PAUL KERES BULLETIN. 37 e jaargang, no. 3 mei 2013

Transcriptie

1 PAUL KERES BULLETIN 37 e jaargang, no. 3 mei 2013 Hoe PK1 zich na 0 uit 6 overtuigend handhaafde Michel en Demre op dreef op Bevrijdingsdag Wie heeft er een medicijn tegen Bettmania? Toernooiverslagen Tata

2 CLUBBLAD SV PAUL KERES, UTRECHT voorzitter: Jan Jaap Janse secretaris: Jeroen Bollaart penningmeester: Jan Poppelaars intern wedstrijdleider: Simon Kronemeijer extern wedstrijdleider: Youri Gerritse PR-functionaris vacant redactie PKB: Colijn Wakkee materiaalcommissaris: Willem van de Fliert speelzaal: De Sjuut, Moutstraat speelavond: woensdag, aanmelden tot 19.30u speelronde begint om 19.45u homepage: Ereleden: Jan Poppelaars, Hans Sandbrink, Kees Vreeken Inhoud Van de redactie 3 Interne competitie 3 Geveld door Bettmania! 4 Snelschaken 7 Degradatieschaak van PK1 8 Mooiste gemiste kans 22 Foto's uit Estland 23 Leerzame verliespartijen (1) 24 Bevrijdingsdagtoernooi 25 Aankondiging OKU 29 Tata Taaiheid bij Tata 35 Foto's Tata 41 Externe competities 43 2

3 Van de redactie Colijn Wakkee De oproep uit het vorige PKB om meer foto's aan te leveren bleek niet aan dovemansoren gericht. Met dank ook aan René Olthof, die in Tallinn een bezoek bracht aan het Paul Keres Chess House, waar ook de foto op de voorkant is genomen. Winterse sferen, net als in de verslagen van Tata in dit nummer, en als je niet beter zou weten ook gezien het weer buiten de laatste tijd. Toch zit het seizoen er alweer bijna op; met helaas degradatie voor het derde, maar een ternauwernood behaald kampioenschap van PK2 en een net op tijd ingezette eindsprint van PK1 kunnen dat compenseren. Hoe PK1 dat deed is te volgen in dit nummer. Ook is hier het eerste deel van Antons drieluik over leerzame verliespartijen alsnog terug te vinden; de volgende edities stonden al in het vorige nummer. Een reden om dat er ook nog eens bij te pakken! Vergeet tenslotte niet dat we binnenkort ons 40 e OKU hebben, en alle hulp om dat ook op de nieuwe locatie weer tot een succes te maken, is welkom! Interne competitie Colijn Wakkee Met nog twee ronden te gaan gaat het tussen Niels Ondersteijn en Dirk Floor. Door de nederlaag van Niels tegen Wesley Vermeulen de 'Herbstmeister' die daarmee zijn eerste interne overwinning van 2013 behaalde is de spanning terug. De top 2 van vorig seizoen staat nu op 3 en 4. Wat niet onvermeld mag blijven is de reeks die Anton Rosmuller neerzette; achtereenvolgens gingen Michel Kerkhof, Niels, Peter Lombaers, Eric de Haan en Jan Jaap Janse eraf. Tussenstand bovenaan na 31 van de 33 ronden: Naam Pnt Prt Sal ks + = - Rat Ext TPR 1 Niels Ondersteijn Dirk Floor Peter Lombaers Gerben Veltkamp Jan Jaap Janse Wesley Vermeulen Demre Kerigan Wim van de Fliert Anton Rosmuller John Cornelisse Jaap van der Tuuk Simon Kronemeijer Eric de Haan Bert Both

4 Geveld door Jan Wiggerman. Bettmania! In mijn optiek is een van de meest originele spelers binnen Paul Keres ongetwijfeld Jan Bettman. Hoe zijn speelstijl te omschrijven? Een antwoord hierop is een lastig gegeven. Avontuurlijk? Overmoedig? Cor van Wijgerden zou eigenlijk een nieuw stappenboek moeten ontwikkelen, getiteld 'Stap 7. Hoe bestrijdt men Bettmania', want een partij tegen Jan houdt in dat het bord na een aantal zetten volkomen in brand staat en dat je aangewezen bent op je eigen kennis van het schaakspel. Dat zijn speelstijl moeilijk te bestrijden is blijkt wel uit de tussenstand Jan-Jan 2-1. Toch krijg ik altijd het gevoel dat er wel meer in heeft gezeten. Daarom daar een paar voorbeelden van. Jan Wiggerman Jan Bettman PK interne, Pf3!! Voorkomt 1...g5! 1...e6 2. d3 d5 3. g3 h5 4. Pbd2? Jammer dat je op zet 4 al weer terug moet komen op je oorspronkelijke plan...g5! 4...g5 5. e4 g4 6. Ph4 Le7 7. Pg2 e5 8. exd5 Dxd5 9. Pe4 f5 10. Pc3 Df7 11. De2 Pc6 12. Le3 h4 13. O-O-O h3 14. d4 Een zet als 14. Pe1 zou de boel mooi bij elkaar gehouden hebben, maar aangestoken door het avontuurlijke spel van mijn tegenstander wilde ik niet 4 achterblijven. Het idee is dat ik wil doorbreken over de d-lijn hxg2 15. Lxg2 e4 Maar deze zet had ik over het hoofd gezien. Ondertussen heeft de oplettende meeschuiverd kunnen constateren dat zwart van zijn eerste 14 zetten er 11 met een pion heeft gedaan. Bijna iedere schaker zou zich toch wel 2 keer achter de oren hebben gekrabd, maar niet Jan. En dit is nu juist zijn kracht. Je voelt op je theewater aan dat dingen niet kloppen en wilt dit afstraffen. Dat gaat dan meestal fout, omdat hij gewend is dit spel te spelen. Ondanks het witte stukoffer geeft de computer toch maar +1 voor de zwarten aan. Zijn koning staat wel wat op de tocht. 16. d5 Pe5 17. Db5+ Kf8 18. h3 gxh3 19. Lxh3 Lf6 20. Pe2 Pe7 21. Pf4 c6 22. dxc6 bxc6 23. Db4? Foutje, 23. Da4 was beter geweest.

5 23...Kg7? Gelukkig krijgt Jan het cadeautje niet uitgepakt. Met 23...Dxa2 24. Da3 gevolgd door zetten als...pd3+ zou het snel gebeurd zijn. 24. b3 a5 25. Da4 La6 26. Td6 Lb5 27. Da3 Lc4 28. Lc5 a4 29. bxc4 Er is chaos op het bord en dan neemt de chaos in je hoofd ook al toe. De volgende variant had ik wel gezien. De eerste drie zetten, dat is, maar daarna kwam ik om in niet te volgen varianten: 29. Txf6 Dxf6 30. Lxe7 Pd Kd2 Dd4 32. Pxd3 axb3. Een computer komt dan al snel met de volgende variant. Tja, als je dan thuis zit denk je al gauw, had ik het maar gespeeld! 33. Dd6 Dxd6 34. Lxd6 exd3 35. Le5+ Kg6 36. Lxh8 Ld5 37. Th2 Txa2 38. Kxd3 met gelijke stelling Pxc4 30. Pe6+ Kg8 31. Db4?? Ouch! Foutje bedankt! Inpakken en wegwezen. Totaal over het hoofd gezien dat mijn toren ook nog in staat. 31. Dxa4 Txa4 32. Td8+ De8 (32...Kh7 33. Lxf5#) 33. Txe8+ Kf7 34. Txh8 Lxh8 35. Pd8+ Kg6 36. Lf1 Txa2 37. Lxc4 Ta Kd2 Txh1 39. Lxe Pxd6 32. Pd4 Dc Da2 gaat ook snel. Nu krijg ik nog rommelkansjes. 33. Lxd6 Dxd4 34. Dxd4 Lxd4 35. Lxe7 Lxf2 De zwarte e-pion gaat alles beslissen. 36. Lh4 f4 37. Lf6 Txh3 38. Txh3 Kf7 Natuurlijk is het netter om hier op te geven, maar wit is al 2 keer terug gekomen uit verloren positie, dus kan het geen kwaad om te blijven proberen, maar Jan laat zich geen 3 e keer verrassen en speelt de rest mooi uit. 39. Le5 Lxg3 40. Th6 Tg8 41. Txc6 f3 42. Ld4 Lf Kd1 e3 44. Tf6+ Ke7 45. Lxe3 Td Ke1 Lg Kf1 Td1# 0-1 Dat het gelukkig niet alleen maar 'commer ende quel' is bewijst deze partij van vorig jaar Jan Wiggerman Jan Bettman PK interne, Pf3 Pf6 2. d4 b5 Het moge duidelijk zijn dat dit jaar de g-pion het voornaamste wapen was, vorig jaar was het de b-pion die dienst deed als verkenner. 3. Lg5 Pe4 4. Lf4 Lb7 5. Pfd2 g5 6. Pxe4 gxf4! 7. Pc5 Lc6 8. d5 e6 9. Dd4 Tg8 10. dxc6 Pxc6 11. Dxd7+ Met 11.Dc3 Lg7 was wit niet zoveel verder gekomen Dxd7 12. Pxd7 Kxd7 13. Pc3 a6 14. g3 b4 15. Pe4 Ke7 Gelijk qua materiaal, maar ik zou hier toch liever met de zwarten gespeeld hebben, de f-pion kan het witte spel redelijk vast leggen en het kost ook wel wat moeite om enigszins los te komen. 5

6 16. O-O-O Lh6 17. Kb1 Tad8 18. Lh3 Td4 19. Txd4 Pxd4 20. Te1 Td8 21. gxf4 Pxe2 Misschien niet de beste zet Lxf4 22. e3 Pf3 23. Th1 f5 22. f5 Td4 23. f6+ Kd8 24. f3 a5? Dit verliest het paard. 25. c3 bxc3 26. Txe2 Td Kc2 Tc Kd3 cxb2 29. Txb2 c5 30. Tc2 Td Ke2 Actiever is 31. Kc Th1 32. Pf2 Ta1 33. Pg4 Lf4 34. Pf2 Ld6 35. Pe4 Le5 Een andere variant is 35...Lxh2 36. Pxc5 Le5 37. Lxe6 fxe6 38. f7 Ke7 39. f8d+ Kxf8 40. Pd7+ waarbij wit het spel eenvoudiger maakt en zijn winstkansen behoudt. 36. Pxc5 Lxf6 37. Pb7+ Kd7 38. Pxa5 h5 39. Pc4 Kc6 40. Pe5+ Kb5 41. Pxf7 e5 Op dit moment zat ik al te dromen van mat op de a-lijn of zelf een mat midden op het bord met toren, paard en loper. 42. Pd6+ Kb4 43. Ld7 h4 44. Kf2 Beter is 44. Tb2+ Kc3 45. Tb3+ Kc2 46. Lf5+ Kc1 47. Pc4 Txa Ke1 e4 49. Lxe4 Ta1 en dat had ik min of meer gezien, maar ik zat maar met dat mat midden op het bord in het hoofd en hoe ik veilig mijn koning op d2 kon krijgen zonder vervelende schaakjes, vandaar het wat vruchteloze heenen-weer geschuif Td1 45. Tb2+ Kc3 46. Tb3+ Kd4 47. Pe4 47. Pf5+ wint meteen, want de zwarte toren gaat verloren Kc5 48. Tb5+ Kc4 49. Pe Ld8 48. Le6 Het net rond de zwarte koning zit nu strak en het is wachten op een foutje, maar het is voor wit niet makkelijk om verder te komen. Zwart kan iets dreigen met Th1. Daar staat tegenover dat wit met zijn toren matvelden heeft op b4, c4, d2, d3 en d La5 49. Ke2 Te Kf2 Ta1 51. Tb2 Le1+ Ik denk dat dit de uiteindelijke fout in de stelling is. Nu krijgt wit de mogelijkheid om met tempo de toren naar c2 te krijgen. 52. Ke2 La5 53. Tc2 Te Kf2 Ta1 55. Tc4+ Kd3 56. Pc De toren gaat verloren. 6

