Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1

Transcriptie

1 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 190 woorden 17 juni , 153 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 1, Zuid-Afrika en Argentinië, twee gezichten Paragraaf 1, Regio in beeld: Zuid-Afrika Hoogteligging en klimaat van Zuid-Afrika Het binnenland van Zuid-Afrika is een hoogvlakte van meter, Johannesburg ligt op bijna 1700 meter! In het oosten grenst de hoogvlakte aan de Drakenberg, dat gebergte heeft toppen tot boven de 3000 meter. Oostelijk kustgebied: warme, natte zomers. Korte maar hevige buien, daarna schijnt de zon weer. Hoogvlakte: zomers niet heel warm, s winters kan het een paar graden vriezen. Nog westelijker: heel droog, daar liggen steppes en woestijnen. Kaapstad: Middellandse Zeeklimaat. De vier bevolkingsgroepen van Zuid-Afrika Zwarten, blanken, kleurlingen (gemengd), Indiërs. Het ontwikkelingspeil van Zuid-Afrika Als je naar het inkomen kijkt ziet het er goed uit, het is een van de rijkste Pagina 1 van 14

2 landen van Zwart Afrika en ze hebben een bnp per inwoner van ruim dollar! Maar kijk je naar de ontwikkelingskenmerken dan gaat het veel minder goed, dingen zoals toegang tot schoondrinkwater, analfabetisme, artsendichtheid of levensverwachting. Dat komt door het hoge percentage werklozen. Werkboek Herhalingsopdracht 12 a, 1, Thuisland 2, Plantage 3, Segregatie 4, Township 5, Apartheid, Kleurlingen b, steppe c, In het westelijke deel van Zuid-Afrika heb je steppes. B Regio in beeld Door een aantal categorieën (topografie, natuurlijke verschijnselen: klimaat, landschap, Menselijke verschijnselen: bevolking cultuur politiek economie en ontwikkeling) kun je een land goed beschrijven. B30 Temperatuurfactoren Er zijn 3 factoren die een grote invloed hebben op de temperatuur. Breedteligging, hoogteligging en Land-zeeverdeling. B3 Temperatuur boven land en boven zee Pagina 2 van 14

3 Land wordt sneller warm, maar ook weer sneller koud als water. Boven water wisselt de temperatuur niet snel en heeft het een kleine invloed. B41 Neerslag in een gebergte Aan de loefzijde wordt de lucht omhooggestuwd, koelt het af en brengt het regen, die regen heet dan stuwingsregen. Aan de lijzijde is het windstil en dat gebied ligt in de regenschaduw. B173 Basiskenmerk: inkomen Er is een groot verschil tussen ontwikkeling van landen, een belangrijke aanwijzer is inkomen. Het BNP en het BBP worden vaak gebruikt door economen, vergeet alleen niet dat het een gemiddelde van het inkomen van een land is! B194 Kolonisatie en dekolonisatie Kolonien zijn overzeese contacten en handelsplaatsen. B195 Soorten kolonien Je hebt exploitatiekolonien en vestigingskoloniën. Begrippen Hoogvlakte = Een vlak gebied op een hoogte meer dan 500 meter. Aanlandige wind = Wind van zee naar het land. Immigrant = Iemand die aankomt in een land om er te gaan wonen. Kleurling = Mensen van een gemengd ras. Apartheid = Het gescheiden wonen en leven van mensen op basis van hun huidskleur. Township = Woonwijk voor zwarten en kleurlingen in Zuid-Afrika. Thuisland = Woongebieden voor zwarten in Zuid-Afrika tijdens de apartheid. Pagina 3 van 14

