Inhoud. Bijlage A Omstandigheden bij korte en langdurige opslag 6 Bijlage B Informatieve verwijzingen en literatuuroverzicht 8

Transcriptie

1 Nederlandse Uitloogkarakteristieken van vaste grond- en steenachtige bouwmaterialen en afvalstoffen. Monstervoorbehandeling. Monsteropslag en -conservering NVN 7311 Leaching characteristics of solid earthy and stony building and waste materials. Sample pretreatment. Sample storage and preservation 1e druk, juni 1995 UDC :691.4: : Inhoud Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Inleiding 3 1 Onderwerp en toepassingsgebied 3 2 Normatieve verwijzingen 3 3 Termen en definities 3 4 Beginsel 3 5 Reagentia en hulpstoffen 3 6 Toestellen en hulpmiddelen 3 7 Werkwijze 4 8 Verslag 5 Bijlage A Omstandigheden bij korte en langdurige opslag 6 Bijlage B Informatieve verwijzingen en literatuuroverzicht 8 blz Nederlands Normalisatie-instituut Kalfjeslaan 2, Postbus 5059, 2600 GB Delft, Telefoon (015) , Fax (015)

2 Blz. 2 Inleiding Voor de bepaling van de diverse aspecten van het uitlooggedrag (de uitloogkarakteristieken) van vaste grond- en steenachtige bouwmaterialen en afvalstoffen moet een reeks van stappen worden doorlopen, met name monsterneming, monstervoorbehandeling, uitloogproeven, ontsluiting en chemische analyse van de vaste stof, respectievelijk het eluaat. Per stap is/wordt één overkoepelende norm opgesteld, waarin algemene aanwijzingen worden gegeven. Hierin wordt de samenhang gegeven tussen alle onder die stap vallende normen met elk een specifiek toepassingsgebied. Voor de bepaling van de uitloogkarakteristieken moeten de algemene aanwijzingen, respectievelijk de specifieke normen waarnaar wordt verwezen, in een goede onderlinge samenhang worden gevolgd. De algemene aanwijzingen voor de keuze en de toepasbaarheid van de methoden van monstervoorbehandeling zijn in NEN 7310 beschreven. Daarin wordt onder meer aangegeven voor welk type materialen, respectievelijk voor welke componenten de voorliggende voornorm kan worden gehanteerd. In NVN 7311 worden de methoden beschreven voor de monsteropslag en conservering. Doelstelling van de monsterconservering is het op een zodanige wijze bewaren van het monster, deelmonster of analysemonster dat de materiaaleigenschappen ongewijzigd blijven gedurende de periode van opslag. Voor een toelichting van de achtergronden van de in NVN 7311 beschreven methoden wordt naar [1] en [2] verwezen. De normen die de diverse aspecten van het uitlooggedrag karakteriseren, worden gefaseerd uitgewerkt en gepubliceerd. Dit houdt in, dat bij het verschijnen van NVN 7311 een deel van de betreffende normen nog niet als ontwerp of als norm is verschenen. Gebruikers van NVN 7311 zullen voor de ontbrekende stappen zelf een keuze moeten doen van de te hanteren methoden. Voor wat betreft de monstervoorbehandeling kan daarbij gebruik worden gemaakt van de in bijlage B vermelde publikaties die in het onderhavige kader zijn gepubliceerd. De genummerde hoofdstukken zijn normatief met uitzondering van de passages die met het kopje OPMERKING zijn gemarkeerd; de inleiding en de bijlagen zijn informatief. In de serie Nederlandse voornormen verschijnen publikaties die zijn bedoeld om later als norm te worden gepubliceerd maar waarin, doordat op één of meer punten de ervaring nog onvoldoende is, bepalingen ontbreken of onvolledig zijn of bepalingen onder voorbehoud zijn opgenomen.gebruikers van deze voornorm wordt verzocht hun ervaringen met de in deze voornorm beschreven methoden voor monsteropslag en -conservering aan het NNI mee te delen.

