Jaarverslag & Jaarplan Instituut voor Interdisciplinaire Studies

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaarverslag & Jaarplan Instituut voor Interdisciplinaire Studies"

Transcriptie

1 Jaarverslag & Jaarplan Instituut voor Interdisciplinaire Studies Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica 09 maart

2 INHOUDSOPGAVE 1. MANAGEMENTINFORMATIE MANAGEMENTSAMENVATTING INLEIDING VERSLAG JAAR & DOELEN BACHELOR BÈTA-GAMMA KWANTITATIEVE REFLECTIE OP ONTWIKKELINGEN ACADEMISCHE JAAR KWALITATIEVE REFLECTIE OP ONTWIKKELINGEN ACADEMISCH JAAR REFLECTIE STAND VAN ZAKEN BELANGRIJKE THEMA S UIT ONDERWIJSVISIE JAARPLAN BÈTA-GAMMA ACADEMISCH JAAR BACHELOR FUTURE PLANET STUDIES KWANTITATIEVE REFLECTIE OP ONTWIKKELINGEN ACADEMISCHE JAAR KWALITATIEVE REFLECTIE OP ONTWIKKELINGEN ACADEMISCH JAAR REFLECTIE STAND VAN ZAKEN BELANGRIJKE THEMA S UIT ONDERWIJSVISIE JAARPLAN FUTURE PLANET STUDIES ACADEMISCH JAAR RESEARCH MASTER BRAIN AND COGNITIVE SCIENCES KWANTITATIEVE REFLECTIE OP ONTWIKKELINGEN ACADEMISCHE JAAR KWALITATIEVE REFLECTIE OP ONTWIKKELINGEN ACADEMISCH JAAR REFLECTIE STAND VAN ZAKEN BELANGRIJKE THEMA S UIT ONDERWIJSVISIE JAARPLAN MASTER BRAIN AND COGNITIVE SCIENCES ACADEMISCH JAAR MASTER FORENSIC SCIENCE KWANTITATIEVE REFLECTIE OP ONTWIKKELINGEN ACADEMISCHE JAAR KWALITATIEVE REFLECTIE OP ONTWIKKELINGEN ACADEMISCH JAAR REFLECTIE STAND VAN ZAKEN BELANGRIJKE THEMA S UIT ONDERWIJSVISIE JAARPLAN FORENSIC SCIENCE ACADEMISCH JAAR INTERDISCIPLINAIR KEUZE- EN HONOURSONDERWIJS KWANTITATIEVE REFLECTIE OP ONTWIKKELINGEN ACADEMISCHE JAAR KWALITATIEVE REFLECTIE OP ONTWIKKELINGEN ACADEMISCH JAAR REFLECTIE STAND VAN ZAKEN BELANGRIJKE THEMA S UIT ONDERWIJSVISIE JAARPLAN KEUZE- EN HOUNOURSONDERWIJS HET ONDERWIJSLAB

3 1. MANAGEMENTINFORMATIE 1.1. Managementsamenvatting De opleidingen en het keuze- en honoursonderwijs laten een stabiele instroom zien van studenten. De uitval in het eerste jaar in de bacheloropleidingen is hoger dan vorig jaar maar inclusief switchers blijven de aantallen laag [BG 17,6% FPS 23,1%]. De rendementen laten een gevarieerd beeld zien. Het rendement van de bachelor FPS is verder verbeterd [van 72% naar 74%]. Het rendement van de bachelor Bèta-gamma daalt dit jaar naar een historisch dieptepunt van 46,6%. Studenten halen nog steeds genoeg studiepunten (na vier jaar gemiddeld meer dan 180 studiepunten) maar studeren niet binnen vier jaar af. We willen de effecten van de invoering van de BSA en het leenstelsel afwachten voordat we andere maatregelen gaan overwegen. Het rendement van de masteropleidingen is gedaald na een stijging in het afgelopen jaar (MBCS 74-69% FS 89-63%). Groeien naar een stabiel rendement in de master blijft lastig omdat het om relatief kleine aantallen gaat. Persoonlijke omstandigheden en het onderzoeksproject zijn de meest genoemde redenen tot uitloop. Er zijn een aantal interventies gedaan om het proces van het onderzoeksproject strakker te laten verlopen. De studenttevredenheid laat een overwegend positief beeld zien: Het is iets gestegen bij BG [78,4-81,1%] en FPS [61,1-62,3%], sterk toegenomen voor MFS [47-65%] en iets gedaald bij MBCS [79-76%]. Voor FPS is de verwachting dat de invoering van FPS 2.0 een blijvende positieve invloed zal hebben op de tevredenheid. De beoordeling van de keuze- en honoursvakken is onverminderd hoog. Voor keuzevakken gemiddeld 7,4 eerste semester, 7,9 tweede semester. Voor honours 7,8 eerste semester, 8,6 tweede semester. Afgelopen jaar zijn zowel de bachelor FPS als de master FS voor heraccreditatie opgegaan. Beide opleidingen werden als voldoende beoordeeld door de commissie. De commissie was zeer positief over de vooruitgang en de plannen. FS werd de vorige keer als zeer zwak beoordeeld en heeft een enorme sprong voorwaarts gemaakt die een volgende keer zeker met een goed zal worden beloond volgens de commissie. Ook over FPS 2.0 was de commissie zeer te spreken en de invoering ervan als zeer positief voor een nog positievere beoordeling. Het Onderwijslab is doorgegaan op de ingeslagen weg en heeft de projecten van de strategische agenda verder uitgewerkt. Voor het project Anders Toetsen zijn beurzen uitgezet (zes in totaal) en er ligt een startnotitie klaar voor een nieuwe bacheloropleiding Future Society Studies (werktitel). is gestart met 21 alumni die een training krijgen en zittende studenten gaan coachen. De Pressure Cookers blijven onverminderd populair. De UvA-brede Create a Course Challenge is voor het tweede jaar gehouden en was weer succesvol (meer dan 50 inzendingen, 800 stemmers). De winnaar is het vak van dorpsgek tot ervaringsdeskundige: naar een vakoverschrijdend begrip van waanzin. Er zijn nog steeds uitdagingen. De werkdruk blijft onverminderd hoog en het gebouw is vol. Roostering is een huzarenstukje. We zien we dat in toenemende mate doceerbaarheid van het curriculum om aandacht vraagt. De roostering is studentvriendelijk maar niet altijd docentvriendelijk en de 3

4 piekbelasting kan bij een volledige docentaanstelling onvoldoende opgevangen worden. Daarnaast geeft het beperkte loopbaanperspectief ook spanningen. We zijn intern met docenten in gesprek over werkdruk en in samenwerking met HR de mogelijkheden voor loopbaanontwikkeling aan het onderzoeken. Wat zijn de plannen? In 2019 organiseren we de conferentie van de Association for Interdisciplinary Studies (AIS) in Amsterdam. Het is de eerste keer dat de conferentie in Europa wordt gehouden en we zijn trots dat wij het mogen hosten. We zijn zeer tevreden over de afname van de boeken. Het vaardigheden boek is het meest succesvol. Een herziende versie van het boek komt dit voorjaar uit. Wicked Philosophy is een nieuwe publicatie waarin een wetenschapsfilosofisch perspectief op interdisciplinariteit wordt gegeven door Coyan Tromp. Dit boek zal in februari uitgebracht worden. In november is de Strategische Agenda aangepast en verlengd tot De vijf projecten zijn nog volop bezig (Interdisciplinaire Project Vaardigheden, Anders Toetsen, Vertical Interdisciplinarity) waarvan het project Design your own programme de vorm heeft gekregen van een aanvraag voor een nieuwe opleiding Future Society Studies (werktitel). De startnotitie ligt voor bij het College van Bestuur. Er is een extra project toegevoegd aan de agenda waarin we de toekomst van interdisciplinair onderwijs verder willen uitwerken, in het kader van de nieuwe UvA-onderwijsvisie 2020 en onze eigen agenda na

5 1.2. Inleiding verslag jaar & doelen Onderwijs en organisatie van het onderwijs Het Instituut voor Interdisciplinaire Studies is verantwoordelijk voor: - de bacheloropleidingen Bèta-gamma, Future Planet Studies. - de research Master Brain and Cognitive Sciences en de Master Forensic Science - interdisciplinair keuzeonderwijs: IIS colleges, minoren en honoursonderwijs. Daarnaast heeft het instituut een onderwijsinnovatieopdracht. Deze is ondergebracht in Het Onderwijslab. Het instituut heeft een externe Adviesraad met leden vanuit het werkveld. De leden van de Adviesraad zijn: - Dr. S. Noorda: Voormalig voorzitter VSNU en College van Bestuur van de UvA (voorzitter) - Mw. Dr. C. Nevejan, Chief Science Officer Gemeente Amsterdam - Mw. Dr. J. de Hoog, senior onderzoeker en projectcoördinator bij de WRR - Prof. dr. G. C. Molenkamp: Sustainability Advisory Board KPMG - Prof. dr. V. Icke: Hoogleraar Theoretische sterrenkunde Universiteit Leiden - Laura Boekel MSc: Alumnus master Brain and Cognitive Sciences - Sandra van der Hel MSc: Alumnus Future Planet Studies - Jaco de Swart MSc: Alumnus Bèta-gamma Hoofdstukindeling In de hoofdstukken 2 t/m 5 treft u een overzicht aan van de activiteiten en resultaten van het onderwijs van het IIS in het afgelopen academische jaar. Per onderwijsonderdeel wordt ingegaan op: - de ontwikkelingen en resultaten van , middels een verslag - voorbereiding en uitgangspunten voor het jaarplan , onderverdeeld in: Kansen en bedreigingen Evaluaties van opleidingen en verslagen OC en EC Resultaten van audits, visitatie en accreditatie - Attentiepunten vanuit College van Bestuur en faculteit - doelen jaarplan Naast de hoofdstukken over het onderwijs wordt er in hoofdstuk 7 ingegaan op het Onderwijslab. 5

