Het Nederlands Jeugdinstituut heeft dit rapport geschreven op verzoek van het Ministerie OC&W. Auteur

Transcriptie

1 Werkprogramma 2016

2 2015 Nederlands Jeugdinstituut Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op enige andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. Het Nederlands Jeugdinstituut heeft dit rapport geschreven op verzoek van het Ministerie OC&W Auteur Nederlands Jeugdinstituut Catharijnesingel 47 Postbus DE Utrecht Telefoon (030) Website 2

3 Inhoudsopgave Inleiding 3 Deel I: Werkprogramma algemeen 4 1. Het NJi: Kennisinstituut voor jeugd en opvoedingsvraagstukken 4 2. Meerjarenstrategie ( ) 5 3. Externe ontwikkelingen en vragen van stakeholders 6 4. Programma s 2016: de hoofdthema s 9 Deel II: Jaarplannen programma s Programma Sterke Basis Programma Basiszorg voor Jeugd en Gezin Programma Veilig Opgroeien Programma (Kosten)effectiviteit Programma Integrale Jeugdhulp Programma Vakmanschap Programma Ondersteuning Transformatie Programma Monitoring en Sturingsinformatie Programma Verbinding Passend Onderwijs en Jeugdhulp Kennisprogramma: Kennisbestand en infrastructuur 39 3

4 Inleiding Gemeenten zijn vanaf 2015 verantwoordelijk voor het jeugdstelsel van preventie tot intensieve jeugdhulp en jeugdbescherming. Zij hebben niet alleen de regie en verantwoordelijkheid voor het jeugdbeleid in het kader van de nieuwe Jeugdwet, maar ook wat betreft de uitgebreide Wmo (de overheveling van de functie begeleiding van AWBZ), de decentralisatie van arbeidstoeleiding, reintegratie (Participatiewet) en de aansluiting met passend onderwijs. Al deze ontwikkelingen raken zowel het stelsel van zorg, educatie en de sociale dienstverlening als kinderen, jongeren en hun opvoeders zelf. Met de overheveling en wettelijke kaders wordt ook een transformatie, een inhoudelijke vernieuwing, nagestreefd. Het doel daarvan is dat kinderen en jongeren met (kans op) problemen in het opgroeien en opvoeders met problemen met opvoeden beter ondersteund en geholpen worden, zodat ze zoveel mogelijk deel kunnen nemen aan het gewone leven. Om dat voor elkaar te krijgen is het nodig dat preventie, zorg, opvoedhulp, passend onderwijs, bescherming en behandeling beter op elkaar aansluiten en dat het hele systeem (kosten)effectiever wordt. Die transformatie opdracht genereert tal van kennis- en ondersteuningsvragen op het hele spectrum van ondersteuning, educatie en zorg van jeugdigen en opvoeders. We hebben de afgelopen jaren met vele partijen in het werkveld en van gemeenten gesproken en samengewerkt om de belangrijkste vraagstukken te adresseren en initiatieven genomen om die samen met hen op te pakken. Deze vraagstukken vormen het richtsnoer voor het werkprogramma van het NJi. Het NJi jaarplan 2016 bevat informatie over de voorgenomen activiteiten van het NJi voor het jaar In het eerste deel gaan we kort in op de kerndoelen van het NJi, de meerjarenstrategie en externe ontwikkelingen en vragen die richting geven aan het werkprogramma In het tweede deel worden de concrete programmaplannen verder toegelicht. 4

5 Deel I: Werkprogramma Het NJi: Kennisinstituut voor jeugd- en opvoedingsvraagstukken 1 Het Nederlands Jeugdinstituut/ NJi is het landelijk kennisinstituut voor de jeugd- en opvoedingssector. Wij richten ons op het verbeteren van de kwaliteit en doelmatigheid van zorg- en dienstverlening aan jeugdigen en opvoeders met de volgende uitgangspunten: 1. Een sterke basis: bevorderen van de normale, gezonde opvoeding en ontwikkeling in gezin, school, opvang, buurt en omgeving; 2. Hulp in de eigen omgeving: het verbeteren van preventie, ondersteuning en zorg bij opvoeden opgroeiproblemen in de directe omgeving van het kind en gezin; 3. Sluitende en effectieve zorg: het verbeteren van de samenhang en effectiviteit van het jeugdstelsel. Dat doen we door een collectief kennisbestand voor de sector te onderhouden, samen met betrokkenen binnen en buiten de sector door te ontwikkelen, en te helpen toepassen. Een praktisch toepasbaar kennisbestand die helpt kennisvragen in de jeugdsector te beantwoorden zodat de zorg en dienstverlening aan jeugdigen en opvoeders verbetert. Een dynamisch kennisbestand dat zowel van binnenuit - door betrokkenen in de sector zelf - als van buitenaf - door bijvoorbeeld wetenschappelijk onderzoek, andere sectoren of het buitenland - wordt gevoed. We doen dat door het praktisch toepasbaar maken van beschikbare evidence based kennis, maar ook door de doorontwikkeling van practice based kennis uit de praktijk. We maken expliciete kennis uit onderzoek en uitontwikkelde praktijken geschikt voor verdere verspreiding en gebruik in de praktijk. Maar ook verzamelen en valideren we impliciete, bottom-up ontwikkelde kennis, voorbeelden van goede (lokale) praktijken, zodat die kennis deel wordt van het collectieve kennisbestand en verder kan worden verspreid. Zo ontstaat een doorgaande kenniscyclus, een kennis-praktijklemniscaat, waarbij expliciete evidence based kennis én impliciete practice based kennis wordt verzameld, ontwikkeld, gevalideerd, toepasbaar gemaakt en verspreid. Het resultaat is een interactief, praktisch toepasbaar, collectief kennisbestand dat ten doel heeft evidence based werken in de sector te bevorderen. 1 Zoals vastgelegd in 2008 en 2009 in missie-visiedocumenten. Zie o.a.: Evaluatierapport 4 jaar Nederlands Jeugdinstituut (NJI juni 2010) 5

