omgevingsdienst HAAGLANDEN

Transcriptie

1 Bezoekadres Zuid-Hollandplein AW Den Haag Postadres Postbus GB Den Haag T (070) E vergunningen@odh.nl I Zaaknummer Ons Kenmerk Datum ODH HMRI 2019 Beschikking Waterwet Onderwerp Op 29 oktober 2018 hebben wij van Installect Advies BV, namens Stichting Aafje Thuiszorg Huizen Zorghotels, een aanvraag om vergunning ontvangen als bedoeld in artikel 6.4 van de Waterwet. De aanvraag betreft het wijzigen van de op 30 april 2018, kenmerk ODH , verieende vergunning voor het aanleggen, in gebruik nemen, in werking hebben en houden van een open bodemenergiesysteem ten behoeve van de klimaatbeheersing van zorgcentrum De Vijf Havens. De wijziging betreft het dieper afstellen van bronfilters en het uitvoeren van een pilot onderzoek waarin twee meetmethodieken worden uitgevoerd en de resultaten van de methodieken onderling worden vergeleken. De inrichting is gelegen aan de Zevenkampse Ring 40 te Rotterdam. Besluit Wij besluiten: I. de Watenwetvergunning van 30 april 2018, kenmerk ODH , te wijzigen; II. III. de wijziging van de vergunning te verienen voor onbepaalde tijd; de in het besluit van de Watenwetvergunning van 30 april 2018, kenmerk ODH , in dictum IV opgenomen (Rijksdriehoekstelsel) coordinaten voor de monobron te wijzigen naar: Monobron: RD-co6rdinaten X: en Y: IV. alle voorschriften uit de watervergunning van 30 april 2018, kenmerk ODH te laten vervallen en de voorschriften 1 tot en met 33 en 43 tot en met 46 voor onbepaalde tijd te verbinden aan deze vergunning; V. De tijdelijke voorschriften 34 tot en met 42 voor de periode tussen 1 februari 2019 en 30 april 2019 te verbinden aan deze vergunning, tenzij op grond van voorschrift 41 deze periode wordt veriengd; VI. VII. de aanvraag van 29 oktober 2018 onderdeel te laten zijn van deze vergunning; de volgende documenten onderdeel te laten zijn van deze vergunning: Effectenstudie bodemenergiesysteem voor open bodemenergiesystemen: tot 50 m^/uur en m^/jaar en dieper dan 20 m -mv, project De Vijf Havens, Installect Advies, referentie 1A1658, OLOnummer , 23 oktober 2018; M.e.r.-beoordelingsbesluit wijziging bodemenergiesysteem De Vijf Havens, DMCR, kenmerk _ / 23 oktober 2018).

2 Ondertekening Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, voor dezen. ing. L. Hopmpn Hoofd Toetsiihg & Vergunningverlening Milieu van de Omgevingsdienst Haaglanden Rechtsmiddelen Voor de mogelijkheid rechtsmiddelen aan te wenden tegen deze beschikking wijzen wij op de desbetreffende tekst in het begeleidende schrijven. 2/15

3 VOORSCHRIFTEN Werkzaamheden ten behoeve van het bodemenergiesysteem 1 Het verrichten van werkzaamheden ten behoeve van het bodemenergiesysteem vindt plaats overeenkomstig het daartoe krachtens het Besluit bodemkwaliteit aangewezen normdocument door een persoon of instelling, die daartoe beschikt over een erkenning'' op grond van dat besluit. 2 De inrichting dient te bestaan uit een monobron met een maximale pompcapaciteit van 25 m^ per uur. Aanleg van het bodemenergiesysteem 3 De start van boorwerkzaamheden voor (de aanleg van) het ondergrondse deel van het bodemenergiesysteem wordt tenminste twee weken daaraan vooraf gemeld aan het bevoegd gezag. 4 Een afschrift van de boorbeschrijving conform de eisen in protocol SlKB-2101 wordt voorafgaand aan de ingebruikname van de inrichting toegezonden aan het bevoegd gezag. 5 In het boorgat van de monobron, of in een waarnemingsput nabij de monobron, worden peilbuizen geplaatst die geschikt zijn voor de meting van de grondwaterstanden, stijghoogtes, grondwatertemperaturen en voor de bemonstering van het grondwater ter hoogte van: het filtertraject van het warme bronfilter; het filtertraject van het koude bronfilter; de freatische grondwaterstand; in het onderste deel van het watervoerende pakket dat gelegen is direct boven het watervoerend pakket waaraan het grondwater wordt onttrokken en waarin dit wordt geretourneerd. 6 Ter vaststelling van de chemische samenstelling van het grondwater in de referentiesituatie wordt het grondwater in het bepompte pakket voorafgaand aan de eerste retournering door daartoe erkende personen of instellingen bemonsterd en geanalyseerd op de stoffen zoals in Uitwerking 4 is aangegeven. Daarbij wordt het grondwater op twee plaatsen bemonsterd: ter hoogte van het warme bronfilter en ter hoogte van het koude bronfilter. Het analyserapport wordt tenminste twee weken voorafgaand aan de ingebruikname van het bodemenergiesysteem aan het bevoegd gezag toegezonden. ^ Op grond van het Besluit bodemkwaliteit en de Regeling bodemkwaliteit gelden ten tijde van de besluitvorming de volgende erkenningsvereisten: de bronnen dienen te worden aangeiegd door een daarvoor op grand van BRL SIKB 2100 erkend bedrijf confonn de voorschriften in Protocol Deze erkenningsplicht geldt eveneens voor buitengebruikstelling van de bronnen; het systeem moet zijn ontworpen en worden gerealiseerd door daartoe op grond van BRL SIKB en BRL KvlNL 6000 Deel 21 erkende persoon of instelling; de voor de aanvraag en monitoring benodigde analyses moeten worden uitgevoerd door een daartoe op grond van AS 3000 erkend laboratorium; indien boorstaten van de bronboringen en monitoringgegevens digitaal worden aangeleverd: digitale aanlevering volgens SIKB protocol /15