6 2. BACHELOR BÈTA-GAMMA In het jaar stroomden 121 studenten in bij Bèta-gamma. Daarmee bleef de instroom stabiel ( : 122). Dit bevestigt onze gedachte dat de instroom zou stabiliseren na de afschaffing van de basisbeurs. Ons streven voor de komende jaren blijft een instroom van studenten. Dit is een aantal waarbij het mogelijk blijft om voor een relatief grote groep kleinschalig onderwijs aan te bieden en voor de gehele groep een community-gevoel te realiseren. Het jaar stond in het teken van een aantal wijzigingen en aandachtspunten. In het basisprogramma in het eerste jaar is het vak Inleiding Programmeren (3 EC) opgenomen. Studenten leren hier een basis in programmeren in Python. We hadden al langer de wens om hier ruimte voor te creëren, omdat we programmeren als e en basisvaardigheid zien voor alle studenten. Sommige studenten zullen in en na hun opleiding nog veel met programmeren blijven doen, voor andere studenten is het heel belangrijk dat zij begrijpen wat er mogelijk is met programmeren, bijvoorbeeld in een interdisciplinaire samenwerking. Hierdoor is het vak Logica komen te vervallen als onderdeel van het basisprogramma. Omdat we Logica wel een waardevol vak vinden voor studenten van Bèta-gamma bieden we dit vak voortaan extra-curriculair aan. In het eerste jaar dat we dit vak op deze manier hebben aangeboden heeft de helft van de studenten Logica succesvol afgerond. Daarnaast hebben we de academische basisvaardigheden deels in bestaande vakken ondergebracht (zoals presenteren en interviewen). Het onderdeel schrijven is als een zelfstandig vak blijven bestaan (3 EC i.p.v. 6 EC). Dit zorgt voor een betere verankering van de vaardigheden in de inhoud van de opleiding. Bovendien gag het ons de mogelijkheid om de vrijgekomen 3 EC naar het eerste (theoretische) deel van het vak Thema I: De Handelende Mens te verplaatsen. Dit vak had een te hoge belasting ten opzichte van het aantal studiepunten. De rendementen (het aantal studenten dat de opleiding binnen 4 jaar afrondt) blijft een aandachtspunt. Studenten studeren hard, maar ronden de opleiding niet allemaal tijdig af. Aan de ene kant past dit bij de aard van onze studenten, die veel interesses hebben en dus ook veel punten willen halen. Aan de andere kant verwachten we nog een verbetering van de rendementen in de toekomst door de introductie van het bindend studieadvies. 6

7 2.1. Kwantitatieve reflectie op ontwikkelingen academische jaar Doel Instroomaantallen bachelor Bèta-gamma, Wat was het doel voor Het doel is om de instroom stabiel te houden tussen de 120 en 150 studenten. Wat hebben we daarvoor Realistische voorlichting om ervoor te zorgen dat de juiste gedaan student op de juiste plek zit. Wat hebben we bereikt in Toelichting Studiejaar (cohort) Definitief begonnen Herinschr. Jaar (10) (11) (12) (13) (14) (15) 111 nnb NB Cijfers uit eerdere jaren (2011 en eerder) komen niet altijd overeen met UvA Data i.v.m. inschrijven van FPS-studenten onder de Bèta-gamma Crohocode. nnb = nog niet bekend. Bij de recente cijfers is de officiële definitie: Voltijd, volgt 1 opleiding in dat studiejaar, vooropleiding vwo gebruikt. De daadwerkelijke instroom ligt iets hoger (bijv. 142 in , 164 in , 122 in , 121 in en 117 in ). Het aantal eerstejaars in ligt iets onder het wenselijk aantal. Het is lastig in te schatten waar dat aan ligt. We beraden ons op eventuele extra inzet op werving en het aanspreken van nieuwe doelgroepen. KPI Uitval (m.u.v. switch) in het eerste jaar Wat was het doel voor % in 2016 (Format Kernafspraken op basis van het Instellingsplan tussen College van Bestuur en FNWI) Wat hebben we daarvoor Realistische voorlichting en matching en inzetten op de juiste student op de gedaan juiste plek. Wat hebben we bereikt in 16- Studiejaar (cohort) % uitval 1 e studiejaar (9) 19,2% (excl. UvA switchers: 7,8%) (10) 14,3 % (excl. UvA switchers: 3,6%) (11) 12,7% (excl. UvA switchers: 5,6%) (12) 8,8% (excl. UvA switchers: 7,5%) (13) 4,3% (excl. UvA switchers: 13,8%) (14) 9,2% (excl. UvA switchers: 8,4%) Toelichting De uitval is omhooggegaan, maar er zijn minder switchers binnen de UvA ten opzichte van vorig jaar. Het totaal aantal stoppers zit op een vergelijkbaar percentage met voorgaande jaren en is al jaren stabiel. KPI Het 4-jaars bachelorrendement van de herinschrijvers in het tweede jaar 7

8 Cijfers: Behaald aantal EC Wat hebben we daarvoor gedaan Wat hebben we bereikt in Toelichting 72% in 2016 (74% in 2017, 80% in 2021) Wat was het doel voor Cijfers: Afstudeerrendement Afstudeerrendementen in percentages van herinschrijvers 2 e jaar Diploma 4jr 64,8% 61,9% 56% 56,8% 53,3% 65,1% 46,6% Diploma>4jr 87,8% 84%% 85,4% 86,6% 90,4% 84,3% nnb Streefrendement dipl. 4jr 60% 62% 65% 70% 70% 70% 74% Behaald aantal EC Studiejaar (cohort) 1e jaar 2 e jaar 3 e jaar (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) (14) 56 Voortzetting BSA, actieve monitoring ouderejaarsstudenten, inzet op voorlichting over mogelijkheden na de Bachelor. De rendementscijfers zijn in vergelijking met het jaar ervoor omlaag gegaan. In is een analyse gedaan van de afstudeerrendementen. De invoering van het BSA en afschaffing van de studiefinanciering hebben vanaf cohort 2014 en 2015 pas invloed en zullen waarschijnlijk de rendementscijfers positief beïnvloeden was een cohort met veel aanmeldingen, maar ook veel uitvallers (ook in hogere jaren dit was vóór de invoering van het BSA). Van de studenten die nog staan ingeschreven, heeft een aanzienlijk deel al een scriptie geschreven en genoeg EC om af te studeren. KPI Wat was het doel voor Wat hebben we daarvoor gedaan Wat hebben we bereikt in Toelichting Internationalisering: % graden met buitenlandervaring 5% in 2016, 10% in 2017 (Doelstelling uit instellingsplan FNWI; 25%-30% in 2020) Studenten actief wijzen op de mogelijkheden bij studeren in het buitenland. Bij de derdejaars kick-off en mastermarkt voorbeelden laten zien van internationaliseringsmogelijkheden. 22% van de studenten die in een bachelorsdiploma hebben aangevraagd, geeft aan een periode in het buitenland te hebben doorgebracht voor studiedoeleinden het gaat hierbij om uitwisselingen, summer schools van meerdere weken, stages of onderzoek voor het bachelorproject. We zijn tevreden met het huidig percentage studenten dat een deel van de studie internationaal invult. Extra inzet lijkt hier op korte termijn niet noodzakelijk. 8

9 KPI NSE % tevredenheid over studie-inhoud (BC) Wat was het doel voor Minstens het landelijk gemiddelde Wat hebben we daarvoor We hebben studenten actief aangemoedigd de NSE in te vullen. We gedaan organiseren rondetafelgesprekken met de eerstejaars om met hen te bespreken wat er speelt en snel in te kunnen spelen op dingen die eventueel minder soepel lopen. Evaluaties van vakken worden met docenten en de OC besproken en op basis daarvan worden vakken jaarlijks verbeterd. Dit wordt ook teruggekoppeld naar de studenten. Wat hebben we bereikt in 16- Het percentage studenten dat aangeeft tevreden of zeer tevreden te zijn 17 over de studie-inhoud, is in ,1%. (vorig jaar was dit 78,4%). Toelichting Dit percentage schommelt al jaren rond de 80%. Doel Wat was het doel voor Wat hebben we daarvoor gedaan Wat hebben we bereikt in Toelichting % Deelname Honours- en excellentieprogramma s (Bachelor) 10% van de studenten neemt deel aan het honoursprogramma Goede studenten worden in semester 1 al 2 actief uitgenodigd om aan het honoursprogramma deel te nemen en wordt er minimaal één keer per jaar een bijeenkomst georganiseerd voor zittende honoursstudenten. In is 20,7% van de eerstejaarsstudenten begonnen aan het honoursprogramma. Het aantal studenten dat jaarlijks start met een honoursprogramma ligt vrij hoog. Het aantal studenten dat dit ook afmaakt, ligt aanzienlijk lager, onder de 5% van het hele cohort. Reflectie op kwantitatieve prestaties school/college Afstudeerrendement: Het afstudeerrendement blijft moeilijk te sturen. Studenten die na vier jaar nog staan ingeschreven hebben na vier jaar gemiddeld meer dan 180 behaald. Een aanzienlijk deel van de studenten volgt extra-curriculaire vakken, waaronder minoren of een uitwisselingssemester in het buitenland. Van cohort 2013 blijkt na 5 jaar bijna 85% afgestudeerd te zijn. Omdat de invloed van het BSA en het wegvallen van studiefinanciering op het afstudeerrendement pas in de latere cohorten terug te zien is, zijn we vooralsnog niet van plan om op korte termijn in te zetten op extra maatregelen. Het is wel goed dit te blijven monitoren. Instroomcijfers: De instroom is iets gedaald ten opzichte van afgelopen jaren. Voor het eerst in een aantal jaren komt het aantal eerstejaarsstudenten dit jaar onder de 120. Deze daling is wat ons betreft niet wenselijk en we hopen dat deze trend zich niet voortzet. Tussen de 120 en 150 studenten is een ideaal aantal qua instroom. We zullen een plan maken voor de werving van studenten voor waarin aandacht gegeven wordt aan evt. nieuwe doelgroepen/ meer diversiteit in de instroom. Reflectie op uitkomsten NSE en andere (student)evaluaties De NSE-scores laten een stabiel beeld zien die geen aanleiding geven om op deelaspecten beleid te formuleren. 9

10 De Nationale alumni enquête is op het moment van schrijven niet beschikbaar in UvA data. Alle vakken worden geëvalueerd in UvAQ en besproken door de OC en de docententeams. Regelmatig doet de OC-aanbevelingen op basis van deze evaluaties. Deze aanbevelingen gaan naar de opleidingsdirecteur en de hoofddocent die deze aanbeveling meenemen in de bespreking van de aanpassing van het vak voor het volgend studiejaar. Dit heeft bijvoorbeeld bij de volgende vakken geleid tot een aantal aanpassing. Het vak programmeren werd voor het eerst gedaan door studenten. Op basis van het bovengenoemde evaluatieproces is ervoor gekozen om in meer colleges aan te bieden voor het toelichten van de theoretische basis, studenten meer te wijzen op de frustratie die soms bij programmeren hoort (verwachtingsmanagement) en studentassistenten wat meer didactische handvatten te geven bij het begeleiden. Bij het vak Wetenschapsfilosofie werden vooral de colleges niet goed beoordeeld. Omdat er al lang geworsteld wordt binnen dit vak om dit aspect te verbeteren is er nu voor gekozen om de nadruk veel meer op de (wel goed lopende) werkgroepen te leggen en alleen een paar hoorcolleges met casussen aan te bieden. Het vak thema III (het interdisciplinaire eindproject) kampt ook met wisselende evaluaties, die deels te verklaren vallen vanuit de frustratie die studenten ervaren als onderzoek vanuit verschillende disciplines niet goed bij elkaar komt. Maar waar ook verbetering te verwachten valt is het creëren van meer duidelijkheid voor studenten over wat er bereikt moet worden binnen het vak. Daarom zal er in gewerkt worden aan een rubric om interdisciplinariteit te toetsen. Deze rubric moet handvatten geven voor docenten bij de beoordeling, maar ook de koppeling tussen leerdoelen en toetsing voor studenten inzichtelijker maken. 10

