NOTA GEGASTE CONTAINERS

Transcriptie

1 BIJLAGE 5 1/48. NOTA GEGASTE CONTAINERS Deze nota dient als voorlichtingspromotiemateriaal van de Arbowerkgroep BGA Metalektro Zuid Holland Zeeland AUTEUR: GERARD HACQUEBARD, KADERLID FNV BONDGENOTEN /REV.DEF

2 2/48. blz. Inhoudsopgave 2/3 Voorwoord 4 1. Inleiding Giftige gassen Onnodig Rapport Arbeidsinspectie over gascontainers geen reden tot juichen Wet- en regelgeving Werknemers uit Oost Europa 6 2. Inhoud zeecontainers Waarom worden containers gegast 6 3. Gifcontainers maken duizenden ziek, ook consumenten Oorzaak van gassen in containers "97 procent besmette containers" Alarmbel Werknemers en werkgevers al even onwetend Huidige preventiemaatregelen voldoen niet Ook consumenten lopen gevaar Wat nu? Gezondheidseffecten Gegaste zeecontainers en de Arbowet De ontvanger en de vervoerder Pakket van maatregelen Informatie van de Arbeidsinspectie Verduidelijking over gassingen, stoffen, regels, gevaren Wat is een gassing? Hoe wordt gegast? Welke stoffen zijn in Nederland toegestaan voor gassingen? Welke stoffen worden in het buitenland gebruikt voor gassingen? Wat zijn de gevaren van deze gassen voor mens en milieu? Waar doen zich de meeste problemen voor bij gassingen? Wanneer mag in Nederland worden gegast? Hoe moeten gassingen in Nederland worden uitgevoerd? Wanneer mag een buitenlandse container worden gegast? Welke ministeries voeren controles uit op gassingen? Op welke manier handhaaft de VROM-Inspectie de regels? Mijn bedrijf heeft een container ontvangen waarvan ik vermoed dat er nog gas in aanwezig is. Wat moet ik ermee? Gifstoffen, hun risico's en pictogrammen van voorkomende gassen Lege zeecontainers Standpunt en aanbevelingen 16

3 3/ Resumé Standpunt Aanbevelingen 17 Blz. Bijlage 1. Stappenplan veilig openen en betreden zeecontainers 19 Bijlage 2. Tipkaart Opleiding gasmeet deskundige 23 Bijlage 3. Informatie Arbeidsinspectie 29 Bijlage 4. Gifstoffen, hun risico's en pictogrammen van voorkomende Gassen 43 Bijlage 5. Voorbeeld brief aankondiging initiatiefvoorstel Ondernemingsraad 47

4 4/48. Voorwoord De Arbowerkgroep BGA Metalektro ZHZ heeft begin 2010 geconstateerd, mede naar aanleiding van een gehouden Arbothemadag en de opmerkingen die toen geplaatst zijn, dat het onderwerp Gegaste Containers nog zeer weinig bekendheid heeft onder de (kader-)leden. Allereerst is het noodzakelijk om aan te geven waar we het eigenlijk over hebben en moet de vraag beantwoord worden: wat wordt er met de term Gegaste Containers bedoeld? Daarmee wordt bedoeld: zeecontainers waarin van overal van de wereld producten worden vervoerd naar Europa en uiteraard Nederland. Dat deze bekendheid niet groot is vindt de Arbowerkgroep verontrustend omdat er gebleken is dat er meer werknemers met zulke containers, dan wel met producten uit deze containers geconfronteerd worden, dan in eerste instantie verondersteld en gedacht wordt. Het betreft niet alleen werknemers in het goederenvervoer, maar ook zij die bij de distributie en de opslag betrokken zijn, zelfs winkelpersoneel kan dit betreffen. En zelfs nog meer. Bedrijven waar gewerkt wordt met gegaste containers, bijvoorbeeld in de Rotterdamse haven of bij groothandels, beschermen vaak uit onwetendheid hun personeel onvoldoende tegen het inademen van gevaarlijke stoffen. De Arbowerkgroep heeft zich dan ook voorgenomen om dit onderwerp in bredere kring bekender te maken en dit te doen door middel van het schrijven van een nota over dit onderwerp. De Arbowerkgroep doet dit door informatie te verzamelen en te bundelen. Ook zal zij haar standpunt en aanbeveling in deze nota opnemen.

5 5/ Inleiding Dat niet alleen de Arbowerkgroep hierover verontrust is blijkt ook uit het onderstaande weergegeven citaat van een bestuurder van FNV Bondgenoten: Jan de Jong Giftige gassen "Mensen zijn nauwelijks op de hoogte van problemen met gegaste containers, terwijl ze er wel mee in aanraking komen", zegt Jan de Jong, bestuurder FNV Bondgenoten: "Slechts vijf procent van de zeecontainers is op de juiste manier gekenmerkt als het om gassing gaat. Het is belangrijk dat mensen gaan beseffen hoe gevaarlijk het is om containers te openen zonder te weten of er wel of geen giftige gassen in zitten. Met deze actie willen we werknemers en werkgevers in binnen- en buitenland overtuigen dat dit een buitengewoon serieus probleem is." 1.2. Onnodig Volgens FNV Bondgenoten worden containers vaak onnodig met giftige stoffen behandeld. Bijvoorbeeld containers met kunststofproducten die geen insecten bevatten. De stoffen die gebruikt worden om de containers te gassen, zijn normaalgesproken kleur- en reukloos. Het zijn neurotoxische stoffen die bij regelmatige inademing van kleine hoeveelheden op termijn onder meer hersenbeschadiging tot gevolg kunnen hebben. Het risico bestaat dat honderdduizenden werknemers in Europa regelmatig worden blootgesteld aan kleine hoeveelheden van deze stoffen. Het is volgens de vakbond de hoogste tijd dat hier aandacht voor komt. Dat een en ander nog een duidelijk onderstreept dien te worden blijk wel uit de dit jaar nog uitgezonden rapportage over dit onderwerp. Zie hieronder Rapport Arbeidsinspectie over gascontainers geen reden tot juichen Het is allemaal erg betrekkelijk, zegt bondsbestuurder Jan de Jong over het rapport van de Arbeidsinspectie over gascontainers. Steeds meer werkgevers nemen maatregelen om hun werknemers te beschermen tegen giftige stoffen in containers. Volgens het onderzoek van de Inspectie hield in procent van de bezochte bedrijven zich aan de regels. In 2003 was dat nog 2 procent. Inderdaad een stijging, zegt Jan de Jong. Maar het gaat erg langzaam. Daarbij doet nog steeds tweederde het niet goed. Dat is veel. Dat meer bedrijven het goed doen, zegt nog niet dat het probleem is opgelost, aldus De Jong. En ten tweede, zegt hij Ook bij bedrijven die het goed doen, zijn ongevallen niet uitgesloten. In januari 2011 was in televisierapportage te zien hoe twee Poolse arbeidskrachten ziek werken door gassen in een container. Ze werkten bij een bedrijf dat volgens de Inspectie op orde was.