4 7 Het gebruik van het bodemenergiesysteem leidt niet tot grotere of andere negatieve effecten op bij het grondwater betrokken belangen dan welke zijn beschreven in de bij de aanvraag van de vergunning gevoegde effectenstudie (Effectenstudie bodemenergiesysteem voor open bodemenergiesystemen: tot 50 m^/uur en m^/jaar en dieper dan 20 m -mv, project De Vijf Havens, Installect Advies, referentie IA1658, OLO-nummer , 23 oktober 2018). De vergunninghouder toont dit aan door voor de ingebruikname van de inrichting, en telkens wanneer de inrichting wezenlijk wordt gewijzigd, de hydrologische effecten zoals beschreven in de hierboven genoemde effectenstudie te verifieren door middel van een hydrologische veldproef. De rapportage van de proef b^chrijft de opzet en resultaten van de proef, alsmede een evaluatie van in hoeverre de effecten zoals waargenomen of berekend op grond van de proef binnen de marges blijven van de effecten zoals in de effectenstudie zijn berekend. De rapportage van de proef wordt uiteriijk twee weken voorafgaand aan de ingebruikname of wijziging van de inrichting aan het bevoegd gezag gezonden. Gebruik en beheer van het bodemenergiesysteem 8 De ingebruikname van het bodemenergiesysteem wordt tenminste twee weken voorafgaand aan het bevoegd gezag gemeld. 9 Het grondwater wordt uitsluitend onttrokken aan en teruggebracht in hel derde watervoerende pakket, op een diepte van NAP -158m tot een diepte van ten hoogste NAP -200m. Hierbij dient het warme bronfilter boven het koude bronfilter te worden geplaatst. 10 Het onttrokken grondwater wordt teruggebracht in het watervoerend pakket waaraan het is onttrokken, met uitzondering van maximaal m^ voor de aanleg van de monobron en jaariijks maximaal 100 m voor het onderhoud van de bronfilters. 11 Indien mechanische putreiniging niet mogelijk is, mag chemische putreiniging plaatsvinden, indien het bevoegd gezag hier vooraf goedkeuring voor heeft verieend, conform de bij de goedkeuring door het bevoegd gezag gestelde voorschriften. 12 De temperatuur van het grondwater dat door het bodemenergiesysteem. in de bodem wordt teruggebracht, bedraagt niet meer dan 25 C. 13 Het bodemenergiesysteem bereikt uiteriijk vijf jaar^ na de datum van incebruikneming een moment waarop de hoeveelheid koude, die, uitgedrukt in MWh, vanaf de datum van ingebruikneming door het systeem aan de bodem is toegevoegd, ten minste 100 % en ten hoogste 118 % bedraagt ten opzichte van de hoeveelheid warmte, die, uitgedrukt in MWh, vanaf die datum door het systeem aan de bodem is toegevoegd. Het systeem herhaalt dit telkens uiteriijk vijf jaar na het laatste moment waarop die situatie werd bereikt. De energetische (on)balans dient te worden berekend conform de in Uitwerking 2 opgenomen methodiek. 14 Indien de hoeveelheid warmte en de hoeveelheid koude die vanaf de datum van ingebruikneming door het systeem aan de bodem zijn toegevoegd zich zodanig ten opzichte van elkaar verhouden dat het niet aannemelijk is dat aan voorschrift 13 kan worden voldaan, wordt op verzoek van het bevoegd gezag binnen drie maanden een plan van aanpak ingediend, waarin is vastgelegd op welke wijze en binnen welke termijn aan voorschrift 13 zai worden voldaan. Nadat het bevoegd gezag daarmee heeft ingestemd, maakt het plan van aanpak deel uit van de vergunning. 3 ^ Indien tijdens de eerste vier bedrijfsjaren niet aan deze eis wordt voldaan, is er geen sprake van een overtreding van dit voorschrift. 4/15

