Deelbekkenbeheerplan deelbekken van de Mark Inventaris Kansen en Knelpunten Doelstellingennota

Transcriptie

1 DOELSTELLINGENNOTA Deelbekkenbeheerplan deelbekken van de Mark Inventaris Kansen en Knelpunten Doelstellingennota September 2007 Bever, Galmaarden, Geraardsbergen, Gooik, Herne, Pepingen, Ninove, Provincie Vlaams-Brabant en Provincie Oost-Vlaanderen September 2007

2 Inhoudstafel Inhoudstafel Inleiding I. Inventaris van de knelpunten en de kansen Waterkwantiteit MARK (VHAG 5952) MARK-ZIJLOPEN ALLERLEI Waterkwaliteit ALGEMEEN KWZI/IBA SEPTISCHE PUTTEN/ INFILTRATIE KNELPUNTEN/KANSEN OVERWELVEN GRACHTEN / HERWAARDERING GRACHTENSTELSELS Ecologie EROSIE RUIMEN van WATERLOPEN (Slibruiming-oppervlakkige ruiming) OVERIGE Overige II. Doelstellingennota Doelstellingen Spoor 1: Maximale retentie en hergebruik van hemelwater aan de bron Doelstelling Krachtlijnen/gebiedsgerichte doelstelling Mogelijke aandachtsgebieden Spoor 2: Sanering van afvalwaterlozingen Doelstelling Krachtlijnen Mogelijke aandachtsgebieden Spoor 3: bewaking en verbetering van de kwaliteit van de riolerings -en zuiveringsinfrastructuur Doelstelling Krachtlijnen Mogelijke aandachtsgebieden Spoor 4: Voorkomen en beperken van diffuse verontreiniging Doelstelling Krachtlijnen Specifieke aandachtsgebieden Spoor 5: Voorkomen en beperken van erosie en sedimenttransport naar de waterloop Doelstelling Krachtlijnen Specifieke aandachtsgebieden Spoor 6: Kwantitatief, kwalitatief en ecologisch duurzaam waterlopenbeheer Doelstelling Kwantitatief waterlopenbeheer Krachtlijnen met betrekking tot water bergen Krachtlijnen met betrekking tot vertraagd afvoeren September

3 Overige krachtlijnen Mogelijke aandachtsgebieden/waterlopen kwalitatief waterlopenbeheer Krachtlijnen Ecologisch waterlopenbeheer krachtlijnen Water - een plezier!? Spoor 7: Duurzaam drinkwatergebruik Doelstelling krachtlijnen September

4 0. Inleiding Deelbekkenbeheerplan: Mark De doelstellingennota 1 is opgebouwd uit twee delen. In een eerste deel wordt een overzicht gegeven van de kansen en knelpunten in het gebied. De eigenlijke doelstellingen worden in het tweede luik beschreven. Met de opmaak van een deelbekkenbeheerplan (DuLo-plannen) wordt de realisatie van een duurzaam lokaal en integraal waterbeleid beoogd. Een waterbeleid waarbij alle actoren betrokken worden én waarin éénieder zijn verantwoordelijkheid opneemt. Hierdoor zouden ook op deelbekkenniveau de doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water behaald moeten kunnen worden; met name een goede toestand van het oppervlaktewater en van het grondwater. Zowel op lokaal als bovenlokaal vlak dienen er hiertoe diverse maatregelen te worden genomen. In het eerste deel wordt een opsomming gegeven van alle knelpunten en kansen die werden aangegeven. Met de bevraging hebben we getracht een zo volledig mogelijk beeld te schetsen. We zijn ons evenwel bewust van de mogelijkheid dat bepaalde knelpunten ontbreken of onvolledig zijn. De lijst is dan ook niet limitatief en kan verder aangevuld worden tijdens de uitwerking van het actieplan. Een uitgebreide bevraging van alle mogelijk betrokken sectoren was in dit stadium van het plan niet haalbaar. Verder dient vermeld dat de knelpunten en potenties in de lijst worden weergegeven zoals ze door de besturen werden aangebracht zonder een oordeel te vellen over de juistheid ervan. Eventueel tegengestelde meningen werden naast elkaar geplaatst en de aangehaalde mogelijke oorzaken werden nog niet onderzocht. Pas bij de uitwerking van concrete acties zullen de aangehaalde knelpunten meer in detail onderzocht worden, zowel naar gevolgen, als naar mogelijke oplossingen. Met de opsomming van al de verschillende doelstellingen, opgedeeld volgens een 7-tal sporen, wordt in het tweede deel van deze nota getracht een duidelijk beeld te geven van de manier waarop we onze algemene doelstelling willen bereiken. Met de ondertekening van de doelstellingennota onderschrijven de besturen de principes van integraal waterbeleid die, zoals gezegd, vervat zitten in de lijst met krachtlijnen. Dit wil evenwel niet zeggen dat een bestuur zichzelf daarmee ook oplegt om alle doelstellingen te realiseren. In bepaalde omstandigheden is het immers niet realistisch bepaalde krachtlijnen of doelstelling volledig na te streven. Bedoeling is wel dat de betrokken besturen de nodige inspanningen leveren om, in de mate van het mogelijke, specifieke acties uit te werken die moeten bijdragen tot de realisatie van een integraal waterbeleid. Het deelbekkenbeheerplan zal uiteindelijk integraal deel uitmaken van het bekkenbeheerplan: beiden vormen 1 geheel. De opbouw van het bekkenbeheerplan verschilt op sommige punten van deze van het deelbekkenbeheerplan. Zo gebruikt het bekkenbeheerplan niet de 7 sporen maar wel de indeling van de waterbeleidsnota met krachtlijnen, operationele doelstellingen en maatregelen. Zowel in het bekken- als deelbekkenbeheerplan vindt u een bondig overzicht waarmee u de link kunt leggen tussen de 7 sporen enerzijds en de krachtlijnen en operationele doelstellingen anderzijds. Als bijlage bij de niet-technische samenvatting vindt u een tabel die het verband aangeeft tussen het 7-sporenbeleid in de deelbekkenbeheerplannen, de krachtlijnen en operationele doelstellingen in het bekkenbeheerplan en de Europese Kaderrichtlijn Water. 1 Deze doelstellingennota houdt rekening met de randvoorwaarden zoals beschreven in hoofdstuk 3 op p. 14 en p. 15 van de Code voor goede praktijk voor duurzaam lokaal waterbeleid, voor zover de opgesomde randvoorwaarden reeds gekend zijn. Bij de verdere uitwerking van de acties zal ook rekening gehouden worden met deze randvoorwaarden. September

