MINISTERIE VAN BUITENLANDSE

Transcriptie

1 MINISTERIE VAN BUITENLANDSE ZAKEN 'S-GRAVEN H AGE Aan de Leden van de Coördinatie Commissie voor Europese Integratie en Associatieproblemen Directie/Afdeling: DGES Datum:\27 oktober 1961* Onderwerp: Nota Gemenebest-problemen Kenmerk: Foto-no:?/14749 In aansluiting op mijn brief dd. 26 oktober, no zend ik u bijga a nd de door de werkgroep voor behandeling van Gemenebest-problemen opgestelde nota betreffende het Gemenebest-probleem bij toetreding van het Verenigd Koninkrijk tot de EEG. Deze nota kan onder punt 2 b) van de agenda voor de vergadering van de Coördinatie Commissie op 31 oktober a.s. worden behandeld. De Secretaris i IN R. k J. J van SchaiW VERZOEKE BU BEANTWOORDING DATUM. KENMERK BN ONDERWERP TB VERMELDEN

2 HET_ GEMENEBEüTPaOBLEEM BIJ TOETREDING VAI; 1:ZT V.L. TOT DE Z.Z.3. I. Algemeen. Het z.g. Gemenebestprobleem, waarmede wordt bedoeld de vraag op welke wijze een regeling kan worden getroffen voor de gevolgen, die het toetreden van het V.K. tot de EEG zal hebben voor de Britse verhouding tot de andere Gemenebestlanden, heeft in eerste instantie een politiek en - daarmede direct samenhangend - een economisch aspekt. Politiek gezien vormt het Gemenebest - met het V.K. als centrum - een belangrijke stabiliserende faktor in de wereldverhoudingen. In belangrijke mate wordt de politieke cohesie tussen de Gemenebestlanden bepaald door de economische en financiële bindingen tussen het V.K. en de overige Gemenebestlanden, alsmede tussen deze Gemenebestlanden onderling. Van Britse zijde is steeds gesteld - en van de zijde der EEGlanden is dit erkend - dat de toetreding van het V.K. tot de EEG niet zal mogen leiden tot een verzwakking van de politieke banden tussen het V.K.en de overige Gemenebestlanden. Anders zou niet slechts het V.K. worden geschaad, doch evenzeer de vrije wereld als geheel. Bij het antwoord op de vraag op welke wijze de politieke cohesie binnen het Gemenebest kan worden behouden bij toetreding van het V.K. tot de EEG spelen derhalve de economische betrekkingen tussen het V.K. en de andere Gemenebestlanden de grootste rol. II. Handelspolitieke verhoudingen binnen het Gemenebest. De huidige handelspolitieke betrekkingen van het V.K. met de Gemenebestpartners worden in wezenlijke mate bepaald door het stelsel van tariefpreferenties. Dit stelsel wordt gekenmerkt door een aantal bilaterale arrangementen tussen het V.K. en het merendeel der andere Gemenebestlanden en tussen deze onderling. In deze bilaterale arrangementen,, welke resulteerden uit de Conferentie van Ottawa van 1932 en welke een beperkte looptijd hebben met de mogelijkheid van stilzwijgende verlenging, werden reeds eerder overeengekomen wederzijdse tariefpreferenties contractueel bevestigd. In de hoogte dezer preferenties werden later bij wege van onderhandelingen wijzigingen aangebracht. In de bijlage bij deze nota zijn nadere bijzonderheden vermeld over de bestaande bilaterale akkoorden tussen het V.K. en de voornaamste Gemenebestpartners.

3 Het V.K. verleende oorspronkelijk aan de Gemenebestlanden gelijke tariefpreferenties op de Britse markt. Thans echter variëren de tariefpreferenties tussen het V.K. en de Gemenebest-partners over en weer van land tot land. Voor een groot aantal Produkten verleent het V.K. de volle preferentie aan de Gemenebestlanden, d.w.z. vrijdom van invoerrecht, terwijl het omgekeerd in de meeste gevallen een onvolledige preferentie geniet op de Gemenebest-markten, d.w.z. een preferentieel tarief dat lager l i g t dan het algemene tarief, doch geen rechten-vrijdom. Britse preferenties zijn eveneens van toepassing op alle afhankelijke overzeese Britse gebieden, alsmede op de republiek Ierland, Zuid-Afrika en Birma, welke drie laatsten geen l i d zijn van het Gemenebest. In deze nota is derhalve met de bijzondere belangen van laatstgenoemde landen geen rekening gehouden, mede gezien de aanvrage van Ierland voor het lidmaatschap van de EEG. De Gemenebestlanden, inclusief het V.K.,kunnen - en dit is ook geschied - na voorafgaande consultatie of goedkeuring van het betrokken Partnerland met derde landen onderhandelen over verlaging van hun algemene tarief, hetgeen een vermindering kan betekenen van de preferentiële marge. Naast het stelsel van tariefpreferenties kent het V.K. t.o.v. het Gemenebest slechts in enkele gevallen (suiker, vlees en zachte tarwe) bilaterale afnameverplichtingen, gedeeltelijk tegen vaste prijs Voor het overige importeert het V.K. de Gemenebest-produkten tegen wereldniarktprijs, d.w.z. in vrije concurrentie. Naast tariefpreferenties bestaan tussen het V.K. en de Gemenebestpartners nauwe financiële banden; tevens wordt door het V.K. in grote mate technische hulp verstrekt aan de Gemenebestpartners. III. Probleemstelling. Van EEG-zijde wordt het standpunt ingenomen, dat toetreding van nieuwe leden niet zal mogen leiden tot aantasting van de grondbeginselen en doelstellingen van het Verdrag van Rome. Een toetreding van het V.K. tot de EEG op basis van de grondbeginselen en de bepalingen van het EEG-Verdrag impliceert derhalve de aanvaarding door het V.K. van een gemeenschappelijk buitentarief en een gemeenschappelijke handels- en landbouwpolitiek. Deze stelling is op