6 6/ Wet- en regelgeving Containers worden in niet-europese landen voor vertrek vaak met gevaarlijke gassen ontsmet. De stoffen tasten het zenuwstelsel aan. Medewerkers die ermee in aanraking komen, kunnen langdurige gezondheidsklachten krijgen of worden acuut onwel. Volgens De Jong is er binnen de huidige wet- en regelgeving op het gebied van gegaste containers nog te veel mogelijkheid voor ongevallen. De wetgeving moet worden aangescherpt Werknemers uit Oost-Europa Nog een belangrijk probleem, zegt De Jong, zit hem in het relatief grote aantal buitenlandse werknemers dat met containers werkt. Als er met een Oost-Europeaan een ongeluk gebeurt, komt dat zelden aan het licht. Een Pool wordt gewoon teruggestuurd naar Warschau, niemand kijkt er meer naar om. Ook gebrek aan voorlichting aan werknemers uit Oost-Europa werkt het probleem in de hand. Hier ligt voor de bestuurder een belangrijke taak voor de werkgevers. En dan met name de uitzendbureaus die bemiddelen met Oost-Europeanen. 2. Inhoud zeecontainers In een zeecontainer kunnen gevaarlijke gassen aanwezig zijn. Indien een medewerker een zeecontainer betreedt kan door blootstelling aan een gevaarlijk gas tijdelijk of blijvend gezondheidsletsel ontstaan. De medewerker kan vergiftigd, bedwelmd of verstikt raken en het gasmengsel kan exploderen of in brand vliegen. Het is daarom noodzakelijk dat er meer bekendheid wordt gegeven aan deze mogelijkheid, mede omdat er gebleken is dat hierover nog weinig bekend is en dat er meer werknemers hiermee in aanraking kunnen komen dan in eerste instantie gedacht wordt Waarom worden containers gegast Door het bewust toedienen van gassen (bestrijdingsmiddelen) wordt de term gegaste zeecontainers gebruikt. Omdat gassen ook ontstaan door uitdampen uit producten of verpakkingsmateriaal tijdens het transport wordt ook wel de term gevaarlijke gassen in zeecontainers gebruikt. In de praktijk blijkt dat er in heel veel importcontainers te veel gevaarlijke gassen voorkomt. Een deel is er ingestopt om insecten te doden, de meeste gassen en dampen komen uit de lading. Logistiek medewerkers zijn vaak niet op de hoogte van de risico's. De beste oplossing is om alternatieven te zoeken voor insectenbestrijding, en om minder schadelijke oplosmiddelen en dergelijke te gebruiken bij de fabricage. Dat is een zaak van lange adem, en personeel in de supply chain heeft daar vaak geen invloed op. Intussen moeten er daarom ook goede afspraken worden gemaakt over het meten van containers en de beste aanpak bij het lossen. Om concurrentienadelen te voorkomen wordt er ook bekeken of er tot een Europese aanpak overgegaan kan worden. In Nederland is al enige ervaring om veilig om te gaan met dit probleem. In andere landen zijn de meeste bedrijven en werknemers zich er nog niet van bewust. De Europese Unie heeft nog geen specifiek beleid op dit punt.

7 7/48. Uit onderzoek en metingen blijkt dat bij opening te hoge concentraties bevatten van toxische gassen en producten die de gezondheid zwaar kunnen schaden. Dat werd bekendgemaakt tijdens een eerste Europese conferentie rond dit probleem in het Arsenaal in Brussel. Ook in de landen waar de goederen worden geladen en gassen worden ingebracht, om bijvoorbeeld ongedierte te bestrijden, worden veel arbeiders ziek, zo bleek op de conferentie. Vooral containers uit landen als China, Zuidoost-Azië, India, Zuid-Amerika en het Midden-Oosten behoren tot de risicogroep. 3. Gifcontainers maken duizenden ziek, ook consumenten 3.1. Oorzaak van gassen in containers Jaarlijks stromen miljoenen containers de Europese havens binnen. Daarvan bevat wel 97 procent gevaarlijke gassen. De gassen veroorzaken allerlei aandoeningen bij de duizenden mensen die ermee in contact komen. Soms gaat het om kleine aandoeningen, maar er zijn gevallen van impotentie, vroegtijdige dementie of aantasting van het centrale zenuwstelsel vastgesteld. Het belangrijkste probleem is dat de mensen die met deze containers in contact komen, zich niet bewust zijn van de gevaren. Net zoals met de schildersziekte kan het immers jaren duren voor je ziek wordt. Bovendien zullen artsen en specialisten ook niet meteen een verband leggen met de containers waarmee hun patiënten in contact kwamen. Ook consumenten die behandelde waren als matrassen en speelgoed kopen, lopen gevaar. Miljoenen containers worden elk jaar verscheept in en naar Europese havens, ze komen en vertrekken naar alle delen van de wereld. Om te vermijden dat allerlei ongedierte meereist, worden ladingen die daar gevoelig voor zijn bespoten met insecticiden. Deze verdelgingen kunnen door gespecialiseerde bedrijven worden uitgevoerd, die dan ook duidelijk aangeven dat de container gevaarlijk stoffen bevat. Maar zeer dikwijls worden er korrels of andere giftige stoffen in de container gedaan zonder dat dit duidelijk wordt gespecificeerd. Een container laten behandelen door een gespecialiseerd bedrijf kost immers handenvol geld. Bovendien is het niet zo dat de effecten ervan onmiddellijk voelbaar zijn zodat de arbeiders niet meteen beseffen dat hun gezondheid in gevaar is. Enkel bij zeer hoge concentraties van insecticiden kan iemand onmiddellijk onwel worden. Dus om aantasting van de lading door ongedierte en verspreiding van ongedierte via het stuw- en verpakkingsmateriaal te voorkomen, wordt de lading en de zeecontainer vóór het transport over zee behandeld met bestrijdingsmiddelen. Het gaat om bewust toegevoegde bestrijdingsmiddelen en de vorm van gassen. De bedoeling is dat het gas gedurende een relatief korte periode actief blijft. Het gas zou op de plaats van bestemming van de zeecontainer verdwenen moeten zijn. Echter dat is niet altijd het geval. Behandeling van stuwhout en verpakkingshout is verplicht met methylbromide of hittebehandeling is verplicht volgens de International Phytosanitary Measure 15 (ISPM 150. De giftige gassen kunnen ook in de containers terechtkomen doordat bepaalde producten gaan uitharden of verdampen tijdens de reis. In een aantal Aziatische landen worden tijdens de productie chemische stoffen gebruikt die hier al lang verboden zijn. Maar ook op andere

