Toelichting klimaatbeleid Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (

Transcriptie

1 Indicator 16 maart 2006 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In het Kyoto-protocol en het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties zijn afspraken gemaakt om emissies van broeikasgassen terug te dringen. Het uiteindelijke doel is om de concentraties van deze stoffen in de atmosfeer te stabiliseren. Hiermee wil men de menselijke beïnvloeding van het klimaat beperken. Klimaatverdrag en Kyoto-protocol Het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties uit 1992 heeft als doel om de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer te stabiliseren op een niveau waarbij een gevaarlijke menselijke beïnvloeding van het klimaat wordt vermeden. Dit betekent dat op termijn (in 2100) de mondiale emissies van broeikasgassen met circa 40-50% moeten dalen ten opzichte van In 1997 is het Klimaatverdrag uitgebreid met het Kyoto-protocol. In het Kyoto-protocol zijn afspraken gemaakt over de reductie van de emissies van broeikasgassen. Het doel is het bereiken van een gemiddelde emissiereductie van broeikasgassen van de geïndustrialiseerde landen met 5,2% over de periode ten opzicht van Dit is inclusief de landen in Oost-Europa en Rusland. De reductiedoelstelling is voor de voormalige EU-15-landen als geheel 8% en voor Nederland 6%. De 10 nieuwe lidstaten hebben reductiedoelstellingen van 0, 6 of 8%. Het Kyoto-protocol kan worden gezien als een eerste bescheiden stap om stabilisatie van de concentraties van broeikasgassen te bereiken. Het Kyoto-protocol is op 16 februari 2005 van kracht geworden. Voorwaarde hiervoor was dat tenminste 55 landen het hadden geratificeerd en de emissie van koolstofdioxide van de ratificerende industrielanden in 1990 tenminste 55% was van de totale koolstofdioxide-emissie van alle industrielanden (de zogenoemde Annex-I landen). Op 5 oktober 2004 was dat percentage 44,2%. Rusland heeft het verdrag op 5 november 2004 geratificeerd; daarmee kwam het percentage op 61,6% uit en kon het protocol in werking treden. Het aantal landen dat had geratificeerd, bedroeg op 16 september Doelstelling Kyoto-protocol voor Nederland De voormalige EU-15-landen als geheel hebben zich met ratificatie van het Kyoto-protocol ten doel gesteld om in de periode , de zogenaamde eerste budgetperiode, 8% minder broeikasgassen uit te stoten dan in Voor Nederland bedraagt de reductieverplichting in de eerste budgetperiode 6%. Dit betekent dit voor Nederland een gemiddelde jaarlijkse uitstoot van 201 miljard kg CO 2 -equivalenten in de periode De doelstelling heeft betrekking op alle broeikasgassen. Bij de maatregelen om de doelstelling te bereiken kan een land zelf kiezen voor welke stof(fen) maatregelen worden genomen. Als Nederland vanaf 1990 geen klimaatbeleid had gevoerd zou in 2010 de uitstoot van broeikasgassen uitkomen op 239 miljard kg (uitgaande van relatief hoge economische groei). Dat is dus 40 miljard kg meer dan toegestaan. Van deze noodzakelijk emissiereductie van 40 miljard kg wil Nederland de helft in het binnenland realiseren, de andere helft in het buitenland. De uitstoot van broeikasgassen hangt sterk samen met de economische ontwikkeling. Als de economische groei lager uitvalt, is de benodigde reductie ook lager. Pagina 1 van 5

