in kleuren en vuren multifunctionele sportaccommodatie (mfs) zoetermeer

Transcriptie

1 in kleuren en vuren multifunctionele sportaccommodatie (mfs) zoetermeer Een imposante constructie van vuren delen Profidecke domineert het nieuwe sportgebouw in Zoetermeer. In alle sportzalen vormt dit hout meteen de binnenwanden, een feest om tussen te verkeren. En ideaal in het gebruik: een basket schroef je zo aan de muur.

2 De oefen- en wedstrijdzaal van tafeltennisvereniging Taverzo omvat de halve breedte van het gebouw: een magistrale houten ruimte, twaalf tafeltennistafels groot. foto s: peter de ruig den haag

3 Door bezuinigingen maakte houten gevelbekleding plaats voor sandwichpanelen in gedekte metallic tinten en vandalismebestendig natuursteengranulaat. februari Plattegrond begane grond. Legenda. het houtblad 1. Entreehal 2. Gang 3. Toiletten heren, dames, mindervaliden 4. Berging 5. Installatieruimte 6. Berging Rode Kruis 7. Stalling Rode Kruis 8. Vergaderruimtes 9. Kantoren 10. (Buiten)berging 11. Kleedruimte leerkrachten/ scheidsrechters 12. Berging sport tekening: het architectenbureau naaldwijk. Kleedruimte. Douche 15. Gymzalen Buiten en binnen geeft een western re cedar plafondsysteem expressie aan het gebouw. foto s: peter de ruig den haag