5 I. Inventaris van de knelpunten en de kansen 1. Waterkwantiteit De gemeenten in het deelbekken van de Mark ondervinden geregeld wateroverlast. In 1997 werd een oppervlaktewatermodellering uitgevoerd van de Mark een haar zijlopen. Daaruit bleek dat de wateroverlast slechts beperkt kan worden door het afstromend water uit het stroomgebied stroomopwaarts op de zijlopen op te houden. In de modelleringsstudie werden drie gebieden afgebakend waar voldoende water kan gebufferd worden. Op de Scheibeek, op de Harebeek en de Mark zelf stroomopwaarts de Van Nerommolen. De drie voorgestelde overstromingsgebieden liggen in Herne. Omdat het GOG langsheen de Scheibeek in natuurgebied en habitatrichtlijngebied zou komen te liggen, de aanleg ervan een MER vereist en als gevolg daarvan lang zou duren, wordt eerst met het ontwerp van de overige twee begonnen. Na referendum in de gemeente Herne zullen de werken aan de Arebeek niet worden uitgevoerd. Het andere wordt zeker wel uitgevoerd. Bovendien wordt ook meer stroomafwaarts verder gezocht naar mogelijke berging. MARK (VHAG 5952) - De wateroverlastproblemen in Herne zijn in de meeste gevallen gerelateerd met de Mark. Op diverse plaatsen is het de Mark die buiten haar oevers treedt, op andere plaatsen ontstaan problemen omdat de afvoer naar de Mark niet vlot verloopt. Er werd een nieuwe verkavelingsaanvraag ingediend. Er werd ondertussen ook al bijgebouwd.(herne) - Een deel van de oplossing voor de wateroverlast kan voortkomen uit een gestuurd waterbeheerssysteem met debietregeling in Groot-Edingen. Dit dient gekoppeld aan het bestuurssysteem van de Marke.(Herne) - Ongeveer over de volledige lengte van de Mark in herne is de waterloop in 2003 buiten haar oevers getreden. In de meeste gevallen gaat het daarbij om landbouwgronden en natuurgebieden. In sommige gevallen worden er woningen getroffen.(herne) - Aan de Waltrudismolen-Stationstraat, in het centrum van Herne is er ieder keer wateroverlast vanaf een halve dag hevige regen. Daarbij komen geregeld woningen onder water te staan.(herne) - Ook aan de Boesmolen-Boesmolenstraat is er overlast als het een halve dag hevig regent. Ook hier komen woningen onder te staan. Het recent overstroomde gebied-waterovelastgebied strekt zich uit tot in Tollembeek. (Herne) - Naast de twee geplande bufferbekkens ligt er nog ééntje ter hoogte van Rendries- Stationstraat. Het moet plaatselijk hulp bieden tegen wateroverlast en wordt beheerd door de gemeente(780m³). Er wordt 5.8ha verharde oppervlakte op aangelsoten. (Herne) - De aanleg van de keermuren t.h.v. de Helix en de Drieskaertmolen loopt vertraging op. Er zijn problemen met de vergunningen. (te veel administraite en te traag). (Galmaarden) MARK-ZIJLOPEN - Ter hoogte van de Halvemaanstraat, langsheen de Rasbeek(VHAG 6021), is de moeilijke afwatering naar de Mark de oorzaak van wateroverlast. Gemiddeld één maal per jaar staat het water tot aan de voordeur van de huizen. Er is een extra verkavelingsaanvraag ingediend voor het gebied, er werd reeds bijgebouwd. (Herne) - Ter hoogte van de Lookaitse-Geraardbergsesteenweg, langsheen de Riveau d'onscalle (VHAG 6060) komen weilanden en woningen onder te staan. Problemen worden veroorzaakt door een moeilijke afvoer naar de Mark en een te nauwe doorgang onder de Steenweg. Aan dat laatste is nu verholpen door afdeling Wegen en Verkeer, die een dubbele buis hebben voorzien September

6 onder de Steenweg, op niveau van de woningen, die zorgt voor een betere afwatering. Er is wel nog overlast. (Herne) - De gemeente Herne drukt haar vrees uit dat de aanleg van het GOG Arebeek(VHAG 6122) de vallei danig zou ontsieren door de aanleg van een hoge dam.(herne) (Het is de bedoeling de bestaande weg een beetje op te hogen. Voor opzichtelijke construcites zou er nooit goedkeuring komen van monumenten en landschappen.) - De gemeente vindt het jammer dat enkel op haar grondgebied bufferbekkens worden aangelegd. Op die manier lijkt het alsof Herne alle inspanningen moet dragen. Ook meer stroomafwaarts moeten mogelijkheden liggen om (lokaal) te bufferen.(herne) -De aanleg van bufferbekkens in Gooik is geen voor de hand liggende zaak. Gezien het glooiende landschap is het te bufferen volume vaak te klein om enig effect te ressorteren. (Gooik) - Ter hoogte van Nemerkendries, aan het zuiveringsstation is er door de gemeente buffering voorzien van de Eetveldmeersbeek(VHAG 6185). De werken zijn uitgevoerd door de gemeente. (Galmaarden) - Op de Beverbeek(VHAG 6437) is er opwaarts van de spoorweg bijkomende buffering voorzien. De werken zijn uitgevoerd door het Vlaamse Gewest. Er wordt naar bijkomende lokaties gezocht. Werken wo(e)rden er nog niet uitgevoerd.(galmaarden) - Ter hoogte van Sint -Leonardus is er een afdamming gebeurd van de Hollebeek(VHAG 6440). De werken zijn uitgevoerd door het Vlaamse Gewest.(Galmaarden) - Op de Wijze beek-wijsbeek(vhag 6473) te Moerbeek wordt door de stad de aanleg van een wachtbekken gepland. Er zijn geen problemen met de Mark, deze stroomt door landelijk gebied behalve te Viane. De problemen zijn ontstaan na de vergroting van de duiker onder de Edingseweg. Er is een klep voorzien die moet aangepast worden. (Geraardsbergen) ALLERLEI - Ter hoogte van de Kromstraat-Warlokkestraat, langsheen de Tembroekbeek(VHAG 6143), stond er in 2002, één woning onder water. Tot dan toe ging het enkel om weilanden en natuurgebied.(herne) - Ter hoogte van de Van Cauwenberghlaan (Kokejane) is er in 2002 eenmalig overlast geweest als gevolg van een modderstroom van de velden. Ook op andere plaatsen zijn er zo nu en dan erosieproblemen. (Herne) - De Plasbeek(Beverbeek-VHAG 6347) is gedeeltelijk ingebuisd en overwelfd omdat er een overstromingsprobleem bestond aan één huis(bever) - De slechte waterkwaliteit van het water komende van Edingen is een probleem voor de toekomstige wachtbekkens op de Mark(AMINAL,afdeling water buitendienst Gent) - De gemeente legt geen specifieke voorwaarden op aan bedrijven naar buffering of maximaal te lozen debiet/s. Het gemeentelijke containerpark zal wel worden voorzien van een bufferzone, de gemeentelijek sporthal wordt voorzien van een hemelwaterput van liter. (Herne) -Er worden geen specifieke voorwaarden opgelegd aan bedrijven. In de toekomst zal dat wel het geval zijn met de nieuwe verordening en de watertoets.(gooik) - Bij de realisatie van woningbouw worden waterlopen af en toe gewijzigd: waterlopen worden gedempt, de ligging wordt gewijzigd of waterlopen worden rechtgetrokken, waterlopen worden overwelfd of ingebuisd, waterlopen worden verdiept, oevers worden verstevigd. Het dempen, inbuizen of overwelven van grachten wordt zoveel mogelijk vermeden. (Galmaarden) - Bij grote projecten wordt buffering opgelegd(ninove). - Te Geraardsbergen zijn heel wat gebieden in potentieel overstromingsgebied gelegen.niet alleen bestaande, ook nog te realiseren woonuitbreidingsgebieden en woongebieden. Er bestaan nog geen richtlijnen voor het toepassen van de watertoets. (Geraardsbergen) - De industrie wordt buffering opgelegd, op basis van de code van goede praktijk. September