4 10 oktober j. 1., ter gelegenheid van de opening der onderhandelingen niet het V.K., van Britse zijde bij monde van Minister Heath aanvaard, evenwel onder het voorbehoud dat, binnen het kader van het EEG-Verdrag, onder meer bevredigende voorzieningen zullen moeten worden getroffen ter veiligstelling van de economische belangen van de overige landen van het Gemenebest. Deze beide standpunten in aanmerking nemend zal derhalve in feite moeten worden gestreefd naar het vinden van een voor alle partijen aanvaardbaar compromis tussen twee extreme posities, t.w. : a) de integrale toepassing door het V.K. van het gemeenschappelijke buitentarief en de andere beschermende maatregelen t.a.v. de invoer uit alle buiten de vergrote EEG staande landen, w.o. de Gemenebestlanden; b) de volledige handhaving van het bestaande invoerregiem van het V.K. t.o.v. het Gemenebest; De onder a) bedoelde mogelijkheid is - zoals reeds gezegd - van ^ritse zijde steeds van de hand gewezen. Daartegenover staat de Britten voor ogen een regeling t.b.v. een aantal vitale Gemenebestbelangen door middel van aan het Verdrag te hechten Protocollen naar analogie van die, welke ook t.b.v. bepaalde Lid-Staten van de EEG bestaan in verband met hun speciale betrekkingen met bepaalde landen en gebieden overzee. Dit wil dus niet zeggen, dat de Britten voor alle gepreferentieerde Gemenebest-exporten naar de V.K.-markt faciliteiten verlangen. Anderzijds zou het andere uiterste, n.1. het onverkort handhaven van het huidige Britse invoerregiem t.o.v. de Gemenebestlanden, een duidelijke inbreuk op het EEG-Verdrag betekenen, waardoor het opbouwen van een gemeenschappelijke handels- en landbouwpolitiek in wezenlijke mate zou worden belemmerd of zelfs onmogelijk zou worden gemaakt. Hier komt nog bij dat het niet toepassen door het V.K. van het gemeenschappelijke buitentarief op het grootste deel van de invoer uit het Gemenebest, het gevaar zou doen ontstaan van verlegging van het handelsverkeer en distorsies in de produktie.

5 Het probleem is dus op welke wijze het Gemenebestvraagstuk moet worden aangepakt en langs welke lijnen oplossingen kunnen 7/orden gezocht, aansluitend op de door Minister Heath op 10 oktober j.1. geïndiceerde oplossingen, waarbij dit vraagstuk is onderverdeeld naar de bestaande vier goederengroepen, waarin het gewoonlijk wordt onderscheiden, te weten : a) tropische produkten b) industriële grondstoffen c) industriële halffabrikaten en eindprodukten, en d) landbouwprodukten uit de gematigde klimaatzones. In deze nota zal nader worden ingegaan op de onder a, b en c genoemde produkten. Voor de onder d) genoemde produkten z i j in dit bestek verwezen naar de nota van het Ministerie van Landbouw en Visserij over de "agrarische aspekten van de toetreding van het V.K., Denemarke n en 1 e rland". Door de Heer Heath werden de volgende drie oplossingen gesuggereerd : 1) Associatie van de afhankelijke Britse gebieden èn de minder ontwikkelde, onafhankelijke leden van het Gemenebest op dezelfde voorwaarden als die, welke zullen gelden ten aanzien van de P.T.O.M. 2) speciale Protocollen - naar analogie van die, welke binnen de E.E.G. reeds bestaan ten aanzien van de handel van Frankrijk met -5 * Een ander aspekt van het Gemenebestprobleem, dat in het kader van deze studie niet nader zal worden onderzocht doch dat bij de onderhandelingen wel degelijk van belang zal zijn, is de vraag of de preferentiële positie van het V.K. op verschillende Gemenebestmarkten, ook na Engelands toetreding, integraal kan worden gehandhaafd. Het l i j k t redelijk te verlangen, dat tegenover de concessies die de EEG zal verlenen ten behoeve van de belangen der Gemenebestlanden op de Britse markt, de aktieve preferenties van het V.K. op de Gemenebestmarkten zullen worden afgeschaft, resp. verminderd.