8 8/48. vlakken kan het mislopen: schoenen of bedrukte dozen worden steeds vaker recht van de band in de container geladen. De lijm die gebruikt werd bij de productie van de schoenen, of de inkt op de dozen moet normaal even de tijd krijgen uit te harden en uit te dampen. Om tijd te winnen laat men die producten als het ware verharden en uitdampen tijdens hun reis in de container. Bij aankomst, wanneer de containers worden geopend, zijn die dan volledig gevuld met giftige gassen. (Chemische) Processen in de lading kunnen op diverse manieren ontstaan. Een voorbeeld is het rijpingsproces van fruit; of er komen gassen vrij ten gevolge van dit proces of er worden gassen toegevoegd om het rijpingsproces te vertragen. Daarnaast kunnen gevaarlijke gassen ontstaan door lekkage van verpakkingen van gevaarlijke stoffen "97 procent besmette containers" Volgens een onderzoek van de Universiteit van Hamburg zou 97 procent van de containers die gebruikt worden voor internationale handel besmet zijn met gassen die verre van onschadelijk zijn. In één op de drie (in de haven van Hamburg) tot zelfs één op de twee (in de haven van Rotterdam) containers werd ethyleendichloride teruggevonden, 20 procent ervan bevatte grotere hoeveelheden dan wettelijk toegelaten. Methylbromide komt voor in 22 procent tot 28 procent van alle containers, 10 procent ervan bevatte hoeveelheden die de wettelijke norm overschrijden. In Nederland werden gedurende een bepaalde periode alle containers geleverd aan één bedrijf in Eindhoven gecontroleerd. Deze containers waren gevuld met elektronisch materiaal. 25,6 procent daarvan bevatte een te hoge concentratie aan schadelijke stoffen. 1,7 procent van deze containers bevatte een concentratie die een onmiddellijk risico vormde voor de arbeiders die ermee in aanraking kwamen. Op die manier komen miljoenen toxische containers de Europese havens binnen. Een fractie daarvan wordt door gespecialiseerde bedrijven behandeld. De meerderheid wordt echter geopend en geleegd door argeloze arbeiders aan loskades in het Europese hinterland. Veelal betreft het producten die het centrale zenuwstelsel kunnen beschadigen. De gevolgen kunnen variëren: concentratiestoornissen, snel geïrriteerd zijn, permanente (spook)pijn, persoonlijkheidswijzigingen, irritatie aan de luchtwegen, problemen met de bewegingscoördinatie, verlies van smaak, zicht en gevoel, impotentie, miskramen, chronische vermoeidheid, geheugenstoornissen tot vroegtijdige dementie en epilepsie Alarmbel In België heeft de socialistische transportvakbond (BTB) de alarmbel geluid tijdens een studiedag in februari dit jaar. Daar bleek vooral dat België bijzonder slecht geïnformeerd is. Nederland staat op dat vlak al een eind verder. De FNV (Nederlandse vakbond) werkt immers al enige tijd rond de problematiek. De FNV voert preventie- en informatiecampagnes en werkte ook samen met gespecialiseerde instellingen om het probleem in kaart te brengen. Jan de Jong van de FNV geeft aan dat het probleem veelal begint bij de diagnose: Blootstelling aan chemische stoffen kan een sluipend ziekteproces veroorzaken, waarbij het zeer moeilijk is om een diagnose te stellen, net omdat de klachten zo gewoon zijn. Iedereen

9 9/48. heeft wel eens last van hoofdpijn of misselijkheid, iedereen heeft wel eens last van concentratiestoornissen of is wel eens snel geïrriteerd na een week hard werken. Niemand legt direct de link met het lossen van een container op het werk. Er wordt dan al vlugger gedacht aan stress, de ziekte van deze tijd. Nadat in Nederland de FNV met een voorlichtingscampagne begon en het probleem aankaartte in de media, kwamen 35 gevallen naar boven van mensen die ernstig ziek waren en pas door de informatiecampagne de link legden tussen hun ziekte en hun werk. Jan de Jong vermoedt dat het hier gaat om het topje van de ijsberg Werknemers en werkgevers al even onwetend Zowel de Nederlandse vakbond FNV als Belgische socialistische transportbond BTB beamen trouwens dat ook de werkgevers zelf nauwelijks op de hoogte zijn van het gevaar. Het is geen slechte wil, ze zijn aan werkgeverskant gewoon niet op de hoogte van het probleem, eenmaal we het aankaarten, voel je dat ze schrikken en samen met ons in actie willen schieten, aldus Frank Moreels van de BTB Huidige preventiemaatregelen voldoen niet Het mag dan ook niet verbazen dat de huidige preventiemaatregelen ruimschoots onvoldoende zijn. In de Antwerpse haven is een aparte zone waar besmette containers worden ontgast of verlucht. Slechts een fractie van de aangetaste containers wordt behandeld zoals het hoort. Algemeen wordt aangeraden om containers 15 minuten tot een half uur te verluchten (in openlucht) voor arbeiders met het lossen starten. Op veel plaatsen zijn mensen echter niet of nauwelijks op de hoogte van dergelijke preventieve maatregelen. Vrachtwagenchauffeurs staan onder zware tijdsdruk, waardoor de 30-minuten-maatregel steevast wordt overgeslagen. Zowel de FNV als de BTB stellen vast dat de meeste chauffeurs niet eens op de hoogte zijn van het potentiële gevaar, laat staan van de bestaande preventieve maatregelen. Bovendien worden bepaalde producten net opnieuw actief als ze in contact komen met verse, vochtige buitenlucht. Wat als preventiemaatregel geldt voor het ene product, heeft dus in andere gevallen precies het omgekeerde effect. Jan de Jong wijst erop dat de bescherming van de werknemers niet vanzelfsprekend is. Voor een aantal producten is een beschermend pak nodig en volstaat het dragen van een masker niet. Het gaat om producten die ook kunnen worden opgenomen door de huid. Sommige gassen hangen op de bodem van de container waardoor ze vooral de ledematen gaan aantasten. Veel containers worden behandeld wegens de houten paletten waarop de goederen worden gestapeld. Deze worden ingespoten met chemische stoffen tegen ongedierte. In heel wat bedrijven worden die paletten opgeslagen in de ruimte waar er wordt gelost en geladen. Wekenlang blijven ze er hun giftige stoffen verspreiden. Jan de Jong pleit er dan ook voor om zoveel mogelijk af te stappen van het gebruik van