2 Reductie binnenland Het binnenlandse doel voor de uitstoot van broeikasgassen komt op een jaarlijks gemiddelde van 219 miljard kg CO 2 -equivalenten tussen 2008 en De overheid heeft een pakket aan maatregelen samengesteld om dit doel te halen, zoals stimulering van energiebesparing, het meergebruik van hernieuwbare energie en meerjarenafspraken met de industrie. Dit pakket van maatregelen is vastgelegd in de Uitvoeringsnota Klimaatbeleid. Mede door deze maatregelen zijn de Nederlandse emissies van broeikasgassen anders dan koolstofdoxide de laatste jaren gedaald, terwijl die van koolstofdioxide met gemiddeld 1% per jaar zijn gestegen. Netto is de Nederlandse emissie daardoor vrijwel gestabiliseerd. Reductie buitenland Voor de 20 miljard kg reductie per jaar die Nederland in het buitenland wil halen worden zogenaamde Kyoto-mechanismen ingezet. Met deze mechanismen kan Nederland 'credits' kopen van andere landen. Een credit komt overeen met 1 ton reductie in broeikasgasemissie. Nederland moet dus 20 miljoen credits per jaar kopen, welke naar verwachting 4-5 per stuk zullen kosten. Voor de periode 2008 tot 2012 moet in totaal 100 miljard kg CO 2 -equivalten reductie ingekocht worden in het buitenland. Dat kost de overheid dus waarschijnlijk in totaal miljoen. Er zijn twee soorten 'credits': credits die zijn verdiend met Joint Implementation en credits die zijn verdiend met het Clean Development Mechanism. Joint Implementation is alleen mogelijk tussen geïndustrialiseerde landen onderling. Bij het Clean Development Mechanism gaat het om afspraken tussen geïndustrialiseerde landen en ontwikkelingslanden. Joint Implementation Credits die zijn verdiend met Joint Implementation, worden emission reduction units (ERU's) genoemd. In de praktijk kan een onderneming ERU's verdienen door reducties te behalen in Centraal- en Oost-Europese landen. Een voorbeeld: een onderneming bouwt een windmolenpark in Roemenië in plaats van een kolencentrale. De emissies van de kolencentrale zijn vermeden zijn; deze onderneming verdient dan ERU's. Deze ERU's kan de onderneming dan weer aan de overheid verkopen, bijvoorbeeld aan Nederland. Clean Development Mechanism Credits die zijn verdiend met het Clean Development Mechanism, worden CER's genoemd (Certified Emission Reductions). Een bedrijf kan CER's op dezelfde manier verdienen als ERU's, met het verschil dat bedrijven CER's kunnen verdienen door het opzetten van emissiereducerende projecten in ontwikkelingslanden. Een voorbeeld: een onderneming bouwt een energiecentrale in Indonesië die werkt op geothermische warmte, in plaats van een kolencentrale. Emissiehandel Het kan natuurlijk zo zijn dat Nederland in de budgetperiode te veel of te weinig ERU's en CER's heeft ingekocht of dat het binnenlandse doel ruimschoots of juist niet is gehaald. In dat geval mogen landen onderhandelen om de tekorten en overschotten te vereffenen, dit gebeurt via de zogenaamde emissiehandel. In juli 2003 is door het Europese Parlement een richtlijn aangenomen Pagina 2 van 5

