Gassen in containers Deel 2: Opleidingseisen middelbare gasmeetkundige zeecontainers

Transcriptie

1 Template versie Ref. nr. NTA 7496:2011 nl NTA Gassen in containers Deel 2: Opleidingseisen middelbare gasmeetkundige zeecontainers Toxic gases in shipping containers Part 2: Medium level training requirements for gas measurements of shipping containers ICS , Maand en jaar van publicatie Normcommissie "Ontgassen containers"

2 Omslag blz. 2

3 Inhoud Voorwoord Onderwerp en toepassingsgebied Normatieve verwijzingen Termen en definities Symbolen en afkortingen Uitgangspunten opleiding Examens en opleidingsinstituten Verlenging van het diploma Overgangssituatie Taken, eisen en bevoegdheden Taken Eisen Bevoegdheden... 5 Bijlage A (normatief) Eindtermen gasmeten zeecontainers... 6 Bibliografie

4 Voorwoord De goedereninvoer in Nederland verloopt steeds meer via containers. In containers kunnen gassen voorkomen die risico s opleveren voor medewerkers die containers openen en vervolgens lossen. In de afgelopen jaren zijn enkele medewerkers van bedrijven hierdoor ernstig ziek geworden. Ook zijn er chronische klachten die wijzen in de richting van containerladingen. Volgens het Arbeidsomstandighedenbesluit moet een werkgever zijn medewerkers beschermen tegen de risico s van verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand en explosie (VBVBE - Arbeidsomstandighedenbesluit 3.5g). De werkgever moet daartoe onderzoek doen. De wettelijke basis hiervoor is de Risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) en het daaruit voortvloeiende Plan van Aanpak (PvA). Bedrijven die containers ontvangen, openen en lossen zullen nader onderzoek moeten verrichten in hoeverre medewerkers aan de VBVBE-gevaren worden blootgesteld. Het PvA zal vervolgens uitwijzen welke maatregelen de werkgever neemt om de medewerkers te beschermen. In veel gevallen zal dat resulteren in het uitvoeren van metingen in containers. Aan de huidige gasmeetdeskundigen zijn geen officiële opleidingseisen gesteld. Een ieder kan zich deskundig noemen. Gasmeetdeskundigen behoren niet tot een beschermde beroepsgroep en er is geen officiële wettelijke erkenningsregeling. Opleidingsinstituten in Nederland stellen momenteel geheel zelfstandig opleidingsprogramma s op voor gasmeetdeskundigen die variëren in omvang, inhoud en kwaliteit. Ook is niet aan iedere opleiding een examen verbonden. Hierdoor is de kwaliteit niet gegarandeerd. Door de toenemende vraag naar metingen van containerladingen zien sommige bedrijven commerciële kansen. Al snel groeit het aanbod van gasmeetdeskundigen in de markt, maar tot nog toe zijn er geen eenduidige opleidingseisen of eindtermen vastgesteld. Het in 2010 opgerichte Platform Gassen In Containers (PGIC) heeft besloten met steun van werkgevers- en werknemersorganisaties en de overheid hiervoor normen op te stellen. 2

