Doel en werkwijze 3 /,+k! 20~3 Reizigersoverleg Zeeland in relatie tot de provincie

Transcriptie

1 .--. ' l P,P-ls? EWJPI d Cobik 94TLY" ) Doel en werkwijze 3 /,+k! 20~3 Reizigersoverleg Zeeland in relatie tot de provincie 1. Aanleiding De provincie Zeeland en het Overleg Platform Openbaar Vervoer Zeeland (OPOV) achten het uit oogpunt van waarborging van de continuïteit van de advieswerkzaamheden van het OPOV verstandig om de huidige werkwijze van het OPOV in relatie tot de provincie, schriftelijk te formaliseren. Zowel de provincie als het OPOV hechten er aan te benadrukken dat deze wens om tot formalisering over te gaan, niet voortkomt uit onvrede met de gang van zaken op dit moment, maar uit de constatering dat die gang van zaken onvoldoende is beschreven. Om te waarborgen dat het OPOV goed kan blijven functioneren, ook indien de personen die daar thans invulling aan geven zouden terugtreden, is het wenselijk de bestaande werkwijze schriftelijk vast te leggen. Tot nu toe is de relatie tussen de provincie en het OPOV gebaseerd op de instellingsnotitie van augustus 2001 en op de schriftelijke instemming door het college van Gedeputeerde Staten met een evaluatienotitie die het OPOV in januari 2004 heeft opgesteld. Het is wenselijk deze spelregels in het licht van de huidige praktijk nog eens tegen het licht te houden en deels te bevestigen, deels aan te passen en deels aan te vullen. Dat is gebeurd en de provincie en het OPOV hebben het resultaat gezamenlijk vastgelegd in dit document. Allereerst wordt de wettelijke basis beschreven waarop de relatie tussen provincie en OPOV is geënt (hoofdstuk 2). Vervolgens wordt aangegeven welke formele status het OPOV heeft (3), wat de samenstelling van het platform is (4), wat de functie en positionering van het platform zijn (5), welke functionele ondersteuning het platform krijgt (6), welke werkwijze het platform volgt (7) en welke faciliteiten en welke financiële middelen de provincie het platform ter beschikking stelt (8). 2. Wettelijke basis De consumenteninspraak in het regionale openbaar vervoer is landelijk wettelijk geregeld in de Wet personenvervoer 2000 (Wp2000) die op 1 januari 2001 in werking is getreden en in het bijbehorende Besluit Personenvervoer 2000 (Bp2000). De Wp2000 geeft consumentenorganisaties in het openbaar vervoer in het kader van de verlening en uitvoering van concessies een formele positie ten opzichte van concessieverleners (provincies en stadsregio's) en concessiehouders (vervoerders). Concessieverleners worden verplicht tot vragen om advies aan, en overleggen met consumentenorganisaties over de verlening van regionale OV-concessies. Concessiehouders worden verplicht datzelfde te doen over de uitvoering van het openbaar vervoer. Hiermee heeft de wetgever randvoorwaarden geschapen voor wat de wet 'consumentenbescherming' noemt. De Wp2000 verplicht iedere concessieverlener: de consumentenorganisaties tijdig om advies te vragen (incl. de mogelijkheid tot overleg over het advies) over: - een onderhandse gunning van een concessie - de vaststelling van een programma van eisen - een wijziging van een concessie en ook (snel) schriftelijk te laten weten hoe ze omgaat met het advies - inclusief motivering; minstens eens per jaar de consumentenorganisaties te informeren over maatregelen die de belangen van de reiziger raken; de informatie betreft tenminste: - de mate van bereikbaarheid van het concessiegebied - de aanleg en het onderhoud van de infrastructuur voor het openbaar vervoer via opname in concessies te bepalen over welke onderwerpen de concessiehouder jaarlijks advies moet vragen aan consumentenorganisaties; het betreft in ieder geval: - dienstregelingswijzigingen, - tarieven, vervoerbewijzen (typen en verkrijgbaarheid), betaalwijzen, vervoervoorwaarden - informatievoorziening over dienstregeling en tarieven - de uitvoering van de dienstregeling - voorzieningen voor toegankelijkheid van het OV voor mensen met een functionele beperking - voorzieningen voor veiligheid van reizigers en personeel

