogen generalist voldoen aan normen voor intervisie en (geaccrediteerde) scholing. Doelgroep en werkwijze De OG is specifiek toegerust voor kinderen, jongeren in de categorie 18 tot 25 jaar, volwassen cliënten met een specifieke psychiatrische diagnose als (ASS en ADHD en volwassenen met een (verstandelijke) beperking; Werkend vanuit een holistische theorie is zijn aangrijpingspunt, naast diagnose, ook altijd de opvoedingsrelatie; de opvoedingsrelatie met de natuurlijke of wettelijke ouders of verzorgers zijn óf met professionele opvoeders, zoals begeleiders of verzorgers. De opvoedingsrelatie kan mede oorzaak én mede oplossing zijn voor een GGZ- vraagstuk. Bij het maken van een analyse, het bepalen van een behandeldoel en het opstellen van een behandelplan betrekt de OG daarom altijd de cliënt en zijn directe opvoedingssituatie. Soms vallen ook de ouders zelf onder behandeling; De orthopedagoog generalist is gehouden aan de NVO- beroepscode. Hij werkt volgens professionele standaarden en valt onder het NVO- tuchtrecht. 1

2 De toegevoegde waarde van de orthopedagoog generalist in het domein van de GGZ, maar ook de knelpunten die naar voren komen uit de situatie zoals die nu al is ontstaan, staat in bijlage 1 geïllustreerd in concrete, recent aangeleverde casuïstiek. Commissie Meurs en beleid van de Rijksoverheid De commissie Meurs gaat op pagina 31 van haar advies uit mei 2015 expliciet in op de orthopedagoog generalist. Door BIG- registratie als absoluut vereiste te nemen, komen bepaalde beroepsgroepen niet in aanmerking voor het vervullen van het regiebehandelaarschap, terwijl zij daarvoor wel voldoende gekwalificeerd kunnen zijn. Dit geldt in het bijzonder voor de orthopedagogen- generalist. De orthopedagogen- generalist zijn niet BIG- geregistreerd en kunnen om die reden geen regiebehandelaar zijn. De commissie ziet als meest aangewezen oplossing de orthopedagogen aan te wijzen als art. 3 Wet BIG beroep. Zij geeft hieraan de voorkeur boven het creëren van een uitzondering op het vereiste van BIG- registratie voor vervulling van het regiebehandelaarschap. Aanwijzing en besluitvorming minister VWS Tot 2013 vergoedden vrijwel alle zorgverzekeraars de orthopedagoog generalist als hoofdbehandelaar in (toen nog) de eerste en tweedelijns GGZ. Begin juli 2013 beperkte minister Schippers het hoofdbehandelaarschap tot negen BIG- geregistreerde beroepen. Twee maanden later wees zij de orthopedagoog generalist tijdelijk toch aan als hoofdbehandelaar, maar uitsluitend in de Generalistische Basis- GGZ. De beroepsgroep ondervond door deze wisselvallige besluitvorming en late vertaling in de beleidsregels van de NZa veel nadeel. Een jaar later herhaalde deze situatie zich. In juni 2015 liet de minister weten dat zij een wetvoorstel wilde voorbereiden om de OG als artikel 3 beroep in de Wet BIG. Zie voor een uitgebreide tijdlijn bijlage 2. De OG is nog tot 1 januari 2017 aangewezen als hoofdbehandelaar in de Generalistische Basis GGZ. 18- /18: bijna alle zorgverzekeraars stelden, door interventie van de NVO, een overgangsbepaling op. Cliënten die tijdens hun behandeling 18 jaar worden kunnen die behandeling door een OG als hoofdbehandelaar naadloos afmaken onder het zorgverzekeringsstelsel. Voor andere cliëntgroepen onder het zorgverzekeringsstelsel kan de OG nu gewoon hoofdbehandelaar zijn. Vanaf 1 januari 2017 kan dit, als gevolg van de invulling van het model Kwaliteitsstatuut, in ieder geval tijdelijk, niet meer. 2