7 Snelschaken Jan Jaap Janse groep 1 rating NO HtH WV EdH TL XW JWG DvE MS JJJ Tot Niels Ondersteijn ,5 1 7,5 Hugo ten Hertog Wesley Vermeulen , ,5 Eric de Haan ,5 1 0,5 1 0,5 1 0,5 5 Tim Lammens Xander Wemmers , ,5 Jan Willem v/d Griendt David van Eekhout , ,5 3 Mark Smits , ,5 Jan Jaap Janse , ,5 1 2 gemiddelde 2266 groep 2 rating YJJ JN DK DvK GeV JC GiV PdB MW SB Tot Yme Jan Jellema ,5 0, Jesper Nederlof ,5 1 6,5 Demre Kerigan , ,5 David van Kerkhof Gerben Veltkamp , ,5 John Cornelisse , ,5 Gilbert Vrancken , ,5 Paul den Boer ,5 2,5 Mitchel Wallace , ,5 Stefan Blom ,5 0 0,5 gemiddelde 2122 groep 3 rating EV MK EvV PL FW AtH SK EvH Tot Erik Verlinde Michel Kerkhof Elmer van Veenendaal Peter Lombaers Frank Wilschut ,5 0,5 3 Albertus ten Hertog Simon Kronemeijer , ,5 Evert van Heel , ,5 gemiddelde 2039 groep 4 rating GH RD WvdF JS RB AR DdD GK Tot Ger Hageman Rolf Dijksterhuis , ,5 Wim v/d Fliert ,5 0,5 1 0, ,5 Jelmer Sminia , ,5 Roland Bes ,5 1 3,5 Anton Rosmuller , ,5 Dies de Dreu , ,5 Gosse Kaastra

8 Het degradatieschaak van PK1 Jan Breukelman Deel 1 Dit tweeluik is bedoeld als kijkje in de keuken bij Paul Keres 1 in het afgelopen seizoen. Deel 1 laat enkele partijen uit het eerste degradatieduel zien tegen Vianen, terwijl deel 2 het tweede beslissende duel tegen Amersfoort samenvat. Juist die duels in ronde 7 en 8 waren beslissend omdat de stand na ronde 6 er zo uitzag: 08. Vianen DVP 2 MP 22 BP 09. Amersfoort 1 MP 19 BP 10. Paul Keres 0 MP 22,5 BP Ik ga niet de wedstrijdverslagen zoals te vinden op onze website herkauwen, die heeft iedereen immers al kunnen lezen. Ik haal juist enkele kenmerkende partijen eruit die hopelijk een beeld geven op welke manier Paul Keres 1 zich door het seizoen geworsteld heeft en uiteindelijk toch met meer dan slechts hakken over de sloot handhaving heeft veiliggesteld. Naast het vermaak toch ook ter lering, want er zitten toch wel aardige dingen tussen, zo af en toe. Eerst de wedstrijd tegen Vianen. Onze topborden moeten het niet hebben van hun openingskennis. Bij Hugo uit zich dat nog het meest en zijn partij had op het oog een hoog koffiehuisschaakgehalte. J. Kooijmans Hugo ten Hertog PK1 Vianen/DVP, bord 1 1. e4 g6 2. d4 Lg7 3. Pc3 a6 4. f4 d5 5. e5!? h5 Zo gaat dat dus in de eerste klasse! Wacht maar tot zwarts tiende. 6. Pf3 Ph6 7. Ld3 Lf5 8. Le3 e6!? 9. O-O Pc6 10. b3 Lf8!? 11. Pe2 Pg4 12. Lc1 Lxd3 13. Dxd3 Pb4 14. Dd2 c5 15. h3 Ph6 16. La3 Da5 17. Lb2 Db6 18. c4 Td Pf5 19. a3 Pc6 20. cxd5 exd5 21. e6 ziet er link uit, vandaar dat Hugo met een stuk op d5 terug wil slaan. Dat is echter ook niet geheel zonder gevaar. 19. a3 Pc6 20. cxd5 Txd5 21. Pc3 Td8 22. d5 Lg7 23. De2? De witspeler had zichzelf een plezier kunnen doen door...pd4 te ontkrachten met een tegenpenning: 23. Df2! Pd4 24. Pxd4 cxd4 25. b4! exd5 26. Pe2 met een duidelijke plus Pd4 24. Pxd4 cxd4 25. Pa4 Da7? De vraag is wat er tegen is op 25...Dxb3 gevolgd door Dxd dxe6 fxe6? Een damzet die niet op het schaakbord thuishoort. Juist bij ons edel spelletje mag je zo n boem 8

9 negeren met 26...b5! 27. Dc4 Td5 28. Tad1? Na het door Hugo aangegeven 28. Dc8+ Ke7 29. Dc7+ Td7 30. Db6 +- heeft zwart een probleem over de c- lijn. Nu kan Hugo met gezonde zetten de tijdnood halen terwijl zijn stelling alleen maar beter wordt Pf5 29. Dc8+ Ke7 30. Dc7+ Td7 31. Dc4 Thd8 32. Db4+ Kf7 33. Pb6 d3 34. Kh2 Lf8 35. Da5 Pe3 36. Pxd7 Txd7 37. Da4 b5 38. De4 Pxf Txf1 d2 40. Td1 Df2 De 40 gehaald en een gewonnen stelling over. 41. a4 Lh6 42. Lc3 Lxf Kh1 Dg3 44. Kg1 Kg7 45. Dc6 Tf7 0-1 Bij Xander zat het ook niet mee. Terwijl hij zich s ochtends nog over de Wolga had gebogen, had zijn tegenstander recentelijk besloten het Nimzo-Indisch op te pakken. Ondanks het met vuur gespeelde 4. f3!? kwam er een zeer solide zwarte opstelling die erg lastig te kraken lijkt. Met 13. dxc5? maakt wit een ruïne van zijn eigen structuur, niet bepaald zoals van een meester verwacht mag worden. In het vervolg gaat zwart te omzichtig te werk en blundert tot tweemaal toe in bijzonder goede stelling. Een doorgewinterde rat heeft zijn valse ogen dan al op het einddoel gevestigd. Xander Wemmers F. Lommers PK1 Vianen/DVP, bord 2 1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. f3 O-O 5. a3 Lxc3+ 6. bxc3 b6 7. e4 Pe8 Uitermate solide en goede verdedigende profylaxe. Wit moet het van zijn koningsaanval hebben, terwijl zwart met Pc6-a5 en La6 gevolgd door d6 of d5 de witte structuur opblaast. Dan helpt het erg als wit geen aanknopingspunt op f6 heeft. Voor een idee van wits aanvalspotentieel in combinatie met een gepend zwart paard, zie Kotov- Keres Budapest Kandidaten 1950 (14) met een prachtige paardmanoeuvre. 8. Ld3 Pc6 9. Ph3 De volgende ronde tegen Amersfoort (degradatieduel 2) kreeg Xander hetzelfde voor de kiezen. Toen ging zwart verder met 9...d6 10. Le3 e5 11. Pf2 f5 12. exf5 Lxf5 13. Pe4 Dd7 14. O-O Pf6 15. Pg3 Lxd3 16. Dxd3 Tae8 en zwart heeft de gezondere structuur. 9...La6 10. Lg5 Het is de vraag of deze loperuitval nu handig is en de vraag stellen is hem eigenlijk e5 Pa5 11. De2 f6 12. O-O c5 13. Le3 Tc8 14. Tac1 d5 15. Pf4 Pc7 mit Ausgleich (Topalov-Leko finale Dortmund Kandidaten 2002 (4)) f6 11. Lh4 Pa5 12. De2 c5 13. dxc5? Zo moet het natuurlijk niet: wit moet 9

10 het van e4-e5 hebben, anders kan zwart ongestoord zijn gang gaan tegen c4. Nu smijt wit zelf zijn structuur kapot. 13. e5 Tc8 14. Tc1 (14. Dc2 h6! en...g5 in combinatie met damevleugelactie is wel degelijk een dreiging) 14...cxd4 15. cxd4 Pb3 16. Lxh7+ Kxh7 (16...Kh8 17. Lb1! is het soort spel waar wit voor gaat in deze variant) 17. Dc2+ Kg8 18. Dxb3 Dc7 19. O-O Lxc4 met een partij voor de boeg Pb3 14. Td1 Pxc5 15. Lb1 d5!? Zowel 15...Dc7 als 15...e5 lag meer voor de hand, nu geeft zwart nog een pion. 16. exd5 e5 17. f4 e4! 18. O-O Pd6 Td1 Dc6 24. g4!? Pd6 25. Lg3 Welke diagonaal zou u willen openen? 25...f5? 25...e Kg1 Pde4 en de stukken kunnen in de doos, de loper op a6 komt er nog even achter staan. 26. Td4 Pe6 27. Tdd1 Pc5 28. Kg1 Kh8? 29. Pg5 Pd3 30. gxf5 Dc Tf2 Pxf2 Dit zijn het soort zetten waar de witspeler op hoopt Pxf5 en wit is meer dan welkom op e4 te pakken. 32. Lxf2 e3 33. Le1 Het mag duidelijk zijn dat dit niet de manier is om de Nimzo te bestrijden, zwart heeft in deze stelling alle troeven in handen en kan rustig de damevleugel op gaan peuzelen. 19. La2 Dd7 Ook 19...Tc8 gevolgd door Pa4 komt in aanmerking. 20. Tb1 Tfe8 Traag verbetert zwart zijn stelling Da4 en het eerder genoemde Tac8 zouden er wat meer vaart achter gezet hebben. 21. Kh1 Pf5 22. Le1? Dxd5! Dxf5?? 33...Pe4! 34. Td5 Dxd5 35. Dh5 Pf6 36. Dxe8+ Pxe8 37. cxd5 Pd Txd6 Dxf4?? 35. Dh5 Df5 36. Pf

11 De partij van Peter is eigenaardig. Wit vermijdt de hoofdvarianten van de Mieses door 8. c4 uit te stellen, maar even later zit er toch een vrij normaal Schots middenspel aan te komen. Op het moment dat zwart zijn normale breekzet d5 doorvoert, gaat er bij wit iets mis en in een paar zetten gaat het van kwaad tot erger. D. Kerstens Peter Lombaers PK1 Vianen/DVP, bord 3 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pxc6 bxc6 6. e5 De7 7. De2 Pd5 8. Pd2!? a5 9. De4 De6 9...Pb4! lijkt de zet die profiteert van het uitblijven van 8. c4. Door de dreiging...d5 heeft wit een probleem op c Le2 g6 11. O-O Lg7 12. c4 Pb6 Het paard omspelen naar f5 ziet er ook aardig uit, of zelfs Pb4!? om richting c5 te gaan. Met het gespeelde is uiteraard niets mis. 13. f4 La6 14. b3 O-O 15. Te1 Peter geeft zelf aan dat wit op f5 moet aansturen en inderdaad ziet 15. Lb2 d5 16. f5! gxf5 17. Dxf5 dxc4 18. Df2 Lxe5 19. Lxe5 Dxe5 20. Tae1 Dg7 21. Pe4 er speelbaar uit d5 16. cxd5? Een atypische zet die zwarts dubbelpion oplost cxd5 17. Dd4 Pd7 18. La3? Pxe5! 19. fxe5 Lxe5 20. Dh4? 20. Df2 Lxa1 21. Lxf8 Txf8 22. Lxa6 Ld4! 23. Dxd4 Dxe Lf1 geeft zwart het betere spel, maar wit kan tenminste nog meedoen Lxe2? Ook niet nauwkeurig. Het geforceerde 20...Lxa1 21. Lxa6 Db Kh1 Lf6 23. Df4 Dxa6 24. Lxf8 Txf8 25. Dxc7 Tc8 + biedt wit geen enkele tegenkans. 21. Tac1 Lf6 22. Df2 Tfe8 23. Pf3? 23. Pf1! met de dubbele dreiging Pg3 en Txe2 en zwart mag het bewijzen, doe mij maar zo n zwartveldige loper Db6 24. Lc5 Da6 -+ Nu zou wit dus graag beschikken over 25. Pf1-e Pd4 Ld3 26. Ted1? Lg5 27. Pf3 Lf4 28. Tc3 Le2 29. Txd5 De6 30. Td2 Lxf3 31. Txf3 De Df1 Dxf Kxf1 Lxd2 0-1 Paul mocht aantreden tegen de beste van de tegenstanders en kwam in een Siciliaan niet tot sprankelend aanvalsspel, maar verzandde in het eindspel. Hoewel zwart een licht voordeel had gedurende dat gehele eindspel, brachten de ongelijke lopers 11