4 Sportgebouwen zijn meestal plompe gevaarten. Geen wonder, ze omvatten vooral rechthoekige ruimten, zoals voorgeschreven voor de meeste sporten. Het kan anders, bewijst architect René Hoek, die voor een jaren 1960-wijk in Zoetermeer een multifunctionele sportaccommodatie (MFS) ontwierp. Op een zonnige winterdag, ter locatie, legt hij uit: Wij wonnen deze opdracht vooral om hoe we het gebouw in zijn omgeving plaatsten. Rondwijzend: Die omgeving heeft hier weinig samenhang: langgerekte woonflats, wat scholen, grote grasvlakten. Dit gebouw moest twee scholen gymzalen geven, gecombineerd met een wijk- en een tafeltenniscentrum. We besloten van deze opgave een verbindend element te maken. En inderdaad, zelfs de hoofdvorm doet al vriendelijk aan. Dat komt vooral doordat, naast de entree, een deel ervan ruim m naar voren steekt, als zwevend volume op ranke stalen kolommen. Dit markeert mooi de uitnodigende ingang en doet meteen een beschut plein ontstaan. Vlaggenschip Cruciaal is het royale gebruik van hout. Ook dat past bij willen verbinden ; het is een aangenaam, warm en duurzaam materiaal. Het is voornamelijk binnen toegepast, maar is buiten al goed te zien. Dat geldt zeker s avonds: de weldadige uitstraling van houten wanden, liggers en plafond licht dankzij de hoge voorpui volop de wijk in. Blikvanger is de kantine van de tafeltennisvereniging op eenhoog. Nu is dat niet zomaar een pingpongclubje. Het trotse Taverzo (Tafeltennis Vereniging Zoetermeer) is viervoudig landskampioen. Hun oefen- en wedstrijdzaal is een magistrale houten ruimte, twaalf tafeltennistafels groot, die perfect voldoet aan alle internationale wedstrijdreglementen. De glaspui geeft daar vele glimpen van, wat Taverso tot het vlaggenschip maakt van dit hele sportgebouw. Profidecke Het alternatief voor kruislaaghout werd gevonden bij firma Woodteq: Profidecke-elementen. Dit zijn vuren delen, in de breedte opgebouwd uit gelijmde lamellen. Het product is verkrijgbaar in variabele dikten, met breedtes van cm en lengtes van 3-18 m. Dit hout is de dragende constructie in alle buitenmuren, 40 cm breed over de volle hoogte van het gebouw (ruim 9 m). De dikte varieert van mm, naar gelang de constructieve noodzaak. De delen zijn met stalen veerverbindingen aan de achterzijde verbonden; windverbanden zijn verborgen in de spouw. Ook voor het plafond bracht Woodteq een oplossing: speciaal voor dit gebouw ontwikkelde prefab akoestische elementen. Ze meten 4 x 11 m, zodat ze steeds een heel dakvlak tussen twee gordingen vullen. Ze zijn grotendeels hol (tussen OSB en underlaymentplaten), met aan de onderzijde akoestisch vilt met daarop het houten lattenplafond. Verlichting en elektra zijn er perfect in weggewerkt. Chinese puzzel De helderheid van de bouwstructuur weerspiegelt in de indeling. Alle onderdelen passen als in een Chinese puzzel. De voorgeschreven hoogten van de sportzalen waren het uitgangspunt. De twee gymzalen, 7 m hoog onder de dakspanten, zijn het grootst. Ze bestrijken de achterste helft van het gebouw en benutten de volle hoogte ervan. De voorste helft van het gebouw kent twee verdiepingen en hier was de voorgeschreven hoogte van de tafeltennisruimte op eenhoog bepalend: 5 m plafondhoogte, gemeten onder de verlichtingsarmaturen. Dezelfde hoogte heeft de kantine ernaast, maar in de ruimten daarnaast is deze verdeeld over twee lagen: hier zijn installaties (boven) en kleedruimten plus sanitair voor de tafeltennissers (beneden) ondergebracht. februari het houtblad Radicaal Met name ook vanwege de helderheid koos Hoek voor hout. Het gebruikelijkst bij sportgebouwen is een staalconstructie, bekleed met sandwichpanelen. Dat is relatief goedkoop, maar daarna moet zo n gebouw met allerlei andere materialen worden aangekleed en afgewerkt. Dat wilden we niet, en daarom kozen we voor een volledige houtconstructie. Die zet je neer en je bent klaar: het constructiehout is tevens binnenwand. Leidingen kun je onzichtbaar wegwerken, terwijl sportattributen en verlichting eenvoudig aan het hout te schroeven zijn. Wanden van kruislaaghout, gelamineerde dakspanten en een akoestisch plafond (Lignatur), dat was zijn eerste keuze. Het exterieur zou een open gevel krijgen van verduurzaamd naaldhout. Bezuinigingsronden (15%) zetten echter dikke strepen. Haast al deze houtvarianten zijn geschrapt. De gevel kreeg toch sandwichpanelen, in gedekte metallic tinten en afgewisseld met vandalismebestendig natuursteengranulaat. Maar in het verdere ontwerp is houtbouw gehandhaafd, en in alle sportzalen in het zicht. vanwege de helderheid koos de architect voor hout Expressieve structuur De begane grond, onder Taverso, kreeg als enige een eigen houttoepassing. Dat was nodig omdat de houten constructiewanden hier grotendeels schuilgaan achter wanden van MBI-betonsteen die hier al eenmaal functioneel zijn: ze dragen de betonvloer van de ruimten op eenhoog. Daar komt bij dat ze praktisch zijn voor de voorzieningen alhier: praktijk fysiotherapeut, kleedkamers gymzalen en ambulancecentrum Rode Kruis. Stenig blijft het, en dat is gecompenseerd met hout. In de entreehal zijn grote delen opgefleurd met een western red cedar plafondsysteem. Het lijkt wat op schrootjes, maar het profiel maakt veel goed. In de planken (30 x 30 mm) is aan de voorkant middenin een goot gefreesd van 10 mm breed en 5 mm diep; de plankafstand is 10 mm.

5 foto s: peter de ruig den haag De ligger boven de glaswand tussen tafeltenniszaal en kantine is als enige element wel uitgevoerd in kruislaaghout. Profideck dakbeschot doorkoppelen aan wandregel Detail aansluiting dakelement. 2x ø6-80 (2x per wandelement) De twee gymzalen (tot één ruimte te maken) zijn het grootst. Ze bestrijken de achterhelft van het gebouw en benutten de volle hoogte ervan: 7 m hoog onder de dakspanten.

