25 A G architecten PB 1

Transcriptie

1 25 A G architecten 1

2 voorwoord De tijd vliegt, AG architecten bestaat 25 jaar. Om stil te staan bij deze mijlpaal hebben we 25 projecten geselecteerd, die staan voor de manier waarop we werken. Ze laten zien waarom we nog steeds elke dag met plezier nieuwe uitdagingen aangaan. Geen project is hetzelfde. Groot of klein, al dan niet met een bijzonder programma van eisen. Het is als met kinderen die je niet los kunt laten. Wat wij tekenen wordt bijna altijd gebouwd. Het ontwerp moet recht doen aan de omgeving en aan de mensen die het gebouw gebruiken. Bij oplevering, maar ook jaren later. De projecten zijn het resultaat van teamwork. Opdrachtgever, aannemer, gebruiker, bewoner, gemeente: dankzij hen kunnen we bouwen. Een zilveren huwelijk In 1988 stonden we voor de keuze. We waren (bijna) afgestudeerd aan de TU Delft en konden ervaring op gaan doen bij een architectenbureau of een eigen bureau beginnen. De eerste twee opdrachten dienden zich aan: een villa en een bedrijfspand. Zo werd de keuze voor ons gemaakt, we zijn gewoon begonnen. Terugkijkend na al die jaren blijkt dit de rode draad te zijn. Een kans doet zich voor of een vraag dient zich aan en wij pakken de uitdaging op. In de loop der tijd veranderen de vraagstukken waar wij voor staan. Modulair bouwen om faalkosten te reduceren, zowel hier als op Bonaire. Energiezuinige woningbouw, omdat wonen anders onbetaalbaar wordt voor huurders, die straks evenveel aan energie als aan huur betalen. BIM, Bouw Informatie Model: 3D modellen die alle informatie bevatten en waar meerdere partijen en adviseurs gezamenlijk aan werken. Veranderende regels in woningbouw, kinderopvang en gezondheidszorg. De nieuwe ontwikkelingen houden ons scherp. Juist deze tijd vraagt om samenwerking. Dat houdt in: met alle betrokkenen in een vroegtijdig stadium een team vormen, om onzekerheden uit te sluiten en groen licht te krijgen voor een project. Deze manier van werken, ook met particuliere opdrachtgevers, heeft ons altijd goed gelegen en we hebben vertrouwen in de toekomst. Er zullen nog vele speciale projecten volgen, maar zoals gezegd staan we nu even stil om de balans op te maken. Met 25 unieke projecten die we samen met bijzondere mensen onder de meest uiteenlopende omstandigheden hebben gerealiseerd. George Polman en Anouk Vermeulen, AG architecten

3 01 Onze Woonhuis Boeré Zandvoort eerste grote opdracht: wat waren we trots! Fred Boeré, werkzaam bij de Rijksgebouwendienst, wilde per se geen van de architecten, waar hij professioneel mee gewerkt had, vragen om zijn eigen huis te ontwerpen. Hij wilde een jonge, pas afgestudeerde architect- niet toevallig zijn neef- een kans geven. Die kans hebben we met beide handen aangegrepen. De een net afgestudeerd (George) en de ander (Anouk) nog druk met de studie op de TU Delft. Het programma van eisen was direct al een uitdaging. Hun tijd ver vooruit had het echtpaar Boeré een duurzaam en onderhoudsvrij huis in gedachten. Ook gaven ze aan erg te houden van de primaire kleuren van de Stijl en die zeker terug te willen zien in de gevel. De eerste presentatie van ons ontwerp was spannend, maar gelukkig direct een schot in de roos. Er is weinig veranderd aan die eerste schetsen. Met de uitwerking en dan met name de detaillering zijn we heel intensief bezig geweest. Alles werd nog met de hand uitgetekend op de tekentafel- we herinneren ons nog goed dat we in die hete zomer op een huis van een bevriende architect pasten in de Amsterdamse Jordaan en daar elke dag heel gedisciplineerd zaten te puzzelen- niks vakantie. De bouw was een groot feest. We wisten allebei opeens heel zeker dat we de juiste studie gekozen hadden. Wat is het mooi om wat je samen bedacht hebt ook daadwerkelijk te zien ontstaan onder de handen van de aannemer. Opvallend In de woonwijk in Zandvoort waar ze een kavel konden bemachtigen werden in diezelfde periode ook andere woningen voor particulieren gebouwd, elk met een eigen signatuur. We mogen wel stellen dat dit huis direct opviel tussen de andere woningen- een plat dak was al uitzonderlijk, maar met name het gesloten karakter van de naar de straat gerichte gevels, met als uitzondering de grote pui in het trappenhuis, wekten enige verbazing. Doordat we de garage in het hoofdvolume hebben opgenomen is een compact en economisch bouwvolume ontstaan dat zich inderdaad Een uitgekiend droomhuis als eerste échte opdracht Het ontwerp van ons woonhuis betekende de feitelijke start van AG architecten. Destijds was ik directeur Rijksgebouwendienst Noord- West en dus wist ik goed wat ik wél en niet wilde. Aanvankelijk had ik wat aarzelingen vanwege hun gebrek aan ervaring, maar het hele bouwproces heb ik uiteindelijk als één groot feest ervaren. Anouk en George gingen goed om met ons Programma van Eisen. We wilden een functioneel en onderhoudsarm huis, dat paste binnen een strak budget en tot op hoge leeftijd zelfstandig bewoonbaar zou blijven. Een van hun varianten vormde een mooi uitgangspunt voor het verdere ontwerpproces. Anouk en George waren bijzonder gemotiveerd om dit project goed af te leveren en trokken er veel tijd voor uit. Dat was bijvoorbeeld te zien aan het grote aantal werktekeningen dat ze afleverden. Prettig voor de aannemer, want omdat hij precies wist waar hij aan begon kon hij een scherpe calculatie maken. Natuurlijk zijn er kleine beginnersfoutjes gemaakt, maar de bouw bleef binnen budget en we wonen hier nu al 24 jaar naar volle tevredenheid. Fred Boeré, eerste opdrachtgever van AG architecten 4 5