12 uitkomst en werd een belangrijk halfje veiliggesteld. Paul Hommerson R. Odendahl PK1 Vianen/DVP, bord 6 1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 Ld7 6. Lg5 e6 7. Dd2 a6 8. O-O-O h6 9. Le3 Deze terugtocht maakt het zwart gemakkelijk. Er zijn heel wat partijen gespeeld met: 9. Lxf6 Dxf6 10. f4 Pc6 11. Pf3 Dd8 9...Pg4 10.f4 Pxe3 11.Dxe3 Pc6 12. Pf3 Het verschil met de andere variant is dat wit nu in feite vanuit die stelling 12. Dd2-e3 speelt, terwijl er een ruime hoeveelheid alternatieven bestaat waarvan sommige zwart meer onder druk zetten (12. Lc4; Kb1; g4; h4; f5) Da5 13. f5 O-O-O 14. Lc4 Dc5 Zwart stuurt aan op het eindspel, waarin hij hoopt te profiteren van de zwartveldige loper meer. Eerst 14...Le7 was ook goed mogelijk. 15. Dxc5 dxc5 16. e5 b5 17. fxe6 fxe6 18. Le2 Le7 19. a4 Pa7! 20. Pe4 Lc6 21. Pd6+ Kc7 22. b4!? Lxf3 23. Lxf3 cxb4 24. axb5 Ik zat naast Paul en zag dit aan en vroeg me af of zwart 24...a5!? kon proberen, omdat pakken op b5 me te remiseachtig leek. Ook dan echter heeft wit voldoende tegenspel met 25. The1 Kb6 26. Pc4+ Kxb5 27. Pd6+ Kb6 28. Pc Pxb5 25. Pxb5+ axb5 26. Txd8 Txd8 27. Td1 Lg Kb2 Txd1 29. Lxd1 Lf4 Nu haalt wit de beide b-pionnen op en is de remise eenvoudig. Wellicht was 29...Kc6 30. Kb3 Ld2! een poging waard om het wat spannender te houden, alhoewel wit dat ook moet kunnen keepen. 30. Kb3 Lxe5 31. Kxb4 Lxh2 32. Kxb5 Kd6 33. Kc4 Ke5 34. Lg4 g6 35. Kd3 h5 36. Lf3 Kf4 37. Lc6 g5 38. c4 Lg1 39. Ke2 Lb6 40. Lf3 h4 41. Lc6 g4 42. Ld7 e5 43. Lc8 Nu is het een kwestie van de pion op g4 niet meer loslaten e4 44. Kf1 e3 45. Ld7 Lc5 46. Lc8 Kg3 47. Ld7 h3 48. gxh3 Kxh3 49. Lc8 Kg3 50. Ld7 Kf4 51. Ke2 g3 52. Lh3 Ke4 53. Lg2+ Kd4 ½-½ De tegenstander van Jan Jaap had een passieve ruildag voor ogen, maar daar gaat Jan Jaap nooit lang in mee. Het correcte 15. Pxf7! wordt uit de mouw geschud, wat de boel op scherp zet. Zo n zet dient wel gevolgd te worden door het vasthouden van het initiatief. Daar hoef je Jan Jaap dus niets over uit te leggen. De aanval wordt soepel voortgezet en bekroond met mat, terwijl het zwarte paard van arren moede weer naar zijn stal is teruggekeerd. 12

13 J.J. Janse D. Schockenbäumer PK1 Vianen/DVP, bord 8 1. d4 Pf6 2. Lg5 e6 3. e4 h6 4. Lxf6 Dxf6 5. Pf3 b6 6. Ld3 La6? Normaal is iets als 6...Lb7 7. Pbd2 g6 8. De2 Lg7 9. c3 De7 10. e5 d6 11. O-O Pd7 12. Le4 Lxe4 13. Dxe4 d5 14. De2 O-O 15. a4 c5. 7. O-O Lxd3 8. Dxd3 Le7 9. Pc3 O-O 10. Tae1 Lb4 Tekenend voor zwarts openingsspel dat gericht is op geruil. Het valt op hoe weinig zwart in het centrum kan uitrichten. 11. Te3 Lxc3 12. Dxc3 Tc8 13. Pe5 d6 14. Tf3 Dh4 15. Pxf7 Pd7 16. Te1 De7 17. e5 Tf8 18. Dc6! 18...d5 19. c4 Tae8 20. Pxh6+! De rest behoeft geen commentaar: aanschouw uw voorzitter! 20...gxh6 21. Tg3+ Kh8 22. cxd5 Pb8 23. Dc1! Kh7? 24. Th3 Dg7 25. Te4 exd5 26. Tg4 Dxg4 27. Dxh Het werd uiteindelijk 6½-3½ en daarmee was de eerste stap gezet. Bovendien kregen we de geur van Matchpunten weer in de neus. Deel 2 In een klassieke Steinitz met tegengestelde rokades gaat Hugo wat langzaam te werk met 11.Kb1 in plaats van Kasparov s 11.h4 en het hippe 11.Df2. Zwart verbetert rustig zijn stelling en juist wanneer een algehele ruil met remiseeindspel onvermijdelijk lijkt, gooit Hugo het bord in de fik. Hoewel het lijkt dat zwart zich niet gek laat maken, produceert hij een uiterst beroerde 25 e waar Hugo in tijdnood dankbaar gebruik van maakt. Hugo ten Hertog M. Sadler Amersfoort 1 PK1, bord 1 1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 Pf6 4. e5 Pfd7 5. f4 c5 6. Pf3 Pc6 7. Le3 cxd4 8. Pxd4 Lc5 9. Dd2 O-O 10. O-O-O a6 11. Kb1 Een nogal rustige zet ten opzichte van de directe aanvalsvarianten met 11. h4 en 11. Df2, maar dat heb ik hierboven al gezegd Lxd4 12. Lxd4 b5 13. De3 b Dc7 14. Ld3 Pxd4 15. Dxd4 Tb8 16. Pe2 b4 17. De3 Pc5 is ook wel gespeeld, maar dit is eigenlijk veel directer en logischer. 14. Pa4 a5 De eerste nieuwe zet, veelal gaat zwart verder met Da5 (al dan niet na de ruil op d4). Daarentegen, wit is met zijn koningsaanval nog niet begonnen en dit is een logische opstomer. 15. g4 Dc7 16. Ld3 Pxd4 17. Dxd4 Lb La6 en massale stukkenruil op c5 lijkt mij ook goed speelbaar, maar zwart heeft nog geen 13

14 behoefte aan al dat geruil. 18. The1 Tfc8 Een lastig moment voor wit. Zwart kan zijn druk op de stelling vergroten met Lc6 of La6 en heeft e5 voldoende aangevallen om niet bang te hoeven zijn voor pionopstoten. Bovendien garandeert de half-open c-lijn hem voldoende tegenspel in het eindspel. Hugo kiest voor de aanval in plaats van een tamme allesruil en remise. 19. Te3!? 19. f5 La6 20. Te2 (20. Df2 Lxd3 21. cxd3 b3! 22. axb3 Db7) Lxd3 21. Txd3 Ta6 22. b3 Tc6 23. Tdd2= 19...La6! 20. Th3 Lxd3!? Hier kan zwart gebruik maken van de rook lift met 20...Lb5! 21. b3 (21. Lxh7+? Kf8 22. b3 Lxa4 23. bxa4 g6 24. Td2 Db6 en wit heeft een probleem) Lxa4 22. bxa4 g6 23. Df2 Dd8 24. Tf1 Df8! 25. Dh4 Dg7 26. De7 Pc5 en wit moet hopen dat hij voldoende actieve compensatie heeft. 21. Dxd3 g6 22. Tc1 Dd8! 22...Dc6 23. b3 Pc5 24. Dg3 Pxa4 25. bxa4 Dc4 26. f5 exf5 27. Dh4 h5 28. gxf5 Dxh4 29. Txh4 leidt tot niets. 23. De3 Tc4 In deze stelling heeft wit moeite zijn stukken samen te laten werken en bovendien last van de hangende pionnen op de 4 e rij. Wanneer zwart er voldoende in slaagt een witte aanval af te weren (bijvoorbeeld weer met Df8-g7) kan hij met Tac8 en Te4 het wit zeer lastig maken. Bovendien is...g5! een lastige positionele dreiging. Of Hugo dit allemaal dacht, of vooral "Hup, de beuk erin" weet ik niet, maar zijn volgende aanval had niet mogen doorslaan. 24. f5? Txg4 25. f Df8? Trouwe lezers van de verslagen op de website van Paul Keres weten het al: zwart had hier met 25...h5! de witte aanval dood kunnen slaan. Een moment van verslapping en Hugo slaat toe. 26. Th6! Pxe5 27. Dh3 g5 28. Txh7 Th4 29. Txh4 gxh4 30. Tg1+ Pg6 De rollen zijn omgedraaid: zwart moet machteloos toezien hoe er op de h-lijn een batterij gevormd wordt. 31. Dxh4 Td8 32. Dh5 d4 33. Pb6 a4 34. Tg3 d3 35. cxd3 De8 36. Th

15 Peter had zijn dag niet en was na 23 zetten klaar. Eigenlijk is daar een enkele passieve paardzet voor aan te wijzen, die maakt dat de daaropvolgende damevleugelactie van zwart wit in de kaart speelt. J. Bügel Peter Lombaers Amersfoort 1 PK1, bord 2 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Pc3 Pf6 4. d4 exd4 5. Pd5 Le7 6. Lc d6 8. Pxd4 Pe5!? Of 8...Pxd5 9. Lxd5 Pxd4 10. Dxd4 Lf6 11. Dd3 Te8 12. c3 De7 13. Lf4 Tb8 14. Tfe1 Le6 en de muziek is er wel uit. 9. Lb3 Pxd5 10. exd5 Lf6 11. f4 Pd7 Het kan actiever: 11...Lg4! 12. Dd2 Pg6 (12...Pd7 13. h3 Lxd Dxd4 Lf5 15. Te1 Df6 16. Dxf6 Pxf6 17. Ld2 ziet er ook tam uit, maar geeft wit wel het loperpaar) 13. h3 Lc8 (13...Ld7 14. Pe6!) 14. Dd3 c5! 15. dxc6 bxc6 16. Le3 Dc7 met prima spel voor zwart. 12. c3 Te8 13. Lc2 c5 14. Pe Pf8? Dit lijkt me toch een minder fraai veld dan c5. Bovendien is het zaak dat zwart op de damevleugel actie onderneemt om zo de komende koningsvleugelaanval van wit te pareren. Dat gaat niet goed met zo'n passieve knol c4! 15. Pg3 b5 en zwart heeft aanknopingspunten op d5 en c Pg3 b5 16. Df3 La6!? 17. Ld2 b4 18. Tfe1 bxc3 19. Lxc3 Staat het paard nu op d7 dan kan zwart met Ld4+, gevolgd door Db6 alsnog zijn stelling activeren. Na de volgende ruil wordt het pijnlijk duidelijk waarom zo'n paard op f8 niet handig staat Lxc3 20. Dxc3 Db6? 21. Ph5 f6 22. Dg3 Db7?? 23. Pxf Paul is de eindspelvirtuoos van het eerste. Eigenlijk zijn daar maar twee aanwijsbare redenen voor: Paul is dr. en heeft het boek Endgame Manual van Dvoretsky. Desondanks komt hij vaak in eindspelen terecht en weet hij nogal eens een remise-eindspel te winnen, terwijl een mindere stelling gekeept wordt. Tegen de teamcaptain van Amersfoort Bram krijgt Paul de gelegenheid aan te tonen waarom een loper op de kleur van zijn eigen pionnen slecht is. Bram verdedigt echter stoïcijns en dwingt wat ongeduld af bij Paul, die op het einde have en goed in de weegschaal kwakt, maar aan het eind toch het punt opstrijkt met zijn toreneindspelbegrip. Leerzaam eindspelmateriaal! B. van den Berg Paul Hommerson Amersfoort 1 PK1, bord 4 1. e4 c5 2. c3 Pf6 3. e5 Pd5 4. d4 cxd4 5. cxd4 e6 6. Pf3 d6 7. a3 Een tamme variant ten opzichte van 15