6 2. Meerjarenstrategie ( ) Het NJi heeft een naam gekregen als solide, betrouwbaar, betrokken en gezaghebbend instituut. Deze verworvenheid willen we behouden, want heeft een kwaliteit verhogende werking in de praktijk van het uitvoerende werk en beleid. Maar we willen de interactie, de directe wisselwerking tussen enerzijds kennis en anderzijds praktijk- en beleidsontwikkeling verbeteren en daarmee onze maatschappelijke impact vergroten. We willen ervoor zorgen dat kennis via tal van activiteiten intensief geproduceerd en gedeeld wordt met de doelgroepen. Bij de kennisopbouw wordt de praktijk steeds meer betrokken. Het accent ligt in de programmering meer dan voorheen bij het verzamelen, ontwikkelen en delen van kennis uit en met de praktijk, het werkveld en (lokale) beleid. Kennis is daardoor een onderdeel van een lemniscaatbeweging, waarbij kennis wordt ingebracht in de praktijk, verrijkt wordt en vanuit de praktijk weer terugvloeit naar de kenniscollectie, waardoor anderen er ook toegang toe hebben. Op basis van evaluaties, gebruikersonderzoek en overleg met stakeholders heeft het NJi in 2012 haar strategisch beleid bijgesteld. De hoofdpunten zijn: 1. Focus op kennisvragen die samenhangen met de transitie en transformatie van het jeugdstelsel dat de komende jaren zijn beslag moet krijgen. Deze transitie en transformatie genereert veel kennisvragen bij gemeenten, management en beroepskrachten in jeugdvoorzieningen. We willen die partijen ondersteunen met kennis die leidt tot duurzame verbetering van de zorg en dienstverlening aan jeugdigen en opvoeders. We bouwen voort op reeds beschikbare kennis, maar we bouwen ook nieuwe kennis op over relevante thema s. In de Memorie van toelichting bij de nieuwe Jeugdwet worden als doelen van de transformatie in de ondersteuning, hulp en zorg van jeugdigen genoemd: Preventie en uitgaan van eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden (eigen kracht) van jeugdigen en ouders, met inzet van hun sociale netwerk; Demedicaliseren, ontzorgen, normaliseren door onder meer het opvoedkundig klimaat te versterken in gezinnen, wijken, scholen en in voorzieningen als kinderopvang en peuterspeelzalen; Eerder de juiste hulp op maat te bieden om het beroep op dure en gespecialiseerde hulp te verminderen; Integrale hulp aan gezinnen volgens het uitgangspunt één gezin, één plan, één regisseur ; Meer ruimte voor professionals om de juiste hulp te bieden door vermindering van regeldruk; betrokken professionals die sociale netwerken in de omgeving van het gezin weten in te schakelen en die kunnen samenwerken met vrijwilligers en familieleden en hun kracht weten te benutten. 6

7 2. De veranderende vraag en ontwikkelingen in de buitenwereld vragen om een adequaat antwoord in organisatie en werkwijze van de kennisfunctie. Van kennisbibliotheek naar kennisplatform, een interactieve kennisnetwerkorganisatie. Naast gezaghebbend, betrouwbaar en praktijkgericht wordt vooral interactie, snelheid en flexibiliteit gevraagd. De omloopsnelheid is enorm en kennis dient bijna in realtime verwerkt en beschikbaar gemaakt. Dat vraagt om een kennisinfrastructuur die aansluit op die ontwikkelingen en behoeften: meer snelheid, flexibiliteit en maatwerk in kennisproductie, kennisdelen en verspreiding. Een kennisnetwerkorganisatie die ook meer co-creatie, samen kennis maken en delen met het veld mogelijk maakt, het (digitaal) organiseren van interactieve kennispraktijk communities en interactie met gebruikers en doelgroepen. 3. De decentralisaties en de andere rol en positie van kennis in de sector vraagt om het organiseren van meer mogelijkheden voor participatie in de kennisinfrastructuur van actoren en externe experts. Gemeenten en uitvoerende organisaties, branche- en beroepsverenigingen, (hoger) onderwijs- onderzoekinstellingen, zelfstandige bureaus en zzp ers beschikken over relevante expertise die beter kan worden benut. Dat impliceert: a. Het realiseren van een flexibele netwerkorganisatie. b. Het vernieuwen van onze kennisinfrastructuur en kennismanagement: het vergroten van mogelijkheden voor participatie en co-creatie van stakeholders, partners, externe experts en doelgroepen in de ontwikkeling van het kennisbestand. Onder ander door het vergroten van mogelijkheden voor digitaal interactief kennis-maken en delen ( en van de gebruikerswaarde van het kennisbestand ( c. Het realiseren van het kennis-praktijklemniscaat: versterken van de verbinding tussen kennis- en praktijkontwikkeling en tussen landelijke, regionale en lokale kennisaccumulatie en circulatie. Onder andere door het organiseren van kennispraktijk programma s rond specifieke thema s en het op- en uitbouwen van kennispraktijknetwerken met o.a. regionale kennisknooppunten zoals Wmo en academische werkplaatsen jeugd. 4. Door de decentralisaties zijn gemeenten voor het NJi een centrale stakeholder, c.q. (mede)opdrachtgever, partner en afnemer. We zullen specifieke kennisproducten en diensten ontwikkelen voor gemeenten met het oog op een duurzame verbetering van de resultaten van het jeugdstelsel. Dit moet zich ook vertalen in de programmering (en medefinanciering) door lokale overheden van onze kennisproducten en diensten. In dat verband zullen ook de relaties met het rijk (stelselverantwoordelijk) en het veld (branche- en beroepsorganisaties) worden herijkt. We streven naar nog meer samenwerking en afstemming met deze partijen als ook met collega- instituten. Interactieve kennisnetwerkorganisatie Het NJi is een echte kennisnetwerkorganisatie. Onze ambitie is om met dit netwerk gemeenten, aanbieders en professionals in de grote veranderopdracht adequaat te ondersteunen. In het kader van de kennisfunctie werken we samen met onder meer collega organisaties: RIVM, TNO programma jeugdgezondheid, NCJ, ZonMw, MOVISIE, Vilans, Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie, Trimbos instituut, Kenniscentrum LVB, SCP, CBS, Nivel, NISB, Verweij Jonker instituut, Stichting Alexander, Pharos, MEE, Halt, Centrum voor Criminaliteitspreventie, Centrum School en veiligheid, Stimulansz, NJR, Kinderombudsman, Defence for Children, Universiteiten en hogescholen en academische werkplaatsen. We voeren regelmatig overleg en/of werken samen met branche-, beroeps- en cliëntenorganisaties en onderwijsraden. We hebben intensieve relaties met het ministerie van VWS (directies Jeugd; PG en VGP); de ministeries van OCW, BZK, SZW en V&J en met de VNG, stedennetwerken G4 en G32 en Netwerk Directeuren Sociaal Domein. We hebben nauwe banden met fondsen zoals Bernard van Leerfoundation, Pro Juventute, Augeo, 7