3 Vraag: Op welke manier kan de continuïteit van de orthopedagoog generalist als hoofdbehandelaar of regiebehandelaar worden gewaarborgd, tot opname in de Wet BIG en in het Kwaliteitsstatuut een feit is? Mogelijke varianten: Optie 1: De orthopedagoog tijdelijk, onder voorbehoud van goedkeuring van het parlement, opnemen als professional die, vergelijkbaar met de gz- psycholoog, regiebehandelaar kan zijn. Een oefening om te bezien of dit wijsheid is, is het, nu al, de in het Kwaliteitsstatuut opgenomen doelmatigheids- en uitvoeringstoets toepassen op het voorliggende model Kwaliteitsstatuut. Optie 2 De ruimte in het experimenteerartikel benutten. Omdat het taakgebied van de orthopedagoog generalist veel breder is dan de overgang 18- /18+ zou alleen de derde categorie uitkomst kunnen bieden: de nieuwe beroepen die verwachten aanspraak te kunnen maken op het regiebehandelaarschap. Die categorie is niet bedoeld voor het lang bestaande beroep orthopedagoog generalist, maar biedt mogelijk wel de benodigde ruimte. 3

4 Bijlage 1: Casuïstiek Simone: wat betekent hoofd/regiebehandelaarschap voor cliënten en OG? Ik ben jeugdbehandelaar voor jongeren tussen de 12 en 23 jaar. Mijn doelgroep bestaat uit jongeren met ernstige gedragsstoornissen, ontwikkelende persoonlijkheidsstoornissen en in de regel veel trauma en hechtingsproblematiek. Ze zijn dus achterdochtig en wantrouwend en willen liever niet dat anderen hun verhaal kennen. Daarnaast geef ik hiërarchisch leiding aan een team van +/- 20 jeugdbehandelaren, bestaande uit GZ- psychologen, systeemtherapeuten en 2 psychiaters. Sinds 2 jaar mag ik geen hoofdbehandelaar zijn. Dit betekent concreet voor mij dat bij iedere intake, bij iedere behandelplanbespreking, bij iedere evaluatie en bij ieder eindgesprek een GZ- psycholoog moet aanschuiven gedurende een kwartier. Onder de brieven die ik schrijf wordt automatisch de naam van de hoofdbehandelaar gegenereerd, niet die van mijzelf. Ik mag niet verantwoordelijk zijn voor de behandeltrajecten die ik zelf uitvoer. Belangrijk nog: die onbekende persoon die steeds even aanschuift is een ontregeling van het behandelproces. Ik ben één van de behandelaren in ons team met de meeste werkervaring. Ik behandel de moeilijkste jongeren en jongere GZ- psychologen zeggen graag mijn hoofdbehandelaar te willen zijn omdat ze van mij kunnen leren. Iemand die soms niet langer dan een jaar zijn/haar GZ- registratie heeft, is verantwoordelijk voor de behandelingen die ik uitvoer! Behandelaren met wie ik bij wijze van spreken dezelfde dag of dezelfde week een beoordelingsgesprek voer waarin ik ze dien te beoordelen op de inhoud van hun werk. Is dit de zorg die we willen? Ruud: concrete casus jeugd en ggz komen samen Via een volwassenen traumacentrum wordt een 45- jarige man met zijn gezin aangemeld. Ik heb met een depressieve getraumatiseerde Irakese man te maken. Door zijn psychische problemen is hij zijn baan verloren. Hij heeft 6 jaar geleden via bemoeienis van familie een vrouw getrouwd. Over haar vertelt hij dat ze zwakbegaafd lijkt te zijn. Ze hebben samen een dochter van 4,5 jaar en een zoon van 6 maanden. Vader is erg afwezig is en lijkt te dissociëren. Moeder neemt het woord en maakt sociaal emotioneel een zeer jonge indruk. Verder snapt ze veel vragen niet en heeft ze moeite een coherent verhaal weer te geven. Uit de informatie die ze geeft blijkt dat het ouders niet lukt om dochter van 4,5 jaar oud in de ochtend te laten eten. Ze weigert en gaat zonder dat ze gegeten heeft naar school. Verder heeft