2 Wanneer de concessieverlener het advies van de consumentenorganisatie niet overneemt of geen motivering geeft, verschaft de wet de mogelijkheid van beroep op grond van de Algemene wet bestuursrecht. In dat geval kan de inhoud van een besluit van de concessieverlener opnieuw aan de orde worden gesteld. De Wp2000 verplicht iedere concessiehouder om tenminste eenmaal per jaar advies te vragen aan consumentenorganisaties over: dienstregelingswijzigingen tarieven, vervoerbewijzen (typen en verkrijgbaarheid), betaalwijzen, vervoervoorwaarden informatievoorziening over dienstregeling en tarieven de uitvoering van de dienstregeling voorzieningen voor toegankelijkheid van het OV voor mensen met een functionele beperking voorzieningen voor veiligheid van reizigers en personeel andere onderwerpen waarover de concessie het vragen van advies verplicht stelt De concessiehouder moet de consumentenorganisaties in de gelegenheid stellen met hem overleg te voeren voordat advies wordt uitgebracht. De concessiehouder heeft de plicht de consumentenorganisaties te informeren over zijn beslissing t.a.v. het gegeven advies. Als hij geen gevolg geeft aan het advies moet hij dit motiveren en er desgewenst nader overleg over voeren met de consumentenorganisaties, alvorens hij uitvoering geeft aan zijn beslissing. Wanneer de concessiehouder het advies van de consumentenorganisatie niet overneemt of geen motivering geeft, bestaat er beroep op grond van de Algemene wet bestuursrecht. 3. Formele status Vanwege de inwerkingtreding van de Wp2000 heeft de provincie Zeeland per 1 januari 2001 een onafhankelijk adviesorgaan ingesteld voor het openbaar vervoer (incl. de Fast Ferry en andere vormen van collectief personenvervoer) dat onder de verantwoordelijkheid van de provincie valt: het Overlegplatform Openbaar Vervoer Zeeland (OPOV). De provincie verplicht zichzelf om voor het ingevolge de Wp2000 te voeren overleg en te vragen advies, het OPOV te gebruiken als platform van de betrokken consumentenorganisaties in Zeeland. Tevens verplicht de provincie concessiehouders ditzelfde te doen, conform het gestelde in de Wp2000 en in de concessievoorschriften. Ook verplicht de provincie zichzelf en de vervoerders het OPOV te voorzien van de informatie waar consumentenorganisaties volgens de Wp2000 recht op hebben en overige informatie die het OPOV nodig heeft voor het op een adequate wijze kunnen uitvoeren van haar wettelijke taken. 4. Samenstelling De Wp2000 en het Bp2000 schrijven niet voor, welke consumentenorganisaties door overheid en vervoerder bij het overleg en advies betrokken moeten worden. De wetgever vond dat niet verstandig omdat dit in elke regio andere organisaties kunnen zijn. Bovendien kunnen er in de loop van de tijd organisaties verdwijnen of juist nieuwe organisaties bijkomen. Het Bp2000 geeft wel de criteria waaraan consumentenorganisaties moeten voldoen om voor overleg en advies in aanmerking te komen. Het gaat om organisaties die: rechtspersoonlijkheid bezitten s krachtens hun statutaire doelstellingen of hun feitelijke werkzaamheden de belangen behartigen van de reizigers in het openbaar vervoer werkzaam zijn op nationale of regionale schaal Let wel: organisaties die aan deze criteria voldoen komen in aanmerking voor overleg en advies. De wetgever heeft niet bedoeld dat elke organisatie die aan de criteria voldoet betrokken moet worden bij overleg en advies. Het is aan de concessieverlener om hierin keuzes te maken1 De provincie Zeeland hanteert als belangrijkste uitgangspunt dat het OPOV is samengesteld uit regionale organisaties (of regionale afdelingen van landelijke organisaties) met een achterban die De toelichting bij Wp2000 art. 3 1 luidt: "De voorwaarden garanderen een zekere mate van deskundigheid en representativiteit. De genoemde voorwaarden dragen hieraan bij omdat slechts die organisaties die structureel en op nationale of regionale schaal belangenbehartiging van reizigers in het openbaar vervoer uitoefenen in aanmerking komen. Het staat de concessieverlener vrij om zelf het aantal consumentenorganisaties te bepalen aan wie hij advies wil vragen. Wel komt het de kwaliteit van de adviezen ten goede indien hij hiertoe verscheidene consumentenorganisaties aanwijst."

