Deelbekkenbeheerplan deelbekken van de Woluwe Inventaris Kansen en Knelpunten Doelstellingennota

Transcriptie

1 DOELSTELLINGENNOTA Deelbekkenbeheerplan deelbekken van de Woluwe Inventaris Kansen en Knelpunten Doelstellingennota September 2007 Kortenberg, Kraainem, Machelen, Overijse, Steenokkerzeel, Tervuren, Vilvoorde, Wezembeek-Oppem, Zaventem en Provincie Vlaams-Brabant September 2007

2 Inhoudstafel Inhoudstafel Inleiding Waterkwantiteit WOLUWE (VHAG 6555 / 10214) KLEINE MAALBEEK (VHAG 6573) + collectoren OVERIGE Waterkwaliteit ALGEMEEN KWZI / IBA HEMELWATERPUTTEN / INFILTRATIE / BUFFERING AAN BEDRIJVEN / SEPTISCHE PUTTEN OVERWELVEN GRACHTEN/ HERWAARDERING VAN GRACHTENSTELSELS SCHEIDEN RWA-DWA / AANSLUITING RIOLERING Ecologie EROSIE RUIMEN / ONDERHOUD VAN WATERLOPEN / GRACHTEN PESTICIDEN / SPROEISTOFFEN OVERIGE Overige II. Doelstellingennota Doelstellingen Spoor 1. Maximale retentie en hergebruik van hemelwater aan de bron Doelstelling Krachtlijnen Mogelijke aandachtsgebieden Spoor 2. Sanering van afvalwaterlozingen Doelstelling Krachtlijnen Mogelijke aandachtsgebieden Spoor 3. Bewaking en verbetering van de kwaliteit van de riolerings- en zuiveringsinfrastructuur Doelstelling Krachtlijnen Mogelijke aandachtsgebieden Spoor 4. Voorkomen en beperken van diffuse verontreiniging Doelstelling Krachtlijnen Mogelijke aandachtsgebieden Spoor 5. Voorkomen en beperken van erosie en sedimenttransport naar de waterloop Doelstelling Krachtlijnen Mogelijke aandachtsgebieden Spoor 6. Kwantitatief, kwalitatief en ecologisch duurzaam waterlopenbeheer Doelstelling Kwantitatief waterlopenbeheer Krachtlijnen met betrekking tot water bergen Krachtlijnen met betrekking tot vertraagd afvoeren Overige krachtlijnen Mogelijke aandachtsgebieden/waterlopen kwalitatief waterlopenbeheer Krachtlijnen September

3 6.4. Ecologisch waterlopenbeheer krachtlijnen Water - een plezier!? Spoor 7. Duurzaam drinkwatergebruik Doelstelling krachtlijnen September

4 0. Inleiding Deelbekkenbeheerplan: Woluwe De doelstellingennota 1 is opgebouwd uit twee delen. In een eerste deel wordt een overzicht gegeven van de kansen en knelpunten in het gebied. De eigenlijke doelstellingen worden in het tweede luik beschreven. Met de opmaak van een deelbekkenbeheerplan (DuLo-plannen) wordt de realisatie van een duurzaam lokaal en integraal waterbeleid beoogd. Een waterbeleid waarbij alle actoren betrokken worden én waarin éénieder zijn verantwoordelijkheid opneemt. Hierdoor zouden ook op deelbekkenniveau de doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water behaald moeten kunnen worden; met name een goede toestand van het oppervlaktewater en van het grondwater. Zowel op lokaal als bovenlokaal vlak dienen er hiertoe diverse maatregelen te worden genomen. In het eerste deel wordt een opsomming gegeven van alle knelpunten en kansen die werden aangegeven. Met de bevraging hebben we getracht een zo volledig mogelijk beeld te schetsen. We zijn ons evenwel bewust van de mogelijkheid dat bepaalde knelpunten ontbreken of onvolledig zijn. De lijst is dan ook niet limitatief en kan verder aangevuld worden tijdens de uitwerking van het actieplan. Een uitgebreide bevraging van alle mogelijk betrokken sectoren was in dit stadium van het plan niet haalbaar. Verder dient vermeld dat de knelpunten en potenties in de lijst worden weergegeven zoals ze door de besturen werden aangebracht zonder een oordeel te vellen over de juistheid ervan. Eventueel tegengestelde meningen werden naast elkaar geplaatst en de aangehaalde mogelijke oorzaken werden nog niet onderzocht. Pas bij de uitwerking van concrete acties zullen de aangehaalde knelpunten meer in detail onderzocht worden, zowel naar gevolgen, als naar mogelijke oplossingen. Met de opsomming van al de verschillende doelstellingen, opgedeeld volgens een 7-tal sporen, wordt in het tweede deel van deze nota getracht een duidelijk beeld te geven van de manier waarop we onze algemene doelstelling willen bereiken. Met de ondertekening van de doelstellingennota onderschrijven de besturen de principes van integraal waterbeleid die, zoals gezegd, vervat zitten in de lijst met krachtlijnen. Dit wil evenwel niet zeggen dat een bestuur zichzelf daarmee ook oplegt om alle doelstellingen te realiseren. In bepaalde omstandigheden is het immers niet realistisch bepaalde krachtlijnen of doelstelling volledig na te streven. Bedoeling is wel dat de betrokken besturen de nodige inspanningen leveren om, in de mate van het mogelijke, specifieke acties uit te werken die moeten bijdragen tot de realisatie van een integraal waterbeleid. Het deelbekkenbeheerplan zal uiteindelijk integraal deel uitmaken van het bekkenbeheerplan: beiden vormen 1 geheel. De opbouw van het bekkenbeheerplan verschilt op sommige punten van deze van het deelbekkenbeheerplan. Zo gebruikt het bekkenbeheerplan niet de 7 sporen maar wel de indeling van de waterbeleidsnota met krachtlijnen, operationele doelstellingen en maatregelen. Zowel in het bekken- als deelbekkenbeheerplan vindt u een bondig overzicht waarmee u de link kunt leggen tussen de 7 sporen enerzijds en de krachtlijnen en operationele doelstellingen anderzijds. Als bijlage bij de niet-technische samenvatting vindt u een tabel die het verband aangeeft tussen het 7-sporenbeleid in de deelbekkenbeheerplannen, de krachtlijnen en operationele doelstellingen in het bekkenbeheerplan en de Europese Kaderrichtlijn Water. 1 Deze doelstellingennota houdt rekening met de randvoorwaarden zoals beschreven in hoofdstuk 3 op p. 14 en p. 15 van de Code voor goede praktijk voor duurzaam lokaal waterbeleid, voor zover de opgesomde randvoorwaarden reeds gekend zijn. Bij de verdere uitwerking van de acties zal ook rekening gehouden worden met deze randvoorwaarden. September