8 Kinderopvangfonds, Jeugd Innovatiefonds en Kinderpostzegels Nederland. Verder werken we samen met vele onderzoek- en adviesbureaus en ontwikkelaars, professionals, experts en wetenschappers in panels, commissies en klankbordgroepen. We werken in de vele kenniskringen en kennispraktijknetwerken die wij organiseren samen met (lokale) praktijk- en beleids organisaties en experts aan gezamenlijke kennisontwikkeling en verspreiding met (lokale) praktijken en beleid. Om die kennis-cocreatie en uitwisseling verder te faciliteren investeren wij vanaf 2013 in digitale netwerken (o.a. Kennisnet Jeugd), kennis-praktijknetwerken en verbindingen met (regionale) kenniswerkplaatsen. 3. Externe ontwikkelingen en vragen van stakeholders Hieronder volgt een lijst van de belangrijkste uitkomsten van vragen in de buitenwereld die in het werkprogramma 2016 zijn meegenomen. 1. G32/4, VNG en NDSD overleg m.b.t. Kennisagenda Jeugd en Sociaal domein. Thema s: Borgen cliëntperspectief in de Transformatie. NB We hebben dit perspectief geïntegreerd in meerdere programma s. Meer specifieke neemt NJi deel aan de landelijke werkgroep cliëntenparticipatie jeugd (vertegenwoordigers van cliëntenorganisaties, gemeenten en VNG) en ondersteunt (samen met MOVISIE) bij de uitvoering van de activiteiten, gericht op verbetering van de cliëntenparticipatie. NB In het programma Sterke Basis is daartoe een activiteit opgenomen. Ontwikkeling Wijkteams: sociaal en jeugd & gezin; integraal werken, toegang en wijkteams. NB Inmiddels is dit omgezet in een gezamenlijk deelprogramma met Movisie, Vilans, NJi, Trimbos en NCJ Integraal werken in de wijk; onderdeel van NJi programma Basiszorg Jeugd& gezin in de wijk. Huiselijk geweld en kindermishandeling. Werkgroep NJi, Movisie en VNG, G32/G4 en NDSD. NB is opgepakt in samenwerking met Movisie in het NJi programma Veilig opgroeien. Jeugd-ggz integrale (speciale) jeugdhulp. Werkgroep met NJi, Kc-KJP, KC-lvb, Ti en VNG, G4 en 32 over passende jeugdhulp (verticale integratie) en samenhangende jeugdhulp (horizontale integratie). NB Opgepakt in het programma Integrale Jeugdhulp. Monitoren Transformatie jeugdstelsel: volgend, duiden, analyseren en leren van transformeren in de praktijk in al zijn veelvormigheid. NB onderdeel van programma s Ondersteuning Transformatie en Monitoring en sturingsinformatie. Versterken samenwerking landelijke instituten rond specifieke programmathema s. NB in 2016 zijn dat concreet: o Integraal werken in de wijk (programma Basiszorg Jeugd en gezin in de wijk), o Integrale aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling (programma Veilig Opgroeien), o Effectiviteit en werkzame elementen (programma Kosteneffectiviteit) o Integrale Jeugdhulp (programma Integrale Jeugdhulp) o Professionele standaarden jeugdhulp (programma Vakmanschap) o Staat van de zorg in Nederland (programma Monitoring en sturingsinformatie) Verbinding met regionale transformatiecentra (o.a. wmo en academische werkplaatsen). NB aandachtspunt in het cluster Transformatie programma s Ondersteuning Transformatie en Monitoring en sturingsinformatie. 8

9 2. Transformatieberaad Jeugdstelsel (NJi i.s.m. gemeenten, veld en cliëntenorganisaties) In vervolg op het rapport Beter met minder: bouwstenen voor de transformatie van het jeugdstelsel van de denktank Transformatie Jeugdstelsel is in 2015 een Transformatieberaad gehouden met vertegenwoordigers van gemeenten, aanbieders, cliëntorganisaties en kennisinstituten. Daarin werden 3 kernthema s benoemd voor een Transformatiekennisagenda: a. Versterken kennis-praktijkontwikkeling wijkteams irt schakelingen basisvoorzieningen, veiligheid/ jeugdbescherming en reclassering en speciale jeugdhulp onderwijs (o.a. monitor en professionalisering). NB onderwerp van programma Basiszorg Jeugd en gezin in de wijk. b. Integrale (speciale) jeugdhulp en verbinding jeugdhulp speciaal onderwijs. NB onderwerp van programma Passend onderwijs en jeugdhulp en het programma Integrale jeugdhulp. c. Transformeren met kennis en beleid: ondersteunen transformatie in regio s en landelijke monitoring/ informatie-uitwisseling en beleid(sturings)informatie rond Transformatie Jeugdstelsel. NB onderwerp van de. programma s Ondersteuning Transformatie en Monitoring en Sturingsinformatie. 3. Beleidsbrief Van Rijn (bijlage voortgangsrapportage HLZ) n.a.v. advies van de Gezondheidsraad Sociaal werk op solide basis. a. Versterken afstemming programmering kennisinstituten sociaal domein (VNG en VWS) b. Verbreding naar o.a. SZW (werk en inkomen) en BZK (transformatie sociaal domein) c. Continuering en verbreding wmo werkplaatsen (jeugdzorg en werk en inkomen) en aansluiting met academische werkplaatsen en landelijke kennisinstituten. NB Inmiddels heeft Van Rijn extra middelen beschikbaar gestelde voor de doorontwikkeling van de 14 WMO werkplaatsen ook t.b.v. het jeugddomein. NB Dit is belegd in de programma s Ondersteuning Transformatie en Monitoring en sturingsinformatie. 4. Quick scan kennisvragen sociaal domein van gemeenten Verweij Jonker instituut i.o.v. VNG (november 2015). Daarin worden de volgende hoofdthema s genoemd: Bekostiging, innovatie, kwaliteit en beheersing en monitoring Doorontwikkeling van de integrale wijkteams Stimuleren van burgerkracht, eigen kracht, samenkracht en zelfregie Professionalisering van uitvoerders Inzicht in effectiviteit van inzet Samenhang tussen domeinen Transformatie binnen de eigen gemeentelijke organisatie NB Deze thema s (m.u.v. de laatste) sluiten naadloos aan op kernthema s in het NJi werkprogramma NJi is partner in het Consortium Staat van de Zorg in opdracht van VWS o.l.v. RIVM samen met Trimbos, CBS, SCP, en Nivel voor jaarlijkse rapportage over staat van jeugd, gezondheid en welbevinden én zorg voor jeugdigen. NB Dit is belegd in het programma Monitoring en sturingsinformatie. 9

10 6. Met VNG, KING en de brancheorganisaties Jeugdzorg Nederland, GGz-Nederland, Vereniging OBC s, VGN en MOgroep zijn afspraken gemaakt over vervolg Outcome in Zicht, o.a. harmonisatie instrumenten outcome-indicatoren. NB Dit is belegd in het Programma Monitoring en sturingsinformatie. 7. Ontwikkelingen mbt ZonMw programma s Jeugd: a. Effectief werken in de jeugdsector. NJi maakt deel uit van 5 van de 6 consortia rond werkzame bestanddelen effectiviteit interventies. NJi is gevraagd ook een meer overkoepelende rol te spelen. Daarnaast zal dit leiden tot bijstelling van NJi kennisbestand (databanken o.a. Databank effectieve jeugdinterventies en Wat werkt databank en dossiers). Daar is in het werkprogramma 2016 rekening mee gehouden. NB Dit is belegd in het programma (Kosten)effectiviteit. b. Regionale Academische werkplaatsen Transformatie Jeugd. In 2015 zijn 12 (regionale) Academische werkplaatsen Transformatie Jeugd van start gegaan in het kader van ZonMw programma ( ). Ook hierover zijn we met ZonMw in gesprek over een meer overkoepelende rol van het NJi i.v.m. landelijke kennisfunctie. NB Dit is belegd in de programma s Ondersteuning Transformatie en Monitoring en sturingsinformatie. Maar ook andere programma s onderhouden relaties met de Academische werkplaatsen afhankelijk van het thema. 8. VWS kennisagenda Jeugd De hoofdpunten zijn in de verschillende programma s meegenomen, zoals: a. Versterken Eigen Kracht en jeugd- en ouderparticipatie en demedicalisering/ passende hulp (programma s Sterke basis, Basiszorg Jeugd & Gezin en Integrale Jeugdhulp) b. Kindermishandeling/ werken aan veiligheid (Programma Veilig opgroeien) c. Professionalisering (Programma Vakmanschap) d. Transformatie jeugdstelsel: De toegang tot jeugdhulp en gemeentelijke kwaliteitseisen aan jeugdhulp. NB opgenomen in de programma s Basiszorg Jeugd & Gezin en Integrale jeugdhulp Integraal jeugdbeleid gemeenten en bovenlokale samenwerking. NB meegenomen in programma s Ondersteuning Transformatie en Verbinding onderwijs-jeugdhulp Evaluatie (onderdelen) stelselwijziging en monitoren transitieproces. NB opgenomen in programma Monitoring en sturingsinformatie. 9. VWS Jeugdagenda Het werkprogramma NJi sluit nauw aan op de thema s van de Jeugdagenda, zoals mag blijken uit de nieuwe programmatische indeling en opgenomen thema s. NB Op verzoek van de directie Jeugd VWS wordt binnen het programma Veilig opgroeien nog aandacht besteedt aan de volgende onderwerpen: a. Handelingsverlegenheid in onderwijs en bij artsen m.b.t. signaleren en handelen kindermishandeling b. Voortzetting inzet tbv Collectief tegen kindermishandeling c. Positie en professionalisering Veilig Thuis d. Effectief, efficiënt en intersectoraal samenhangend zorgaanbod voor mishandelde kinderen, inclusief MDA traject 10