6 Zo ontstaat een expressieve structuur. Ditzelfde hout is op veel plafonds toegepast, zelfs buiten in het uitkragend bouwdeel van Taverso. Zo bracht de architect alsnog enig hout in het exterieur. Vondst De werking van de houtbouw ervaar je pas ten volle op de verdieping, bij Taverso. Hier is precies bereikt wat de architect beoogde: een weldadige helderheid en warmte. De vuren wanden en plafonds zijn ronduit prachtig, frutsels en versiersels ontbreken. De eenvoud van het materiaal versterkt ook de ruimtelijkheid van het geheel. Ging het er bij de situering al om het gebouw tot verbindend element te maken, welnu: ook in deze kantine zijn volop verbindingsmogelijkheden gecreëerd. Er is een groot raam aan de entreezijde waardoor je dwars door de hal de buitenwereld kunt zien. En een enorme interne glaspui biedt uitzicht op de tafeltenniszaal. Een vondst is het extra raam aan de achterkant waardoor je de gymzalen kunt overzien en, andersom, de schoolkinderen een blik naar de kantine kunnen werpen. Fraai element Bijzondere elementen zijn de middenliggers die het gebouw in lengterichting overspannen. Die zijn in de verschillende delen van het sportgebouw anders uitgewerkt. De gymzaal in het achterste deel bestaat in wezen uit twee zalen die kunnen worden samengevoegd. De zware scheidingswand kan worden opgetrokken tot vlak onder het plafond. De centrale ligger hier is een dubbele gelamineerde ligger (160 x mm per stuk, circa 23 m lang); de scheidingswand past daar precies tussenin. In het voorste deel is de centrale ligger zelfs nog prominenter. De tafeltenniszaal omvat de halve breedte van het gebouw. De ligger is hier meteen de scheidslijn tussen zaal en kantine. Deze is als enige element wel uitgevoerd in kruislaaghout. Dat is als ligger minder sterk dan gelamineerd hout, maar er was ruimte genoeg voor extra breedte. Dat heeft dit fraaie element opgeleverd boven de glaswand naar de tafeltenniszaal: een moerligger van x 160 mm, circa 12 m lang. Speciale aandacht De aansluiting van liggers en gordingen op de wanden van Profidecke vroeg speciale aandacht. De krachten moesten veelal over meer staande wandelementen worden gespreid. Daartoe zijn stalen hulpmiddelen gebruikt, en tussen tafeltennis- en sportzaal was het zelfs nodig een stalen kolom tussen de houten wand te plaatsen. Steeds bewees zich dan het gemak van hout: vrijwel alle staal kon in het wandhout worden weggewerkt, ingefreesd of, soms, omtimmerd. Klassieke oplossing Het gekozen Profidecke geeft geprononceerde uiterlijkheden die je voor lief moet nemen. Zo hebben alle wanden in de sportzalen een streeppatroon. Dat komt door de plankbreedte van 40 cm, maar vooral door de tussennaden van 15 mm. Die maten hebben hun reden. De delen kunnen namelijk in de breedte zwellen en krimpen, vooral tijdens de bouw. Door dit mogelijke werken werd de breedte beperkt tot 40 cm. Bij bredere delen zou de werking sterker zijn, maar een bredere naad was niet mogelijk vanwege het profiel dat de delen verbindt. De gekozen plankbreedte had meer consequenties. Bij uitsparingen in de muur, zoals deuren, moest worden voorkomen dat de planken boven zo n opening zouden zakken. Dit is opgelost met lateien: een klassieke oplossing die je in houten bouwmuren zelden ziet. Stijlbloemen Die stijlbloemen doen niets af aan de helderheid van dit hout. De zalen zijn een feest om in te verkeren én in het gebruik. Alle sportattributen zijn eenvoudigweg aan het hout vastgeschroefd, touwenkasten in de wanden ingebouwd, ringen en netten zonder meer aan gordingen opgehangen. Natuurlijk, het geeft extra krachtsvelden als de kinderen stevig zwieren en klimmen. Maar er hoefde niet méér te worden gedaan dan tussen de gordingen wat extra dwarsbalken aanbrengen die de zwaarbelaste delen stabiliseren. Bouwen met hout - het blijft overzichtelijk. hilde de haan CO 2 -VOETAFDRUK In het project is onder andere 275 m 3 vuren toegepast (gelamineerd hout, Profidecke). Dit betekent een CO 2 - vastlegging van kg. Het compenseert de uitlaatgassen van een middenklassenauto over km of het jaarlijkse elektragebruik van 89 huishoudens. februari het houtblad Locatie: Willem Alexanderplantsoen 4, Zoetermeer Opdrachtgever: Vastgoedbedrijf Gemeente Zoetermeer Ontwerp: HET architectenbureau Naaldwijk; René Hoek (hetarchitectenbureau.nl) Aannemer: Slingerland Bouw Nijkerk (slingerlandbouw.nl) Constructieberekeningen: STEP Engineering Emmen (step-engineering. nl) Profidecke, gelamineerd vuren, akoestische elementen: Woodteq Holten (woodteq.nl) Constructieadvies: Kaskon Zoetermeer (kaskon.nl) Bouwperiode: Oktober 20 - oktober 2015 Oppervlak: m 2 Bouwkosten: ± 1,6 miljoen (incl. btw)