10 10/48. houten paletten en die te vervangen door paletten uit kunststof. De FNV maakt zich sterk dat dit een groot verschil zou maken Ook consumenten lopen gevaar Maar ook voor de eindgebruiker is er potentieel gevaar. Zo werden al meerdere keren ladingen kindermatrassen en -schoenen aangetroffen die behandeld werden met het in Europa verboden benzeen en/of dichloorethaan. Zelfs na 6 maanden verluchten, bevatten deze goederen zo'n hoge concentratie aan schadelijke stoffen, dat ze niet bruikbaar waren. In een aantal distributiecentra komen dagelijks tientallen zwaar verontreinigde containers binnen met elektronisch speelgoed. Dit laatste kwam aan het licht na een incident waarbij heel hoge concentraties werden opgemeten Wat nu? Zowel de Nederlandse FNV als de Belgische BTB stappen naar de politiek om op Europees niveau werk te maken van een aangepaste en strengere wetgeving. Een deel van het probleem is immers te wijten aan een Europese wet die net eist dat containers en goederen behandeld worden tegen ongedierte, ziektes en tegen uitheemse planten. Om tropisch ongedierte uit Europa te weren, geldt sinds 2005 de Europese richtlijn van de FAO (de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN) die voorziet dat in hout verpakte goederen de EU slechts binnen mogen als ze vrij zijn van insecten. De FNV en BTB willen op internationaal niveau producten verbieden die hier al veel eerder uit het productieproces werden gebannen. Volgens de vakbonden zou dit de arbeiders, in die landen die nu nog dagelijks moeten werken met giftige stoffen, beter beschermen. Bij de FNV zijn ze er zich van bewust dat het aanpakken van het probleem wel eens heel wat geld zou kunnen kosten. Het ontluchten is immers tijdrovend en arbeidsintensief en heeft een grote impact op het zeer krap geplande, logistieke systeem. Voorlopig vindt de FNV gehoor bij de SP, de BTB bij de SP.A. Hoe snel er echter werk kan worden gemaakt van een verbeterde wetgeving is niet meteen duidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat de miljoenen containers die jaarlijks de Europese havens binnenkomen een ware tijdbom zijn, die wel eens duizenden slachtoffers zou kunnen maken. Bron: 4. Gezondheidseffecten Gezondheidseffecten zijn afhankelijk van de concentratie van het gas, de blootstellingduur en het aangrijpingspunt op het lichaam. Veel bestrijdingmiddelen tegen ongedierte hebben een vergiftigende werking op het zenuwstelsel. Gassen kunnen in het lichaam opgenomen worden via inademing, via de huid of via een combinatie. De gezondheidseffecten kunnen zijn: - bedwelming of vergiftiging De gassen kunnen een vergiftigende werking hebben op het zenuwstelsel of een schadelijk effect op organen zoals lever en nieren. Bij blootstelling aan hoge concentraties kan acuut letsel ontstaan. Ook kunnen op termijn

11 11/48. gezondheidsklachten zich openbaren door herhaalde bloostellingen aan lage concentraties. - verstikking Als de zuurstofconcentratie in de zeecontainer onder de grenswaarde daalt, daalt ook het zuurstofgehalte in het bloed. De persoon kan bewusteloos raken en afhankelijk van de duur zullen organen van het lichaam uitvallen met een kans op blijvend letsel. Bij zeer lage concentraties zuurstof kan de dood snel intreden. - verbranding of explosie Een brand of explosie leidt tot verbranding van lichaamsdelen, lichamelijke schade door de drukgolf van een explosie of doordat het lichaam getroffen wordt door scherven of producten. Op de stoffenkaart is terug te vinden wat de effecten op de gezondheid zijn van de diverse gassen. 5. Gegaste zeecontainers en de Arbowet In het Arbobesluit is in artikel 3.5 g opgenomen dat bij een vermoeden van de aanwezigheid van stoffen die een gevaar zijn voor verstikking, bedwelming, vergiftiging of brand, de werknemer deze ruimte of plaats niet betreedt voordat uit onderzoek is gebleken dat het gevaar niet aanwezig is. De ruimte is in dit geval de zeecontainer. Indien uit onderzoek blijkt dat gevaarlijke gassen aanwezig zijn en /of het zuurstofgehalte te laag is, worden dusdanige maatregelen getroffen zodat de werknemer de zeecontainer kan betreden zonder gevaar. Daarnaast neemt de werkgever een aantal maatregelen gebaseerd op de algemene verplichtingen uit de Arbowet De ontvanger en de vervoerder De ontvanger is de werkgever van het afleveradres; diegene die de goederen ontvangt voor zijn bedrijf of in opdracht. De ontvanger hoeft niet de eigenaar van de goederen te zijn. De ontvanger voert het onderzoek uit zoals bedoeld in artikel 3.5g van het Arbobesluit en neemt de maatregelen om er voor te zorgen dat zijn werknemers en derden de zeecontainer veilig kunnen openen en betreden. De werkgever van de chauffeur (de vervoerder) maakt afspraken met zijn opdrachtgever of zijn chauffeur de zeecontainer opent en zo ja onder welke voorwaarden Pakket van maatregelen Het pakket van maatregelen bestaat uit: - Aanpak bij de bron - Onderzoek verrichten en maatregelen nemen - Opstellen van een bedrijfsprocedure - Informeren en instrueren van medewerkers - Doeltreffende hulp bij een calamiteit Bij een aanpak bij de bron gaat het om zowel het voorkómen van het bewust toedienen van gassen aan zeecontainers, als het voorkómen van het uitdampen van gassen afkomstig van de vervoerde producten en verpakkingsmateriaal. Het streven naar deze bronaanpak ligt bij alle ketendeelnemers; in dit geval gaat het om de ontvanger van zeecontainers.

12 12/48. De ontvanger van zeecontainers verricht onderzoek of er gevaarlijke gassen in zeecontainers aanwezig zijn en zo ja dan neemt hij maatregelen om te zorgen dat het veilig wordt om de zeecontainer te openen en te betreden zie hiervoor: Bijlage 1. stappenplan veilig openen en betreden zeecontainers. Het onderzoek bestaat uit een voor- en een meetonderzoek. Het laatste wordt uitgevoerd door een opgeleide gasmeet deskundige*. Bepaald wordt of de concentratie van het gemeten gas boven of onder de grenswaarde ligt en of ventileren noodzakelijk is. De gegevens van het onderzoek en de maatregelen worden schriftelijk vastgelegd en bewaard. De ontvanger van de zeecontainers en de vervoerder bepalen hoe het bedrijf omgaat met gevaarlijke gassen in zeecontainers. In een bedrijfsprocedure worden o.a. de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden vastgelegd. De vervoerder maakt afspraken met zijn opdrachtgever of zijn chauffeurs de zeecontainers openen en betreden en zo ja onder welke voorwaarden. De ontvanger en de vervoerder informeren hun medewerkers over de gevaren bij het openen en betreden van zeecontainers en geven aan hoe ermee om te gaan in de dagelijkse praktijk. De ontvanger draagt zorg voor doeltreffende hulp als een calamiteit zich voordoet bij het openen en betreden van de zeecontainer *Opleiding gasmeet deskundige. Er wordt nog zeer veel van uitgegaan dat in het kader van deze problematiek personeel dat containers moet openen niet tot nauwelijks een opleiding genoten zou moeten hebben, om te kunnen bepalen of containers al dan niet gasvrij zijn voordat deze geopend kunnen worden. Dit is een levensgevaarlijke misvatting. Waarom is dit een levensgevaarlijke misvatting omdat: 1. er diverse gasmeetapparatuur bestaat voor verschillende gasmetingen. 2. om deze apparatuur en de meetgegevens goed te kunnen interpreteren, dient men goed geschoold te zijn. 3. Invloeden van buitenaf dienen goed in ogenschouw en herkend te worden. 6. Informatie van de Arbeidsinspectie Ook de Arbeidsinspectie heeft de nodige informatie opgesteld en is in brochurevorm te verkrijgen. Ondanks dat het informatie uit 2007 stamt, waardoor deze informatie mogelijk niet volledig up-to-date is, vindt de Arbowerkgroep het van belang om hier niet alleen naar te verwijzen, maar ook als bijlage 3 op te nemen. Zie bijlage 3 Informatie Arbeidsinspectie 7. Verduidelijking over gassingen, stoffen, regels, gevaren