11 2.2. Kwalitatieve reflectie op ontwikkelingen academisch jaar Resultaten van audits, visitatie en accreditatie Op dit moment werken wij toe naar een volgende heraccreditatie, de visitatie zal plaatsvinden in het voorjaar Naast de vereiste documentatie in de vorm van een zelfstudie willen we extra aandacht besteden aan eenvormige en controleerbare toetsing (middels docenthandleiding en complete vakdossiers op datanose). We willen in met betrekking tot het curriculum nog kijken naar de werkbaarheid voor docenten, meer eenvormigheid in de thema II vakken en de invoering van Academic English voor alle studenten. We hebben recent ook een externe adviesraad opgericht met als doel vanuit het werkveld te reflecteren op de opleiding en te adviseren over de toekomstige koers van de opleiding. We zullen deze adviesraad ook vragen de stukken voor de accreditatie te becommentariëren. Functioneren OC s en EC s Opleidingscommissie In de negen bijeenkomsten zijn in totaal 23 vak-evaluaties besproken waarbij een advies is uitgebracht over de vakken genoemd in punt 2.3. Ook is een advies gegeven over de Onderwijs- en Examenregeling (OER) In dit jaar zijn ook de totstandkoming OC besproken waarin is overlegd over de nieuwe wet versterking bestuurskracht en hoe deze moet worden toegepast. Daarnaast is gekeken wat het effect zou zijn voor de opleiding Bèta-gamma van de plannen omtrent de samenwerking tussen de UvA en de VU. Komend jaar wil de OC meer betrokken zijn bij het effect dat de adviezen hebben op het onderwijs. Hiervoor willen zij aanwezig zijn bij start-up gesprekken van de vakken waarover een advies is uitgedragen. Daarnaast willen zij de interdisciplinaire leerlijn in het tweede en derde jaar en de vakken die daarin gegeven worden onder de loep nemen. Verder wil de OC duidelijker krijgen hoe de nieuwe wetten en regelingen rondom de advies- en medezeggenschapsrechten invloed gaan hebben. De OC krijgt wettelijk een andere rol komend jaar meer inspraak op o.a. OER en evaluaties. Examencommissie De examencommissie heeft afgelopen jaar een zelfevaluatie gehouden en op een aantal dossiers (o.a. fraude en plagiaat, aanwijzen examinator, interne consistentie) een verbeterslag gemaakt. Besproken aandachtspunten voor het komende studiejaar: Verdere implementatie toetsevaluatiecyclus; toezicht op uitvoering door opleidingen en evaluatie van kwaliteitsborging door de commissie middels de toetsdossiers; Organisatie Toetsdag voor beide opleidingen, waarbij een aantal vakken uitgebreid beoordeeld wordt wat betreft toetsing; Verdere uitvoering van controle afstudeerwerken, o.a. gericht op projecten die extern (en bijv. via een bedrijfsstage) zijn uitgevoerd; 11

12 Uitwerking i.s.m. opleidingsdirecteuren van een eigen archivering en meer stelselmatige controle van de afstudeerwerken (die in diverse externe majoren afgerond worden). Betrekken van alumni en werkveld IANA is een goed draaiende alumnivereniging die 2-3 keer per jaar activiteiten organiseert voor de alumni van de opleidingen Future Planet Studies en Bèta-gamma. Daarnaast hebben we alumni ingezet bij diverse evenementen uit de What s Next Leerlijn. Ook hebben we een aantal verhalen verzameld van alumni als voorlichtingsmateriaal van onze zittende studenten. Dit is gebruikt bij de derdejaars kick-off die in voor het eerst is georganiseerd. Minimaal een alumnus zal ook gevraagd worden zitting te nemen in de in oprichting zijnde externe adviesraad. In zal er bovendien een pilot worden gedraaid Hierin gaan alumni een aantal derdejaars studenten coachen op het gebied van (studie)loopbaan. In ruil krijgen de alumni een training in coachvaardigheden aangeboden. 12

13 2.3. Reflectie stand van zaken belangrijke thema s uit onderwijsvisie Ambitie 1: de UvA richt zich op de ontwikkeling van gemotiveerde en ambitieuze studenten door het aanbieden van kwalitatief hoogwaardig en innovatief onderwijs. - Kernbegrippen: - Studiesucces Komend studiejaar wordt er een studiesuccesscan gedaan om te bekijken waar we staan op dit moment. - Activerend onderwijs/blended learning Het curriculum van Bèta-gamma kent veel verschillende activerende leervormen. Er is een IISmemo over Activerend Leren geschreven, die door alle opleidingen gedragen wordt. We zijn in gesprek met de faculteit over het piloten van nieuwe blended vormen. - Innovatie - Differentiatie (o.a. honours, schakelonderwijs) - Er is een memo over activerend leren geschreven in 2017 waarin een gedeelde visie op Activerend Leren wordt gegeven van de opleidingen binnen het IIS Ambitie 2: De UvA is een brede onderzoeksintensieve universiteit die studenten opleidt om met kennis en kunde te floreren in een steeds complexere wereld. - Kernbegrippen: - Onderzoeksintensief onderwijs We zijn momenteel de onderzoeksleerlijn aan het expliciteren. Vanaf jaar 1 komen studenten op diverse manieren in aanraking met onderzoek, o.a. via primaire bronnen, gepromoveerde docenten en het doen van eigen onderzoek. Naar jaar 3 wordt er ook toenemend aandacht besteed aan het doen van interdisciplinair onderzoek. - Invulling keuze- of minorruimte (mobility window o.a. minor, stage, exchange) Vanwege de opzet van de opleiding met verschillende majorprogramma s, is het afhankelijk van de majoren of en hoe veel ruimte er voor studenten overblijft om keuzeruimte in te vullen binnen de 180 EC. - Academische vorming/21 st century skills - Disciplinair en discipline overstijgend onderwijs Ambitie 3: De UvA streeft ernaar een open en diverse gemeenschap te zijn waarin alle studenten zich thuis voelen en gelijke kansen krijgen. - Kernbegrippen: - Toegankelijkheid (selectie bachelor en master) De opleiding Bèta-gamma is niet selectief. We werken wel met een strikt profiel voor toelating (NT). - Taalbeleid (curriculumkeuzes en geboden taalondersteuning) Vanaf 2017 wordt voor een deel van de studenten Academic English aangeboden binnen een tweedejaars Engelstalig vak. Het is de bedoeling vanaf 2018 dit voor alle tweedejaarsstudenten aan te bieden en ook het afsluitende interdisciplinaire onderzoeksproject in het Engels te laten schrijven. - International classroom Er is op dit moment vanwege het Nederlandstalige curriculum geen sprake van een 13

14 international classroom. - Studiebegeleiding - Diversiteit en inclusiviteit Ambitie 4: De UvA belegt de verantwoordelijkheid van het onderwijs zo dicht mogelijk bij docenten, met veel aandacht voor ondersteuning, kennisdeling en docentprofessionaliteit. - Kernbegrippen: - Docentprofessionaliteit Al onze docenten ontvangen 2 x per jaar een didactische training waarin verschillende didactische thema s aan de orde komen. Daarnaast doorlopen ze een pre-bko traject, waarbij ze eerst van elkaar leren, vervolgens individueel gecoacht worden en ze ten slotte worden aangemoedigd een BKO te behalen. - Kennisdeling Via het Onderwijslab wordt veel ingezet op kennisdeling, zowel binnen het IIS als de rest van de UvA. Er worden tweejaarlijks docentdagen georganiseerd voor alle docenten van Bèta-gamma. Tussen de opleidingen van het IIS vindt op managementniveau kennisdeling plaats via het intercollegiaal consult (ICC). Hier komen belangrijke onderwerpen als blended learning, toetsing, internationalisering, studiesucces, diversiteit, etc. voorbij. 14

15 2.4. Jaarplan Bèta-gamma academisch jaar Ambitie academisch jaar Uitgewerkte leerlijnen (academische vaardigheden, onderzoeksvaardigheden en interdisciplinariteit) Rubric interdisciplinariteit Plan maken Academic English/Engelse taal in de opleiding Scan research intensief onderwijs Scan Studiesucces Duidelijker profilering Thema II Analyse curriculum op werkbaarheid voor docenten Oprichten externe adviesraad Toetsbeleid verder invoeren Start maken heraccreditatie 2019 Kansen en verbeterpunten academisch jaar Aandachtspunten: Leerlijnen uitwerken Werkbaarheid curriculum voor docenten Profilering Thema II Heraccreditatie Kansen: Heraccreditatie geeft kansen om dingen aan te scherpen Actiepunten Vakdossiers compleet i.v.m. toetsing Academic English in voor alle studenten in curriculum Externe adviesraad 2 x gesproken Start kritische zelfreflectie en concrete planning heraccreditatie Uitgewerkte leerlijnen Rubric interdisciplinarieit klaar Thema II nieuwe vorm in

16 3. BACHELOR FUTURE PLANET STUDIES Academisch jaar stond voor Future Planet Studies (FPS) primair in het teken van de eerste heraccreditatie door de NVAO sinds de Toets Nieuwe Opleiding in De assessment vond plaats in een gezamenlijk cluster met zusteropleiding Aarde & Economie (Vrije Universiteit) waarmee gezamenlijk een domeinspecifiek referentiekader is opgesteld. Vervolgens is de kritische zelfreflectie opgesteld waarna op 28 maart 2017 de site visit plaatsvond door de externe beoordelingscommissie onder leiding van prof. dr. Jacqueline Cramer. De commissie heeft FPS als voldoende beoordeeld op alle standaarden en een positief advies uitgebracht aan de NVAO (Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie). Als onderdeel van haar advies heeft de externe beoordelingscommissie zich ook expliciet en zeer positief uitgelaten over de geplande curriculumherziening van FPS onder de werktitel FPS 2.0. De voorbereidingen van de curriculumherziening vormden een tweede belangrijk punt in Zowel de werkgroep die zich met het ontwikkelen van de nieuwe brede bètamajor als de werkgroep die zich met het ontwikkelen van de nieuwe brede gammamajor bezighouden hebben in de zomer van 2017 de kaderstellende fase afgerond. Vervolgens is voor beide een start gemaakt met het concreet invullen van het programma van de major. De volledige implementatie van de nieuwe majoren is nog steeds voorzien voor de start van academisch jaar , wat inhoudt dat de eerste studenten de nieuwe majoren zullen gaan volgen in september Tenslotte was een belangrijke mijlpaal in de implementatie van de nieuwe docenthandleiding toetsing tijdens de volledig aan dit thema gewijde docentenmiddag op 14 februari De docenthandleiding markeert een belangrijke stap in de verder professionalisering en uniformering van de toetscyclus binnen FPS. 16

17 3.1. Kwantitatieve reflectie op ontwikkelingen academische jaar Doel Instroomaantallen Future Planet Studies Wat was het doel voor Monitoring. Streefgetal maximaal 200. Wat hebben we daarvoor gedaan Realistische voorlichting (bachelordagen, scholenvoorlichting, meeloopdagen, proefstuderen, website, folder). Wat hebben we bereikt in Studiejaar Definitief begonnen (peildatum 1-10) o.b.v. cohortendatabase (cohort) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) 181 Wat hebben we bereikt in Studiejaar Definitief begonnen (peildatum 1-10) o.b.v. UvA Data (hierin alleen studenten die voldoen aan de definitie: voltijd inschrijving, volgt 1 opleiding in dat studiejaar, vooropleiding VWO) (cohort) (1-4) In viel Future Planet Studies nog onder Bèta-gamma en zijn er daarom geen aparte UvA Data cijfers voor Future Planet Studies (5) (6) (7) (8) (9) (10) nnb Toelichting Met het oog op de voorgenomen curriculumoptimalisatie is het prettig dat de instroom weer iets stijgt, omdat hiervoor een voldoende grote basis aan ingeschreven studenten nodig is om met name het aanbieden van voldoende keuzeonderwijs financieel haalbaar te maken. Uitval (m.u.v. switch) in het eerste jaar Wat was het doel voor Wat hebben we daarvoor gedaan 17% in 2016 (Format Kernafspraken op basis van het Instellingsplan tussen College van Bestuur en FNWI) Matching, studentbegeleiding en BSA beleid. Wat hebben we bereikt in (o.b.v. UvA Data, enkel studenten met een inschrijving bij één Cohort Uitval (m.u.v switch) Switch naar andere UvA opleidingen Totaal uitval 17

18 opleiding) (6) 12.1% 1.5% 13.6% (7) 9.5% 2% 11.5% (8) 13.2% 5.3% 18.5% (9) 11.3% 10.0% 21.1% (10) 17.6% 5.5% 23.1% Toelichting De uitval bij Future Planet Studies stijgt. De stijging is ingezet in het eerste jaar met Bindend Studieadvies ( ). We hebben geen verklaring voor deze stijging, het programma is deze jaren ongewijzigd. De studieadviseurs houden de stopredenen bij en deze worden door het Managementteam van de opleiding besproken. In deze stopredenen hebben we tot op heden nog geen rode draad ontdekt die reden geeft tot wijzigingen in voorlichting, matching of programma. KPI/ doel Wat was het doel voor Wat hebben we daarvoor gedaan Wat hebben we bereikt o.b.v. cohortendatabase (deze jaren geen informatie in UvA data omdat FPS toen track binnen Bèta-gamma was) Het 4-jaars bachelorrendement van de herinschrijvers in het tweede jaar 72% in 2016 (74% in 2017, 80% in 2021) Diverse mails over afstuderen door de studieadviseurs In voorlichtingen benadrukken dat veel masters onder andere naar studietempo kijken in hun selectie van studenten Alternatieve studieprogramma s worden door de examencommissie alleen goedgekeurd wanneer ze in vier jaar kunnen worden afgerond Cohort Aantal diploma s <4 jaar N Percentage (2) 31 60,8% (3) 35 67,3% (4) 42 64,6% (5) 41 72% Wat hebben we bereikt in (6) % (o.b.v. UvA Data) Toelichting We zijn tevreden dat we deze KPI halen. 18

19 KPI/doel Wat was het doel voor Wat hebben we daarvoor gedaan Wat hebben we bereikt in (o.b.v. eigen bron: alumni database) Toelichting Internationalisering: % graden met buitenlandervaring 5% in 2016 (10% in 2017, 25-30% in 2021) (Uit Memo over kpi's in het instellingsplan ) Voorlichting door de studieadviseurs Begeleiding door studieadviseurs en International Offices NB: sommige diploma s bevatten meerdere varianten Totaal Collegeja ar Totaal aantal diploma s college jaar diploma's met buitenland ervaring Semester buitenland Summer school Bsc these Stage N % N % N % N % N % ,0 28,3 1, ,3% 7 7,6% % % % ,9 11, ,3% 5 5,8% 0 0% 2017 % % We zijn tevreden met de huidige score op dit onderwerp, hoewel het natuurlijk jammer is dat we de score van niet hebben gecontinueerd. In het huidige curriculum is binnen een nominale studieduur een semester studeren in het buitenland helaas binnen de meeste majoren niet mogelijk. Dit komt doordat de majorprogramma s vol zitten met verplichte vakken om zo MSc-toegankelijkheid te garanderen. We noemen daarom ook steeds Summerschools expliciet als mogelijkheid om in het buitenland te studeren. Bij het nadenken over het nieuwe curriculum is een vrij semester om te studeren in het buitenland een belangrijke ontwerpeis. KPI/ doel NSE % tevredenheid over studie-inhoud Wat was het doel voor In elk geval landelijk gemiddelde Wat hebben we daarvoor gedaan Wat hebben we bereikt in (zeer) tevredenheidspercentage van 62,3%. Toelichting We hopen dat de voorgenomen curriculumwijzigingen het aantal (zeer) tevreden studenten zal verhogen. Doel Wat was het doel voor Wat hebben we daarvoor gedaan % Deelname honours- en excellentieprogram ma s (bachelor) Blijvend onder de aandacht brengen van het honoursprogramma. Voorlichting Wat hebben we bereikt in Aantal studenten gestart met honours: 8 Aantal afgestudeerden met honourscertificaat: 2 19

20 Toelichting Afgelopen jaar stond in het teken van de heraccreditatie van de opleiding. Tijd voor extra aandacht voor het verhogen van de in- en doorstroom van studenten in het honoursprogramma was er daardoor niet. Met het oog op de curriculumherziening voor studenten die in september 2018 aan de opleiding gaan starten zal het honoursprogramma in niet worden gewijzigd. Wanneer het nieuwe curriculum bekend is zal gekeken worden of er wijzigingen aan het honoursprogramma mogelijk zijn die het programma beter doen aansluiten bij het curriculum. Reflectie op kwantitatieve prestaties school/college Zoals ook in de toelichting bij de tabel aangegeven, zijn we enigszins verrast door de licht verhoogde uitval in het eerste jaar in academisch jaar 2016/2017. Onze inschatting is vooralsnog dat het om een incidentele fluctuatie gaat en niet om een structurele verschuiving. Omdat er geen duidelijk oorzaak is aan te wijzen en de uitval ondanks de stijging relatief laag blijft, zien we geen noodzaak tot een directe interventie. In plaats daarvan zullen we de uitval alsmede opgegeven stopredenen goed blijven monitoren. Wat internationalisering betreft zijn we ons bewust van de wens van studenten om meer mogelijkheden te hebben tot studieverblijf in het buitenland. Dit is ook een belangrijk aandachtspunt geweest binnen de kritische zelfevaluatie t.b.v. de heraccreditatie van de opleiding dit jaar. Het bieden van substantiëlere mogelijkheden tot buitenlands studieverblijf is daarom een belangrijke pijler onder de curriculumwijziging (FPS2.0). Streven is daarbij het mogelijk te maken in allebei de toekomstige majoren een volledig semester in het buitenland te studeren binnen een nominaal studieprogramma. Zoals aangegeven in de toelichting bij de tabel zijn er geen stappen genomen om deelname aan het honoursprogramma te verhogen. Dit was een strategische keuze die gemaakt is vanwege de substantiële tijdsinvestering die gevergd werd door het heraccreditatietraject dit academisch jaar enerzijds, en de aanstaande curriculumwijziging anderzijds. Een belangrijk struikelblok voor succesvolle afronding van het honoursprogramma op dit moment is studieuitloop o.a. door vertraging vanwege studeren in het buitenland. Door in FPS2.0 te faciliteren dat dat laatste mogelijk wordt in combinatie met nominaal studeren, verwachten we dit knelpunt in de toekomst op te lossen (zie ook de vorige alinea). Reflectie op uitkomsten NSE en andere (student)evaluaties De Nationale Studentenenquête geeft al enige jaren consequent een negatiever beeld dan we op basis van het regelmatige contact met studenten via rondetafelbijeenkomsten e.d. verwachten. We nodigen studenten actief uit om de enquête in te vullen en vragen hen zich daarbij te focussen op het FPS onderwijs en niet op hun major. Opvallend is dat met de bachelor Bèta-gamma gedeelde voorzieningen, zoals studieadviseurs, bij FPS negatiever worden geëvalueerd. We vermoeden daarom dat er in de negatieve reacties op de verschillende NSE onderdelen een algehele ontevredenheid, voortkomend uit onder andere veel avondonderwijs en roosterproblemen door het majorsysteem met aanschuifonderwijs, doorspeelt. Die ontevredenheid hopen we door de voorgenomen curriculumwijzigingen te keren. 20

21 In het kader van de heraccreditatie is dit jaar een alumni-enquête uitgevoerd. Alumni beoordelen de opleiding met een 7.3 en zijn positief over het interdisciplinaire karakter van de opleiding. 69% van de alumni zou weer voor FPS kiezen. Ook deze cijfers stroken niet met de negatieve resultaten van de Nationale Studentenenquête. 21

22 3.2. Kwalitatieve reflectie op ontwikkelingen academisch jaar Resultaten van audits, visitatie en accreditatie Naar aanleiding van de kritische zelfreflectie en de bezoekdag op 28 maart 2017 heeft FPS van het beoordelingspanel een voldoende beoordeling ontvangen. Dat maakt ook een voldoende als eindadvies aan de NVAO. Het advies van het panel is in september 2017 aan de NVAO verstuurd. In november 2017 heeft de NVAO aangegeven het advies van het panel over te nemen. De volgende aandachtspunten kwamen naar voren uit het evaluatierapport van het panel n.a.v. het bezoek aan de opleiding in maart 2017: De doelstellingen van de opleiding nader toespitsen, bijvoorbeeld door de opleiding sterker te richten op de reeds benoemde thema s klimaat en energie, kwaliteit van leven, voedselvoorziening en waterhuishouding, deze thema s duidelijker te formuleren en deze duidelijker tot leidraad van de opleiding te nemen, ook voor een betere samenhang tussen het disciplinaire en het interdisciplinaire deel van de opleiding. Het onderscheid tussen de interdisciplinaire en monodisciplinaire eindkwalificaties duidelijker markeren en deze beter van elkaar onderscheiden. De instroom tot de huidige omvang beperken en niet verder laten toenemen om de opleiding beheersbaar te houden. Aankomende studenten met E&M-profiel of een C&M-profiel aanvullende cursussen in de exacte vakken aanbieden, cursussen te geven in de zomer voorafgaande aan het eerste jaar om hen voor te bereiden op het sterk natuurwetenschappelijk gerichte eerste deel van het curriculum. De majoren clusteren, bijvoorbeeld biologie/aardwetenschappen, sociale geografie/planologie en bestuurskunde/politicologie en deze in eigen beheer te nemen waardoor de bestaande knelpunten rond afstemming en roostering tussen het interdisciplinaire deel en de majoren voorkomen worden. De studenten beter voorlichten over de inhoud van de vakken en over de majoren. Een minor Ondernemerschap overwegen. Op meer structurele basis, dat wil zeggen in alle majorspecialisaties, ruimte bieden voor een verblijf in het buitenland. Veldwerk of praktisch werk op een meer structurele wijze in het curriculum opnemen. Komen tot een goed herkenbaar kernteam van docenten dat als gezicht van de opleiding kan fungeren. De bevoegdheden van de examencommissie van deze opleiding inzake het toezicht op de toetsing en beoordeling binnen de majoren verruimen. De verhouding tussen multiple-choicetentamens en groepsopdrachten aan de ene kant en tentamens met open vragen en individuele opdrachten aan de andere kant herzien, omdat relatief veel van de eerste vormen afgenomen worden. We zijn erg blij met de sterke en expliciete steun van het panel aan de ingezette curriculumherziening en zullen de door de commissie gegeven aanbevelingen integraal laten meewegen in de inrichting ervan. 22

23 Functioneren OC s en EC s De opleidingscommissie (OC) functioneert prima. Belangrijke ontwikkeling is de versteviging van de juridische positie van de OC per academisch jaar 2017/2018 in het kader van de Wet Versterking Bestuurskracht. Wat de relatie tussen het managementteam van FPS en de OC betreft zagen wij de OC al als primair medezeggenschapsorgaan en klankbord voor de opleiding. Deze relaties is nu verder geformaliseerd. In academisch jaar 2016/2017 heeft de OC wederom een cruciale rol gespeeld in het kritisch evalueren van de verschillende vakken van de opleiding en het geven van richting voor noodzakelijk geachte verbeteringen. Daarnaast heeft de OC op een aantal vakoverschrijdende dossiers belangrijke gevraagde en ongevraagde adviezen geleverd. Bijvoorbeeld op de vraag of de opleiding haar vakken al dan niet open moet stellen voor bijvakstudenten. Ook in de voorziene curriculumherziening speelt de OC een belangrijke rol. Ook de examencommissie (EC) functioneert naar behoren, zoals ook bevestigd is door het onafhankelijke panel in het kader van de heraccreditatie van de opleiding. Het jaarverslag van de EC was op het moment van schrijven van dit verslag nog niet beschikbaar. Betrekken van alumni en werkveld De opleiding onderhoudt actief contact met alumnivereniging IANA en moedigt afstudeerders expliciet aan hier lid van te worden. Daarnaast heeft FPS een actieve externe adviescommissie waarin zowel alumni als vertegenwoordigers van het werkveld zitting hebben. De commissie komt eenmaal per jaar samen met het managementteam bijeen om over inrichting van het onderwijs en aansluiting bij werkveld en maatschappij in het algemeen te praten. De meest recente bijeenkomst was op 10 juli Tijdens deze bijeenkomst is onder meer van gedachten gewisseld over de aansluiting van FPS op het werkveld. Ook zijn de aanbevelingen van het heraccreditatiepanel besproken. De externe adviescommissie geeft aan de waarde van zaken zoals gastlezingen en stages in het kader van beroepsoriëntatie te erkennen. Tegelijkertijd werd duidelijk dat het structureel aanbieden van stageplaatsen voor de grote groep FPS studenten een knelpunt is. Met name bij kleinere partijen zoals NGO s en innovatieve startups is de mogelijkheid hiervoor zeer beperkt, terwijl de resultaten van de in het kader van de heraccreditatie uitgevoerde alumni enquête wel aangeven dat dit belangrijke werkgevers voor FPS alumni zijn. Tenslotte, komen FPS alumni geregeld terug in de opleiding in de rol van docent 4 alsmede als betrokkene bij individuele vakken, zoals bijvoorbeeld Interdisciplinary Project. 23

24 3.3. Reflectie stand van zaken belangrijke thema s uit onderwijsvisie Een uitgebreide en expliciete reflectie op onderstaande ambities heeft plaatsgevonden in de kritische zelfreflectie 2017 die is uitgevoerd in het kader van de aanvraag tot heraccreditatie van FPS in Onderstaande teksten zijn uitsneden uit genoemde kritische zelfreflectie. Voor een uitgebreider overzicht wordt de lezer naar genoemd rapport verwezen. Ambitie 1: de UvA richt zich op de ontwikkeling van gemotiveerde en ambitieuze studenten door het aanbieden van kwalitatief hoogwaardig en innovatief onderwijs. - Kernbegrippen: - Studiesucces - Activerend onderwijs/blended learning - Innovatie - Differentiatie (o.a. honours, schakelonderwijs) In het FPS-onderwijs staat activerend leren centraal, aangezien dit een voorwaarde is voor het bevorderen van het leerproces van de student en om studenten met de benodigde vaardigheden en attitudes toe te rusten voor toekomstige uitdagingen en een flexibele arbeidsmarkt. Binnen FPS zijn werkboeken voor docenten en studenten ontwikkeld met lesopzetten met activerende werkvormen. Een andere manier waarop binnen FPS activerend leren wordt bevorderd is door initiatieven vanuit studenten zelf te stimuleren en waar mogelijk te faciliteren. Blended learning Blended learning is een verdiepingsstrategie om optimaal gebruik te maken van de uiteenlopende mogelijkheden die er offline en online bestaan om het contact tussen studenten en docenten vorm te geven. Momenteel worden de mogelijkheden onderzocht lagere cognitieve leertaken deels online aan te bieden om zo tijdens contacttijd meer tijd over te houden om aan hogere cognitieve vermogens te werken. Learning by doing Het leren door doen en leren door zelfstandig na te doen is cruciaal om bijvoorbeeld effectief gebruik te leren maken van software. Studenten maken zich het systeemdenken en conceptueel modelleren eigen door hands-on ervaring op te doen met computerprogramma s tijdens werkgroepen waar zij hun eigen laptops meenemen. Wetenschappelijke vaardigheden, zoals wetenschappelijk argumenteren, worden veelvuldig getraind door oefening in de vorm van debatten of papers. Ook laboratoriumpractica en veldonderzoek zoals dat in verschillende majoren, waaronder Aardwetenschappen, plaatsvindt is een voorbeeld van learning by doing. In het eerste studiejaar zijn gemiddeld 15,3 contacturen per week opgenomen voor studenten met een gammaprofiel en 15,8 voor studenten met een bètaprofiel. Aanwezigheid bij het contactonderwijs van het kerncurriculum en de profielcurricula is verplicht met uitzondering van de hoorcolleges. Studiesucces Studenten stromen met diverse voorkennis de opleiding in. Enerzijds geeft het de opleiding direct een interdisciplinair karakter, anderzijds is het een uitdaging om zowel studenten met VWO-voorkennis van 24

25 bepaalde bètavakken als studenten zonder die voorkennis een interessant en studeerbaar vak aan te kunnen bieden. De opleiding ondervangt dit door zelfstudiewijzers voor Chemie en Natuurkunde aan te bieden, en in de vakken Toekomstperspectief voor de Aarde en Klimaatverandering en Zeespiegelstijging extra werkgroepen te organiseren voor studenten met het VWO-profiel Economie en Maatschappij en/of Cultuur en Maatschappij. De studeerbaarheid van de majorspecialisaties is een aandachtspunt. Doordat in een aantal majoren ingangseisen en volgorde-eisen gelden, kan het voorkomen dat studenten 36 EC in een semester volgen in plaats van 30 EC. Studenten worden vanaf de voorlichting gewezen op de steile leercurve. De haalbaarheid van de programma s van de majoren wordt gecontroleerd door regelmatig majorevaluaties te houden, zowel digitaal als via rondetafelgesprekken (verslagen van rondetafelgesprekken en evaluaties ter inzage tijdens visitatiebezoek). In sommige majors is ervoor gekozen tweedejaars FPS-vakken door te schuiven naar het derde jaar om zo de studeerbaarheid te verbeteren. Bindend studieadvies In is het bindend studieadvies (BSA) als sluitstuk van het studiesuccesbeleid van de UvA ingesteld. De BSA-norm is 48 EC, waardoor studenten die een minder goede start kennen in het eerste blok, zich kunnen herpakken. Eerstejaarsstudenten worden regelmatig geïnformeerd over hun studievoortgang. Bij tegenvallende resultaten worden zij opgeroepen door de studieadviseurs. Mentoren (meestal junior-docenten) voeren met alle studenten een persoonlijk gesprek in het eerste en in het tweede semester waarin ook het BSA ter sprake komt (BSA-regeling ter inzage tijdens visitatiebezoek). Excellentie Excellente studenten hebben de mogelijkheid gelijktijdig zowel het bèta- als het gammaprofiel te volgen. Daarnaast kunnen zij deelnemen aan het honoursprogramma dat disciplinaire en interdisciplinaire onderdelen omvat die studenten gedeeltelijk zelf kiezen. In beide gevallen betekent dit een verzwaring van de studielast met (ten minste) 30 EC. Naast deze mogelijkheden leert de ervaring dat excellente FPS studenten vaak zelf extra uitdaging zoeken in extracurriculaire activiteiten rondom het thema duurzaamheid, waarbij ze de binnen de opleiding opgedane kennis al tijdens de studie kunnen toepassen. Ambitie 2: De UvA is een brede onderzoeksintensieve universiteit die studenten opleidt om met kennis en kunde te floreren in een steeds complexere wereld. - Kernbegrippen: - Onderzoeksintensief onderwijs - Invulling keuze- of minorruimte (mobility window o.a. minor, stage, exchange) - Academische vorming/21st century skills - Disciplinair en discipline overstijgend onderwijs 25

Jaarverslag & Jaarplan

Jaarverslag & Jaarplan Jaarverslag 2016-2017 & Jaarplan 2018-2019 School/College: Onderwijsdirecteur: Overzicht Opleidingen/tracks:

Nadere informatie

Jaarverslag & Jaarplan

Jaarverslag & Jaarplan Jaarverslag 2014 2015 & Jaarplan 2016-2017 Instituut voor Interdisciplinaire Studies Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica 26 januari 2016 INHOUDSOPGAVE MANAGEMENTINFORMATIE... 4 INLEIDING

Nadere informatie

Jaarverslag & Jaarplan

Jaarverslag & Jaarplan Jaarverslag 2015-2016 & Jaarplan 2016-2017 Instituut voor Interdisciplinaire Studies Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica 23 december 2016 INHOUDSOPGAVE 1. MANAGEMENTINFORMATIE...

Nadere informatie

MAJORKEUZE. Suzanne van Nimwegen & Marie Hoogstraten Studieadviseurs. 10 januari 2017

MAJORKEUZE. Suzanne van Nimwegen & Marie Hoogstraten Studieadviseurs. 10 januari 2017 MAJORKEUZE Suzanne van Nimwegen & Marie Hoogstraten Studieadviseurs 10 januari 2017 1 Jullie 2 Wat is een major? Specialisatie Samenhangend vast programma in een discipline Omvang max. 84 EC Onderwijs

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2013-2014 Deel B BACHELOROPLEIDING FUTURE PLANET STUDIES

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2013-2014 Deel B BACHELOROPLEIDING FUTURE PLANET STUDIES UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA Instituut voor Interdisciplinaire Studies ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2013-2014 Deel B BACHELOROPLEIDING

Nadere informatie

Jaarverslag Jaarplan

Jaarverslag Jaarplan Jaarverslag 2012-2013 Jaarplan 2014-2015 Instituut voor Interdisciplinaire Studies Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde & Informatica 11 februari 2014 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD...5 INLEIDING VERSLAG

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Wiskunde

Handleiding Honours Programma Wiskunde Handleiding Honours Programma Wiskunde Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Wiskunde en Wiskunde en Toepassingen aan de Universiteit

Nadere informatie

: Afstudeerproject BSc KI : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 2, periode 5 en 6

: Afstudeerproject BSc KI : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 2, periode 5 en 6 Studiewijzer BACHELOR OPLEIDING KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE Vak : Afstudeerproject BSc KI Opleiding : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : 2015-2016 semester 2, periode 5 en

Nadere informatie

Randvoorwaarden. Geachte decaan, beste Karen,

Randvoorwaarden. Geachte decaan, beste Karen, Decaan Faculteit Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica t.a.v. Karen Maex Postbus 94214 1090 GE Amsterdam (020) 525 5878 fnwi@studentenraad.nl studentenraad.nl/fnwi Datum 10 februari 2014 Ons kenmerk

Nadere informatie

DE NIEUWE BACHELOR OPLEIDING

DE NIEUWE BACHELOR OPLEIDING DE NIEUWE BACHELOR OPLEIDING STUDIESUCCES: DE VRIJBLIJVENDHEID VOORBIJ Diagnose Doelstellingen Maatregelen Waar staan we? Effectmeting 2 DIAGNOSE - KERNPROBLEEM Lage studierendementen in de bachelor opleidingen

Nadere informatie

Jaarverslag 2011-2012 en Jaarplan 2013-2014. Instituut voor Interdisciplinaire Studies (IIS) FNWI

Jaarverslag 2011-2012 en Jaarplan 2013-2014. Instituut voor Interdisciplinaire Studies (IIS) FNWI Jaarverslag 2011-2012 en Jaarplan 2013-2014 Instituut voor Interdisciplinaire Studies (IIS) FNWI Datum 21-12-2012 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD... 2 INLEIDING VERSLAG JAAR 2011-2012 EN DOELEN 2013-2014... 4

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs. Mei 2015

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs. Mei 2015 Feiten en cijfers Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs Mei 2015 Feiten en cijfers 2 Inleiding Op 19 mei 2015 hebben de hogescholen hun strategische agenda #hbo2025: wendbaar & weerbaar1

Nadere informatie

Normkader: Onderwijsmonitor 2017 (opleidingen)

Normkader: Onderwijsmonitor 2017 (opleidingen) 00 Executive summary Geef een samenvatting op basis van de signalen uit de monitor en geef op hoofdlijnen aan welke acties er gepland zijn. 0 Inleiding Dit kader bestaat uit zeven paragrafen waarin de

Nadere informatie

Jaarverslag & Jaarplan Instituut voor Interdisciplinaire Studies. Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica

Jaarverslag & Jaarplan Instituut voor Interdisciplinaire Studies. Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica Jaarverslag 2013 2014 & Jaarplan 2015-2016 Instituut voor Interdisciplinaire Studies Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica 8 januari 2015 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD...5 INLEIDING VERSLAG

Nadere informatie

Kaders Science in Amsterdam Bachelors

Kaders Science in Amsterdam Bachelors Kaders Science in Amsterdam Bachelors Versie 0.7 10 November 2015 Dit kader beschrijft de structuur van Science in Amsterdam Bacheloropleidingen en is daarmee een handvat voor verkenningscommissies en

Nadere informatie

Cijfermatige achtergrondinformatie ten behoeve van Slotconferentie HO-tour

Cijfermatige achtergrondinformatie ten behoeve van Slotconferentie HO-tour Cijfermatige achtergrondinformatie ten behoeve van Slotconferentie HO-tour In deze bijlage zijn feiten en cijfers opgenomen over het hoger onderwijs die illustratief kunnen zijn voor de discussies in de

Nadere informatie

Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience. Leiden, 17 januari 2017

Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience. Leiden, 17 januari 2017 Aanvraag beoordeling macrodoelmatigheid International Bachelor of Bioscience Leiden, 17 januari 2017 Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen

Nadere informatie

KEUZES BINNEN FUTURE PLANET STUDIES 21 NOVEMBER 2012

KEUZES BINNEN FUTURE PLANET STUDIES 21 NOVEMBER 2012 . KEUZES BINNEN FUTURE PLANET STUDIES 21 NOVEMBER 2012 1 PROGRAMMA KEUZES FUTURE PLANET STUDIES Dominique Kunst & Denise van Wees Studieadviseurs STUDEREN IN HET BUITENLAND Rick Vermin Opleidingscoördinator

Nadere informatie

Voorlichtingsdag Bedrijfskunde. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Voorlichtingsdag Bedrijfskunde. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Voorlichtingsdag Bedrijfskunde Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde PROGRAMMA Bedrijfskunde@VU: hoe, wat en waarom? Prof. dr. W.E.H. Dullaert, Opleidingsdirecteur bachelor bedrijfskunde

Nadere informatie

Economie en Bedrijfseconomie. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Economie en Bedrijfseconomie. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Economie en Bedrijfseconomie Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde ( FEWEB) Opbouw van studie door prof. dr. Henri de Groot (programmadirecteur)

Nadere informatie

Normkader: Onderwijsmonitor 2017 (facultair).

Normkader: Onderwijsmonitor 2017 (facultair). 00 Executive summary Geef een samenvatting op basis van de signalen uit de monitor en geef op hoofdlijnen aan welke acties er gepland zijn. 0 Inleiding Dit kader bestaat uit zeven paragrafen waarin de

Nadere informatie

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam Aanvraagformulier nieuwe opleiding Basisgegevens Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Universiteit van Amsterdam Postbus 19268 1000 GG Amsterdam Contactgegevens Naam opleiding Internationale

Nadere informatie

Kaders Science in Amsterdam Bachelors

Kaders Science in Amsterdam Bachelors Kaders Science in Amsterdam Bachelors Versie 0.6 21 april 2015 Dit kader beoogt de structuur van Science in Amsterdam Bacheloropleidingen te omschrijven en daarmee een handvat te zijn voor verkenningscommissies

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2013-2014 Deel B BACHELOROPLEIDING BÈTA-GAMMA

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2013-2014 Deel B BACHELOROPLEIDING BÈTA-GAMMA UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA Instituut voor Interdisciplinaire Studies ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2013-2014 Deel B BACHELOROPLEIDING

Nadere informatie

Mekelweg 4, kamer LB02.800 2628 CD Delft 015-2781430 j.vandeluitgaarden-ninaber@tudelft.nl

Mekelweg 4, kamer LB02.800 2628 CD Delft 015-2781430 j.vandeluitgaarden-ninaber@tudelft.nl Pagina 1/5 Mekelweg 4, kamer LB02.800 2628 CD Delft 015-2781430 j.vandeluitgaarden-ninaber@tudelft.nl Aan: TU Delft, College van Bestuur Van: Betreft: Prestatieafspraken TU Delft Datum: 2 januari 2011

Nadere informatie

BESTUURS- EN ORGANISATIEWETENSCHAP FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN

BESTUURS- EN ORGANISATIEWETENSCHAP FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN BESTUURS- EN ORGANISATIEWETENSCHAP FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN VOORLICHTING BESTUURS- EN ORGANISATIEWETENSCHAP > Wat is Bestuurs- en organisatiewetenschap (B&O)? > Zo zit je opleiding in elkaar

Nadere informatie

Voorlichting Econometrie & Operationele Research. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Voorlichting Econometrie & Operationele Research. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Voorlichting Econometrie & Operationele Research Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Vier bacheloropleidingen Bedrijfskunde Econometrie & Operationele Research Economie en Bedrijfseconomie

Nadere informatie

UvA Avondvoorlichting

UvA Avondvoorlichting UvA Avondvoorlichting (BMW) aan de UvA Prof. Dr. Stanley Brul BSc directeur & Master track coördinator Hgl. Moleculaire Biologie & Microbiële Voedselveiligheid Wat laten we vandaag zien Informatie over

Nadere informatie

TU/e Bachelor College Herontwerp bacheloropleidingen. VSNU Conferentie Studiesucces 13 juni 2012 dr. Diana Vinke en drs.

TU/e Bachelor College Herontwerp bacheloropleidingen. VSNU Conferentie Studiesucces 13 juni 2012 dr. Diana Vinke en drs. TU/e Bachelor College Herontwerp bacheloropleidingen VSNU Conferentie Studiesucces 13 juni 2012 dr. Diana Vinke en drs. Jim Bergmans Inhoud presentatie Grote veranderingen in het TU/e bacheloronderwijs

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

Opleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences

Opleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het

Nadere informatie

Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Bachelor Programma Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs

Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Bachelor Programma Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Bachelor Programma Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen 2016-2017 Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel

Nadere informatie

Majorkeuze. Bèta-gamma Anna Holland en Suzanne van Nimwegen (studieadviseurs) 16 januari 2017

Majorkeuze. Bèta-gamma Anna Holland en Suzanne van Nimwegen (studieadviseurs) 16 januari 2017 Majorkeuze Bèta-gamma Anna Holland en Suzanne van Nimwegen (studieadviseurs) 16 januari 2017 1 Wat is een major? Specialisatie Samenhangend vast programma in een discipline Omvang max.105 EC Onderwijs

Nadere informatie

Onderwijs- en Examenregeling (OER) Bachelorprogramma Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Onderwijs- en Examenregeling (OER) Bachelorprogramma Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Onderwijs- en Examenregeling (OER) Bachelorprogramma Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen 2018-2019 Bijlage: het programma PARAGRAAF 1 - ALGEMENE

Nadere informatie

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum

Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Opleidingsspecifieke deel OER, 2018-2019 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling. BACHELORopleidingen. B. Opleidingsspecifiek deel. Future Planet Studies

Onderwijs- en examenregeling. BACHELORopleidingen. B. Opleidingsspecifiek deel. Future Planet Studies Onderwijs- en examenregeling BACHELORopleidingen Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica. B. Opleidingsspecifiek deel Future Planet Studies Studiejaar 2014-2015 Deel B: opleidingsspecifiek

Nadere informatie

MAJORKEUZE. Bèta-gamma Astrid Bosma en Suzanne van Nimwegen (studieadviseurs) 5 januari 2016

MAJORKEUZE. Bèta-gamma Astrid Bosma en Suzanne van Nimwegen (studieadviseurs) 5 januari 2016 MAJORKEUZE Bèta-gamma Astrid Bosma en Suzanne van Nimwegen (studieadviseurs) 5 januari 2016 1 2 Jaar 1 Semester 1, periode 3 Cognitie/Evolutionair Denken deel 2 (3 EC) Bèta-gamma Practicum tweede helft

Nadere informatie

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in

Nadere informatie

Deel B van de onderwijs- en examenregeling voor de duale masteropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen, 90 EC, 2014-2015

Deel B van de onderwijs- en examenregeling voor de duale masteropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen, 90 EC, 2014-2015 Deel B van de onderwijs- en examenregeling voor de duale masteropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen, 90 EC, 2014-2015 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Toepasselijkheid van de regeling Deze

Nadere informatie

Studiebegeleiding: de studieadviseur en de student

Studiebegeleiding: de studieadviseur en de student 30-5-2016 1 Studiebegeleiding: de studieadviseur en de student Geartsje Zondervan Anneke Schrik Bart Borghols Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen 30-5-2016 2 30-5-2016 3 Even voorstellen Geartsje

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE... 2 1. ALGEMEEN... 4 1.1 Aard van dit document... 4 1.2 Informatie en communicatie... 4 1.3 Inwerkingtreding en duur... 4 1.

INHOUDSOPGAVE... 2 1. ALGEMEEN... 4 1.1 Aard van dit document... 4 1.2 Informatie en communicatie... 4 1.3 Inwerkingtreding en duur... 4 1. 1 INHOUDSOPGAVE... 2 1. ALGEMEEN... 4 1.1 Aard van dit document... 4 1.2 Informatie en communicatie... 4 1.3 Inwerkingtreding en duur... 4 1.4 Onderwijs- en examenregeling... 4 2. TOELATING TOT DE OPLEIDING...

Nadere informatie

Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken.

Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken. ONDERWIJSVISIE OP HO OFDLIJNEN Geachte collega s, 1 Deze brochure schetst de onderwijsvisie van onze universiteit op hoofdlijnen. De doelen die horen bij die visie kunnen we alleen samen bereiken. We

Nadere informatie

Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Bachelor Programma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Bachelor Programma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Bachelor Programma van Pedagogische Wetenschappen Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen 2016-2017 Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Doel

Nadere informatie

Certiked vbi. Bachelor Future Planet Studies. ínhoud van het verslag

Certiked vbi. Bachelor Future Planet Studies. ínhoud van het verslag Certiked vbi K.P. van der Mandelelaan 41 a Rapport Beperkte Opleidingsbeoordeling Postbus 701,3000 AS Rotterdam T 010-201 42 61 E info@certiked-vbi.nl www.certiked-vbi.nl Universiteit van Amsterdam ínhoud

Nadere informatie

Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA

Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Voor de Bacheloropleidingen Bio-exact Natuurkunde en Sterrenkunde, Scheikunde, Wiskunde

Nadere informatie

Pedagogische Wetenschappen

Pedagogische Wetenschappen Pedagogische Wetenschappen Bachelordag Universiteit van Amsterdam dr. Machteld Hoeve Sabine Nijbroek Geke Meessen, MSc. Zaterdag 18 maart 2017 Programma Welkomstwoord Minicollege door dr. Machteld Hoeve

Nadere informatie

Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA

Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Voor de Bacheloropleiding Bio-exact Studiejaar 2009-2010 Preambule In de onderwijs- en

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Wiskunde

Handleiding Honours Programma Wiskunde Handleiding Honours Programma Wiskunde Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Wiskunde en Wiskunde en Toepassingen aan de Universiteit

Nadere informatie

Visiedocument FSR FNWI

Visiedocument FSR FNWI Visiedocument Jan Martens (Voorzitter) Rachel Mijdam (Vicevoorzitter) Luc van Keulen (Secretaris) Beate Stevens (Algemeen lid) Stijn van Uffelen (Algemeen lid) Ahmed Avci (Algemeen lid) Voorwoord Voor

Nadere informatie

Studiewijzer BACHELOR KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE. Onderdeel

Studiewijzer BACHELOR KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE. Onderdeel Studiewijzer BACHELOR KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE Onderdeel : Practicum Academische Vaardigheden, jaar 2 (onderdeel van Afstudeerproject BSc KI) Studiejaar, Semester, Periode : Semester 1 en 2, periode 1,

Nadere informatie

Jaarverslag Kwaliteitszorg CMD

Jaarverslag Kwaliteitszorg CMD Jaarverslag Kwaliteitszorg CMD 2014-2015 INHOUD WAARDERING... 2 RENDEMENT... 2 AUDIT/ACCREDITATIE... 3 BIJLAGEN WAARDERING Rapportcijfers Propedeusevakken... 4 Rapportcijfers kernvakken V1... 4 Rapportcijfers

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. studiejaar

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. studiejaar Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2011-2012 DE BACHELOROPLEIDING BETA-GAMMA DEEL B 1 september 2011 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Factsheet. Samenvatting

Factsheet. Samenvatting Afgestudeerden en uitvallers 2017 In deze factsheet staan de belangrijkste kengetallen en ontwikkelingen met betrekking tot uitval, studiewissel en studiesucces. Alle cijfers betreffen voltijd hbo-bachelorstudenten

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar Deel B BACHELOROPLEIDING AARDWETENSCHAPPEN

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar Deel B BACHELOROPLEIDING AARDWETENSCHAPPEN UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA Instituut voor Interdisciplinaire Studies ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2013-2014 Deel B BACHELOROPLEIDING

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Wiskunde

Handleiding Honours Programma Wiskunde VERSIE - 13 maart 2017 Handleiding Honours Programma Wiskunde Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Wiskunde en Wiskunde en Toepassingen

Nadere informatie

Uitleg over de OER Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER)

Uitleg over de OER Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER) Uitleg over de OER Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER) Fractie VUUR, Universiteitsraad www.verenigingvuur.nl info@verenigingvuur.nl - 2 - Voorwoord

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. studiejaar 2011-2012

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. studiejaar 2011-2012 UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2011-2012 DE BACHELOROPLEIDING AARDWETENSCHAPPEN DEEL B Hoofdstuk 1 Doelstelling

Nadere informatie

Bijlagenummer GV 507

Bijlagenummer GV 507 GEZAMENLIJKE VERGADERING UGV/OR/SR Bijlagenummer GV 507 Onderwerp: Ophoging norm bindend studieadvies Status Voorbereidende commissie OOM-1 Behandeld in Voorbereidende GV 28 september 2015 Overlegvergadering

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling. BACHELOR opleidingen. B. Opleidingsspecifiek deel. Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica.

Onderwijs- en examenregeling. BACHELOR opleidingen. B. Opleidingsspecifiek deel. Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica. Onderwijs- en examenregeling BACHELOR opleidingen Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica. B. Opleidingsspecifiek deel Studiejaar 2014-2015 1. Algemene bepalingen Artikel 1.1 Begripsbepalingen

Nadere informatie

Erratum Onderwijs en Examenregeling (OER) Bacheloropleidingen

Erratum Onderwijs en Examenregeling (OER) Bacheloropleidingen Erratum Onderwijs en Examenregeling (OER) Bacheloropleidingen 2013-2014 Datum Blz Omschrijving 12-06-2013 15 art. 5.9 termijn beoordeling Het moet zijn: 1. Het resultaat van de mondelinge toets wordt binnen

Nadere informatie

11/8/2016. Academisch Schrijven in het curriculum. Opzet van deze bijeenkomst. Academisch schrijven. Toepassing in curriculum.

11/8/2016. Academisch Schrijven in het curriculum. Opzet van deze bijeenkomst. Academisch schrijven. Toepassing in curriculum. Academisch Schrijven in het curriculum Dr N. Saab, ICLON, Dr Ph. Dol, Academisch Talencentrum, Dr. J.A. Mol, Faculteit der Archeologie Opzet van deze bijeenkomst Interactief: 1. Wij geven enkele voorbeelden

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor nvao w n e d e rla n d s- vlaam se a c c re d ita tie o rg a n is a tie ; fluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Aarde en Economie van de Vrije Universiteit

Nadere informatie

BACHELOROPLEIDING WERKTUIGBOUWKUNDE TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT

BACHELOROPLEIDING WERKTUIGBOUWKUNDE TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT UITVOERINGSREGELING 2016 2017 BACHELOROPLEIDING WERKTUIGBOUWKUNDE TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT UITVOERINGSREGELING BACHELOR WERKTUIGBOUWKUNDE 2016 2017 1 INHOUDSOPGAVE Artikel 1 Samenstelling Bachelor

Nadere informatie

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM Procedure aanvraag Bachelordiploma voor de Bacheloropleidingen: EDUCATION SERVICE CENTRE SERVICEDESK - Biologie, -

Nadere informatie

Vereisten aan onderwijsprogramma s van de Faculteit der Geesteswetenschappen

Vereisten aan onderwijsprogramma s van de Faculteit der Geesteswetenschappen Vereisten aan onderwijsprogramma s van de Faculteit der Geesteswetenschappen Voor alle onderwijsprogramma s De cursussen hebben een omvang van 5 of 10 ec. In masteropleidingen hebben cursussen met een

Nadere informatie

Blended Learning. Dr. Coyan Tromp UvA - Institute for Interdisciplinary Studies Presentatie voor studentencolloqium 1-3-2016

Blended Learning. Dr. Coyan Tromp UvA - Institute for Interdisciplinary Studies Presentatie voor studentencolloqium 1-3-2016 Blended Learning Dr. Coyan Tromp UvA - Institute for Interdisciplinary Studies Presentatie voor studentencolloqium 1-3-2016 Who am I Curriculum Developer & Assistent Professor Interdisciplinary Programmes

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers Feiten en cijfers Afgestudeerden en uitvallers April 2017 Inhoud 1 Het algemene beeld 2 2 Start van de studie: uitvallers 4 3 Start van de studie: wisselaars 5 4 Afsluiting van de studie: studiesucces

Nadere informatie

OPLEIDINGSJAARVERSLAG BACHELOR WISKUNDE

OPLEIDINGSJAARVERSLAG BACHELOR WISKUNDE OPLEIDINGSJAARVERSLAG BACHELOR WISKUNDE OPLEIDINGSJAARVERSLAG 2011-2012 Wiskunde 1. Gegevens Jaar volgende Midterm Jaar volgende visitatie 2013 Aantal uitgereikte diploma s 48 propedeuse 22 bachelor Aantal

Nadere informatie

Dit onderdeel gaat over diploma s van bekostigde opleidingen. Hierbij onderscheiden we diplomarendement en het aantal diploma s.

Dit onderdeel gaat over diploma s van bekostigde opleidingen. Hierbij onderscheiden we diplomarendement en het aantal diploma s. Na nominaal plus 1 jaar 45 procent een diploma... 2 Rendement wo stijgt, hbo-rendement daalt... 4 Hbo-ontwerpopleidingen laagste rendement van de sector... 6 Hoger rendement wo biologie, scheikunde en

Nadere informatie

MAAK KENNIS MET CRIMINOLOGIE FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID PROF.DR.MR. WIM HUISMAN

MAAK KENNIS MET CRIMINOLOGIE FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID PROF.DR.MR. WIM HUISMAN MAAK KENNIS MET CRIMINOLOGIE FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID PROF.DR.MR. WIM HUISMAN LIQUIDATIE NIJMAN Waarom liquidaties? Vechtsport & georganiseerde misdaad Criminele inlichtingen Forenisische opsporing

Nadere informatie

OER. Uitleg over de. Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER)

OER. Uitleg over de. Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER) Uitleg over de OER Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER) Fractie VUUR, Universiteitsraad www.verenigingvuur.nl info@verenigingvuur.nl Voorwoord De Onderwijs-

Nadere informatie

Den Haag, 26 augustus namens de KNAW-commissie Gedragswetenschappen, 1 De instelling heeft op 4 september 2015 ingestemd met het advies.

Den Haag, 26 augustus namens de KNAW-commissie Gedragswetenschappen, 1 De instelling heeft op 4 september 2015 ingestemd met het advies. Beoordeling van het herstelplan van de Vrije Universiteit Amsterdam met betrekking tot de onderzoeksgerichte wo-masteropleiding Clinical and Developmental Psychopathology (research) van de Vrije Universiteit

Nadere informatie

Dubbeltalent gezocht. VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam

Dubbeltalent gezocht. VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam Dubbeltalent gezocht VUmc Zigma 2019-2020 Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam De opleiding Ben je een talentvolle student met interesse in en ervaring met wetenschap pelijk onderzoek? Misschien

Nadere informatie

TOELICHTING INDICATOREN STUDIE IN CIJFERS WO d.d. mei 2017

TOELICHTING INDICATOREN STUDIE IN CIJFERS WO d.d. mei 2017 TOELICHTING INDICATOREN STUDIE IN CIJFERS WO d.d. mei 2017 Studie in Cijfers (vaak ook studiebijsluiter genoemd) geeft een beeld van hoe een opleiding aan een universiteit het doet in vergelijking met

Nadere informatie

Best practices in academische vaardigheden bij bèta-bacheloropleidingen

Best practices in academische vaardigheden bij bèta-bacheloropleidingen Robert van Wijk & Esther Vleugel vaardigheden bij bèta-bacheloropleidingen Workshop op de ICAB conferentie 2015 Programma Achtergrond van ons academisch vaardigheden onderwijs Onze ervaringen en lessen

Nadere informatie

m UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

m UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM College van Bestuur Spui 21 1012 WX Amsterdam Postbus 19268 1000 GG Amsterdam www.uva.nl Aan de voorzitter van de Centrale Studentenraad Nieuwe Achtergracht 170 1018 WV AMSTERDAM Datum 24 mei 2017 Contactpersoon

Nadere informatie

Onderwijs- en Examenregeling 2012/2013

Onderwijs- en Examenregeling 2012/2013 Onderwijs- en Examenregeling 2012/2013 Masteropleidingen Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Biologie Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Natuurkunde Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Scheikunde

Nadere informatie

Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 4 november 2011 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 3 Procedure 6 pagina 2 1 Inleiding Instellingsbesturen kunnen voor opleidingen met kleinschalig,

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam nuao w nederlands -vlaam se accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam datum 29 juli 2016 Onderwerp

Nadere informatie

KEUZEVAKKENGIDS BACHELOR INFORMATICA. 2015/2016 Version 2015-09-01

KEUZEVAKKENGIDS BACHELOR INFORMATICA. 2015/2016 Version 2015-09-01 KEUZEVAKKENGIDS BACHELOR INFORMATICA 205/206 Version 205-09-0 INLEIDING Binnen de opleiding bachelor Informatica is 0EC keuzeruimte gereserveerd in het e semester van het e studiejaar. Er zijn allerlei

Nadere informatie

contactpersoon Iris Wubben telefoon (06) Opleidingscommissies 2017: de belangrijkste veranderingen op een rijtje

contactpersoon Iris Wubben telefoon (06) Opleidingscommissies 2017: de belangrijkste veranderingen op een rijtje Leer- en Innovatie Centrum Breda, 's-hertogenbosch, Tilburg NOTITIE ons kenmerk datum 4 mei 2017 onderwerp Opleidingscommissies: belangrijkste veranderingen op een rij van Projectgroep opleidingscommissies

Nadere informatie

Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte

Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte Beste student, U heeft onlangs alle onderdelen van uw bacheloropleiding Wijsbegeerte afgerond en kunt nu het BA-diploma aanvragen. Het bestuur van het Instituut voor

Nadere informatie

POLITICOLOGIE FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN

POLITICOLOGIE FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN POLITICOLOGIE FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN 1 KENNISMAKEN MET DE OPLEIDING Waar gaat Politicologie over? Wat doen politicologen aan de VU? Overzicht van de opleiding en vakken Beroepsperspectieven

Nadere informatie

Factsheet Toelatingstoets PABO

Factsheet Toelatingstoets PABO Pabo-opleidingen zitten in de lift De pabo s hebben de afgelopen jaren veel stappen gezet om de kwaliteit verder te versterken, onder meer door de invoering van de toelatingstoetsen. Deze maatregelen betalen

Nadere informatie

Wat is het verschil tussen deze opleiding bij de TU Delft en die bij een andere universiteit?

Wat is het verschil tussen deze opleiding bij de TU Delft en die bij een andere universiteit? Naam opleiding: Industrieel Ontwerpen Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas terugnemen

Nadere informatie

Format OER en

Format OER en Format OER en 2014-15 Om de diverse reacties en opmerkingen op de nota van wijzigingen beter te kunnen stroomlijnen is er een format opgesteld. De OR, FSR, OC s en examencommissies zouden wij graag willen

Nadere informatie

Revisie Keuzegids Universiteiten 2015

Revisie Keuzegids Universiteiten 2015 Revisie Keuzegids Universiteiten 2015 Voor u ligt een nieuwe analyse Keuzegids 2015 d.d. 5-11-2014. Deze vernieuwde analyse is tot stand gekomen wegens een grote rectificatie op de Keuzegids 2015 d.d.

Nadere informatie

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 DE MASTEROPLEIDING BIOMEDICAL

Nadere informatie

A. Nadere facultaire invulling van onderstaande artikelen uit de HU-OER 2014-2015

A. Nadere facultaire invulling van onderstaande artikelen uit de HU-OER 2014-2015 10 FACULTAIRE OER: FACULTEIT COMMUNICATIE EN JOURNALISTIEK Vastgesteld door de faculteitsdirecteur op 27 januari 2014 Instemming van de facultaire medezeggenschapsraad op..2014 A. Nadere facultaire invulling

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs. April 2016

Feiten en cijfers. Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs. April 2016 Feiten en cijfers Afgestudeerden en uitvallers in het hoger beroepsonderwijs April 2016 Feiten en cijfers 2 Het algemene beeld Start van de studie uitval en wisselaars Tal van inspanningen bij hogescholen

Nadere informatie

Beleidsplan 2014-2015. Facultaire Studentenraad Maatschappij- en Gedragswetenschappen

Beleidsplan 2014-2015. Facultaire Studentenraad Maatschappij- en Gedragswetenschappen Beleidsplan 2014-2015 Facultaire Studentenraad Maatschappij- en Gedragswetenschappen Voorwoord De Facultaire Studentenraad Maatschappij- en Gedragswetenschappen (FSR FMG) 2014 2015 bestaat uit twaalf betrokken

Nadere informatie

Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica. Visiedocument

Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica. Visiedocument Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica Visiedocument Jamie Lustermans (Voorzitter) Mike Eijbersen (Vice-voorzitter) Katarina Radisavljević (Secretaris) Bas van Zadelhoff (Penningmeester)

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling BACHELORopleidingen Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica.

Onderwijs- en examenregeling BACHELORopleidingen Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica. Onderwijs- en examenregeling BACHELORopleidingen Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica. B. Opleidingsspecifiek deel Bèta-gamma Studiejaar 2014-2015 1 Deel B: opleidingsspecifiek deel

Nadere informatie

Kaders Science in Amsterdam Bachelors

Kaders Science in Amsterdam Bachelors Kaders Science in Amsterdam Bachelors Dit kader beschrijft de structuur van Science in Amsterdam Bacheloropleidingen en is daarmee een handvat voor verkenningscommissies en curriculumcommissies bij het

Nadere informatie

Studieplan: informatie en instructies per situatie

Studieplan: informatie en instructies per situatie Inhoudsopgave 1. Ik wil mijn studieprogramma laten goedkeuren... 2 2. Ik wil keuzevakken aan mijn toevoegen (voor minor zie hoofdstuk 3)... 3 2.1 Het betreft een UvA of bèta-vu vak... 3 2.2 Het betreft

Nadere informatie

Inleiding 2. Het toelatingsexamen 3. NVO-examen 5. Het Pre-masterprogramma 6. Studeren in deeltijd 8

Inleiding 2. Het toelatingsexamen 3. NVO-examen 5. Het Pre-masterprogramma 6. Studeren in deeltijd 8 INHOUD Inleiding 2 Het toelatingsexamen 3 NVO-examen 5 Het Pre-masterprogramma 6 Studeren in deeltijd 8 1 INLEIDING Het Instituut Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden biedt de eenjarige

Nadere informatie

ZER Informatica. Programma-evaluatie. Resultaten programma-evaluatie. 5 enquêtes:

ZER Informatica. Programma-evaluatie. Resultaten programma-evaluatie. 5 enquêtes: ZER Informatica Resultaten programma-evaluatie Programma-evaluatie 5 enquêtes: - Overgang secundair onderwijs universiteit - Studenten die niet aan examens deelnamen / met hun opleiding stopten - Evaluatie

Nadere informatie