11 10. Passend onderwijs en jeugdhulp. NJi maakt deel uit van de landelijke werkgroep werkagenda verbinding passend onderwijs en jeugdhulp met VNG, PO, VO en MBO raden en VWS, OCW en SZW. De werkagenda is het kader voor NJi programma Verbinding passend onderwijs jeugdhulp. NB Dit wordt gefinancierd door OCW en is uitgewerkt in een aparte programmasubsidie Verbinding passend onderwijs Jeugdhulp Vernieuwing jeugdbescherming en jeugdreclassering. Voor volgend jaar werken we met subsidie van V&J verder aan de vernieuwing van JB en JR in kader van het stimuleringsprogramma IDEE samen met VNG en de GI s. NB aparte subsidie van V&J. 12. Met VNG, VGN, Vereniging Hogescholen, SKJ, beroepsverenigingen, Movisie, MO groep, LOC, Jeugdzorg NL, GGZ NL, AJN, Actiz in gesprek over gezamenlijke werkagenda professionalisering jeugdhulp en jeugdbescherming (in kader programma PJJ). NB onderdeel van het programma Vakmanschap. 13. Kwaliteitsstandaarden / richtlijnen jeugd. In kader van een vervolg op het programma Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming (projectsubsidie VWS) bereiden we op verzoek van de beroepsorganisaties - verdere acties voor met de Kenniscentra KJP, LVB en het NCJ. NB onderdeel van het programma Vakmanschap. 14. Het ministerie van Veiligheid & Justitie heeft ons gevraagd om in samenwerking met het Trimbos-instituut en Movisie een deelcommissie erkenningen justitiële (jeugd)interventies in te richten. NB opgenomen in het programma (Kosten)effectiviteit. 15. Diverse organisaties in het werkveld hebben ons benaderd voor verdere samenwerking. Dat betreft o.a. de ondersteuning van doorontwikkeling en verspreiding van programma s, c.q. innovaties zoals Learning together (leren van incidenten); Zelfredzaamheidsmatrix jeugd, Ouderschap blijft, Intensieve ambulante gezinsbegeleiding, Samen 1 plan, Wrap around Care, Vernieuwing pleegzorg, Kindercentra 2020, Ontwikkeling zorgstandaarden GGZ (jeugd), modelvragenlijst cliëntervaring jongeren en ouders. NB opgenomen in diverse programma s. 4. Programma s 2016: de hoofdthema s Cluster Gezond en veilig opgroeien. Programma s: 1. Sterke basis (voorheen Participatie). Thema s: a. Sterke basis o.a. Pedagogische civil society en Gezond opvoeden en opgroeien in de basisvoorzieningen b. Pedagogische kwaliteit van basisvoorzieningen zoals (brede) school, integrale kindcentra, kinderopvang en jeugdwerk c. Participatie van jeugdigen en ouders, cliënten 2. Basiszorg Jeugd & Gezin (voorheen 1 e lijns jeugdhulp en positief opvoeden). Thema s: a. Ontwikkeling basiszorg jeugd en gezin: wat werkt en lerende praktijk b. Verticale integratie, toegang, op- en afschalen, samen1plan c. De jeugd en gezinsprofessional: generalist specialist d. Integraal werken in de wijk 3. Veilig opgroeien. Thema s: a. Integrale aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling b. Aanpak kindermishandeling in het gezin 11

12 c. Integrale zorg voor mishandelde kinderen en hun ouders d. Onderwijs en veiligheid e. Nieuwe jeugdbescherming Cluster Effectiviteit en vakmanschap. Programma s: 4. (Kosten)effectiviteit. Thema s: a. Effectiviteit en werkzame bestanddelen b. Meten en verbeteren van de praktijk c. Kosteneffectiviteit 5. Integrale jeugdhulp. Thema s: a. Passende jeugdhulp: op- en afschalen; schakels tussen specialistische en generalistische hulp b. Samenhangende jeugdhulp: multi-disciplinaire samenwerking, integrale, intersectorale aanpak specialistische hulp 6. Programma Vakmanschap. Thema s: a. Beheer en vergroten gebruik professionele standaarden b. Gedeelde besluitvorming professionals, ouders en jeugdigen c. Leven lang leren ism programma Professionalisering jeugdhulp en jeugdbescherming d. Professionalisering wijkgericht werken J&G Cluster Transformatie jeugdstelsel: Programma s: 7. Ondersteuning Transformatie. Thema s: a. Ondersteunen gemeenten bij de transformatieopdracht b. Regionale en digitale kennis co-creatie en uitwisseling c. Internationale kennis over transformatie 8. Monitoring & sturingsinformatie o.a: a. Database jeugdmonitors b. Ontwikkeling monitoren (kindermishandeling, passend onderwijs, transformatie etc.) c. Outcomesturing: meten en verbeteren lokaal beleid; outcome in zicht. d. Staat van de jeugd, welbevinden, opvoeding en zorg e. Netwerken monitoren, onderzoek & praktijkontwikkeling (o.a. academische werkplaatsen, kennis- en onderzoeksnetwerken) 9. Verbinding (passend) onderwijs en jeugdhulp. NB Dit programma wordt gefinancierd door OCW en als een aparte projectsubsidie ingediend. Thema s: a. Verbinding scholen en wijkteams (verbonden aan programma integraal werken in de wijk van de samenwerkende kennisinstituten) b. Passende ondersteuning (onderwijs-zorgarrangementen) c. Participatie en toeleiding arbeid kwetsbare jeugd d. Sturen op samenhang en effectieve samenwerking e. Veilig en zorgzaam leer- en leefklimaat in en om school Cluster Kennisbestand en kennisinfrastructuur: 10. Kennisprogramma: collectie en infrastructuur, o.a.: a. Websites, beheer databanken en kennisdossiers b. Kennisnet Jeugd: interactief platform c. Nieuwsbrief Jeugd d. Kennisnetwerken: aansluiting regionale en internationale kennisbronnen 12