5 15 Het bodemenergiesysteem levert het energierendement dat bij een doelmatig gebruik en goed onderhoud kan worden behaald. Vanaf het moment dat het bodemenergiesysteem twee jaar in gebruik is, bedraagt de productiviteit in ieder daarop volgend kalenderjaar tenminste 0,00465 MWh/m^. Indien de productiviteit over een kalenderjaar minder dan 80% van de vereiste productiviteit bedraagt, kan ons college eisen dat de vergunninghouder binnen drie maanden na die datum een plan van aanpak indient, waarin de vergunninghouder aangeeft welke maatregelen hij zai treffen om de warmte- en koudevoorziening zodanig bij te stellen dat aannemelijk is dat daarmee zai worden voldaan aan dit voorschrift. 16 Indien het bodemenergiesysteem een energierendement levert dat lager is dan in de vergunningaanvraag voor de installatie is opgegeven, kan het bevoegd gezag de verplichting opieggen om binnen een daarbij bepaalde termijn onderzoek te verrichten of te laten verrichten waaruit blijkt of wordt voldaan aan het eerste lid, onderscheidenlijk het tweede lid van artikel 6.1 Ig van het Waterbesluit. 17 Bij ongebruikelijk drukveriies in het gebouwzijdige deel van de warmte- en koudevoorziening wordt de grondwateronttrekking stilgelegd en wordt dit voorval direct aan het bevoegd gezag gemeld. De grondwateronttrekking wordt pas weer gestart nadat gebleken is dat er geen Iekkage van het gebouwzijdige deel van deze voorziening naar het bodemzijdige deel daarvan plaatsvindt. 18 De vergunninghouder registreert alle gegevens van de warmte- koude-voorziening met betrekking tot de vergunning, meldingen, aanleg, onderhoud en monitoring. Deze gegevens zijn te alien tijde op de locatie in te zien door het bevoegd gezag. Het betreft ten minste de volgende gegevens: a kopie van deze vergunning; b kopie van het effectrapport en de eventuele daarbij behorende aanvullingen; c overzicht locaties bronnen en installatie; d principeschema installatie; e kopie boorstaten bronnen; f rapportage van de verificatie van de hydrologische effecten; g specificaties bronpompen; h controlerapport van de installatie; i analyserapporten grondwaterkwaliteit. Directe meetmethodiek en registraties tijdens gebruik van het bodemenergiesysteem 19 Bij het toepassen van de directe meetmethodiek voor de monitoring van debieten en temperaturen registreert de vergunninghouder alle gegevens van de warmte- koude-voorziening met betrekking tot de vergunning, meldingen, aanleg, onderhoud en monitoring. Deze gegevens zijn te alien tijde op de locatie in te zien door het bevoegd gezag. Het betreft ten minste de volgende gegevens: a fabriekscertificaat van de watermeters, temperatuuropnemers en energiemeters; b verklaring van installatie conform het fabriekscertificaat van de watermeters, temperatuuropnemers en energiemeters; c recente kalibratierapporten van de watermeters, temperatuuropnemers en energiemeters, waarbij minimaai de kalibratie-frequentie wordt gehanteerd zoals die is aangegeven in het fabriekscertificaat; d jaaropgaven debiet / temperatuur / aan de bodem onttrokken en toegevoegde hoeveelheden energie (zowel gebouw- als bodemzijdig) / metingen voor monitoring van de SPF / spui; e gegevens brononderhoud. Indirecte meetmethodiek en registraties tijdens gebruik van het bodemenergiesysteem 20 Van de indirecte meetmethodiek mag slechts gebruik worden gemaakt, indien geen gebruik kan worden gemaakt van de directe meetmethodiek. Uitzondering hierop is het verplicht toepassen van de indirecte meetmethodiek gedurende het in de voorschriften 34 tot en met 42 opgenomen pilotonderzoek. 5/15

6 21 Bij het toepassen van de indirecte meetmethodiek registreert de vergunninghouder alle gegevens van de warmte- koude-voorziening met betrekking tot de vergunning, meldingen, aanleg, onderhoud en monitoring. Deze gegevens zijn te alien tijde op de locatie in te zien door het bevoegd gezag. Het betreft ten minste de volgende gegevens: a recente kalibratierapporten van de drukmeter over de warmtewisselaar en de toerentalmeter in de frequentieregelaar van de bronpompen, waarbij minimaai de kalibratie-frequentie wordt gehanteerd zoals die is aangegeven in het fabriekscertificaat; b de fabriekskalibratie als bedoeld in voorschrift 21, onder a; c de meetrapporten (pompproef en veldkalibratie) als bedoeld in voorschrift 21, onder b en c. 22 De meetmethode die gebruik maakt van afgeleide metingen voor de vaststelling van het onttrekkingsdebiet en de temperaturen van het onttrokken en in de bodem geretourneerde grondwater, wordt voor ingebruikname van het systeem door een onafhankelijke deskundige partij beoordeeld. Deze beoordeling kan achterwege worden gelaten voor zover het het in voorschrift 20 beschreven pilot onderzoek betreft. De installatie wordt pas in gebruik genomen nadat het bevoegd gezag schriftelijk heeft ingestemd met het beoordelingsrapport van de onafhankelijke deskundige partij. 23 De onttrokken hoeveelheid grondwater en de temperaturen van het onttrokken en in de bodem geretourneerde grondwater worden zo gemeten dat het meetresultaat een nauwkeurigheid van ten minste 95 % heeft. 24 Binnen een maand na het in bedrijf nemen van het bodemenergiesysteem moeten de volgende gegevens worden toegezonden aan het bevoegd gezag: a een meetrapport van de fabriekskalibratie met de debiet-drukval-karakteristiek van de warmtewisselaar in de testopstelling. Deze karakteristiek wordt bepaald in de meetrange van % van de ontwerpcapaciteit bij Qmax (100%), Omedium (50 %) en 0 min (25 %) van de ontwerpcapaciteit van de warmtewisselaar; b een meetrapport van de pompproef. Bij de pompproef wordt de relatie bepaald tussen de grondwateronttrekking en de stijghoogten- en grondwaterstandveranderingen bij de bronfilters bij Qmax als aangeduid onder voorschrift 24, onder a, na het ontwikkelen van de bron(nen). De stijghoogten en grondwaterstanden dienen te worden gemeten in de peilfilters als bedoeld in voorschrift 5; c een meetrapport van de veldkalibratie, met bepaling van de relatie tussen toerental (pompen), drukval (wisselaar), grondwaterverplaatsing en grondwaterstandveriagingen in situ voor het in bedrijf nemen van het bodemenergiesysteem (met behulp van de onder voorschrift 24, onder a, genoemde fabriekskalibratie). De meetrange bedraagt daarbij % van de ontwerpcapaciteit van de warmtewisselaar. 25 Er dient een geautomatiseerde koppeling tussen het gemeten debiet in de bovengrondse installatie en het toerental van bronpompen te zijn. Permanente monitoring tijdens gebruik van het bodemenergiesysteem 26 Er wordt een registratie bijgehouden van de per maand onttrokken en in de bodem teruggebrachte hoeveelheden grondwater en het maximale uur debiet per maand. 27 Er wordt een registratie bijgehouden van de maximale en gemiddelde temperatuur per maand van het in de bodem opgepompte grondwater en van de gemiddelde temperatuur per maand van het in de bodem teruggebrachte grondwater. Er wordt, in het geval van toepassen van de indirecte meetmethodiek, tevens een registratie bijgehouden van de maximale en gemiddelde temperatuur per maand van de gebouwzijdige temperaturen van het water voor en na de warmtewisselaar. Indien uit de meetresultaten kan worden geconcludeerd dat de afgeleide metingen van de grondwateronttrekkings- en retourdebieten voldoen aan het gestelde in voorschrift 29, kan het bevoegd gezag besluiten dat kan worden afgezien van de registratie van de gebouwzijdige temperaturen van het water voor en na de warmtewisselaar. 6/15