7 Maatregelen naar buffering worden opgenomen in de bouwvergunning. Soms legt de provincie nog strengere voorwaarden op. De noodoverloop van de HWP moet gescheiden worden aangelegd tot aan de straat of indien mogelijk naar oppervlaktewater worden afgeleid. Iedereen moet bufferen en infiltreren. Er zijn subsidies voor bestaande woningen, er is controle op aanwezigheid en hergebruik. (Gerraadsbergen) - Buffering voor grotere bedrijven wordt opgelegd via de bouwvergunning. Veel industrie is er echter niet.(pepingen) 2. Waterkwaliteit De waterkwaliteit in het deelbekken is algemeen aanvaardbaar tot matig verontreinigd. De biologische kwaliteit varieert van zeer slecht tot goed. Er kan gesteld dat de waterkwaliteit sterk afhankelijk is van het aantal lozingspunten die momenteel nog rechtstreeks lozen op de waterlopen. Gezien de verspreide bewoning in het gebied, zal het onmogelijk zijn alle mensen aan te sluiten op de riolering. Zelfs na het uitvoeren van de investeringsprogramma's zal slechts 60 % van de bevolking zijn aangesloten op de rioleringen. Kleinschalige en individuele zuiveringsinstallaties zullen hier een oplossing moeten bieden. De nitraatconcentratie komt, in het kader van het MAP,alle zeven meetpunten onder de norm van 50 mg NO 3 /l of 13.3mg N/l. In het deelbekken zijn vier projecten rond afkoppeling en infiltratie gerealiseerd. ALGEMEEN - De verdunningsfactor (= de verhouding tussen de theoretische DWA en de werkelijke DWA) in de RWZI van Galmaarden wordt geschat op 3.3(03/2003). Verdunning geeft aanleiding tot minder optimale zuivering, vergroot de kans op wateroverlast, zorgt voor extra aanslibbing in de riolen en heeft een negatieve impact op de werking van pompen en de overstortfrequentie. Overstorten zijn inherent aan de aanleg van niet gescheiden stelsels. Door de aansluiting van parasitaire debieten(grachten en brondebieten aangesloten op riool, infiltratie en percolatie in het rioleringsnetwerk en aansluiting van drainageleidingen) en een toenemende verharde oppervlakte, stijgt de overstortfrequentie. Het first flush effect kan, vooral na lange tijden van droogte, soms voor een kortstondige vuiluitworp zorgen. -In het deelbekken van de Mark zijn er ± 52 relevante lozingspunten gedefineerd, met een totale vuilvracht van ± 16000IE. 24 relevante lozingspunten hebben een vuilvracht groter dan 100 IE. Een vuilvracht van ± 7500 IE wordt diffuus geloosd in het deelbekken van de Mark. Er zijn 14 overstroten gekend op bovengemeentelijke infrastructuur. Er zijn er nog vier gepland. Over de overstorten op gemeentelijke riolering zijn geen exacte gegevens gekend. -VMM stelde op basis van een voorlopig terreinonderzoek of via een onderzoeksprocedure vast dat er op verschillende plaatsen knelpunten zijn. Het gaat om aangesloten grachten, roosters die zijn aangesloten op de riolering. Een overzicht vindt u als bijlage achteraan. Deze lijst is niet limitatief en moet verder aangevuld. In vele gevallen gaat het om debieten die 'makkelijk' kunnen omgeleid worden naar de waterloop. - In de loop van 2005 zullen de ontwerpzoneringsplannen door VMM worden voorgelegd aan de gemeenten. Geraardsbergen is als pilootgemeente aangeduid voor de zoneringsplannen.de gemeente heeft reeds enkele opmerkingen geformuleerd over de eerste versie van hun zoneringsplan. Er werd een overeenkomst gesloten met de overheid, waarin de gemeente zich engageert, maar (nog) geen garanties kreeg naar financiële gevolgen, subsidiering. De visie en de problemen zijn al doorgegeven. Er zijn een 100-tal IBA's gepland voor zeer afgelegen punten. Er is een onderzoek naar de aanleg van DWA's met scheiding tot op perceelsgrens. -Het Regionaal Landschap Zenne-Zuun-Zoniën heeft in opdracht van de gemeente een plan opgemaakt waaruit kan worden opgemaakt of in het buitengebied een IBA dan wel een KWZI de beste oplossing is. Op basis daarvan heeft de gemeente twee lokaties gekozen waar een September

8 KWZI het afvalwater moet zuiveren. Eén van de twee gaat door en wordt uitgebreid, de andere (Helingen) wordt voorlopig in de kast gestopt. (Pepingen) - Er is een studie opgemaakt door het Regionaal Landschap ZZZ, waar de C-zone onder de loep werd genomen. Maar de gemeente was daar niet echt tevreden over, omdat het regionaal landschap meer de kaart trekt van de gemeenschappelijke kleinschalige zuivering ten laste van de gemeente. Dat is in theorie wel mooi, maar in de praktijk warschijnlijk heel moeilijk realiseerbaar. (Gooik) KWZI/IBA - De aanleg van een IBA wordt verplicht opgelegd aan nieuwbouwwoningen in het buitengebied. Er is een subsidie van de gemeente voorzien. Naar bestaande woningen zijn nog geen initiatieven genomen. (Herne) - In de buitengebieden, waar rioleringen nooit een optie zullen zijn, wordt de bouw van een IBA bij nieuwbouw en hernieuwbouw opgelegd. De aanleg wordt gecontroleerd, analyses op het rendement gebeuren nog niet. de burger kiest zelf het type.er wordt een subsidie voorzien van 1000 (Gooik) -IBA's worden opgelegd in C-zone. Er is wel geen controle op. (Ninove) - Er wordt een subsidie gegeven voor de aanleg van een IBA. Er wordt een subsidie voorzien van max door de gemeente. Op heden zijn er 15 in werking, ze worden gecontroleerd door de gemeente en door AMINAL.(geraardsbergen) - De aanleg van een IBA wordt gesubsidieeerd. Inwoners krijgen de vrije keuze naar model of type. Er is geen controle op type of goede werking. De subsidie bedraagt (Pepingen) - Het grootste deel van Bever sluit aan op de RWZI Galmaarden, te Akrenbos wordt een gescheiden stelsel aangelegd dat ook daarop wordt aangesloten. De verspreide bewoning in Bever is echter niet aangesloten. Slechts 1 gezin heeft een IBA geïnstalleerd. (Bever) - Ter hoogte van de Liezebeekwijk zijn er de laatste tijd geen problemen meer. De gemeente heeft er riolering aangelegd, het water wordt deels afgevoerd naar de KWZI. Het onderhoud wordt verzekerd door Aquasystems. Ook Aquafin is geïnteresseerd in een overname van de KWZI. (Herne) - De gemeentelijke KWZI Herne ter hoogte van de Liezebeekweg werkt niet optimaal(vmm). - Voor Kokiane zijn er eventueel mogelijkheden voor een KWZI. Er zijn ideeën, maar nog geen concrete plannen. (Herne) - KWZI Oetingen: Op die manier zou het afvalwater van de dorpskern van Oetingen kunnen gezuiverd worden. Met de BPA is nu een start genomen. De bouw is voorzien binnen een 2-3 jaar. Er zijn nog twee plaatsen in onderzoek: in de Kasteelstraat en in de Frankrijkstraat. De gemeente verkiest de Kasteelstraat, maar Stedebouw zal dat waarschijnlijk niet goedkeuren. Als de installatie in de Kasteelstraat zou komen, zullen er meer woningen kunnen worden aangesloten en zullen er minder klachten zijn van omwonenden. (Gooik) - In de Heystraat-molstraat in Vollezele wordt een KWZI van 300IE gerealiseerd met een maximale afkoppeling van regenwater. Het gaat om een proefproject dat volledig wordt gefinancierd door de Vlaamse Gemeenschap.(Galmaarden) -Het lozingspunt ter hoogte van de Doorenkensstraat-Heirbaan(350IE) zou volgens de gemeente beter lokaal gezuiverd worden. Aquafin stelt een persleiding naar de RWZI Zandbergen voor. (Galmaarden) SEPTISCHE PUTTEN/ INFILTRATIE - Septische putten worden niet opgelegd als er in de straat een degelijke riolering ligt die aangesloten is op de RWZI. In buitengebied is een septische put nog verplicht (Herne). September