5 Gassen in containers Deel 2: Opleidingseisen middelbare gasmeetkundige zeecontainers 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze NTA beschrijft de opleidingseisen voor een middelbare gasmeetkundige zeecontainers (MGK zeecontainers) voor het vrijgeven van zeecontainers. Deze NTA is bedoeld voor personen die onderzoek doen aan zeecontainers conform het Arbeidsomstandighedenbesluit [1]. Er zijn ook opleidingseisen opgesteld voor een hogere gasmeetkundige zeecontainers (HGK zeecontainers) en een lagere gasmeetkundige zeecontainers (LGK zeecontainers). Deze opleidingseisen worden beschreven in respectievelijk NTA en NTA Normatieve verwijzingen Deze NTA bevat geen normatieve verwijzingen. 3 Termen en definities Voor de toepassing van deze NTA gelden de volgende termen en definities. 3.1 hogere gasmeetkundige zeecontainers HGK zeecontainers MGK zeecontainers met aanvullende deskundigheid op het gebied van ontgassingen en advisering omtrent alle voorkomende aspecten m.b.t. gassen in zeecontainerladingen conform het Arbeidsomstandighedenbesluit [1] 3.2 lagere gasmeetkundige zeecontainers LGK zeecontainers Persoon die, onder verantwoordelijkheid van een MGK- of HGK zeecontainers, in staat is een zeecontainer van categorie A te meten OPMERKING 1 De LGK zeecontainers maakt gebruik van meetapparatuur die door de MGK- of HGK zeecontainers is aangewezen. Dit zijn één of meerdere apparaten die het samenstel van stoffen onder de grenswaarde meet. 3.3 middelbare gasmeetkundige zeecontainers MGK zeecontainers persoon die in staat is zelfstandig een onderzoek te doen op een zeecontainer om hem vrij te geven 3.4 ontgassen zeecontainer omlaag brengen van gasconcentraties in zeecontainers tot onder de grenswaarde [1] met behulp van speciale technieken en middelen 3.5 ventileren zeecontainer omlaag brengen van gasconcentraties in zeecontainers tot veilige waarden [1] via natuurlijke beluchting (door het openen van de containerdeuren zonder gebruik te maken van additionele middelen) 3

6 3.6 zeecontainer gestandaardiseerde metalen kist voor het transport van goederen OPMERKING Door het gebruik van standaardafmetingen kan de zeecontainer zowel via de weg, het water, het spoor en de lucht worden vervoerd zonder dat de goederen zelf hoeven te worden in- of uitgeladen [ISO 668, ISO 830]. 4 Symbolen en afkortingen HGK LGK MGK PGIC PvA RI&E RvA VBVBE Hogere gasmeetkundige Lagere gasmeetkundige Middelbare gasmeetkundige Platform gassen in containers Plan van aanpak Risico-inventarisatie en -evaluatie Raad van advies Verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand en explosie 5 Uitgangspunten opleiding Voor het opleiden van een MGK zeecontainers zijn de volgende uitgangspunten vastgesteld: eindtermen voor de opleiding zijn landelijk gelijk en liggen eenduidig vast; het (theorie)examen voor de MGK zeecontainers is onafhankelijk van het opleidingsinstituut; de deskundigheid van de MGK zeecontainers moet in stand blijven; er is een openbaar register waarop alle gediplomeerde MGK zeecontainers zijn vermeld; dit register is te raadplegen via internet; er is een redelijke, maar beperkte overgangstermijn na invoering (zie hoofdstuk 8); MBO werk- en denkniveau. 6 Examens en opleidingsinstituten Het examen voor een MGK zeecontainers ziet er als volgt uit: het examen bestaat uit een theorie-examen en een praktijktoets; het theorie-examen wordt afgenomen door een onafhankelijk exameninstituut 1) ; de praktijktoets wordt afgenomen op locatie door het opleidingsinstituut aan de hand van een nalooplijst (zie Bijlage A); het exameninstituut houdt toezicht hierop; de praktijktoets moet individueel worden afgelegd; 1) Als exameninstituut is gekozen voor PBNA. 4