4 nogal ongenaakbaar presenteert aan de straatzijde. Echter, de achterkant van het huis, de naar de zon gerichte tuinzijde, is juist heel open en transparant, met een grote glazen serre in de oksel van het huis. Bij binnenkomst van het huis is de verrassing dan ook groot voor bezoekers- het dubbelhoge trappenhuis met de omloop en vervolgens de grote open en lichte woonkamer contrasteren sterk met de gesloten gevels. Onderhoudsvrij Beginnersfouten Wat ging er allemaal mis bij dit eerste grote AG-project? Eigenlijk viel dat in het licht van onze onervarenheid nog alleszins mee. Heel spannend was het moment dat de staalconstructie van de serre op zijn plaats werd gehesen. We hadden die zelf uitgetekend en gemaatvoerd en de kozijnen Starterswoningen de Groene Poort, Middenbeemster 02 In onze dromen was het huis een wit gestuct volume geworden, met de van de serre moesten er precies op passen. kleuraccenten geel, rood en blauw als vrolijke noot. De opdrachtgevers waren echter zeer stellig in hun keuze voor het onderhoudsvrije betonsteen en dat is het dan ook geworden. Het echtpaar woont er nu al bijna 25 jaar met veel plezier, en inderdaad Alles ging wonderbaarlijk goed en daar hebben we samen met de opdrachtgever een glas champagne op gedronken. Het is alleen jammer dat een van de serreraampjes nooit helemaal heeft open met weinig onderhoud, en dat maakt dat we nog steeds heel trots zijn gekund. Er zat een hemelwaterafvoer (zeg als op onze eersteling. architect nooit regenpijp) in de weg. En dat hadden we met al ons gepuzzel in de Jordaan toch over het hoofd gezien 6 7

5 Starterswoningen de Groene Poort, Middenbeemster Een ambitieus woningbouwproject met bovendien een specifiek programma en een krap budget - een kolfje naar onze hand. Gelukkig dacht Bert ter Haak van woningcorporatie de Bouwcompagnie daar ook zo over en gunde ons deze mooie opdracht. Deze 30 woningen zouden het sluitstuk vormen van de uitbreidingswijk de Groene Poort in Middenbeemster. De doelgroep was goed omschreven: (door)starters uit de regio, die behoefte hadden aan functionele huurappartementen in een bouwblok met enige sociale controle en gemeenschappelijkheid. Gekozen is voor twee stroken bebouwing die aansluiten op de bestaande stedenbouwkundige verkaveling. De woningen zijn twee-zijdig georiënteerd: zowel op de omringende weilanden als op het binnenterrein, dat functioneert als gemeenschappelijke, bindende factor. De optimale Appartementen met traditionele elementen uit de landelijke omgeving George was vanaf zijn laatste studiejaar enige tijd in deeltijd verbonden aan architectenbureau Chris Wagenaar in Zandvoort, waar ik destijds chef de bureau was. In die begintijd van George (en Anouk) heb ik hen wegwijs gemaakt in de praktische kanten van het architectenvak. In de jaren daarna zag ik vanaf een afstand hoe ze zich steeds verder ontwikkelden met particuliere en utilitaire opdrachten. Ik vind hun ontwerpen ambitieus, gevarieerd en verfrissend. Ze kenmerken zich door Stoere detaillering Het woord hufterproof viel al snel en daar hebben wij in de materialisering en detaillering terdege rekening mee gehouden. De stoer vormgegeven houten galerijen en de verbindende loopbrug tussen de twee blokken zijn echter niet alleen vandalisme bestendig, maar geven het geheel ook de landelijke uitstraling die wij beoogden op deze specifieke locatie. Bij aanvang van de bouw waren de woningen al ruim overtekend en we hebben begrepen dat de huurders er nog altijd met veel plezier wonen. Vloekende dakdekkers Hoe goed je alles ook uittekent en detailleert als architect, er zijn altijd zaken die je als nader in het werk te bepalen zult moeten aangeven. In dit geval betrof dat de dakpannen. Een nette overgang van de schuine pannenlijn naar de verticale gevel was het ideaalbeeld maar er is veel bloed, zweet en tranen van de dakdekkers aan te pas gekomen om dat ideaalbeeld waar te maken. We durfden pas weer op de bouw te komen, toen een van de blokken geheel van pannen was voorzien en de dakdekkers ons trots het mooie resultaat wilden tonen. bezonning van het binnenterrein garandeert een intensief gebruik. De galerijen op de verdieping zijn plaatselijk verbreed zodat bruikbare buitenruimtes voor de woningen ontstaan. goed materiaalgebruik, mooie kleuren en passende ruimtes. Dat zie je ook terug in twee projecten, waarin ik als ontwikkelaar bij Bouwcompagnie (de ontwikkelingsafdeling Kapberg van woningbouwvereniging Wooncompagnie uit Hoorn) met hen heb samengewerkt. Hun Op zoek naar inspiratie in dit landelijke gebied hebben we twee kenmerken als uitgangspunt genomen: de strakke polderlijnen van de Beemster, toen net tot Unesco Werelderfgoed bestempeld, en daarnaast de typische kapbergen (gebouwde hooischuren) die her en der als torentjes in het landschap naast of achter de boerderijen staan. De mooiste daarvan was ontwerp voor 30 startersappartementen in een uitbreidingswijk van Middenbeemster laat zien, dat zij op een eigentijdse wijze met respect inspelen op het landelijke karakter van dit dorp. De woningen zijn tweezijdig georiënteerd: zowel op de omringende weliswaar vervallen, maar geheel bekleed met rode dakpannen en diende als inspiratie voor de huid van dakpannen in dit project. In de gevelpuien met glas en gekleurde panelen komt de polderverkaveling als grafisch element terug. Elke pui is net even anders, wat de kleinschaligheid en individualiteit benadrukt. De hoofdentree met ruimte voor toekomstige lift weilanden, als op het binnenterrein dat functioneert als gemeenschappelijke gebied. Door goed naar de omgeving te kijken, sluit hun ontwerp aan op traditionele elementen uit de landelijke omgeving. (aanpasbaar bouwen) en trappenhuis is geheel als kapberg vormgegeven. Door de dubbelhoge ruimte te voorzien van dakramen is een bijna sacrale Bert ter Haak, ontwikkelaar bij Bouwcompagnie, Hoorn ruimte ontstaan. 8 9