7 28 Er wordt een registratie bijgehouden van de hoeveelheden warmte en koude die in iedere maand aan de bodem zijn toegevoegd, van de SPF over ieder kalenderjaar en van de metingen die daaraan ten grondslag liggen. Deze hoeveelheden warmte en koude die aan de bodem zijn toegevoegd worden berekend conform Uitwerking 1. De SPF wordt gemeten en berekend conform ISSO-publicatie De registraties als genoemd in de voorschriften 26 tot en met 28 worden gebaseerd op momentane metingen tijdens de bedrijfsvoering, met een nauwkeurigheid van ten minste 95 % en een frequentie van tenminste een maal per 15 minuten, van: a de hoeveelheden grondwater die worden onttrokken; b de hoeveelheden grondwater die in de bodem worden teruggebracht dan wel als spui worden afgevoerd; c de temperaturen van het onttrokken en in de bodem teruggebrachte grondwater; d jaaropgaven debiet / temperatuur / aan de bodem onttrokken en toegevoegde hoeveelheden energie (bij de indirecte meetmethodiek zowel gebouw- als bodemzijdig) / metingen voor monitoring van de SPF/spui. 30 De verzamelde gegevens als bedoeld in de voorschriften 26 tot en met 29 worden uiteriijk binnen drie maanden na afloop van ieder kalenderjaar aan het bevoegd gezag opgegeven met gebruikmaking van de meetstaat die door het bevoegd gezag beschikbaar is gesteld. De gegevens als bedoeld bij voorschrift 28 worden tevens gesommeerd vanaf de datum van ingebruikneming van het bodemenergiesysteem. De gegevens over de hoeveelheden warmte en koude die in iedere maand aan de bodem zijn toegevoegd, worden voor de periode van de voorgaande vijf kalenderjaren in een grafiek weergegeven, waarmee wordt onderbouwd of de inrichting voldoet aan voorschrift 13. Tevens wordt het koude- of warmteoverschot vanaf de datum van ingebruikneming van het systeem berekend conform Uitwerking 2. Verzamelde gegevens over de gebouwzijdige temperaturen hoeven slechts op verzoek van het bevoegd gezag te worden opgegeven. 31 Ter vaststelling van de invloed van de inrichting op de chemische samenstelling van het grondwater wordt aan het einde van het warme of koude seizoen waarin de inrichting twee jaar in werking is geweest, het grondwater in het bepompte pakket bemonsterd en geanalyseerd op de stoffen zoals in Uitwerking 4 is aangegeven. Daarbij wordt het grondwater bemonsterd bij het bronfilter waarbij tijdens de referentiesituatie het grondwater is bemonsterd (voorschrift 6) en die in het afgelopen seizoen grondwater heeft geinjecteerd^. Het analyserapport wordt als bijiage bijgevoegd bij de monitoringsrapportage over het kalenderjaar waarin de bemonstering heeft plaatsgevonden, met een beschouwing van de invloed van de inrichting op de chemische samenstelling van het grondwater. 32 Indien de gegevens als genoemd in de voorschriften 30 en 31 afwijkingen vertonen, kan het bevoegd gezag aanvullend onderzoek eisen naar de effecten daarvan op de bij het grondwater betrokken belangen. 33 Nadat de inrichting twee volledige kalenderjaren in gebruik is, en na iedere periode van vijf kalenderjaren die daar op volgen, overlegt de vergunninghouder een evaluatierapport waarin in ieder geval het volgende is opgenomen: a hoeveelheden warmte en koude die per maand aan de bodem zijn toegevoegd, indusief een beschouwing van maatregelen die genomen zijn of worden om aan voorschrift 13 te voldoen; Het analysepakket voor het kwaliteitsonderzoek van het grondwater bij open bodemenergiesystemen in zoet tot licht brak grondwater (chlorideconcentratie tot mg Cl/I) is uitgebreider dan dat van open bodemenergiesystemen in brak tot zout grondwater (chlorideconcentratie mg Cl/I of meer). Deze keuze hangt samen met de (potentiele) gebruiksvormen van het grondwater. Hoe ruimer de gebruiksmogelijkheden zijn, hoe belangrijker het is om inzicht te hebben in de grondwatersamenstelling ter plaatse van het open bodemenergiesysteem, en eventuele veranderingen daarin. Zoet grondwater is geschikt voor vele functies, zoals drinkwaterwinning, veedrenking en gewasberegening. De gebruiksmogelijkheden van licht brak grondwater zijn beperkter, maar ook nog redelijk groot. Licht brak grondwater wordt (bij zeer droge omstandigheden incidenteel) gebruikt voor beregening van lancbouwgewassen. Door de voortschrijdende ontwikkeling van ontziltingstechnieken komt bovendien het gebruik van licht brak grondwater voor de drinkwaterbereiding steeds meer binnen bereik. 7/15