6 Marokko, Tunis, etc., alsmede voor wat betreft de handel van de Benelux met Suriname en de Nederlandse Antillen - voor die leden van het Gemenebest resp. afhankelijke gebieden, welke niet geassocieerd kunnen of wensen te worden. 3)een produktsgewijze behandeling van de vraagstukken, i n geval de oplossingen sub 1 en 2 genoemd niet mogelijk zijn. Hierbij heeft de Heer Heath doen weten, dat bij de oplossing van het vraagstuk van het Gemenebest moet worden uitgegaan van het beginsel van "comparable outlets". Dit beginsel is t.a.v. de niettropische landbouwproducten met zoveel woorden tot uitdrukking gebracht; m.b.t. de overige goederengroepen l i g t dit beginsel, z i j hêt met andere woorden, duidelijk aan het betoog van de Heer Heath ten grondslag. Het begrip "comparable outlets" is voor verschillende uitleg vatbaar; de Britten zullen hierbij waarschijnlijk denken aan handhaving van de huidige afzetmogelijkheden van het Gemenebest op de Britse markt en de EEG-markten tezamen. Hiervan uitgaande kan men zich afvragen of hierin niet de sleutel l i g t voor een uiteindelijke oplossing. Ken zou immers kunnen redeneren, dat Engeland toetreedt tot de E.E.G. op basis van de regels van let Verdrag van Rome en dat door aanvaarding van genoemd beginsel de vitale belangen van de Gemenebestlanden bij toetreding van het V.K. worden gewaarborgd; in een later stadium zouden dan, waar nodig, nadere regelingen t.b.v. de Gemenebestlanden moeten worden uitgewerkt, waaraan het V.K. als l i d van de vergrote EEG, de nodige impulsen zal kunnen geven. In feite zou zulks evenwel betekenen, dat de preferentiële banden tussen Engeland en de Gemenebestlanden a priori worden doorgesneden zonder dat hiervoor, prealabel aan de toetreding van het V.K., compensaties t.b.v. het Gemenebest in de plaats zijn ge-steld. Of dit in politiek opzicht voor het V.K. aanvaardbaar i s, kan worden betwijfeld. E.e.a. zou erop neerkomen, dat gekozen wordt uit één van de onder 1 van dit hoofdstuk genoemde extreme posities, te weten die, waarin van het V.K. de integrale toepassing van het buitentarief wordt gevraagd t.a.v. invoer uit het Gemenebest. Het is

7 niet onwaarschijnlijk, dat de Fransen en wellicht ook andere ZZGlanden deze positie als uitgangspunt zullen nemen; voor wat Nederland betreft zou het taktisch minder juist zijn zich hierbij reeds in de aanvang aan te sluiten. Uit de rede van Minister Heath blijkt immers, dat het V.K. het afbouwen van de Britse preferenties cp industriële produkten niet uitsluit, doch m.b.t. de Gemenebestlanden die tropische produkten leveren wordt er nadrukkelijk op gewezen, dat deze een verlies van hun preferenties reeds moeilijk zouden kunnen accepteren, laat staan het scheppen van tegen hen gekeerde preferenties. De vraag is echter gewettigd in hoeverre zou moeten worden gestreefd naar een produktsgewijze prealabele oplossing voor alle betrokken Gemenebestbelangen, d.w.z. voordat de toetreding van het V.K. plaatsvindt. Dit zou immers ongetwijfeld leiden tot zeer langdurige onderhandelingen, waarmede noch de ontwikkeling van de EEG noch de verhouding tot derde landen zou zijn gebaat. In beginsel zal Neder land dan ook moeten opteren voor oplossingen, die het snelst kunnen worden bereikt. Niettemin zal men m.b.t. de tropische produkten en de industriële grondstoffen - waarvan het aantal beperkt is - niet kunnen ontkomen aan prealabele oplossingen zoals trouwens ook door Minister Heath werd geïndiceerd. Het Nederlandse streven moet er dan ook op gericht zijn om, in het voetspoor van Minister Heath, te zoeken naar pragmatische oplossingen voor de sectoren van de tropische produkten en de industriële grondstoffen. Gezien de diversiteit van de halffabrikaten en industriële eindprodukten en de onzekerheid over de totale omvang van de te regelen problemen, zou men voor deze produkten wellicht zijn toevlucht moeten nemen tot een algemene formule, waarbij deze landen een zekere garantie wordt verleend, dat z i j van de toetreding van het V.K. geen onredelijke schade zullen lijden.