5 I. Inventaris van de knelpunten en de kansen in het deelbekken van de Woluwe 1. Waterkwantiteit In opdracht van AMINAL, afd. Water en de provincie Vlaams-Brabant voerde het studiebureau Talboom een studie uit die bestaat uit het opstellen van een oppervlaktewaterkwantiteitsmodel voor het stroomgebied van de Woluwe. De opdracht omvat een inventarisatie van de nodige gegevens, een hydrologische meetcampagne, een hydrologische en hydraulische studie van de bestaande toestand en het formuleren van oplossingscenario's voor de specifieke problemen in het gebied. De studie moet ook duidelijkheid verschaffen omtrent de interactiepunten tussen de collectoren en de waterlopen in het gebied. Aquafin heeft de moerriolen en de opwaartse gemeentelijke riolen gehydronaut. De bestaande toestand werd gemodelleerd. WOLUWE (VHAG 6555 / 10214) KLEINE MAALBEEK (VHAG 6573) + collectoren - Algemeen kan gesteld worden dat collectoren in het gehele stroomgebied van de Woluwe zorgen voor wateroverlastproblemen bij hevige, korte zomerstormen. Bij winterstormen worden er geen problemen gesignaleerd. Er werden geen problemen vastgesteld gedurende de maand januari 2004, nochtans een zeer natte maand. (gegevens KMI). (OWKM - Talboom) - De Woluwe is op grondgebied Machelen, bijna volledig overwelfd. Het volledige rioolstelsel van de gemeente is er op aangesloten (er zijn een 25-tal lozingspunten). Aan het kruispunt Kerklaan-Woluwelaan maakt de Woluwe een bocht van 90 en mondt ze (overwelfd-onder de Kerklaan) uit in de Zenne. Op de Woluwe (collector) staan een aantal elektronisch gestuurde schotten, beheerd door de intercommunale van de Woluwe. De schotten gaan open bij hevige regenval, zodat het water richting wachtbekken, aan de Luchthavenlaan- Woluwelaan, kan gaan. Eens het wachtbekken gevuld is, gaan de schotten dicht, en moet het water opnieuw richting Zenne. Als het peil van de Zenne, door de hevige regenval of getijdenwerking, te hoog is, dan kan het water van de Woluwe niet meer worden geloosd, en komt het rioolstelsel vol. Met overlast tot gevolg, in de eerste plaats op de laagste punten, bv. de Rittwegerlaan, de Tenaertslaan, de Greefstraat, de Sint-Katarinastraat en de Gurickxstraat. Gezien de constructie is ook het kruispunt Kerklaan-Woluwelaan een kritiek punt. De overlast heeft zich tot 2003 een keer of vijf voorgedaan. Heel vaak zijn het de zomeronweders die oorzaak zijn van de overlast. (Machelen) - Aquafin plant de aanleg van een collector, om het afvalwater op te nemen en richting Brussel Noord te transporteren. De buis komt naast de Woluwe te liggen, en dan via de Budha steenweg richting RWZI. Het afvalwater boven de Buda steenweg komt ook naar dat punt. Op die manier zullen de volumes water (hemelwater-afvalwater) gescheiden worden, zal de Woluwe op termijn enkel 'proper' water vervoeren, en de overlast verkleinen door kleinere volumes. Er is nog geen volledige duidelijkheid omtrent de plannen. De ontwerpen liggen stil, omdat men de modellering van de Woluwe wenst af te wachten. De modellering is opgestart. De uitvoering van de werken zal in ieder geval geen eenvoudige zaak zijn. (Machelen) - Een aantal jaren geleden stortten een deel van de ingebuisde Woluwerivier in aan de de Conincklaan. Door de waterdruk is, op die plaats, het wegdek gedeeltelijk weggeduwd. Afsluitingen werden geplaatst, deze zijn nu nog steeds aanwezig. (OWKM -Talboom) - Het beheer van de Woluwe is geen eenvoudige zaak. Het bovengrondse gedeelte is in beheer van het gewest (Waterloop 1e Cat.), het ondergrondse deel wordt beheerd door de Intercommunale van de Woluwe. Bovendien is het niet steeds duidelijk waar (wat) nu de waterloop, dan wel de riool-moerriool ligt (is). Er is sprake de intercommunale op te doeken, en het beheer opnieuw in handen te geven van het Gewest (Aquafin). Op die manier is het beheer van een groter geheel van waterlopen mogelijk waardoor men preventiever zal kunnen optreden. Anderzijds is er de vrees dat het directe contact, dat er nu wel is met de intercommunale, zal verdwijnen. En er op die manier in noodgevallen veel tijd verloren zal September

6 gaan. De provincie wil in ieder geval uit de intercommunale stappen. Ook Machelen heeft de provincie het mandaat gegeven te onderhandelen over de overdracht. Als het aantal leden van de intercommunale daalt, zal dan ook de slagkracht van de intercommunale dalen? (Machelen) - Er zijn twee bufferbekkens in de gemeente, alle om water van de Woluwe tijdelijk te stockeren. Er is een ondergronds bufferbekken ter hoogte van de Gurickxstraat-Tenaertslaan, m³, en een bovengronds ter hoogte van de Luchthavenlaan-Woluwelaan (grondgebied Vilvoorde). Er is, voor een hoger veiligheidsniveau, extra buffering nodig. Extra buffering binnen de gemeente lijkt geen eenvoudige zaak gezien de reeds zeer grote verstedelijking(sdruk). Er wordt gekeken naar de meer stroomopwaarts gelegen gemeenten.(machelen) - De gemeente Zaventem is in het verleden meermaals getroffen door hevige wateroverlast. Oorzaak van de overlast ligt enerzijds in de ligging van het knelpuntgebied (vallei van de Kleine Beek en vallei van de Woluwe), anderzijds aan het water dat via de moerriolen richting moerriool Woluwe wordt getransporteerd en onder druk komt. Ook het rioolstelsel komt vol met regenwater, waardoor het afvalwater geen weg meer kon, met overlast tot gevolg. Als antwoord daarop heeft de gemeente in het recente verleden (vanaf 1982) zwaar geïnvesteerd om deze problemen op te lossen. De gemeente heeft in verschillende straten bergingsriolen aangelegd, riolen met een ruim stockeringsvermogen: Mercuriusstraat-Leuvensesteenweg/ Mechelse-steenweg, Guldendelle, Van Espenlaan-H. Wautelestraat, Namenstraat, F.Goossensstraat, E. Pootstraat, Burggrachtstraat, Sterrebeekstraat, Henneau-laan... Er zijn bufferbekkens aangelegd: een open, ter hoogte van de Noskoemweg-ZevenTommen (Kleine Beek). Een tweede, gesloten, ter hoogte van de Jozef Van Damstraat/Woluwelaan, op de moerriool Woluwe. Een derde, open, ter hoogte van de Stockmansmolen/Henneaulaan (Kleine Beek). (Zaventem/OWKW-Talboom) - Op grondgebied Tervuren ligt ook een wachtbekken om het afstromende water van Moorsel op te houden. (Zaventem) - Op grondgebied van de gemeente Zaventem bevinden zich op twee locaties bijkomende bekkens van AWV. Het eerste bekken komt voor aan waterloop 702/36002, opwaarts de Kleine Maalbeek. Het betreft hier een bufferbekken voor hemelwater van de Ring. De aan de Ring liggende industrieterreinen zorgen zelf voor buffering. Volgens de gemeente heeft het wachtbekken nog nooit volledig volgestaan. Het tweede bekken betreft de bekkens aan de verkeerswisselaar E40. (OWKM -Talboom-Zaventem) - Binnen de gemeente zijn er wel nog steeds een aantal kritieke punten, bv. ter hoogte van Molen Stockmans of de Van Damstraat. Een degelijke en regelmatige controle om opstoppingen en dergelijke, is dan ook vereist om overlast in de toekomst te voorkomen. (Zaventem) - Ter hoogte van de samenvloeiing Kleine Maalbeek-Woluwe leidt een overbelast riolen/collectorennet bij heftige, korte (zomer)regenbuien iedere keer opnieuw tot wateroverlast, in de Jef Thumastraat en het onderste deel van de Jozef van Hovestraat en de Oudstrijderslaan. Potentieel een 40-tal woningen. Belangrijkste oorzaak is de grote hoeveelheid water van de grote verharde oppervlakten, te Kraainem, Wezembeek-Oppem en Sterrebeek, die ongebufferd in de collector loost. Waar -op zijn minst een deel van- dat water in de beek hoort en gebufferd/geïnfiltreerd kan/moet worden. Het probleem is niet recent, en was reeds onderwerp van een studie met actieplan (1992- Prof. Berlamont). Concreet werd wateroverlast vermeden door het lokaal rioleringstelsel van Laag-Kraainem af te sluiten van de moerriolen door middel van een terugslagklep en een pompstation. De omgeving Laag-Kraainem is momenteel beveiligd tot op niveau van de Woluwelaan. Als deze onder druk komt, wordt de situatie voor de gehele omgeving kritiek. (Kraainem-OWKW Talboom) - De open ruimte in Kraainem is schaars, en meestal reeds gelegen in valleigebied. Daarin zijn reeds een groot aantal vijvers gelegen. Ter hoogte van de Molenstraat, langsheen de Kleine September