8 b c Voorgedane calamiteiten of ongewone voorvallen; De productiviteit en het energierendement van het bodemenergiesysteem gedurende de afgelopen periode, indusief een beschouwing van maatregelen die genomen zijn of worden om aan voorschrift 15 en 16 te voldoen. Monitoring tijdens pilot periode 34 Er dient een pilot onderzoek te worden uitgevoerd in de periode van 1 februari 2019 tot en met minimaai 30 april Gedurende de pilot periode dient de monitoring van de onttrekkings- en retourdebieten en de onttrekkings- en infiltratietemperaturen te worden uitgevoerd volgens zowel de indirecte meetmethodiek als de directe meetmethodiek. Registratie van monitoringsresultaten, zoals opgenomen in de voorschriften 36 tot en met 38, dient voor zowel de indirecte meetmethodiek als directe meetmethodiek te worden gedaan. 36 Gedurende het pilot onderzoek wordt, in afwijking van voorschrift 26, per uur een registratie bijgehouden van de onttrokken en in de bodem teruggebrachte hoeveelheden grondwater en dient het maximale uurdebiet per dag te worden bijgehouden en geregistreerd. 37 Gedurende het pilot onderzoek wordt, in afwijking van voorschrift 27, een registratie bijgehouden van de maximale en gemiddelde temperatuur per dag van het in de bodem opgepompte grondwater en van de gemiddelde temperatuur per maand van het in de bodem teruggebrachte grondwater. Er wordt tevens een registratie bijgehouden van de maximale en gemiddelde temperatuur per week van de gebouwzijdige temperaturen van het water voor en na de warmtewisselaar. 38 Gedurende het pilot onderzoek wordt een registratie bijgehouden van de hoeveelheden warmte en koude die in ieder uur aan de bodem zijn toegevoegd, van de SPF over de pilot periode en van de metingen die daaraan ten grondslag liggen. Deze hoeveelheden warmte en koude die aan de bodem zijn toegevoegd worden berekend conform Uitwerking 1. De SPF wordt gemeten en berekend conform ISSO-publicatie Gedurende de pilot onderzoek worden de registraties als genoemd in de voorschriften 36 tot en met 38 gebaseerd op momentane metingen tijdens de bedrijfsvoering, met een nauwkeurigheid van ten minste 95 % en een frequentie van tenminste een maal per 15 minuten, van: a de hoeveelheden grondwater die worden onttrokken; b de hoeveelheden grondwater die in de bodem worden teruggebracht dan wel als spui worden afgevoerd; c de temperaturen van het onttrokken en in de bodem teruggebrachte grondwater. 40 De verzamelde gegevens uit het pilot onderzoek zoals bedoeld in de voorschriften 34 tot en met 39 worden uiteriijk binnen twee weken na afloop van het pilot onderzoek aan het bevoegd gezag ter goedkeuring beschikbaar gesteld, waarbij naast de gegevens ook een beschouwing en onderbouwing van de gegevens in relatie tot nauwkeurigheid van de metingen wordt overgelegd. 41 Indien de gedurende het pilot onderzoek verzamelde gegevens tussentijds daartoe aanleiding geven, kan het bevoegd gezag besluiten de duur van het pilot onderzoek te verlengen tot na 30 april Na beeindiging van het pilot onderzoek komen de voorschriften 34 tot en met 42 te vervallen. 8/15

9 Beeindiging onttrekking en retournering 43 Beeindiging van de onttrekking en van het in de bodem terugbrengen van grondwater, en de datum van afdichting van de bronnen en waarnemingsfilters, worden tenminste vier weken voor de beeindiging aan het bevoegd gezag gemeld. 44 Na beeindiging van de onttrekking worden binnen een maand de in voorschrift 26 tot en met 32 genoemde gegevens voor het kalenderjaar waarin de onttrekking is beeindigd aan het bevoegd gezag toegezonden. 45 Zo spoedig mogelijk na de beeindiging van het gebruik van het bodemenergiesysteem wordt het systeem, zonder daarbij het ondergrondse deel te verwijderen, zodanig opgevuld dat de werking van de oorspronkelijke waterscheidende lagen wordt hersteld. 46 Na buitengebruikstelling wordt binnen een maand na de afdichting een verslag van de afdichting aan het bevoegd gezag toegezonden. 9/15