8 tvil oen dergelijke algemene formule voor de Eritten aanvaardbaar zijn, dan zal naar het voorkomt moeten vaststaan, dat het eerdergenoemde beginsel van "comparable outlets" richtsnoer zal zijn t i j de uitwerking van latere concrete re-gelingen t.b.v. dc Gemenebestlanden, n.1. ingeval het optreden van schade wordt aangevoerd.hierop wordt in par.3(industriele halffabrikaten en eindprodukten)nader ingegaan. Analyse der verschillende problemen en mogelijke oplossir. In het onderstaande zal een nadere analyse worden gemaakt van de verschillende vraagstukken en tentatief worden aangegeven langs welke lijnen oplossingen zouden kunnen worden gevonden. Hierbij wordt aangesloten op de door Minister Heath gemaakte indeling in eerder genoemde goederengroepen, alsmede op de door hem geïndiceerde oplossingen. 1. x ropische produkten. A. Associatie met de vergrote EEG. Minister Heath heeft de wens uitgesproken dat de in aanmerking komende Gemenebestlanden - volgens Engelse opvattingen zijn dit zowel de afhankelijke als de onafhankel i j k e landen die zich in het ontwikkelingsstadium bevinden - in de gelegenheid moeten worden gesteld zich met de Gemeenschap te associëren onder dezelfde voorwaarden als die, welke in de toekomst zullen gelden voor de huidige P.T.O.M. De moeilijkheid i s, dat over de toekomstige associatie van de P.T.O.M. binnen de EEG nog overleg gaande i s, waarbij het nog geenszins vaststaat hoe de inhoud van deze associatie zal worden. Ingeval overeenkomstig de Franse wens besloten zou worden tot voortzetting van de associatie in haar huidige vorm (Kfdst.-IV van het EEG-Verdrag annex Toepassingsovereenkomst), zou een uitbreiding van deze associatie met bedoelde Gemenebestlanden tot de volgende consequenties leiden : i. Een dergelijke associatie zou de betrokken Gemenebestlanden in een identieke positie plaatsen als de P.T.O.M. met alle voordelen van dien, mede gezien de over het algemeen sterke concurrentiepositie van de Gemenebestprodukten. -8-

9 i i. Hier staat tegenover, tat de P.T.O.M. hun monopolistische preferentiële positie op de EEG-markten zullen kwijtraken. De hieruit voortvloeiende nadelen voor de 1.T.O.K., welke geaccentueerd worden door het feit dat de Ge-monebestlanden veelal beter en goedkoper leveren - waardoor ook de vrije entree van de F.T.0.M.-produkten op de Britse narkt nauwelijks of geen voordeel zal bieden - zullen waarschijnl i j k leiden tot de eis van compensât ie-s t.b.v. de P.T.O.M., b.v. in de vorm van tijdelijke afzotgaranties, deviezeninkomensgaranties, prijsstabilisatie-overeenkomsten. Een zekere mitigatie van deze eisen zou wellicht kunnen werden gevonden in een temporisatie van de gevolgen voor de P.T.O.M. van een associatie der betrekken Gemenebestlanden (zie onder C.) i i i. De derde-landen (m.n. de Latijns-Amerikaanse landen) zullen worden geconfronteerd met een nieuwe en versterkte discriminatie zowel voor de door hen voortgebrachte tropische produkten als voor alle andere produkten v/elke onder de Vrijhandelszone-constructie met de geassocieerde gebieden vallen. i i i i. Ook de door Nederland en Duitsland voorgestelde conceptie van een nieuwe associatie-verhouding met de P.T.O.M., ex Art.238 van het EEG-Verdrag zou, bij uitbreiding tot de in aanmerking komende Gemenebestlanden, t.a.v. de tropische produkten tot dezelfde consequenties leiden als die, welke sub i en i i zijn vermeld; de derde landen zouden in dit geval ook een discriminatie ontmoeten, doch in aanzienlijk mindere mate, doordat het buitentarief op tropische produkten zou worden gehalveerd. Aangetekend kan worden, dat de Nederlands/Duitse oplossing voor de associatie met de P.T.O.M. in strijd is met de bepalingen van het GATT, aangezien de te verlenen tariefprefe renties op tropische produkten niet zijn ingebouwd in het kader van een vrijhandelszone of douane-unie overeenkomstig Art.XXIV van het G.A.T.T.

10 Dg mogelijkheid l i j k t echter aanwezig, dat het GATT een "waiver'' zal toestaan, aangezien do voorgestelde constructie een aantal positieve elementen ten gunste van derde landen "bevat, n.1. halvering van het buitentari of op tropische produkten, alsmode hot verdwijnen van de in lut GATT betwiste vrijhandelszonevorm, die de huidige associatieregeling kernmerkt. De mogelijkheid om een ;, waiver : ; te verkrijgen zou worden vergroot indien uitzicht zou worden geboden op aflopende tariefpreferenties t.b.v. do P.T.O.M. Indien evenwel de voorgestelde regeling zou worden uitgestrekt tot de tropische produkten uit de Gemenebestlanden, is het de vraag of, gezien de hierdoor ontstane additionele discriminatie ten detrimente van derde landen, bijv. Latijns- Amerika, het GATT tot een! l waiver : i bereid zal zijn. Verlaging van het gemeenschappelijke buitentarief. De Heer Heath verklaarde hierbij te denken aan een O-tarief resp, een zeer l i ag buitentarief t.a.v. een aantal belangrijke tropische produkten, waarbij met name werden genoemd thee (van belang voor India en Ceylon) en cacao (van belang voor Ghana). Dit zou voor de derde leverancierslanden uiteraard de meest aantrekkelijke oplossing zijn, doch het l i g t voor de hand dat Frankrijk daartegenover, althans voor cacao, ten behoeve van de P.T.O.M., een zeer hoge afkoopsom zal bedingen, b.v. in de vorm van afname garanties, deviezeninkomstengaranties, pri jsstabilisatie-overeenkomst en, steun aan de produktie, enz. waardoor het gevaar ontstaat, dat de betekenis van het verlaagde buitentarief in feite wezenlijk wordt aangetast. Deze vormen van steun worden evenwel, in tegenstelling- tot andere preferenties, in het GATT formeel niet verworpen. Marokko protocol. Minister Heath heeft, zoals reeds vermeld, verklaard, dat voor die Gemenebestlanden, die niet geassocieerd worden, een oplossing zou kunnen worden gezocht overeenkomstig het z.g.