6 03 Thalia Theater / Hotel Augusta IJmuiden Thalia Theater & Hotel Augusta IJmuiden Ondernemers John en Monique van Waveren uit IJmuiden hadden al eerder met ons samengewerkt bij de verbouwing van hun Hotel Augusta toen zij ons in 1994 benaderden voor een wel heel uitdagende opdracht. We hadden een week de tijd om een schetsplan te tekenen als ondersteuning bij hun bedrijfsplan om het geheel vervallen gebouw Thalia, om de hoek van hun hotel, om te toveren tot zalencentrum en Theater. De gemeente IJmuiden zat in haar maag met het gebouw en wilde het pand voor een symbolisch bedrag aanbieden aan de ondernemer met de beste visie op een toekomstige functie. We maakten gezamenlijk een mooi plan en het pand werd gegund aan het ondernemersechtpaar. In de periode daarna hebben wij met het bureau hard gewerkt aan een complete inventarisatie van wat er nog aan waardevolle onderdelen in het gebouw aanwezig was. Art-deco stijl Het gebouw, oorspronkelijk een kerk met pastorie, was al in 1921 verbouwd tot een bioscooptheater in Art-Deco stijl. Het pastoriegedeelte bleef min of meer intact. Tijdens WO II is nagenoeg heel Oud IJmuiden afgebroken door de Duitsers tbv de Atlantic Wall. Thalia is toen, samen met Hotel Augusta, gespaard gebleven. Na de oorlog kwam het centrum van IJmuiden elders te liggen en is het Thalia theater gesloten. Het gebouw was in gebruik genomen door de BB en bijna geheel dichtgemetseld. Door de langdurige leegstand was een ingrijpende restauratie noodzakelijk. Restauratie en modernisering In het ontwerp moesten wij rekening houden met een groot aantal eisen die vanwege de nieuwe bestemming aan het pand gesteld werden: brandveiligheid, akoestische en thermische isolatie, verlichting, verwarming, ventilatie, toegankelijkheid voor mindervaliden etc. De oorspronkelijke functies zijn zoveel mogelijk in ere hersteld: de grote en kleine zaal, het balkon, het toneel, de kleedruimten onder het toneel en het Thalia en Augusta: alsof het altijd zo geweest is Architecten hebben aan mij een kritische opdrachtgever, want ik weet precies wat ik wil. Dat mijn vrouw Monique en ik nu al tijdens vier (ver)bouwprojecten in oud-ijmuiden voor AG architecten hebben gekozen, zegt dus wel iets over de kwaliteit van onze samenwerking. Samen hebben we pareltjes als het Thalia Theater en Augusta Hotel gerealiseerd. Ik ben creatief en heb mijn eigen ideeën over hoe iets uitgevoerd moet worden, maar die zijn niet altijd uitvoerbaar. Anouk en George wijzen me op de haken en ogen en komen met tegenvoorstellen. Uiteindelijk komt er altijd een goede eindoplossing. Wij passen graag klassieke elementen toe in ons hotel en kopen soms complete wanden met lambrisering, art deco deuren, haarden of wastafels op uit oude gebouwen. Ons hotel bestaat in feite uit enkele samengevoegde panden, die soms (op de gevel na) tot op de grond zijn afgebroken. George en Anouk ontwerpen dan als het ware de ruimtes om die klassieke materialen heen. Als je het eindresultaat ziet, lijkt het alsof het altijd zo geweest is John van Waveren, Thalia Theater en Augusta Hotel, IJmuiden 10 11

7 kassahokje. De noodzakelijke technische installaties zijn onder de vloer en op het dak weggewerkt. De oorspronkelijke details (architraven, lambriseringen, kozijnlijsten e.d.) zijn gerestaureerd en dienden als uitgangspunt om nieuwe toevoegingen als bars, buffetten, trappen en hekken te detailleren. De ramen van het hoofdtrappenhuis hebben een invulling van kathedraalglas. De kleuren oranje, blauw en geel zorgen voor een prachtige lichtinval en laten het gebouw s avonds nog mooier stralen. Geïnspireerd door een reis naar de Art-Deco wijk in Miami hebben wij geel- en okertinten toegepast in het gevelstukwerk, die het gebouw een warme en feestelijke uitstraling gaven. Helaas vervuilde de gevel door de ligging nabij de Hoogovens te snel, zodat de opdrachtgevers de kleurstelling bij de vorige schilderbeurt hebben moeten aanpassen naar donkerder, meer oranjetinten. Al jaren is het Thalia theater inmiddels een begrip in IJmuiden en ver daar buiten. Het zeer in trek als feestlocatie voor o.a. trouwerijen, maar ook worden er culinaire filmavonden en dance-feesten gehouden. Houten Na de oplevering van Thalia hebben we als architect ook gewerkt aan een tweede uitbreiding van Hotel Augusta. Door de aankoop van het naastgelegen pand, een voormalige koninkrijkszaal van de Jehova s Getuigen, kwam er ruimte voor een mooie ontbijtzaal, enkele extra kamers en kantoorruimte. Ook hebben we in een latere fase op het hotel nog een heuse bruidssuite gerealiseerd. Om dit nieuwe pand dezelfde uitstraling te geven als het historische hotel, nam de opdrachtgever opnieuw de kunstschilder in de arm. Dezelfde die ook de prachtige sierletters op de wanden en deuren in het Thalia Theater had gepenseeld. Dit keer ging hij aan de slag met het zogenaamde houten : een historische techniek, waarbij je met kwast en penseel een mooie houtsoort compleet met houtnerf en structuur creëert op een paneel of lambrisering. Het resultaat is werkelijk niet van echt te onderscheiden, dus ook niet voor ons, ervaren architecten... Overigens heeft ook het Paleis op de Dam bij de entree echt marmer, maar verder in het gebouw houten panelen die met dezelfde techniek gemarmerd zijn. Woonhuis Duin in Bloemendaal 12 13

8 Woonhuis Duin in Bloemendaal Overhangend terras Niveauverschil Via de aannemer kwamen we aan tafel bij de opdrachtgevers, een samengesteld gezin met een prachtig stuk duingrond als bouwkavel. De vorige eigenaar had het oude huis op die locatie gesloopt, en had door een gewaardeerde collega-architect een ontwerp voor een zeer modern huis laten maken. Hij had zich Staande op het kavel in de lentezon werden de ideeën van de opdrachtgevers steeds duidelijker voor ons. Op dit glooiende terrein zou inderdaad een organisch gevormd, deels in het duin ingegraven volume, zeer op zijn plaats zijn. Aan de straatzijde hoog op het duin met optimale privacy en aan de achterzijde een overhangend De woonkamer heeft een niveauverschil in de vloer, waardoor verschillende plekken ontstaan (tv-, zit- en eetkamer) en extra ruimtelijkheid is gecreëerd. Wat altijd de kers op de taart is voor ons als bureau: we hebben in dit huis ook in het interieur veel mogen ontwerpen. Niet alleen de centrale trap met vanzelfsprekend een halfronde trapspil, maar ook de kastenwanden, open haard, verlichtingsplan etc. Uitdagende bouwprojecten vragen om een geolied bouwteam Uitdagende bouwprojecten als Villa inmiddels echter bedacht en verkocht de kavel met plan en is terras met uitzicht op het dal er achter- optimaal gebruik van de De samenwerking met de opdrachtgevers was heel inspirerend en ook met de Duin met al zijn ronde vormen en naar verluid daarna naar Azië vertrokken voor bezinning. Onze opdrachtgevers wilden niet met het bestaande bouwplan verder, veel te strak en veel te veel glas was hun oordeel. Hun eigen smaak ruimte op de kavel en van de mogelijkheden die het conserverende bestemmingsplan bood. Uiteindelijk is het huis zowel in plattegrond als in gevels een samenspel geworden van ronde en gebogen vormen, met toch heus wel een enkele rechte hoek. De halfronde aannemer is heel intensief samengewerkt om tot een optimaal eindresultaat te komen. Dat er altijd gebak of koek in de bouwkeet door de opdrachtgeefster werd meegenomen in de bouwvergaderingen was dan ook niet de enige reden dat wij het jammer vonden dat de bouw was afgelopen. Gelukkig gaven de opdrachtgevers een spannende hoogteverschillen worden niet van de ene dag op de andere gerealiseerd. Een project groeit en wordt van grof naar fijn uitgewerkt. Het is knap dat AG architecten was echter ook zeer specifiek en voor ons als architect een uitdaging: keuken is op maat gemaakt, evenals de wastafels de douches en mooie house-warming party, waarbij ook alle bouwvakkers, installateurs en andere het bijzondere denkbeeld van de ze wilden zo veel mogelijk ronde vormen en geen rechte hoeken. de baden. betrokkenen waren uitgenodigd. opdrachtgever op papier heeft gekregen. Onderscheidend aan hen is, dat Anouk en George zowel ontwerpen als technisch kunnen tekenen. George is pragmatisch. Hij kan goed inzoomen op pijnpunten en een oplossing zoeken. Anouk kan snel een aanpassing tekenen. Die legde ze ons voor en als het financieel paste, konden we hem meteen indienen en de gemeente overtuigen van het nut ervan. Om tot een mooi eindproduct te komen, is het heel belangrijk dat alle bouwpartijen hun acties naadloos op elkaar afstemmen. Zij kunnen wel iets moois tekenen, maar als het prijskaartje dat daar aan hangt niet past binnen ons budget, heb je een probleem. Dit project bewees het belang van een geolied team zonder gezagsverhoudingen. Omdat we op één level zaten, konden we snel schakelen en technische uitdagingen overwinnen. Marcel van der Worp, aannemersbedrijf Van der Worp 14 15

