Boekverslag Nederlands De vriendschap door Connie Palmen

Transcriptie

1 Boekverslag Nederlands De vriendschap door Connie Palmen Boekverslag door een scholier 2042 woorden 15 april ,3 6 keer beoordeeld Auteur Genre Connie Palmen Psychologische roman, Filosofische roman Eerste uitgave 1995 Vak Nederlands Boekanalyse GEGEVENS EN ACHTERGRONDEN Auteur: Connie Palmen. Voluit geschreven heet ze Aldegonda Petronella Huberta Maria. Ze werd geboren in St. Odilienberg op 25 november Ze studeerde Nederlandse taal- en letterkunde en filosofie en haar debuut was het boek "De wetten". Voor deze roman kreeg zij het Gouden Ezelsoor. In 1995 verscheen haar tweede roman "De vriendschap". Het boek werd bekroond met de AKO-literatuurprijs 1995 en de Publieksprijs voor het Nederlandse boek Ze zal het Boekenweekgeschenk van 1999 schrijven. Titel: De vriendschap. Het boek begint met een motto, een gedichtje van haar in 1995 overleden man Ischa Meijer: Soep op het vuur is als een goede vriend in huis extra lekkere soep is als nieuwe familie De eerste druk van het boek was in 1995, ik heb de 17e druk gelezen Pagina 1 van 5

2 Genre: Autobiografische roman OPPERVLAKTESTRUCTUUR Samenvatting: I:"Dingen en woorden" In het eerste deel ontdekt Kit Buts op een dag een nieuw ouder meisje op het schoolplein dat ze meteen beter wil leren kennen. Ze verschilt van alle andere meisjes en ook van Kit zelf. Ze wil vriendinnen worden met dit kind en zorgt er ook voor dat het gebeurt. Ze hangt op het schoolplein de hele tijd om het grote lijf van Ara aan. Zelf is ze heel klein. Bij haar vindt ze de lichamelijkheid en aandacht die ze thuis niet krijgt. Haar moeder waarschuwt Kit dat ze zich niet zoveel aan de vriendschap met Ara moet hechten, maar toch wordt de vriendschap een obsessie. Alles gaat steeds van Kit uit, de toenadering en het initiatief om iets te ondernemen. Ara weet toch wel dat Kit komt. Ara lijkt in alles heel goed te zijn alleen met taal is Kit beter. Kit wordt dan als het ware haar gids. Kit denkt veel na over woorden en ideeën. Nadenken is haar grootste hobby. Langzamerhand blijkt dat Kit voor Ara ook heel belangrijk is. Als Ara zegt dat ze Kit niet vertrouwt, is dit een grote schok voor haar. Het lijkt een eerste barst in de vriendschap. II:"Eten en drinken" In het tweede deel is Kit negentien en woont nog thuis. Ze wil haar ouders tevreden stellen als tegenwicht voor haar broers. Ze is daarom naar de pedac gegaan en heeft een vaste vriend, Matthias. De vriendschap met Ara wordt nog intenser al zitten ze allebei op een andere opleiding. Hun vriendschap is voor hun de enige echte. Ara is ook de enige die Kit mag aanraken, vaak streelt ze haar rug. Kit verzet zich tegen de seksualiteit, ze is pas laat ongesteld geworden en als de menstruatie weer stopt vindt ze dat best. Ze bezoekt de huisarts en vraagt om een baarmoederverwijdering. Als ze een jaar later bij de psychiater komt denkt hij dat ze het erg vervelend vindt om begeerd te worden. Ara zegt dat ze meer om haar geest dan haar lichaam begeerd wil worden. Als Kit van Ara hoort hoe ze door eten geobsedeerd is, begint ze voor het eerst het verschil tussen hen te zien. Ze beseft dat ze een tegengestelde manier hebben om dingen te verklaren. Ara ziet het eten als een vijand van buitenaf. Kit ziet het als een "ingebakken vijand". De ontdekking van de psychologische term "double bind" brengt Ara in vervoering. Hier heeft ze zo vaak last van, ook door Ara. Ze vertelt het als eerste aan Ara. Ara is hierdoor beledigd en spreekt een week niet meer met haar. Na Kits eenentwintigste verjaardag heeft ze haar eerste grote ruzie met Ara en wordt ze voor het eerst dronken. Ze herkent de drank als haar liefste vijand. Na de ruzie met Ara besluit ze om het ouderlijk huis en het dorp te verlaten. Heide kost haar moeite om het ook echt te doen, want ze voelt zich schuldig. Het is net alsof ze iedereen in de steek laat. Ze voldoet zo Pagina 2 van 5