3 een aantoonbaar belang heeft bij het openbaar vervoer in de provincie. Thans zijn de volgende organisaties vertegenwoordigd in het OPOV: ANWB Klaverblad ROVER Stichting Scholierenvervoer Zeeland Zeeuwse Vereniging van Kleine Kernen Elke deelnemende organisatie benoemt zelf een vertegenwoordiger in het OPOV en wijst ook een plaatsvervanger aan. Vanwege het feit dat van alle organisaties ROVER de organisatie is die qua doelstelling het meest betrokken is bij openbaar vervoer, die qua inspanningen zich het meest inzet als belangenbehartiger van de OV-reizigers en die qua praktische kennis het meeste afweet van het openbaar vervoer, geldt de afspraak dat ROVER met twee personen mag deelnemen aan de vergaderingen van het OPOV. Ook namens het Klaverblad nemen twee vertegenwoordigers deel aan het OPOV, d.w.z. 1 namens de gezamenlijke ouderenbonden in Zeeland en 1 namens de diverse gehandicaptenorganisaties. In het verleden is gepoogd ook de regionale afdelingen van de Fietsersbond en Veilig Verkeer Nederland en de Zeeuwse Milieu Federatie te doen toetreden. Dit is om uiteenlopende redenen niet gelukt. De afspraak is dat deze organisaties wel kunnen worden uitgenodigd of geconsulteerd wanneer er onderwerpen worden behandeld waarbij hun inbreng gewenst is. De benoeming door GS van nieuwe organisaties vindt plaats op voordracht van het OPOV. 5. Functie en positionering Het OPOV is een platform waarin regionale organisaties (of regionale afdelingen van landelijke organsiaties), die de belangen van consumenten in het openbaar vervoer in Zeeland vertegenwoordigen, samenkomen om informatie en adviesaanvragen van de concessieverlener of van de concessiehouder(s) met elkaar te bespreken en hierover gezamenlijke adviezen uit te brengen. Het OPOV beoogt een bundeling van de consumentenbelangen in het OV door het bijeenbrengen van de betrokken consumentenorganisaties; juist in dit gezamenlijk opereren ligt de kracht. Het OPOV brengt deze organisaties bijeen om onderling informatie uit wisselen en (zoveel mogelijk eensgezind) adviezen uit te brengen. Dit betreft gevraagde en ongevraagde adviezen aan de provincie Zeeland (als verlener van openbaar-vervoerconcessies) en aan de concessiehouders (de vervoerbedrijven die de concessie hebben verkregen en op basis daarvan het openbaar vervoer per bus verrichten). De adviezen kunnen ook betrekking hebben op andere vormen van collectief personenvervoer (zoals de Fast Ferry en de Treintaxi) en op de relatie tussen het regulier OV en door andere opdrachtgevers georganiseerde vervoerssystemen, zoals WMO-vervoer. Daarnaast wordt het OPOV door de provincie om advies gevraagd over: - het provinciale beleid m.b.t. de haltevoorzieningen - het communicatiebeleid en de promotie over het provinciale OV - het provinciale verkeers- en vervoersbeleid - de ontwikkelingen in het personenrailvervoer in Zeeland Het OPOV is een adviesorgaan voor het college van Gedeputeerde Staten van de provincie. Het is nadrukkelijk geen adviesorgaan voor individuele statenfracties of gemeenten. Maar als geheel Provinciale Staten of alle Zeeuwse gemeenten gezamenlijk het OPOV om advies vragen, zal het OPOV daar gevolg aan geven. Het OPOV is evenmin een klachtenbureau voor OV-reizigers of consumenten: een reiziger of consument moet zijn klachten melden aan de vervoerder/concessiehouder volgens de daarvoor opgestelde procedures. Wel heeft het OPOV recht op overzichtsinformatie over de bij concessiehouders ingediende klachten en de afhandeling daarvan. Het OPOV is ook geen belangengroep voor OV-reizigers of consumenten en dicht zichzelf dus geen lobby-functie toe richting de provincie als politiek bestuur: dit is voorbehouden aan de afzonderlijke ledenorganisaties van het platform. Het OPOV zoekt in principe nooit bewust de publiciteit: het OPOV mengt zich niet in politieke discussies; het OPOV streeft niet naar beïnvloeding van (de politiek via) de publieke opinie; het OPOV zal desgewenst of indien nodig zijn adviezen toelichten in Statencommissies en aan de pers; de enige reden waarom het OPOV zelf de publiciteit zal zoeken, is als het de indruk heeft dat zijn adviezen worden genegeerd, dan wel onjuist weergegeven; maar