7 Maalbeek ligt er nog een klein gebied dat als buffer kan dienen. Het is nu nog opgehoogd. Verder zal er bij aanleg van nieuwe rioleringen steeds buffering moeten voorzien worden om het gescheiden regenwater lokaal op te houden. (Kraainem) - Het opwaartse gedeelte van de moerriool Vuilbeek komt, volgens de gemeente Wezembeek- Oppem, bij zomerstormen, onder druk. De deksels van de putten worden omhooggeduwd. Er is overlast in de Beekstraat, de Overloopstraat, de Mechelsesteenweg/Astridlaan en de Bausstraat en Diepestraat. (OWKM-Talboom-Wezembeek-Oppem) - Vroeger werd wateroverlast in de Beekstraat (Wezembeek-Oppem) veroorzaakt door oppervlakteafstroming van hemelwater vanop een 20ha groot landbouwgebied. In het huidige beheer wordt bij het ploegen een gracht aangemaakt ten einde dit water op te vangen. Door middel van grachten tussen de huizen wordt het water naar de collector aangevoerd. (OWKW-Talboom-Wezembeek-Oppem) - De landbouwoppervlakte Vurenveld heeft een oppervlakte van ongeveer 40 ha waarvan 20 ha afwatert richting Vuilbeek. Het hemelwater van deze velden komt, via de Windmolenstraat, aan het kruispunt Mechelsesteenweg/Astridlaan in een open koker terecht die uitmondt in de collector Vuilbeek. (OWKM - Talboom-Wezembeek-Oppem) - Op dit ogenblik is nog een groot deel van de Vuilbeek overwelfd, stroomopwaarts de Lange Eikstraat. Een project voor de toekomst is eventueel het open leggen van de Vuilbeek tussen de Lange Eikstraat en de tramlijn. Regenwater die de beek moet voeden moet onder andere komen van een aan te leggen gracht achter de Beekstraat, de het regenwater van de vleden opvangt. Er is ook een idee om langsheen alle velden een gracht aan te leggen om het afstromend regenwater op te vangen.(wezembeek-oppem) - De wateroverlast Bausstraat en Diepestraat worden veroorzaakt door de te kleine diameter van de lokale riolering door het aansluiten van een bijkomende verkaveling. Ook de afwatering van de gewestweg wordt hierdoor bemoeilijkt. (OWKW-Talboom-Wezembeek- Oppem) - Aan de spoorweg aan de Kerklaan(Machelen) / Broekstraat (Vilvoorde) wordt door de beide gemeentes wateroverlast gemeld. De oorzaak is volgens hen te vinden in de slechte afwatering van de spoorweg. Klopt dit?? - De uitbouw/uitvoering van een wateropvang en -afvoer systeem in het gewestgrensoverschrijdende stroomgebied van de Woluwe werd(is) opgevat als een unitair dal-afwateringssysteem. Het heeft als voornaamste eigenschappen: - Versnelde afvoer naar 1 centraal, afwaarts gelegen punt, de uitmonding in de Zenne; - Een debiet dat kan oplopen tot 40 m³ per seconde, en meer onder druk; - extreem brutale wasregimes met frequente werking onder druk ten opzichte van de terreinoppervlaktereferentie; - Inperken van wateroverlast via tijdelijk stockeren in grote bufferbekkens; - Een dalbodem drainerend dispositief over het grootste deel van het parcours. Dit is de realiteit, daarvan moet worden uitgegaan. (Intercommunale Maatschappij) - Het moerriolenstelsel wordt bovengemeentelijk beheerd en onderhouden, door de intercommunale, zij is op de hoogte van het reilen en zeilen van het systeem en weet op de weersvoorspellingen in te spelen. Ondertussen wordt gewerkt aan een dispositief van teletoezicht in opbouw waarbij het aantal sturingsparameters toeneemt en de decodering ervan wordt geoptimaliseerd. Deze aanpassingen verhogen de veiligheid van het personeel en de bedrijfszekerheid. Voor de zuivering van het afvalwater werd geopteerd voor een gewestgrensoverschrijdende samenwerking, een semi-gescheiden systeem met zuiveringsinstallatie op Brussels grondgebied. (Intercommunale Maatschappij) - De afhankelijkheid van de opwaarts, in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, gelegen gemeenten is groot. Bij de implementatie van de principes 'ruimte voor water' en 'vasthouden-bergen-afvoeren' moet rekening worden gehouden met de eigenschappen van het bestaande net: September

8 - In het opwaartse Hoofdstedelijke deel wordt niet gestreefd naar een gescheiden stelsel met herstel van de waterloop, met als functie de opvang en afvoer van regenwater. Op de grens wordt een constant, niet gescheiden watermassa aangeboden. - Het huidige systeem werd deels met een drainerend effect ontworpen, om het moerassige gebied bouwrijp te maken. Met lokale berging en infiltratie moet dan ook omzichtig worden omgesprongen en is in het gebied misschien niet mogelijk, of weinig haalbaar. (Intercommunale Maatschappij) - Het toepassen van de algemeen geldende maatregelen ter bestrijding van wateroverlast en van verdroging, zoals aangegeven door gewest en provincie, zal met de nodige omzichtigheid moeten worden toegepast. Bij het heropenen van waterlopen, het herinvoeren van grachtenstelsels, het systematiseren van de infiltratie en dergelijke, zal er, in dit sterk verstedelijkt milieu, dat kampt met een gebrek aan ruimte en waarvoor centraal globalistische oplossingen werkzaam zijn, over moeten worden gewaakt geen lokale conflictsituaties te creëren. (Intercommunale Maatschappij) OVERIGE - Het onderhoud van de afwateringsgrachten van de Ring laat de wensen te over (zwerfvuilgrond). Op die manier verliezen ze een beetje hun functie. (Machelen) - Aan de sporthal, een van nature laaggelegen, maar nadien opgehoogd (vallei)gebied zijn er al problemen geweest. (Kraainem) - De Vuilbeek verdwijnt ter hoogte van de Arthur Lenaertsstraat in de collector klein Maalbeek. (Kraainem) - Bij de aanleg van nieuwe sporen richting luchthaven is de bouw van een bufferbekken vereist/ wordt de aanleg opgelegd als voorwaarde. Ondertussen uitgevoerd (Zaventem) - In de wijk Ban-Eik is er wel af en toe overlast. De gemeente vermoedt dat dit te wijten is aan een 'verhinderde' doorvoer van water, als gevolg van wortelinggroei in de collector, op grondgebied Zaventem en oponthoud van water in de riolering in Wezembeek-Oppem. (Wezembeek-Oppem) 2. Waterkwaliteit In het AWP II wordt het deelbekken van de Woluwe ingedeeld in het deelgebied van de Zenne ten noorden van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (VHA-zones 702 t.e.m B en C). Voor stikstof kan de gemeten vuilvracht volledig worden toegewezen aan de doelgroepen, voor CZV kan bijna 7% en voor fosfor 13% niet worden toegewezen. Om te voldoen aan de Vlarem II-norm dient de CZV-vracht met 52% gereduceerd te worden. Om de norm van 1 mg P/l te halen, dient een afname van 10% te worden gerealiseerd. Voor stikstof dient geen reductie te worden doorgevoerd binnen dit deelgebied. Voor CZV is bijna 84% van de vuilvracht afkomstig van de huishoudens, voor stikstof en fosfor is respectievelijk 78% en 93%. Het aandeel van de landbouw bedraagt voor stikstof 9% en voor fosfor minder dan 2%. (VMM, Algemeen Waterkwaliteitsplan 2-8. Dijle en Zenne. Vlaamse Milieumaatschappij. 70 p.) De biologische waterkwaliteit op de onbevaarbare waterlopen is slechts op twee punten bepaald in het deelbekken. De Trawool heeft, in Vilvoorde, een zeer slechte biologische waterkwaliteit. De Woluwe heeft, bij het binnenstromen in Zaventem op de grens met het Vlaamse Gewest, een goede biologische kwaliteit. De chemische waterkwaliteit varieert van matig tot zwaar verontreinigd. In Peutie heeft de Trawool nog een matig verontreinigde chemische waterkwaliteit, aan de monding in de Zenne is de kwaliteit verontreinigd. De Woluwe heeft bij het binnenstromen van het Vlaamse Gewest een aanvaardbare waterkwaliteit. Aan de monding in de Zenne is de chemische waterkwaliteit zwaar verontreinigd. De Zijbeek van de Kleine Maalbeek te Zaventem, ter hoogte van de Kennedylaan, heeft een matig verontreinigde chemische waterkwaliteit. September