9 -Het is opnieuw verplicht een septische put aan te leggen. Er zijn verstoppingen geweest. Vele rioleringen zijn trouwens niet voorzien om zware vuilvrachten(zonder septische put) af te voeren.(gooik) - Stad Geraardsbergen voorziet een subsidie van max. 375 (minimum 50m², 2.5 /m²verharde oppervlakte) voor infiltratievoorzieningen voor bestaande woningen. Dit alles gebeurt op vrijwillige basis. - Er is een subsiedieregelement voor de aanleg van een HWP (max max. 50 % vd bewezen kosten) en een infiltratievoorziening(max. 150 (nieuwbouw) max (bestaande woningen)). Hergebruik van hemelwater is verplicht. (Ninove) - De gemeente Herne heeft zijn twijfels bij de haalbaarheid van infiltratie gezien de ondergrond. (Herne) - Er is een subsidiereglement voor de aanleg van een hemelwaterput en een infiltratievoorziening voor zowel bestaande en (her)nieuwbouw woningen). Het volume van de HWP dient in overeenstemming te zijn met de aangesloten dakoppervlakte, met een minimum van 3000 liter. De subsidie geldt vanaf een volume van 5000 liter. De subsidie bedraagt max De premie voor infiltraitevoorzieningen bedraagt max. 250, 1.5 /m² verhard oppervlak. KNELPUNTEN/KANSEN - de Waterlopen (Gainebeek en Odru) afkomstig uit Wallonië hebben een slechte kwaliteit. Eind 2004 werd hieromtrent door VMM en de provincie Vlaams-Brabant onderzoek gedaan. De VMM zal hierbij het initiatief nemen om deze problematiek aan te kaarten binnen de internationale Scheldecommissie. (Herne, VMM en provincie Vlaams-Brabant) - Lozing in de gracht of waterloop langs achter en de verspreide bewoning(aanleg van riolering) is een knelpunt binnen de gemeente.(herne) - Er is een goed zicht op de toestand van de riolering. In Oetingen is de toestand slecht. Bij de aanleg van nieuwe riolering worden prioritair die straten aangepakt waar geen riolering ligt. De toekenning van de subsidiering van het gewest verloopt niet altijd even vlot.(gooik) -Geraardsbergen geeft subsidies voor de scheiding van het water in buitengebied. - Inwoners zijn verplicht aan te sluiten, ze moeten een rioleringsaansluiting aanvragen. Ze kiezen zelf een aannemer. De controle erop is niet eenvoudig. (Herne) - Aansluiting op de riolering wordt bij nieuwbouw voor het eerst gedaan door de drinkwatermaatschappij. De kosten zijn voor de burger. Het is anderzijds niet makkelijk mensen te overtuigen, ondanks de feitelijke verplichting, aan te sluiten op de riool als je weet dat het afvalwater nadien toch in de beek terechtkomt. (Gooik) - In het stedelijke gebied zijn de meeste mensen aangesloten. Problemen stellen zich eerder in het buitengebied. Er zijn foto's van elke aansluiting, de toestand bij nieuwe werken is perfect gekend. Wie niet aansluit krijgt een wachtput. Men is niet verplicht aan te sluiten. Bij verbouwingen moet er wel worden aangesloten. VMW sluit de inwoners aan (garantie op correcte aansluitng). (Geraardsbergen) - Aansluitingen van riolering op huizen wordt voorzien door de gemeente. - Uit een vergelijking van het TRP en de realiteit blijkt dat nog vele rioolstelsels niet zijn aangelegd. (Herne) - Er zijn onvoldoende middelen voor de financiering van de gemeentelijke infrastructuur(algemeen) - Woningen lozen soms 'naar achter' naar een waterloop in plaats van op de riolering in de straat aan te sluiten. Er is weinig tot geen controle of die woningen wel wettelijk aansluiten. Ook is er te weinig toezicht op het naleven van de aansluitingsplicht en afkoppelingsplicht voor elke burger. - Subsidies van het Gewest worden niet vlot uitgekeerd. September

10 OVERWELVEN GRACHTEN / HERWAARDERING GRACHTENSTELSELS Deelbekkenbeheerplan: Mark - Heel wat grachten zijn gedempt, waardoor de afwatering van de landbouwpercelen via straatkolken gebeurt.(vmm) - Herwaarderen van grachtenstelselsis nog niet aan de orde. Grachten moeten bij het aansnijden van nieuwe kavels zelf nog verplicht worden overwelfd. Er is geen stedebouwkundige verordening met betrekking tot het overwelven van baangrachten, maar ze moeten wel worden aangevraagd. (Herne) - Er is een stedebouwkundige verordening mbt overwelven van baangrachten.de gemeente probeert geen nieuwe overwelvingen meer aan te leggen. Het opnieuw openleggen van oude grachten is nog geen optie, omdat de meeste overwelfde grachten nog steeds stinkende afvoerbuizen zijn van afvalwater. Het is daar opnieuw wachten op de collectorenwerken die nog dienen te gebeuren. (gooik) - Er is een gemeentelijk reglement voor overwelving van baangrachten, dat voorligt op de gemeenteraad. Er is geen actief beleid om inbuizingen ongedaan te maken. (Ninove) - Herwaardering van grachtenstelsels is nog niet aan de orde in de gemeente(pepingen). - De stedebouwkundige verordening mbt het overwelven van baangrachten en de gemeenteraadsbeslissing mbt afkoppeling van riolering is klaar. De GECORO moet ze nog goedkeuren.(pepingen). - Per perceel wordt nog slechte een inbuizing van 5 meter toegestaan voor een perceelsoprit.(geraardsbergen) - Het geheel of gedeeltelijk overwelven, dempen of beschoeien van baangrachten is verboden. Hiervan kan slechts om strikt technische redenen worden afgeweken en na voorafgaande en schriftelijke toestemming. (Ninove) 3. Ecologie EROSIE - Herne heeft op een aantal plaatsen erosieknelpunten. Er is overleg met de provincie over de opmaak van een erosiebestrijdingsplan. (Herne) - Ter hoogte an de Van Cauwenberghelaan(Kokejane) is er in 2002 eenmalig wateroverlast geweest als gevolg van een moddersltroom van de velden. Ook op andere plaatsen zijn er af en toe erosieproblemen.(herne) - Er is een erosiebestrijdingsplan in opmaak. De knelpuntennota werd reeds ingediend. Het plan wordt opgemaakt in samenwerking met Lennik en Pepingen. Door het schepencollege werd aan de landbouwers gevraagd een zone van 60 centimeter van de straat of gracht onbewerkt te laten. Dit wordt in de meeste gevallen gerespecteerd. (Gooik) - De maatregelen tegen erosie moeten wettelijk verplicht worden.(prov. Vl-Brab.) - Geraardsbergen maakt een erosiebestrijdingsplan op tegen Ondertussen worden wel al erosiebestrijdingswerken aangevat. (Gerardsbergen) - Er is een reglement in verband met erosiebestrijding, waar echter geen sancties aan vasthangen. Bufferstroken, grachten, onderhoud van de grachen, braakliggend terrein. Dit is een wederzijds akkoord tussen gemeente en landbouwers. Er wordt een erosiebestrijdingsplan opgemaakt. (Geraardsbergen) - Er zijn twee erosiebestrijdingsprojecten lopende, in de Vianebaan en de Repekouter (Uitgevoerd). (Galmaarden) - Ninove maakt een erosiebestrijdingsplan op. Er is een firma aangeduid. Er zijn verschillende projecten lopende bij afdeling Land.(Ninove) - Sterke erosie (>10 ton/ha.j) in het stroomgebied van de Mark thv verschillende akkerlanden(vb. tussen de Iepersmolen en watermolen bij Smeiersmark op RO). Een deel van het geërodeerde September