4 Segregatie = Segregatie betekent: scheiding. Er zijn 2 vormen: ruimtelijke en maatschappelijke segregatie. Analfabetisme = Mensen die niet kunnen lezen en schrijven (het alfabet niet kennen) Artsendichtheid = Het aantal inwoners per arts. Levensverwachting = Hoe oud mensen in een land gemiddeld worden. Temperatuurfactoren = Factoren die de temperatuur bepalen. Loefzijde = De windkant van een gebergte. Stuwingsregen = Regen die ontstaat door stijgende lucht tegen een gebergte. Lijzijde = De kant van een gebergte die uit de wind ligt. Regenschaduw = Ligging achter een gebergte, waardoor er weinig regen valt. Middellandse Zeeklimaat & Mediterraan klimaat= Temperatuur: warme zomers en zachte winters, Neerslag: zomer droog en winter nat. Savanneklimaat = Tropisch klimaat (warm en vochtig) met een droge tijd. Bnp = Enorm groot geldbedrag (miljarden euro s) dat alle inwoners van een land samen verdienen. Kolonie = Een overzees gebiedsdeel van een Europees land. Plantage = Landbouwonderneming waar op grote schaal een bepaald gewas wordt verbouwd. Dekolonisatie = Het zelfstandig worden van een kolonie. Vestigingskolonie = Kolonien waar Europeanen zich blijvend gingen vestigen. Pagina 4 van 14

5 Paragraaf 2, Tweedeling in Kaapstad Opbouw van een Zuid-Afrikaanse stad tijdens de apartheid Het centrum, met daaromheen blanke wijken. Op kilometers afstand daarvan, aan de rand van de stad, lagen de townships. Deze zwarte wijken lagen letterlijk apart. Segregatie in woonwijken: blanken, gekleurde en zwarten wijken De regering is bezig met het vernieuwen van steden, iedereen moet door Pagina 5 van 14

6 elkaar gaan leven. Dus is er geen sprake meer van segregatie. Het ontstaan van een zwarte middenklasse: black diamonds Ze hebben betere banen. Werkboek Voor- en nadelen van omheinde buurten Voordeel: het is veilig. Nadeel: vaak sluiten ze doorgaande wegen af. B155 Etnische wijken Een Etnische wijk is een woonwijk waar vooral mensen uit 1 groep leven. Het voortbestaan van een Etnische wijk heeft te maken met de 3 factoren. Begrippen krottenwijk = een zelfbouwwijk met slechte huizen, weinig voorzieningen en onzekerheid voor de bewoners of ze er mogen blijven wonen. Segregatie = Segregatie betekent: scheiding. Er zijn 2 vormen: ruimtelijke en maatschappelijke segregatie. Integratie = samengaan van verschillende groepen in een samenleving. etnische wijk = een andere vorm van segregatie. Maatschappelijke segregatie = als groepen mensen weinig contact hebben met elkaar. Ruimtelijke segregatie = het apart wonen van bevolkingsgroepen met bepaalde kenmerken Pagina van 14

7 Paragraaf 3, Leven in Khayelitsha Twee soorten woningen in Khayelitsha -Kleine stenen huisjes -Shacks Levensomstandigheden (met behulp van de basisbehoeften) De levensomstandigheden zijn heel slecht, vaak kunnen mensen niet aan de vier basisbehoeften voldoen. Verschillen binnen de wijk (figuur 9 en 10) Waar veel shacks staan heerst veel armoede! Verbeteringen in de wijk De regering voorziet meer mensen van een baan en die vier basisbehoeften, een grote verbetering voor de bewoners! B174 Basiskenmerk: basisbehoeften De vier basisbehoeften zijn voorwaarden om een normaal leven te kunnen leiden. B175 Voedsel Pagina 7 van 14