9 In het deelbekken werden ± 13 diffuse lozingspunten, met een totale vuilvracht van ± 1381 IE vastgesteld. Er werden ± 77 relevante lozingspunten geconstateerd, waarvan ± 65 met een vuilvracht groter dan 100 IE. De totale relevante lozingsvuilvracht bedraagt ± IE. ALGEMEEN - De verdunning van het afvalwater door aansluiting van parasitaire debieten (draineringbuizen, grachten, waterlopen of roosters op de weg, aansluiting van verharde oppervlakte, slecht werkende of foutief aangesloten infrastructuur, infiltratie,...) is in het deelbekken van de Zuunbeek een knelpunt. Verdunning geeft aanleiding tot minder optimale zuivering, vergroot de kans op wateroverlast, zorgt voor extra aanslibbing in de riolen en heeft een negatieve impact op de werking van pompen en de overstortfrequentie. VMM stelde op basis van een voorlopig terreinonderzoek of via een onderzoeksprocedure o.a. vast dat er in het deelbekken op 30 plaatsen knelpunten met betrekking tot de riolering zijn (aansluiting van grote verharde oppervlakte, aansluiting van waterlopen, grachten en roosters op de riolering,...). Deze lijst is niet limitatief en moet verder aangevuld. In vele gevallen gaat het om debieten die 'makkelijk' kunnen omgeleid worden naar de waterloop. Een overzicht van deze knelpunten wordt als bijlage toegevoegd aan de lijst met knelpunten en kansen. - Overstorten zijn inherent aan de aanleg van niet gescheiden stelsels. Door de aansluiting van parasitaire debieten en een toenemende verharde oppervlakte, stijgt de overstortfrequentie. Het first flush effect kan, vooral na lange tijden van droogte, soms voor een kortstondige vuiluitworp zorgen. In het deelbekken van de Woluwe zijn er ± 19 overstorten aanwezig, gepland of in uitvoering op bovengemeentelijke infrastructuur. Over de gemeentelijke overstorten is (nog) onvoldoende geweten. - Het riolennet wordt beheerd door de intercommunale van de Woluwe. Vroeger beheerde zij het volledige net van de Woluwe, in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft zich daaruit teruggetrokken. De vraag rijst nu of de intercommunale dan nog zo veel zin heeft. Deze discussie loopt. Ze beheert verschillende collectoren die doorheen Kraainem lopen. De collector Kleine Maalbeek volgt de Oudstrijderslaan en de Arthur Dezangrélaan en neemt water op van het noordelijke deel van Kraainem en Sterrebeek. De collector Kapelanebeek/Vuilbeek, die er in uitkomt, volgt de Arthur de Burburrelaan en neemt het water op van het zuiden van Kraainem, de autostrade en een deel van Wezembeek-Oppem. (Kraainem) - De gemeente vermoedt dat het afvalwater van het zuidelijke deel van de gemeente naar het zuiveringsgebied van Tervuren gaat, in tegenstelling tot wat op de kaart is aangegeven. (Kraainem) - De RWZI Brussel-Noord is nog niet operationeel, vandaar de lage zuiveringsgraad. Er zijn een aantal collectorenwerken gepland (collector Nossegem-Kleine Beek en collector Sterrebeek- Kleine Maalbeek), maar die liggen stil omdat Aquafin de modellering van de Woluwe wenst af te wachten en de interactie moerriolen-waterloop. Tot zolang blijft het wachten op de uitvoer en een verbeterende waterkwaliteit en zullen er op verschillende plaatsen lozingspunten blijven. (Zaventem) - Er wordt geen systematisch onderhoud voorzien voor het rioolstelsel. Indien zich problemen blijken voor te doen, of bij heraanleg van wegen, wordt er een cameraonderzoek gepland ter controle. (Kraainem) - In de Ferdinand Kinnenstraat doen zich ook zo nu en dan problemen voor, te wijten aan een riool met te kleine diameter. Nog dit jaar starten er rioleringswerken om aan dit nood te verhelpen. (Kraainem) - Interleuven werkt aan een algemeen waterplan Kortenberg dat vooral gericht is op oplossingen voor wateroverlast en slibruiming. (Kortenberg) September

10 - Kortenberg is door de VMM aangeduid als pilootgemeente voor de opmaak van de nieuwe zoneringsplannen. De gemeente heeft deze taak tot nu naast zich neergelegd wegens tijdsgebrek. De controle op het terrein is geen eenvoudige taak. (Kortenberg) - Tot zolang de RWZI niet alle actief zijn, blijft het wachten op een verbeterende waterkwaliteit en zullen er op verschillende plaatsen zware lozingspunten blijven. (Steenokkerzeel) - Er worden geen analyses meer uitgevoerd op de kwaliteit van het oppervlaktewater tot zolang de lozingspunten niet worden opgeheven. (Steenokkerzeel) - In enkele straten ligt een gescheiden rioleringsstelsel (Mechelsestraat, Brusselse-straat, Gemeentestraat, Peperstraat). (Tervuren) - De meeste rioleringsprojecten worden gescheiden uitgevoerd. Op korte termijn staan er een aantal op het programma: de Koning Astridlaan, tot aan het Koning Boudewijn Plein, de Bouvier-Washerstraat en Jules Adantstraat, en de Dominicanessenlaan. In de straten die richting Brussel afwateren wordt in principe een gemengd stelsel heraangelegd (uitz. Dominicanessenlaan), omdat er in Brussel enkel gemengde stelsels zijn. (Kraainem) - Gezien de goede staat van de riolering wordt maar zeer weinig riolering vervangen. Er zijn geen budgetten om systematisch gescheiden riolering aan te leggen. Nieuwe verkavelingen (schaars) wordt wel een gescheiden stelsel opgelegd in de vergunning. Moeten er rioleringswerken gebeuren dan wordt wel geopteerd voor een gescheiden stelsel. Er komt binnen afzienbare tijd een plan met de correcte opmetingen van het rioolstelsel (type, diepte, richting, met luchtfoto's). Voorlopig is dit project op 'on hold' geplaatst in afwachting van de evoluties inzake de rol van de drinkwatermaatschappijen. (Zaventem) - Gescheiden riolering worden aangelegd waar mogelijk. Al was het maar omdat de subsidie voor de aanleg hoger is. In een vijftiental straten is reeds gescheiden riolering voorzien ( lijst voorhanden). (Kortenberg) - De toestand van de riolering is goed. Het nazicht van de riolering gebeurt als er tijd voor is, de knelpuntgebieden (minieme helling) uiteraard eerst. Bij problemen gebeurt er een cameraonderzoek. De nieuwe straten/verkavelingen (schaars) worden steeds gescheiden uitgevoerd (Kleine Ham, Ter Bank, de Steenweg op Peutie). Bij de heraanleg van straten/wegen wordt er nieuwe riolering gelegd indien de toestand slecht is. (Machelen) - De toestand van de riolering is op sommige plaatsen behoorlijk/goed, andere straten zijn in slechte staat (Pensionaatlaan, Pastor Galmardstraat, Van Heylenstraat). Het gaat dan vooral om de oudste rioleringen. Voor de laatste zijn er plannen voor vervanging, wanneer de zuivering verder wordt ontwikkeld/aangelegd. Nieuwe rioleringen worden steeds gescheiden aangelegd. Er wordt niet steeds een nieuwe riolering aangelegd bij wegeniswerken. Rioleringswerken worden uitgevoerd op basis van werken die andere overheden uitvoeren. Het budget wordt ook daarop afgestemd. (Steenokkerzeel) - In een aantal straten werd reeds een gescheiden stelsel aangelegd. De meeste rioleringen die momenteel worden aangelegd zijn gescheiden stelsels. (Vilvoorde) - Bij het opnieuw watervoerend maken van waterlopen of herinvoeren van een werkzaam grachtensysteem, moet in dit sterk verstedelijkt milieu rekening worden gehouden met met het first-flush effect, en de mogelijke gevolgen naar waterkwaliteit en waterbodemkwaliteit. (Intercommunale Maatschappij) - Elke aanpassing aan het huidige stelsel en investering in het nieuwe stelsel moet ook een verbetering zijn. Op dit moment is er twijfel of de voorliggende plannen en ideeën ook daadwerkelijk zullen leiden tot een verbetering op het terrein, d.w.z. minder overlast voor de inwoners. (Intercommunale Maatschappij) KWZI / IBA - Op een straat na, de Molenstraat, is het volledige grondgebied gerioleerd. Voor de Molenstraat, die heraangelegd wordt, moet gezocht naar een oplossing. Evt. een deel September