11 sediment komt terecht in de Mark en leidt daar tot versnelde dichtslibbing. Een regelmatige ruiming is als gevolg daarvan noodzakelijk, wat gezien de slechte waterbodemkwaliteit een dure zaak wordt. Erosie leidt bovendien tot een aanrijking van zwevende stoffen en nutriënten. - De uitvoering van erosiebestrijdingsplannen verloopt niet steeds even makkelijk. RUIMEN van WATERLOPEN (Slibruiming-oppervlakkige ruiming) - De gemeente Herne ruimt de waterlopen op basis van de knelpunten die zich voordoen. Het slib wordt op de oever gelegd, tenzij er op zicht te zien is dat het slechte kwaliteit is, dan wordt het afgevoerd. (Baan)grachten worden niet systematisch geruimd, te wijten aan afspoeling van velden, wat wijst op erosie. (Herne) -Het onderhoud van de waterlopen verloopt niet volgens een vast schema, maar op basis van klachten en knelpunten. Het slib/de waterbodem wordt vaak op de oever gegooid.(gooik) - In de praktijk wordt er enkel geruimd op een beperkt aantal plaatsen, enkel bij hydraulische knelpunten. Het slib wordt geanalyseerd en op basis daarvan verder verwerkt. (Provincie vlbrab.) - Vroeger werden alle waterlopen minstens 1 maal om de 5 jaar geruimd. Nu wordt er niet meer geruimd als de kwaliteit van het slib slecht is of er zich geen hydraulische problemen meer voordoen. De vlarea wetgeving wordt gevolgd. (Prov. Oost-Vl.) - Jaarlijks of tweejaarlijks wordt een bestek opgemaakt voor de ruiming van de grotere grachten en waterlopen, al naar gelang de klachten. Afhankelijk van de resultaten van de slibanalyses wordt het slib op de oever gestort, of afgevoerd. De kleine grachten ruimt de gemeente zelf.(geraardsbergen) - De waterlopen worden ongeveer 1 maal per jaar gebaggerd, de laatste 2 jaar is 70% van de waterlopen gebaggeerd. Het slib wordt op de oevers gestort. Baggeren of niet? Het is niet duidelijk wat de beste oplossing is.(galmaarden) - Het streefdoel is alle waterlopen om de vier jaar geruimd te hebben. Dit gebeurt deels via een aannemer, deels in eigen beheer. Het geruimde slib wordt behandeld op basis van de analyseresultaten. (Ninove ) - Elk jaar wordt een deel van de waterlopen geruimd, in cycli van vijf jaar. Waterlopen die moeilijk bereikbaar zijn of overwelfd worden enkel geruimd bij problemen. Meestal moeten ook de private grachten door de gemeente worden geruimd, omdat de aangelanden dit verzuimen. Er gebeuren analyses. Niet vervuild slib wordt op de oever gestort, vervuild slib afgevoerd. (Geraardsbergen) - De ruiming van slib uit waterlopen verloopt moeilijk. Indien er een akkord is met de aangelande wordt de specie op het betreffend perceel gedumpt. Anderzijds zijn er weinig middelen beschikbaar voor wegbrengen en verwerking van slib. (Bever) - Het onderhoud van de waterlopen gebeurde tot voor enkele jaren op geregelde tijdstippen. Tegenwoordig wordt het ruimen zo veel mogelijk vermeden. Aan klachten wordt wel gehoor gegeven.niet geklasseerde waterlopen worden enkel door de gemeente geruimd indien de aangelande verzaakt aan zijn plicht. De gemeente heeft een analyse laten doen van het slib van de waterlopen. Daaruit blijkt dat het merendeel van slib op de oevers mag worden gestort. (Pepingen) OVERIGE - Het oppervlaktewater van de Mark voldoet niet aan de drink-en viswaterkwaliteitsdoelstellingen. Wellicht zal de Mark nooit voor de productie van drinkwater worden aangewend. - De Odra, op de grens met het Waalse Gewest is een zwaar vervuilde/verontreinigde waterloop. - De meeste natuurgebieden zijn in handen van privé-eigenaars.(herne) September

12 - Er is op sommige plaatsen vis aanwezig. Illegale lozingen leiden tot vissterfte. Controle en opsporing van de lozingen is heel vaak een onmogelijke taak.(herne) - Er is een bouwvergunning in aanvraag voor de opvulling van een zavelgroeve in Oetingen. Een andere groeve werd reeds opgevuld en er is een bosaanplanting geweest.(gooik) - Meer en meer weilanden langsheen de waterlopen worden omgezet tot akkers. Er schijnt wel een initiatief te zijn vanuit europa om terreinen braak te laten liggen langsheen waterlopen, tegen vergoeding. (Gooik) - Landbouwers bewerken de grond tot te dicht bij de waterloop.(prov. Vl-Brab.) - Het vervuilde water is nog een te grote rem op de inrichting van overstromingsgebieden, op het sneller aanvaarden van een overstroming.(prov. Vl-Brab.) -Hermeanderen vergroot het natuurlijk aspect van de waterloop en er is meer ruimte voor water.(prov. Vl-Brab.) - De bestaande onbebouwde valleigebieden moeten zoveel mogelijk gevrijwaard blijven en in de natuurlijke overstromingsgebieden is er geen plaats voor bebouwing, mogen geen grondophogingen meer gebeuren en moet het landbouwgebruik beperkt bijven. (Prov. Vl- Brab.) - Sluikstorten en mazoutlozingen op de waterlopen.(geraardsbergen) - Sommige landbouwers spuiten de berm dood omdat ze last ondervinden van onkruid. (Geraardsbergen) -De camping ter hoogte van de Leenstraat, met 68 plaatsen, is voorzien van een KWZI(Herne) - Er zijn een aantal stookolielozingen vastgesteld.(galmaarden) - Door te hoge bedijking en ruimingswallen gaat het contact met de vallei verloren.(natuur) - Het aantal Kleine Landschaps elementen is de laatste jaren sterk gedaald. Verschillende gemeenten geven een subsidie voor de aanleg en het onderhoud van KLE langs perceelgrenzen. Poelen worden niet gesubsidieerd.(geraardsbergen-ninove-galmaarden). - De Intercommunale Haviland doet op verschillende plaatsen 1/jaar een controle van de waterkwaliteit uit op waterlopen derde categorie. (Pepingen-Gooik) - Domein Akrenbos: is op het Gewestplan aangeduid als een recreatiegebied (verblijfstoerisme). Momenteel illegale situatie aangezien er eigenlijk sprake is van een feitelijke bewonig; de gemeente wil de zone laten inkleuren als woongebied. Er is geen riolering op het terrein.(bever) - Verdroging van de Markvallei door vergaande ingrepen op de waterloop en door drainage van landbouwgronden. - Raspaillebos: inspoeling geërodeerd bodemmateriaal (erosie en inspoeling van nutriënten/bodem van hoger gelegen percelen). 4. Overige - Sinds het voorjaar vindt er overleg plaats tussen de gemeenten Galmaarden, Herne, Edingen, en de waterbeheerders van de Mark, de provincie en het gewest omtrent de wateroverlast en de (versnelde) toevoer water uit Wallonië.(Herne) - Een mogelijke oplossing voor de overlast op de Mark is een gestuurd waterbeheerssysteem met debietregeling in Groot-Edingen. Dit dient gekoppeld aan een beheerssysteem van de Mark(Herne) - Dringend overleg Vlaamse en waalse regering i.v.m. aanleg spaarbekken in Deuxacren(Dender) en i.v.m. automatisering schotbalkenysteem (Geraardsbergen) - Op grondgebied van Vlaanderen kan het nuttig zijn de Mark te voorzien van een waarschuwingssysteem. Zo kan een betere afstemming en betere spreiding langsheen de Mark leiden tot een dalende wateroverlast voor alle gemeenten. - Vele van de problemen die er zijn, zouden kunnen opgelost worden door wetgeving beter op elkaar af te stemmen.(prov. Vl-Brab.) - De adviezen van de provincie en andere overheden zouden een bindend karakter moeten krijgen (Prov. Vl-Brab.) September