13 Deel II: Jaarplannen programma s Programma Sterke Basis Inhoud Gemeenten én basisvoorzieningen zoals kinderopvang, peuterspeelzalen, onderwijs, sport, cultuur en welzijnswerk hebben de taak om samen met jeugd en ouders de samenleving zo in te richten dat alle kinderen en jongeren, ook die om persoonlijke of sociale redenen zoals een beperking of armoede een achterstand hebben, gezond, veilig en kansrijk kunnen opgroeien (inclusie). Dit programma wil deze partijen daarbij ondersteunen. Het programma Sterke Basis richt zich op drie kernthema s: 1. Kennis Sterke Basis Om de transformatie van het jeugd- en sociale stelsel te realiseren is het een opgave voor gemeenten en aanbieders om een nieuwe balans te vinden tussen door de overheid gefinancierde zorg en dienstverlening enerzijds en de eigen kracht van burgers, gezinnen en hun sociale netwerk anderzijds. Dat betekent dat de pedagogische civil society moet worden uitgebouwd en de kwaliteit van basisvoorzieningen versterkt. Dit kernthema richt zich erop een Sterke Basis voor jeugd en ouders weer op de kaart te zetten vooral bij gemeenten. 2. Pedagogische kwaliteit en effectiviteit basisvoorzieningen In het dagelijks leven van jeugdigen en ouders nemen basisvoorzieningen zoals peuterspeelzalen, voorscholen, (brede) scholen/ikc s, sport- en vrijetijdsvoorzieningen en activiteiten van het (jeugd)welzijnswerk en de (jeugd-)gezondheidszorg een belangrijke plaats in. Voor die voorzieningen en werksoorten is een belangrijke rol weggelegd in de transformatie van het jeugd- en sociale stelsel. Professionals moeten worden toegerust in het stimuleren van de positieve ontwikkeling van kinderen en jongeren en in het ondersteunend zijn voor jeugdigen met speciale zorg- en ontwikkelingsbehoeften en hun ouders. Door goede samenwerking tussen basisvoorzieningen en jeugdhulp kan vaak voorkomen worden dat inzet van gespecialiseerde zorg nodig is. 3. Participatie van jeugd en ouders Duurzame participatie van jeugd en ouders is nodig omdat duurzame veranderingen alleen tot stand komen in samenwerking met de mensen om wie het gaat. Participatie is nog niet vanzelfsprekend en voor velen niet eenvoudig te organiseren. Op lokaal, regionaal, landelijk en Europees niveau zijn er vele voorbeelden van duurzame participatie die onder andere via het programma Erasmus+ worden gestimuleerd en ondersteund. Het gaat om participatie van jeugd en ouders bij activiteiten in school en vrije tijd, hulp en ondersteuning én om participatie in het beleid van organisaties en lokale, landelijke en Europese overheid. Doel en doelgroepen Doel van het programma Sterke Basis is het leveren van een bijdrage aan kennis voor praktijk en beleid over het realiseren van een sterke basis voor kinderen en jongeren in voorschoolse voorzieningen, kindercentra, school/ikc, wijk en nationale en internationale samenleving waardoor zij optimale ontwikkelingskansen hebben, zo goed mogelijk kunnen meedoen en gezond, veilig en kansrijk kunnen opgroeien in hun eigen omgeving met steun van ouders en medeopvoeders. Tot de doelgroep behoren: bestuurders, managers, stafmedewerkers en professionals die werken met jeugd en ouders in de kinderopvang, voor- en vroegschoolse educatie, onderwijs, welzijn en 13

14 opvoedsteun; bestuurders en ambtenaren op het gebied van jeugd-, onderwijs- en sociaal beleid; Jongeren die zich vrijwillig inzetten bij (zelf)organisaties voor andere jeugdigen of de nationale of internationale samenleving. Samenwerkingspartners Dit programma krijgt invulling in afstemming met andere NJi-programma s en met landelijke partijen zoals Movisie, het LCGW, de VNG, het Jeugdwelzijnsberaad, de expertpool PO- en VO-raad, het Kennisnetwerk jeugd, ouders en cliënten als partner, BOINK, MOgroep, Brancheorganisatie Kinderopvang, NJR, BVJong, Verdiwel, Kindcentra2020, PACT, het Kinderopvangfonds en de Bernard van Leerfoundation. Bij de uitvoering werken we samen met die partijen, maar vooral ook met een (groot) aantal lokale partners (gemeenten, instellingen, beroepskrachten, organisaties van jeugdigen) en met regionale netwerken, de, universiteiten en hogescholen, leerkringen en (transformatie- en WMO-) werkplaatsen. We werken samen met de agentschappen van Erasmus+ en Eurodesk en met verschillende Europese organisaties en netwerken. Activiteiten en resultaten Activiteit Thema Sterke Basis Kennis en debat over sterke basis Resultaat Up to date (buitenlandse) kennis over Sterke Basis op Kennisnet Jeugd en in het kennispraktijknetwerk, debat, bijeenkomsten voor gemeenten in samenwerking met het LCGW, voorbeeldbeschrijvingen van gemeentelijk jeugdbeleid, factsheets, blogs, beantwoorde (collectieve)kennisvragen en een up to date dossier Sterke basis. Financiering: Ministerie van VWS. Advisering aan gemeenten Advisering aan gemeenten over sterke basis: We adviseren gemeenten over effectieve interventies en methodieken voor kinderen, gezin, school en wijk; versterking van de pedagogische civil society; gelijkwaardige samenwerking met jeugd en ouders en hun organisaties, en samenwerking vanuit de algemene voorzieningen met organisaties die jeugdhulp verlenen. Hierdoor zijn gemeenten toegerust om een samenhangend en effectief pakket aan basisvoorzieningen neer te zetten voor kinderen, jongeren en ouders. Financiering: gemeenten. Thema Pedagogische kwaliteit en effectiviteit basisvoorzieningen Kennisfunctie Kwaliteit basisvoorzieningen De werkgroepen Jongerenwerk en Versterken positieve ontwikkeling kinderen zijn actief op Kennisnet Jeugd, bijeenkomsten platform jongerenwerk en Samen sterker, deelname aan diverse platfora en een internationale expertmeeting jongerenwerk. Participeren in de ontwikkeling van een landelijk kwaliteitskader/curriculum voor kinderopvang. Bijdrage aan vorm en inhoud van het stelsel Permanent Leren kinderopvang (Brancheorganisatie). Up to date kennis over dit thema in het dossier opgroeien en ontwikkeling. Financiering: Ministerie van VWS. 14