3 die de emissiehandel voor koolstofdioxide regelt binnen de EU. Hierin is geregeld dat in 2005 in alle EU landen een systeem voor emissiehandel van koolstofdioxide wordt opgezet. Deze emissiehandel is inmiddels in bedrijf. De prijs van een op de 'spotmarket' schommelt momenteel (oktober 2005) tussen de 20 en 25 per ton koolstofdioxide. Rapportages over het broeikaseffect Het Intergovernementele Panel voor Klimaatverandering (IPCC) beschrijft om de paar jaar de wetenschappelijke kennis van het versterkt broeikaseffect, de mogelijke effecten en de beleidsopties (o.m. IPCC 2001). Toelichting berekening doelstelling voor Nederland Emissiereducties worden vastgesteld ten opzichte van emissies in een referentiejaar het referentiejaar voor emissies van alle broeikasgassen in Nederland, met uitzondering van de fluorhoudende gassen (HFK, PFK, SF 6 ). Voor deze stoffen is 1995 het referentiejaar. Toelichting optellen van de emissies van broeikasgassen Alle bovengenoemde getallen hebben, tenzij expliciet anders aangegeven, betrekking op de som van alle broeikasgasemissies, dus niet alleen op emissie van koolstofdioxide. De emissies van broeikasgassen worden niet zonder meer opgeteld. Bij de optelling wordt rekening gehouden met de verschillen in broeikaswerking van de verschillende stoffen. Deze broeikaswerking wordt uitgedrukt in Global Warming Potential (GWP) factoren. Met deze factoren kunnen dus de emissies van broeikasgassen anders dan van koolstofdioxide in CO 2 -equivalenten worden uitgedrukt. De GWP-factor voor koolstofdioxide is gelijkgesteld aan 1. De broeikaswerking van andere stoffen wordt hieraan gerelateerd. Hoewel de uitstoot van bijvoorbeeld een fluorhoudend gas in kilogrammen vrij gering kan zijn, kan zo'n fluorhoudend gas door een hoge GWP-factor toch een aanzienlijke bijdrage leveren aan het broeikaseffect. Stof GWP factor Koolstofdioxide (CO 2 ) 1 Methaan (CH 4 ) 21 Lachgas (N 2 O) 310 Belangrijkste fluorhoudende stoffen HFK HFK HFK HFK134a HFK143a HFK152a 140 PFK14 (CF 4, tetrafluormethaan) PFK116 (C 2 F 6, hexafluorethaan) SF 6 (zwavelhexafluoride) Het optellen van de verschillende emissies van broeikasgassen is door het IPCC vastgelegd in een protocol. Beleidsmakers over de hele wereld maken gebruik van dit protocol. Dit protocol gaat uit van GWP-factoren die zijn gebaseerd op het effect van de broeikasgassen over een periode van 100 jaar. Pagina 3 van 5

4 Toelichting berekening CO 2 -emissie voor toetsing Kyotoprotocol Er zijn verschillende methoden om de CO 2 -emissie te berekenen. De deelnemers aan het Kyotoprotocol hebben afgesproken om de CO 2 -emissie te berekenen conform de IPPC-methode. Referenties Zie [indicator=nl0170] voor een toelichting op de IPCC-methode voor het vaststellen van de emissie van koolstofdioxide. IPCC (1996). Revised IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories. 3 Volumes. IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change), Bracknell, UK. IPCC (2001). Climate Change 2001; IPCC Third Assessment Report. [2] IPCC, 2001, Geneve. UNFCCC (1992). Raamverdrag klimaatverandering van de Verenigde Naties. Rio de Janeiro, UNFCCC (1997). Kyoto-protocol to the United Nations Framework Convention on Climate Change. Kyoto, 11 december Link naar PDF-file. [3] Link naar HTML-versie. [4] VROM (2001). Uitvoeringsnota Klimaatbeleid [5]. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu, Den Haag. VROM (2002). Evaluatienota Klimaatbeleid [6]. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu, Den Haag. EU (2004) Richtlijn 2004/101/EG van het Europees Parlement en de Raad van 27 oktober 2004 houdende wijziging van Richtlijn 2003/87/EG tot vaststelling van een regeling voor de handel in broeikasgasemissierechten binnen de Gemeenschap, met betrekking tot de projectgebonden mechanismen van het Protocol van Kyoto [7]. Relevante informatie Informatie over het Klimaatverdrag en het Kyoto-protocol [8] is te vinden op de website van de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). Informatie over het klimaatbeleid van Nederland [9] staat op de website van het Ministerie van VROM. Meer informatie over gevolgen van klimaatverandering op het weer [10] is te vinden op de website van het KNMI. Meer informatie over klimaatverandering en concentraties van broeikasgassen is te vinden op de websites van het IPCC [11] (Intergovernmental Panel on Climate Change) en ETC/ACC [12] (European Topic Center on Air and Climate Change). Informatie over de actuele en toekomstige ontwikkelingen voor het Kyoto-protocol zijn te vinden in Milieubalans 2005 [13] en Milieuverkenning [14], beide van het RIVM. Status van de ratificatie van het Kyoto-protocol en het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties [15]. Meer informatie over Kyoto-mechansimen [16]. Informatie over de emissiehandel op de spotmarket [17]. Pagina 4 van 5

5 Referentie van deze webpagina CBS, PBL, RIVM, WUR (2006). [18] (indicator 0164, versie 05, 16 maart 2006 ). Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen. Bron-URL: Links [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] Pagina 5 van 5