11 gerioleerd, een deel via een rietveld. Dit moet nog verder onderzocht. Er is dus 'geen' C- zone. Er worden geen IBA's opgelegd, geen subsidiereglement ook. (Kraainem) - Ter hoogte van de Molenstraat is er misschien een mogelijkheid voor een rietveld, 2 woningen in Kraainem, drie in Zaventem. (Kraainem) - In 2005 wordt er werk gemaakt van een subsidiereglement voor de aanleg van een IBA in C- zone. (Wezembeek-Oppem) - Gezien de hoge rioleringsgraad zijn er geen zones voorzien voor de aanleg van een KWZI. (Wezembeek-Oppem) - In de gemeente zijn er maar enkele straten die niet gerioleerd zijn. Voor die straten is de kans reëel dat er nog een riolering komt, zonder al te grote kosten. Vandaar dat IBA's binnen de gemeente niet worden opgelegd, en er geen subsidie wordt voorzien. Er zijn slechts een drietal huizen die mogelijks een IBA moeten voorzien. (Zaventem) - Aangezien het grootste deel van Zaventem is gerioleerd, zijn er geen gebieden waar een KWZI zou kunnen, tenzij als voorbeeldproject. (Zaventem) - De gemeente heeft een subsidiereglement voor de aanleg van een IBA (248 ). De gemeente vraagt zich wel af waarom de provincie de subsidie die ze vroeger wel voorzag geannuleerd heeft. (Kortenberg) - Er is nog geen subsidiebesluit voor de aanleg van IBA's. De samenwerkingsovereenkomst verplicht de gemeente dat te doen. Anderzijds zijn er in Machelen weinig of geen locaties die niet/nooit gerioleerd zijn/zullen worden. De gemeente stelt zich dan ook vragen bij de relevantie van zo'n besluit. (Machelen) - Aangezien het grootste deel van Machelen is gerioleerd, zijn er geen gebieden waar een KWZI zou kunnen/nodig wordt geacht. (Machelen) - Nieuwbouwwoningen in de C-zone, worden verplicht een IBA aan te leggen. Het wordt opgelegd in de bouwverordening. Er worden subsidies gegeven. De gemeente controleert de goede werking. De inwoners wordt aangeraden een milieuvergunning aan te vragen. Op die manier kan de afvalwaterheffing worden opgeheven. Aminal komt de werking van de IBA dan ook controleren. Zij controleren het effluent. De C-zone bevindt zich voornamelijk in het noorden van de gemeente, vanaf Bos Ter Veld. (Steenokkerzeel) - De aanleg en de inplanting van de KWZI mag niet worden overgelaten aan inwoners. De grond waarop de KWZI staat, die paalt aan/deel uitmaakt van een woning zou in waarde kunnen dalen. (Steenokkerzeel) - Woningen in C-zone moeten hun afvalwater zelf zuiveren en worden dus een IBA opgelegd. Er is een subsidiereglement. (Vilvoorde) HEMELWATERPUTTEN / INFILTRATIE / BUFFERING AAN BEDRIJVEN / SEPTISCHE PUTTEN - Er zijn subsidies voorzien voor hemelwaterputten/infiltratie voor bestaande woningen en voor kleine verbouwingen die niet vergunningsplichtig zijn. De gemeente speelt eveneens met de idee om de heringebruikstelling van bestaande buiten gebruik gestelde (wegens te klein gedimensioneerd) hemelwaterputten te subsidiëren. (Tervuren) - Nieuwbouwwoningen en hernieuwbouwwoningen zijn verplicht een hemelwaterput aan te leggen met hergebruik. Er wordt een controle uitgevoerd. Infiltratie is weinig haalbaar in de gemeente. Het is onderzocht in de wijk Bouvier Washer, maar niet geslaagd. Er is geen subsidiereglement. (Kraainem) - Er zijn plannen voor de opmaak (2005) van een subsidiereglement voor Hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen en groendaken. (Wezembeek-Oppem) - Buffering wordt opgelegd aan de inwoners via de bouwvergunning (Wezembeek-Oppem) - Hemelwaterputten worden opgelegd bij nieuwbouw en renovatie. Voor beide is er een subsidie voorzien. Hergebruik wordt verplicht opgelegd. Bij infiltratie heeft de gemeente een beetje haar twijfels, onder meer omwille van de ondergrond. (Zaventem) September

12 - De gemeente heeft een subsidiereglement voor de aanleg van een regenwaterput. Bij nieuwbouw is het verplicht en moet de bouw conform de code van goede praktijk aangelegd worden. (Kortenberg) - Hemelwaterputten worden opgelegd bij nieuwbouw en hernieuwbouw. Bestaande woningen worden gestimuleerd met een subsidie. Hergebruik wordt verplicht opgelegd (subsidiebedrag is ermee gelinkt). Bij infiltratie heeft de gemeente een beetje twijfels, onder meer omwille van de ondergrond. (Machelen) - Zowel voor nieuwbouwwoningen als bestaande woningen wordt een subsidie gegeven voor de aanleg van een hemelwaterput. Bestaande woningen krijgen een hogere subsidie. Hergebruik wordt verplicht opgelegd. Infiltratievoorzieningen worden aan particulieren nog niet opgelegd, maar wel gesubsidieerd. De gemeente heeft wel een infiltratievoorziening opgelegd voor een volledige verkaveling. (Steenokkerzeel) - Vilvoorde heeft een subsidiereglement voor de aanleg van een hemelwaterput en infiltratievoorzieningen, voor bestaande en (her)nieuwbouwwoningen. Hergebruik is verplicht. Bij nieuwbouw is de aanleg van een hemelwaterput en/of een infiltratievoorziening verplicht. (Vilvoorde) - Grote nieuwe projecten wordt een buffering opgelegd, bv. een nieuw appartementsgebouw in de Astridlaan en een nieuwe verkaveling ter hoogte van de Pankratiuslaan. (Kraainem) - Er mag in geen geval nog extra water van verharde oppervlakken bijkomen. Daarom ook moet elke bijkomende oppervlakte gecompenseerd worden (in de provinciale verordeninggewestlijke verordening- wordt opgelegd een deel van de bestaande verharde/dak opp. mee af te koppelen). (Zaventem) - Door de druk die er nu nog steeds is op de gemeentelijke riolering, zal het van groot belang zijn, extra buffering te voorzien bij het ontstaan van nieuwe verharde oppervlakten, en eventueel nu al uit voorzorg. Bij nieuwbouw wordt in overleg gezocht naar mogelijkheden. De gemeente vraagt bij grote projecten ook steeds advies aan het studiebureau Clerckxs. Zij hebben het Totaal Riolerings Plan opgesteld. (Zaventem) - Bij nieuwbouw of uitbreiding van industriegebied, worden voorwaarden opgelegd naar het gebruik van doorlaatbare materialen en voorwaarden voor buffering en infiltratie. De controle op de goede uitvoering is in de praktijk niet eenvoudig. (Kortenberg) - Bestaande bedrijven wordt bij een nieuwe aanvraag van de milieuvergunning ook voorwaarden naar buffering opgelegd. Nieuwe bedrijven worden voorwaarden opgelegd bij de bouwvergunning, tenzij kan worden aangetoond dat het niet gaat. (Machelen) - Bij grote projecten let de gemeente er wel op voorwaarden naar buffering op te leggen aan b.v. nieuwe bedrijven in de KMO-zone. Ook aan de nieuwe gebouwen op de luchthaven worden voorwaarden opgelegd. In het zuiden van de gemeente bevindt zich de luchthaven van Zaventem. Het is een zeer grote verharde oppervlakte. (Steenokkerzeel) - Buffering aan grotere verharde oppervlakken/industrie? (Vilvoorde) - Septische putten worden niet opgelegd. Er zijn geen problemen naar verstoppingen of stagnatie in de riolering. Er zijn wel woningen met een septische put. (Machelen) - Septische putten worden niet opgelegd. Er zijn geen problemen naar verstoppingen of stagnatie in de riolering. Er zijn nog wel gebieden waar een septische put aanwezig is. (Zaventem) - Septische putten? verplicht? (Kortenberg) - Septische putten worden verplicht zolang er geen vooruitzicht is op een collectering. Bij nieuwbouw wordt er opgelegd een kortsluiting te voorzien in afwachting van collectering. In gebieden waar de septische put niet langer in gebruik is, hebben zich nog geen problemen voorgedaan. (Steenokkerzeel) - Septische putten? (Vilvoorde) September