7 een Raad van Advies (RvA) houdt toezicht op de examens en toetsen; opleidingsinstituten moeten zich registreren bij het exameninstituut; gediplomeerden worden geregistreerd als gecertificeerd MGK zeecontainers. 7 Verlenging van het diploma Het diploma heeft een geldigheidsduur van drie jaar; Om het diploma van een MGK zeecontainers te verlengen, moet elke drie jaar opnieuw examen worden gedaan en met goed gevolg worden afgelegd. 8 Overgangssituatie Bij de ingang van de nieuwe opleidings- en examineringssystematiek is een overgangssituatie voorzien die er als volgt uitziet: de overgangssituatie eindigt twee jaar na invoering van de nieuwe systematiek; dit betekent dat na twee jaar alle huidige diploma s en certificaten vervallen. 9 Taken, eisen en bevoegdheden 9.1 Taken De taken van een MGK zeecontainers omvatten: het opstellen van een meetstrategie en meetplan met behulp van een terzake deskundige; het meten van mogelijk aanwezige gassen in alle soorten zeecontainers; het interpreteren van meetresultaten; het opstellen van een meetrapport en het geven van een advies; het ventileren van een zeecontainer; het aansturen van een LGK zeecontainers. 9.2 Eisen De eisen die aan een MGK zeecontainers worden gesteld, omvatten: MBO werk- en denkniveau; Diploma gecertificeerd MGK zeecontainers. 9.3 Bevoegdheden Als de opleiding tot MGK zeecontainers met goed gevolg is afgelegd, en het diploma is behaald, dan is de persoon in kwestie bevoegd om bovengenoemde taken uit te voeren. 5

8 Bijlage A (normatief) Eindtermen gasmeten zeecontainers Tabel A.1 Eindtermen Nr Onderdeel Aandachtspunten voor examinering kennen begrijpen Kunnen toepassen Eisen cursist De cursist kent de volgende eindtermen A Algemeen 1 Uitleg basisbegrippen Samenstelling lucht x Zuurstof inclusief hoge en lage concentratie x Brand- en explosierisico x Branddriehoek en brandvijfhoek x Explosiegrenzen, 10 % LEL, LEL en UEL x x Toxische stoffen, toxische gassen x x CMR-stoffen x Sorptie, absorptie, adsorptie, desorptie x x Gasconcentraties in volumepercentage, ppm en mg/m 3 x x Moleculair volume, moleculaire massa x x Omrekenen van meetwaarden x x x Dampdichtheid en diffusie x x Interpreteren van chemiekaarten x x x Zie vervolg 6

9 Tabel B.1 (vervolg) Nr Onderdeel Aandachtspunten voor examinering A Algemeen kennen Vlam- en kookpunt x x begrijpen Kunnen toepassen Gas en damp x Grenswaarden en grenswaardestelsel x x x Additieregel; gemengde toxiciteit onder de grenswaarde x x x 2 Wet- en regelgeving; normering Arbowet en relevante Milieuwetgeving x Wet Vervoer Gevaarlijke Stoffen x Handhaving en toezicht in relatie tot ladinggassen x IMO en eisen aan ladinggassen x ISPM-15 x NTA's m.b.t. opleidingseisen, gasmeten x x x Databank grenswaarden SER x x x B Veiligheid, Gezondheid en Milieu 3 Veilige werkplek Besloten ruimte x Veilige werkomgeving en arbeidsplaats x x x Optreden bij calamiteiten x x x 4 Gezondheid Wijze van opname van gevaarlijke stoffen in het lichaam x x Aard vergiftiging x x Blootstellingsconcentraties en de effecten ervan x Zie vervolg 7

10 Tabel B.1 (vervolg) Nr Onderdeel Aandachtspunten voor examinering B Veiligheid, Gezondheid en Milieu (vervolg) Verstikking en bedwelming x Gasuitwisseling in de longen x 5 PBM Indelen van adembescherming x Soorten filters en hun toepassing x Filterklassen en beschermingsnormen x kennen begrijpen Kunnen toepassen Keuze criteria voor maskers en filters x x x Overige PBM's die van toepassing zijn x 6 Milieu Opslag en afvoer restanten (fosforwaterstof) x x Afvoer van gebruikte gasdetectiebuisjes x x x 7 Protocollen Stappenplan veilig openen zeecontainers [2] x x x Tip- en infokaarten [2] x x x C Basiskennis chemie en gassen 8 Opbouw van een stof Moleculen, ionen en atomen x Periodiek stelsel der elementen x 9 Gedrag van een (gasvormige) stof Aggregatietoestanden x 10 Chemie Organische en anorganische gassen x x 11 Groepen van (gasvormige) stoffen Oplosmiddelen x x Gasvormige bestrijdingsmiddelen x x Zie vervolg 8