ze angsten en durft ze niet alleen te slapen. Om deze reden slaapt moeder naast haar en neemt vader s nachts de zorg voor de baby op zich. Terwijl hij zijn rust hard nodig heeft. Bij start van het gesprek laten ouders de 6 maanden oude baby alleen op de bank liggen. Dochter van 4,5 jaar oogt erg mager. We spreken in het gesprek met de ouders onze zorgen uit. Na overleg met consultatiebureau, basisschool, psychiater van vader, wijkverpleegkundige en Veilig Thuis is duidelijk dat het om een zeer zorgwekkende situatie gaat. We raden dringend intensieve gezinscoaching aan om ouders pedagogische vaardigheden aan te leren, te ondersteunen, zicht te krijgen op de leerbaarheid van moeder en nog beter in kaart te brengen hoe het er thuis aan toegaat. Ouders gaan uiteindelijk akkoord. We hebben hier te maken met een situatie die de grenzen van Jeugdhulp, GGZ en Langdurige ZORG overschrijdt. Als orthopedagoog generalist kan ik dankzij mijn opleiding sectoroverstijgend denken; ik breng (on)veiligheid in kaart, maar weet ook welk risico nog aanvaardbaar is. Ik heb kennis van de psychiatrie van vader en kan vervolgens beleid uitstippelen. De gezinscoaches kan ik oplossingsgericht coachen voor de begeleiding aan ouders en mocht er bij het meisje echt sprake zijn van ernstige eet of angst problematiek kan ik deze behandeling oppakken. In een situatie als deze kan de OG als regiebehandelaar van de Irakese man toegevoegde waarde hebben omdat hij als regiebehandelaar het hele gezinsvraagstuk kan coördineren. 4

5 Marleen: behoefte aan orthopedagogische kijk voor VB- cliënten in de GGZ Mensen met een verstandelijke beperking lopen een groot risico door hun omgeving overvraagd te worden. Dat leidt tot gedragsstoornissen, waarvoor snel psychiatrische stoornissen worden gesteld. Dat is jammer. In een andere setting verdwijnt het psychiatrische beeld (deels). Soms komen cliënten pas na jaren bij ons terecht en wordt pas bij ons de juiste diagnose gesteld. Ze hebben dan al die jaren een niet- passende en niet- effectieve behandeling en verblijf gehad. Een orthopedagoog generalist, die voor deze situaties is opgeleid, kan de juiste diagnose snel stellen en een effectief behandelplan opstellen. Peter: Consequenties vanuit werkgeversperspectief In mijn grote organisatie voor jeugdhulp werken 19 orthopedagogen generalist. Die zien samen zo n 1520 cliënten per jaar. Als werkgever en als kinderen jeugdpsychiater ga ik ervan uit alle goed opgeleide professionals zelf ook hun grens van bekwaamheid te bewaken. Dat geldt voor bijvoorbeeld een psychiater, die als hij lang geen autisten heeft gezien dat deel van de zorg beter kan overlaten aan een orthopedagoog- generalist wiens dagelijks werk dat wel is. Maar net zo goed voor een orthopedagoog- generalist, die ook geen dingen moet doen die de actuele bekwaamheid te boven gaan. Binnen een grote organisatie als de mijne is de orthopedagoog- generalist, net als andere professionals, onder die voorwaarde hoofdbehandelaar voor het hele palet aan zorg. Dat wil ik zo houden, omdat volwassen psychiatrische problematiek vaak al aanwezig is tussen de 15 en 25 jaar. Een leeftijdsgrens van 18 jaar is cliëntonvriendelijk, inhoudelijk slecht en economische verspilling. Elke orthopedagoog generalist is in staat om de behandeling na het 18 e jaar voort te zetten. In mijn organisatie behandelen we soms ook volwassenen; dat kan het geval zijn wanneer iemand een ontwikkelingsniveau heeft dat beter bij de (voormalige) jeugd- ggz past, bij een