10 OVERWEGINGEN Aanleiding Op 29 oktober 2018 hebben wij van Installect Advies BV, namens Stichting Aafje Thuiszorg Huizen Zorghotels, een aanvraag om vergunning ontvangen als bedoeld in artikel 6.4 van de Watenwet. De aanvraag betreft het wijzigen van de op 30 april 2018, kenmerk ODH , verleende vergunning. Tijdens de aanleg van het systeem is gebleken dat een monobron in het tweede watervoerende pakket (NAP -50 m tot NAP -105 m) mogelijk niet goed zou kunnen functioneren. De filters van de monobron zijn daarom in de praktijk afgesteld in het derde watervoerende pakket (NAP -150 m tot NAP -200 m). Er wordt momenteel gebruik gemaakt van een GeoThermic type GT20 installatiesysteem. Voor meten van debieten en temperatuur wordt bij deze systemen normaliter een indirecte meetmethode toegepast. Wij zijn op dit moment van mening dat voor deze indirecte meetmethodiek voor deze systemen nog niet is aangetoond dat deze voldoen aan de gestelde eis van een ten minste 95% meetnauwkeurigheid. Tijdens overleg tussen Installect en onze afdelingen Toezicht & Handhaving Milieu en Toetsing & Vergunningveriening Milieu is nogmaals aangegeven dat Installect dient aan te tonen dat vorengenoemde nauwkeurigheid wordt gehaald. Tijdens het overieg is afgesproken dat voor onderhavig project een pilot onderzoek zai gaan plaatsvinden, waarbij zowel een directe meetmethodiek als indirecte meetmethodiek naast elkaar worden toegepast. Om voor beide zaken te kunnen voldoen aan de gestelde eisen en om de pilot voonwaarden te kunnen vastleggen is de aanvraag tot wijziging van de op 30 april 2018, kenmerk ODH , verieende Waterwetvergunning aangevraagd. De wijziging betreft derhalve het dieper afstellen van bronfilters en het uitvoeren van een pilot onderzoek waarin twee meetmethodieken worden uitgevoerd en de resultaten van de methodieken onderiing worden vergeleken. De inrichting is gelegen aan de Zevenkampse Ring 40 te Rotterdam. Bij de aanvraag zijn de volgende stukken toegevoegd: Effectenstudie bodemenergiesysteem voor open bodemenergiesystemen: tot 50 m^/uur en m^/jaar en dieper dan 20 m -mv, project De Vijf Havens, installect Advies, referentie IA1658, OLOnummer , 23 oktober 2018; M.e.r.-beoordelingsbesluit wijziging bodemenergiesysteem De Vijf Havens, DMCR, kenmerk _ , 23 oktober 2018). Procedure Titel 4.1 van de Algemene wet bestuursrecht is toegepast op deze beschikking. Adviezen Bij deze procedure hebben wij betrokken: Burgemeester en wethouders van de Gemeente Rotterdam; Dijkgraaf en Hoogheemraden van Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. 10/15

11 M.e.r. beoordeling M.e.r.- (beoordelings)plicht (onder drempelwaarden D-lijst) De aangevraagde activiteit valt onder onderdeel D van de bijiage van het Besluit milieueffectrapportage. De vergunningaanvrager heeft bij de DCMR Milieudienst Rijnmond een aanmeldingsnotitite ingediend om te laten beoordelen of er een m.e.r. uitgevoerd dient te worden. Namens Gedeputeerde Staten van Zuid- Holland heeft de DCMR Milieudienst Rijnmond beoordeeld dat er geen m.e.r. behoeft te worden uitgevoerd. Het besluit hierover is bijgevoegd bij de aanvraag (M.e.r.-beoordelingsbesluit wijziging bodemenergiesysteem De Vijf Havens, DMCR Milieudienst Rijnmond, kenmerk _ / 23 oktober 2018). Toetsingskader en grondslag beschikking Op grond van artikel 6.4 van de Waterwet zijn wij bevoegd gezag om op deze aanvraag te beslissen. Bij de besluitvorming naar aanleiding van vergunningaanvragen krachtens de Waten/vet dient volgens artikel 6.21 Waterwet rekening te worden gehouden met de doelstellingen in artikel 2.1 van de Waterwet. Provinciale Staten hebben op 29 juni 2016 het Regionaal Waterplan Zuid-Holland vastgesteld. Dit Regionaal Waterplan bestaat uit de Visie Ruimte en Mobiliteit, de Voortgangsnota Europese Kaderrichtlijn Water 2015 en het provinciaal Waterplan Zuid-Holland , voor zover dat ziet op hoofdstuk 4, 5 en bijiage 7 'Operationeel grondwaterbeleid'. Op 26 juni 2018 is de Beleidsregel grondwatervergunningen Zuid-Holland 2018 vastgesteld. Deze regel is op 11 juli 2018 gepubliceerd en in werking getreden. Deze beleidsregel vervangt de bepalingen die in bijiage 7 over vergunningveriening zijn opgenomen. Het toetsingskader voor de afweging van de bij het grondwaterbeheer betrokken belangen in het kader van bedoelde vergunningveriening is daarmee opgenomen in deze beleidsnotitie. Beoordeling Voor de vergunning van 30 april 2018 met kenmerk ODH is er een onttrekking en retournering in het tweede watervoerende pakket aangevraagd. Het maximale onttrekkings- en retourneringsdebiet bedraagt 25 m^ grondwater per uur, 600 m^ per etmaal, m^ per maand en m^ per kwartaal. Per jaar zai in totaal maximaal m^ grondwater worden onttrokken en geretourneerd. De onttrekking en retournering hebben een permanent karakter. De wijziging van de vergunning is aangevraagd om de bronnen van het bodemenergiesysteem in het derde watervoerend pakket te plaatsen in plaats van in het tweede watervoerend pakket. De destijds aangevraagde debieten blijven ongewijzigd. De wijziging betreft het dieper afstellen van bronfilters en het uitvoeren van een pilot onderzoek waarin twee meetmethodieken worden uitgevoerd en de resultaten van de methodieken onderling worden vergeleken. De inrichting is gelegen aan de Zevenkampse Ring 40 te Rotterdam. Motivering besluit Om negatieve effecten van grondwateronttrekkingen en -retourneringen op het bodemsysteem, op grondgebruikfuncties of op andere onttrekkingen en ingrepen in de ondergrond te voorkomen, worden er voorwaarden gesteld aan grondwateronttrekkingen en -retourneringen die vergunningplichtig zijn in het kader van de Watenwet. 11/15