3 ook niet aan de verwachtingen van haar ouders, maar toch zet ze door. Ara vindt het ook goed. III:"Werk en liefde" In het laatste deel is Kit dertig en heeft net een tien jaar durende relatie met een getrouwde man beëindigd. Liefdesverdriet heeft ze nog nooit gehad. Ze zegt dat ze altijd nog Ara heeft. Maar ze begint zich aan Ara te ergeren omdat ze steeds meer aan het afvallen is. Ara heeft een partner, Bing, maar daar heeft Kit geen last van. Ze zegt dat hij zich zo kan bewegen in een ruimte dat je hem niet ziet. Ze is inmiddels afgestudeerd in psychologie en filosofie. Tijdens die studie was ze gelukkig, ze vreesde dat dit de gelukkigste jaren van haar leven waren. Nu doceert ze aan de psychologische faculteit en is bezig met een promotie-onderzoek over de verbintenis tussen lichaam en geest en geeft les. Als ze tijdelijk moet verhuizen maakt haar dat van streek, ze denkt terug aan de vorige verhuizing, van haar ouderlijk huis naar waar ze nu woont. Het was alsof ze zichzelf vrijwillig uit het paradijs ging verbannen. Kit schrijft Ara regelmatig, maar ze schrijft niet terug. Omdat ze zich niet zeker voelt in de taal, maar ook omdat ze het idee heeft dat Kit niet alleen aan haar schrijft, maar vooral voor zichzelf, om haar ideeën helder te krijgen. Wanneer Kit Thomas ontmoet, die haar sterk aan Ara doet denken, ervaart ze sinds bij Ara voor het eerst de liefde. Ze wacht voortdurend op zijn telefoontjes en wil telkens bij hem zijn. Hij is juist een man die zich niet wil binden. Het verdriet komt bij haar boven en ze grijpt naar de drank zodat ze de dingen niet scherp hoeft te zien. Langzamerhand verandert er iets in hun relatie en Kit voelt zich steeds meer Ara als ze bij Thomas is. Ze ervaart haar macht om hem aan zich te binden, en voelt zo steeds meer hoe het is om Ara te zijn. Thomas en Ara lijken als persoonlijkheden samen te vallen, Ara spreekt zelfs over "wij". Ze steunt Kit met de dagelijkse gesprekken die ze hebben over hoe Thomas e Ara in elkaar zitten en over Kit denken. Kit besluit voor drie maanden met Thomas mee te gaan naar Amerika, tegen de wens van Thomas in. Als ze voor haar vertrek bij Ara logeert, weet ze opeens dat ze hem na zal reizen om het "af te maken". En Ara vermoedt dat Kit het ook met haar af zal maken. Ze is ontroostbaar, zoals Kit haar nog nooit eerder heeft gezien. Ze wordt woedend als Ara zegt dat ze altijd van haar trouw versteld heeft gestaan en verwijt Ara dat ze al die jaren haar trouw op de proef heeft gesteld. Het beeld dat ze zich van Ara heeft gevormd valt in stukken. Op de vraag waarom Ara niet van haar gehouden heeft zonder haar te wantrouwen heeft die een heel simpel antwoord. Het boek eindigt met een lange brief aan Ara (de vriendschap heeft blijkbaar de crisis doorstaan) waarin ze vertelt de toon voor haar wetenschappelijk proefschrift nog niet heeft gevonden. Ze vertelt dat schrijven is als een ander lichaam geven aan je geest. Het lichaam waarmee ze het moet doen stelt ze blijkbaar niet graag bloot aan het oog van anderen en daarom maakt ze haar een lichaam van woorden, van papier. Het boek eindigt met een woord tegen Ara, Ze houdt van haar waar ze ook is. Tijd: Het boek speelt zich af van 1966 tot De Vriendschap bestaat uit drie getitelde delen. De hoofdindeling van de roman is chronologisch, dit geldt grotendeels ook voor de compositie binnen de hoofdstukken. Pagina 3 van 5