13 13/ Wat is een gassing? Gassingen worden toegepast in de scheepvaart om te voorkomen dat ladingen beschadigd raken door insecten en ander ongedierte in de lading of de verpakking. De gegaste lading kan heel gevarieerd zijn: van tabak en meubels tot kleding en schoenen. De gebruikte gassen zijn per definitie giftig. Gassingen kunnen daarom een bedreiging vormen voor de gezondheid en veiligheid van mensen en vormen een risico voor het milieu Hoe wordt gegast? In Nederland werkt het als volgt. Een speciaal gassingsbedrijf legt (na de verplichte melding aan de Arbeidsinspectie) tabletten aluminium- of magnesiumfosfide in de lading. Hieruit ontwijkt het uiterst giftige fosforwaterstof dat ongedierte om zeep helpt. Ook wordt gegast met het giftige methylbromide, dat met een verdamper wordt ingebracht. De bedoeling is dat het gas gedurende een relatief korte periode actief blijft, bij voorkeur een dusdanig korte periode dat de container op de plaats van bestemming op veilige wijze gelost kan worden. Het gas zou in het ideale geval op de plaats van bestemming 'verdwenen' moeten zijn. Vaak is dat niet het geval. Geregeld komt het voor dat containers ook op de plaats van bestemming nog een gevaarlijke hoeveelheid gas bevatten, wat risico's met zich meebrengt voor diegenen die een geopende container moeten behandelen. Sommige (consumenten)producten absorberen zo veel van het gebruikte gas dat ze dit gas nog maanden lang kunnen 'naleveren' met alle risico's voor de gebruikers van dien (zie ook vraag 11) Welke stoffen zijn in Nederland toegestaan voor gassingen? In Nederland zijn alleen methylbromide en fosforwaterstof toegelaten. Beide stoffen zijn zeer giftig. Bovendien tast methylbromide de ozonlaag aan. Sinds 2005 is het binnen de Europese Unie verboden om methylbromide te gebruiken voor gassingen Welke stoffen worden in het buitenland gebruikt voor gassingen? Naast methylbromide en fosforwaterstof worden in het buitenland nog andere stoffen toegepast voor gassingen. Bijvoorbeeld: formaldehyde, sulfurylfluoride, ammoniak, blauwzuur, kooldioxide, koolmonoxide Wat zijn de gevaren van deze gassen voor mens en milieu? Alle hierboven genoemde stoffen zijn, als de containers of scheepsruimen onvoldoende of op een verkeerde manier worden ontgast, zeer gevaarlijk voor iedereen die ermee in aanraking komt. In het verleden hebben zich enkele malen ongelukken of gevaarlijke situaties voorgedaan. Zo zijn vaten ontploft en is er brand uitgebroken bij het werken met restanten van fosforwaterstof. Ook zijn diverse keren mensen onwel geworden tijdens het lossen van de containers. Het zijn niet alleen werknemers in de haven die risico's lopen bij de overslag van goederen of bij het lossen. Ook douanebeambten kunnen met gegaste lading aanraking komen, evenals mensen die in de buurt van de haven wonen en zelfs consumenten, als ze goederen ontvangen die niet goed ontgast zijn. De gevaren van het gebruik van deze gassen voor het milieu variëren. Van methylbromide is het bekend dat het de ozonlaag aantast Waar doen zich de meeste problemen voor bij gassingen? In de praktijk wordt vaak onderscheid gemaakt tussen lading die in Nederland wordt gegast en zogeheten import gassingen, dat wil zeggen bulklading en containers onder gas die per

14 14/48. zeeschip worden aangevoerd. Van de in Nederland uitgevoerde gassingen bestaat een vrij duidelijk beeld, omdat slechts enkele bedrijven gassingen mogen uitvoeren, er bovendien een meldingsplicht bestaat en de controles streng zijn. De ernstigste problemen doen zich voor bij import gassingen van containers. In de eerste plaats omdat veel gassingen (zo'n 70 procent) overbodig zijn (zie vraag 9). Als gevolg hiervan worden ladingen onder gas aangetroffen als kunststof planten, computers, meubelen, cosmetica, chemicaliën, bont, toiletpotten, aardewerk, kleding, huisraad etc. In sommige gevallen is gebleken dat deze lading niet of nauwelijks meer gasvrij is te krijgen. In de tweede plaats worden containers vaak niet goed ontgast. Zo heeft slechts één procent van de gegaste containers een (verplichte) sticker met de mededeling dat de container een giftig bestrijdingsmiddel bevat. Daardoor lopen havenarbeiders, omwonenden en uiteindelijk ook consumenten risico's aangezien verreweg de meeste containers zonder ontgast te zijn het land ingaan Wanneer mag in Nederland worden gegast? In slechts een zeer beperkt aantal gevallen zijn gassingen toegestaan. Eigenlijk alleen als het importerende land (en dus niet de importeur) het eist (zoals China, Australië en Nieuw- Zeeland doen) of als er geen alternatief voorhanden is, bijvoorbeeld voor gassingen van bloembollen bedoeld voor de export. Deze twee uitzonderingssituaties zijn ook blijven bestaan na 2005, toen het gebruik van methylbromide in de hele Europese Unie werd verboden. In Nederland worden jaarlijks circa 1500 containers gegast. Daarbij wordt zo'n 5 ton methylbromide gebruikt (ter vergelijking: enkele jaren geleden was dat nog 90 ton) Hoe moeten gassingen in Nederland worden uitgevoerd? In Nederland is het gebruik van methylbromide en fosforwaterstof aan strenge eisen onderworpen. Wettelijke gebruiksvoorschriften (zie Publicaties) bepalen de wijze van inbrengen van het gas, het ontgassen en de veiligheid voor personen. Zo gelden onder meer de volgende regels: - de gassing en ontgassing mag alleen worden uitgevoerd door een deskundig persoon; - voorwerpen die onder gas staan mogen niet worden verplaatst ; - personen moeten een bepaalde minimumafstand in acht nemen bij gassen en ontgassen; - pas als de concentratie gas beneden de geldende wettelijke grenswaarde is gedaald, mag de ontgaste ruimte worden betreden; - na het ontgassen moet de gassingsleider een schriftelijke gasvrijverklaring afgeven aan de opdrachtgever Wanneer mag een buitenlandse container worden gegast? Sinds eind jaren 90 is een EU-verordening van kracht, die voorschrijft dat stuwhout (pallets) afkomstig uit bepaalde landen (met name China) behandeld moet zijn tegen insecten. Vaak wordt deze verordening door importeurs en exporteurs te ruim geïnterpreteerd. Hierdoor worden volkomen onnodig duizenden containers inclusief de zich daarin bevindende lading onder gas gezet en naar Nederland vervoerd ('preventief gassen'). Werd er enkele jaren geleden nauwelijks gegast bij de containerimport, nu wordt er per jaar zo'n 500 ton methylbromide vanuit het buitenland per container de Nederlandse havens binnengebracht. Uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (zie Publicaties) blijkt dat ruim 20 procent van alle containers gas bevatten.