13 - De intercommunale is van oordeel dat bij nieuw- of vernieuwbouw de Vlaamse benadering nu reeds moet worden gehanteerd, en dus de strikte scheiding van afvalen regenwater moet worden opgelegd. (Intercommunale Maatschappij) OVERWELVEN GRACHTEN/ HERWAARDERING VAN GRACHTENSTELSELS - Enkel in het noorden zijn er een paar grachten. Herwaardering is niet aan de orde. Er is geen stedenbouwkundige verordening die het overwelven van baangrachten verbiedt. Er zijn er nauwelijks. (Kraainem) - Er zijn weinig grachten. In het kader van nieuwe projecten is het vaak niet mogelijk grachten in te schakelen (aan te leggen). (Zaventem) - De aanleg van een echte gracht wordt overwogen langsheen de Beekstraat voor de opvang van afstromend hemelwater van landbouwgebied. (OWKM-Talboom-Wezembeek-Oppem) - Herwaardering is nog niet specifiek aan de orde, maar wordt wel mee opgenomen in het achterhoofd. Er zijn ideeën voor de aanleg van grachtenstelsels langsheen de landbouwzones. Er wordt gewerkt aan een verordening die het overwelven van (baan)grachten verbiedt. (Wezembeek-Oppem) - Zaventem beschikt sinds eind 2005 over een stedenbouwkundige verordening m.b.t. overwelven van grachten. (Zaventem) - Voor de herwaardering van grachtenstelsels is het nog wachten op het plan van Inter Leuven. Daaruit kunnen zaken naar voor komen om aan herwaardering te gaan doen. (Kortenberg) - Er is een stedenbouwkundige verordening die het verbiedt baangrachten geheel of gedeeltelijk dicht te maken, of te beschoeien met materialen die de infiltratie van water naar de bodem kunnen tegenwerken. Slechts om strikt technische redenen kan hiervan afgeweken worden. En mits voorafgaande en schriftelijke stedenbouwkundige vergunning. (Kortenberg) - Er is geen stedenbouwkundige verordening m.b.t. overwelven van grachten. Dit wordt bekeken in het kader van het milieujaarprogramma. (Machelen) - De herwaardering van grachtenstelsels/de gelegenheid om grachtenstelsels te herwaarderen is nog niet voorgekomen. Ingebuisde grachten zullen bij aanleg van riolering waarschijnlijk dienst doen als regenwaterafvoer maar zullen daarom niet worden opgelegd. (Steenokkerzeel) - Er is een stedenbouwkundige verordening m.b.t. overwelven van grachten. Deze is van kracht. (Steenokkerzeel) - Vilvoorde heeft een stedenbouwkundige verordening die het overwelven van baangrachten verbiedt. (Vilvoorde) SCHEIDEN RWA-DWA / AANSLUITING RIOLERING - Er moet een vergunning worden aangevraagd bij de gemeente. Indien er een wachtaansluiting aanwezig is, dient hierop verplicht worden aangesloten. (Overijse) - De gemeente doet de gemengde aansluitingen zelf, maar vindt dat stedenbouw dit zou moeten doen achter de rioollijn. Er is een gemeentelijke verordening voor het aansluiten op de riolering en het afkoppelen van hemelwater. (Tervuren) - Er worden reeds wachtaansluitingen gelegd, zodoende de stoep later niet meer moet opengebroken worden. Bestaande woningen zijn niet verplicht gescheiden aan te sluiten. Nieuwe en hernieuwde moeten wel reeds een gescheiden stelsel voorzien. (Kraainem) - In de Jozef Bausstraat en de Burburelaan werd een gescheiden stelsel ontworpen, maar nog niet aangelegd. Rioleringswerken kosten handenvol geld en zijn niet makkelijk te verdedigen ten opzichte van het schepencollege. Subsidies worden niet langer aangevraagd. De ervaring leert dat de de aanvraag veel te lang duurt en leidt tot uitstel van de werken. (Wezembeek- Oppem) September

14 - Bij de aanleg van een gescheiden stelsel worden reeds wachtaansluitingen aangelegd. De feitelijke aansluiting wordt uitgevoerd door de gemeente indien de werken gebeuren op het openbare domein. Indien de werken dienen uitgevoerd op privé-terrein, duidt de eigenaar zelf iemand aan. (Wezembeek-Oppem) - Nieuwbouwwoningen zijn verplicht aan te sluiten op het (gescheiden) rioolnet. Ze zijn ook verplicht een gescheiden stelsel te voorzien. (Wezembeek-Oppem) - Inwoners zijn verplicht aan te sluiten op de riolering. Er is een gemeenteraadsbeslissing. De inwoners kiezen zelf een aannemer, de gemeente controleert, indien mogelijk. Maar er kan in principe enkel worden aangesloten op de riolering, of gewerkt met een verliesput. Dus iedereen is er bij gebaat aan te sluiten op de riool. (Kraainem) - Nieuwbouwwoningen zijn verplicht een gescheiden stelsel aan te leggen. De aansluiting op de riolering gebeurt door een aannemer in opdracht van de gemeente. (Na aanvraag van de bouwheer?-verplichte aansluiting?-controle?) (Zaventem) - De gemeenteraad heeft beslist de aansluitingen op het openbaar rioleringsstelsel toe te vertrouwen aan de VMW en dit vanaf 1/01/2004. Het betreft de aanleg van rioolaansluitingen vanaf twee door de VMW te plaatsen inspectieputten ter hoogte van de rioollijn tot op de openbare riool. (Kortenberg) - Bij nieuwbouwwoningen, bedrijven en woningen die grote renovatiewerken ondergaan, wordt een gescheiden stelsel verplicht opgelegd. Naar bestaande woningen/bedrijven worden geen initiatieven genomen. De inwoners kunnen de aannemer zelf kiezen, die moet geregistreerd zijn. (Machelen) - Aanvragen voor rioleringsvergunningen worden door Riobra geadviseerd, en dit advies wordt door de gemeente in de bouwvergunning overgenomen. Het zijn de drinkwatermaatschappijen die instaan voor de uitvoering van de aansluiting. (Steenokkerzeel) - Bij nieuwbouw en hernieuwbouw is het verplicht een gescheiden stelsel te voorzien. Indien er riolering in de straat ligt is men verplicht op de riolering aan te sluiten. Voorafgaand aan de aansluiting moet informatie/richtlijnen worden opgevraagd bij de diensten. (Vilvoorde) - De intercommunale is van oordeel dat de vooropgestelde ideeën, aangestuurd vanop het Vlaamse Gewest (scheiding regenwater-afvalwater), een enorme kostprijs zullen dragen. De vraag moet gesteld, aldus de Intercommunale, of andere projecten daarom niet te verkiezen zijn? (Intercommunale Maatschappij) 3. Ecologie EROSIE - Het erosiebestrijdingsplan voor Tervuren, opgemaakt door IGO Leuven (maart 2001), beschrijft een 14-tal knelpunten, waarvan er drie in het deelbekken van de Woluwe zijn gesitueerd. Ondertussen werden reeds verschillende maatregelen getroffen ter reductie van de problemen: een studiebureau werkte een project uit voor de aanpak van de erosieproblematiek in de Leopold-II-wijk (titel rapport: aanpak van de erosieproblematiek in de Leopold-II-wijk). Een bufferbekken zou hier oplossing brengen. Momenteel is gemeente Tervuren bezig met verwerving van de nodige gronden. een 8-tal beheersovereenkomsten met landbouwers werden afgesloten om knelpunten in erosiegevoelige gebieden aan te pakken. De drie knelpunten zijn (1) thv de Moorselstraat - Voskapelstraat, (2) thv de Leeuwerikenlaan en (3) thv de Leopold II-wijk. Er is regelmatig contact met landbouwers en buurtbewoners ivm lopende erosiebestrijdings-projecten. (Tervuren) - Er is geen erosiebestrijdingsplan in opmaak. Bedoeling is een hoofdstuk in het milieubeleidsplan aan erosiebestrijding te weiden. Er werd een slibbufferbekken aangelegd, September

15 die een deel van het hemelwater van de noordelijke zijde van de Tramlaan buffert (holle wegen-hoge hellingsgraad terrein) (Zaventem- OWKM Talboom) - De laatste tijd zijn er meer en meer problemen als gevolg van erosie, onder meer ter hoogte van de Terwenberglaan, de Tramlaan en de Medekenstraat (Zaventem) - Erosie vormt niet echt een algemeen knelpunt. Er zijn wel een aantal holle wegen, waar zo nu en dan last is. Daar zal de begroeiing van de 'wanden' en eventueel de aanleg van een gracht een oplossing bieden. (Wezembeek-Oppem) - Er is geen erosiebestrijdingsplan. Er zijn geen knelpunten. (Machelen) - Er wordt geen erosiebestrijdingsplan opgemaakt. Er zijn geen knelpunten. (Steenokkerzeel) - Er wordt geen erosiebestrijdingsplan opgemaakt (Vilvoorde) RUIMEN / ONDERHOUD VAN WATERLOPEN / GRACHTEN - Gemiddeld worden de oevers jaarlijks gemaaid, waarbij indien technisch mogelijk het maaisel wordt afgevoerd. Slibruiming gebeuren eerder in functie van knelpunten. De omvang van de ruimingswerken bepaalt het al dan niet uitbesteden ervan. Het slib wordt meestal op de oever gedeponeerd. (Tervuren) - Er zijn geen waterlopen 3 e cat. gelegen in de gemeente. Ook (baan)grachten zijn er niet. (Kraainem) - Slibruiming gebeurt zelden. Het maaien en de oppervlakkige ruiming gebeurt wel. Er is wel toezicht op eventuele aanslibbing. Het bufferbekken ter hoogte van de Stockmansmolen is voorzien van een zandvang die wel geregeld moet worden geledigd. Dat gebeurt na voorafgaandelijke testen op vervuiling. De Kleine Beek loopt via het wachtbekken in de Woluwe. (Zaventem) - Er zijn zeer weinig waterlopen, die grotendeels overwelfd zijn. Ook (baan)grachten zijn er nauwelijks. Een specifiek onderhoud is niet voorzien. Er zijn ook geen knelpunten. In de Astridlaan zal een klein grachtje worden aangelegd bij de heraanleg van het fietspad. Op langere termijn - bij heraanleg van de weg- is de aanleg van een volwaardige gracht gepland. (Wezembeek-Oppem) - Tot op heden worden de ruimingen uitgevoerd op de klassieke manier. Dit gebeurt in principe jaarlijks. Voor de volgende ruimingen is het wachten op het waterplan waaruit moet blijken welk slib op de oever gestort kan worden, dan wel moet worden afgevoerd naar een verwerkingsinstallatie. De gemeente heeft zo'n km waterlopen onder haar hoede. Daarbij is 1 à 2 km niet geklasseerde waterloop. (Oppervlakkige ruiming- bermbeheer?) (Kortenberg) - Er zijn weinig waterlopen derde categorie in Machelen. De Vondelgracht wordt elke drie jaar oppervlakkig geruimd, slib wordt niet geruimd. Er starten werken op de Trawoolbeek (provincie). De baangrachten worden in de meeste gevallen beheerd door AWV. De baangrachten die onder toezicht van de gemeente vallen zijn eerder zeldzaam, en heel vaak gebetonneerd. Er wordt twee maal per jaar gemaaid, in overeenstemming met het bermdecreet. (Machelen) - Het Vlaamse Gewest zal wel de ruiming van het toevoerkanaal naar het wachtbekken financieren. (Machelen) - De waterlopen worden niet elk jaar geruimd, maar elke vijf jaar komen alle waterlopen zeker aan de beurt. In het bestek staat dat de aannemer verantwoordelijk is voor het slib (afvoerenstorten). Langsgrachten worden zelden geruimd. Er is wel een project in het beleidsplan. Er wordt meer geopteerd voor een oppervlakkige ruiming. De bermen worden beheerd in overeenstemming met het bermdecreet (Steenokkerzeel). - De site rond het tuchthuis wordt volledig heringericht. Daarbij zal de afgesloten Oude Zennearm deels worden omgevormd tot een vijverpartij, de Lobbeek, afgeschaft toegevoegd bij de Trawool beek en volledig worden geherprofileerd. De beek zal dienst doen om het overtollig water van de vijver af te voeren. De stroomrichting van het water zal daarbij omdraaien. De September