16 de hoofdvariant 7. Lc4 die zoals ook in deze partij blijkt zwart niet echt voor problemen stelt. 7...Ld7 8. Ld3 Lc6 9. O-O Pd7 10. b4 a6 11. Te1 Tc8 12. Lb2 P7b6 13. Pbd2 We volgen nog altijd de modelpartij Cuartas - de Haan (Sitges, 2007), waarin zwart na 13...Pa4 14. Db3 Pf4 15. Lf1 Pxb2 16. Dxb2 dxe5 17. dxe5 ook geen problemen had Pf4 14. Lf1 La4 15. Db1 Lc2 16. Da2 Ld3 17. Db3 Lc2 18. Da2 Ld3 19. Db3 Zo ambitieus is deze openingsopstelling dus. Paul denkt: bekijk het maar Lxf1 20. Kxf1 dxe5! 21. Pxe5 Vanaf nu gaat het bergafwaarts voor wit, die een eindspel in moet met een beduidend slechtere loper. 21. g3 e4 (21...Pfd5 22. dxe5 Le7) 22. Pe5 Pfd5 23. Pxe4 en wit heeft dankzij actieve stukken en veld c5 voldoende spel Dd5 22. Dxd5 Pfxd5 23. Tac1 Le7 24. Txc8+ Pxc8 25. Pe4 f6 Dat is het voordeel van dameruil en een stel torens, nu kan zwart zich...f6 veroorloven. 26. Pd3 b6 27. Tc1 Kd7 28. g3 Pd6 29. Pxd6 Lxd6 30. Ke2 g5! 31. Pe f5!? Weliswaar op de goede kleur, maar ik verwachtte eerst h5-h4-hxg3-th2 en dan eens verder kijken, het gat op e5 kan vroeg of laat van belang zijn. Noem het een eerste teken van ongeduld Ta8 met het idee a5 bxa5 Txa5 is het niet, omdat wit met Ta1 en a4 zijn pion dankbaar op de goede kleur zet. 32. Pf3 g4 33. Pd2 Wit gaat niet in op 33. Pe5+, terwijl ik denk dat dat genoeg is voor remise. 33. Pe5+ Lxe5 34. dxe5 f4 35. Ld4 h5 36. Kd3 Tf8 37. Th1! en hoe komt zwart verder? 37...h4 (37...Kc6 38. Tc1+ Kb5 39. Ke4 fxg3 40. hxg3 Tf3 41. a4+! en e6 valt) 38. gxh4 Th8 39. f3 gxf3 40. Lf2= h5 34. Pc4 Tc8? Gespeeld op intuïtie, na ruil van de toren en loper is het paard toch zeker superieur genoeg voor winst? Mijns inziens maakt 35. Pe5+! nu remise, zij het met een afzichtelijke loper. Beter was 34...b5! 35. Pe5+ (35. Pd2!? en zwart moet misschien even anticiperen op Pb3-c5 met Pb6(-c4), bovendien lijkt torenruil me wel een dreiging als zowel de lopers als de paarden op het bord blijven) Lxe5 36. dxe5 Pb6 (dit is het cruciale verschil met de variant op zet 33: daar houdt Ld4 de paardmanoeuvre naar c4 tegen.) 37. Td1+ Kc7 38. Lc3 Pc4 39. a4 Kc6=+ (en vooral niet 39...bxa4 40.Td6!=). 35. Kd3 35. Pe5+ Lxe5 36. Txc8 Kxc8 37. dxe5 Kd7 38. Kd3 Kc6 39. Kc4 Nu is het lastig een concreet 16

17 aanvalsplan voor zwart te verzinnen, omdat er geen aanvalsroute is tussen alle pionnen door (denk aan 47. Pg2!! in Karpov- Kasparov WK 1984 (9)). Behalve...b6-b5+ is het enige zinnige plan wat ik kan verzinnen Pe7-g6-h8-f7 om via g5 naar f3 te kunnen. Speelt wit bijtijds de loper naar f4, dan is er niets aan de hand aangezien zo'n knol geen tempo kan verliezen. Dus 39...b Kd4 Pb6 41. Lc1 Pc4 42. a4 en nu is 43. a5 toch echt een dreiging. Afzichtelijk betonschaak, maar wel genoeg voor een halfje a5 43. axb5+ Kxb5 44. bxa5 Pxa5 45. Ke3 Kc5 46. f4! en bij goed spel zie ik zwart dit niet winnen, in ieder geval niet met: 46...gxf3 47. Kxf3 Pc4 48. Kf4 Kd5 49. Kg5 Pxe5 50. Kxh Tc6 36.Th1 Pf6 37.Pd2 Pe4!? Praktisch gezien misschien nog wel de beste poging: de toren kan naar f3 en de koning opstomen naar d5, maar ja, het kost wel een pion. 38. Pxe4 fxe Kd2 Lf8 40. Te1 Lh Kd1 Tc8 42. Txe4 Tf8 43. Ke2 43. d5! had de loper een glimlach bezorgd na al zijn droefenis: 43...exd5 44. Te5 Txf2 45. Txd5+ Kc6 46. Txh5 Txb2 47. Txh6+ Kb5 48. Th4 Ka4 49. Txg4 Txh2 50. Tg6= Tf3 44. Ke1 Tb3 45.Te2 Td3? Hier moet de koning mee komen doen, terwijl de witte toren de toegang tot e5 wordt ontzegd, dus Kd6 en Lg Tc2? 46. Te5 h4 47. Th5 hxg3 48. hxg3 Ld Ke2 Tb3 50. Kxd2 Txb Ke3= 46...Lf8 47. Lc3 Kd6 48. a4 Kd5 49. Ke2 Tf3 50. h3 b5 51. hxg4 hxg4 52. a5 Tf7 53. Ld2 Tf3? 54. Tc8 Kxd4 55. Tc6? 55.Ta8! en wit gaat ook de pion op a6 pakken, terwijl de zwarte toren nog een beurt moet passen Tb3 56.Txa6? Paul was hier volgens mij wel degelijk in tijdnood, maar Bram had iets van drie kwartier, maar ja, ook al meer dan driekwart liter bier. Wit gaat onverdroten verder, terwijl na 56.Txe6 er vervelend Tg6 dreigt Tb2 57. Ta7? Lxb4 58. Td7+ Kc5 59. a6 Ta2? Inderdaad, 59...Txd2+ is het niet, maar je mag ook stukken pakken zonder dat het schaak is. 60. a7 Lxd2 61. Txd2 Txa7 62. Td8 b4 63. Tg8 Ta2+? 63...b3 is de voor de hand liggende en betere zet. 64. Kd3 Txf2 65. Tg5+ Tf5 66. Txg4 Td Kc2 Td4 68. Tg8 Kd5 En ja hoor, via wat omzwervingen zijn we er weer: een toreneindspel met een pion meer. Dat gaat Paul dus winnen, omdat hij wel dat boek heeft en Brammetje natuurlijk niet. 69. Kb3 Ke5 Inderdaad niet 69...Ke4 70. Tg4+! Ke3 71. Txd4 Kxd4 72. Kb4= (het enige waar wit op moet letten is dat hij bij een pionnenrace Kb3 Kd3 inlast om zwart niet met schaak te laten promoveren). 17

18 70. g4 Dit eindspel is remise en wel door de ongelukkige stand van de zwarte stukken, die nog het beste geïllustreerd wordt aan de hand van onderstaande variant B.2. Wit moet daarbij wel besef hebben van het grondbeginsel korte vs. lange kant, wat juist hier een belangrijke rol speelt door de witte koning die aan b4 kleeft. Neem in gedachten deze stelling: Analysediagram Zwart kan nu geen progressie maken, omdat de verdedigende koning aan de korte kant staat en de toren aan de lange kant: de toren heeft voldoende ruimte voor zijdelingse schaaks. Schuiven we alles behalve de witte toren één veld richting damevleugel op, dan staat de toren aan de korte kant en heeft wit onvoldoende beweegruimte: 1. Ta3+ Kc2 2. Ta2+ Kb3 en 18 zwart komt verder. Wit mag in de partijstelling dus alleen pionnen ruilen als zijn koning voldoende dichtbij is (komt deze voor de pion, dan hebben we de Philidor remisestelling) en de toren voldoende schaakruimte heeft. Daarnaast zijn er andere bijzondere remisewendingen die aan bod komen in onderstaande varianten die hopelijk duidelijk maken hoe wit profiteert van de zwarte stukkenstand. Hierbij gaan we uit van het directe 70. Tb8! wat ook voor de hand lag en voldoende is voor remise omdat de zijvarianten talrijker zijn en zo het besef groeit hoe wit dit moet keepen Td3+? (70...Tg4? 71. Txb4 Txg Kc2 en de koning komt voor de e-pion) 71. Kxb4 Txg3 72. Kc4 Ke4 73. Th8! De toren moet naar de h-lijn om de koning lastig te vallen, 73. Tb1 e5 72. Th1! is ook voldoende voor remise, maar iets anders niet! Bijvoorbeeld 73. Te8? e5 74. Th8 Ke3 75. Th1 e4 en de witte toren heeft te weinig actieradius e Th1 A Kf3 75. Kd5 e4 76. Kd4 e3 77. Kd3 e2 78. Kd2= B Kf4 75. Th4+!! Iedere andere zet verliest! (Voorbeeld: 75. Tf1+ Tf3 76. Th1 e4 77. Th4+ Ke3 78. Kc3 Tg3! Dit tempo-verlies is uitermate leerzaam. 79. Kc2 Tg8 80. Th3+ Kf2 81. Th2+ Tg2 82. Th1 Ke2! 83. Td1 Tf2 84. Ta1 Tf1 85. Ta2 e3 86. Ta8 Tf3 87. Th8 Ke1 88. Th1+ Tf1 89. Th3 e2 90. Th2 Tf8 en met de toren

19 aan de korte kant verliest het altijd, omdat de zijdelingse schaakjes opraken) Tg4 76. Th1 Kf Kd5 e4 78. Kd4= 70...Ke4! A. 71. Tf8? Td Kxb4 Txg3 en nu komt wit te laat: 73. Kc4 e5 74. Tf1 Th3!! De enige winnende: zwart moet Th1 eruit halen om niet in één van de vorige varianten terecht te komen. 75. Te1+ Kf4 76. Tf1+ Tf3 77. Th1 e4 78. Th4+ Ke3 79. Kc3 Tg3! 80. Kc2 Tg8 en analoog aan bovenstaande variant B. B. 71. Tb5? e5? 72. g4 Kf4 73. g5 Kf5 74. Kc2! Tg4 75. Kd2= Kf3? 72. Te5 Te4 73. Tg5 e5 74. g4! Kg3 75. Ka4 Kh4 76. Tg8 Txg4 77. Te8 Te4 78. Tg8 en remise! Td3+! 72. Kxb4 (72. Kc2 b3+! 73. Txb3 Txb3 74. Kxb3 Kf3) Txg3 en wit bereikt weer niet op tijd de gewenste opstelling met de toren op de h-lijn. C. 71. Te8? e5 (71...Kf5? 72. Tf8+ Kg4 73. Tg8+ Kf3 74. Tg5! Tg4 75. Te5 Te4 76. Tg5 e5 77. g4! en en op dezelfde manier als onder B.2 remise) 72. g4 Kf4 73. g5 Kf5 74. g6 Tg4 75. g7 Txg7 en zwart wint net als in de partij. D. 71. Tg8? e5 72. Tg5 (72. g4 Kd3 73. g5 Td6! en na ophalen van de g-pion wint zwart, of 74.g6 e4 75.g7 Td7!) Td6! maakt veld d4 vrij voor de koning. 73. Kxb4 Kd4 74. Kb3 Tc6! 75. Tg8 e4 76. Td8+ Ke3 en zwart haalt de g-pion op met de toren, terwijl na 76. g5 e3 de e-pion altijd sneller is dan de g- pion. E. 71. g4! Kf4 72. Te8 e5 73. Tg8 Te4 (73...e4 74. g5 e3 75. g6 e2 76. Tf8+ Ke3 77. g7 e1d 78. Te8+ Te4 79. Txe4+ Kxe4 80. g8d=) 74. Tg7 Kg3 75. Tg5! en we zijn weer bij B Ke5 72. Tb5+! Kf4 73. g5 e5 74. g6 Kf5 75. g7 Tg4 76. Tb7! Kf6 77. Txb4 Txg7 78. Kc3= 70...Kf4 71.g5?? Kf5 72. g6 Tg4 73. g7 Kf6 74. Te8 Txg7 75. Kxb4 Tc7 De koning wordt afgehouden aan de lange kant en het is theoretisch gewonnen, zwart kan de boel omhoog kwakken en met de toren de welbekende brug bouwen op de vierde of zelfs vijfde rij: de Lucena. 0-1 (na nog wat zetjes) Ikzelf kreeg via zetverwisseling een aangenomen damegambiet voor de kiezen, waar zwart niet op Lxf3 in gaat. Ook later in het middenspel niet, wanneer de situatie er om schreeuwt. Met 15...e6-e5? wordt veld d5 voorgoed vergeven, waar direct een loper postvat en zwart heeft al weinig meer in te brengen. Wanneer zwart meehelpt de f-lijn te openen, is het helemaal gauw klaar. 19