9 De jacuzzi Het grote kozijn aan de achtergevel dat uitzicht biedt op het terras en de wijde omgeving is zo groot als de grootste glasmaat toeliet. De plaatsing van het glas was dan ook een spannend moment. Pièce de résistance is echter toch wel de betoverende wellnessruimte boven in het huis. Deze ruimte biedt uitzicht op de tuin en op de sterrenhemel door middel van een groot daklicht. Naast de ronde inloopdouche en de sauna was een 6-persoons jacuzzi een droomwens van de opdrachtgever. Die is er natuurlijk gekomen: de sparing in het dak voor het toekomstige daklicht bleek de perfecte mogelijkheid om dit gevaarte naar binnen te krijgen. En zo kwam het dat al drie maanden vóór oplevering een jacuzzi stond te lonken in een verder nog geheel onafgewerkt huis Kinderdagverblijven Kids&Zo 16 17

10 Kinderdagverblijven Kids&Zo Toen we nog in Amsterdam woonden, waren we zelf klant bij Villa Kakelbont, het kinderdagverblijf van ondernemersechtpaar Mark Valentin en Jessica Haije. Onze kinderen hebben het daar aan de Prinsengracht bijzonder goed gehad. Het concept, met (veel) meer dan de minimale ruimte per kind en een extra leidster op de groep was bijzonder en er Een snelle schets om investeerders te overtuigen Kids&Zo heeft een mooi, intensief waren dan ook altijd wachtlijsten. Het echtpaar benaderde ons niet samenwerkingsverband opgebouwd met lang na onze verhuizing naar Zandvoort met de vraag of we wilden meedenken over een nieuwe locatie in de Baarsjes die ze wilden openen. AG architecten. Bij de realisatie van twee kinderdagverblijven in Amsterdam hebben we intensief samengewerkt. En dan vooral met Anouk. Zij en ik hebben weinig woorden nodig om elkaar te begrijpen. Al Het pand dat ze op het oog hadden moest ingrijpend worden gerenoveerd onze kinderdagverblijven zijn gevestigd in en bovendien zaten er nogal wat haken en ogen aan: het oppervlak was weliswaar ruim voldoende voor vijf groepen, maar nagenoeg de helft van het oppervlak bevond zich (zonder daglicht) in de kelder. Wel was er een grote binnenplaats, prima geschikt als afgesloten speelplaats voor de kinderen. huurpanden en de vernieuwbouw komt daarom in principe op het conto van de eigenaar. Als we na lang zoeken geschikte ruimte vonden voor een nieuwe vestiging, kwam Anouk de locatie bekijken en maakte aan de hand van onze ideeën een snelle Vide We hebben de kelder voorzien van daglicht door een zeer grote vide te maken aan de achtergevelzijde, met daarin het centrale trappenhuis. Zo kwam ook in de kelder veel daglicht binnen en kon de ruimte als speelhal worden gebruikt. Ook de slaapkamers van de groepen zijn in de kelder gesitueerd, met grote daklichten die op het binnenterrein uitkwamen. Het is al met al een licht en kleurrijk gebouw geworden en al snel waren alle groepen volgeboekt. IJburg Op IJburg zijn we recentelijk opnieuw voor Mark en Jessica aan de slag gegaan. In een pas opgeleverd trendy kantoorpand was de begane grond met souterrain onverhuurd gebleven en wij hebben hier een kinderdagverblijf voor zeven groepen kunnen realiseren. Kleurgebruik schets. Die moest uiteindelijk de eigenaar van een pand motiveren om te investeren in ons project. Bij aarzelende verhuurders in spe fungeerde George met zijn helicopterview als een daadkrachtige hefboom. Door min of meer buiten de partijen te staan vormde hij de verbindende factor. Niet al onze pogingen waren succesvol, maar AG architecten speelde een belangrijke rol in het slagen van onze missie: degelijke, ruim opgezette kinderdagverblijven verwezenlijken. Zij weten onze plannen (los van ons ondernemerschap en onze invulling) als een gedegen bouwproject te presenteren. Mark Valentin, Kids&zo kleur, die terugkomt in de entreedeur, de vloer en een of meer wanden. De herkenbaarheid van de eigen groep wordt door ouders en kinderen erg gewaardeerd. In het pand op IJburg is bovendien een open keuken/ koffiebar gecreëerd, waar ouders bij het wegbrengen van hun kinderen s ochtends even kunnen bijpraten met de leidsters en met andere ouders. Ook in dit pand is weer een grote open speelhal gerealiseerd. De betonnen traptreden achter het grote vitrine-achtige raam aan de voorgevel dienen als etalage voor producten en diensten voor peuters en kleuters. Hoewel de concurrentie groot is en er door de crisis minder vraag is naar kinderopvang, is het deze ondernemers steeds weer gelukt hun nieuwe vestigingen tot een succes te maken. Wij gaan er dan ook van uit, dat ook de paar nu nog ongebruikte groepsruimten in dit pand op termijn zullen De vergeten groep Soms moet je als architect snel schakelen. Onze opdrachtgever belde ons met het verzoek om op korte termijn even een haalbaarheidsschets te maken. Daarmee wilde hij kunnen nagaan of de beoogde zeven kinderopvanggroepen wel in het pand op IJburg zouden passen. Nog dezelfde dag had hij al onze schets met eindconclusie in zijn mailbox. Ja hoor, mailden we hem. Het past. Ruim zelfs! Opmerkzaam als altijd, reageerde hij fijntjes met de opmerking dat we in ons enthousiasme helaas een complete groepsruimte waren vergeten... Gelukkig konden we dankzij onze ervaring met diverse kinderopvangprojecten de fout nog binnen het uur herstellen en lag er In beide kinderdagverblijven is, naast het gebruik van veel glas en doorkijkjes door het hele pand, het kleurgebruik opvallend: elke groep heeft zijn eigen worden gebruikt. een schets met- precies passend- de zeven groepen. Pfff... snel schakelen inderdaad