16 geherprofileerde bedding wordt toegevoegd aan de Trawoolbeek. Tegelijk plant Aquafin collectorenwerken Zennecollector fase IIB. (Vilvoorde) PESTICIDEN / SPROEISTOFFEN - Er is een gemeentelijk reductieplan voor het gebruik van sproeistoffen, met daaraan gekoppeld een jaarlijks opvolgingsverslag. (Tervuren) - Er is een reductieplan. De zone 20 (20% van het grondgebied) is afgebakend. Er werd reeds overgeschakeld op minder schadelijke producten, er wordt al minder gebruikt. Gestrooid wordt er op basis van de weerkundige kaarten. Sowieso wordt er met de betere techniek al een betere verdeling bekomen en dus minder gebruikt. (Kraainem) - Er is een reductieplan voor sproeistoffen. Strooien doet de gemeente zelf. (Wezembeek- Oppem) - Er is een reductieplan voor sproeistoffen. De zone 20 (20% van het grondgebied) is afgebakend. Het tweede actieplan is ingediend. Eerst moeten de mogelijkheden op het terrein worden nagegaan. Nu wordt veel aandacht gespendeerd aan de sensibilisatie van het eigen personeel. Strooien doet de gemeente zelf, op een rationele wijze. (Zaventem) - Er is een reductieplan voor sproeistoffen. De gemeente heeft op dat vlak al heel wat werk verricht. Strooizout wordt gebruikt als het nodig is, bij gebrek aan alternatieven. (Kortenberg) - Er is een reductieplan voor sproeistoffen. Het tweede actieplan is ingediend. De grootste reductie is reeds gerealiseerd. Het strooien wordt uitgegeven. (Machelen) - Er is een reductieplan voor sproeistoffen. Er wordt zo min mogelijk gesproeid. (Steenokkerzeel) - Er wordt selectief gestrooid (alleen wanneer het echt nodig is). Reductieplan voor sproeistoffen?) (Vilvoorde) OVERIGE - Met Zaventem is er een project gestart voor de aanleg van een grensoverschrijdend bos van 6 ha. Het Kasteel de Burburre is een beschermd landschap. Kraainem) Het saneren van de Kapelanebeek is ook een mooi project. Nu heeft die geen natuurlijke bron meer. (Kraainem) - De gemeente heeft ideeën voor het beheer van een bosgebied langsheen de Kleine Maalbeek. (Zaventem) - Als de Kleine Beek en de Kleine Maalbeek, na de collectorwerken, een goede kwaliteit bereikt, zou een mooi project de integratie zijn van beide beken in de omgeving. (Zaventem) - Zo nu en dan wordt geconstateerd dat de ruimers de inhoud niet naar de RWZI brengen, maar in de beek lozen. (Zaventem) - Er zijn wel ideeën omtrent de waterlopen en de kasteelpark (open ruimte). Op dit ogenblik ligt het project/idee stil. (Zaventem) - Het gedeelte van de Woluwe stroomafwaarts de samenvloeiing met de Ontlastingsbeek, dus afwaarts de Lambroekstraat, werd in samenwerking met Afdeling Water rees heringericht. Een klein traject van de Woluwe werd vrijgemaakt van overwelvingen. In het kader van de bouwwerken aan een complex met kantoren, kreeg de Woluwe plaatselijk weer haar natuurlijke loop. (OWKM-Talboom) - Er zit nog geen vis in de waterlopen. De trappen die werden gebouwd om het water in de Kleine Beek op te houden, zijn wel VMKP. (Zaventem) - Het Floordambos is een belangrijk natuurgebied in de gemeente. Belangrijke ontwikkelingen in de omgeving van het Floordambos worden steeds doorgestuurd naar Aminal en voorgelegd ter advies. Er moet steeds nagegaan worden, door de ontwikkelaar, wat de impact kan zijn op de grondwatertafel. (Steenokkerzeel) September

17 - Tot zolang de verschillende zuiveringsgebieden niet voorzien zijn van een RWZI en een afdoende afvoer naar de RWZI niet is gerealiseerd zullen er significante lozingen blijven. (Steenokkerzeel) - Het zou interessant zijn om langsheen de waterlopen een zone af te bakenen zodat de waterloop een groen lint vormt in het landschap, bv. door middel van beheersovereenkomsten. Omwille van beheer en kwaliteit zou een vijfmeter zone nuttig zijn. (Vilvoorde) 4. Overige - Jaarlijks loopt een sensibilisatiecampagne over subsidiemogelijkheden (hemelwaterputten,...). (Tervuren) - Sensibilisatie in de infokrant? (Kraainem) - De mensen staan wel open voor sensibilisatie over hemelwaterputten/infiltratie, maar er gebeurt heel weinig rond. Er moet meer sensibilisatie gebeuren naar inwoners van bij de aanvraag vd stedenbouwkundige vergunning. (Zaventem) - Aan de Intercommunale Maatschappij voor de Sanering en de Inrichting van de Woluwe is gevraagd een TRP op te maken. (Wezembeek-Oppem) - Sensibilisatie wordt voorgeschreven door de SO. Er is dus een informatieblad. Daarin worden reglementen vermeld. Daarnaast is er ook nog de website en de infoavonden naar aanleiding van werken. (Machelen) - Subsidiereglementen worden gepubliceerd in de infokrant. Bij nieuwbouw krijgen de inwoners een 'informatiemap' met allerhande gemeentelijke folders. Er is toch een zekere onwetendheid bij de inwoners omtrent KWZI, IBA's. (Steenokkerzeel) - De laatste tijd worden er weer geregeld illegale lozingen gemeld, waarschijnlijk afkomstig van het industrieterrein Guldendelle. Controle en vaststellen van die lozing is in de praktijk geen eenvoudige taak. (Kortenberg) - Er is (te) weinig overleg met Aquafin. Er moet duidelijkheid komen over de nog uit te voeren projecten. (Zaventem) - Er is zo nu en dan wel een beetje onduidelijkheid omtrent de bevoegdheid van bepaalde beken en waterlopen. De gemeente neemt de meeste van de niet-geklasseerde waterlopen voor haar rekening. (Kortenberg) - De juridische wetgeving op de waterlopen is nog steeds gebaseerd op de wet op de onbevaarbare waterlopen van Deze wet is opgemaakt uit oogpunt landbouwbelangen en voorkomen van overstromingen door ruimen of vergroten van de waterafvoer. Het decreet is gesteund op nieuwe principes, maar de rechtbank steunt zijn uitspraak hier niet op(contradictie). (Prov. Vlaams-Brabant) - Voor alle initiatieven die de provincie wil ondernemen, is ze gebonden aan wat door Aminal, afdeling Natuur wordt opgelegd. Voor bepaalde werken in VEN-gebied krijgen AWV en AWZ een algemene ontheffing, de provincie daarentegen moet hiervoor een lange procedure doorlopen (individuele ontheffing aanvragen), bijvoorbeeld voor het herstel van een verzakte oever. (Prov. Vlaams-Brabant) - De provincie ervaart soms alsof het integraal waterbeheer enkel van toepassing is voor de waterloopbeheerder en niet voor particulieren of andere sectoren. (Prov. Vlaams-Brabant) - De uitvoeringsbesluiten bij het decreet ontbreken nog. De provincie heeft een eigen watertoets opgemaakt. Zit juridisch soms nog een beetje vast. (Prov. Vlaams-Brabant) - Er is te weinig personeel voor een gedegen controle. (Prov. Vlaams-Brabant) - Overtredingen op de wetgeving waterlopen: PV's worden bijna steeds geseponeerd. Nu proberen provincies om via stedenbouw (vergunningen, BPA's, RUP's en structuurplannen) ruimte voor waterlopen te scheppen (respecteren bouwafstanden e.a. ). (Prov. Vlaams- Brabant) - Berging in natuurgebieden en natte gebieden zou moeten kunnen doch steeds opnieuw waterkwaliteit als knelpunt. (Prov. Vlaams-Brabant) September