20 J. Aubel Jan Breukelman Amersfoort 1 PK1, bord 5 1. d4 d5 2. c4 Pc6 3. Pc3 dxc4 4. Pf3 Pf6 5. e4 Lg4 6. Le3 e6 6...Lxf3 7. gxf3 e5 8. d5 Pb8 is de andere principiële keus. 7. Lxc4 Lb4 8. Dc2 O-O 9. Td1 Pe7 9...De7 is hier ook prima speelbaar, om alsnog op e5 aan te sturen. 10. Le2 Lxc bxc3 c5 12. O-O Dc7 Aan wit de keus: of het centrum handhaven met 13. Db1 of met 13. dxc5!? verder gaan. Aangezien laatstgenoemde mogelijkheid mij aan de hoofdvariant van de 4. f3 Nimzo deed denken en de paarden hier nog niet op de ideale velden c6 en a5 staan, besloot ik de pion te pakken. Van Wely blijkt dit tegen Morozevich op het bord gehad te hebben en speelde 13.Db1, maar hij verloor Donner Memorial 1995 (8). 13. dxc5 Pg6 14. Tb1!? Hoewel ik bedacht was op Lxf3 gevolgd door Pe5, gooide ik toch deze eruit. 14. h3 is consequenter. 14. h3 Lxf3 15. Lxf3 Pe5 16. Le2 Ped7 en nu pas 17. Tb1 dat weet ik dan wel weer van die eerder genoemde Nimzo-variant, door de pion op c5 heeft zwart het lastig met b7, zeker als die niet goed naar b6 kan en er geen paard op a5 staat Tfc Lxf3! 15. Lxf3 Pe5 16. De2 (anders Peg4) en het is al heel dun. 15. Tfd1 Consequent Lxf3 genegeerd (hij speelde immers Tfc8) en zo'n zet kan natuurlijk niet slecht zijn. Volgens Lombaers had wit echter alsnog naar 15. h3 moeten grijpen e5? Dit is wel een hele beroerde die mij in staat stelt een ding op d5 vast te schroeven. Behalve koning en dame zet ik alles daar met plezier neer. 16. h3 Ld7 17. Lc4 h6 18. Ld5 Lc6 19. c4 Tab8 20. Pe1! Het idee is met f3 pion e4 voorgoed te dekken en vervolgens met Pd3 en Dc3 de druk opvoeren, het paard kan dan ook naar b Da5 21. f3 La4 22. Dd2 Da Txc5 23. Pd3 en zwart kan maximaal een eindspel bereiken met een volle pion minder. 23. Tdc1 Pd7 24. Pd3 Optimale opstelling bereikt, nu is het een kwestie van de druk opvoeren, bijvoorbeeld met een batterij op de b-lijn Pgf8 25. Db2 Df6 26. f4 De aanblik van een open f-lijn en al mijn stukken die meedoen, kon ik niet weerstaan. 26. Lxb7 Tc7 27. Da3 is ook overtuigend Pe6 27. Tf1 exf4? Bespoedigt het einde. Uiteraard moet zwart wit op e5 laten slaan om te kunnen rommelen tegen die 20

21 dubbelpionnen, nu is het meteen gedaan. 28. Lxf4 Dxb2 29. Txb2 Pxf4 30. Txf4 Pxc5 31. Txf7 Kh8 32. Pxc5 Txc5 33. Tbxb7 Txb7 34. Txb7 Ta5 35. e5 Kh7 36. Le4+ Kg8 37. Lg6 Kf8 38. e6 Te5 39. Tf7+ Kg8 40. e7 1-0 Mark is de laatste paar seizoenen niet op dreef in het eerste, maar tegen Amersfoort scoorde hij een belangrijk punt met jeugdig aanvalsspel. Zijn tegenstander blijkt echter bijzonder goed in staat daartegen te verdedigen en wanneer Mark maximale activiteit bereikt, is het lastig een goed vervolg te verzinnen. Zijn tegenstander is inmiddels echter ook wat energie kwijt en niet lang na de 40 e stort dan toch de zwarte stelling in. Mark Smits D. van Leent Amersfoort 1 PK1, bord 7 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 Pf6 4. d3 Lc5 5. Lxc6 dxc6 6. h3 O-O 7. Pbd2 Te8 8. Pf1 b6 9. Le3 Lf8 10. Dd2 a5 11. Pg3 Lb4 Een interessant concept om de pion naar c3 te dwingen om zo d3 tot achtergebleven zwakte te maken. 12. c3 Lf8 13. O-O La6 14. Tad1 Dd7 15. Tfe1 c5 16. Lg5 De6 Tot hier alles rustig en beheerst en solide gespeeld. 17. c4 zou die trend voortzetten, zij het wel op een bijzonder uitgebluste manier. Zo doen we dat niet bij Paul Keres. 17. d4! cxd4 18. cxd4 Lb4 19. De3 Lxe1 20. d5 Lxf Dxf2 Dd6 22. Tc1 Zwarts volgende beslissing lijkt me de enige juiste om op een fatsoenlijke manier tegen al het stukkengeweld te kunnen verdedigen. De vraag is echter: welke pion? 22...Pxd5!? 22...Pxe4!? 23. Pxe4 Dxd5. Dit ziet er goed uit voor zwart omdat hij dreigt zijn pionnen naar voren te stormen. Tijd voor actie dus! 24. Pf6+! gxf6 25. Lxf6 Ld3 26. Pxe5! en het is toch nog behoorlijk spannend Te6 27. Pg4 c5 28. Le5 f5 29. Pf6+ Txf6 30. Lxf6 Kf7! en zwart heeft, ondanks de pion meer, last van zijn open koningsstelling en de tegengestelde lopers. 23. exd5 f6!? 23...Ld3 24.Ph4 g6 25.Tc6 Dxd5 26.Txc7 De6 27.Pf3 Tac8 28.Ta7 f5 met een flink gevecht voor de boeg. 24. Le3 Lb7 25. Pf5? Het verkeerde paard naar het goede veld: 25. Ph4! en nu faalt 25...Lxd5 op 26. Phf5 Dd7 27. Pxg7! of 25...Dxd5 26. Phf5 en die combinatie van paarden met de rest van de witte stukken ziet er levensgevaarlijk uit Dd7 26. P3h4 Lxd5 27. Td1 Kh8 28. Td3 c6 29. Ld2 g5? 21

22 Onnodig en bovendien, als zwart...g5 wil spelen kan hij beter eerst f6 überdecken met 29...De6 om de paardenwals uit de partijvoortzetting niet toe te laten. 30. Ph6 De6 31. P4f5 c5 32. h4 gxh4 33. Dxh4 Tad8 34. Tg3 Td7 Maximale activiteit? Het probleem van zo'n stelling is dan wat te spelen, immers het haalt allemaal niet zo veel uit. Als dat werkelijk het geval is, moet wit hier even zijn a2- pion behouden en een zet als Lc3 doen en Kh2 en eens aankijken wat de zwartspeler weet te bedenken. 35. Tg6? Tf8 36. Tg3 Lxa2 37. Le3 37. Lc3 b5! 38. Lxa5 b4 en de loper doet niet meer lekker mee Lb1 38. Dh5 Lc2 39. Th3 a4 40. Ph4 f5 41. Pf3 f4 42. Lf2 Lg6 43. Dh4 Zwart heeft het allemaal keurig verdedigd en kan nu met 43...e4 44. Pg5 De7 45. Le1 Td1 46. Kh2 Txe1 47. Pgf7+ Txf7 48. Pxf7+ Dxf7 49. Dxe1 zijn partij bekronen. Moe gestreden draait zwart de zetten om en komt daarmee bedrogen uit Td Kh2 Tb1? 45. Le1 Txe1 46. Dxe1 e4? 47. Dc3+ Df6 48. Pe5 1-0 Aufgabe: de witte activiteit is verschrikkelijk en zwart had geen zin om na 48...Le8 49. Phg4 Dg7 50. Th6 zijn pionnen geplukt te zien worden. Een spannende strijd viel zo op heel wat borden gunstig voor ons uit, zo gunstig zelfs dat we met 7½-2½ wonnen. Dat was praktisch al genoeg voor handhaving, maar in de laatste ronde werd ook nog gedecideerd gewonnen van Caïssa. Het einde van seizoen doet hopen dat we de lijn doortrekken in het volgende seizoen en nu eens wat vlotter starten... Mooiste gemiste kans Evert van Heel Aan het eind van een hopeloos seizoen is dit toch wel mijn mooiste gemiste kans. Jan Bettman Evert van Heel PK interne In plaats van het gespeelde 18...Ta5? had ik natuurlijk 18...Txd4! moeten doen. 22

23 Foto's uit Estland René Olthof boekenkast van PK met publicaties over PK wassen beeld PK met familiefoto's aan de wand PK met zijn kinderen Standbeeld PK op Tönismagi (Antoniusheuvel) in Tallinn schilderij van Paul Keres in museum Bloemen voor het standbeeld tijdens Paul Keres Memorial; o.a. Vladimir en Evgeny Sveshnikov en Iivo Nei. Verder Tatiana Fomina (Ests dameskampioene) en Varlam Vepkhvishvili (deelnemer toernooi) uiterst rechts Aleksander Tammert, van de organiserende multisportstichting KALEV en oud-europees kampioen discuswerpen 23

24 Leerzame verliespartijen (1) Anton Rosmuller Drie leerzame nederlagen Vergelijk ik schakers graag met voetballers en vind ik mezelf een rechtshalf-speler / rechtsbuitenspeler, aanvallend ingesteld, met de punt naar voren, maar duidelijk geen killer à la Pieter Nieuwenhuis of, nog dichter bij huis, Jesper Nederlof; schaken zelf heeft meerdere sporten in zich, van voetballen en schermen tot judo en sumo-worstelen aan toe. Tot dit inzicht ben ik gekomen na mijn laatste drie partijen in Fritz gegooid te hebben. Gaat de fundamentele belangstelling van de schaker voetballer uit naar winnen, doelpuntjes scoren, niet verliezen, geen bal doorlaten, Fritz gaat uit van fundamenteel evenwicht tussen twee partijen, ziet ze als twee sumoworstelaars tegenover elkaar staan, die elkaar langzaam uit het evenwicht proberen te krijgen, wat judotechniekjes toepassen om te kijken waar mogelijk wat zwakke plekken bij de tegenstander zitten, maar langdurig om het 0.00 punt heen bewegen. Dit allemaal omdat voor Fritz de 16 stukken van wit als het ware één zware sumoworstelaar zijn en de 16 stukken van zwart een andere zware sumoworstelaar. Langzaam drukken beiden tegen elkaar aan rondom het centrum, elkaar lang in evenwicht houdend, tot een van de opponenten onder de druk bezwijkt. Mijn drie verliespartijen laten dit fundamentele principe zien, al hangt het resultaat van deze drie partijen uiteindelijk ook af van de intrinsieke eigenaardigheden van de spelers zelf. Wesley Vermeulen A.J. Rosmüller PK interne ronde 4 1. e4 c5 2. a3 g6 3. b4 Lg7 4. Pc3 b6 5. bxc5 bxc5 6. Tb1 Pc6 7. Pf3 a6 8. Lc4 e Pge7 10. Tfe1 d6 11. Pa c3 De zwarte sumo worstelaar raakt hier in een trance, zoekt naargeestig naar een uit balans brengen van het in zijn ogen onharmonische samenspel der witte figuren, vindt niets, doet 12...Dc7, wat wit de gelegenheid geeft tot een gepointeerde judo greeptechniek op zwarts rechterbeen. 13. d4 d5 14. exd5 exd5 15. Pb6 Ik voel me op mijn staart getrapt. Terwijl Fritz gewoon 0.00 geeft na 12...Dc7 en nu ook na 15. Pb geeft, omdat hij deze judogreep kan opvangen met 15...Tb8 16. Pxd5 Pxd5 17. Txb8 Pxc3 18. Txc8 Dxc8 19. Dd3 Pxd4, raak ik van mijn à propos, doordat ik wit deze judogreep heb toegelaten door mijn 12...Dc7. Maar ook na mijn 24