11 Bosvilla Bentveld Bosvilla Bentveld Anouk, iemand aan de lijn die een huis wil laten bouwen op een kavel in Bentveld - zo kreeg ik een telefoontje doorgeschakeld en na deze introductie werd het verhaal almaar mooier: een nog ongerept stuk bosgrond van 4000 m2, niet zichtbaar vanaf de openbare weg, en er moest een romantisch boshuis komen, liefst in de stijl van de jaren 30. Na bijna een uur aan de telefoon was het duidelijk: dit klikte en we zouden snel een afspraak maken om de locatie te zien. Het echtpaar troonde ons mee het bos in en liet ons de plek zien waar ze het huis wilden laten bouwen- een plek waar net wat minder bomen stonden en waar de oriëntatie en de privacy optimaal waren. Al snel gingen we aan het werk met het programma van eisen met in het achterhoofd de stijlkenmerken van de woningen in de omgeving van Bentveld, Aerdenhout en Heemstede: een fors pannendak, metselwerk gevels, een erker, een serre, dakkapel, balkon en mooie entreepartij. Het schetsontwerp viel in de smaak en het huis is in de uitwerking ook nagenoeg zo geworden: de als inpandige garage getekende ruimte werd uiteindelijk kelder. Er kwam een apart bijgebouw voor de twee auto s, met bovendien een kleedruimte en veranda voor het zwembad erachter Oprijlaan Er moesten heel wat bomen gekapt worden, met name om de toegangsweg naar het huis al snel de oprijlaan genoemd- te kunnen realiseren. We hebben door een ingenieursbureau een opmeting van het terrein en de bomen laten maken en hebben de weg zo strategisch mogelijk, kronkelend tussen de bomen, geprojecteerd. Veel aandacht is besteed aan de bezonning: de keuken ligt op het oosten, zodat je er heerlijk kunt ontbijten in de ochtendzon, met de terrasdeur open. De hoofdslaapkamer, met het grote balkon, is juist zuid-west georiënteerd, voor de avondzon. Het huis biedt verschillende plekken en sferen én enkele verrassingen. Zo is er de verborgen werkkamer op de overloop, met via de vide uitzicht op de woonkamer. Als je dezelfde passie deelt, krijg je een prachtig eindproduct Wij wilden een huis bouwen op een uniek stuk bosgrond: in de duinen, vlakbij zee en zonder enige infrastructuur. Wat je dan nodig hebt is een architect met wie je de juiste klik hebt. Eentje die dezelfde levensinstelling heeft en je passie deelt om je droomhuis te realiseren. We hadden het geluk dat we tegen Anouk aanliepen. Samen hebben we urenlang gepraat over onze wensen en het jaren 30 huis dat we in gedachten hadden. Ook keken we in de omgeving naar huizen die ons aanspraken. Met die input is Anouk gaan tekenen. Haar eerste schetsen waren meteen raak en over verdere aanpassingen was steeds commitment tussen alle partijen. Ook het bouwproces verliep vlot en als er eens een foutje was gemaakt of iets vergeten, stapten we gemakkelijk naar elkaar toe en losten we het op. Ons droomhuis is er gekomen! Het biedt alle comfort en ruimte die wij zochten en is van alle gemakken voorzien. En toch oogt het als een jaren 30 huis en past het naadloos in de omgeving. Nard Elsman, opdrachtgever

12 Ook de beide badkamers die als kraaiennest boven de entree hangen en waarvandaan je (uit het bad!) over het bos uitkijkt geven dit huis karakter. Najaarsetentje Ook in dit huis is veel aandacht besteed aan de trap, wit gelakt hardhout met een specifieke detaillering van de spil en het hekwerk. Vanzelfsprekend zijn we met de opdrachtgevers gaan kijken in de trappenfabriek toen hij in de maak was. Ook van de keuze van de metselsteen, de dakpannen, de tegels en de houten vloer hebben we een kleine excursie gemaakt. De samenwerking met de aannemer was dermate prettig dat we nog jaarlijks met hem, zijn vrouw en de opdrachtgevers een najaarsetentje hebben. Dat houden we erin, zeggen we elk jaar weer. Bosvergadering Al de eerste keer dat we er kwamen stond er een houten picknick-tafel, pontificaal op het iets hogere duin, naast de beoogde bouwplek. Aan die tafel was het, dat nagenoeg alle bouwvergaderingen hebben plaatsgevonden. In onze herinnering was het altijd mooi weer en was er altijd verse koffie en koek. Bouwvergaderingen zijn in de regel een noodzakelijk kwaad, waar je als architect, tevens voorzitter, zo snel en efficiënt mogelijk door de agenda probeert te komen. Ingekomen stukken, meer- en minderwerk, installateurs aan het woord en tenslotte de rondvraag. De rondvraag ging naadloos over in bijpraten en vervolgens napraten en de vergaderingen duurden veel langer dan gebruikelijk. Maar wat was het gezellig in de ochtendzon met de vogels om ons heen. Heel wat anders dan de gebruikelijke bouwkeet met pin-ups en de geur van doorgestoofde koffie AG bouwt op Bonaire 22 23