13 - Er moet dringend een regeling uitgewerkt worden voor planschade.(prov. Vl-Brab.) - De realisatie van dijken wordt stedebouwkundig vertraagd, dikwijls natuurgebied, wetgeving zou in sommige gevallen moeten versoepeld worden. - De sportvisserij langsheen de Mark is sterk toegenomen.(geraardsbergen) - Het bermdecreet is moeilijk toepasbaar. Het maaien gebeurt machinaal, het maaisel blijft liggen. (Prov. Oost-Vl.) - Een meer werkbare wetgeving is absoluut noodzakelijk (bvb in Vlarea werd veel tijd gestoken met zeer weinig resultaat)(prov. Oost-Vl.) - Het verwerven van ruimte voor water is een groot probleem(prov. Oost-Vl.). - De provincie heeft geen bevoegdheden naast de waterloop, alleen de gemeente kan hier een beslissing nemen. (Prov. Oost-Vl.) - In het ruimtelijk structuurplan moet meer rekening worden gehouden met de overstromingsgevoelige gebieden bij het afbakenen van de verschillende zones. De watertoets moet hoe dan ook worden toegepast.(prov. Oost-Vl.) - Er zijn te weinig juridische middelen om bouwen in overstromingsgevoelige gebieden tegen te gaan. De adviezen zijn niet bindend en de betrokkenen kunnen in beroep gaan.(prov. Oost-Vl.) - De wetgeving mbt natuur werkt verstikkend.(prov. Oost-Vl.) - Er zijn teveel instanties bij het waterbeleid betrokken, het beleid is niet duidelijk genoeg. (Galmaarden) Het gemeentelijke en bovengemeentelijke beleid zou beter op elkaar moeten afgestemd worden. De samenwerking tussen gewest en gemeenten moet versterkt door het ondersteunen/begeleiden van de gemeenten bij de toepassing van het saneringsbeleid inzake huishoudelijk afvalwater. (VMM) - Er is onduidelijkheid over de zuiveringszones A,B en C. Dit zijn dynamische zones. Er is geen zekerheid. Bovendien wordt het systeem opnieuw gewijzigd in zoneringsplannen en masterplannen.(galmaarden) - Teveel vergaderingen over gelijkaardige onderwerpen. De ene instantie weet niet waar de andere mee bezig is en de gemeenten moeten iedere keer mee aan tafel zitten om informatie te geven.(galmaarden). - Er zijn heel wat woningen die niet zijn aangesloten, maar toch potentieel kunnen worden aangesloten. Er wordt echter niet opgetreden. Politiek is dat niet haalbaar. - Veel bovengemeentelijke projecten zijn gekoppeld aan gemeentelijke. Door de perikelen rond de subsidiering t.g.v. de beperkte budgetten, lopen veel projecten vertraging op. Voor veel gemeentes is de subsidieregeling te ingewikkeld en te bureaucratisch. Bepaalde gemeentes verkiezen dan ook riolering aan te leggen zonder subsidies. Aquafin heeft geen zicht of die rioleringsprojecten kaderen in de globale visie op de uitbouw van de zuiveringsinfrastructuur. (Aquafin) - Voor vele gemeenten is de (her)aanleg van rioleringen gebonden aan de heraanleg van wegenis, en niet omgekeerd. De criteria 'waterkwaliteit' en 'timing' zijn voor de gemeentes niet prioritair (in tegenstelling tot wat europa ons oplegt.(aquafin) - Kleine landelijke gemeenten hebben niet dezelfde financiële mogelijkheden als de grote. September

14 BIJLAGE : knelpunten in de waterzuivering (VMM) Gemeente Lokatie knelpunt Geraardsbergen Schillebeekstraat Aansluiting van Gracht(en) Gooik Hellebosstraat Nog op te nemen losingspunt Gooik Frankrijkstraat-Schavoliestraat Aansluiting van gracht(en) Gooik Frankrijkstraat Aansluiting van gracht(en) Gooik Frankrijkstraat Nog op te nemen lozingspunt Bever Einde Pontembeek Aansluiting van Gracht(en) Herne Lindestraat - Hekstraat Aansluiting van Gracht(en) Herne Lindestraat Aansluiting van Gracht(en) Herne Groenstraat Aansluiting van Gracht(en) Herne Industrieterrein Edingen Lokale vervuiling op wtl VHAG 5999 Herne Romeinse Baan AansluitinggGrote verharde oppervlakte September

15 II. Doelstellingennota 0. Doelstellingen Deelbekkenbeheerplan: Mark Het Duurzaam Lokaal Waterplan heeft als doelstelling te komen tot een duurzaam lokaal waterbeleid, binnen een deelbekken. Het betreft de brongerichte aanpak met betrekking tot het oplossen en voorkomen van wateroverlast, waterverontreiniging, verdroging, aantasting van het natuurlijk milieu van watersystemen, en erosie. Maatregelen genomen op lokaal vlak, met een invloed op de lokale en bovengemeentelijke waterhuishouding en waterkwaliteit, die moeten leiden tot het behalen van de doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water, met name een goede toestand van het oppervlaktewater en het grondwater. Volgende tekst geeft per spoor telkens de krachtlijnen voor de nabije toekomst en de ideeën op lange termijn. Uiteraard is het noodzakelijk om telkens de krachtlijnen in heel het deelbekken na te streven, maar soms verdient een bepaalde doelstelling extra aandacht in een specifiek gebied. Indien mogelijk worden al enkele aandachtsgebieden voorgesteld waar deze gerealiseerd kunnen worden. Deze lokaties worden na het overleg ter verduidelijking op de doelstellingenkaart weergegeven of aangeduid met de nummering van de knelpunten- en kansenkaart. Uiteraard zijn de voorgestelde lokaties een indicatie en zal in een gedetailleerde inventarisatie nagegaan worden welke in aanmerking komen voor de vooropgestelde doelstellingen. De lijst is niet limitatief en kan ook nog werder aangevuld worden tijdens de verdere uitwerking van het volledige actieplan. Spoor 1: Maximale retentie en hergebruik van hemelwater aan de bron 1.1. Doelstelling Zo min mogelijk hemelwater wordt versneld afgevoerd naar de waterloop. Het hemelwater wordt zo veel mogelijk aan de bron opgevangen en gebruikt, geïnfiltreerd en zo nodig vertraagd afgevoerd, gescheiden van het rioolstelsel. Dit alles om piekafvoeren te voorkomen in de strijd tegen wateroverlast en erosie, infiltratie te bevorderen in de strijd tegen verdroging, en verdunning van afvalwater tegen te gaan in de strijd tegen waterverontreiniging. Bij het nemen van maatregelen ter voorkoming van wateroverlast moeten we zo veel mogelijk de prioriteitscascade volgen: eerst vasthouden en infiltreren, dan bergen en tot slot vertraagd afvoeren. Dit spoor omvat alle acties die ernaar streven het hemelwater zo veel mogelijk te hergebruiken, te laten infiltreren of lokaal te bergen. Het gevaar van diffuse verontreiniging door infiltratie van verontreinigd hemelwater wordt steeds voor ogen gehouden Krachtlijnen/gebiedsgerichte doelstelling De natuurlijke opvangcapaciteit van de bovengrond wordt bepaald door de bodemsamenstelling. Daarnaast wordt infiltratie sterk beïnvloedt door het bodemgebruik. De infiltratiecapaciteit moet behouden blijven, wie die capaciteit beïnvloedt, is verplicht tot compensatie. Sinds 24 mei zijn twee provinciale verordeningen van kracht, de eerste inzake de afkoppeling van hemelwater afkomstig van dakvlakken, de tweede inzake afkoppeling van hemelwater afkomstig van verharde oppervlakken. De verordening inzake verharde oppervlakken is van toepassing op alle nieuwe verharde oppervlakken groter dan 150m² of uitbreidingen tot meer dan 150m². De verordening inzake September