25 15...dxc4 geeft Fritz nog Maar ik had wel drie kwartier nagedacht voor 12. Dc7. Dat breekt me nu op dxc4 16. Pxa8 Da7 17. Pb6 Lf5 18. Tb2 cxd4 19. Pxd4 Pxd4 20. cxd4 c3 21. Tb3 Ook deze stelling geeft Fritz 0.00 omdat hij de volgende counter voor zwart ziet: 21...Pc6 22. Le3 Pa5 23. Tb4 Pc6 24. Tb3. Daar mijn judo technieken niet zo goed zijn als die van Fritz (daar zou ik nog aan kunnen werken!) keek ik alleen maar naar het uit balans brengen van wits gevechtskracht en speelde 21...c2? om daarmee wits dame voor wits loper te brengen, omdat ik bang was voor Lg5. Ik had beter op mijn eigen harmonische samenwerking der stukken kunnen letten. Dan ligt 21...Pc6 voor de hand. Was na Pc6 het evenwicht niet verbroken geweest; nu dendert wit over zwart heen. 22. Dd2 Tb8? Nog steeds is Pc6 mogelijk 23 d5 Td8 24. Db4 Lf8 25. Dh4 Td6 26. Lb2 Pxd5 27. Pxd5 1-0 Een goede partij van Wesley. Bevrijdingstoernooi Michel Kerkhof De magie van café Derat? Na een mooie avond in het wel bekende café Derat geschaakt te hebben met onder andere de oude meester en een exclubkampioen, was het tijd om naar huis te gaan. Immers, de dag erna (of beter gezegd, dezelfde ochtend) zal de trein van 8:23 gehaald moeten worden om tijdig present te kunnen zijn op het bevrijdingstoernooi van Demre en ondergetekende waren van plan om dit te doen maar, we moesten eerst de zware ochtend zien te overleven. De dag verliep echter totaal anders dan gepland. Om 8:03 wakker schrikken en tot je verbazing de trein alsnog halen (hoe ik dit gehaald heb weet ik nog steeds niet), tot Demre bellen dat hij de trein van 8:53 ook kan hebben, om er vervolgens achter te komen dat Ede-Wageningen en Wageningen niet hetzelfde station zijn volgens de conductrice die Demre tegenkwam. Al met al waren we uiteindelijk ruim op tijd voor de eerste ronde, en kwam Demre 1 minuut voor het begin van de eerste ronde binnen lopen. Het schaken kon dus eindelijk beginnen De eerste partij was tegen Dick de Graaf, van landskampioen En Passant, die voortvarend ten aanval ging, kwam de volgende stelling op 25

26 het bord: Dick de Graaf Michel Kerkhof Bevrijdingstoernooi 2013 Standaard positie in de tromposvky, vaak wordt vervolgd met h6 of c4. Idee van Pe5 is dat de standaard manouvre Pxe5 niet kan (en wit dus f4 en Pf3 kan spelen) vanwege: 10...Pxe5 11. dxe5 Wit heeft zojuist 1. Pg3 gespeeld, met het idee Ph5 gxh5 Txg5#. Ik kom nu echter met een harde counteraanval. 1...Pd7! 1...Tfe8 2. Ph5 gxh5 3. Tg5+ Kf8 4. Tf5 2. Dg5 Pxe5 3. Dxe5 Tfe8 4. Dg5 h6!! Lijn ruiming, vond het tijdens de partij een hele fijne om te doen. 5. Dxh6 dxc4 6. h4 Te1+ 7. Txe1 Dxe1+ 8. Kh2 Dxf2 9. h5 Dxg2# 0-1 In de tweede ronde speelde ik tegen de zeer sterke jeugdspeler Nico Zwirs die tevens een goede bekende van mij is. Aangezien ik wist dat zijn openingskennis erg goed was, besloot ik voor een trompovsky te kiezen. De volgende stelling kregen we op het bord: 11...c Pd7 12. Dh4 en wit wint vanwege mat op h7 en stukverlies op e exf6 gxf6 13. Lh6 cxd3 14. Dg4+ Kh8 15. Dg7# 1-0 In de derde ronde werd ik ingedeeld tegen GM Pruijssers, een sterke grootmeester die de laatste tijd erg in vorm is (getuige zijn fantastische 8½ uit 9 in de meesterklasse). In een scherpe Najdorf bleek zijn openingskennis toch iets beter te zijn dan de mijne en werd ik hardhandig opgerold. Roeland Pruijssers - Michel Kerkhof Bevrijdingstoernooi 2013 Michel Kerkhof Nico Zwirs Bevrijdingstoernooi d4 Pf6 2. Lg5 e6 3. Pf3 d5 4. e3 Le7 5. Ld3 Pbd7 6. O-O c5 7. c3 b6 8. Pbd2 Lb7 9. Da4 O-O 10. Pe5 26

27 Na 15...Tb4 schrok Roeland toch wel even, zo zei hij na de partij dat hij deze zet totaal gemist had. Gelukkig heeft wit nog Tc1 Dxc Pxc1 Txa4 18. Txa4 Pxe5...en eindigde de partij na nog een lang gevecht in het voordeel voor de witten. Hoewel ik als één van de laatste klaar was deze ronde was het voordeel te groot om nog te spreken van een kans, hoewel Roeland en ik beiden het erover eens waren dat het wel wat nauwkeuriger kon. 1-0 In de 4 de ronde speelde ik tegen FM van den Dikkenberg. Ik geloofde voorafgaand aan de partij dat ik wel goede kansen zou moeten hebben om 3 uit 4 te halen en nog een mooie meester of grootmeester kon treffen. De partij was er één met wisselende kansen maar het slotakkoord was erg fijn om te zien met beiden weinig tijd op de klok: In eerste instantie dacht Van den Dikkenberg dat hij de partij in zijn zak had, maar ik had ietsjes verder gekeken. 3. Tg7+ Kxh5 4. Le2+ Kh4 5. g3# 1-0 Een variant die mij tot een grote glimlach stemde. In de vijfde ronde trof ik een solide IM met zwart wat me een hoop problemen gaf. David van Eekhout en ik maakten echter hetzelfde mee: in het op oog gewonnen stelling (of in ieder geval beter) van onze tegenstander liep hij in een truc en liep zonder handen te schudden boos weg. Getuige de volgende truc: A. Kabiantiski Michel Kerkhof Bevrijdingstoernooi 2013 Michel Kerkhof v.d. Dikkenberg Bevrijdingstoernooi g4+ 2. hxg4 fxg4+ 3. Kxg4 Pe3+ 4. Kf3 Lxd6 5. Kxe3 Lc Kxe3 werd achterloos gespeeld in wederzijdse tijdnood, een fout die zelf een IM kan overkomen. Hier stond ik inmiddels heel slecht tot verloren, terwijl ik daarvoor totaal gewonnen stond. 1...gxh5 2. Pxh5+ Kg6 Op dit moment stond ik samen met Demre op een gedeelde 3 e plaats, en alleen Afek (4,5) en Sokolov (5) stonden hoger. Dit betekende dus dat wij op het tweede bord mochten 27

28 aantreden. Zoals zoveel van onze partijen draait het om veld b2, en deze deed er niet minder om. Ik won een kwaliteit, maar zwart had de praktische kansen, zoals wordt geïllustreerd in de volgende stelling: eindigde in zet herhaling met een leuk motief: Maarten Solleveld Michel Kerkhof Bevrijdingstoernooi 2013 Michel Kerkhof Demre Kerigan Bevrijdingstoernooi 2013 Hier werd Lg3 2. h5 gxh gespeeld, en de partij ging verder, nadat ik al daarvoor al enkele onnauwkeurigheden had begaan. Praktisch gezien bleek de stelling makkelijker te spelen voor zwart, en dat bleek ook uit de uitslag 0-1. Met 4 uit 6 was ik dus uitgeschakeld voor de eerste plaats en mocht Demre de laatste ronde het tegen Sokolov proberen. Aangezien hij genoeg aan een halfje met wit had voor ongedeeld eerste, bood hij dat ook aan en dit werd geaccepteerd door Demre die hierdoor gedeeld 2 e werd. Een puike prestatie! In de laatste ronde wachtte mij nog een zware tegenstander, in de persoon van Maarten Solleveld (GM). Ik kreeg met zwart goed spel voor een geofferde pion en de partij 1...Pc4 2. Dc3+ Pe5 3. Dd2 Pc4 4. Dc3+ Pe5 5. Dd2 ½-½...en driemaal zetherhaling. Het mooie aan dit motief is dat wit geen andere velden heeft dan d2 en c3 (d3 ook maar dan is Pe3 bloedlink!). Uiteindelijk eindigde ik samen met o.a. Solleveld, Pruijssers en Janssen op een gedeeld 9 e plaats. Getuige mijn gemiddelde tegenstand van 2336 en een plus 2 score niet geheel onverdienstelijk. Verder had David van Eekhout nog prijs als gedeeld 5 e door in de laatste ronde ook van Kabiantski te winnen met een mooie val van de dame in te sluiten (zoals ik al meldde eerder, truc) en werd Youri Gerritse ondanks dat hij als eerste geplaatst was, toch nog gedeeld 5 e, wat in de breed bezette B-groep zeker geen slechte prestatie was. Verder speelden Jaap van Oosten en Roeland Bes ook mee in respectievelijk de A- & B-groep en scoorden volgens en iets boven verwachting. 28

29 Op 31 mei, 1 en 2 juni vindt weer het Open Kampioenschap van Utrecht plaats! ChessImprovement.net Blogmania Business Blog De speellocatie is veranderd! Korfbalvereniging OVVO/De Kroon, sportpark Daalseweide Sportparkweg 9, 3604 AW Maarssen Meer informatie en inschrijven via de website: of informeer bij Jan Jaap Janse:

30 Tata 2013 Yme Jan Jellema Afgelopen winter (het klinkt alweer zo lang geleden) heb ik mijn debuut gemaakt in de tienkampen van TATA Steel. Mijn spel kenmerkte zich door wisselvalligheid; ik speelde niet slecht, maar ik speelde zeker niet goed. Geen strakke partijen of iets wat daar ook maar op leek. Maar wel veel gebikkel. En dat bracht het nodige tactische geweld op het bord. Uit 8 van de 9 ronden kon ik een interessant fragment vinden. My kingdom for a horse Y.J. Jellema H. Daurelle Tata 2013 ronde 1 En deze stelling had ik zo'n beetje voor ogen gehad toen ik 43.f5 speelde. Het viel mij toen op dat de witte h-pion verrekte lastig te controleren is. Na het destijds geplande 49. Pg4 kunnen zwarts e- pion en koning niet echt dichterbij komen. De zwarte stukken blijven daardoor gebonden aan de h-pion en hoewel ik in mijn vooruitberekeningen geen winst kon vinden, leek het mij wel dat alleen de witten hier nog voor de winst konden gaan. Overigens heeft het mij op de 43e zet heel wat tijd gekost voordat ik besefte dat 49.h7 echt niet de meest kritieke variant was. Het is juist de pion op h6 die de zwartspeler parten speelt. Op h7 vliegt ie er gewoon af. Toen eenmaal deze stelling op het bord kwam, viel mij iets nieuws op. Is er niet een betere zet dan het geplande Pg4? 49. Pd5! In de eerste ronde kreeg ik vlak na de tijdcontrole deze stelling op het bord. In het algemeen zou ik vrij tevreden willen zijn met de witte stukken, ware het niet dat die zwarte pionnetjes wat lastig tegen te houden zijn. Maar ik spotte een mooie, diepe combinatie. 43. f5!? a3 44. Ld4 b3 45. axb3 a2 46. h5 Tc Ta5?? 47. La1 47. h6 a1d 48. Lxa1 Txa1 Now we're talking! Deze toch enigszins bizarre stelling is een groot probleem voor zwart. Ondanks de superactieve toren blijkt de eenzame h-pion van wit niet te stoppen! Alle stukken van wit lijken te ver uit elkaar te staan om samen te werken, maar in 30