11 Tabel B.1 (vervolg) Nr Onderdeel Aandachtspunten voor examinering D Gassen kennen begrijpen 12 Actief toegepaste gassen o.a. methylbromide, fosforwaterstof, chloorpicrine x x x Kunnen toepassen 13 Productiegassen o.a. benzeen, tolueen, dichloorethaan- 1,2, formaldehyde x x x 14 Overige gassen o.a. koolmonoxide/kooldioxide x x x 15 Goederen en gassen Relatie leggen tussen gassen en producten x x x E Meten van gassen 16 Meetprincipes Gasdetectiebuisjes x x x Meetapparatuur met sensoren x x x Photo Ionisatie Detector (PID) x x x Gaschromotografie (GC) x x Massaspectrometrie (MS) x x IR x x IMS x x Werkingsprincipes van gasmeetmethoden x x Correctiefactoren x x x (Verse lucht)kalibraties x x x Lekproeven x x x Controle van de apparatuur x x x Meetsondes x x x Zie vervolg 9

12 Tabel B.1 (vervolg) Nr Onderdeel Aandachtspunten voor examinering E Meten van gassen (vervolg) Vergiftiging van sensoren x kennen begrijpen Kunnen toepassen 17 Meetstrategieën Uitvoeren visuele inspectie x x x Interpreteren van ladingpapieren x x x Selecteren van de juiste meetapparatuur x x x Meetaanpak en meetmethode x x x Selecteren van meetpunten x x x Omstandigheden veilig openen van zeecontainers x x x Invloed van luchtvochtigheid en temperatuur x x x 18 Meetfouten Kruisgevoeligheid x x x Meetresultaten te interpreteren x x x Luchtvochtigheid en temperatuur x x Vervuiling van meetinstrumenten x x x Vals positieve en vals negatieve metingen x F Ontgassen 19 Ontgassingstechnieken Natuurlijke ventilatie x x x Geforceerde ventilatie x x 20 Ontgassingslocatie Ontgassingslocatie x x Zie vervolg 10

13 Tabel B.1 (einde) Nr Onderdeel Aandachtspunten voor examinering F Ontgassen(vervolg) kennen begrijpen 21 Meetrapport Basiselementen van een meetrapport x x x H Praktijk Verklaring veilig betreden van zeecontainers x x x 22 Uitvoeren van een meetstrategie Uitvoeren van een visuele inspectie op zeecontainers x x x Interpreteren van ladingpapieren x x x Selecteren van meetapparatuur x x x Uitvoeren van verse luchtkalibraties x x x Werken met meetsondes x x x 23 Uitvoeren van EX-OX-TOX metingen Meten met geschikte meetapparatuur x x x 24 Interpretatie van meetresultaten Uitlezen en begrijpen van meetresultaten x x x Vrijgave van zeecontainers vrij voor betreden x x x Verrichten van extra metingen doormeten x x x 25 Advisering Adviezen m.b.t. aangetroffen gassen x x x 26 Invullen van een meetrapport Verwerken van gegevens op een meetrapport x x x Kunnen toepassen 11

14 Bibliografie ISO 668:1995, Series 1 freight containers - Classification, dimensions and ratings ISO 830:1999, Containers Termen en definities NTA , Gassen in containers Deel 1: Opleidingseisen hogere gasmeetkundige zeecontainers NTA , Gassen in containers Deel 3: Opleidingseisen lagere gasmeetkundige zeecontainers NTA 7497 (in ontwikkeling), Gassen in containers Eisen voor gasmetingen zeecontainers [1] Arbeidsomstandighedenbesluit, artikel 3.5g Gevaar voor verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand of explosie, oktober 2010 [2] SER Leidraad Veilig werken met chemische stoffen: [3] Gezond Transport, Stappenplan Veilig omgaan met gassen in containers, PGIC, april