ouder iemand voor wie dat vooral voor de problematiek geldt (bv. autistisch spectrum) of wanneer de ouder problematiek heeft die gerelateerd is aan de problematiek van het kind (bv traumatische ervaringen). We hebben inmiddels gegevens over het feit dat als we de ouders behandelen, we de opnameduur van kinderen aanzienlijk bekorten. Als werkgever maak ik me ook zorgen over de consequenties voor mijn medewerkers; het zou heel vernederend voor hen zijn als ze van het ene op het andere moment, zonder inhoudelijke reden en slechts op formele gronden, opeens niet meer als hoofdbehandelaar kunnen functioneren. Mijn brancheorganisatie, GGZ- NL, staat niet voor niets positief tegenover het voornemen van de minister om de orthopedagoog generalist op te nemen als artikel 3 beroep in de Wet BIG. ] Ik verbaas me overigens buitengewoon over het feit dat de minister eerst aangeeft dat de orthopedagoog generalist hoofdbehandelaar moet kunnen zijn, daartoe een wetsvoorstel opstelt en dat nu, op basis van de letter van de huidige wet en waarschijnlijk op tijdelijke basis, terugdraait. Realiseert zij zich wel wat zij aanricht bij en cliënten en met professionals die hun professionaliteit en ziel en zaligheid voor die cliënten geven? En wat dit betekent voor de door haar en alle veldpartijen beoogde efficiëntie en doelmatigheid? 5

6 Bijlage 2: Tijdlijn 8 Januari 2013 NVO levert input n.a.v. consultatie Inspectie Gezondheidszorg over hoofdbehandelaarschap. 18 April 2013 NVO spreekt richting minister Schippers zorg uit over niet betrokken zijn bij uitwerking hoofdbehandelaarschap. 2 juli 2013 OG kan per 1 januari 2014 geen hoofdbehandelaar meer zijn in de GGZ. Tot dan was OG hoofdbehandelaar in de eerste én tweedelijns GGZ. 16 juli 2013 SP stelt Kamervragen over beëindigen hoofdbehandelaarschap OG. 2 sept 2013 Antwoorden van minister Schippers (VWS) op Kamervragen SP over het hoofdbehandelaarschap van de OG. Conclusie: OG kan hoofdbehandelaar blijven in (alleen) de generalistische basis ggz. Voorheen ook in gespecialiseerde GGZ. 8 nov 2013 NVO dient aanvraag in om OG op te nemen in de Wet BIG als artikel 3 beroep. 15 mei 2014 NVO verzoekt aanvraag opname OG in de Wet BIG met spoed in behandeling te nemen en hoofdbehandelaarschap in generalistische basis GGZ te verlengen vanaf 1 januari sept 2014 Minister verlengt hoofdbehandelaarschap OG generalistische basis GGZ mei 2015 Rapport commissie Meurs Hoofdbehandelaarschap GGZ als noodgreep adviseert OG op te nemen in de Wet BIG, omdat dit één van de criteria is om regiebehandelaar te kunnen zijn. 19 juni 2015 Minister Schippers laat weten dat zij een wetsvoorstel zal voorleggen om de OG op te nemen in de Wet BIG. 16 feb 2016 Presentatie concept Model Kwaliteitsstatuut GGZ. OG wordt niet genoemd als regiebehandelaar of vermeld als potentieel regiebehandelaar na opname BIG- register (verwachting medio 2017). 22 feb 2016 Brief aan minister Schippers met zorgen over continuïteitsvraagstuk dat voor diverse cliëntgroepen in de GGZ lijkt te ontstaan. 25 feb 2016 Brief aan ZiNL met zorgen over continuïteitsvraagstuk dat voor diverse cliëntgroepen in de GGZ lijkt te ontstaan. tot heden Gesprekken met ministerie van VWS over uitvoering wetsvoorstel OG in de Wet BIG, o.a. totstandkoming deskundigheidsbeschrijving. Voorjaar 2016 Internetconsultatie verwacht rond wijziging Wet BIG, incl. OG in de BIG. Vaststellen Model Kwaliteitsstatuut GGZ, daarmee ingang regiebehandelaarschap per 2017 en bepalend voor inkoop zorgverzekeraars. 6