18 - Bindend advies Afd. Natuur. Bij normale projecten is er een goede samenwerking. Bij de inrichting van grotere overstromingsgebieden is overleg meestal moeilijk of problematisch. (Prov. Vlaams-Brabant) September

19 II. Doelstellingennota 0. Doelstellingen Het Duurzaam Lokaal Waterplan heeft als doelstelling te komen tot een duurzaam lokaal waterbeleid, binnen een deelbekken. Het betreft de brongerichte aanpak met betrekking tot het oplossen en voorkomen van wateroverlast, waterverontreiniging, verdroging, aantasting van het natuurlijk milieu van watersystemen, en erosie. Maatregelen genomen op lokaal vlak, met een invloed op de lokale en bovengemeentelijke waterhuishouding en waterkwaliteit, die moeten leiden tot het behalen van de doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water, met name een goede toestand van het oppervlaktewater en het grondwater. Volgende tekst geeft per spoor telkens de krachtlijnen voor de nabije toekomst en de ideeën op lange termijn. Uiteraard is het noodzakelijk om telkens de krachtlijnen in heel het deelbekken na te streven, maar soms verdient een bepaalde doelstelling extra aandacht in een specifiek gebied. Indien mogelijk worden al enkele aandachtsgebieden voorgesteld waar deze gerealiseerd kunnen worden. Uiteraard zijn de voorgestelde locaties een indicatie en zal in een gedetailleerde inventarisatie nagegaan worden welke in aanmerking komen voor de vooropgestelde doelstellingen. De lijst is niet limitatief en kan ook nog aangevuld worden tijdens de verdere uitwerking van het volledige actieplan. Spoor 1. Maximale retentie en hergebruik van hemelwater aan de bron 1.1. Doelstelling Zo min mogelijk hemelwater wordt versneld afgevoerd naar de waterloop. Het hemelwater wordt zo veel mogelijk aan de bron opgevangen en gebruikt, geïnfiltreerd en zo nodig vertraagd afgevoerd, gescheiden van het rioolstelsel. Dit alles om piekafvoeren te voorkomen in de strijd tegen wateroverlast en erosie, infiltratie te bevorderen in de strijd tegen verdroging, en verdunning van afvalwater tegen te gaan in de strijd tegen waterverontreiniging. Bij het nemen van maatregelen ter voorkoming van wateroverlast moeten we zo veel mogelijk de prioriteitscascade volgen: eerst vasthouden en infiltreren, dan bergen en tot slot vertraagd afvoeren. Dit spoor omvat alle acties die ernaar streven het hemelwater zo veel mogelijk te hergebruiken, te laten infiltreren of lokaal te bergen. Het gevaar van diffuse verontreiniging door infiltratie van verontreinigd hemelwater wordt steeds voor ogen gehouden Krachtlijnen De natuurlijke opvangcapaciteit van de bovengrond wordt bepaald door de bodemsamenstelling. Daarnaast wordt infiltratie sterk beïnvloedt door het bodemgebruik. De infiltratiecapaciteit moet behouden blijven, wie die capaciteit beïnvloedt, is verplicht tot compensatie. Sinds 24 mei 2004 zijn twee provinciale verordeningen van kracht, de eerste inzake de afkoppeling van hemelwater afkomstig van dakvlakken, de tweede inzake afkoppeling van hemelwater afkomstig van verharde oppervlakken. De verordening inzake verharde oppervlakken is van toepassing op alle nieuwe verharde oppervlakken groter dan 150m² of uitbreidingen tot meer dan 150m², de verordening inzake afkoppeling van dakoppervlakken geldt voor de oprichting van dakoppervlakken groter dan 50m², of voor het uitbreiden van een gebouw tot een gebouw met een totale dakoppervlakte groter dan 50m². September

20 Bedoeling is een verdere toename van de verharde oppervlakte af te remmen en tegen te gaan. Voor het hemelwater dat op deze wijze niet of minder kan worden geïnfiltreerd moeten compenserende maatregelen worden voorzien. De openbare besturen passen deze verordening strikt toe en lichten de bevolking gepast in. Sinds 1 mei 2005 is ook de Gewestelijke verordening klaar. De provinciale moet in overeenstemming worden gebracht met de Gewestelijke, maar mag strenger zijn. Binnen de beschermingszones 1 en 2 voor drinkwaterwinning is het verboden het hemelwater van potentieel verharde oppervlakken te infiltreren. In de beschermingszone 3 zou het advies van de betrokken drinkwatermaatschappij moeten worden gevraagd. Op deelbekkenniveau wordt gedacht over een inventaris van de grotere verharde oppervlakken(>0.1ha). Deze inventaris kan mee helpen de oorzaken van lokale knelpunten (wateroverlast, te hoge overstortfrequentie) aan het licht te brengen. Bovendien is de inventaris een nuttige insteek bij modelleringen. De afvoer van hemelwater mag niet worden versneld. In de code van goede praktijk worden lozings-en buffervoorwaarden opgelegd vanaf een minimale verharde oppervlakte van 0.1 ha. Deze voorwaarden moeten echter gebiedsspecifiek worden aangepast/ingevuld, afhankelijk van de plaats van de lozing, de ondergrond, het gevaar op overstromingen of de waterloop waarin het water wordt geloosd en in overeenstemming met de provinciale verordening. De openbare besturen hebben een voorbeeldfunctie. Beslissingen worden gerespecteerd, uitgevoerd en gecontroleerd. Sensibilisatie is een belangrijk aspect bij de realisatie van de vooropgestelde doelen. Niet alleen naar de bevolking, maar evenzeer naar eigen personeel en de industrie. Reglementen, verordeningen en subsidiëringsprogramma's worden gecommuniceerd naar de betreffende sectoren. Bij nieuwe (gemeentelijke) rioleringsprojecten wordt gestreefd naar de aanleg van 100% (verbeterd) gescheiden stelsels. Er wordt naar gestreefd het hemelwater van privé-terreinen volledig af te koppelen en te infiltreren of -als infiltratie onmogelijk is-, te bufferen en te hergebruiken. De nieuwe code van goede praktijk voor het ontwerp van rioleringssystemen dient als leidraad. De gemeente neemt het initiatief de inwoners van bestaande woningen, bij aanleg van gescheiden riolering, te overtuigen ook gescheiden aan te sluiten (evt. via een aanmoedigingspremie). Alvorens een bouwvergunning wordt afgeleverd, voert de overheid een watertoets uit, die de impact op het watersysteem nagaat, en indien nodig, compenserende maatregelen voorstelt. Indien de impact op het watersysteem niet op een redelijke manier kan worden gecompenseerd, wordt de vergunning geweigerd Mogelijke aandachtsgebieden Bij de ontwikkeling van nieuwe plannen of programma's moet het regenwater verplicht gescheiden worden van het afvalwater. Indien mogelijk moet het regenwater dat na hergebruik nog rest, lokaal geïnfiltreerd en/of gebufferd. De infiltratie- en/of buffervoorziening kan zo worden ingericht dat ze een landschappelijke en recreatieve meerwaarde vormt. Gezien de specificiteit van de regio, de verstedelijking, de moeilijk infiltreerbare ondergrond, het van oorsprong moerassig karakter van (delen van) het deelbekken, moeten initiatieven van grote omvang met de nodige omzichtigheid worden geëvalueerd September