11 rokko-protocol van de EEG. In dit Protocol i3 vastgelagd, dat de toepassing van het EEG-Verdrag geen enkele wijziging vergt in de douane-regeling die bij de inwerkingtreding van het Verdrag van toepassing was op de invoer a) in de Benelux-landen, van goederen van oorsprong en van herkomst uit Suriname en de Nederlandse Antillen, b) in Frankrijk, van goederen van oorsprong en van herkomst uit Marokko, Tunesi'é, Vietnam, Xambodja, Laos en de Franse nederzettingen in het Condominium van de Nieuwe Hebriden, c) in Italië, van goederen van oorsprong en van herkomst uit Lybi'é en het (toentertijd) onder Italiaans bestuur staand trustgebied van Somaliland. De op grond van bovengenoemde regeling in de Lid-Staten ingevoerde goederen vallen niet onder de vrij-verkeer bepalingen van het Verdrag. De in dit Protocol neergelegde mogelijkheid tot handhaving van rechtenvrije c.q_. preferentiële importen uit de genoemde landen overzee was indertijd bedoeld als overgangsmaatregel in afwachting van de voor ogen staande associatie van deze landen met de EEG. Deze associatie-mogelijkheid, die is neergelegd in de diverse aan het Verdrag gehechte Verklaringen van Intentie, is met een enkele uitzondering (Suriname en Ned.Antillen) tot dusverre evenwel nog niet aangegrepen. Toepassing V an dezelfde regels op de niet-geassocieerde tropische Gemenebestlanden zou betekenen dat deze landen een rechtenvrije of gepreferentieerde invoer op de V.K. markt zouden behouden, evenals op den duur de geassocieerde P.T.O.M. zouden krijgen. Met andere woorden, het V.K. zou het gemeenschappelijke buitentarief niet toepassen op de invoer van tropische produkten uit de betrokken Gemenebestlanden, doch de andere EEG-landen wèl. Voorzover het V.K. onder een zodanige regeling tropische grondstoffen uit het Gemenebest zou invoeren,zou in beginsel

12 het gevaar van distorsies ontstaan. Immers het V.K. produceert eindpro dukten waarin grondstoffen id.jn verwerkt die zijn ingevoer met een O-recht of eon recht dat laver l i g t dan het gemeenschappelijke buitentarief, terwijl de EEG deze grondstoffen uit derde landen importeert tegen een hoog buitenrecht. Toch kan men zich afvragen of het t i.idoli jk toestaan van het ïlarokko-protocol aan het V.K. voor wat betreft de tropische Produkten niet een goede overgangsmaatregel tot een latere associatie van de betrokken Gemenebestlanden zou zijn. Immers, een onmiddellijke associatie van de tropische Gemenebestlanden biedt nadelen voor de P.T.O.M, in verband met hun over het algemeen zwakkere concurrentiepositie-: (zie onder A i i van dit Hoofdstuk). Onder vigueur van een t i j d e l i j k Marokko-protocol voor het V.K. zouden enerzijds de belangen van de Gemenebestlanden op de Britse markt worden gewaarborgd en zou anderzijds aan de P.T.O.M. de t i j d worden geboden hun concurrentiepositie zowel op de EEG-markten als op do; Britse narkt te verbeteren. Het eerder genoemde gevaar voor distorsies zal zo nodig maatregelen vergen. In beginsel bestaat dit gevaar ook thans binnen de EEG op grond van de voorzieningen van het Marokkoprotocol. D. Tariefcontingenten. Deze mogelijkheid is door Minister Heath niet als zodanig genoemd, doch wellicht zal in een enkel bijzonder geval op dit systeem moeten worden teruggevallen, nl. indien geen oplossing kan worden gevonden volgens de modaliteiten onder A t/m C hiervoor genoemd. Onder dit stelsel zou het V.K. zijn historische importen van bepaalde tropische produkten uit het Gemenebest veiligstel 1 en tegen het bestaande preferentiële tarief. Deze produkten zouden op de Britse markt echter concurrentie ondervinden van de geassocieerde P.T.O.M., In aanmerking nemende de over het