15 15/ Welke ministeries voeren controles uit op gassingen? Dat zijn het ministerie van VROM en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Namens VROM treedt de VROM-Inspectie op als controlerende instantie. Namens SZW is dat de Arbeidsinspectie Op welke manier handhaaft de VROM-Inspectie de regels? De VROM-Inspectie voert bij import gassingen voornamelijk controles uit op grond van de Wet milieugevaarlijke stoffen (zie Wetten en Regels). De VROM-Inspectie treedt op als er gevaar (kan) ontstaan voor personen (consumenten bijvoorbeeld) doordat giftig gas aanwezig is in ruimten en ladingen. In een enkel geval wordt het Wetboek van Strafrecht art. 173 toegepast. Als containers met ladingen bestemd voor consumenten (bijvoorbeeld speelgoed of matrassen) blijken te zijn gegast, dan eist de VROM-Inspectie dat niet alleen de ruimte maar ook de lading zelf gasvrij is voordat deze wordt afgeleverd. In een aantal gevallen is dit onmogelijk en wordt de lading teruggezonden of vernietigd. Hoewel jaarlijks enige tientallen containers worden tegengehouden die giftige gassen bevatten, is dit slecht een gering deel van het totale aantal containers dat, vaak zonder dat men hier weet van heeft, met giftig gas wordt aangevoerd in Nederland en gelost. Bij in Nederland uitgevoerde gassingen handhaaft de VROM-Inspectie de Bestrijdingsmiddelenwet (zie Wetten en Regels). Slechts enkele producten mogen worden gegast. Sinds 2005 is methylbromide alleen nog maar toegestaan voor de zogenoemde export gassingen mits het importerende land dit vereist en er geen andere (alternatieve) methode mogelijk is. (Zie ook vraag 8) Mijn bedrijf heeft een container ontvangen waarvan ik vermoed dat er nog gas in aanwezig is. Wat moet ik ermee? Zorg allereerst dat iedereen op afstand blijft. De container moet minstens 20 meter uit de buurt van mensen staan. Schakel vervolgens een gecertificeerd ontgassingsbedrijf in om de container vrij te maken van gas. 8. Gifstoffen, hun risico's en pictogrammen van voorkomende gassen Zie bijlage 4 voor nadere informatie 9. Lege zeecontainers Het kan voorkomen dat, wanneer er van uit je eigen bedrif producten vervoert/verscheept moeten worden naar andere landen/werelddelen, er bij je bedrijf een of meerdere lege zeecontainers worden toegeleverd. Of deze containers dan als veilig te beschouwen kunnen worden is de vraag. Bij staat hoe dan te handelen. 10. Standpunt en aanbevelingen Resumé Je ruikt het niet, je ziet het niet. Gas!

16 16/48. Waarom gas in de containers. Gas gaat in de zeecontainer om bederf en aantasting van lading of verpakkingsmiddelen door ongedierte te voorkomen. Of het komt uit de stoffen die gebruikt zijn bij het maken van producten. Ook kan het ontstaan door (chemische) processen in de lading. In bijna alle zeecontainers zit het. Sommige werknemers lopen meer risico, omdat tijdens op- en overslag van containers de gassen vervliegen. Ook bij opslag lopen werknemers in opslagruimten risico s, zoals aangegeven. Gas is een sluipmoordenaar. Gas kan leiden tot vergiftiging, bedwelming of verstikking. Zelfs tot brand of explosie. Veel bestrijdingsmiddelen werken in op het zenuwstelsel. Sommige gassen kunnen de dood tot gevolg hebben. Andere gassen hopen zich op in je lichaam waardoor de gezondheidseffecten pas later blijken. Hoe open je veilig een zeecontainer? Je werkgever maakt afspraken met de opdrachtgever of jij de zeecontainer opent en zo ja, onder welke voorwaarden. Voor je de zeecontainer binnengaat moet je werkgever aangeven dat deze veilig is. Veilig wil zeggen: geen kans op verstikking, vergiftiging, bedwelming, brand of explosie. Maar pas op! Een meetonderzoek (gasmeting door een deskundige) wijst uit of de container veilig of onveilig is. Onveilige containers worden geventileerd en opnieuw gemeten. Maar let op: Ook na de controle kan er nog gas zijn, bijvoorbeeld onder folies waarin spullen zijn verpakt. Of bij het openen van een nieuw compartiment Standpunt De Arbowerkgroep is tot het standpunt gekomen dat, ondanks dat er de laatste 2 jaar meer over gascontainers bekend is geworden, dat dit toch nog veel te weinig is. Ook internationaal wordt er heden ten dage meer aandacht gegeven aan dit probleem. Want als bijvoorbeeld alleen een land als Nederland over zou gaan op verbod op aanvoer van gegaste containers dan zou dit natuurlijk een enorm negatieve uitwerking hebben op de Nederlandse handel en de industrie. Daarom zal er internationaal steeds krachtiger opgetreden moeten worden en naar vervangende materialen gezocht moeten worden om spullen en producten van verre landen te verpakken, die niet schadelijk zijn. Voor werknemers moet duidelijk zijn dat niet alleen zij die in de transport- en haven sector werkzaam zijn met gascontainers te maken kunnen krijgen. Ook wanneer goederen verder het land in getransporteerd worden en afgeleverd worden bij bedrijven die schoenen, onderdelen, stalen buizen etc. toegeleverd krijgen kunnen door gasresten en uitdampingen te maken krijgen met dit probleem. Daarom moet elke werknemer die dit betreft goed doordrongen zijn van het feit dat er een gevaarlijke situatie kan optreden, zowel bij het openen van een doorgetransporteerde container als in magazijnopslagplaatsen waar goederen uit zulke containers opgeslagen liggen. Zoals al aangegeven vindt de Arbowerkgroep dat bekendheid met betrekking tot dit probleem niet genoeg onder de aandacht van (kader-) leden gebracht kan worden. Vandaar dat de Arbowerkgroep deze nota met verzamelde informatie over gegaste containers opgesteld heeft Aanbevelingen Rol Ondernemingsraad Omdat de Ondernemingsraad een rol heeft, zelfs een zeer belangrijke, met betrekking tot het beleid op het gebied van Arbeidsomstandigheden, dient de OR het