13 AG bouwt op Bonaire Sinds 2005 komen we als gezin regelmatig op Bonaire. Het eiland past ons als een oude jas en om ons plekje in het paradijs voor later veilig te stellen kochten we er een huis we dat verbouwden, en waar we een zwembad aan toevoegden. Het huis wordt veel verhuurd, maar tijdens de vakanties verbleven we er zelf regelmatig. Datzelfde hebben we een paar jaar later nog eens gedaan met een wat groter huis op het eiland, net op tijd voor de banken hun knip dichthielden voor dergelijke investeringen. Maar de contacten en het bouwen op het eiland brengen ook werk met zich mee: in eerste instantie alleen voor Anouk die samen met buro Vijn in opdracht van het Openbaar Lichaam Bonaire een welstandsnota opstelde. Later ook voor het bureau, want we zijn gevraagd voor het herontwikkelen van een project met vakantie villa s. Deze bleken moeilijk verkoopbaar en er waren veel bouwtechnische problemen aan het licht gekomen. De woningen zijn nu niet alleen afgebouwd, er is ook rekening gehouden met de specifieke locatie aan het water; de gratis koeling die de wind geeft wordt beter benut. De woningen waren identiek en hadden geen eigen tuin, maar waren los over het terrein gestrooid, zonder erfafscheiding, inrichting of openbaar groen. Landschapsontwerp Wij hebben dan ook een ontwerp gemaakt voor een verzorgde landschappelijke inrichting, met traditionele erfafscheidingen zoals lage muurtjes en cactushagen. De woningen hebben we diverse kleuren gegeven, waardoor ze elk een eigen uitstraling krijgen. Ook hebben we een mooie toegangsweg ontworpen, met een markant entreegebouw en met natuurlijk- veel palmbomen en veel andere inheemse planten en bloemen. Het entreegebouw wordt deze zomer al in gebruik genomen. Vervolgopdracht Toen dit plan eenmaal in uitvoering was, heeft de eigenaar van de grond, Roosdom Tijhuis, ons ook opdracht gegeven om een tweede serie villa s te ontwerpen op de locatie tegenover de bestaande wijk. Dit jaar zal de eerste serie woningen al gebouwd worden. We verheugen ons erop de nieuwe woningen bij aankomst op het vliegveld al te kunnen zien liggen. We zijn niet voor niets verliefd geworden op het eiland; met onze ontwerpen willen we de bestaande identiteit en het vakantiegevoel dan ook versterken. Dromen waarmaken op een tropisch eiland Hoe gek kan het lopen? Anouk kende ik al van een project voor UMC Groningen, maar we waren elkaar uit het oog verloren. Op Bonaire heb ik een beheerorganisatie voor luxe vakantiehuizen en daar kwamen we elkaar toevallig weer tegen. Anouk en George hebben een goede ingang bij gemeentewerken van Bonaire en Anouk heeft zelfs hun welstandsnota geschreven. Samen werken we nu hard aan het vlot trekken van een onverhuurbaar bouwplan met watervilla s. Wat is er leuker dan dromen waarmaken op een tropisch eiland? Op basis van hun masterplan lééft het project weer: de villa s veranderen in aantrekkelijke huurobjecten en ik verzorg de bouwbegeleiding en verhuur. Architecten zijn vaak eigenwijs maar Anouk en George niet. Ze zijn direct, staan open voor ideeën, komen met slimme oplossingen, houden van pionieren en hebben een geweldig gevoel voor kleurcombinaties. Hun kracht? De vertaling maken van Nederlandse ideeën naar iets dat past in het decor van Bonaire. Ons nieuwste bouwproject, een Antilliaans straatje, is daar een sprekend voorbeeld van. Het gemeentebestuur van Bonaire is laaiend enthousiast! Peter Wuyster, Bonaire Beheer 24 25

14 Bouwpakketten Als je bouwfouten tegen komt denk je na over hoe die ontstaan, in Nederland, maar ook op Bonaire. De lokale aannemer de schuld geven past ons niet, bouwen is altijd teamwerk. De oorzaak op Bonaire is onder andere de gebrekkige communicatie vanwege cultuurverschillen en vier talen op de bouwplaats: Nederlands, Engels, Spaans en natuurlijk Papiamento. Maar minstens even belangrijk is de beperkte verkrijgbaarheid aan materialen op een eilandje met inwoners. Toen we onze eigen huizen meubileerden stuurden we IKEA pakketten per container. Dat willen we nu ook doen met complete villa s: cellenbeton casco elementen in één container, kozijnen, tegels, keukens en sanitair in de andere. Duurzaam geproduceerde en kwalitatief hoogwaardige materialen die de prachtige flora en fauna op het eiland niet belasten. Een lokale montage ploeg kan (eventueel onder begeleiding) met minimale faalkosten een project monteren. En waarom zou je dit alleen doen voor toeristen? Dus zijn we nu aan het rekenen en tekenen om efficiënte en goedkope huizen aan te kunnen bieden voor de lokale inwoners. De gesprekken met de woningbouwvereniging Fundashion Cas Bonairiano zijn opgestart en onze ontwerpen in Caribische stijl maken veel enthousiasme los. 08 Een eigen huis 26 27