13 algemeen slechte concurrentiepositie ve.n de K.-prodokten zou een dergelijke oplossing de "betrokken Gemono'x st landen, althans voorlopig, economisch weinig schade berokkenen. Hot verschil tussen tariefcontingenten en het lïarokkoprotocol is gelegen in het f ^ i t, dat tariefcontingenten over het algemeon beperkt zijn in hoeveelheid en tijdsduur, terwijl het huidige Marokkoprotocol ten dele een onbeperkte invoer voor onbepaalde t i j d toestaat..vaar er hierbij kwantitatieve beperking erbestaan - omdat deze ook bestonden op het moment van inwerkingtreding van het E.E.Gr. Verdrag - is het verschil slechts gelegen in de tijdsduur. E. Afscheiding van markten. Deze methode houdt in dat er in feite geen gemeenschappelijke markt bestaat voor de bedoelde tropische produkten, m.a.w. het preferentiële stelsel van de EEG met de P.T.O.ÏI. en dat van het "V.K. met de betrokken Gemenebestlanden b l i j f t ongewijzigd, doch van elkaar geïsoleerd, voortbestaan. Hot is duidelijk dat deze modaliteit slechts in het uiterste geval en dan nog beperkt tot een zo klein mogelijk aantal produkten, in overweging zal kunnen worden genomen, n.1. slechts ingeval geen enkele andere oplossing - zoals hiorvoor besproken -- mogelijk i s. 2.Industriële grondstoffen. Over het geheel genomen zullen de moeilijkheden in deze sektor kwantitatief van geringe omvang zijn, aangezien zowel de EEG als het V.K. voor de meeste industriële grondstoffen rechtenvrijdom kennen. Slechts voor een v i j f t a l - ook door Minister Heath genoemde - belangrijke produkten, t.w. aluminium, cellulose, courantdruk, lood en zink, zullen oplossingen nodig zijn. Voor deze grondstoffen heeft de EEG in vergelijking met het algemene Britse tarief een hoog buitentarief; de Gemenebest-leveranciers, waarvan Canada do belangrijkste is, genieten rechtenvrij dom in het V.K.

14 Minister Heath verklaarde dat de Engelse voorkeur uitgaat naar een O-recht voor de vergrote EEG. Deze oplossing zou uiteraard voor de Gemenebestlanden en andere derde landen gunstig zijn, doch binnen do huidige EEG zeer waarschijnlijk op grote weerstand stuiten in verband mot eigen produktiebelangoi. Bij toetreding of associatie van andere E.V.A.-landen, zoals Noorwegen en Zweden, die belangrijke leveranciers zijn van genoemde produkten, zal het echter voor de protectionistische EZC--landen moeilijker worden een O-recht af te wijzen, aangezien dan immers de grootste concurrenten zich binnen het buitentarief bevinden. Indien t.a.v. een enkel produkt dan toch nog overwegende bezwaren tegen een O-recht zouden worden aangevoerd, zou naar analogie van het Italiaanse voorbeeld m.b.t. lood en zink, kunnen worden overgegaan tot een O-recht voor de vergrote EEG tezamen met het toepassen van markt-isolering voor die EEG-landen die een tarief van enige betekenis niet kunnen ontberen. Andere denkbare modaliteiten voor het oplossen der moeilijkheden zijn het toepassen van het Marokko protocol of een systeem van tariefcontingenten door het V.K. ter veiligstellling van zijn historische importen uit de Gemenebestlanden. Aan beide systemen kleven evenwel in de praktijk zeer grote bezwaren als gevolg van de veelzijdige verwerking van de grondstoffen in kwestie (m.u.v. wellicht courantdruk), waardoor een ingewikkeld systeem van originebepaling nodig zou zijn ter voorkoming van doorstroming der verwerkte produkten. Daarnaast ontstaat in beginsel het gevaar van distorsies in de produktie. 3. Industriële halffabrikaten en eindprodukten. In deze sektor moet een onderscheid worden gemaakt tussen produkten afkomstig uit de hoog-ontwikkelde Gemenebestlanden met een normaal prijspeil (vnl. Canada en in mindere mate Australië en Nw. Zeeland) en die uit de minder ontwikkelde Gemenebestlanden met een laag prijspeil (Hongkong, Pakistan en India). Wat de produkten uit de eerstgenoemde groep betreft is van Britse zijde bij monde van Minister Heath reeds erkend, dat een onbepaalde en onbeperkte voortzetting van de vrije invoer in