12 In ieder geval noemen het Waterplan in bijiage 7 en de Beleidsregel grondwatervergunningen Zuid-Holland 2018 voor een grondwateronttrekking en -retournering de volgende voorwaarden: de vergunningaanvrager moet inzicht verschaffen in de verwachte effecten (op strategisch zoet grondwatervoorraden, zoet/brak en brak/zout grensvlakken, maaiveld en maaiveldfuncties, andere systemen die gebruik maken van bodem grondwater en bodemverontreinlgingen) van de grondwateronttrekking op het grondwatersysteem. Indien sprake is van negatieve effecten (ter beoordeling van de provincie) dient aangegeven te worden welke maatregelen getroffen zullen worden om de negatieve effecten te voorkomen of te compenseren; bodemenergiesystemen in milieubeschermingsgebieden voor grondwater worden niet vergund. bodemenergiesystemen waarvan de filterstelling zich bevindt in een watervoerend pakket waarin zich het zoet-brakgrensvlak bevindt worden niet vergund. er wordt geen onttrekkingsvergunning verieend als uit berekeningen blijkt dat het grensvlak tussen zoet en brak grondwater binnen 20 jaar vanuit een onderiiggende scheidende laag het watervoerende pakket in wordt getrokken (zoute kwel); monobronnen zijn niet toegestaan in het eerste watervoerende pakket in strategische zoet grondwatergebieden; er wordt geen vergunning verieend voor een grondwateronttrekkingssysteem dat bestaat uit bronnen in twee verschillende watervoerende pakketten waarbij het grondwater uit deze pakketten wordt gemengd; thermische energiesystemen moeten gesloten zijn, zodat er via het systeem geen verontreinigingen in de bodem kunnen komen; een warmteoverschot is niet toegestaan; er wordt niet meer koudeoverschot toegestaan dan nodig. Uit de aanvraag dient te blijken dat het aangevraagde koudeoverschot reeel is. de temperatuur van het te infiltreren water mag in pieken maximaal 30 C bedragen, mits de gemiddelde temperatuur van het te infiltreren water 25 C of lager bedraagt; om interactie met functies in het eerste watervoerende pakket te voorkomen, moeten open bodemenergiesystemen in stedelijk en glastuinbouwgebied uitwijken naar een dieper gelegen watervoerend pakket; negatieve interferentie, waardoor rendementsveriiezen zullen optreden bij andere systemen, dient zoveel mogelijk voorkomen te worden; bij een vergunningaanvraag dient informatie gevoegd te zijn waaruit blijkt dat er overeenstemming is met de projectontwikkelaar/eigenaar van een bouwproject waarop de aangevraagde activiteit betrekking heeft. Beschrijving project en te verwachten effecten Het bodemenergiesysteem betreft een monobron, is gerealiseerd in het derde watervoerende pakket en is gelegen in stedelijk gebied. De locatie is niet gelegen in een milieubeschermingsgebied voor grondwater. Het grondwatercircuit (putten en transportleidingen) wordt luchtdicht en onder een overdruk ten opzichte van de atmosfeer gehouden, waardoor het grondwater niet in contact komt met de lucht of met het oppervlaktewater. De vergunningaanvrager heeft middels de aanvraag, indusief bijlagen, voldoende inzicht verschaft in de verwachte effecten doortoedoen van het beoogde bodemenergiesysteem. Uitde aanvraag is gebleken dat de beoogde grondwateronttrekking en -retournering naar venwachting niet zullen leiden tot onaanvaardbare negatieve effecten op omgevingsbelangen. In de aanvraag was aangegeven dat het type systeem dat wordt toegepast een GeoThermic type GT20 zai zijn. Dit is een installatiesysteem dat normaliter een indirecte meetmethode voor het monitoren van debieten en temperaturen toepast. Wij zijn op dit moment van mening dat voor deze indirecte meetmethodiek voor deze systemen nog niet is aangetoond dat deze voldoen aan de gestelde eis van een ten minste 95% meetnauwkeurigheid. 12/15