15 Een eigen huis Als studenten pasten wij eens een zomer op het huis van een bevriende architect in de Amsterdamse Jordaan. Niet alleen beviel het wonen daar, te midden van alle reuring van de stad, ons heel goed. Ook waren we enorm onder de indruk van de prestatie van deze architect. Hij had een stukje onbebouwde grond, Samen oplossingen zoeken voor mooie uitdagingen Ons aannemingsbedrijf richt zich feitelijk een gat in de straatwand in deze populaire wijk in erfpacht hoofdzakelijk op utiliteitsbouw: van klein kunnen krijgen van de gemeente en had er zijn eigen huis ontworpen en gebouwd. Dat wilden wij ook! tot groot werk. En het liefst werken we aan opdrachten die niet standaard zijn en waar je dus flink over na moet denken om die tot We gingen praten met de gemeente en men was positief over ons een goed einde te brengen. AG architecten is daarbij een betrouwbare partner, omdat zij plan. Voor ontwikkelaars waren de kleine, smalle locaties die wij helemaal meegaan in dat denkproces. We zochten financieel niet interessant. Ook was er in die tijd niet veel animo van andere particulieren om deze ingewikkelde stedelijke kavels te bebouwen. Na ongeveer een jaar kwam er een positief bericht: men had een werken al samen vanaf hun allereerste klus en treffen elkaar nog steeds bij leuke uitdagingen. Zoals bij de verbouwing van Hotel Augusta. Of bij de aanleg van een zwembad, inclusief een tunnel die vanuit het woonhuis naar stukje grond voor ons gevonden. We maakten een plan en alles leek dat zwembad leidt. Verder hebben we rond te komen. meegebouwd aan hun eigen huis in De Jordaan. Als je gaat bouwen in het centrum Helaas bleek er nog een andere partij te zijn, die de eerste rechten had op dit plekje, dus het feest ging helaas niet door. De gemeente wilde ons toch graag een bouwlocatie geven op basis van het plan dat we getekend hadden, en zo kwam het dat we, na ruim twee jaar van intensieve contacten met de gemeente, in de Tweede Looiersdwarsstraat tussen nummer 3 en 7 over een schutting stonden te turen om te kijken of het een geschikte plek voor ons was. Groene binnentuin Achter die schutting bleek, behalve een stuk onbebouwde grond van 4 x 12 meter, een prachtig groene binnentuin te liggen. De straten in de Jordaan zijn smal, maar nagenoeg alle woningen kijken aan de achterkant van Amsterdam bemoeit de hele buurt zich ermee. Zeker als er hele boomstammen in de straat liggen, die gebruikt worden als heipalen. Bij gebrek aan ruimte was Koffiehuis Edison onze gezellige schaft- en vergaderkeet. George en Anouk zijn vakmensen die je niet voor verrassingen plaatsen. Hun tekeningen kloppen en ze kennen de regeltjes. En dat werkt prettig. Peter Geldorp, aannemingsbedrijf Geldorp BV Cellenbeton Twee jaar na onze studie hadden we weinig eigen middelen. Om het huis snel en voordelig te kunnen bouwen kozen we voor het, toen innovatieve, bouwmateriaal cellenbeton. Met verdiepinghoge wand- en gevelelementen, vloerplaten en dakplaten werd het casco met behulp van 2 man en een bouwkraan in enkele dagen in elkaar gestapeld. We herinneren ons nog het fantastische gevoel al zo snel in ons huis te kunnen rondlopen. De afbouw moest toen natuurlijk nog beginnen en het mooiste moment was, toen de grote schuine glaspuien van de woonkamer, die we vanwege lichtinval, privacy en dakterras op de bovenste etage Piepschuim Toen het huis in de winter nagenoeg klaar was en de witte isolatieplaten aan de buitenzijde al op de gevel waren bevestigd, was het lange tijd nog te koud om te stukadoren. Minder dan 4 (!) maanden na de eerste paal woonden we al in ons piepschuim huis. In het voorjaar kon het dan eindelijk in een warme terracottakleur gestucadoord worden. Veel bewoners vertelden ons later dat ze allemaal dachten dat we het zo zouden laten, met die isolatie platen aan de buitenkant erop gelijmd. Rare jongens, die architecten... Enkele jaren later kregen we het buurpand te koop aangeboden. Het was behoorlijk verzakt en ondanks jarenlang aanschrijven door de gemeente gebeurde er niets. De huurders werkten mee aan uitplaatsen omdat ze boven aan de urgentielijst kwamen en kozen uit over de binnentuinen: een oase van rust met verzorgde tuinen en veel vogels en bloemen. gepland hadden, gemonteerd werden. Onze droom, een eigen huis in de Jordaan, was realiteit geworden. een mooie andere woning. We hebben er drie mooie nieuwe appartementen gebouwd. Traditioneel in metselwerk, ons huis moest toch dat bijzondere rode streepje in de straat blijven

16 Medisch Centrum Oost Na een succesvolle verbouwing van een huisartsenpraktijk aan de Bloemgracht, in een voormalig postkantoor, werden wij benaderd voor een uitdagende klus: 5 huisartsenpraktijken wilden samen gaan werken in één gemeenschappelijk pand. Dit soort samenwerkingsverbanden, Huisartsen Onder Een Dak, ofwel HOED, werd ondersteund door de Amsterdamse huisartsenvereniging, die in dit stadium dan ook als onze opdrachtgever fungeerde. Medisch Centrum Oost 09 Men had een pand op het oog in de Tweede Oosterparkstraat, een voormalig schoolgebouw. Al snel werden ook andere partijen gevonden die zich wel onder dit dak wilden vestigen, zoals een fysiotherapeut, een psychologe, een centrum voor prenataal onderzoek ( pret-echo ) en een apotheek. Zo ontstond een compleet centrum voor eerstelijns gezondheidszorg. Het OLVG Ziekenhuis werd bereid gevonden als opdrachtgever te gaan fungeren en het projectmanagement te doen. Zolder wordt volwaardige etage Het pand, drie verdiepingen met een zolder, moest compleet gerenoveerd worden en in de schoollokalen werden spreekkamers, onderzoekkamers en wachtruimten gebouwd. De grote, tot dan toe ongebruikte, zolder bovenin het pand werd een volwaardige etage met twee huisartsenpraktijken. Grootste ingreep was het plaatsen van een brancardlift. Hiervoor moest een forse aanpassing in de fundering en het dak plaatsvinden, wat de constructeur veel hoofdbrekens gekost heeft. Sfeer bestaande pand behouden Ondanks de compleet nieuwe indeling hebben we de oorspronkelijke sfeer van het schoolgebouw weten te behouden. Dat was vanwege de grote hoeveelheid installaties, met name de luchtbehandeling, nog lang niet eenvoudig. Waar mogelijk zijn de installaties weggewerkt achter wanden en de nieuwe systeemplafonds. Op zolder hebben we er juist voor gekozen ze in het zicht te laten, zodat de oude houten kapconstructie intact bleef. De versleten trappen in het ruime trappenhuis zijn gerenoveerd en het is 30 31

17 met name hier, dat je de oude school nog herkent. Ook de mooie hoge ramen in de spreekkamers herinneren nog aan de schoollokalen. Aan de verlichting is veel aandacht besteed. Deze is qua kleur afgestemd op de betreffende etage-kleur en zorgt, met name in de wachtruimten, voor een huiselijke sfeer. Ook aan dit project denken we nog altijd met veel plezier terug. De intelligente, maar daardoor ook kritische opdrachtgevers, de onverzettelijke aannemer, de lastige maar behulpzame buiteninspecteur van de gemeente- allemaal hebben ze bijgedragen aan een goed functionerend en prettig gebouw, waar dagelijks meer dan honderd Amsterdammers over de vloer komen. En zoals vaker is gebeurd, onze eigen werktitel staat nu met mooie letters op de gevel: Medisch Centrum Oost. Oud schoolgebouw evolueert in modern medisch centrum De metamorfose van een oud schoolgebouw naar een compact en modern medisch centrum vergt veel inzet van alle betrokken partijen. Hoe krijg je de neuzen van tien verschillende (para)medische partijen één kant op? Als toekomstig huurder en lid van de bouwcommissie bof je dan met een vakkundig en constructief mens als Anouk. (Para)medici zonder ervaring met verbouwen zijn geneigd om hun bestaande toko een-opeen te verplaatsen naar het nieuwe onderkomen. Ik geef het je te doen om alleen al vijf huisartsen, met elk hun eigen praktijk en eigen assistentes, op een lijn te krijgen. Samen met de bouwmensen van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (dat hoofdhuurder is) is ze daar echter prima in geslaagd. Met goed onderbouwde argumenten wees ze de bouwcommissie op de kansen die het gebouw hen bood. De zolderetage werd een volwaardige verdieping, er kwam een lift bij en op alle etages helpen kleurgebruik en bewegwijzering bij de oriëntering. Als kundige vakvrouw heeft Anouk een prachtig medisch centrum verwezenlijkt, waarin ook mijn apotheek een mooie plek heeft gekregen. Nico Wierper, apotheker en lid van de bouwcommissie 32 33