17 17/48. initiatief te nemen om in overleg met zijn/haar directie tot een risico inventarisatie over te gaan en een plan van aanpak en uitvoering op te stellen hoe om te gaan met gascontainers en producten, die vervoerd zijn met zulke containers, wanneer deze bij hun bedrijf aankomen. Om daarbij behulpzaam te zijn geeft de Arbowerkgroep in bijlage 4 een voorbeeldbrief voor aankondiging van het doen van een initiatief voorstel omtrent gascontainers. Zie bijlage 4 Voorbeeld brief aankondiging initiatiefvoorstel Ondernemingsraad Opslag goederen Belangrijk is daarnaast ook het feit dat producten, die vervoerd zijn in gascontainers, de gevaarlijke gassen in hun poriën hebben opgenomen. Dat betekent dat: - bij opslag deze gassen als nog vrij kunnen komen en in ruimten kunnen voorkomen. - dozen waarin producten zijn vervoerd kunnen uitgedampte gassen van lijmen en kunststoffen bevatten. Bij het openen van die dozen komen deze gassen dus vrij en kan een werknemer daarmee in aanraking komen. - daar waar deze producten in ruimten worden opgeslagen bestaat de kans dat deze ruimten zich vullen met deze gassen Nagaan goederenstromen De Arbowerkgroep doet hierbij de aanbeveling, voor de veiligheid en gezondheid van werknemers, om goed de goederenstromen na te gaan die vanuit buiten Europa bij bedrijven binnen komen. Hoe deze producten vervoerd zijn en of deze producten nog restgassen kunnen bevatten. Ook dient goed onderzocht te worden indien goederen die van uit een ander Europees land binnen komen inderdaad niet eerst van buiten Europa daar zijn ingevoerd en hoe deze naar die landen eventueel vervoerd zijn Het recht om te beschikken over gegevens De Ondernemingsraad dient op grond van de WOR met betrekking tot Arbozaken die de veiligheid en gezondheid van werknemers schadelijk kunnen beïnvloeden te beschikken over alle gegevens die daar mee te maken hebben. Om op basis van die kennis te bevorderen dat er maatregelen worden genomen om die betreffende gevaarlijke situaties te voorkomen Het zelf laden van lege zeecontainers Ondanks dat er nog geen ernstige voorvallen bekend zijn is het volgens de Arbowerkgroep aan te bevelen om indien een bedrijf zelf lege zeecontainers gaat laden, met producten om deze te verzenden, deze lege container te onderzoeken op rommel, zoals zakjes, verpakkingen e.d. Worden deze aangetroffen dan is het advies om daarin niet te gaan rommelen en werken. Zorg dat dit op een, met gebruikmaking van persoonlijke beschermingsmiddelen verantwoorde veilige manier wordt verwijderd. In dien men dit niet vertrouwd dan wordt aanbevolen om een deskundigheid in te schakelen Opleiden tot gasmeetdeskundige

18 18/48. De Arbowerkgroep heeft aan dit onderwerp in de nota al aandacht besteed. Maar indien er bij bedrijven steeds meer zeecontainers zelf geopend moeten worden is het aan te bevelen om zelf een gasmeetdeskundige hiervoor op te leiden. De standaardprocedure voor het openen van gegaste containers is begin 2008 gewijzigd. Tot nu toe werden gasvrijverklaringen afgegeven door gespecialiseerde bedrijven in de havens. Sinds de wijziging in de protocollen is de geldigheidsduur van de metingen beperkt en moet de meting vlak voor het betreden plaatsvinden. Daarom worden metingen steeds vaker ter plaatse door medewerkers van het ontvangende bedrijf uitgevoerd. De containers moeten op basis van de metingen veilig geopend kunnen worden zonder risico van verstikking, vergiftiging, brand, explosie of bedwelming. Training richt zich op medewerkers die vrijgavemetingen verrichten bij containers die het bedrijf binnenkomen. Dus bij twijfel open geen containers maar laat eerst een gasmeetdeskundige een gasvrijverklaring opstellen. Arbo werkgroep BGA Metelektro ZHZ, aldus vastgesteld in haar vergadering van 19 april 2011 Bijlage 1. Stappenplan

19 Stappenplan veilig openen en betreden van zeecontainers 19/48. Voor elke zeecontainer die betreden wordt, wordt volgens een stappenplan bepaald of deze veilig geopend en betreden kan worden. Veilig in dit stappenplan wil zeggen dat de kans op verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand of explosie minimaal is. Het stappenplan bestaat uit: 1. vooronderzoek 2. gasmeting 3. maatregelen 4. onvoorziene omstandigheden 5. registratie van gegevens Stap 1 en 2 leiden tot het veilig openen van zeecontainer met eventueel het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM s) en stap 3 en 4 tot het veilig betreden van de zeecontainer. Indien een zeecontainer geopend wordt om te ventileren, wordt door de ontvanger of diens vertegenwoordiger schriftelijk aangegeven welke persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikt dienen te worden. Is de zeecontainer veilig om te betreden, wordt een schriftelijke vrij voor betreden verklaring afgegeven. Deze is ondertekend door de ontvanger of diens vertegenwoordiger. De vrij voor betreden verklaring is beperkt in tijd. Stap 1. Vooronderzoek De zeecontainers worden ingedeeld in veilig en onveilig door een vooronderzoek. De veilige zeecontainer is categorie C en de onveilige bestaan uit categorie A en B. Dit geeft het volgende overzicht: o onveilige zeecontainers - Categorie A: De zeecontainer bevat gevaarlijke gassen en het is bekend om welke gassen het gaat. - Categorie B: Het is niet bekend of de zeecontainer gevaarlijke gassen bevat. o veilige zeecontainers - Categorie C: De zeecontainer bevat geen gevaarlijke gassen.. Een zeecontainers wordt als veilig beschouwd (categorie C) als voldaan is aan twee voorwaarden: - In de logistieke keten zijn afspraken gemaakt dat er geen gassen als bestrijdingsmiddelen toegevoegd worden, er geen stoffen gebruikt worden die uitdampen tijdens het transport en er geen chemische reacties plaats kunnen vinden. - Bij ontvangst van de zeecontainers bevestigen steekproefsgewijze controles (o.a. gasmetingen) dat in de keten geen veranderingen zijn opgetreden en de afspraken nagekomen zijn.