4 ook dan zal het OPOV met een zekere terughoudendheid opereren, indachtig zijn onafhankelijke positie en zijn primaire rol als adviesorgaan via bundeling van consumentenorganisaties. Indien het OPOV de publiciteit zoekt, zal de voorzitter als woordvoerder namens het OPOV optreden of bij zijn ontstentenis de secretaris; in alle gevallen zal het OPOV de provincie hierover vooraf informeren. 6. Ondersteuning Het OPOV wordt ondersteund door: - een onafhankelijk voorzitter, niet betrokken bij het provinciebestuur of bij de concessiehouders of bij een van de ledenorganisaties van het OPOV; de benoeming van de voorzitter door GS vindt plaats op voordracht van het OPOV - een onafhankelijk secretaris, aan te wijzen door GS met instemming van de voorzitter van het OPOV De voorzitter fungeert als technisch voorzitter tijdens vergaderingen, hij vertegenwoordigt het OPOV tijdens gesprekken en op bijeenkomsten en fungeert als eerste woordvoerder namens het OPOV. De secretaris bereidt de vergaderingen voor, verzorgt de notulen, stelt een actielijst en adviezen op, verzendt stukken, schrijft brieven en mails, bewaakt afspraken, etc. Zijn functie vereist dat hij voldoende kennis heeft van openbaar vervoerbeleid om zaken inhoudelijk te verduidelijken voor OPOV-leden en om hen terzijde te staan bij het opstellen van onderbouwde adviezen. Verder verzorgt hij (of zijn bureau) ook het secretariaat voor het OPOV. De secretaris onderhoudt regelmatig contact met de provincie en de vervoerders om op de hoogte te blijven van de actuele ontwikkelingen ten aanzien van het openbaar vervoer. Ten behoeve van OPOV volgt de secretaris bepaalde verslagen (Provinciale Staten, Commissie, POV) en vakbladen (OV Magazine, Verkeerskunde) en informeert het OPOV over relevante zaken. 7. Werkwijze en overleg Het OPOV vergadert ongeveer achtmaal per jaar. De secretaris stelt in overleg met de voorzitter een agenda op, verzamelt de stukken en verzendt die tijdig aan de leden en de provincie. De vergaderingen zijn in principe openbaar maar het OPOV maakt haar vergaderingen niet actief bekend. Zoals gezegd: het OPOV beoogt geen publiciteit. De leden die deelnemen aan het overleg ondertekenen een presentielijst, welke de secretaris doet toekomen aan de provincie ten behoeve van de verstrekking van presentiegeld. Een ambtelijk vertegenwoordiger van de provincie woont alle vergaderingen van het OPOV bij en laat zich indien nodig bijstaan door inhoudelijk deskundige collega's: om vragen van het OPOV te kunnen beantwoorden, om zelf het OPOV actief over relevante zaken te informeren en om direct met eigen oren de mening van het OPOV over bepaalde zaken te vernemen. Uiteraard kan het voorkomen dat het OPOV zaken zonder de provincie erbij wil bespreken. De voorzitter van het OPOV wordt, indien hij dit noodzakelijk acht, in de gelegenheid gesteld mondeling overleg te voeren met de Gedeputeerde over actuele c.q. dringende aangelegenheden betreffende het OV. Omgekeerd kan ook de Gedeputeerde op zijn wens een delegatie van het OPOV uitnodigen voor een overleg. Van deze bilaterale overleggen wordt schriftelijk verslag opgesteld door de provincie. De secretaris stelt de notulen van de vergadering op en verspreidt deze na goedkeuring van de voorzitter ook naar een aantal externe partijen, waaronder de Statencommissie, het POVV en de vervoerders. De secretaris stelt de adviezen van het OPOV op en legt deze voor akkoord voor aan de voorzitter. Het OPOV streeft ernaar unanieme adviezen te geven, maar indien dit niet mogelijk is, wordt in het advies ook het minderheidsstandpunt weergegeven. Het OPOV streeft ernaar binnen een week na de vergadering schriftelijk advies uit te brengen aan de provincie. De provincie streeft ernaar binnen een maand een schriftelijke reactie aan het OPOV te zenden, conform de werkwijze met de vervoerders. Van de adviezen, die het OPOV uitbrengt aan concessiehouders, ontvangt de provincie altijd een afschrift.

5 8. Faciliteiten en financiële middelen De provincie stelt het OPOV vergaderruimte ter beschikking voor vergaderingen en overleggen. Uit de begrotingspost "Secretariaat OPOV" (2009: ) betaalt de provincie de kosten voor de inhuur van een onafhankelijk secretaris. Uit de begrotingspost "Consumentenparticipatie" (2009: ) worden de kosten gedekt voor het adequaat functioneren van het OPOV: - presentiegeld leden OPOV conform de daarvoor geldende provinciale regeling; - vergoeding voorzitter conform de hierover gemaakte afspraken tussen voorzitter en provincie; - onkosten van leden en voorzitter van het OPOV die samenhangen met een adequate uitvoering van hun taken, zoals de deelname aan werkbezoeken, externe bijeenkomsten, cursussen, congressen e.d. (na voorafgaand akkoord provincie); - kosten die nodig zijn voor het goed functioneren van het OPOV, zoals de vergoeding voor ondersteunende diensten van landelijke (kennis)organisaties als het OPC.