18 Smoelenbord Veel energie is gaan zitten in het ontwerpen van een goede bewegwijzering in dit grote pand. Immers, de huisartsenpraktijken en overige functies zijn gelegen op diverse etages. Uit kostenoverwegingen is niet gekozen voor een bemande receptiebalie bij de entree. Hoe vindt een patiënt hier goed zijn weg? Bijkomend probleem was het grote aantal allochtone patiënten, die teksten op verwijsborden vaak niet kunnen lezen. We hebben de oplossing gevonden in de kleurstelling: elke etage heeft zijn eigen hoofdkleur, die terug komt in de vloerafwerking, meubilair en bewegwijzering. Dit versterkt de oriëntatie en als je er een keer geweest bent is het eenvoudig de juiste etage van de eigen arts terug te vinden. Ook het bellentableau bij de entree is maatwerk geworden: een smoelenbord noemden wij het. Bij elke bel is, behalve de naam van de betreffende arts, ook een foto te zien, zodat ook patiënten die niet kunnen lezen bij de juiste arts aanbellen. 10 Moskee in Huizen 34 35

19 Moskee in Huizen Het begon met de verbouwing van een Turkse broodjeszaak in Haarlem. Toen die net was geopend werden we gebeld door de Stichting Selimiye Cami Huizen. Zij hadden plannen voor de nieuwbouw van een moskee in hun gemeente en waren op zoek naar een Hollandse architect. Die zou er voor kunnen zorgen dat het plan ook echt uitvoerbaar was en voldeed aan de regelgeving. We waren direct enthousiast en na een kennismaking met het voltallige bestuur van de Stichting kregen we al snel de opdracht om een ontwerp te maken. We hebben ons verdiept in de eisen die aan een moskee gesteld worden en leerden de verschillende termen voor de inrichting van de gebedszaal. Ook hebben we diverse moskeeën bezocht in binnen- en buitenland. Vergaderen Toen het ontwerp eenmaal klaar was volgden vele vergaderingen, waarin we met een delegatie van het bestuur tot in detail de verschillende facetten van het ontwerp bespraken. Na ons vertrek werd vervolgens alles nog eens met het voltallige bestuur en de overige geïnteresseerden besproken. Het kwam voor dat we na een vergadering eenmaal terug op kantoor een telefoontje kregen waarin een bepaalde beslissingen werd teruggedraaid maar het was een heel democratisch proces. Speerwerpen Het draagvlak voor het gebouw onder de Turkse gemeenschap van Huizen was zodoende erg groot. Dat gold helaas niet voor alle bewoners van Huizen. Met schaamrood op de kaken waren we aanwezig bij een raadsvergadering, waar leerlingen en ouders van de school, waar de moskee naast zou worden gebouwd, met spandoeken op de tribune zaten. Belangrijkste argument: we kunnen niet meer speerwerpen op ons sportveld, want de moskee komt te dicht bij onze school te staan. Ondanks dat de zoon van een van de bestuursleden direct meldde dat hij ruim vier jaar op die school zat en nog nooit één speer had geworpen, besloot de gemeente een andere locatie aan te wijzen. Naast een aantal kantoren. Met een paar kleine aanpassingen op het ontwerp -de gebedszaal moest vanzelfsprekend wel exact de juiste hoek richting Mekka hebben- konden we de moskee daar alsnog snel laten bouwen. De Stichting is na al die jaren nog steeds springlevend en de moskee wordt goed bezocht. De foto waarop twee heren van de stichting trots op de omloop van de minaret staan is voor ons tekenend voor dit inspirerende project. Leuk detail: de zoon die tijdens de raadsvergadering het argument van de gymleraar ontkrachtte zit nu namens de PvdA in diezelfde gemeenteraad. Zwangere architect We verdelen het werk aan de projecten meestal direct na de ontwerpfase. De afspraak is: nooit twee kapiteins op een schip en één aanspreekpunt voor de opdrachtgever. Toevallig kwam het zo uit dat in 1995 Anouk de projectleiding voor de moskee op zich nam. Haar zwangerschap was daarbij geen enkele belemmering, en dat er alleen heren aan tafel zaten bij alle vergaderingen was ze wel gewend na een aantal jaren in dit vak. Wel nieuw was de warme belangstelling en positieve aandacht voor de groeicurve en het welbevinden van de baby. Zo mocht ze in geen geval haar tas zelf dragen van de opdrachtgevers en werd ze overladen met koekjes en andere Turkse lekkernijen, omdat dat goed was voor de baby. Voor haarzelf was het niet zo goed: ze kwam bijna 20 kilo aan, maar was die na de geboorte van Julian gelukkig snel weer kwijt. De Selimiye Cami moskee is een droom die uitkwam De Turkse gemeenschap in Huizen had behoefte aan een eigen, multifunctioneel gebedshuis, na jarenlang gebruik te hebben gemaakt van tijdelijke onderkomens. Mijn vader was destijds voorzitter van de initiatiefnemers en daarom mocht ik als jonge student fungeren als vertolker van hun wensen. De gemeente wees een stukje grond toe en de gelovigen brachten zelf het geld voor de bouw bijeen. Dat budget vroeg om slimme keuzes. Om kennis op te doen over hoe een moskee is opgebouwd en hoe je bijvoorbeeld rekening houdt met gescheiden gebruiksruimtes voor mannen en vrouwen, reisden George en Anouk naar Jakarta en Istanboel. Samen bedachten we innovatieve oplossingen, waardoor het krappe budget niet werd overschreden. Zo is de bouw uitgevoerd door de Tomingroep, die mensen tewerk stelt met een afstand tot de arbeidsmarkt. En de minaret is in feite een kant-enklare stalen buis van een windmolen, aangevuld met een mooie trans voor het oproepen tot gebed. De droom van de initiatiefnemers is uitgekomen: ze hebben een eigen multifunctionele moskee, die mooi aansluit bij de omgeving. Kerem Gencer, ondernemer en gemeenteraadslid

20 1Agathakerk Zandvoort Agathakerk Zandvoort Deze Rooms-Katholieke kerk kenden wij vooral van de kerstbijeenkomst van de basisschool van onze kinderen. En natuurlijk van de doop van onze neven. We waren dan ook zeer vereerd dat wij, als niet kerkelijke architecten, gevraagd werden om een oplossing te bedenken voor een aantal problemen waar het kerkbestuur mee zat. Het gebouw, een prachtig ontwerp van architect Cuypers, voldeed niet meer aan de eisen van de huidige tijd. De koude tegelvloer op zand, de oncomfortabele kerkbanken, de tochtige koffieruimte en verouderde verlichting: dit alles droeg niet bij aan het aantal kerkbezoekers. En niet onbelangrijk: men wilde de kerk ook vaker gaan gebruiken voor klassieke concerten en andere passende festiviteiten en daar was de kerk in haar huidige staat niet op toegerust