15 Implementatie en kwaliteitsborging VVE-programma Kaleidoscoop Het programma Kaleidoscoop blijft beschikbaar voor de Nederlandse praktijk en blijft zijn kwaliteit behouden. Inhoudelijke aandachtspunten 2016: vertaling van actuele inzichten naar nieuw aanbod voor trainers en werkvloer. Het licentiesysteem van organisaties die trainers Kaleidoscoop in dienst hebben is ge-update. Kwalitatieve aandachtspunten 2016: systeem van hercertificering verbinden aan het borgen van de kwaliteit. Trainingen, hercertificering en kortere opdrachten lopen door in Financiering: individuele organisaties, schoolbesturen, individuele gemeenten. Implementatie en borging VVE Thuis en Stapprogramma Early Learning Het aanleren van vaardigheden aan laagopgeleide ouders om hun kinderen te ondersteunen en te stimuleren in de ontwikkeling, waardoor kinderen betere ontwikkelingskansen krijgen en het beter doen in het onderwijs. Financiering: individuele gemeenten. Samenhangende aanpak van gezins- en centrumgerichte VVE-programma s en opvoedingsondersteuning. Professionals krijgen materiaal in handen om laagopgeleide ouders te begeleiden bij ontwikkelingsstimulering en opvoeding. Financiering: Bernard van Leerfoundation. Diverse Trainingen o Basistraining VVE: (Vier VVE) van CED-groep, Cito, De Activiteit en NJi. Na het volgen van de Basistraining VVE voor vaste medewerkers (12 trainingsbijeenkomsten) beschikken pedagogisch medewerkers over de basisvaardigheden om te kunnen werken op een vve-groep. Trainingen zowel voor werkveld (pedagogisch medewerkers in peuterspeelzalen, voorscholen, kinderopvang en onderwijs) als train-detrainers voor interne trainers en ROC-docenten. Financiering: individuele gemeenten en ROC s. o Trainingen Kaleidoscoop, VVE Thuis en Stapprogramma s. Financiering: schoolbesturen en gemeenten. o Trainingen HBO er in de Voorschool, samenwerking met ABC (penvoerder) en ipabo, in opdracht van gemeente Amsterdam. Trainingen lopen door in Amsterdam, met inzet van trainers van o.a. NJi. Daarnaast licentie voor landelijke verspreiding. o Oog voor Interactie: Versterken van taal- en interactievaardigheden pedagogisch medewerkers in de kinderopvang. Train de trainer voor stafmedewerkers en licentiehouders. Financiering: met behulp van een subsidieregeling van het Ministerie van SZW. o Trainingen kinderopvang voor begeleiding van kinderen met lastig gedrag, voor het omgaan met baby s en overige trainingen. De pedagogische kennis en competenties van medewerkers. kinderopvang nemen toe, met name voor wat betreft de interactievaardigheden en het begeleiden van baby s en kinderen met lastig gedrag. Financiering: individuele kinderopvangorganisaties. o Training voor kinderopvangorganisaties hoe ze een kwalitatief goede opvang kunnen bieden aan kinderen met een extra zorgbehoefte én zich positioneren in het nieuwe jeugd- en sociale domein. Financiering: individuele kinderopvangorganisaties. o Training en advisering GGD-inspectie kinderopvang voor versterken van de pedagogische basiskennis en implementatie van het observatie-instrument pedagogische praktijk. De kennis over en kwaliteit van de inspectie pedagogische praktijk wordt versterkt; beoordeling en rapportage is verbeterd. Toerusten voor het Nieuwe Toezicht. Financiering: lokale GGD-en. o Herijking van (eisen aan) landelijke scholing en instrumenten in aansluiting op nieuwe wettekst over pedagogische kwaliteit. 15

16 Gezonde leefstijl in kinderopvang Het NJi werkt mee aan de actualisering en implementatie en borging van het programma Een Gezonde Start 2.0 in samenwerking met het Voedingscentrum, TNO, NISB, Pharos en Veiligheid.nl. Kinderopvangorganisaties vergaren kennis over hoe zij de gezondheid van kinderen kunnen bevorderen op het gebied van voeding, bewegen, sociale veiligheid en fysiek tijdens de uren dat zij in de kinderopvang zijn. Het NJi voert in 2016 het monitoronderzoek uit naar de implementatie van Een gezonde Start 2.0. Financiering: Ministerie van VWS. Kwaliteit jeugdwelzijnswerk Kwaliteit brede scholen en integrale kindcentra Het NJi neemt deel aan het consortium van dit project van de HvA (penvoeder) en is lid van de stuurgroep. Het NJi is gepolst voor uitvoering van het monitoronderzoek. Financiering: RAAK-PUBLIEK Door middel van methodiekbeschrijvingen, visitaties en audits leveren we een bijdrage aan de versterking van de kwaliteit van het jongerenwerk. Financiering: individuele gemeenten en instellingen voor welzijnswerk en jongerenwerk. Via een audit wordt de inhoudelijke samenwerking van de partners en de effectiviteit van werkzaamheden van professionals en hun organisatie onderzocht. Voor de audit worden gestandaardiseerde instrumenten en protocol (documentenanalyse, werkbezoek en checklist) ingezet. Financiering: gemeenten, schoolbesturen of brede scholen/ikc s. Thema Participatie jeugd en ouders Participatie jeugd en ouders Erasmus+ Eurodesk Bijeenkomsten van het Landelijk kennisnetwerk jeugd, ouders en cliënten als partners i.s.m. MOVISIE, beantwoorde kennisvragen, actieve werkgroep, regionale kennisateliers en deelname aan landelijke werkgroep cliëntenparticipatie. Update in kennisdossier Sterke basis. Het programma Erasmus+ bevordert jeugdparticipatie en actief burgerschap bij jongeren en jongerenwerkers door financiering van internationale projecten en het organiseren van trainingen. Jongeren doen competenties op door deelname aan projecten in Europa en worden ingewijd in actief burgerschap. Financiering: Europese Commissie en het Ministerie van VWS. Eurodesk geeft up to date informatie over Europese activiteiten voor jongeren via een Nederlandstalige website en via de European Youth Portal, en geeft trainingen en workshops. Jongeren adviseren via een klankbordgroep. Financiering: Europese Commissie en het Ministerie van VWS. Pilots Monitor cliëntervaring jongeren en ouders Samen met Stichting Alexander wordt in maximaal 20 gemeenten de vragenlijst en de handreiking uitgetest en goede afstemming met andere tevredenheidsmetingen van cliënten onderzocht. Onder voorbehoud van financiering via VNG. 16

17 6. Programma Basiszorg voor Jeugd en Gezin Inhoud Het programma basiszorg voor jeugd en gezin richt zich op de kern van de transformatie van het jeugdstelsel: meer op maat en dichter in de omgeving van gezinnen, versterking van (en meer inzet van) eigen kracht van jeugdigen en opvoeders en hun sociale netwerken, meer aandacht voor preventie van opvoed- en opgroeiproblemen en meer integraal naar de benodigde ondersteuning en hulp aan gezinnen kijken. In veel stukken wordt gerefereerd aan het begrip eerste lijn, de schakel tussen de basisvoorzieningen en specialistische zorg. Deze schakel moet worden versterkt. De term eerste lijn verwijst echter nog naar een trapsgewijze opschaling naar intensievere zorg. In het nieuwe stelsel ligt de focus op het voorkomen van deze inzet en het normaliseren. Daarom is de basiszorg Jeugd & Gezin een betere term voor daar waar huishoudens met kinderen te maken krijgen met situaties waarvoor ze (tijdelijk) hulp en ondersteuning nodig hebben, het liefst zo dicht en integraal mogelijk in de wijk georganiseerd. Basiszorg voor jeugd en gezin heeft als focus het versterken van de eigen kracht van kind en gezin en het activeren van het sociaal netwerk maar het is ook de schakel van signaleren en inzet van (tijdelijke) specifieke zorg en ondersteuning als de situatie hier aanleiding voor geeft. Hiervoor is het belangrijk dat de zorg en ondersteuning samenhangend en integraal wordt georganiseerd in het brede sociaal domein maar dat er tegelijkertijd voldoende aandacht is voor de specifieke vragen rondom opvoeden en opgroeien. Het programma heeft daarom drie belangrijke focus punten: 1. Het integraal werken in de wijk in de context van het brede sociale domein De transities en transformatie brengen een nieuwe (integrale) werkelijkheid met zich mee. Veel vraagstukken van burgers zijn niet op te delen in levensdomeinen, maar vragen een integrale benadering. 2. De basiszorg voor jeugd en gezin De ondersteuning van kind en gezin kent ook een eigen insteek en vraagstukken, voorkomend uit de operationalisering van de Jeugdwet. De transformatiedoelstelling van de jeugdstelselherziening leidt tot nieuwe vormen van lokale inrichting en vraagt om andere uitdagingen en competenties van (jeugd)professionals. De basiszorg voor jeugd en gezin, voorheen de eerste lijn, is een spil- en scharnierfunctie in het stelsel, zowel wat betreft de inhoud van zorg als van organisatie. Centrale vragen zijn het op- en afschalen van specialistische zorg, het werken met 1 plan per gezinssysteem, de focus op veiligheid en de aansluiting en inbedding in aanbod en beleid m.b.t. basisvoorzieningen voor kind en gezin. 3. (Kennis over) preventieve en laagdrempelige opvoedsteun De basiszorg voor jeugd en gezin moet leiden tot adequate ondersteuning voor jeugd en gezin waarbij het streven is gericht op het (zoveel mogelijk) normaliseren van opvoed- en opgroeiproblemen. Belangrijk aandachtspunt is dat het eigenaarschap zoveel mogelijk bij het kind en gezin blijft en dat formele en informele zorg en steun complementair zijn. Dit proces wordt versterkt door een goede basis van preventieve en laagdrempelige opvoedsteun. Inzicht in de behoefte is verkregen middels een enquête uitgevoerd onder gemeenten, een quickscan met sleutelfiguren uit wijkteams en gemeenten, diverse (learn&share)bijeenkomsten, polls en gerichte rapporten (kinderombudsman, STJ e.d.) en check bij de opdrachtgever. 17

18 Belangrijke kennisvragen die voortkomen uit de drie focus punten basiszorg jeugd en gezin zijn: Hoe kan preventieve en laagdrempelige opvoedsteun worden ingebed in de nieuwe vormen van integrale werkwijzen in het sociaal domein, ook in de verhouding tussen formele en informele zorg? Hoe maken we de hulp goed toegankelijk en outreachend, gericht op normaliseren en ontzorgen en zonder dat dit leidt tot het overvragen van de hulpverlening? Wat betekent dit voor de kwaliteit van de besluitvorming in bijvoorbeeld wijkteams en de mogelijkheid om daar veel voorkomende vragen met een licht en effectief aanbod afdoende te beantwoorden? En hoe signaleren we adequaat onveilige opvoedsituaties en handelen we daar indien nodig naar met gepaste maatregelen? Snel schakelen, op- en afschalen in de keten van specialistische kennis en aanbod is een voorwaarde om te komen tot passende jeugdhulp, wat is hiervoor nodig? Kan een instrument als Samen1plan bijdragen aan het verbeteren van de samenwerking in het jeugddomein en zo bijdragen aan het realiseren van de regionale transformatie doelen? Hoe weten we wat werkt in de integrale benadering van zorgvragen van burgers, met het oog op de basiszorg jeugd en gezin? En hoe weten we of de zorgvragen en behoeften van kinderen hierbinnen voldoende zijn gegarandeerd vanuit de opdracht van de Jeugdwet? Inhoudelijke invulling wordt gegeven aan de volgende dossiers op wijkteams, toegang tot en beslissen over hulp, online hulp. De VNG en VWS (beleidsdirecties J, MO, PG en LZ) hebben medio juni 2015 in lijn met de wens van de vier kennisinstituten (Movisie, Vilans, NCJ en NJI, Trimbos sluit zo goed als zeker ook aan) verzocht een gezamenlijk Plan van aanpak op te stellen gericht op het bundelen van activiteiten en expertise op het thema integraal werken in de wijk. VNG en VWS willen hiermee, samen met de kenniscentra, een oplossing bieden voor de huidige gefragmenteerde kennisontwikkeling en verspreiding op dit thema. Het plan is ingebed in de programma s van de kennisinstituten en voor het NJI onderdeel van programma Basiszorg Jeugd & Gezin. Doel en doelgroepen Doel van het programma is: Het bijdragen aan een sterke en dekkende pedagogische infrastructuur, bestaande uit informele en formele voorzieningen m.b.t. opvoed en opgroeisteun, die jeugdigen in staat stelt positief, gezond en veilig op te groeien. Het mede realiseren dat de basiszorg als spil functioneert waar alle functies rond jeugd en gezin, formeel én informeel, omheen draaien. De beroepskrachten die er werken zijn zowel breed georiënteerd als gespecialiseerd, in opvoedsteun of in jeugdhulp. Integraal werken in de wijk biedt het kader waarin huishoudens met kinderen effectief worden ondersteund. Het bijdragen aan een goede inbedding van het jeugd- en gezinsperspectief in het brede sociale domein. De doelgroepen van dit programma zijn: jeugdigen en hun opvoeders, al dan niet via cliëntorganisaties, werkers, beleidsmakers en bestuurders in de gemeentelijke context, (beroeps)krachten, staf en bestuurders in de formele en informele basisvoorzieningen, de wijk- of gebiedsteams en de jeugdhulp, docenten van de (beroeps)opleidingen (HBO en WO). Belangrijkste spelers en samenwerkingspartners Dit programma krijgt gestalte in afstemming met andere NJi-programma s en met landelijke partijen en kennispartners. Bij de uitvoering wordt samengewerkt met die partijen, maar vooral ook 18

19 met een (groot) aantal lokale partners (gemeenten, instellingen, beroepskrachten) en met regionale netwerken, leerkringen en (transformatie-, academische jeugd- en WMO-) werkplaatsen. Interne en externe afstemming is cruciaal voor het programma basiszorg jeugd en gezin omdat via deze spil- en scharnierfunctie het nieuwe stelsel organisatorisch en inhoudelijk gestalte krijgt. Inbedding en afstemming met sterke basisvoorzieningen is onmisbaar om de doelstellingen van preventie en normalisering te realiseren. De samenhang met specialistische voorzieningen en integrale jeugdhulp, het snel op- en afschalen vraagt om intensieve samenwerking op dit terrein, evenals de aandacht voor veiligheid en de inbedding in het brede sociale domein. Activiteiten en resultaten Activiteit Algemene kennisfunctie basiszorg J&G Doorlopende keten Verticale integratie van hulp en ondersteuning Jeugd & Gezin in het sociaal domein Resultaat Beschikbare kennis is verspreid, kennisvragen over basiszorg J&G zijn beantwoord, opvoedsteun aan professionals J&G en beleidsmakers gemeenten heeft plaatsgevonden middels dossiers, handreikingen, lezingen, kenniskringen, blogs, filmpjes, waarbij ook internationale kennis is ingezet. Deze kennis is gelinkt aan die van de kennispartners. Er is gevalideerde informatie geleverd aan de databank van St. Opvoeden.nl, de week van de opvoeding is gefaciliteerd. Specifieke aandacht in het kader van opvoedsteun is er m.b.t. mediaopvoeding en zorg intensieve kinderen. Interactief gebruik van de werkgroepen van kennisnetjeugd is gestimuleerd, met specifieke inzet voor de werkgroep ouders als partners i.s.m. het NJi programma sterke basis. Er is kennis geleverd binnen de Academische werkplaats zorg voor jeugd Utrecht. Ondersteuning rond toegang tot jeugdhulp in het sociaal domein heeft plaatsgevonden samen met de VNG. Het gaat hierbij om (learn & share)bijeenkomsten in het land, het beantwoorden van kennisvragen en het gezamenlijk ontwikkelen van relevant materiaal. Mogelijkheden tot integreren van passende jeugdhulp en specialistische vormen van hulp en de rol van triage zijn uitgewerkt. Gemeenten zijn ondersteund bij de aansluiting veiligheid en basiszorg Jeugd & Gezin d.m.v. advies, werkateliers, expertmeetings, learn & share en landelijke bundeling en verspreiding van kennis. Het gebruik van het familiegroepsplan is gestimuleerd Rondom Samen1plan (samenwerking met Movisie en molendrift) is een verbetersystematiek gebouwd. Hierbij wordt verbinding gelegd met team monitor- en sturingsinformatie. Gebruik van Samen1plan wordt gestimuleerd (regionaal en/of lokaal). Er wordt getracht financiering te vinden voor verdere uitrol (bijv. training/implementatie, fondsen of subsidies). Deelname aan de academische werkplaats jeugd Utrecht mbt 19

20 wijkgericht werken en jeugd & gezin. De jeugd & gezinsprofessional Integraal werken in de wijk Bijeenkomsten (voortbouwend op 2015) gericht op de jeugd- & gezinsprofessional (met T-shaped kennis en kunde) hebben plaats gevonden rond kerntaak, wat en hoe breed/smal, van welk niveau (academisch of hbo). Wat zelf/wat overlaten aan vrijwilligers of juist specialisten. Try out trainingen rond o.a.: signaleren veiligheid, media opvoeding, beslissen over (jeugd)hulp, implementatie wat werkt. In het deelprogramma werken Movisie, Vilans, NCJ, Trimbos en NJi samen aan de doorontwikkeling van integraal werken in wijkteams. Het gezamenlijk programma richt zich op de volgende vragen: o Inzichten verzamelen over wat werkt bij het integraal werken in de wijk o Kennis over integraal werken in de wijk sluit aan bij de prangende vraagstukken uit de praktijk o Kennis over integraal werken in de wijk is vindbaar en bruikbaar. o Kennis over integraal werken in de wijk is gericht op en sluit aan bij de regionale praktijken Het doel van de samenwerking is de activiteiten vanuit de werkprogramma s van de vier organisaties (dan wel vijf; met Trimbos erbij) op dit thema Integraal werken in de wijk zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen en samen te werken teneinde in de kennisproductie tot grotere meerwaarde te komen voor de doelgroepen (professionals en beleidsmakers). Daarbij gaat het om het: o ophalen van kennisvragen o bundelen van bestaande kennisproducten o analyseren van eventuele kennishiaten o bieden van oplossingen die werken o vindbaar maken van kennis en praktijkgerichte oplossingen o opzetten van (toegepast) onderzoek en ontwikkeling van nieuwe producten Wat werkt in basiszorg J&G de lerende (beleids)cyclus o o Er is met 3 verschillende gemeenten/wijken geanalyseerd (middels actieonderzoek) hoe ze vorm en inhoud geven aan basiszorg j&g, hoe ze kennis (m.b.t. opgroei & opvoedsteun, beslissen op inzet jeugdhulp) benutten en hoe ze weten in hoeverre dit werkt en hoe hierop te sturen. (meten, leren en verbeteren/outcome sturing). Dit in relatie tot de wijze waarop wijk/gebiedsteams en andere toegangskanalen zijn ingericht. Beschikbare kennis is gedeeld middels kennisnetjeugd, dossier, blogs, lezingen (op congressen) (zie hieronder) en 20

21 o o o o o in de samenwerking Integraal werken in de wijk (zie hierboven). Er is een start gemaakt met een leergemeenschap van geïnteresseerde gemeenten/praktijken gericht op kennislemniscaat rond wat werkt en lerende cyclus. Dit zoveel mogelijk aansluitend op regionale kennisontwikkeling en infrastructuur. Naast inhoudelijke kennis is gerichte gebruik gemaakt van implementatiekennis/benutting wat werkt in de praktijk. Beschikbare gereedschapskist, gerealiseerd i.s.m. andere kennispartners, die aansluit op behoefte en bevindingen. Beschikbare kennis over beter met minder gerealiseerd i.s.m. NJI programma kosteneffectiviteit en relevante partners Bij alle activiteiten wordt ruimte gelaten voor de vernieuwingsagenda en activiteiten die daarmee samenhangen. 7. Programma Veilig Opgroeien Inhoud Door de stelselherziening zijn gemeenten integraal verantwoordelijk voor het lokale jeugdbeleid en een integrale aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Daarbij hoort ook het veilig opgroeien van kinderen. De transitie van de jeugdzorg naar gemeenten heeft de nodige implicaties voor de inrichting van het lokale stelsel en de professionals die er werken. Hierdoor ontstaan nieuwe coalities tussen gecertificeerde instellingen, ketenpartners en lokale professionals die al dan niet vanuit een wijkteam opereren en lang niet altijd toegerust zijn om veiligheidsissues te kunnen beoordelen en passende maatregelen te nemen. Deze ontwikkeling gaat gepaard met nieuwe vragen en eisen waarop professionals, instellingen en beleidsmakers een adequaat antwoord moeten geven. Los hiervan blijft de aanpak van kindermishandeling vragen om kwaliteitsverbetering en verdere professionalisering. In het kader van onze brede kennisfunctie maken we kennis hierover toepasbaar voor en met de praktijk. Centraal staat veiligheid in het gezin, gezinsvervangende opvoedsituaties en op school, en in beperkte mate veiligheid in het publieke domein. In 2016 sluiten we met onze activiteiten aan bij de transformatie van het jeugdstelsel en de ontwikkeling van de integrale regionale aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling. We onderscheiden de volgende speerpunten: Veiligheid in de keten: integrale aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling De integrale aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld is een belangrijke stap in het terugdringen van het aantal slachtoffers van geweld. Veilig Thuis organisaties en sociale wijkteams zijn nog volop in ontwikkeling. Er is behoefte aan een betere onderlinge afstemming en deskundigheidsbevordering van wijkteams als het gaat om kindermishandeling en huiselijk geweld. Het NJi ondersteunt deze ontwikkelingen in nauwe samenwerking met Movisie. 21