16 afkoppeling van dakoppervlakken geldt voor de oprichting van dakoppervlakken groter dan 50m², of voor het uitbreiden van een gebouw tot een gebouw met een totale dakoppervlakte groter dan 50m². Sinds 1 mei 2004 is ook de Gewestelijke verordening klaar. De provinciale moet in overeenstemming worden gebracht met de Gewestelijke, maar mag strenger zijn. Bedoeling is een verdere toename van de verharde oppervlakte af te remmen en tegen te gaan. Voor het hemelwater dat op deze wijze niet of minder kan worden geïnfiltreerd moeten compenserende maatregelen worden voorzien. De openbare besturen passen deze verordening strikt toe en lichten de bevolking gepast in. Op deelbekkenniveau wordt gedacht over een inventaris van de grotere verharde oppervlakken(>0.1ha). Deze inventaris kan mee helpen de oorzaken van lokale knelpunten (wateroverlast, te hoge overstortfrequentie) aan het licht te brengen. Bovendien is de inventaris een nuttige insteek bij modelleringen. De afvoer van hemelwater mag niet worden versneld. In de code van goede praktijk worden lozings-en buffervoorwaarden opgelegd vanaf een minimale verharde oppervlakte van 0.1 ha. Deze voorwaarden moeten echter gebiedsspeciefiek worden aangepast/ingevuld, afhankelijk van de plaats van de lozing, de ondergrond, het gevaar op overstromingen of de waterloop waarin het water wordt geloosd. De openbare besturen hebben een voorbeeldfunctie. Beslissingen worden gerespecteerd, uitgevoerd en gecontroleerd. Sensibilisatie is een belangrijk aspect bij de realisatie van de vooropgestelde doelen. Niet alleen naar de bevolking, maar evenzeer naar eigen personeel en de industrie. Reglementen, verordeningen en subsidiëringsprogramma's worden gecommuniceerd naar de betreffende sectoren. Bij nieuwe (gemeentelijke) rioleringsprojecten wordt gestreefd naar de aanleg van 100% (verbeterd) gescheiden stelsels, waarbij ook het hemelwater van privé-terreinen volledig afgekoppeld en geïnfiltreerd of-als infiltratie onmogelijk is- gebufferd wordt. De gemeente neemt het initiatief de inwoners van bestaande woningen, bij aanleg van gescheiden riolering, te overtuigen ook gescheiden aan te sluiten (evt. via een aanmoedigingspremie). Alvorens een bouwvergunning wordt afgeleverd, voert de overheid een watertoets uit, die de impact op het watersysteem nagaat, en indien nodig compenserende maatregelen voorstelt. Indien de impact op het watersysteem niet op een redelijke manier kan worden gecompenseerd, wordt de vergunning geweigerd Mogelijke aandachtsgebieden Bij de ontwikkeling van nieuwe plannen of programma's moet het regenwater verplicht gescheiden worden van het afvalwater. Indien mogelijk moet het regenwater dat na hergebruik nog rest, lokaal gëinfiltreerd en/of gebufferd. De infiltratie- en/of buffervoorziening kan zo worden ingericht dat ze een landschappelijke en recreatieve meerwaarde vormt. - De aansnijding van niewe woonuitbreidingsgebieden in Gooik - De aansnijding van nieuwe woonuitbreidingsgebieden in Herne - De ontwikkeling van nieuwe KMO-Zones -... September

17 Spoor 2: Sanering van afvalwaterlozingen 2.1. Doelstelling De verbetering van de waterkwaliteit is een prioriteit, niet enkel omwille van milieuhygiënische en ecologische redenen, ook om het gebruik van oppervlaktewater en het aanduiden en inrichten van overstrominsgebieden niet te hypothykeren. Conform Vlarem II dient iedere woning/bedrijf die gelegen is buiten de zones voor centrale zuivering(zones A en B) zelf zijn huishoudelijk afvalwater te saneren. Lozingen van voor 1995 kunnen hieraan voldoen door minimaal een goed werkende septische put, lozingen van na 1995 dienen een bijkomende biologische zuivering te voorzien. Probleem met de huidige zonering is dat de afbakening dynamisch is. Zo kan zone C zone B worden, zone B zone A. Dit systeem bood onvoldoende rechtzekerheid naar particulieren en bedrijven. Op 12 januari 2001 gaf de Minister aan Aquafin opdracht een nieuwe zonering te ontwikkelen gebaseerd op de vraagdichtheid. De vraagdichtheid van afvalwaterlozingen kan opgedeeld worden in deelaspecten/ - De geografische ligging van het te bedienen perceel t.o.v. andere percelen. - Het aantal percelen dat als een gegroepeerde entiteit kan beschouwd worden. - De ligging van zo een entiteit ten opzichte van andere percelen. - De geloosde hoeveelheid afvalwater op het perceel. - De schaalgrootte van een reeds bestaand of ontworpen collectief grenzend aan de restzone. De methodologie die hiervoor door Aquafin ontworpen werd, leidt tot een 'ontwerpkaart' op gemeentelijk niveau. Deze ontwerpkaart onderscheidt volgende zones: Zone 1 : Het gebied dat na de uitvoering van alle investerings- en subsidieringsprogramma's tot en met de investeringsjaren van 2005 zal aangesloten zijn op een openbare waterzuiveringsinstallatie. Deze zone is op het ontwerp zoneringsplan oranje gearceerd. Zone 2 : In deze zone is de kostprijs van een collectief systeem lager dan of gelijk aan 70% van de kostprijs van een individuele behandeling van de lozingen en zal daarom op termijn zeker een collectief systeem worden aangelegd. De aanleg van een riolering in deze zones is dus noodzakelijk. Er wordt echter geen uitspraak gedaan over het type stelsel (gemengd/gescheiden) van deze riolering, noch over het feit of deze riolering zal aansluiten op een lokale zuiveringsinstallatie dan wel op een centrale zuiveringsinstallatie. Deze zone is op het ontwerpzoneringsplan donkergroen ingekleurd. Zone 3 : In deze zone is de kostprijs van een collectief systeem groter dan 70 % maar kleiner of gelijk aan 100% van de kostprijs van een individuele behandeling van de woningen. De gemeente zal bij het opstellen van het definitief zoneringsplan moeten beslissen of deze zones voorzien zullen worden van een collectief systeem dan wel van een individueel zuiveringssysteem. Deze zone is op het ontwerplan lichtgroen ingekleurd. Zone 4 : In deze zone is de kostprijs van een collectief systeem groter dan 100% maar kleiner of gelijk aan 130% van de kostprijs van een individuele behandeling van de woningen. De gemeente zal bij het opstellen van het definitief zoneringsplan moeten beslissen of deze zones voorzien zullen worden van een collectief systeem dan wel van een individueel zuiveringssysteem. De zone is geel ingekleurd op het ontwerpzoneringsplan. September

18 Zone 5 : In deze zone is de kostprijs van een collectief systeem groter dan 130% van de kostprijs van een individuele behandeling van de woningen. De woningen in deze zone zullen moeten worden voorzien van een individueel waterzuiveringssysteem. Er worden in deze zone geen rioleringen aangelegd. Deze is rood ingekleurd op de ontwerpzoneringsplannen. Het wetgevend kader dat noodzakelijk is om de zoneringsplannen afdwingbaar te maken en kracht van wet te geven is tweeledig. Enerzijds is het noodzakelijk om een procedure op punt te stellen om de zonerinsplannen een wettelijk kader te geven. Anderzijds is het noodzakelijk de huidige VlaremII aan te passen aan de nieuwe zones. In een volgende fase zal dan voor het deel dat gemeenschappelijk zal worden gezuiverd een masterplan worden opgesteld. Dit plan gaat na op welke wijze men zo snel mogelijk de lozing van vervuild afvalwater naar de oppervlaktewateren kan beperken. 2.2 Krachtlijnen In een volgende fase zullen deze ontwerpzoneringsplannen door de VMM ter aanpassing en verfijning worden voorgelegd aan de gemeenten. Elke gemeente heeft er alle belang bij(ecologisch, maatschappelijk, praktisch en financieel) om ten volle mee te werken aan de finalisering van de definitieve zoneringplannen. Het ontwerp van zonering is immers het resultaat van een computermodel dat fouten kan bevatten en de realiteit slechts benaderd. Deze resultaten moeten zeker aan de realiteit worden getoetst om problemen in de toekomst te vermijden. Voor zone 3 en zone 4 moet ook beslist worden of er collectief of individueel gezuiverd zal worden (als de gemeente deze beslissing niet neemt, neemt de VMM deze taak over). De gemeenten kunnen ook voor zones 2 en 5 andere maatregelen voorstellen op voorwaarde dat zij dit grondig kunnen motiveren. Ook dit is een essentiële beslissing om de rechtszekerheid van de burger te kunnen garanderen en een gemeentelijk waterzuiveringsplan op te stellen. Na de inspraak van de gemeenten, komen deze plannen ook nog in openbaar onderzoek vooraleer ze door de Vlaamse Regering worden goedgekeurd. De plannen zouden dan nog enkel om de 10 jaar (deze frequentie is nog niet zeker) herzien kunnen worden zodat de inwoners die individueel moeten zuiveren zekerheid krijgen. Ten laatste in 2006 zouden de zoneringsplannen moeten klaar zijn voor heel Vlaanderen. In afwachting van de definitieve zoneringsplannen mag het niet de bedoeling zijn te blijven stilstaan. Het gevoerde beleid moet worden verdergezet of eventueel al bijgestuurd in functie van de nieuwe zonering. Voor gerioleerde, maar nog niet gecollecteerde straten wordt nagegaan of KWZI een goedkopere optie is. Er wordt op een creatieve manier gezocht naar lokaties voor KWZI's. Bij de uitvoering of de planning van nieuwe projecten worden de nieuwe zoneringsvoorstellen als randvoorwaarde opgenomen. In C-zone/buitengebied wordt een IBA/KWZI opgelegd. Inwoners worden voldoende geïnformeerd over IBA's/KWZI. Op deelbekkenniveau wordt een discussie gestart over de controle op de goede werking ervan. Indien er nood is aan extra informatie omtrent IBA's en/of KWZI's kan dit op deelbekkenniveau worden georganiseerd. Waterlopen die zijn aangeduid als ecologisch waardevol of waterlopen die gelegen zijn in gebieden die als ecolgische waardevol worden beschouwd, krijgen een specifieke aandacht. Opvolging en controle van lozingen op oppervlaktewater, verontreiniging van bodem en/of grondwater en verdroging door grondwaterwinningen, mag niet achterwege blijven. Er wordt gezocht naar oplossingen voor te frequent werkende overstorten. September