20 20/48. De overige zeecontainers zijn niet veilig (categorie A en B) en worden op basis van de administratieve gegevens gecombineerd met onderzoeksgegevens van de gasmetingen uit het verleden ingedeeld in A of B. Een zeecontainerstroom wil zeggen dat de ontvanger van dezelfde afzender, lading, producent, land van herkomst e.d. periodiek zeecontainers ontvangt. Bij de zeecontainers uit categorie A wordt door steekproefsgewijze metingen gecontroleerd of er andere gassen aanwezig zijn. Valt een zeecontainer in categorie A dan kan op basis van de bekende gegevens worden besloten om eerst te ventileren en aansluitend te meten in plaats van te straten met het meetonderzoek. Voor een zeecontainer in categorie B vindt een gasmeting plaats naar de aard en concentratie van eventueel aanwezige gassen vóór er geventileerd gaat worden. Stap 2 Meetonderzoek Het meetonderzoek wordt uitgevoerd door een gasmeetdeskundige. Hij heeft hiervoor een opleiding gehad en houdt zijn kennis en vaardigheden up to date. De meetgegevens worden vastgelegd in een meetrapport (zie Tipkaart Meetonderzoek). Voor een zeecontainer uit de categorie A wordt de concentratie gemeten van de te verwachten gassen. De volgende situaties zijn mogelijk: - De te verwachten gassen worden niet aangetoond Nagegaan dient te worden of de indeling op basis van het vooronderzoek in categorie A correct is. - De te verwachten gassen worden gemeten en de concentraties liggen beneden de grenswaarden De zeecontainer is veilig te openen en te betreden. - De te verwachten gassen worden gemeten en de concentraties liggen boven de grenswaarden De zeecontainer is niet veilig om te openen en te betreden. Maatregelen worden genomen (zie stap 3). Voor een zeecontainer in de categorie B wordt gemeten of gassen aanwezig zijn en zo ja om welke gassen het gaat en met welke concentraties. De volgende situaties zijn mogelijk: - Er worden geen gassen aangetoond De zeecontainer is veilig te openen en te betreden. - Er worden gassen gemeten en de concentraties liggen beneden de grenswaarden De zeecontainer is veilig te openen en te betreden.. - Er worden gassen gemeten en de concentraties liggen boven de grenswaarden De zeecontainer is niet veilig om te openen en te betreden. Maatregelen worden genomen (zie stap 3). Indien zowel bij categorie A als B er verschillende gassen gemeten worden, waarvan de werking op het menselijk lichaam hetzelfde is, wordt de additieregel toegepast (zie Tipkaart Grenswaarden).

21 21/48. Stap 3 Maatregelen Maatregelen worden genomen op basis van de uitkomsten van stap 2. De maatregelen zijn o.a.: - Het vaststellen welke PBM s gebruikt dienen te worden bij blootstellingmomenten; bv bij het openen van de zeecontainer ten behoeve van ventileren en bij het uitvoeren van aanvullende metingen in de zeecontainer. Het dragen van deze PBM s is verplicht. - Het uitvoeren van vervolgmetingen. - Het ventileren van de zeecontainer. Na het ventileren toont een gasmeting aan of de container veilig betreden kan worden (zie tipkaart ventileren van zeecontainers) - Het laten lossen van de zeecontainer door een gespecialiseerd bedrijf indien een container onveilig blijft. Stap 4 Onvoorziene omstandigheden Tijdens het betreden (lossen) van de zeecontainer, wordt nagegaan of onvoorziene omstandigheden aanwezig zijn. Deze zijn onder andere: - De aanwezigheid van verpakkingsmateriaal, zoals folie, dozen e.d. Het gas kan zich onder en in het verpakkingsmateriaal ophopen en wordt niet gemeten bij de gasmeting. - Een compartimentering van de zeecontainer Het gas in een tweede compartiment wordt niet gemeten bij de gasmeting. - Het uitstromen van een gevaarlijke stof bij een beschadigde verpakking (bij verplaatsing) - Een gassoort die zich snel aan de lading hecht - De aanwezigheid van goederen die door hun aard niet of moeilijk te ontgassen zijn - Kans op restanten van bestrijdingsmiddelen, zoals magnesium-of aluminiumpoeder (fosfinevorming). Indien onvoorziene omstandigheden aanwezig zijn, dient de container opnieuw beoordeeld te worden, zoals staat beschreven in stap 2. Een alternatief is tijdens het lossen continu te meten en zo nodig actief te ventileren. Stap 5 Registratie De gegevens van het onderzoek en van de maatregelen dienen vastgelegd te worden op een registratieformulier. De bewaartermijn is 10 jaar. Behalve de registratie per container dient de ontvangende partij ook de gegevens van de totale containerstromen in kaart te brengen (registratie containerstroom). Tipkaarten: Infokaarten ; -Aanpak bij de bron -Ammoniak -Alarminstructie -Methylbromide -Gassen en lading -Formaldehyde -Grenswaarden -Koolmonoxide -Meetonderzoek uit besteden -Chloorpicrine -Meetrapport -Fosfine -Opleiding gasmeetdeskundige

22 -Registratie containerstroom -Registratie per container -Ventileren -Voorlichting en instructie -Vooronderzoek -Vrij voor betreden verklaring 22/48. Bijlage 2. Tipkaart Opleiding gasmeetdeskundige

23 23/48. De opleiding Gasmeet deskundige gevaarlijke gassen in zeecontainers heeft tot doel de deelnemer op te leiden tot het zelfstandig kunnen uitvoeren van een meetonderzoek bij zeecontainers, zoals bedoeld in art. 3.5g van het Arbeidsomstandighedenbesluit. De opleiding zoals hieronder uitgewerkt kent een opleidingstijd van tenminste 3 cursusdagen. Tijdens de opleiding dient men voldoende theoretische kennis te ontwikkelen en praktijkvaardigheden te verkrijgen. De opleiding wordt afgerond met een schriftelijke en praktische toets. In de schriftelijke toets wordt de kennis van de cursist getoetst. In de praktijktoets voert de cursist daadwerkelijk metingen uit aan een zeecontainer, rapporteert deze aan de fictieve opdrachtgever en adviseert de opdrachtgever in verband met vrijgave van de container. De gasmeet deskundige houdt, na de opleiding, aantoonbaar zijn kennis en vaardigheden up to date. De eindtermen van de opleiding zijn als volgt vastgesteld: Nr. Aspect Omschrijving Kennen Kunnen toepassen 1. Uitleg basisbegrippen Zuurstof (verhoging, verlaging) X Brand/Explosie Explosiegebied Explosiegrenswaarde Vlampunt Giftigheid Verstikking Toxische stoffen in het algemeen CMR-stoffen Bestrijdingsmiddelen Uitdampstoffen Grenswaarden stelsel (voorheen MAC) Meting van toxische stoffen Vrij-voor-betredenn (gasvrij) Uitdrukken van de concentratie (ppm, vol% en mg/m3) Omrekenen van ppm. mg/m3 Chemiekaarten 2. Uitleggen welke type Soorten zeecontainers (open top, gesloten, X zeecontainers er zijn reefer) en de analogie met Kenmerken van een besloten ruimte besloten ruimten; onder Voorbeelden van besloten ruimten welke voorwaarden Risico s van besloten ruimten deze mogen worden Meten in besloten ruimten vrijgegeven en betreden Meetlocaties Nr. Aspect Omschrijving Kennen Kunnen toepassen