15 het V.K. wellicht niet verenigbaar zal zijn met de ontwikkeling van de gemeenschappelijke markt. Hieruit zou kunnen -..'orden afgeleid dat de Britten niet zullen aandringen op voortzetting van de preferenties die zij aan deze landen verlenen op de veelheid van industriële halffabrikaten en 3indprodukten. "at Canada betreft kan worden aangetekend, dat dit land ten tijde van de tariefonderhandel ingen in het GATT in 1947 aan het V.K. het recht heeft toegekend van Vermindering c.q. opheffing der bestaande preferenties voor Canadese produkten. Wellicht zou indien niet op andere wijze bijv. door middel van een tariefcontingenten-procedure of verlaging van het buitentarief, voor enkele meest dringende gevallen, een prealabele oplossing kan worden gevonden, uitkomst kunnen worden geboden door middel van de eerdergenoemde formule van ; comparable outlets 1 1, op grond waarvan aan deze landen een algemene toezegging zal worden gegeven, dat z i j door de toetreding van het V.K. tot de EEG in hun afzetmogelijkheden op de vergrote EEG-markt niet substantieel zullen worden geschaad. De onzekerheid dat deze toezegging redelijk zal worden verwezenlijkt, alsmede de aan deze constructie f e i t e l i j k verbonden verbreking van de handelspolitieke verhouding van het V.K. met deze landen, doet de vraag rijzen of deze oplossing voor het V.K. en de betrokken Gemenebestlanden aanvaardbaar zal zijn. In de praktijk zou deze constructie immers betekenen, dat Canada c.s. te zijner t i j d het bewijs moeten leveren dat er sprake is van schade aan exportbelangen. Indien dit bewijs door een van de huidige leden van de EEG niet ontvankelijk zou worden verklaard, zou ook het V.K. een regeling t.b.v. deze Gemenebestlanden niet kunnen forceren. Wellicht zou de formule van "comparable outlets" voor de Britten en de betrokken Gemenebestlanden aanvaardbaar zijn, indien op enigerlei wijze, bijv. door meerderheidsprocedures in de Raad of door aan de Europese Commissie toe te kennen bevoegdheden, het veto-recht van de huidige EEG-landen wordt beperkt. Wat de andere modaliteiten betreft, die vermeld zijn onder par.1 van dit Hoofdstuk, moge het volgende dienen. a) Associatie met de vergrote EEG. Minister Heath heeft m.b.t. de onderhavige industriële Gemenebestlanden geen go wag gemaakt van de mogol ijleheid tot associatie.

16 Een associatie van Canada, Australië en Nieuw Zeeland zou weliswaar een oplossing bieden voor alle moeilijkheden, ook in de andere goederensektoren, doch deze mogelijkheid l i j k t, gezien de politieke implicaties, niet aktueel. Bovendien zou een associatie met deze landen in feite moeten neerkomen op het aanvaarden door deze landen van de economische unie, zoals aan het EEG-Verdrag ten grondslag l i g t. Hiermede zou het Europese karakter van de Gemeenschap verloren gaan. k) Marokko-protocol of tariefcontingenten. Aangezien, anders dan bij de tropische Gemenebestlanden, toepassing van het Marokko-protocol op Canada, Australië' en Nieuw Zeeland niet kan worden gezien als een "Vorstufe 1 1 tot associatie, is toepassing van het Marokko-protocol geen aanvaardbare oplossing, gezien de grote omvang der exporten van deze landen. In een beperkt aantal gevallen zal het systeem van tariefcontingenten wellicht uitkomst kunnen bieden. c ) Ve riaging van het gemeenschappelij ke bui tentarief. Een verlaging of afschaffing van het buitentarief op zovele produkten als waar het hier om gaat, l i j k t slechts mogelijk na tariefonderhandelingen in het GATT met de geindustrialiseerde landen die hiervan in eerste instantie zouden profiteren (V.S., Japan). Ook t.a.v. de industriële eindprodukten uit de z.g. lage lonenlanden l i j k t het niet mogelijk een gedetailleerde oplossing te vinden vóór toetreding van het V.K. Het is bekend, dat het huidige Engelse liberalisme t.a.v. de invoer uit deze landen in het V.K. zelf met grote offers gepaard gaat. Het is daarom niet ondenkbaar dat de Britten -16-

17 in de komende onderhandelingen materieel een gerede aanleiding zullen zien om de huidige invoervrijheid te elimineren en te vervangen door een zekere tariefbescherming, waarbij dan van de huidige EEG-landen compensatie t.b.v. de betrokken Gemenebestpartners zal worden gevraagd door middel van een ruimere openstelling hunner markten, neerkomend op een verruiming van de invoercontingentering. Van Engelse zijde is t.a.v. de aard der oplossingen voor het probleem der lage Ionen-landen gerelateerd aan de mogelijkheid ener associatie van deze landen. Een oplossing overeenkomstig deel IV van het EEG-Verdrag l i j k t niet mogelijk, aangezien zulks zou betekenen dat al hun industriële produkten t.z.t. rechtenvrij en zonder enige kwantitatieve beperking in de vergrote E.E.G. zouden kunnen binnenkomen. Aangenome* kan woroen, dat de Engelsen de associatieoplossing slechts hebben genoemd om formeel gedekt te zijn t.o.v. de betrokken landen. Het komt ons voor, dat het probleem van de lage Ionen-landen niet op regionale basis effectief kan worden aangepakt. Slechts een mondiale aanpak van deze vraagstukken, waarbij van alle geïndustrialiseerde landen ter wereld, w.o. de Verenigde Staten, offers worden gevraagc 3, l i j k t uitkomst te kunnen bieden. In dit verband moge worden verwezen na..r de onlangs te Genève getroffen regeling inzake de internationale handel in katoenprodukten, die enerzijds gebaseerd is op "burden sharing" der importlanden en anderzijds op auto-limitatie der exportlanden.