19 2.3 Mogelijke aandachtsgebieden In het deelbekken van de Mark zijn er nog heel wat knelpunten alvorens de kwaliteit van het oppervlaktewater een aanvaardbaar peil zal bereiken. Elk openbaar bestuur neemt binnen haar bevoegd domein zijn verantwoordelijkheid en onderneemt de nodige stappen. De sanering van afvalwaterlozingen is aldus binnen het hele deelbekken een belangrijk aandachtspunt. Op deelbekkenniveau wordt het overleg georganiseerd, zodoende binnen het deelbekken een eensgezind beleid te kunnen voeren. In het bekken van de Dender zijn de ontwerpzoneringsplannen klaar. In de loop van 2005 zullen de ontwerpzoneringsplannen voor het Denderbekken door de VMM worden voorgelegd aan de betreffende gemeenten. De openbare besturen nemen hun verantwoordelijkheid en verbinden er zich toe het voorstel te bekijken, te verfijnen en al dan niet aan te passen en dit binnen de afgesproken termijn. In het kader van de verontreiniging van de Gainebeek en de Odru op de grens met Edingen en Heren, zal de VMM in de loop van 2005 een werkvergadering organiseren met de verschillende instanties: gemeenten Herne en Edingen, het Vlaamse Gewest( VMM, Aquafin, Afdeling Water) en Waalse Gewest. Spoor 3: bewaking en verbetering van de kwaliteit van de riolerings -en zuiveringsinfrastructuur 3.1. Doelstelling De rioleringsinfrastructuur wordt op dergelijke manier onderhouden, verbeterd en uitgebouwd dat hydraulische overbelasting en biologische onderbelasting van het rioleringstelsel en de zuiveringsinfrastructuur zoveel mogelijk wordt tegengegaan. Het gaat hierbij om de uitbouw van het 100% (verbeterd) gescheiden rioolstelsel, het afkoppelen van parasitaire debieten, verharde oppervlakten en zuiver effluentwater, maximale aansluiting van particulieren en verbeterde overstorten Krachtlijnen Indien technisch haalbaar, wordt nieuwe riolering 100% (verbeterd) gescheiden uitgevoerd. Er moet een goed beeld zijn van de huidige toestand van de rioleringen (ligging, aansluitingen, kwaliteit van de riolering). Er wordt een onderhoudsplan opgesteld voor de bestaande rioleringen. De code van goede praktijk voor het onderhoud van riolering is daarbij de leidraad. De gemeentelijke infrastructuur wordt op regelmatige basis onderworpen aan een grondige controle. Op die manier kunnen veel problemen in een vroeg stadium worden opgespoord en aangepakt. Bovendien is een regelmatige controle een garantie voor een langere levensduur. Riolen worden zoveel mogelijk zelfreinigend ontworpen, indien dit technisch haalbaar is. Tijdens de ontwerpfase wordt een onderhoudsplan opgesteld. Bij nieuwbouw wordt, in overeenstemming met de provinciale verordening, een hemelwaterput met hergebruik opgelegd, waar mogelijk aangevuld met een infiltratievoorziening. Controle hierop is essentieel. Voor bestaande woningen, worden burgers aangemoedigd en bijgestaan om het hemelwater af te koppelen van de riolering, om hemelwaterputten met hergebruik te installeren en om infiltratiemogelijkheden te voorzien. Premies zijn hier een ideaal instrument om de burger te overtuigen. Aansluitingen op de riool, zoals op de bouwplannen verplicht aangeduid, worden daadwerkelijk gecontroleerd. Op deelbekkenniveau wordt overlegd hoe de controle het best verloopt. September

20 Op deelbekkenniveau wordt gedacht aan initiatieven om een goed beeld te krijgen van verkeerde aansluitingen op de riool en 'lozingen langs achter', om ze te voorkomen en ongedaan te maken. Parasitaire debieten (vb. permanente drainage, infiltratie van grondwater, opgevangen bronnen, (afgeleid oppervlaktewater van) grachten en waterlopen) op de riolering worden opgespoord en afgekoppeld. Het zoeken naar een oplossing voor afkoppeling van bedrijven (verharde oppervlakte-effluentwater-koelwater) gebeurt in gezamenlijk overleg met de betrokken overheden. Er moet vermeden worden dat het gecollecteerde rioolwater te snel en tegelijk op dezelfde plaats in de collectoren terechtkomt. Dit geeft alleen aanleiding tot collectoren onder druk en een grotere overstortfrequentie. Er moet zoveel mogelijk berging voorzien worden opwaarts het rioolstelsel door het gebruik van knijpconstructies, regeltoestellen, het verhogen van overstortdrempels, het aanpassen van de diepteligging van riolen en het voorzien van bergbezinkingsbekkens. Daarnaast, en zeker even belangrijk, moet worden geïnvesteerd in het afkoppelen aan de bron. Afwaarts overstorten worden voorzieningen aangebracht zodanig dat het overstort een minimaal effect heeft op de ontvangende waterloop, zowel naar kwaliteit als kwantiteit. Voorbeelden zijn bufferbekkens met eventueel een beplanting zodat het water een stuk gezuiverd wordt en de piekdebieten afgevlakt worden. Bij kleinere opwaartse overstorten wordt de overstortrand voldoende hoog en lang gemaakt. Ook hier kunnen in de grachten of waterlopen planten worden voorzien om het geloosde water deels te zuiveren. Er moet een goed beeld komen(inventarisatie) van de afwatering van straten, banen en grotere wegen. Ideaal wordt het water vertraagd afgeleid via grachten naar een waterloop. Indien dit niet mogelijk is kan een infiltratiebed een oplossing bieden. Er moet streng gewaakt worden op de kwaliteit van het afgevoerde hemelwater(olie,...). Waar nodig moet een (primaire) zuivering worden voorzien om milieuschade aan de waterloop of de bodem te voorkomen. Baangrachten en afwateringsgrachten worden in geen geval nog dichtgelegd. Daar waar er mogelijkheden zijn worden ze opengelegd en geïntegreerd in de omgeving. Om een zo groot mogelijke vuilvracht in de RWZI te krijgen wordt in zones waar het afvalwater gezuiverd wordt de aanleg van een septische put niet langer opgelegd (Aangewezen in VLAREM). Tevens worden er initiatieven genomen naar bestaande wonigen om de septische put kort te sluiten. In de zone die op termijn zal aangesloten worden op de RWZI wordt in de bouwvergunning opgelegd een kortsluiting te voorzien op de septische put. 3.3 Mogelijke aandachtsgebieden Bewaking en verbetering en verdere uitbouw van de zuiveringsinfrastructuur, is een aandachtspunt binnen het volledige deelbekken. Door overleg wordt gestreefd naar een coherent beleid. Een specifiek aandachtspunt in het deelbekken is de hoge graad huishoudens die, ondanks riolering in de straat, lozen langs achter. September