31 werkelijkheid werken ze samen om de witte h-pion naar de overkant te brengen. Mooi plaatje toch? 49...Ta Kg3 Ta Ta1 51. Pf4 Tg Kh4 of 51...Th1 52. Ph3 is het ook niet. 51. Pb6+! Geweldig! Zwarts toren had drie ingangsvelden op de onderste rij, het witte paard covert ze allemaal! 51. h7? Txb Kg4 Tb Kc7 52. h7 Txb Kg4 Tb Kg5 Tb1 55. h8d 1-0 Torens zijn wel sterk C.R. Romulus Y.J. Jellema Tata 2013 ronde 2 tegenstander de mogelijkheid om het heel mooi af te ronden! 38. Pxf5 Pxf Kg1 P2h gxh3 Dg5! Dit moet wel de lastigste zet zijn, hoewel ik er persoonlijk niet in geloofde dat het voldoende zou zijn. Aan de andere kant legt het wel de vraag bij wit neer: Vind je de concrete berekening die naar de winst leidt of verslik je je in het gevaar rondom je eigen koning? Het antwoord was overtuigend. 41. Txe5!! Erg clean Pxh3+ (41...gxh3+? 42. Pg3) 42. Kh1 Pf2+ (42...Df4 43. Te8+ +-) 43. Kg2 Pxd1 44. Te8+ Txe8 45. Lxg7+ Kg8 46. Ph Een waardige nederlaag. Stuk meer, altijd lastig Y.J. Jellema A. Termeulen Tata 2013 ronde 3 In de tweede ronde bereikte ik in gierende tijdnood de volgende stelling. Na wits 37. Kh1 moest ik een beslissing nemen. Ik was voor Kh1 al geneigd om Pe4 te spelen, dat was nu alleen maar aantrekkelijker. Echter, ff...pxf5 gemist. Terwijl mijn laatste secondes wegtikten besloot ik dat ik Pe4 wel moest doen, aangezien dat de enige manier was om de laatste drie zetten in 10 seconden eruit te kunnen blitzen Pe4? Helaas werkte het niet. Aan de andere kant gaf deze zet wel mijn In een rommelige 4 e ronde schoot ik er een stuk bij in. Het leverde de volgende stelling op, waarin zwart het zich moeilijk maakte Df5? Stimuleert wits activiteit en voegt niets toe. 26. Tc5 Dg4+? 27. Kh1 Dh5?? 28. Te8?? 31

32 Zonder pardon bokt zwart een stuk weg. Om wonderlijke redenen weigert wit het cadeau met Dc2+ aan te nemen. Wonderbaarlijk genoeg is deze zet niet in de uitgebreide analyse aan de orde gekomen, het was pas rondes later dat een clubgenoot mij vroeg waarom ik niet gelijk Dc2 speelde hier. Schaken is ook moeilijk Tf8 29. Dc2+ Toen zag ik 'm ineens wel. Maar nu is de witte koning veel minder goed beschermd dan in de vorige variant, wat zwart de mogelijkheid geeft om deze partij in stijl te beëindigen Dg6 30. Txf8 Lxf8 31. Tc Txc8 Dxc2 32. Txc2 Lxa Lg7 32. Txc8 Txc8 33. Dxc8 De Kg1 f3! The almighty bishop G.M. de Niet Y.J. Jellema Tata 2013 ronde 5 In de 5 e ronde tegen een GM. In deze stelling staat het punt e3 nogal centraal. Maar hoe belangrijk is dat punt precies? 31. Ld4 Dxb4 32. Lc5? In elk geval belangrijker dan mijn tegenstander vermoedde Dxc5! Niet de moeilijkste, maar wel een donderslag bij heldere hemel voor mijn tegenstander. 33. Txc5 Lxe3 De activiteit van de zwarte stukken valt te prefereren boven die van de witten Dh3 Lxd4 Dreigt De1 en Lxf2.} 36. Dd Lb4 Db Df1 Dxb Kg6 0-1 En weer een stelling om op foto vast te leggen. De loper op e3 valt werkelijk alle zware stukken van wit aan. Wie heeft ooit een loper gehad die twee torens, de koning en de dame tegelijkertijd onder vuur nam? 17 zetten later won zwart

33 ff krom staan Y.J. Jellema K. Brinkers Tata 2013 ronde 6 36 zetten werd uiteindelijk zelfs gewonnen. In plaats daarvan had 16...Dd3! 17. Te3 Dxd2! (die had ik gemist) de witte d-pion wel gewonnen, zoals na afloop door een toeschouwer aangegeven werd. 1-0 Autsj A. Haakman Y.J. Jellema Tata 2013 ronde 7 De combinatie van gebrek aan theoriekennis en overschot aan zelfvertrouwen betreffende theoriekennis leverde mij de volgende krakkemikkige stelling op. Wit heeft een boel problemen. Concreet staat de pion op d4 aangevallen. Daarnaast staan wits stukken een stuk minder dan de zwarten. Maar first things first, de verdediging van de d4-pion. Net als in de tweede ronde legde ik de vraag bij mijn tegenstander neer. In dit geval mocht hij aantonen dat hij zijn stellingsvoordelen goed begreep en zich niet liet misleiden door het onooglijke Te2!? Wit staat nu nog belabberder dan hiervoor, maar de pion op d4 is plotseling verdedigd. Of toch niet? Na Df6? 17. h3 h5? (zwart moet profiteren van zijn actieve stukken, en niet deze actieve stukken in gaan sluiten) 18. Te4 Lxd2? 19. hxg4 Lf4 20. g3 Ld6 21. Ph4 g6 22. gxh5 Txh5 23. Dg4+ Kb8 24. Tae1...deed wit weer helemaal mee. Na Tijd om weer een huzarenstukje van mijn tegenstander te tonen Dd4? 31...Le6 en 31...Df4 waren beter geweest. 32. Tg8+ Kh6 33. Dc1+ Lg5 34. Pf5+! Wat een heerlijke zet om te spelen! 34...Kh5 35. Lf En een heerlijke slotstelling voor de witten op de koop toe. 33

34 Een licht tussendoortje Y.J. Jellema P. Ghijsen Tata 2013 ronde 8 Dan een eenvoudigere combinatie, maar wel weer effectief Lc6? 19. Pxe6! Dat had zwart beter kunnen voorkomen fxe6 20. Lxe6+ Kh8 21. Lxc8 En wit heeft materiaal gewonnen. Na Lc5 22. Ld4! (Wij zijn geen computers, dus dan moet je het simpel houden in gewonnen stellingen) 22...Txe Txe1 Lxd4 24. cxd4 Dxd4 25. Le6 Dxb2 26. Lb3...was zwarts tegenspel ook voorbij. Wit won 7 zetten later: 1-0 Lightning crashes M. Schroer Y.J. Jellema Tata 2013 ronde 9 Dan nog twee combinaties uit de laatste ronde. Te beginnen met deze stelling. Hoe de pion op d5 te dekken? 28...Kh8! 29. a4? 29. Pxd5 Txd5! 30. Dxd5 Te1+ -+ is een bekend type combinatie, wat je niet vaak in de partijen terugziet. Het is natuurlijk de pointe van Kh8 en is combinatie nr. 1. De partijvoortzetting leidt tot de tweede combinatie van de partij bxa4 30. Txa4 En nu wint zwart een stuk middels de diepste combinatie van mijn toernooi d4! 31. Txa6 dxc3 32. Txc6 Txd3 33. Txd3 c2 34. Tc3 Te Kh2 c1d 36. Txc1 Txc1 Et voilá. Nou was dit waarschijnlijk na 37. Txf6 nog wel remise geworden, maar uiteindelijk verloor wit na 37. Tc8 alsnog de partij na 73 zetten

35 Taaiheid bij Tata Jan Jaap Janse Al sinds lange tijd gaat het viertal Frans Konings, Mark Smits, Jeroen Bollaart en ik naar de tienkampen van Wijk aan Zee. Huisje huren, gezond eten (de taak van Jeroen), goede films kijken (mijn taak) en natuurlijk 9 partijen schaken. Aan die traditie leek een einde te komen, maar gelukkig heeft Tata de sponsoring weer met een jaartje verlengd. Het huisje is alweer gehuurd voor 2014! Dit keer deden er veel Keresianen in de tienkampen mee: naast bovengenoemd groepje ook Demre Kerigan, Ger Hageman, Jan Wiggerman, Klaas Veldhuijsen, Leo van Houwelingen, Rijk Schipper, Wesley Vermeulen en Yme Jan Jellema. Het ging nogal matig, per saldo hebben we enkele tientallen elopunten in het vriendelijke kustdorp achtergelaten. Eigenlijk konden alleen Demre, Klaas en Yme Jan enigszins tevreden zijn. Zelf had ik ook niet te klagen, al leek het eerst niets te worden. Ik haal mijn punten namelijk altijd uit gerommel en geschwindel, een beetje a la de interne, maar dan nog een graadje erger. En juist dat lukte niet in ronde 1: Ynze Mengerink Jan Jaap Janse Tata 2013 ronde 1 De opening is weer eens grondig mislukt, maar na 25...Da5! valt de schade reuze mee. Wit kan namelijk niets doen tegen 26...Dxa2, want 26. Kb1? Txb2+ gaan er dingen erg mis. Ik koos voor het dommige Db6? 26. c3 La3 27. Tg2 Da5 28. Dd3...en de trucjes zijn alweer op. Een vrij onkarakteristieke nul, vooral omdat ik nog nooit in ronde 1 van Wijk aan Zee had verloren! Ook Frans, Mark en Jeroen (plus regelmatige bezoekers Leo en Rijk) begonnen met een nederlaag, zodat de stemming in het huisje vrij bedrukt was. Wat moest dat worden? Ik wist me enigszins te herstellen in de ronden erna, al moest er twee keer een vette bok van de opponent aan te pas komen. Ondertussen bleef Mengerink vrolijk doorscoren. In ronde 4 trof ik de andere kaper op de kust: Triin Narva, een 18- jarige schone uit Estland met, zoals Jan Blom het op Utrechtschaak zou noemen, een feestelijke lichaamsbouw. Daardoor was het vrij druk 35

36 rond het bord, al bleken de twee die haar aan het begin van de partij fotografeerden geen vieze oude mannen te zijn, maar leden van de Estse delegatie. Ook de partij leek wel feestelijk te gaan: Triin Narva Jan Jaap Janse Tata 2013 ronde 4 Na 19...Dg4 was ik nogal in mijn nopjes, maar geheel ten onrechte: het is een gemakzuchtige, luie zet die de winst problematisch maakt. Het vervolg was Pd4 Dxh3 21. gxh3 Kd7 22. f4 Ld8 23. Pxf5 exf5 24. Le3 Met remiseaanbod. Dat is toch eigenlijk te gek: wit zet alle pionnen op de verkeerde kleur, en dan zou ik niet beter staan? Mijn koning staat echter erg ongelukkig, en in het vervolg gebeurt er van alles: 24...Le7 25. Tfd1 Kc7 26. c4! d4 27. Ld2 Dat luchtte op. Na 27. Txd4 had ik wel erg beroerd gerekend: 27...Lxb4 28. Tcd1 Tad8 29. Txd8 Txd8 30. Lb6+ en wit wint in alle varianten. Analysediagram na 30. Lb Tab8 28. c5 Tbd8 29. Tc4 Td5 30. Lc1 Thd8 31. Td3 Kb7 32. Lb2 Ka6 Dat had wit even moeten verhinderen met ergens a6, want nu wandelt de zwarte koning naar binnen. Toch is de partij nog niet voorbij: 33. Tcxd4 Txd4 34. Txd4 Txd4 35. Lxd4 Kb5 36. Lc3 Lh4 37. Ld2 Kc4 38. Kf1 Hier zag ik (te laat) waar wit op speelt. Er is geen weg meer terug: 38...Kd3 (?) 39. b5! cxb5 40. c6 Ld8 41. Lb4 Kc4 42. Ld6 b4 43. e6 fxe6 44. c7 Lxc7 45. Lxc7 36