18 Slotbeschouwing. Met het voorgaande is getracht de hoofdelementen van het Gemenebestprobleem aan te geven alsmede de modaliteiten voor mogelijke oplossingen. Het is in dit stadium nog niet mogelijk om vror ieder onderdeel van het probleem produktsgewijs een oplossing aan te geven, aangezien hiervoor het volledige inzicht nog ontbreekt. Bovendien zal Nederland met verschillende oplossingen kunnen meegaan; zo zal ons land t.a.v. de tropische produkten en de industriële grondstoffen zeker de door Engeland gevraagde liberale oplossing kunnen onderschrijven. Hier staat tegenover, dat voor sommige problemen, bijv. in de sektor der industriële eindprodukten, wellicht geen alle partijen bevredigende oplossing kan worden gevonden. Taktisch l i j k t het evenwel wenselijk dat Nederland niet reeds van den beginne af een geëxponeerde houding inneemt t.g.v. de Franse c.q. Engelse opvattingen. Tijdens de onderhandelingen zullen wij voldoende gelegenheid hebben om onze aanvankelijk afwachtende houding te laten varen voor een aan de omstandigheden aangepaste meer geprononceerde positie. Wellicht zal hierbij de mogelijkheid bestaan een bemiddelende rol te spelen tussen eventuele veruiteenliggende standpunten van de Fransen en de Britten, uiteraard met inachtneming van de Nederlandse belangen. Dir.Gen.v.d.B.E.B. 27 oktftber 1951.

19 De verplichtingen, welke het Verenigd Koninkrijk op zich heeft genomen jegens de landen van het Gemenebest, vinden hun basis in een reeks van overeenkomsten, welke het V.K. in 1932 met de afzonderlijke landen van het Gemenebest heeft aangegaan. Deze vormen tezamen het z.g. Ottawa-Agreement. Deze overeenkomsten hebben uitsluitend betrekking op wederzijds verleende tariefpreferenties, welke echter in het algemeen niet in evenwicht zijn. Verschillende van deze Ottawa-verdragen zijn sindsdien vervangen dan wel aangevuld, waarvan als de belangrijkste kunnen worden genoemd: 1. Australië. Het verdrag van 1932 werd in 1957 vervangen door een nieuw. Het nieuwe verdrag is geldig tot en met 9 november 196I; bij niet-opzegging wordt het voor onbepaalde tijd verlengd met een opzegtermijn van 6 maanden. 2. Canada. Het verdrag van 1932 werd op 23 februari 1937 door een nieuw verdrag vervangen. Ook bij dit verdrag behield Canada het contractuele recht op de handhaving van de preferenties bij invoer in het V.K. Tijdens de GATT-inderhandelingen van 19^7 onderging het verdrag van 1937 echter bepaalde wijzigingen. Bepaald werd, dat in de toekomst alle wederzijdse preferenties niet contractueel zouden zijn; beide landen zijn vrij de preferenties te wijzigen dan wel te laten vervallen. 3. Nieuw-Zeeland. Het verdrag van 1932 werd cp 12 augustus 1959 vervangen door een nieuw. De looptijd van het verdrag is onbeperkt, doch kan worden opgezegd met een opzegtermijn van 6 maanden. ^. India. Op 20 maart 1939 werd het verdrag van 1932 vervangen. De datum van afloop van het nieuwe verdrag werd bepaald op 31 maart 19^2; het is automatisch verlengd voor onbeperkte tijd; de opzegtermijn is 6 maanden.

20 Na de afscheiding van India werd op 2 april 1951 een afzonderlijk verdrag tussen Pakistan en het V.K. afgesloten, met een looptijd tot 1 oktober Ook dit verdrag is automatisch verlengd; de opzegtermijn is eveneens 6 maanden. 6. Zuid-Afrika. Het verdrag van 1932 is nog steeds van toepassing. In verband met de uittreding van dit land uit de Gemenebest op 31 mei j.1. loopt het verdrag per 31 december a.s. af. Dit betekent echter niet, dat daarmee de preferentiële behandeling voor de producten uit Zuid-Afrika zal komen te vervallen. 7. Zuid-Rhodesia. Ook voor dit land geldt nog steeds het Ottawa-verdrag van De oorspronkelijke geldigheidsduur was 5 jaar; sindsdien is het verdrag automatisch verlengd; de opzegtermijn is 6 maanden. 8T Ghana. Na de zelfstandigwording van Ghana in 1957 is het verdrag van 1932 in 195Ö vervangen door een nieuw, krachtens hetwelk de bestaande preferenties, welke Ghana en het V.K. elkaar verleenden, kunnen worden gehandhaafd. Na i960 zal jaarlijks worden bepaald, welke preferenties zullen worden gehandhaafd en welke niet. Op dit ogenblik geniet het V.K. geen tariefpreferenties in Ghana, doch Ghana wel in het V.K. S-1O O-'61