3 Blz. 3 1 Onderwerp en toepassingsgebied 2 Normatieve verwijzingen Deze voornorm beschrijft methoden voor opslag en conservering van monsters van vaste grond- en steenachtige bouwmaterialen en afvalstoffen, bedoeld voor de bepaling van het gehalte en/of de uitloging van anorganische en organische componenten volgens respectievelijk NEN 7320, NVN 7330 en NEN Voor een specificatie van de materialen waarmee ervaring is opgedaan met de in deze voornorm vermelde methoden van monsteropslag en-conservering en waarvan aannemelijk is dat de voorgeschreven werkwijze geschikt is voor de bepaling van het gehalte en/of de uitloging van anorganische en/of organische componenten wordt naar NEN 7310 verwezen. Deze voornorm heeft géén betrekking op de conservering van destruaten en eluaten die worden verkregen bij de analyses en uitloogproeven van vaste grond- en steenachtige bouwmaterialen en afvalstoffen. In deze voornorm wordt onderscheid gemaakt tussen kort durende opslag en langdurige opslag waarvoor verschillende eisen voor de wijze van opslag en conservering worden gesteld. In deze voornorm worden geen methoden beschreven voor langdurige opslag van materialen waarin het gehalte en/of de uitloging van organische componenten moeten worden bepaald, in verband met de optredende verliezen door verdamping en/of biologische afbraak. In verband hiermee moeten deze materialen zo snel mogelijk worden onderzocht, in ieder geval binnen een termijn van 7 dagen. Indien van een materiaal het reducerend karakter bewaard moet blijven, zijn bij de monsteropslag speciale maatregelen noodzakelijk om blootstelling aan zuurstof te voorkomen en/of biologische activiteit uit te sluiten. 1. Vaste en afvalstoffen die een reducerend karakter hebben, zullen onder reducerende omstandigheden een ander uitlooggedrag vertonen dan onder oxiderende omstandigheden. Indien inzicht nodig is in het uitlooggedrag onder reducerende omstandigheden zullen daarop aangepaste uitloogproeven uitgevoerd moeten worden. Bovendien zal bij de monsteropslag en monstervoorbehandeling blootstelling van het materiaal aan zuurstof vermeden moeten worden om te voorkomen dat het materiaal te sterk oxideert en daarmee het reducerend vermogen verliest. Materialen uit het toepassingsgebied van deze voornorm die een reducerend karakter (kunnen) hebben, zijn: klei- en zandachtige materialen; E-bodemas; hoogovenslakkenzand; kolenvergassingsslak; lavasteen; zwarte mijnsteen; hoogovenslakkenmengsel; fosforslak; en LD-staalslak. 2. Afhankelijk van de afmetingen zal opslag van vormgegeven en monolitische materialen niet altijd mogelijk en/of gewenst zijn. In dergelijke gevallen kunnen echter wel proefstukken van het materiaal worden opgeslagen. NEN 7310:1995 Uitloogkarakteristieken van vaste en afvalstoffen. Monstervoorbehandeling. Algemene aanwijzingen NEN 7312 Uitloogkarakteristieken van vaste en afvalstoffen. Monstervoorbehandeling. Monstervoorbehandelingvoor de bepaling van het uitlooggedrag en het gehalte van anorganische componenten NEN 7320 Uitloogkarakteristieken van vaste en afvalstoffen. Bepaling van het gehalte van anorganische componenten. Algemene aanwijzingen (in voorbereiding) NVN 7330 Uitloogkarakteristieken van vaste en afvalstoffen. Bepaling van het gehalte van organische componenten. Algemene aanwijzingen (in voorbereiding) NEN 7340:1995 Uitloogkarakteristieken van vaste en afvalstoffen. Uitloogproeven. Algemene aanwijzingen NEN 7360 Uitloogkarakteristieken van vaste en afvalstoffen. Termen en definities (in voorbereiding) 3 Termen en definities Voor de definities van de in deze voornorm gehanteerde termen wordt naar NEN 7360 verwezen. 4 Beginsel In deze voornorm wordt beschreven op welke wijze een monster, bedoeld voor de bepaling van het gehalte en/of de uitloging van anorganische en/of organische componenten, moet worden verpakt, geconserveerd en opgeslagen. De monsterconservering, die op de bouwmaterialen en vaste afvalstoffen wordt toegepast, bestaat uit het afsluiten van het monster van omgevingsfactoren, of het aanpassen van de omgevingsfactoren, zodat deze niet van invloed kunnen zijn op de eigenschappen van het monster. OPMERKING Hierbij moet worden gedacht aan opslag in het donker, gekoelde opslag, gasdichte verpakking en verwijdering van de in de verpakking aanwezig lucht. Welke conservering moet worden toegepast, is afhankelijk van het te conserveren materiaal, de te bepalen gehalten en/of uitloogeigenschappen en de periode van opslag.