4 Er zitten in het eerste deel wel wat flashbacks die het verhaal het karakter geven van een vertelling in zogenaamde 'lussen'. De lussen worden verteld als een anekdote en slaan terug op een bepaald woord dat Kit heeft gezegd. Bijvoorbeeld, toen ze het over Ara had. Ze wilde zich niet te veel aan haar hechten. Dan denkt ze terug aan de oude Morris, waar ze zich ook aan gehecht heeft. Verder in het boek krijg je minder van zulke anekdotes, dan krijgt het boek een doorlopend verhaal. Plaats: Gedeeltelijk speelt het verhaal zich af in een dorpje in Limburg, voor de rest over het algemeen in Amsterdam. Personen: a) Catherina of Kit Buts, in het eerste deel tien jaar oude komt uit een hecht arbeidersgezin in een Limburgs dorp. Ze heeft twee oudere broers en een veel jonger broertje. Ze is klein, heeft blond haar en ze is een levendig persoon. Ze houdt ervan om te spelen met woorden en na te denken over dingen. Ze voelt zich erg verantwoordelijk voor het geluk van anderen en probeert er alles aan te doen om het ze naar de zin te maken. Dit gaat vaak ten koste van haarzelf. Ze is zeer loyaal ten opzichte van haar familie en later ook ten opzichte van Ara. Al jong heeft ze geleerd om zich kleiner te maken voor een ander. Ze heeft geen hoge dunk van zichzelf. Ze wordt juist vriendin met Ara omdat ze zo anders is dan iedereen. Kit laat zich door haar overheersen in het eerste deel, in de twee andere delen wordt dit langzaam minder. Kit heeft moeite met het aanraken van haar lichaam, alleen Ara mag dit doen. In de liefde durft ze zichzelf niet te geven en niet te binden. b) Barbara of Ara Callenbach is de beste vriendin van Kit. Ze is groot en stevig, en donkerharig. Ze is een nakomertje uit een architectengezin dat zich van andere familie onderscheidt. Ze heeft problemen met de taal. Ara lijkt veel zelfvertrouwen te hebben, ze heeft niemand nodig. Ze leeft vanuit haar gevoel, haar lichaam vertelt haar dingen. Ze kan goed met dieren omgaan en houdt van de natuur. Ze maakt Kit afhankelijk van haar. Later blijkt dat ze verslaafd is aan eten, de reden hiervoor zoekt ze niet bij zichzelf. Ze gaat met Bing, een soort slaaf van haar, in een boerderijtje wonen, en traint daar blindengeleidehonden. c) Moeder van Kit. Ze is een heel nuchter mens. Als kind heeft ze nooit genoeg aandacht en liefde gehad, nu probeert ze haar kinderen wel goed op te voeden. Ze heeft vaal voor ze over en ze hoeven niks in het huishouden te doen. Kit heeft hier wel een schuldgevoel over, door haar zuchtende uitsloven. Gelukkig lijkt ze niet te zijn en ook nooit te worden. d) Vader van Kit. Hij is een gevoelige en bescheiden man, en hij houdt van vogels. Hij geeft veel om zijn gezin en werkt er hard voor. Meestal is hij niet thuis, maar als hij er is dan is hij tevreden met zijn gezin om zich heen. Het verhaal wordt verteld vanuit de ik-figuur en hoofdpersoon Kit Buts. Eerst vanuit het perspectief van een tienjarig meisje, daarna vanuit een twintigjarige vrouw en aan het eind vanuit een dertigjarige vrouw. Pagina 4 van 5

5 Vooral in het eerste deel is er sprake van twee hele verschillende ik-figuren, namelijk een kinderlijke vertelster en een volwassen vertelster. Dit is te zien aan de woordkeus en zinsbouw. Stijl: Connie Palmen maakt veel gebruik van citaten, dat maakt duidelijk dat ze zich hecht aan een directe, kernachtige stijl. Haar formulering en woordkeus blijft in het hele boek duidelijk en helder. Opvallend is ook de regelindeling die ze toepast. Korte concluderende zinnetjes zet ze soms apart op een regel zodat ze extra nadruk krijgen. DIEPTESTRUCTUUR Thematiek: Het thema dat het meest centraal staat in het boek is de onderlinge afhankelijkheid van mensen. Het gaat hier niet alleen om de verbintenis in liefde of vriendschap tussen twee mensen, maar ook om de verbintenis tussen begrippen als hart en hersens, lichaam en geest, lot en keuze, gevoel en verstand, leven en dood, familie en vrienden. Door de tegenstellingen met elkaar te combineren komt de mens tot inzicht, double bind. Het boek zit vol van andere thema's en motieven zoals: de autonomie van dieren, de zinvolle foute woorden van Ara, de verhouding psychologie-filosofie, het wezen van de liefde, de geboorte van Kit, de medische stand, verliefdheid, het geloof en het onderwijs. De titel verwijst natuurlijk naar de vriendschap tussen de iele, taalbehendige Kit en de zware, woordblinde Ara. Pagina 5 van 5