8 Voedsel geeft je energie, je hebt het elke dag nodig. B17 Huisvesting Een stevig ruim huis, met afvoer, kraan waar schoon water uit komt. B177 Onderwijs Bij onderwijs gaat het om mensen die een opleiding hebben, er zijn veel analfabeten! B178 Gezondheidszorg Een aanwijzer voor gezondheidszorg is de zuigelingensterfte. Begrippen basisbehoefte = Iets wat iedereen nodig heeft om redelijk te kunnen leven. Analfabeet = Iemand die niet kan lezen en schrijven (het alfabet niet kent) Artsendichtheid = Het aantal inwoners per arts Zuigelingensterfte = Het aantal kinderen dat in het eerste levensjaar sterft (per 1000 levendgeborenen) Kwalitatieve honger = De samenstelling van de voeding is niet goed: eenzijdige voeding (te weinig eiwitten en vitaminen) Kwantitatieve honger = De kwantiteit (=hoeveelheid) is niet goed: te weinig voedsel. Elitewijk = Mooie woonwijk voor rijke mensen Krottenwijk = een zelfbouwwijk met slechte huizen, weinig voorzieningen en onzekerheid voor de bewoners of ze er mogen blijven wonen. Paragraaf 4, Zuid-Afrika, een ontwikkelingsland? Pagina 8 van 14

9 Welke tegenstelling is er op het platteland Blanken boeren: commercieel, veel grond, rijk. Zwarte boeren: zelfverzorgend, weinig grond, arm. Waarom mensen naar de stad trekken Het leven op het platteland is zwaar, meer werk als landbouw is er niet. De werkloosheid is heel hoog, er zijn slechte voorzieningen. Waardoor de bevolking van Zuid-Afrika langzaam groeit De geboortecijfers zijn gedaald, veel gezinnen doen aan geboortebeperking. Hoe kleiner de gezinnen, hoe rijker een land. Het sterftecijfers zijn hoog in Zuid-Afrika, ook de lage levensverwachting is een rede van de langzame groei. De ziekte aids werkt er ook aan mee. Werkboek Het ontwikkelingspeil van landen meten Inkomen en levensomstandigheden zijn twee punten die met ontwikkelingspeil te maken hebben. Is Zuid-Afrika een ontwikkelingsland of niet? Nee, de geboortecijfers zijn laag, er zijn ook veel rijke mensen. B107 Demografie Demografen geven informatie over de ontwikkeling van de samenleving. Ze bestuderen geboortecijfers, sterfgevallen, geslacht, leeftijd, godsdienst, opleiding en meer van zulke dingen. Pagina 9 van 14

10 B170 Tweedeling in de wereld Waar je ook bent, je ziet al snel of de mensen er arm of rijk zijn. Je kunt het ontwikkelingspeil zien aan de mensen, auto s en mobieltjes, maar ook meten. Je kijkt dan naar het inkomen van inwoners van het land, maar ook naar voeding, gezondheid en huisvesting. Rijk land = ontwikkelt. Arm land = ontwikkelingsland. B179 Beroepsbevolking in de eerste sector In veel ontwikkelingslanden is landbouw. Arme landen => zelfverzorgende boerenbedrijfjes => wat overblijft wordt verkocht op de markt. Rijke landen => commerciële boerenbedrijven => alles voor de handel. Veel boeren in armere landen veranderen, door betere rijstsoorten die sneller groeien kunnen ze meer oogsten. Veel Aziatische boeren bedrijven doen aan commercialisering. B181 Beroepsbevolking in de derde sector Rijke landen => grote dienstensector. Grote verschillen in werk in arme en rijke landen, in rijke landen worden banen in de dienstensector het best betaald. Voor die banen moet je hoogopgeleid zijn. In arme landen is die sector ongeschoold en verdienen ze er weinig mee. Als je geen werk kan vinden vlucht in de dienstensector. Dienstensector = informele sector. B183 Tempo bevolkingsgroei Arm land = hoge geboortecijfers. Door te weinig kennis en geld, kunnen ze niet aan geboortebeperking doen. Ook willen ze niet aan geboortebeperking doen, elk kind is een werkkracht. Ook komt het doordat in sommige godsdiensten geboortebeperking verboden is. Hoe betere Pagina 10 van 14

11 economie is hoe kleinere gezinnen. Begrippen Mechanisatie = Machines vervangen mensen of dieren. Landhervorming = Het opnieuw verdelen van landbouwgronden. Krottenwijk = Een zelfbouwwijk met slechte huizen, weinig voorzieningen en onzekerheid voor de bewoners of ze er mogen wonen blijven wonen. Migratie = Het verhuizen van mensen. Levensverwachting = Hoe oud mensen in een land gemiddeld worden. Demografie = De wetenschap die de bevolkingsaantallen bestudeerd. Ontwikkelingspeil = Hoe arm of rijk een land is. Een land is ontwikkelt als de meeste mensen kunnen beschikken over de vier basisbehoeften. Ontwikkelde landen = Rijke landen met een hoog ontwikkelingspeil. De meeste mensen hebben goed te eten, wonen in een goed huis, volgen een goede opleiding en kunnen naar een dokter als ze ziek zijn. Ontwikkelingslanden = Arme landen met een laag ontwikkelingspeil. De meeste mensen hebben slecht te eten, wonen in slechte huizen, hebben weinig opleiding en kunnen niet altijd naar een dokter als ze ziek zijn. Zelfverzorgend = Productie voor eigen gebruik. Commercieel = Productie voor de verkoop, Commercialisering = Het commercieel worden van bedrijven. Vluchtsector = Ongeschoold, laagbetaald en tijdelijk werk in de dienstensector. Informele sector = Dienstensector. Family-planning = Het beperken van het aantal kinderen. Pagina 11 van 14

12 Paragraaf 5, Regio in beeld: Argentinie Indeling in vier landschappen in Argentinie In het midden: de Pampa s, droge natuurlijke grasvlakten (= Steppen). Naar het westen en zuiden: steeds drogere Pampa s. Noordoosten: de Gran Chaco: laagvlakte met savannes en moerassen. Westen: Andesgebergte = hoogvlakte. Cultuurkenmerken van Argentinie De cultuur is heel Europees. De taal is Spaans en Portugees, de godsdienst is het Christendom. Werkboek Topografie van Argentinie (W23) Steden in Argentinie: 1. Buenos Aires 2. Rosario 3. Cordoba 4. Mendoza Steden buiten Argentinie: 5. Santiago. Montevideo 7. Rio de Janeiro 8. Sao Paulo Pagina 12 van 14

13 9. La Paz B134 Extensieve landbouw Hele grote stukken grond, waar weinig dieren of planten zijn. Vaak is de natuur er onrustig. Begrippen Steppe = Droog gebied waar nog net genoeg regen valt voor de groei van grassen en lage stuikjes. Savanne = Overgangsgebied tussen gras en bomen in de tropen. Er is een afwisseling van graslanden met groepen bomen en struiken. Hooggebergte = Een hoog gebergte. Lijzijde = De kant van een gebergte die uit de wind ligt. Hoogvlakte = Een vlak gebied op een hoogte van meer dan 500 meter. Vestigingskolonie = Kolonien waar Europeanen zich blijvend gingen vestigen. Immigrant = Iemand die aankomt in een land om er te gaan wonen. Mestiezen = Gemengd ras van blanken en indianen. Mulatten = Gemend ras van blanken en zwarten. Latifundia = Grote landbouwbedrijven in Latijns-Amerika. Minifundia = Kleine landbouwbedrijven in Latijns-Amerika. Extensieve veeteelt = Veeteelt waar weinig dieren op een groot stuk land zijn. Paragraaf, Onderzoek: Argentinie, een ontwikkelingsland? Pagina 13 van 14

14 Ontwikkelingskenmerken van Argentinie Er zijn veel ontwikkelingskenmerken, bijvoordbeeld: inkomen, opleidingsniveau en levensverwachting. Vergelijking ontwikkelingspeil Argentinie met Zuid-Afrika, Nederland (en twee andere landen) Er zijn veel verschillen tussen de ontwikkelingspeilen. Begrippen Elitewijk = Mooie woonwijk voor rijke mensen Primate city = Een stad die vele malen groter is dan de andere steden in een land. Pagina 14 van 14