4 Blz. 4 5 Reagentia en hulpstoffen 5.1 Stikstofgas van technisch zuivere kwaliteit 6 Toestellen en hulpmiddelen De hierna genoemde toestellen en hulpmiddelen moeten voor gebruik zijn gecontroleerd op goede werking en afwezigheid van storende elementen die de monsteropslag en -conservering kunnen beïnvloeden. De onder 6.1, 6.4 en 6.5 genoemde toestellen moeten tevens zijn gekalibreerd. 6.1 Gekoelde donkere ruimte of koelkast met een temperatuur van 4 C 2 C. 6.2 Verpakkingsmiddelen: verschillende soorten verpakkingen, zoals glazen potten, kunststof vaten, polyetheen zakken en dergelijke. 6.3 Apparatuur voor het spoelen met stikstofgas 6.4 Bovenweger geschikt voor het wegen van vaste bouwmaterialen en afvalstoffen op droogplaten met een meetnauwkeurigheid beter dan 0,1 % (m/m). 6.5 Droogstoof, voorzien van geforceerde ventilatie, met een temperatuur van 40 C 2 C en/of 105 C 5 C. 7 Werkwijze In dit hoofdstuk wordt de werkwijze bepaald voor het opslaan en conserveren van monsters aan de hand van de volgende onderwerpen: 1) keuze van de verpakkingsmiddelen; 2) duur van de opslag; 3) wijze van opslag; 4) maatregelen om blootstelling aan biologische activiteit en/of zuurstof te voorkomen; 5) monstercodering. 7.1 Keuze van de verpakkingsmiddelen Het monster moet op een zodanige wijze worden verpakt dat de hoeveelheid lege ruimte in de verpakking zo klein mogelijk is. Dit geldt met name voor materialen waarin organische componenten moeten worden bepaald. Gebruik, indien de afmetingen van het te verpakken materiaal dit toelaat, glazen potten voorzien van een goed sluitend deksel met een inleg van polytetrafluoretheen (PTFE 1) ). Indien slechts kort durende opslag nodig is en geen organische parameters hoeven te worden bepaald, mogen ook goed afsluitbare kunststof vaten of zakken worden toegepast. Voor de opslag van (zeer) grofkorrelige materialen waarin organische componenten moeten worden bepaald, moeten goed afsluitbare metalen vaten worden gebruikt, indien geen glazen potten kunnen worden toegepast. Voor de opslag van (zeer) grofkorrelige materialen waarin anorganische componenten moeten worden bepaald, moeten goed afsluitbare kunststof vaten of zakken worden gebruikt, indien geen glazen potten kunnen worden toegepast. 7.2 Duur van de opslag Bepaal hoe lang en in welke fase van monstervoorbehandeling de periode van opslag moet zijn. Maak onderscheid tussen kort durende opslag, indien ten hoogste 7 dagen moet worden opgeslagen, en langdurige opslag. 1. De wijze van monsteropslag en -conservering wordt bepaald door de termijn waarin het monster moet worden bewaard. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen kort durende opslag (maximaal zeven dagen) en langdurige opslag (meer dan zeven dagen). 2. De gekozen termijn van zeven dagen, op basis waarvan onderscheid wordt gemaakt tussen kort durende en langdurige opslag, is gekozen vanwege de praktische werkbaarheid in het laboratorium. 7.3 Wijze van de opslag Bij kort durende opslag Sluit het monster af van de buitenlucht en bewaar het monster in een gasdichte verpakking. Materialen die biologische activiteit kunnen vertonen en/of organische componenten bevatten (als verontreiniging), moeten worden gekoeld en in het donker bewaard (6.1). Materialen met reducerende eigenschappen, waarvan het reducerend karakter behouden moet blijven, moeten voor de opslag met stikstof zijn gespoeld volgens In tabel A.1 is aangegeven voor welke materialen welke conserverende maatregelen moeten worden genomen bij kort durende opslag. Bij kort durende opslag worden de monsters niet gedroogd. 2. Voor materialen die tijdens de monstervoorbehandeling worden verkleind, moet de opslagperiode zo kort mogelijk zijn indien, door het verkleinen in combinatie met blootstelling aan de omgeving, wijzigingen in de materiaaleigenschappen kunnen optreden. 3. Indien een materiaal met reducerende eigenschappen zo moet worden opgeslagen dat het reducerend karakter behouden blijft, moet bij voorkeur reeds in het veld de blootstelling aan zuurstof worden voorkomen, bijvoorbeeld, door het monster in de verpakking te spoelen met stikstof (zie 7.4.2). Bij kort durende opslag voldoet vervolgens een gasdichte verpakking Bij langdurige opslag Sluit het monster af van de buitenlucht en bewaar het monster in een gasdichte verpakking. Materialen die biologische activiteit kunnen vertonen, moeten gekoeld en in het donker worden bewaard (6.1). Materialen die biologische activiteit kunnen vertonen en geen organische componenten bevatten, waarvan het gehalte en/of de uitloging moet worden bepaald, moeten voor de opslag volgens zijn gedroogd. Materialen met reducerende eigenschappen, waarvan het reducerend karakter behouden moet blijven, moeten voor de opslag volgens met stikstof zijn gespoeld. Materialen waarvan het gehalte en/of de uitloging van organische componenten moet worden bepaald, mogen niet langdurig worden opgeslagen. 1) PTFE is commercieel verkrijgbaar onder de merknaam teflon

5 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. nl Uitloogkarakteristieken van vaste grond- en steenachtige bouwmaterialen en afvalstoffen - Monstervoorbehandeling - Monsteropslag en -conservering T (015) F (015) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview