Leidraad 1. De toepassing van de Verordening betreffende wederzijdse erkenning op meststoffen en groeimedia

Transcriptie

1 NL EN EN

2 EUROPESE COMMISSIE DIRECTORAAT-GENERAAL ONDERNEMINGEN EN INDUSTRIE Leidraad 1 Brussel, De toepassing van de Verordening betreffende wederzijdse erkenning op meststoffen en groeimedia 1. INLEIDING Dit document dient als gebruiksvriendelijke leidraad voor de toepassing van Verordening (EG) nr. 764/ (de "Verordening betreffende wederzijdse erkenning" of "de verordening") op meststoffen en groeimedia. Het document zal worden bijgewerkt, zodat het een weerspiegeling is van de ervaring en informatie van de lidstaten, overheden en het bedrijfsleven. De producten waar het met name om gaat, zijn: meststoffen: stoffen die plantenvoedingsstoffen leveren of de bodemvruchtbaarheid beïnvloeden, met uitzondering van "EG-meststoffen" 3 ; Groeimedia: materialen, met uitzondering van de bodem in situ, waarin planten worden geteeld. 2. REGELGEVINGSKADER INZAKE MESTSTOFFEN EN GROEIMEDIA De huidige wetgeving inzake meststoffen is slechts gedeeltelijk geharmoniseerd. Bij Verordening (EG) nr. 2003/ werden technische en etiketteringsvereisten voor "EG-meststoffen" ingevoerd, m.a.w. anorganische meststoffen met de in de verordening Dit document is juridisch niet bindend. Noch de Europese Commissie, noch personen die namens haar optreden, zijn verantwoordelijk voor het gebruik dat eventueel van de informatie in deze publicatie wordt gemaakt, noch voor fouten die kunnen voorkomen ondanks een zorgvuldige voorbereiding en controle. Deze leidraad mag geen belemmeringen zijn voor verdere harmonisering van de technische voorschriften met het oog op het verbeteren van de werking van de interne markt. Deze leidraad is niet noodzakelijk een weerspiegeling van de zienswijze of het standpunt van de Europese Commissie. De uiteindelijke verantwoordelijkheid voor de interpretatie van de EU-wetgeving ligt bij het Hof van Justitie van de EU. Verordening (EG) nr. 764/2008 van het Europees Parlement en de Raad van 9 juli 2008 tot vaststelling van procedures voor de toepassing van bepaalde nationale technische voorschriften op goederen die in een andere lidstaat rechtmatig in de handel zijn gebracht, en tot intrekking van Beschikking nr. 3052/95/EG, PB L 218 van , blz. 21. Deze vallen onder bijlage I bij Verordening (EG) nr. 2003/2003; PB L 304 van , blz. 1. Zie voetnoot nr. 3 EN 1 EN

3 gespecificeerde typeaanduiding. Voor deze EG-meststoffen geldt een vrij verkeer binnen de interne markt. De verordening belet lidstaten echter niet daarnaast het in de handel brengen van "nationale" meststoffen toe te staan, m.a.w. producten zonder de aanduiding "EG-meststoffen" die volgens de nationale bepalingen worden geproduceerd. Deze bepalingen hoeven niet aan de specifieke EU-wetgeving inzake meststoffen te voldoen, maar moeten niettemin in overeenstemming met de basisbeginselen van het EU-Verdrag zijn, met name het beginsel van het vrije verkeer van goederen (artikelen VWEU). Verordening (EG) nr. 764/2008 ("de verordening") is goedgekeurd om ervoor te zorgen dat het beginsel van wederzijdse erkenning correct werkt, hetgeen de verschillen tussen de nationale regels op het niet-geharmoniseerde gebied verkleint. Groeimedia vallen onder geen enkele EU-wettekst (met uitzondering van de wetgeving inzake de officiële milieukeur: de milieukeur van de Europese Unie 5, een vrijwillige regeling bedoeld om bedrijven te stimuleren om producten en diensten met geringere milieueffecten te leveren). 3. VERORDENING (EG) NR. 764/2008 BETREFFENDE WEDERZIJDSE ERKENNING De verordening is van toepassing op tot de marktdeelnemers gerichte administratieve besluiten op basis van een technisch voorschrift ten aanzien van enig in een andere lidstaat rechtmatig in de handel gebracht product wanneer het besluit direct of indirect tot gevolg heeft dat het product wordt verboden, dat het product moet worden gewijzigd of bijkomende tests moeten worden verricht of dat het product uit de handel moet worden genomen (artikel 2, lid 1). Een autoriteit die overweegt om een dergelijk besluit te nemen, moet aan de in de verordening beschreven vormvereisten voldoen. De verordening is van toepassing indien aan de volgende voorwaarden is voldaan: 3.1. Het (voorgenomen) administratieve besluit moet betrekking hebben op een in een andere lidstaat rechtmatig in de handel gebracht product Het beginsel van wederzijdse erkenning is van toepassing wanneer een in een lidstaat rechtmatig in de handel gebracht product, ongeacht zijn werkelijke oorsprong (EU of invoer uit een derde land), in een andere lidstaat in de handel wordt gebracht. Volgens dat beginsel kan een lidstaat de verkoop van producten die in een andere lidstaat rechtmatig in de handel worden gebracht, niet verbieden op zijn grondgebied, ook niet als deze producten volgens andere technische voorschriften zijn vervaardigd. De verordening is zowel van toepassing op echte als mogelijke afwijzingen van wederzijdse erkenning. Daarom moet elke lidstaat die het voornemen heeft om de toegang tot haar markt te versperren de in artikel 6 beschreven procedure volgen. 5 Verordening (EG) nr. 66/2010 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009 betreffende de EU-milieukeur (Voor de EER relevante tekst); PB L 27 van , blz EN 2 EN

4 3.2. Het (voorgenomen) administratieve besluit moet betrekking hebben op een product waarvoor de geharmoniseerde communautaire voorschriften niet gelden De verordening geldt voor het niet-geharmoniseerde gebied, met betrekking tot producten waarvoor geen geharmoniseerde wetgeving op EU-niveau bestaat of voor aspecten die niet vallen onder gedeeltelijke harmonisatie Het (voorgenomen) administratieve besluit moet gericht zijn tot een marktdeelnemer Beperkende besluiten van nationale overheden die gericht zijn aan natuurlijke of rechtspersonen die geen marktdeelnemer zijn, vallen niet binnen de werkingssfeer van de verordening Het (voorgenomen) administratieve besluit moet gebaseerd zijn op een technisch voorschrift Volgens artikel 2, lid 2, van de verordening wordt onder technisch voorschrift verstaan, elke wettelijke, reglementaire of andere bestuursrechtelijke bepaling van een lidstaat die niet op EU-niveau is geharmoniseerd: 1) die het in de handel brengen van een product of producttype dat in een andere lidstaat rechtmatig in de handel is gebracht op haar grondgebied verbiedt, of waarvan de naleving verplicht is wanneer een product in de handel wordt gebracht op het grondgebied van de lidstaat waar het administratieve besluit is of zal worden genomen, en 2) die de voor dat product of producttype vereiste kenmerken voorschrijft, zoals het kwaliteits-, prestatie- of veiligheidniveau of de afmetingen, met inbegrip van eisen met betrekking tot de naam waaronder het wordt verkocht, de bewoordingen, symbolen, tests en testmethoden, verpakking, markering of etikettering, of 3) die aan het product of producttype met het oog op de bescherming van de consument of het milieu, andere eisen stelt die van invloed zijn op de levenscyclus van het product nadat dit in de handel is gebracht, zoals de gebruiksvoorwaarden, recycling, hergebruik of verwijdering, wanneer deze voorwaarden een significante invloed kunnen hebben op de samenstelling of de aard van het product of het producttype of op het in de handel brengen ervan Het (voorgenomen) administratieve besluit moet een van de volgende directe of indirecte gevolgen hebben: (a) (b) (c) het in de handel brengen van dat product of producttype wordt verboden; het product of producttype moet worden gewijzigd of bijkomende tests van het product of het producttype moeten worden verricht voordat het in de handel mag worden gebracht of in de handel mag blijven; dat product of producttype moet uit de handel worden genomen. EN 3 EN