37 het vat, want ik trof Piet Pover die met 0 uit 4 onderaan bungelde. Het leek echter nergens op, en in de volgende stelling zat ik klaar om een handje te geven: Jan Jaap Janse Piet Pover Tata 2013 ronde 5 Dit is een waanzinnig moeilijk eindspel. Ik was er hier van overtuigd dat ik verloren stond, en denk nog steeds dat dit klopt. Zwart kan namelijk ver komen met de b- pion, maar kan altijd worden uitgetemperd. Met de moed der wanhoop toch maar rennen: 45...b3 46. Le5 Kb4 47. a6?? En met succes! Volgens mij is het uit na 47. Ke2! Kxa5 48. Kd3 Ka4 49. Ld6. Het is allemaal niet eenvoudig, en misschien kan ik er op de koningsvleugel genoeg vanaf slaan, maar dat is geen reden om een kwartier na te denken en dan zoiets raars te doen Ka3 48. Lxg7 Geen vraagteken, maar toch was het ingewikkelder na 48. Ke2 b2 49. Lxb2+ Kxb2 50. Kd3 Kb3 en een pionnenrace waarbij pion g7 in de weg staat: 51. Kd4 Kb4 52. Ke5 Kb5 53. Kxe6 Kxa6 54. Kxf5 Kb5 55. Kg6 a5 56. Kxg7 a4 57. f5 a3 58. f6 a2 59. f7 a1d+ met winst b2 49. Lxb2+ Kxb2 50. Kf2 h4! 0-1 En na wat boze blikken gaf wit het op. En zo stond ik ineens op 3 uit 4 na niet al te best spel. En met meer in Na 28...e5! heb ik waarschijnlijk niets meer: 29. dxe6 e.p. Lxe6 30. Ta3 P6e5 en daar kom ik niet levend meer uit. Het gespeelde 28...P6e5 29. Pc1 is ook prima voor zwart, maar na 29...Pxe3 bood zwart ineens remise aan! Waarom, in zo n mooie stand? De verklaring bleek prozaïsch: Piet Pover was jarig, en wilde niet op zijn verjaardag op 0 uit 5 komen De laatste ronde voor de rustdag trof ik Tom de Ruiter. Bekende naam? Klopt, hij was SGSkampioen in 1956, 1964, 1966, 1967, 1971, 1981 en 1982! Inmiddels is hij 80, maar als je dan nog hebt, kun je echt wel een potje schaken. En dan moest ik ook nog een beetje opschieten, want om rapidkampioen van PK te worden moest ik een vroege trein hebben. Gelukkig werkte wit mee: 37

38 Tom de Ruiter Jan Jaap Janse Tata 2013 ronde 6 In ronde 7 kwam er een belangrijk eindspel op het bord. Kijkt u even mee? Wit staat niet lekker, maar doet nu een heel barre: 12. Pe1? Pd4 0-1 En zwart wint al materiaal. Op tijd voor de trein en dus op tijd voor het PK-rapidkampioenschap, overigens net als medekoploper Demre. Gelukkig had ik nog net genoeg energie over om ook dat tot een goed einde te brengen. Overigens had ik die trein nog bijna gemist door een treffen met de Estse delegatieleider: hij had gezien dat ik in een Paul Keres-shirt speelde, en Paul Keres is niet minder dan een nationale held daar. Nu had ik een tas vol vuile was bij me, waaronder dat shirt, en u begrijpt dat dit kledingstuk niet mee naar Utrecht is gegaan. Ik vermoed dat ons clubshirt nu in het schaakgebouw in Tallinn hangt. Hopelijk wel gewassen Hopeloos voor zwart? Het bleek mee te vallen: 61...g4 62. f5?? Na 62. hxg4 Kxg2 63. g5 h3 64. g6 h2 65. g7 h1d 66. g8d+ is er een prettig eindspel voor de witten over, maar het vergt nog de nodige techniek Kxg2 63. f6? Ook hier was 63. hxg4 nog mogelijk gxh3 64. f7 h2 65. f8d h1d 66. Dg7+ Kh3 67. Dd7+ Kh2 68. Dg4 De Kf4?? Dg Dat is een mooie ontsnapping voor zwart. Voor u nu zegt: Jij hebt ook altijd mazzel! ; dit was ik niet zelf. De actoren zijn Mengerink en Narva, en hierdoor pakte laatstgenoemde de kop met 5 uit 7. Gunstig voor mij gezien het onderlinge resultaat, maar dan moet je ook zelf iets halen: 38

39 Jan Jaap Janse Henk Weenink Tata 2013 ronde 7 zwaarste programma voor de boeg. Waar Narva en Mengerink allebei vlot wonnen ging het bij mij niet lekker: Rene Duchene Jan Jaap Janse Tata 2013 ronde 8 Hier dacht ik een mooie te hebben: 16. e5!? fxe5 17. dxe5 Lc5 En het valt toch wat tegen. Na een half uur stil gemopper koos ik toch maar voor Lxd7+ Kxd7 19. Tfd1 Ke8 20. Tac1 Lb6 21. Lg5 h6 Na een hoop geschuif krijg ik in tijdnood een moker om de oren: 29. g4! Txc1 30. Txc1 Pd7 31. De2 a5 32. g5 Pe4 33. gxf6 Pxf6 34. Pe5+ Kg8 35. Lxe4 Pxe4 36. Dg4 22. Td6!? Lxf Kxf2 h6xg5 24. Tc7! Dat was de bedoeling, maar het levert domweg niet genoeg op: 24...Txh Kg3 Txb2 26. Txb7 Tc8 27. Txe6+ Kf8 28. Txa6 Te8! Elimineert de gevaarlijkste pion, waardoor wit geen tijd heeft om het geplande Kg3-g4-f5-g6 met matdreigingen uit te voeren. Na nog wat schermutselingen remise. ½-½ Dat was dus 5 uit 7, gelijk met Narva en een halfje voor Mengerink. Ik had echter veruit het 39 Uitgeteld. Uiteindelijk maar een gokje: 36...Pc3?! 37. Dxe6+ Kg7 38. Tc2 Tf8 39. Dd7+ Dxd7 40. Pxd7 Td8 Dat is natuurlijk geen fijn eindspel, maar door het storende paard op c3 had ik nog wat hoop. In het vervolg zijn er vele interessante verwikkelingen, maar om het PKB niet in boekvorm uit te hoeven brengen sla ik een zetje of 40 over. En toen hadden we dit:

40 76...Pc3 Wit schrok zichtbaar: na 77. Pxc3 bxc3 heb ik ook een vrijpion. De winst is echter vrij simpel: 77. Txa5 Te Kf5 Txd4 79. Ta8+ Kd7 80. e6+ Kd6 Het is meteen uit na 81. Pxc3 bxc3 82. Td8+ Kc5 83. Txd4 c2 84. Td8! Wat wit doet lijkt ook goed: 81. Td8+ Kc5 82. e7 Te4 83. Pxc3 Txe7 En een stuk achter. Ik had nog enige hoop door die onhandige a- pion, en zowaar: 84. Tc8+ Kd6 85. Pe4+ Kd5 86. Pf6+ Kd4 87. Tb8 Kc4 88. Pe4 Ta7 Yes! Wit wil zich nog niet bij remise neerleggen: 89. Tc8+ Kd4 90. Pc5?? Ta5 Gedurende 10 seconden dacht ik "Shit, vork", daarna "Hee, dat mag niet!". De wedstrijdleider was me echter voor, zette het paard terug op c5, gaf mij er 2 minuten bij en zette de klok weer in werking. Dat duurde even, maar wit zat met zijn hoofd in zijn handen en herstelde zich niet meer: 91. Tb8? (91. Kf4 is nog remise) Kxc5 92. Ke4 Kc4 93. Tc8+ Kb3 94. Kd3 Txa4 En de b-pion is onstopbaar. Een buitengewoon gelukkig behaald punt. Zowaar was ineens de promotie in zicht! Daarvoor moest ik wel hetzelfde doen als Triin Narva, die met zwart tegen Henk Noordhoek moest, terwijl ik zelf de degelijke Fransman Jean-Louis Gidel trof. Toen de zaken bij Narva crescendo leken te gaan ging ik zelf ook maar in de aanval, maar dat was niet verstandig: 40

41 Jan Jaap Janse Jean-Louis Gidel Tata 2013 ronde 9 Het is helemaal misgegaan bij wit: het geplande 29. Dxb7 Dxd4 levert geen mat op of aan de verkeerde kant (30. Txf7 Dxe5). Dat werd dus keepen: 29. g4 Td7 30. Le3 h5 31. Lxg5 Dxg5 32. Tg3 hxg4 33. hxg4 Df4? Dat valt mee Td Kg2 Dh4 35. Kf3 c5! en de koning komt niet meer weg. 34. De2 Dc Kg2 Td1 36. Td3 Tg Kf3 Dg5 38. De4 Dh4 39. Df4 Te1 40. Dg3 Dxg Kxg3 Txe5 En er is een slecht, maar houdbaar toreneindspel over. Ondertussen had Narva geremiseerd en was remise dus genoeg voor de groepswinst. Dat lukte vrij gemakkelijk: Opgave: wit speelt en maakt onmiddellijk remise. Juist: 65. f4 gxf4 66. Kf3 Te4 67. Ta6 ½-½ en handjes schudden. En zo was ik op 6½ uit 9 gekomen, genoeg om volgend jaar weer in groep 1 te spelen. Dat kan een pijnlijke ervaring zijn, zo zag ik aan de partijen van Wesley en Frans, maar het is toch wel erg leuk om achter de touwen te spelen. Vlak bij de GM's, niets te verliezen en veel te winnen. Wel moet het spel wat beter, want zulke fouten als hierboven zijn in groep 1 zeldzaam. Tips om alsnog een goede schaker te worden zijn van harte welkom! Foto's Tata 41

42 42

43 Eindstanden externe competities KNSB 1B MP BP 1. LSG (K) HWP Sas van Gent Wageningen VLG DD 11 47½ 5. Charlois Europ. 8 46½ 6. Caïssa 8 44½ 7. Paul Keres RSR Ivoren Toren 6 36½ 9. Amersfoort (D) Vianen DVP (D) 2 31 SGS 1A MP BP 1. Ons Genoegen (K) Paul Keres ½ 3. Barneveld En Passant Baarn 10 37½ 6. BSG ½ 7. Amersfoort Houten (D) 7 31½ 9. Hoevelaken (D) 3 20½ 10.Oud Zuylen 3 (D) 0 18½ KNSB 3H MP BP 1. Paul Keres 2 (K) Dubbelschaak ' RSC 't Pionneke 16 26½ 4. Voerendaal ½ 5. De Combinatie De Toren-VSV HMC Calder D4 4 29½ 9. MSV-VSM (D) SMB (D) 3 23½ SGS 1B MP BP 1. Oud Zuylen 2 (K) Rivierenland 16 45½ 3. Paul Keres Giessen&Linge ½ 5. Moira Domtoren ½ 6. Doorn-Driebergen 8 35½ 7. ZZC 6 31½ 8. Vianen (D) 5 29½ 9. N.Amelisweerd (D) 2 29½ 10.Utrecht 4 (D) 1 23½ KNSB 3G MP BP 1. Dordrecht (K) DSC Delft Souburg Eindhoven LSG Philidor Leiden 7 35½ 7. Charlois Europ DD Spijkenisse 2 (D) Paul Keres 3 (D) 4 29½ SGS 2D MP BP 1. Rivierenl. 2 (K) Oud Zuylen Kijk Uit Giessen&Linge ½ 5. Paul Keres ½ 6. De Rode Loper ½ 7. Denk en Zet Adv Woerden ½ 9. TRIO 1 (D) IJsselstein 2 (D) 1 18½ 43

44 AGENDA 2013 Datum Intern Extern wo 22 mei Ronde 32 wo 29 mei Ronde mei - 2 jun Open Kampioenschap van Utrecht wo 5 jun wo 12 jun Fischer Random Chess Alg. Ledenvergadering zo 30 jun NK Schaakvoetbal wo 3 jul ZAK ronde 1 wo 10 jul ZAK ronde 2 wo 17 jul ZAK ronde 3 wo 24 jul ZAK ronde 4 wo 31 jul ZAK ronde 5 wo 7 aug ZAK ronde 6 wo 14 aug ZAK ronde 7 wo 28 aug Ronde 1 za 31 aug Hans Sandbrink Memorial wo 4 sep Alg. Ledenvergadering (onder voorbehoud, eventuele wijzigingen staan op 44