13 Naar aanleiding van de hierover gevoerde discussie is door Installect Advies BV in onderhavige vergunningaanvraag aangegeven dat voor het beoogde bodemenergiesysteem van Stichting Aafje Thuiszorg Huizen Zorghotels de installatie is aangepast om het pilot onderzoek mogelijk te maken. Men maakt in het pilot onderzoek, naast de toepassing van de indirecte meetmethodiek, gebruik van druksensoren om aan de ondergrondse zijde de grondwateronttrekkings- en retourdebieten meten. In de wijzigingsaanvraag is aangegeven dat tijdens de aanleg van het systeem is gebleken dat een monobron in het tweede watervoerende pakket (NAP -50m tot NAP -105m) mogelijk niet goed zou kunnen functioneren. De filters van de monobron zijn daarom in de praktijk afgesteld in het derde watervoerende pakker (NAP -158m tot NAP -200m). Uit de "Effectenstudie bodemenergiesysteem voor open bodemenergiesystemen: tot 50 m^/uur en m^/jaar en dieper dan 20 m -mv, project De Vijf Havens, Installect Advies, referentie IA1658, OLO-nummer , 23 oktober 2018" blijkt dat er geen nadelige effecten zijn. Naar aanleiding van het vorenstaande zijn de voorschriften en ook het eerdere besluit hierop afgestemd. Conclusie Aanpassing in dieptestelling van de filterstelling levert verder geen nadelige gevolgen op voor belangen van derden. Op grond van de aanvraag, indusief bijlagen, komen wij tot de conclusie dat de beoogde grondwateronttrekking en -retournering niet in strijd zijn met het provinciaal beleid, alsmede de doelstelling zoals bedoeld in artikel 2.1 van de Waterwet, mits in de praktijk blijkt dat in ieder geval een van de meetmethodieken betrouwbaar blijkt. Hierover hebben wij voorschriften opgenomen en zien wij dan ook geen bezwaren tegen het verienen van de aangevraagde wijziging van de vergunning. 13/15

14 BEGRIPPENLIJST In dit besluit wordt verstaan onder: Bevoegd gezag: Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, namens dezen de Omgevingsdienst Haaglanden, Postbus 14060, 2501 GB Den Haag, adres toezicht(godh.nl. Bodemzijdig deel bodemenergiesysteem: Bron/put: Calamiteit: Cluster van bronnen: Directe meetmethodiek: Energiemeter: Filter: Gebouwzijdig deel bodemenergiesysteem: Indirecte meetmethodiek: Inrichting: Het geheel van de grondwateronttrekkings- en infiltratieputten, het bijbehorend leidingwerk in de bodem en in het pand tot aan de warmtewisselaar, de grondwaterpomp(en), spoelwatervoorziening en de bijbehorende meet- en regeltechniek. Een buis met een geperforeerd deel die in de bodem wordt gebracht om grondwater te onttrokken of een vloeistof in de bodem te brengen. Onder een put wordt veelal verstaan het boorgat met de bron, peilbuizen, filtergrind, kleistoppen, aanvulgrond, pomp, leidingen en afwerking bovengronds. Een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis (betrekking hebbende op de onttrekkingsinstallatie dan wel de infiltratie-installatie) of dreiging daarvan, waarbij er sprake is van dermate grote schade aan het milieu, dat direct en professioneel ingrijpen noodzakelijk is. Een cluster bronnen bestaat alleen uit koude bronnen of alleen warme bronnen, welke zo dicht bij elkaar staan dat ze een thermische bel vormen. Een methodiek waarbij de monitoring van onttrekkings- en retourdebieten en onttrekkings- en infiltratietemperaturen geschiedt middels het direct over en/of in het grondwater meten door temperatuuropnemers en watermeters. Een meetinstrument dat het energieverbruik meet. Energiemeters dienen volgens fabrieksrichtlijnen te worden gemstalleerd en dienen dusdanig te zijn geplaatst, dat deze het energieverbruik meten op een manier zoals bedoeld in de voorschriften. Het geperforeerde deel van een onttrekkings- of injectiebron of van een peilbuis waardoor het water de bron of peilbuis in of uit kan stromen. Het geheel van de warmte- en koude-afgiftebronnen in het gebouw, het bijbehorende leidingwerk in het gebouw tot en met de warmtewisselaar, de bijbehorende circulatiepompen en de bijbehorende meet- en regeltechniek. Een methodiek waarbij de monitoring van onttrekkings- en retourdebieten en onttrekkings- en infiltratietemperaturen niet volledig geschiedt middels het direct over en/of in het grondwater meten door temperatuuropnemers en watermeters, maar middels afgeleide berekeningen op basis van andersoortige monitoring. Een inrichting of werk, bestemd tot het onttrokken en/of injecteren van grondwater. 14/15

15 NAP: Peilbuis: Temperatuuropnemer: Waarnemingsput: Normaal Amsterdams Pell Een buis met een geperforeerd deel die in de bodem wordt geplaatst om de grondwaterstand of stijghoogte te meten, de bodemtemperatuur te meten of grondwatermonsters te nemen. Een meetinstrument dat de temperatuur van het water dat door een leiding stroomt meet. Temperatuuropnemers dienen volgens fabrieksrichtlijnen te worden gemstalleerd en dienen dusdanig te zijn geplaatst, dat deze de temperatuur meten op een manier zoals bedoeld in de voorschriften. Een boorgat, niet zijnde een boorgat ten behoeve van een bron/put, waarin een of meerdere peilbuizen zijn geplaatst. Met behulp van deze peilbuizen kunnen stijghoogten, grondwaterstanden en grondwatertemperatuur gemeten worden. Tevens kunnen uit de peilbuizen grondwatermonsters genomen worden. Watermeter: Weerstand biedende laag: Een meetinstrument dat de hoeveelheid water die door een leiding stroomt meet. Watermeters dienen volgens fabrieksrichtlijnen te worden gemstalleerd en dienen dusdanig te zijn geplaatst, dat deze de waterhoeveelheden meten op een manier en met een nauwkeurigheid zoals bedoeld in de voorschriften. Dit is een bodemlaag, veelal bestaande uit klei en/of veen, waar het grondwater niet goed doorheen kan stromen. 15/15