5 Dergelijke (voorgenomen) besluiten moeten worden genomen overeenkomstig artikel 2, lid 1, van de verordening. 4. TOEPASSING VAN DE VERORDENING BETREFFENDE WEDERZIJDSE ERKENNING OP MESTSTOFFEN EN GROEIMEDIA De Verordening betreffende wederzijdse erkenning is enkel van toepassing op meststoffen en groeimedia indien voldaan is aan alle voorwaarden onder de punten 4.1 tot en met 4.4: 4.1. Het (voorgenomen) administratieve besluit moet betrekking hebben op rechtmatig in een andere lidstaat in de handel gebrachte meststoffen en groeimedia De verordening is alleen van toepassing op rechtmatig in een andere lidstaat in de handel gebrachte "nationale" meststoffen en groeimedia (artikel 2, lid 1). Dat betekent dat meststoffen en groeimedia die nog niet eerder in de EU in de handel zijn gebracht, buiten de werkingssfeer van de verordening vallen. Zij zullen moeten voldoen aan de technische voorschriften die gelden in de lidstaat waar zij voor de eerste keer in de EU in de handel worden gebracht Het (voorgenomen) administratieve besluit moet gericht zijn aan een marktdeelnemer Overeenkomstig artikel 2, lid 1, is de verordening van toepassing op aan marktdeelnemers gerichte administratieve besluiten die op grond van een "technisch voorschrift" ten aanzien van in een andere lidstaat rechtmatig in de handel gebrachte meststoffen en groeimedia worden genomen of die men voornemens is te nemen, wanneer het besluit direct of indirect tot gevolg heeft dat deze meststoffen of groeimedia worden verboden, worden gewijzigd of aan bijkomende tests moeten worden onderworpen of uit de handel moeten worden genomen overeenkomstig punt 4.1. Een marktdeelnemer is in de regel een bij de leveringsketen voor het desbetreffende product betrokken persoon, van fabrikant/importeur tot detailhandelaar. Eindgebruikers, zelfs professionele gebruikers, zoals landbouwers of veehouders, vallen niet binnen de werkingssfeer van de Verordening betreffende wederzijdse erkenning. Onverminderd art. 36 VWEU vallen beperkende besluiten van bevoegde autoriteiten die gericht zijn aan natuurlijke of rechtspersonen die geen marktdeelnemer zijn, derhalve niet binnen de werkingssfeer van de Verordening betreffende wederzijdse erkenning Het (voorgenomen) administratieve besluit moet gebaseerd zijn op een technisch voorschrift Het begrip "technisch voorschrift" De Verordening betreffende wederzijdse erkenning is van toepassing op (voorgenomen) administratieve besluiten op grond van een "technisch voorschrift" (artikel 2, lid 2). EN 4 EN

6 Met betrekking tot meststoffen en groeimedia wordt onder een technisch voorschrift verstaan, elke wettelijke, reglementaire of andere bestuursrechtelijke bepaling van een lidstaat: (a) (b) die het in de handel brengen van in een andere lidstaat rechtmatig in de handel gebrachte "nationale" meststoffen of groeimedia verbiedt op het grondgebied waar het administratieve besluit is of zal worden genomen, of waarvan de naleving verplicht is wanneer die meststoffen of groeimedia op het grondgebied van die lidstaat in de handel worden gebracht, en waarin een van de volgende elementen wordt vastgelegd: de voor (een bepaald type) meststoffen of groeimedia vereiste kenmerken, zoals het kwaliteits-, prestatie- of veiligheidniveau of de afmetingen, met inbegrip van eisen ten aanzien van (een bepaald type) meststoffen of groeimedia met betrekking tot de naam waaronder zij worden verkocht, de bewoordingen, symbolen, tests en testmethoden, verpakking, markering of etikettering; of elk ander vereiste dat gesteld wordt aan de meststoffen of groeimedia of het type meststoffen of groeimedia met het oog op de bescherming van de consument of het milieu, en dat van invloed is op de levenscyclus van de meststoffen of groeimedia nadat deze in de handel zijn gebracht, zoals de gebruiksvoorwaarden, recycling, hergebruik of verwijdering, wanneer deze voorwaarden een significante invloed kunnen hebben op de samenstelling of de aard van (een bepaald type) meststoffen of groeimedia of op het in de handel brengen daarvan Procedures van voorafgaande machtiging In beginsel belet de EU-wetgeving lidstaten niet passende maatregelen vast te stellen als zij dit nodig achten om het in de handel brengen van "nationale" meststoffen of groeimedia om redenen van volksgezondheid of milieubescherming te beheersen en/of te beperken. Lidstaten stellen dergelijke maatregelen meestal vast door middel van procedures van voorafgaande machtiging, hetgeen inhoudt dat de bevoegde autoriteit van die lidstaat na een aanvraag formeel toestemming moet geven voordat een product in die lidstaat in de handel mag worden gebracht. Het Hof van Justitie heeft herhaaldelijk verklaard 6 dat nationale wetgeving die het in de handel brengen van producten onderwerpt aan een procedure van voorafgaande machtiging het vrije goederenverkeer beperkt. Niettemin kunnen dergelijke procedures worden gerechtvaardigd als nationale regelingen een door het EU-recht erkend doel van openbaar belang nastreven en het evenredigheidsbeginsel in acht nemen (overweging 11 van de verordening). Het Hof van Justitie heeft een aantal voorwaarden gesteld waaronder een procedure van voorafgaande machtiging gerechtvaardigd kan zijn: 6 Arrest van het Hof van Justitie van 22 januari 2002, Canal Satélite Digital SL, zaak C-390/99, punt 43; arrest van het Hof van 10 november 2005, Commissie tegen Portugese Republiek, zaak C-432/03, punt 52; arrest van het Hof van 15 juli 2004, Nicolas Schreiber, C-443/02, punten EN 5 EN

7 zij moet gebaseerd zijn op objectieve, niet-discriminerende en vooraf bij de ondernemingen bekende criteria, zodat een grens wordt gesteld aan de beoordelingsvrijheid van de nationale autoriteiten en willekeur wordt voorkomen; zij mag absoluut geen controles behelzen die in het kader van andere procedures al zijn uitgevoerd in dezelfde of een andere lidstaat; een procedure van voorafgaande machtiging is alleen vereist indien een controle a posteriori moet worden geacht te laat te komen om werkelijk efficiënt te kunnen zijn en het nagestreefde doel te kunnen bereiken; de procedure mag geen reden zijn voor de betrokken marktdeelnemers om af te zien van de voortzetting van hun commerciële activiteiten vanwege de duur van de procedure en de kosten die zij met zich brengt Is een voorafgaande machtiging een technisch voorschrift? De verplichting om voor meststoffen of groeimedia een voorafgaande machtiging te verkrijgen voordat zij in een lidstaat in de handel kunnen worden gebracht, valt buiten de werkingssfeer van de verordening (overweging 12 van de verordening). Op zich is een dergelijke verplichting geen technisch voorschrift in de zin van de verordening, omdat deze niet voorschrijft aan welke kenmerken (een bepaald type) meststoffen of groeimedia moeten voldoen. Derhalve vormt een besluit om meststoffen en groeimedia van de markt uit te sluiten of te verwijderen enkel omdat geen voorafgaande machtiging is verleend, geen besluit waarop de verordening van toepassing is. Wanneer evenwel een aanvraag voor een dergelijke verplichte voorafgaande machtiging betreffende een product is ingediend, moet een voorgenomen besluit om de aanvraag af te wijzen op grond van een technisch voorschrift overeenkomstig deze verordening worden genomen, zodat de verzoeker de procedurele bescherming van deze verordening kan genieten Positieve lijsten voor meststoffen en groeimedia Sommige lidstaten verwijzen door middel van hun procedures voor voorafgaande machtiging naar "positieve lijsten" waarin bepaalde typen meststoffen en/of groeimedia zijn opgenomen. Volgens deze lijsten mogen producten die met die typen overeenstemmen, in de lidstaat van bestemming in de handel worden gebracht. In beginsel belet de EU-wetgeving lidstaten niet om een dergelijke positieve lijst op te stellen als zij dit nodig achten om het in de handel brengen van "nationale" meststoffen of groeimedia om redenen van volksgezondheid of milieubescherming te beheersen en/of te beperken. Niettemin moet de nationale wetgeving volgens de vaste rechtspraak van het Europees Hof van Justitie voorzien in een procedure om een bepaald type aan deze lijsten toe te voegen en/of een individuele registratie- of toelatingsprocedure voor producten (producttypen) die niet in de lijsten zijn opgenomen, maar die in een andere lidstaat al rechtmatig in de handel worden gebracht of worden vervaardigd. Deze procedure moet gemakkelijk toegankelijk zijn en binnen een redelijke termijn kunnen worden afgesloten, en het moet mogelijk zijn EN 6 EN

8 tegen het besluit tot weigering in rechte op te komen (zie Zaak C-244/06, Dynamic Medien, punt 50) Negatieve lijsten voor meststoffen en groeimedia In sommige andere gevallen zijn de procedures voor voorafgaande machtiging gebaseerd op "negatieve lijsten", een soort zwarte lijsten voor stoffen. Volgens dit systeem weigeren lidstaten het in de handel brengen van meststoffen en/of groeimedia op grond van het feit dat zij niet-toegestane bestanddelen bevatten, zonder dat de weigering wordt gerechtvaardigd door te verwijzen naar een reëel risico voor de volksgezondheid. Volgens de rechtspraak van het Hof (zie Zaak C-24/00, Commissie tegen Franse Republiek, punt 43) dient de lidstaat in elk geval de risico s voor de volksgezondheid uiteen te zetten. Uit dezelfde rechtspraak vloeit voort dat de lidstaten het in de handel brengen van meststoffen of groeimedia uit een andere lidstaat niet mogen verbieden op de enkele grond dat het gebruik daarvan geen voordelen biedt, zonder verdere verwijzing naar overwegingen met betrekking tot de volksgezondheid of de bescherming van het milieu Taaleisen voor etikettering De lidstaten mogen eisen dat het etiket, de vermeldingen op de verpakking en de begeleidende documenten ten minste gesteld zijn in de officiële landstaal of -talen van de lidstaat waar de betrokken EG-meststof in de handel wordt gebracht, zoals vermeld in overweging 10 van Verordening (EG) nr. 764/ De (voorgenomen) administratieve besluiten moeten het in de handel brengen van in een andere lidstaat rechtmatig in de handel gebrachte meststoffen of groeimedia verbieden Het (voorgenomen) administratieve besluit moet direct of indirect tot gevolg hebben dat: het in de handel brengen van (een bepaald type) meststoffen of groeimedia wordt verboden; (het type) meststoffen of groeimedia moeten worden gewijzigd of bijkomende tests van (het type) meststoffen of groeimedia moeten worden verricht voordat zij in de handel mogen worden gebracht of in de handel mogen blijven; (dat type) meststoffen of groeimedia uit de handel worden genomen. 5. EVALUATIEPROCEDURES EN VERZOEKEN OM INFORMATIE Wanneer een bevoegde autoriteit een product ter beoordeling voorlegt om vast te stellen of een administratief besluit kan worden genomen, kan de lidstaat marktdeelnemers verzoeken om relevante informatie over de kenmerken van het product (artikel 4 van de verordening). Het verzoek moet echter in verhouding blijven: de procedure mag absoluut geen controles EN 7 EN

9 behelzen die in het kader van andere procedures al zijn uitgevoerd in dezelfde of een andere lidstaat; Lidstaten mogen geen certificaten of testverslagen weigeren die zijn afgegeven door een conformiteitsbeoordelingsinstantie die overeenkomstig Verordening (EG) nr. 765/2008 voor de passende conformiteitsbeoordelingsactiviteit geaccrediteerd is, op gronden gerelateerd aan de bevoegdheid van die instantie (artikel 5 van de verordening). 6. CONCLUSIE: BESTRIJDING VAN RISICO'S VOOR DE VOLKSGEZONDHEID EN MILIEU Wederzijdse erkenning is gebaseerd op het vrije verkeer van goederen dankzij wederzijds vertrouwen tussen de lidstaten en op de aanname dat de lidstaten gelijkwaardige criteria voor de bescherming van het milieu en de menselijke gezondheid hanteren. De lidstaat van bestemming kan echter legitieme redenen hebben om het in de handel brengen van meststoffen of groeimedia op zijn grondgebied te verbieden of stop te zetten, zelfs als deze in een andere lidstaat rechtmatig in de handel wordt gebracht. De EU-wetgeving biedt voldoende mogelijkheden om gevaarlijke producten rechtstreeks te verbieden (de Richtlijn inzake algemene productveiligheid 7, de Verordening inzake voedselveiligheid 8 en de Verordening inzake officiële controles van diervoeders en levensmiddelen 9 ). Verder worden in artikel 36 VWEU de argumenten genoemd die de lidstaten mogen aanvoeren om nationale maatregelen te rechtvaardigen die de grensoverschrijdende handel belemmeren, met inbegrip van de bescherming van de gezondheid en het leven van personen, dieren of planten. De lijst van afwijkingen van artikel 36 VWEU, die alle betrekking hebben op niet-economische belangen, wordt door het Hof van Justitie strikt uitgelegd. Bovendien moet elke maatregel in overeenstemming met het evenredigheidsbeginsel zijn en "geen middel tot willekeurige discriminatie, noch een verkapte beperking van de handel tussen de lidstaten vormen" 10. De bewijslast in het rechtvaardigen van de overeenkomstig artikel 36 VWEU goedgekeurde maatregelen ligt bij de lidstaat en niet bij de marktdeelnemers Richtlijn 2001/95/EG van het Europees Parlement en de Raad van 3 december 2001 inzake algemene productveiligheid (Voor de EER relevante tekst); PB L 11 van , blz Verordening (EG) nr. 178/2002 van het Europees Parlement en de Raad van 28 januari 2002 tot vaststelling van de algemene beginselen en voorschriften van de levensmiddelenwetgeving, tot oprichting van een Europese Autoriteit voor voedselveiligheid en tot vaststelling van procedures voor voedselveiligheidsaangelegenheden; PB L 31 van , blz Verordening (EG) nr. 882/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 inzake officiële controles op de naleving van de wetgeving inzake diervoeders en levensmiddelen en de voorschriften inzake diergezondheid en dierenwelzijn; PB L 165 van , blz Zaak 34/79 Henn and Darby [1979] Jurisprudentie 3795, punt 21, alsmede de gevoegde zaken C-1/90 en C-176/90 Aragonesa de Publicidad Exterior en Publivía [1991] Jurisprudentie I-4151, punt 20. EN 8 EN